docMiodówki gruszowe – przesłanki zwalczania
download 
Reklamacja Transkrypt
Miodówki gruszowe – przesłanki zwalczania
Miodówki gruszowe – przesłanki zwalczania Marcin Piesiewicz, Robert Binkiewicz, Marcin Oleszczak, Dział Techniczno-Naukowy Agrosimex 36 Miodówki na gruszach stanowiły, stanowią i wydaje się, że będą stanowić w najbliższych latach poważne zagrożenie. Szkodniki te wykazują doskonałe przystosowanie do gruszy i występujących u nas warunków pogodowych. W ostatnich latach mieliśmy tylko jeden sezon, w którym szkodnik nie występował masowo, w pozostałych miodówki powodowały ogromne straty. Ich zwalczanie nie jest proste. Częste używanie pyretroidów i preparatów fosforoorganicznych sprawiło, że miodówki uodporniły się na te dwie grupy insektycydów. Z rynku wycofano ostatnio substancję, amitraz, charakteryzującą się bardzo wysoką skutecznością wobec miodówek. Obecnie do ich zwalczania polecane są dwie grupy chemiczne insektycydów – chloronikotynyle oraz środki acylomocznikowe. Nadużywanie produktów zawierających substancje aktywne z tych grup chemicznych może potencjalnie doprowadzić, podobnie jak w przypadku pyretroidów i preparatów fosforoorganicznych, do wytworzenia przez miodówki ras odpornych na te substancje aktywne. Żerowanie tych szkodników, a przede wszystkim ich larw, silnie osłabia procesy asymilacji. Wprowadzanie przez szkodniki toksyn do roślin prowadzi do żółknięcia i brązowienia liści. Żerowanie Fot. 1. Forma zimująca miodówki Fot. 2. Formy zimujące wczesną wiosną larw na pędach wyraźnie hamuje ich wzrost, w krańcowych przypadkach może dojść do deformacji pędów. Miodówki wydzielają ogromne ilości spadzi. Pośrednie szkody na gruszach i ich owocach powstają w wyniku rozwoju grzybów sadzakowych (grzyby z rodzaju Capnodium) na silnie pokrytych częściach roślin. Dodatkowo miodówki mogą być wektorem bardzo groźnej choroby – zamierania grusz. W naszym kraju na gruszach spotykamy trzy gatunki miodówek: gruszową plamistą, gruszową czerwoną i żółtą. Dwie pierwsze występują powszechnie, trzecia sporadycznie. Fot. 3. Jaja miodówek tuż po złożeniu Fot. 4. Jaja miodówek zmieniają zabarwienie wraz z dojrzewaniem fot. 1–10 M. Oleszczak SAD NOWOCZESNY 4/2009 Miodówka gruszowa plamista Należy do bardzo charakterystycznych przedstawicieli pluskwiaków równoskrzyd łych. Na pierwszy rzut oka można zaobserwować charakterystyczne dachówkowato ułożone skrzydła u postaci dorosłych. Ciekawą cechą gatunku jest występowanie dwóch form osobników doro- Fot. 5. Charakterystyczne złoże jaj miodówek Fot. 6. Młode larwy miodówek są maleńkie i trudno je zauważyć słych, letniej i zimowej. Forma zimowa jest większa, osiąga długość 3–5 mm i jest prawie czarna. Forma letnia zaś jest mniejsza, nie przekracza 3 mm i ma barwę beżową. Zabarwienie składanych przez samice jaj charakterystycznie się zmienia. Na początku są białożółte, dojrzewając, stają się zółte i pomarańczowe, a przed wylęgiem larw barwa ta nabiera intensywności. Larwy przechodzą pięć stadiów rozwojowych. Formy zimowe osobników dorosłych zimują w ukryciach. Pierwsze miodówki gruszowe plamiste na młodych pędach Fot. 7. Starsze larwy żerujące w rozecie liściowej grusz mogą pojawić się już w lutym lub marcu, w czasie pierwszych ociepleń. Przy spadkach temperatur ponownie chowają się w ukryciach zimowych. Jeszcze przed pękaniem pąków samice składają jaja w złożach na korze w charakterystyczny sposób – w poprzek pędów, a później na rozwijających się pąkach, liściach, ogonkach liściowych, szypułkach kwiatowych, okres składania jaj może trwać nawet do 6 tygodni. Pierwsze larwy wylęgają się z jaj podczas pękania pąków gruszy i intensywnie na nich żerują, sukcesywnie zasiedlając nowe przyrosty. Szczyt pojawu larw tego gatunku zwykle zbiega się z kwitnieniem. Długość rozwoju jednego pokolenia w naszych warunkach klimatycznych jest bardzo zróżnicowana i trwa 35–60 dni. W związku z tym w Polsce może występować 3–5 pokoleń tego szkodnika. Największą płodnością odznacza się pierwsze pokolenie miodówki gruszowej plamistej, które pojawia się zwykle na początku czerwca. Samice tego pokolenia mogą składać do 1 tys. jaj (trwa to dłużej, jeśli nastąpi silne ochłodzenie). Ostatnie pokolenie może pojawić się pod koniec sierpnia. Miodówka gruszowa czerwona Osobniki dorosłe osiągają ok. 4 mm długości. Są intensywnie pomarańczowe, mają wyraźnie widoczne czerwone oczy. Ten gatunek również wykształca formy letnie i zimowe. Forma zimowa jest brązowoczerwona. Zimują formy zimowe osobników dorosłych. Pojawiają się one w sadach gruszowych trochę później niż poprzedni gatunek, zwykle na początku kwietnia. Po kopulacji samice składają jaja na rozwijających się pąkach, później liściach, szypułkach kwiatowych i zawiązkach owoców. Trwa to bardzo długo, nawet do końca czerwca. Samice tego gatunku są bardzo płodne, jedna może złożyć do 1,5 tys. jaj. Larwy tych miodówek także przechodzą pięć stadiów rozwojowych. Pierwsze owady dorosłe pojawiają się w połowie czerwca i przelatują na zimowanie. Szkodnik ten ma duże znaczenie w szkółkach i młodych sadach gruszowych, w starszych jest ono mniejsze. Miodówka gruszowa czerwona występuje powszechnie, ale jej liczebność jest znacznie mniejsza niż plamistej i zwykle zwalcza się ją przy okazji walki z poprzednim gatunkiem. Fot. 8. Silnie uszkodzone pędy gruszy SAD NOWOCZESNY 4/2009 37 Zwalczanie miodówek Populacja miodówek jest silnie ograniczana przez warunki pogodowe i czynniki biologiczne. Naturalna redukcja populacji zimą przez czynniki atmosferyczne oraz ptaki może osiągnąć ponad 90%. Wiosną ilość miodówek jest silnie redukowana przez drapieżne pluskwiaki z rodzaju Anthocoris, Orius i inne. W późniejszym czasie jaja i larwy miodówek są pokarmem dla wielu owadów pożytecznych, przede wszystkim dziubałkowatych, biedronek, złotooków oraz skorków. Stosując insektycydy, powinniśmy brać pod uwagę obecność wrogów naturalnych tych szkodników i stosować preparaty selektywne dla fauny pożytecznej. Prowadząc ochronę przed miodówkami, powinniśmy systematyczne lustrować sady gruszowe. Każde nasadzenie jest inne, rośnie w odmiennych warunkach mikroklimatycznych oddziaływujących na populację miodówek, są w nim różne odmiany grusz. Lustracje pozwalają nam śledzić dokładnie rozwój populacji tych szkodników od wczesnej wiosny i podejmować prawidłowe decyzje związane z ich zwalczaniem, dotyczące terminu stosowania zabiegów i doboru najodpowiedniejszych preparatów. W okresie bezlistnym powinniśmy strząsać dorosłe osobniki na płachtę entomologiczną, choć można to zastąpić spokojną (dorosłe miodówki są płochliwe) lustracją wierzchołkowych części pędów w ciepły słoneczny dzień. Przeglądamy je, poszukując dorosłych osobników oraz złożonych przez samice jaj. Gdy rozwijają się pąki grusz, w okresie białego pąka i kwitnienia, lustrujemy rozety liściowo-kwiatowe na obecność jaj i larw miodówek. W tym czasie musimy pamiętać o tym, że larwy miodówek po wylęgu są maleńkie i trudno je zauważyć gołym okiem. Po kwitnieniu grusz nadal przeglądamy rozety, pędy, liście w poszukiwaniu jaj i larw miodówek. Fot. 10. Zniszczony owoc gruszy reklama 38 SAD NOWOCZESNY 4/2009 Fot. 9. Efekty silnego porażenia przez miodówki W sadach, w których obserwujemy masowe występowanie tych szkodników, powinniśmy rozpocząć ochronę już w okresie bezlistnym. Celem tych zabiegów jest walka z osobnikami dorosłymi, wyeliminowanie lub ograniczenie ich liczby, co wpływa na zmniejszenie ilości składanych jaj, a później larw. Stosując insektycydy w tym czasie, trzeba pamiętać o warunkach atmosferycznych podczas zabiegu. Opryskiwanie wykonujemy po kilkudniowym ociepleniu, w słoneczny dzień, przy jak najwyższej temperaturze. Warunki pogodowe powinny sprzyjać aktywności dorosłych miodówek. W tym czasie można stosować preparat Actara. Do pierwszych zabiegów możemy zastosować pyretroidy, oczywiście jeśli nie ma na nie odporności (stosując te preparaty, musimy mieć na uwadze cały czas możliwość powstania ras odpornych, w związku z tym nie nadużywajmy ich). Kolejne zabiegi powinny wynikać z analizy informacji uzy- Tab. Szczegółowe zasady lustracji pod kątem miodówek, wynikające z cyklów rozwojowych poszczególnych gatunków (za „Programem Ochrony Roślin Sadowniczych”) Szkodnik Termin przeprowadzenia lustracji Sposób przeprowadzania lustracji Progi zagrożenia Okres bezlistny grusz Miodówka gruszowa plamista od lutego do kwietnia, w czasie odwilży, ładnej, słonecznej pogody, po kilkudniowym ociepleniu strząsanie dorosłych osobników z 35 gałęzi, losowo wybranych po jednej z każdego drzewa; obserwacje wierzchołków pędów przy nieznacznym przekroczeniu progu zagrożenia (15 osobników/35 gałęzi) należy wykonać dodatkową lustrację przed kwitnieniem grusz; przy 4–5-krotnym przekroczeniu progu zagrożenia wykonać zabieg Przed kwitnieniem grusz Miodówka gruszowa plamista Miodówka gruszowa czerwona Miodówka gruszowa czerwona kilka dni przed kwitnieniem grusz należy przejrzeć po 100 wierzchołków pędów z pąkami kwiatowymi, losowo wybranych po jednym z każdego drzewa na obecność jaj i larw miodówek obecność jaj i/lub larw na ponad 10 pędach trzecia dekada kwietnia strząsanie dorosłych osobników z 35 gałęzi, losowo wybranych po jednym z każdego drzewa; obserwacje wierzchołków pędów w młodych sadach 2, 3 osobniki dorosłe strząśnięte lub zaobserwowane w próbie 35 gałęzi można zawiesić żółte tablice lepowe trzy dorosłe osobniki na każde 15 dni (obserwacje miodówek na tablicach lepowych nie są łatwe ze względu na wymiary szkodników i intensywne odławianie innych gatunków na te tablice) druga połowa kwietnia i pierwsza połowa maja Po kwitnieniu grusz Miodówka gruszowa plamista Miodówka gruszowa czerwona skanych podczas lustracji. Zwykle istnieje konieczność wykonania zabiegu w okresie białego pąka i ewentualnie po kwitnieniu grusz. Do tych opryskiwań, w zależności od przeważającej fazy rozwojowej miodówek, można zastosować: Dimilin, Rimon, Admiral (zgodnie z zapisami dotyczącymi prewencji dla pszczół), a po kwitnieniu dodatkowo Actarę. Na szczególną uwagę zasługują preparaty z grupy acylomoczników – selektywne dla fauny pożytecznej, pozwa- w maju i czerwcu przeglądać po 100 najmłodszych pędów wybranych losowo po jednym z drzew na obecność jaj i larw; lustracje wykonywać kilkukrotnie co 10 dni obecność jaj i larw na 10–20 pędach połowa maja przeglądać po 100 najmłodszych pędów wybranych losowo po jednym z drzew na obecność jaj i larw w młodych sadach 5–10% przeglądanych pędów lające na jej rozwój do poziomu wyraźnie ograniczającego miodówki. Szczególną uwagę warto zwrócić na miodówki w drugiej lub trzeciej dekadzie czerwca. Zwykle w tym czasie dochodzi do masowego wylęgu larw z jaj. Z końcem czerwca powinniśmy teoretycznie zakończyć stosowanie insektycydów przeciwko miodówkom. Latem obserwujemy wzrost populacji fauny pożytecznej skutecznie ograniczającej te szkodniki. Zwalczanie miodówek nie jest łatwe. Trzeba pamiętać, że każdy sad gruszowy wymaga indywidualnego podejścia. Decydując się na uprawę grusz, trzeba pamiętać o systematycznych lustracjach, bez których prawidłowe zwalczanie tych szkodników jest niemożliwe. Dodatkowo powinniśmy zwracać szczególną uwagę na ochronę fauny pożytecznej, niezastąpionej w ochronie przed tymi szkodnikami. n reklama SAD NOWOCZESNY 4/2009 39
