gornik 35.indd

PORADY PRAWNE
Czy mogę domagać się od ZUS-u ustalenia
obecnie przysługującej emerytury oraz
hipotetycznej emerytury górniczej, jaką
mógłbym otrzymać za 2lub 3 lata?
Mam 56 lat i pracuję w kopalni przeszło 35
lat. Od kilku miesięcy przysługuje mi prawo
do emerytury, ale jeszcze nie do górniczej, (
dopiero mam 20 lat pracy pod ziemią). Ze
względu na słaby stan zdrowia zastanawiam
się nad przejściem na emeryturę zanim przepracuję 25 lat pod ziemią. Nie mogę jednak
dowiedzieć się z ZUS-u, jaka będzie moja
emerytura dopóki nie zrezygnuję z pracy. Czy
mam prawo uzyskać informację o prognozowanej emeryturze z ZUS-u zanim jeszcze
się zwolnię? Bardzo proszę o podpowiedz, bo
może warto przemęczyć się jeszcze 2-3 lata
i mieć emeryturę górniczą?
Jerzy
Na podstawie danych przedstawionych
w piśmie można stwierdzić, że może się
Pan ubiegać o prawo do emerytury na
podstawie postanowień art. 184 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS. Skoro wymagany wiek uprawniający do emerytury
osiągnął Pan w ubiegłym roku tj. 2011, to
emerytura ta będzie wynosić:
55% emerytury obliczonej na podstawie
art.53 oraz
45% emerytury obliczonej na podstawie
art.26
Obliczenie emerytury na podstawie
postanowień art.53 tzn. na podstawie
postanowień dotychczasowych polega
na ustaleniu tzw. wskaźnika wysokości
świadczenia do którego niezbędne są dane
zawarte w druku Rp7, w którym wskazane są zarobki z kolejnych 10 lat z okresu
ostatnich 20 lat tj.1991 – 2010r lub z 20
lat wybranych z całego okresu poprzedzającego rok zgłoszenia wniosku, przy
czym w tym przypadku nie muszą to być
kolejne lata.
Tak wybrane zarobki porównujemy
z przeciętnym wynagrodzeniem ogłaszanym na dany rok kalendarzowy, wyrażając
ich stosunek w procentach, a następnie
strona 6
oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która
stanowi wskaźnik wysokości
podstawy wymiaru emerytury, wskaźnik ten nie może
być wyższy niż 250%.Ustalając
podstawę wymiaru świadczenia
mnożymy wskaźnik wysokości
podstawy przez kwotę bazową
obowiązującą w chwili złożenia wniosku o świadczenie tj.
w 2012r, czyli 2974,69zł.
Tak ustaloną podstawę wymiaru świadczenia
mnożymy przez lata czy
miesiące okresów składkowych i nieskładkowych mnożąc okresy
składkowe przelicznikiem 1.3, a okresy
nieskładkowe przelicznikiem 0,7. Przypominamy, że dodatkowo w części emerytury
ustalanej w oparciu o postanowienia art.53
stosujemy przeliczniki lat pracy górniczej
( wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach
z dnia 30.11.2010r sygn. Akt III AUa
930/10, a także wyrok tegoż Sądu z dnia
25.03.2010r sygn. Akt III AUa 2903/09)
Natomiast obliczanie emerytury na
podstawie postanowień art. 26 jest trochę
łatwiejsze, bowiem w tym przypadku do
kwoty składek zaewidencjonowanych na
koncie z uwzględnieniem waloryzacji dodajemy zwaloryzowany kapitał początkowy
i otrzymaną kwotę dzielimy przez średnie
dalsze trwanie życia, ogłaszane corocznie
Komunikatem Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego, Tablice te ogłaszane są
zawsze na okres od 1 kwietnia danego
roku do 31 marca następnego roku. Biorąc
pod uwagę skomplikowany sposób obliczania emerytury, a także brak bieżących
danych, bowiem do obliczenia emerytury
na podstawie art.26 nie mamy wszystkich
niezbędnych danych, gdyż ZUS obecnie
przesłał wszystkim ubezpieczonym dopiero
dane o wysokości składek na koniec roku
2010r, co uniemożliwia dokładne obliczenie samemu wysokości emerytury,
dlatego nie radzimy próbować samemu
obliczać wysokość emerytury. ZUS nie
ma obowiązku obliczania przysługującej
emerytury oraz równocześnie hipotetycznej emerytury górniczej, jaka ewentualnie w Pana przypadku przysługiwałaby
Panu za 5 lat czy też 3lata, jeśli pracowałby Pan na stanowiskach zaliczanych do
pracy w wymiarze półtorakrotnym. ZUS
ustala prawo i wysokość emerytury tylko
i wyłącznie na wniosek ubezpieczonych
po spełnieniu wszystkich wymaganych
warunków. Sądzimy, że skoro stan Pana
zdrowia budzi już w tej chwili zastrzeżenia
radzimy porozumieć się z lekarzem czy
w ogóle warto kontynuować pracę, tym
bardziej pracę przodkową, która wymaga
stalowego stanu zdrowia.
Czy pr zysługuje mi prawo do
deputatu węglowego?
W 1987r przeszedłem na rentę z tytułu
częściowej niezdolności do pracy i niestety
nie przyznano mi prawa do deputatu węglowego, gdyż nie posiadałem stażu pracy
w przemyśle węglowym w wymiarze co
najmniej 10 lat.
Na podstawie postanowień Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników Zakładów
Górniczych z 21 grudnia 1991r przyznano
mi prawo do tego deputatu węglowego.
W ubiegłym roku w otrzymałem pismo
informujące mnie, że niesłusznie przyznano mi prawo do bezpłatnego węgla
w naturze i dlatego od 2012r nie otrzymam
już bezpłatnego węgla. Czy jest to zgodne
z obowiązującymi przepisami.
Z.N. - Tychy
Istotnie, postanowienia Układu Zbiorowego Pracy dla pracowników Zakładów
Górniczych z dnia 21 grudnia 1991r
wprowadziły łagodniejsze warunki
nabycia prawa do bezpłatnego węgla
w naturze, bowiem jedynym warunkiem
jest odejście pracownika z zakładu objętego tym Układem na rentę lub emeryturę.
Wtedy właśnie do kopalni zaczęli zgłaszać się byli pracownicy, którzy przeszli
na rentę czy emeryturę, a także pracownicy, z którymi rozwiązano stosunek
pracy z ich winy. Ta sytuacja spowodowała, że problem ten został przekazany
stronom Układu do wyjaśnienia w zakresie intencji przyświecającej stronom
Układu przy tworzeniu tego zapisu.
Strony UZP dla Pracowników Zakładów
Górniczych wyjaśniły, że w tym zakresie
obowiązuje wykładnia zawarta w ust.6
pkt.1 interpretacji z dnia 28.08.1992r
a mianowicie:
„ Bezpłatny węgiel w naturze w wymiarze 3 tony rocznie przysługuje byłym
pracownikom, którzy przeszli na emeryturę lub rentę po dacie wejścia w życie
Zakładowej Umowy Zbiorowej ( Umowy
te głównie zawierane były w 1992r).
Emeryci, którzy otrzymali bezpłatny
węgiel w wysokości 2,5 tony rocznie
nadal zachowują te uprawnienia w dotychczasowym wymiarze na podstawie
UZP dla Przemysłu Węglowego z dnia 01
lutego1980r” (Układ stary traci ważność
po wprowadzeniu nowego układu w stosunku do pracowników).
Dodatkowo interpretacją z dnia
10.03.1993r strony wyjaśniły, że w/w
interpretacja dotyczy także uprawnień
do bezpłatnego węgla. W tym stanie
rzeczy należy podkreślić, że faktycznie
w Pana przypadku bezpłatny węgiel nie
przysługiwał, tak więc decyzja ta jest
zgodna z obowiązującymi przepisami.
Kiedy będę mógł przejść na emeryturę?
Pracę zawodową rozpocząłem w lipcu 1979r
na kopalni węgla kamiennego w oddziale
przeróbki mechanicznej węgla. Przez 6 miesięcy
zatrudniony byłem, jako stażysta, a następnie,
jako dozorca oddziału remontowego na przeróbce mechanicznej węgla, a od 1984r, jako
sztygar zmianowy. Od 1990r zatrudniony
jestem nadal na przeróbce mechanicznej węgla,
jako sztygar oddziałowy oddziału remontowego na przeróbce mechanicznej. Czy praca na
przeróbce mechanicznej pozwoli mi przejść na
wcześniejszą emeryturę ? Jeśli nie to, co z latami
pracy w tak trudnych warunkach na przeróbce?
P.K.- Bytom
Z Pańskiego przebiegu pracy wynika, że
na dzień 01.01.1999r posiada Pan 19 lat
pracy w warunkach szczególnych.
Oznacza to, że nie może Pan skorzystać
z uprawnień wynikających z postanowień
art.184, bowiem dodatkowo musiałby Pan
udokumentować 25lat okresów składkowych i nieskładkowych na dzień wejścia
w życie ustawy o emeryturach i rentach
z FUS. Rozpatrując Pana uprawnienia na
podstawie postanowień ustawy o emeryturach pomostowych również nie możemy
odpowiedzieć twierdząco, bowiem prace
bezpośrednio na przeróbce mechanicznej
zostały ujęte w załączniku nr.1 do ustawy
jednak stanowiska dozoru nie zostały ujęte
w wykazach sporządzanych przez pracodawcę, co automatycznie pozbawia pana
prawa do ewentualnej emerytury pomostowej w przyszłości. Ustawodawca przewidział
taką sytuację i w art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych ustalił rekompensatę
dla niektórych pracowników zatrudnionych
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, a mianowicie:
„Rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w warunkach
szczególnych lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej
15 lat.”Rekompensata przyznawana jest
w formie dodatku do kapitału początkowego.
Na podstawie powyższego możemy Panu
tylko przypomnieć, że po osiągnięciu ogólnie
obowiązującego wieku emerytalnego i wystąpieniu z wnioskiem o emeryturę nastąpi
ustalenie rekompensaty, która niewątpliwie
korzystnie wpłynie na wysokość świadczenia
emerytalnego. Radzimy wszystkim zainteresowanym, którzy wcześniej zatrudnieni byli na przeróbce mechanicznej węgla,
a obecnie wykonują inną pracę, aby wystąpili
o wydanie im świadectwa pracy w warunkach szczególnych, co niewątpliwie ułatwi
im w przyszłości ubieganie się o ustalenie
rekompensaty z tego tytułu.
Porad udziela: Józef Solich