1. Wstęp Gmina Barlinek jest najlepiej znanym mi miejscem, gdyż

1. Wstęp
Gmina Barlinek jest najlepiej znanym mi miejscem, gdyż mieszkałem w niej od
urodzenia do końca sierpnia 2004 r. Jest mi szczególnie bliska, a w ciągu moich kilku
dalszych podróży spotkałem bardzo niewiele miejsc o porównywalnych z nią walorach
turystycznych. Ponadto, mieszkając w niej mogłem obserwować proces stawania się
gminą turystyczną, zapoczątkowany przemianami z 1989 r., co nie neguje jednak
rozwoju bezpiecznego i czystego przemysłu. Poza tym, spełnia wszystkie wymagane
kryteria - ma niecałe 20 000 mieszkańców.
2.Warunki naturalne gminy Barlinek
2.1. Warunki geograficzne
2.1.1. Położenie i klimat
Gmina Barlinek administracyjnie leży w województwie zachodniopomorskim,
we wschodniej części powiatu myśliborskiego. Jej obszar (256 km2 powierzchni)
wchodzi w skład Pojezierza Myśliborskiego, będącego fragmentem Pojezierza
Pomorskiego. Barlinek, 15-tysięczne miasto, jest najważniejszą miejscowością i
centrum kulturalno-oświatowo-gospodarczym gminy. Duże znaczenie dla gospodarki
gminy ma bliskość granicy polsko-niemieckiej [plan nr 3].
Klimat gminy Barlinek nie różni się wiele od klimatu Polski północnozachodniej. Jest to klimat umiarkowany ciepły strefy przejściowej pomiędzy
odmianami klimatu morskiego i kontynentalnego. Długi okres wegetacji roślin
(wynoszący ponad 220 dni w roku) wraz ze średnimi glebami brunatnymi tworzą
korzystne warunki rozwoju rolnictwa.
2.Warunki naturalne gminy Barlinek
2.1. Warunki geograficzne
2.1.2. Ukształtowanie terenu
Znaczny obszar gminy Barlinek leży na terenie moreny czołowej zlodowacenia
bałtyckiego, a południowa jej część porośnięta Puszczą Barlinecką na sandrze
(Równina Gorzowska) [plan nr 4]. Sprawia to, że krajobraz gminy Barlinek jest w
większości pagórkowaty, choć zdarzają się też obszary równinne (teren moreny dennej
i sandru), a nawet o cechach podgórskich (tereny przyległe do doliny rzeki Płoni na
północ od Barlinka nazywane "Bieszczadami Barlineckimi [3]).
Najwyższe wzniesienia w okolicach Barlinka (głównie w południowej części
Jeziora Barlineckiego) przekraczają 100 m wysokości bezwzględnej n.p.m. Często
mają charakterystyczne nazwy (np. Golgota, Wzgórze Wisielców, Lisia Góra).
Ważnym elementem jest dolina Płoni wraz z wieloma jarami, w tym ze słynnym Jarem
Libberta (→ 1.2.1.). Centrum Barlinka leży w kotlinie Jeziora Barlineckiego.
W gminie Barlinek dominują gleby brunatne i bielicowe. Gleby brunatne
wykorzystywane są w rolnictwie, a na glebach bielicowych rosną głównie lasy oraz
pozyskuje się z nich piasek (dwa zamknięte punkty wydobycia w Barlinku oraz czynna
kopalnia piasku w Krzynce).
2.Warunki naturalne gminy Barlinek
2.1. Warunki geograficzne
2.1.3. Zasoby wodne
Gmina Barlinek leży na obszarze Pojezierza Myśliborskiego, więc ogromne
znaczenie mają tu zbiorniki wodne. Wyróżnić można kilka większych jezior (Jezioro
Barlineckie - 272 ha wraz z czterema wyspami [fot. 5], Jezioro Okunie, Jezioro Sitno
Moczydelskie, Jezioro Chmielowe, Jezioro Uklejno, Jezioro Gostyń, Jezioro Strąpie
[fot. 4] czy Jezioro Suche). Oprócz tego występuje bardzo duża ilość wytopiskowych
oczek wodnych pochodzenia lodowcowego. Jeziora Barlineckie, Chmielowe i Okunie
są typowymi jeziorami. rynnowymi.
Gmina Barlinek leży zasadniczo w dorzeczu dwóch rzek - Płoni i Kłodawki. Do
dorzecza Kłodawki należy południowo-zachodnia część gminy, a rzeczka Kłodawka
wpada w Gorzowie Wlkp. do Warty. Największą rzeką jest Płonia mająca swe źródła w
malowniczym miejscu na wschód od Barlinka a uchodząca od Jeziora Dąbie w
Szczecinie. Po drodze rozlewa się w Rozlewisku Płoni, jest zasilana przez Młynówkę
(która przepływa przez Barlinek), płynie głęboką i szeroką doliną. Już poza terenem
gminy przepływa przez jeziora Płoń i Miedwie.
Barlinek może się poszczycić czystością otaczających jezior - Jezioro Okunie ma
I klasę czystości wody, Jezioro Barlineckie II, lecz jest w trakcie procesu
samooczyszczania (ścieki z Barlinka są już kierowane do nowoczesnej oczyszczalni).
Takie warunki doskonale sprzyjają uprawianiu wędkarstwa.
Mimo tego barlineckie wodociągi czerpią wodę z podziemnych źródeł, która po
uzdatnieniu (oczyszczeniu z nadmiaru soli żelaza i manganu) jest bardzo czysta.
2.Warunki naturalne w gminie Barlinek
2.2. Ochrona przyrody
2.2.1. Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy
Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy rozciąga się głównie na obszarze
Puszczy Barlineckiej a także w lasach doliny Płoni. Obejmuje prawie połowę terenu
gminy, a wraz z otuliną ponad 80% jej powierzchni. Gospodarkę leśną w Parku
prowadzą Nadleśnictwo Barlinek i Nadleśnictwo Kłodawa. Drzewostan składa się
głównie z borów sosnowych na południu, buczyn w pobliżu Jeziora Barlineckiego,
dębów szypułkowych i bezszypułkowych, lip szerokolistnych, wiązów polnych, jesiony
wyniosłe czy olszy czarnych.
Istnieje w nim obecnie 10 rezerwatów przyrody, z tego na terenie gminy
Barlinek następujące: Skalisty Jar Libberta, Markowe Błota, Buczyna Barlinecka,
Jezioro Okunie, Jezioro Moczydelskie. Na szczególną uwagę zasługują Skalisty Jar
Libberta [3], który jest ścisłym rezerwatem geologicznym zawierającym niespotykane
na Pomorzu wapienne skałki zlepieńcowe oraz bardzo rzadkie gatunki roślin, m. in.
modrzyk górski - gatunek górskiego mchu, i Markowe Błota, będący ścisłym
rezerwatem florystycznym pośrodku Puszczy Barlineckiej.
W Parku żyje ogromna ilość rzadkich lub chronionych gatunków zwierząt, roślin
i grzybów, w tym ryby sieja i sielawa, ptaki orzeł bielik, orlik krzykliwy, bocian czarny,
gągoł, bąk, perkoz, zimorodek i gęgawa, rośliny tj. storczyki, salwinia pływająca,
rosiczka, zawilec gajowy czy lilia złotogłów.
Unikalną przyrodę Parku można podziwiać spacerując czterema szlakami
turystycznymi, pieszo-rowerowymi - zielonym (wokół Jeziora Barlineckiego), żółtym
(do źródeł rzeki Płoni), czerwonym (do wsi Płonno i Krzynka) oraz niebieskim (do
Skalistego Jaru Libberta). Poza nimi istnieje też kilka innych szlaków, głównie
rowerowych, np. Szlak Dębów, lecz ciekawych potencjalnych tras jest więcej. Można
by tu zasugerować stworzenie (oznakowanie) dalszej trasy rowerowej po Puszczy
Barlineckiej, np. Barlinek - Okunie - Sitno - Sucha - Okunie - Barlinek. Innym
przykładem może być organizacja szlaku kajakowego Młynówką i Płonią, którego
początek mógłby znajdować się w pobliżu harcerskiego miejsca na ognisko pomiędzy
ciepłownią, a oczyszczalnią ścieków, a koniec nawet w Laskówku. Niewielkim
problemem są spiętrzenia wody (pozostałość po dawnych młynach) oraz częściowe
powodzenie opisanej niedawno w Echu Barlinka, lokalnym czasopiśmie, próby spływu
Płonią.
2.Warunki naturalne w gminie Barlinek
2.2. Ochrona przyrody
2.2.2. Lokalna Agenda 21
Gmina Barlinek realizuje zasady Agendy 21, zbioru ustaleń przyjętych na
Szczycie Ziemi (Konferencji Narodów Zjednoczonych) w Rio de Janeiro w 1992 r.
Dotyczą one zasad zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Gmina przyjęła
uchwałę o wdrożeniu Agendy 21 i stosuje się do jej zaleceń, popierając czysty przemysł
(w Barlinku nie ma zakładów przemysłowych bardzo zanieczyszczających
środowisko), budując nowoczesną oczyszczalnię ścieków, popierając lokalne
inicjatywy ochrony środowiska, dbając o edukację ekologiczną w barlineckich szkołach
(w tym roku dzięki materiałom zebranym przez uczniów Szkoły Podstawowej Nr 4
zatwierdzono dwa pomniki przyrody).
Rozwój gminy Barlinek można nazwać zrównoważonym, gdyż stale wzrasta
standard życia w gminie, przy jednoczesnym zachowaniu surowców naturalnych i
przyrody w dobrym stanie dla przyszłych pokoleń. Wdrażanie Agendy 21 odbywa się
przy współpracy z Eksjo - szwedzkim miastem partnerskim. Ponadto gmina Barlinek
wydała specjalny poradnik dla innych gmin - "Lokalna Agnenda 21, Poradnik dla
samorządów - jak wdrażać zasady Agendy 21 w gminie" [5].
3. Walory turystyczne
3.1. Przyroda okolic Barlinka
Niełatwo spotkać gdziekolwiek indziej na Pomorzu tak dobre połączenie lasów
bukowych, sosnowych i dębowych, różnorodnego ukształtowania terenu, wody
zarówno płynącej, jak i stojącej, pozostałości geologicznej w postaci głazów
narzutowych, skałek, w połączeniu z brakiem zanieczyszczeń. Ochroną przyrody
zajmuje się nie tylko Park Krajobrazowy, lecz także Nadleśnictwo Barlinek oraz Urząd
Miasta i Gminy. Istnieje szereg użytków ekologicznych (np. wyspy na Jeziorze
Barlineckim, śródpolne zadrzewienia ze zbiornikami wodnymi) oraz pomników
przyrody.
Poza spacerami w celu podziwiania natury, Barlinek i jego okolice oferują
bardziej aktywny sposób korzystania z niej, nie wymagający infrastruktury. Gmina
posiada znakomite warunki do łowienia ryb w licznych jeziorach, zbierania grzybów i
owoców leśnych w rozległych lasach, latania lotnią, wycieczek rowerowych,
obserwacji rzadkich gatunków roślin i zwierząt czy organizacji rajdów harcerskich.
3. Walory turystyczne
3.2. Historia Barlinka
W 2003 r. w Barlinku odbyły się obchody 725-lecia miasta. Oznacza to, że 25ego stycznia 1278 r. rycerz Henryk Toyte otrzymał od margrabiów brandenburskich
zadanie założenia miasta. Wcześniej na miejscu kościoła znajdowało się grodzisko
słowiańskie. Barlinek trwał, słynąc z młynów. W późniejszej historii nie wiodło się
dobrze miastu - liczne pożary, epidemie i wojny nie sprzyjały rozwojowi. XIX wiek,
wraz z rozwojem przemysłu, stał się początkiem rozkwitu Barlinka. Powstały w nim
liczne fabryki, m .in. produkujące beczki (później meble) i narzędzia rolnicze. Na
przełomie XIX i XX w. Barlinek staje się "Perłą Nowej Marchii", wielkim i modnym
kurortem turystycznym. Nastąpiła modernizacja przemysłu i znaczny rozwój
infrastruktury turystycznej.
31-ego stycznia 1945 r. miasto zostało "wyzwolone" przez Armię Czerwoną.
Rozpoczęła się kolonizacja przez polskich osadników. Wznowiony został przemysł i
stworzono nowe szkoły. Barlinek rozwijał się na tyle, na ile można było się rozwijać w
PRL - rozbudowano przemysł i osiedla mieszkaniowe. Od momentu odzyskania pełnej
wolności przez Polskę w 1989 r. rozpoczęły się inwestycje turystyczne.
Większość śladów historii miasta widać do dziś - nieczynne już młyny,
działające fabryki, zabytki, fragmenty murów obronnych, zachowanych po ogłoszeniu
Barlinka jako miasta otwartego, dawne wille czy brak zabytkowego ratusza, gdyż
spłonął w 1852 r.
3. Walory turystyczne
3.3. Zabytki
W ciągu długiej historii powstało w Barlinku i gminie wiele ciekawych
budynków. Część z nich przetrwała do dziś, w lepszym lub nieco gorszym stanie.
Najważniejszym i najstarszym budynkiem jest kościół parafialny pod
wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny (tzw. "duży kościół") [fot.
2]. Jego granitowe fundamenty pochodzą z XIII w., lecz on sam, po wielokrotnych
przebudowach, jest w stylu neogotyckim. Ma trzy nawy i wieżę wysoką na 54 m,
zwieńczoną pozłacanym krzyżem, z której roztacza się niezapomniany widok. Wystrój
niefortunnie ma styl barokowy i na uwagę zasługują zabytkowe organy [fot. 13].
W centrum miasta znajduje się Rynek Miejski, ze stojącą pośrodku Gęsiarką fontanną z 1927 r. dłuta monachijskiego rzeźbiarza Ackermanna [fot. 2]. To tu odbywa
się większość imprez miejskich. Rynek otaczają wyremontowane kamieniczki. Jest
jednym z najchętniej odwiedzanych przez turystów miejsc.
Pozostałości murów obronnych, otaczających dawniej całe miasto, mają długość
500 m i do 7 m wysokości [fot. 11]. Do dziś zachowała się jedna z 27 czatowni, tzw.
Psia Furta, oraz pozostałość po Furcie Wodnej, czyli tzw. Chiński Dom nieopodal
mola.
Na szczególną uwagę zasługuje Pałacyk Cebulowy przy ul. Strzeleckiej,
przedwojenna willa oraz kościół pod wezwaniem św. Bonifacego (tzw. "mały kościół")
z 1923 r, malowniczo położony niedaleko Jeziora Chmielowego. Zbudowano go
głównie ze składek polskich robotników sezonowych.
Szpital Powiatowy też można uznać za zabytek. W okresie największego
rozkwitu turystycznego Barlinka był znanym sanatorium i do dziś rośnie wokół niego
wiele egzotycznych roślin. Warto przyjrzeć się znajdującemu się w przedsionku
witrażowi przedstawiającemu herb Barlinka [fot. 1].
Jednym z największych zabytków jest Młyn Papiernia nad Płonią. Wybudowany
w 1733 r. słynął ze znakomitej jakości papieru czerpanego. Dziś opiekuje się nim
Stowarzyszenie na rzecz Ochrony Dziedzictwa "Młyn-Papiernia". Jest miejscem wielu
warsztatów artystycznych i w weekendy działa tu interesujące muzeum.
W gminie Barlinek w większości wiosek można znaleźć pozostałości po
dawnych dworkach, głównie w postaci ruin i parków z ciekawymi roślinami. Do dziś
zachowały się dworki w Lutówku, Brunkach, Starej Dziedzinie, Równie (dwór z
rzadko spotykaną glinianą stodołą), Żelicach, Swadzimiu, Moczkowie. Poza tymi
miejscowościami w Janowie (na północ od Barlinka) zachował się dwór, obora, stodoła
oraz park. Rozciąga się z stamtąd piękny widok na dolinę Płoni. Warto pojechać do
Strąpia, gdzie do dziś stoi w bardzo dobrym stanie dworek, ogromny folwark oraz
uroczo położony nad jeziorem park [fot. 3 i 12]. Można by zasugerować ustanowienie
ochrony prawnej tego miejsca oraz stworzenie infrastruktury turystycznej (szlak
rowerowy, tablice dydaktyczne, reklamę miejsca, renowację parku). Ciekawy jest
dwukondygnacyjny dworek w Niepołcku, dawniej wraz z parkiem należący do zakonu
Cystersów z Kołbacza oraz interesujący park wraz z dworem nad Płonią w Laskówku.
3. Walory turystyczne
3.4. Miejsca warte odwiedzenia
3.4.2. Elementy kultury materialnej
Niektóre ciekawe miejsca w gminie Barlinek nie mieszczą się w ramach
walorów przyrodniczych czy zabytków. Przykładem może służyć wodociąg wiejski w
Niepołcku, gdyż woda pochodzi z zabudowanego źródła stokowego, a ciśnienie
utrzymywane jest siłą ciążenia. Kranik z wodą bogatą w związki mineralne znajduje się
na lewo od dworu w Niepołcku.
We wsi Dziedzice znajduje się tablica upamiętniająca wyzwolenie przez Armię
Czerwoną, w czasie II wojny światowej, jeńców z Oflagu II C Woldenberg w
Dobiegniewie. Polscy oficerowie (gdyż nimi byli owi jeńcy) byli ewakuowani przez
Niemców na zachód i właśnie w Dziedzicach nastąpiło ich uwolnienie. Istnieje kilka
wersji zdarzenia, lecz za oficjalną uznaje się pomoc żołnierzy radzieckich.
Na południe od ZSP Nr 1, na Wzgórzu Wilhelma, można znaleźć kamień
upamiętniający 25. rocznicę panowania pruskiego cesarza Wilhelma II. Obok
zbudowano zabytkową wieżę ciśnień.
3. Walory turystyczne
3.4. Miejsca warte odwiedzenia
3.4.1. Elementy przyrody
Źródła Płoni też zasługują na uwagę. Jest to porośnięty lasem, bagnisty teren na
zachód od Barlinka. Wypływa stąd czysta woda zmineralizowana solami żelaza. Sądzę,
że dużym zainteresowaniem cieszyłaby się woda mineralna butelkowana w Barlinku
(najlepiej ze źródeł podziemnych), będąc zarówno źródłem dochodów właściciela, jak i
reklamą miasta.
Na końcu Jeziora Chmielowego znajduje się spora lipa (pomnik przyrody) oraz
kamień oznaczający 53 równoleżnik szerokości geograficznej północnej. Z miejsca
poniżej rozciąga się ładny widok na jezioro [fot. 15].
Do Jeziora Barlineckim wpływa kilka ciekawych źródeł. Najsłynniejsze jest
"Boży Dar", przy którym postawiono wiele tablic informujących o specyfice biocenoz
śródleśnych bagien. Idąc w stronę Moczkowa można natrafić na źródło "Gdzie babcia
kawę gotuje" o ciekawej legendzie i z piaskiem nieustannie wznoszonym przez wodę i
opadającym.
Mimo, iż jest to poza gminą Barlinek, jedynie 17 km na północny-zachód od
Barlinka, w Przelewicach znajduje się ogród dendrologiczny, który przyciąga ogromną
różnorodnością gatunków drzew i pięknym położeniem.
3. Walory turystyczne
3.5. Życie kulturalne miasta i gminy Barlinek
3.5.1. Barlinecki Ośrodek Kultury "Panorama"
BOK "Panorama" jest organizatorem większości imprez kulturalnych w
Barlinku. Działają w nim różnorodne pracownie artystyczne, tj. słynna Pracownia
Ceramiki Unikatowej stworzona przez panią. Romanę Kaszczyc, Pracownia Teatralna
"Wiatrakowo" zrzeszająca dużą ilość młodzieży barlineckiej, dziecięce zespoły
taneczne "Uśmiechy" i "Słoneczna Gromada", koła szachowe i krótkofalarskie, czy
miejscowe zespoły rockowe, jazzowe, hip-hopowe oraz działający od końca II wojny
światowej chór "Halka".
BOK posiada własną salę widowiskową na 400 miejsc siedzących, wraz ze
sprzętem oświetlającym i nagłaśniającym, służąca także jako kino, Bibliotekę
Publiczną, kawiarnię, salę wystawową, . W sali widowiskowej odbywają się sztuki
teatralne, seanse kinowe, uroczystości (np. zakończenie roku klas trzecich Publicznego
Gimnazjum Nr 2 w Barlinku), koncert Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Cały
kompleks znajduje się na Wzgórzu Golgota. "Panorama" organizuje także
ogólnopolskie warsztaty plastyczne, teatralne i ceramiczne.
3. Walory turystyczne
3.5. Życie kulturalne miasta i gminy Barlinek
3.5.2. Muzeum Regionalne w Barlinku
Muzeum Regionalne jest ważnym miejscem przechowywania pamiątek z historii
miasta i okolic. Jego siedzibą jest Dom Gutenberga - budynek dawnej drukarni.
Główną atrakcją jest salonik z czasów Emmanuela Laskera (początek XX w.). Stale
można też oglądać ekspozycje: "Przeszłość odkrywana łopatą" - archeologiczna,
"Leśna perła" - historia Barlinka i okolic, "Świat spod strzechy" - etnograficzna oraz
twórczość Romany Kaszczyc i Pracowni Ceramiki Unikatowej. Ponadto na piętrze
znajduje się Drzewo Sław, którego wypalone z gliny liście zostały zawieszone przez
sławne osoby. Historia muzeum sięga 1961 roku, kiedy do Czesław Paśnik najbardziej zasłużony historyk i muzealnik w Barlinku, założył Izbę Pamiątek. Poza
tym, w ciągu roku można zobaczyć wystawy objazdowe niezwiązane z Barlinkiem
3. Walory turystyczne
3.5. Życie kulturalne miasta i gminy Barlinek
3.5.3. Lokalne podania i legendy
Z powodu położenia miasta na tzw. Ziemiach Odzyskanych oraz znikomej ilości
przedwojennych mieszkańców pozostałych w Barlinku po II wojnie światowej, nie
przetrwała do dziś tradycja kulturowa tych ziem przekazywana z pokolenia na
pokolenie. Lecz na podstawie zachowanych dokumentów udało się częściowo
odtworzyć barlineckie legendy. Dokonała tego pani. Romana Kaszczyc, rozbudowując
je i ubarwiając własną wyobraźnią. Napisała ilustrowaną książkę pt. "Duchy z
Puszczy rodem", a dość niedawno wydano także "Gdy kruk był biały" jej autorstwa.
Obie książki przenoszą w świat legend barlineckich, zwykle odnoszących się do
konkretnych miejsc w Barlinku i okolicy. Należy tu wymienić najbardziej znane
podania o klasztorze na miejscu obecnego Jeziora Chmielowego, o jeźdźcu bez głowy
straszącym w lesie nieopodal wsi Okunie, o rusałce z Jeziora Barlineckiego topiącej
mieszkańców, o Wzgórzu Wisielców, czy o barlineckiej gęsiarce, która została
przedstawiona na fontannie. Pani Kaszczyc dodała do nich także całkowicie własną
twórczość.
3. Walory turystyczne
3.5. Życie kulturalne miasta i gminy Barlinek
3.5.4. Najbardziej zasłużeni mieszkańcy Barlinka
Zdecydowanie najsławniejszym i najbardziej znanym mieszkańcem miasta był
Emmanuel Lasker (1868-1941) - arcymistrz szachów, który swój tytuł utrzymywał
przez 27 lat - najdłużej w historii szachów. Ponadto był matematykiem i filozofem.
Urodził się przy ul. Chmielnej 7. Obecnie odbywają się w Barlinku zawody szachowe
jego imienia.
Bronisław Bagiński (1921-1990) - był wieloletnim dyrektorem Zakładów
Urządzeń Okrętowych "Bomet". Bardzo znacznie przyczynił się do rozwoju fabryki,
dając zatrudnienie wielkiej ilości osób. Jemu trzeba przypisać komputeryzację (w
latach 70-tych) i ciągłe unowocześnianie zakładu. Współfinansował budowę wielu
obiektów użyteczności publicznej oraz mieszkań. Był także mecenasem kultury i
sportu, sponsorując i zatrudniając piłkarzy Stoczniowca Barlinek (dziś MKS "Pogoń).
Obecnie Stadion Miejski nosi jego imię.
Romana Kaszczyc - będąc studentką wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych
przyjechała do Barlinka na warsztaty teatralne i zapragnęła tu zamieszkać. Po
skończeniu studiów zatrudnił ją Bronisław Bagiński. Założyła Pracownię Ceramiki
Unikatowej. Malarka i rzeźbiarka, jej twórczość była eksponowana na wielu
wystawach w całej Polsce. Pisarka - wydała zbiór legend barlineckich i kilka innych
książek poświęconych sztuce.
Stefan Flukowski (1902 - 1972) - poeta, dramaturg, prozaik, tłumacz i eseista,
jeniec w Oflagu II C Woldenberg w Dobiegniewie. Po uwolnieniu w Dziedzicach,
związał się z Barlinkiem.
3. Walory turystyczne
3.5. Życie kulturalne miasta i gminy Barlinek
3.5.4. Coroczne imprezy kulturalne i sportowe
● Dni Barlinka (II połowa czerwca) - koncerty, turnieje sportowe, promocja
miasta. Organizator - Urząd Miasta i Gminy Barlinek.
● Barlineckie Lato Teatralne (II i III tydzień sierpnia) - warsztaty teatralne,
spektakle w wykonaniu "Wiatraków" oraz przyjezdnych grup teatralnych, nie
tylko w sali widowiskowej, ale i na ulicach miasta. Organizator - BOK
"Panorama".
● Otwarte Mistrzostwa Polski Północnej w Klasie Omega (ostatni tydzień
czerwca) - ogólnopolskie regaty żeglarskie na Jeziorze Barlineckim. Organizator Przystań Żeglarska TKKF "Sztorm".
● Otwarty Turniej Tenisa Ziemnego im. Bogusława Kuklinowskiego (czerwiec)
- memoriał budowniczego kortów tenisowych w Barlinku i zasłużonego trenera.
Organizator - Barlinecki Klub Tenisowy.
● Biegi Uliczne (3 maja) - zawody biegowe w kategoriach dla uczniów oraz
kategorii open rozgrywane w okolicy Rynku. Organizator: Barlinecki Ośrodek
Sportu, Turystyki i Rekreacji.
● Festiwal Szachowy im. Emmanuela Laskera (wrzesień) - ogólnopolski, uznany
turniej szachowy. Organizator: BOK "Panorama".
● Spławikowe Zawody Wędkarskie o Puchar Burmistrza UMiG Barlinek
(koniec czerwca) - turniej wędkarski na Jeziorze Barlineckim. Organizator - Koło
Nr 1 Polskiego Związku Wędkarskiego w Barlinku.
● Powiatowe Biegi Leśne (koniec września) - szkolne zawody biegów
przełajowych w lesie w okolicy Publicznego Gimnazjum Nr 1. Organizator BOSTiR.
● Spławikowe,
Spinningowe Zawody Wędkarskie o Puchar Starosty
Myśliborskiego (połowa sierpnia) - turniej wędkarski na Jeziorze Żydowo i
Jeziorze Barlineckim. Organizator - Koło Nr 1 Polskiego Związku Wędkarskiego
w Barlinku.
● Koncert Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy (druga niedziela stycznia) występy artystyczne zespołów z Barlinka i nie tylko połączone ze zbiórką
pieniędzy przez WOŚP. Organizator - sztab WOŚP przy BOK "Panorama".
● Dzień Myśli Braterskiej (22 luty) - rajd harcerski z okazji ogólnoświatowego
święta skautów i harcerzy - bieg patrolowy, nocna gra terenowa, licytacja
przedmiotów wykonanych przez drużyny na "Akcję Grosik". Organizator barlineckie drużyny harcerskie (23 DH "Leśne" i 6 BDH "Sokół").
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura rekreacyjna
4.1.1. Plaże
Na największą uwagę zasługuje Plaża Miejska przy ul. Sportowej (obok
stadionu) [fot. 10]. Została zbudowana w 1927 r. i jest niespotykanym na Pomorzu
przykładem architektury alpejskiej. Jest strzeżona, w wodzie znajduje się pomost oraz
zjeżdżalnia, na piaszczystym brzegu boisko do siatkówki oraz miejsce na leżakowanie.
Można wynająć kabinę na przebranie lub przechowanie rzeczy. Problemem jest bardzo
duża ilość ludzi przebywających na plaży w słoneczny dzień.
Dobre kąpielisko działa też przy ośrodku wypoczynkowym "Janowo". Posiada
długi pomost oraz piaszczysty brzeg. Na miejscu istnieje możliwość wypożyczenia
sprzętu pływającego (łódki, kajaka, roweru wodnego). Obie plaże znajdują się nad
Jeziorem Barlineckim.
Interesujące plaże znajdują się ponadto przy polu namiotowym przy leśniczówce
Okno oraz przy polu namiotowym nad Jeziorem Sitno Moczydelskie. Oba są czystymi i
śródleśnymi kąpieliskami.
Nad Jeziorem Barlineckim, przy Ośrodku Wypoczynkowym Pomorskiej
Akademii Medycznej istnieje płytka plaża wraz z pomostem. Ponadto niewielka część
ludzi kąpie się na małych, nieoznaczonych plażyczkach wzdłuż całego Jeziora
Barlineckiego, które są zdecydowanie nie są bezpiecznymi miejscami kąpieli.
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura rekreacyjna
4.1.2. Przystań Żeglarska
Przystań nad Jeziorem Barlineckim należy do Klubu Żeglarskiego "Sztorm". Jest
miejscem cumowania większych łódek oraz jachtów [fot. 6]. Organizuje Otwarte
Mistrzostwa Polski w Klasie Omega oraz regaty klubowe. Prowadzi kursy żeglarskie i
egzaminy na poszczególne stopnie żeglarskie. Można z niej także wypożyczyć sprzęt
pływający.
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura rekreacyjna
4.1.3. Stadion Miejski im. Bronisława Bagińskiego.
W skład kompleksu sportowego wchodzi boisko do piłki nożnej, na którym grają
i trenują piłkarze IV-to ligowego zespołu Pogoni Barlinek, pełnowymiarowa bieżnia,
na której ćwiczą zawodnicy LKS Lubusz Słubice w Barlinku, korty do tenisa ziemnego
(→ 3.1.4.) oraz trybuny na kilkaset miejsc siedzących. W bezpośrednim pobliżu
znajduje się przystań, Pensjonat Pod Sosnami [fot. 14] oraz Plaża Miejska. Tu siedzibę
ma BOSTiR oraz klub MKS Pogoń Barlinek, prowadzący treningi piłkarskie w różnych
grupach wiekowych. Stadion nosi imię największego mecenasa sportu w Barlinku.
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura rekreacyjna
4.1.4. Korty Barlineckiego Klubu Tenisowego
BKT posiada 5 kortów do tenisa ziemnego o nawierzchni z mączki mineralnej.
Kort nr 5 posiada trybuny oraz oświetlenie. Ponadto do dyspozycji są dwie ściany
treningowe [fot. 9] oraz domek klubowy. Korty można wynająć na określony czas po
niskiej cenie, lub zostać członkiem klubu (opłata za sezon letni wynosi 100 zł) i cieszyć
się nieograniczoną grą przez ponad 4 miesiące.
BKT prowadzi szkółkę tenisową w sezonie letnim i zimowym (zimą na sali
Publicznego Gimnazjum Nr 2 w Barlinku) i miesięczna opłata oscyluje w okolicy 40 zł.
Poza tym można też odbyć lekcję indywidualną z wykwalifikowanym trenerem. Klub
organizuje liczne turnieje (wymienione w 2.5.5., a w tym roku także Barlinecką Ligę
Tenisową). W wakacje treningi odbywają tu także obozy tenisowe ze Szczecina,
Warszawy czy Katowic.
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura rekreacyjna
4.1.5. Koło Łowieckie "Szarak"
Koło Łowieckie "Szarak" skupia wszystkich myśliwych z Barlinka i okolic [fot.
7]. Wykonuje prace niezbędne dla gospodarki leśnej - dokarmia zwierzęta zimą
plonami własnego gospodarstwa rolnego, usuwa potrzaski zastawione przez
kłusowników, rekompensuje rolnikom straty spowodowane przez zwierzęta, dba o stan
zwierzyny na gospodarowanym obszarze i usuwa chore osobniki. Dziś myśliwstwo jest
formą rekreacji, gdyż praca na rzecz koła i przyrody może być przyjemna, a wiele osób
płaci kołom łowieckim za możliwość upolowania zwierzęcia. "Szarak" sprzedaje prawo
do odstrzału myśliwym z Polski, a także z Niemiec.
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura rekreacyjna
4.1.6. Stadniny koni
Najbardziej znana i posiadająca największą ilość koni jest stadnina w Krzynce k.
Barlinka prowadzona przez państwo Wawrzyniak. Oferta stadniny obejmuje udzielanie
lekcji jazdy konnej, wycieczki konne po pobliskich lasach, imprezy przy ognisku,
sprzedaż koni oraz pobyt w pensjonacie. Poza tym kilka prywatnych osób w Barlinku
posiada konie, umożliwiając jazdę za odpłatnością.
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura rekreacyjna
4.1.7. Ocena stanu infrastruktury rekreacyjnej
Turyści w Barlinku mają do dyspozycji wiele interesujących form rozrywki i
rekreacji. Istniejąca infrastruktura jest stale remontowana i unowocześniana. Lecz
mimo wszystko wciąż jest za mało atrakcji i rozrywek w mieście. Aby przyciągnąć
większą liczbę turystów można by zasugerować utworzenie pola golfowego w
niedalekiej okolicy Barlinka, gdyż ukształtowanie terenu nadzwyczaj sprzyja temu
przedsięwzięciu. Golfiści jako ludzie bogatsi będą w stanie zostawić z pewnością
więcej pieniędzy. Kolejnym krokiem może być uaktywnienie przynajmniej fragmentu
linii kolejowej, w celu organizacji krajoznawczych przejażdżek, choćby do pobliskich
Pełczyc. Także uruchomienie rejsów łodzi lub stateczku wycieczkowego po Jeziorze
Barlineckim powinno cieszyć się zainteresowaniem oraz być formą "komunikacji
miejskiej", przynajmniej z dalszymi, położonymi nad jeziorem, terenami miasta. Do
tego można byłoby zaktywizować sezon turystyczny zimą, np. okresie ferii zimowych,
gdy do miasta żadni turyści nie przyjeżdżają. Sprzyjać temu mogłoby powstanie
specjalnego stoku narciarsko-saneczkowego, a nawet bardzo małej skoczni
narciarskiej. Zaczęłyby rozwijać się sporty zimowe, prawie zapomniane (poza sankami)
w Barlinku. Ponadto organizacja jakiejkolwiek imprezy niezależnej od pogody w tym
okresie korzystnie wpłynie na turystykę w mieście.
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura noclegowa
4.2.1. Hotele
Największym i o najwyższym standardzie hotelem w Barlinku jest Hotel
"Alma". Posiada on 30 pokoi jedno- i dwuosobowych z łazienkami, telewizorem i
telefonem. Działa tu też restauracja i ogród letni. Hotel organizuje rozmaite atrakcje
rekreacyjne w ramach dostępnej w Barlinku infrastruktury wypoczynkowej. Odbywają
się w nim też imprezy integracyjne, konferencje i szkolenia.
Hotel Limba posiada 14 jedno- i dwuosobowych pokoi z łazienką, telewizorem i
telefonem. Organizuje spędzanie wolnego czasu, a na miejscu można zagrać w kręgle,
bilard lub udać się do solarium, jacuzzi czy sauny.
Ponadto istnieje też Hotel "Staropolski", lecz od bardzo dawna nie umieszcza
żadnych reklam czy informacji o swojej ofercie. Ponadto jest położony na uboczu i z
pewnością zatrzymuje się tam niewielu turystów.
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura noclegowa
4.2.2. Ośrodki wypoczynkowe
Ośrodek Wypoczynkowy "Janowo" zajmuje część półwyspu na Jeziorze
Barlineckim. W jego ofercie noclegowej znajdują się 4 domki turystyczne, pokoje w
budynku ośrodka, przyczepy campingowe oraz ładnie położone pole namiotowe. Do
tego dochodzi plaża z przystanią i wypożyczalnią sprzętu wodnego, kawiarenka, dwa
korty tenisowe oraz kilka koni. Jest to najładniejszy ośrodek o najwyższym standardzie.
Całość znajduje się w oddaleniu od miasta, wśród lasów i wzgórz.
Ośrodek Wypoczynkowy Pomorskiej Akademii Medycznej składa się z ok. 20
domków (sypialnia, aneks kuchenny i łazienka). Obok jest plaża, na terenie jest boisko
do koszykówki, siatkówki, asfaltowy kort tenisowy i miejsce na ognisko. W ramach
pobytu można pływać należącymi do ośrodka kajakami.
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura noclegowa
4.2.3. Pensjonaty
Pensjonat "Pod Sosnami" należy do BOSTiR i posiada 14 wygodnych miejsc w
pokojach, 30 w domkach turystycznych oraz pole namiotowe [fot. 8]. Znajduje się na
terenie stadionu, zaraz obok plaży, kortów tenisowych oraz lasów.
Pensjonat przy pizzerii "Aqua" położony w centrum miasta, nad samym
Jeziorem Barlineckim. Z powodu niedawnej zmiany właściciela nie jest znana ilość
miejsc noclegowych.
Rezydencja Szatkowskich to pensjonat przy restauracji "Wielkopolanka" przy
Rynku, także w centrum miasta. Ponieważ niedawno powstała, trudno mi oszacować
liczbę pokoi.
Pensjonat "Pod Zegarem" także powstał w tym roku. Jego zaletą jest
malownicze położenie we wsi Moczkowo, na skarpie nad Jeziorem Barlineckim. Do
centrum Barlinka nie jest stąd aż tak daleko.
Schronisko Młodzieżowe, przeniesione z ośrodka OHP, działa obecnie w
internacie przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1. Dostępne są boiska szkolne
(do piłki nożnej lub ręcznej, siatkówki) oraz stołówka. Znajduje się w nim 40 pokoi,
także o wysokim standardzie.
4. Infrastruktura turystyczna
4.1. Infrastruktura noclegowa
4.2.4. Pola namiotowe
W gminie Barlinek istnieje kilka specjalnie wyznaczonych miejsc do
biwakowania. Najładniej położonymi są Okno nad Jezioro Okunie i pole nad Jeziorem
Sitno Moczydelskie. Oprócz nich namioty rozbić można przy Pensjonacie "Pod
Sosnami" i w OW "Janowo". Płatności za śródleśne miejsca obozowania udziela się w
leśniczówce lub nadleśnictwie.
Wielkość bazy noclegowej w gminie Barlinek można uznać za wystarczającą,
gdyż jeszcze nie występuje całkowite zapełnienie istniejących pensjonatów. Poza tym,
baza jest w fazie ciągłego rozwoju.
4. Infrastruktura turystyczna
4.3. Infrastruktura gastronomiczna
Najlepszą restauracją jest "Wielkopolanka" przy Rynku. Oferuje kuchnię włoską
i polską po niskich cenach. Ponadto istnieje możliwość organizacji imprez
zamkniętych. Naprzeciwko "Wielkopolanki" mieści się restauracja "Stara Galeria"
(dawniej "Laguna"). W stylowym wnętrzu można zjeść dania polskie i wietnamskie.
Przy rondzie u styku ul. Niepodległości, ul. 1-go Maja, ul. Strzeleckiej i ul. Szpitalnej
dawniej znajdowała się restauracja "Gryf", lecz obecnie działa tam "Cancun" będący
bardziej dyskoteką. Pizzeria "Aqua" działa nad Jeziorem Barlineckim.
Najpopularniejszymi kawiarniami w Barlinku są "Parkowa" i "Nova". Dodać tu
można też lodziarnię należącą do pani Boratyn (przy Rynku). Zjeść coś można także w
barze "As". Można też wykupić obiady dla grup zorganizowanych w stołówkach przy
szkołach, w szpitalu lub w Ośrodku Pomocy Społecznej.
Istniejąca infrastruktura gastronomiczna jest w zupełni wystarczająca na
potrzeby miasta w sezonie turystycznym. Cały czas rozwija się, powstają nowe, zwykle
niewielkie punkty z jedzeniem. Nie w żadnym lokalu nie zauważa się nadmiaru gości.
5. Dostępność komunikacyjna
Istnieją jedynie dwa powszechnie używane sposoby dostania się Barlinka dojazd prywatnym samochodem lub autobusem. Do Barlinka prowadzą dwie drogi
wojewódzkie - nr 151 Gorzów Wlkp. - Recz oraz nr 156 Lipiany - Strzelce Kraj. Obie
krzyżują się w Barlinku zapewniając mu połączenie ze Szczecinem (droga nr 156), z
Gorzowem (droga nr 151), Poznaniem i Gdańskiem (droga nr 156).
Autobusem można tu dojechać z obszaru całego powiatu myśliborskiego
korzystając z połączeń PKS Myślibórz, z Choszczna, gdzie znajduje się najbliższa
czynna stacja kolejowa, a także z Gorzowa Wlkp. Ponadto działa też firma Paan Bus,
dzięki której istnieje m .in. linia autobusowa Szczecin - Barlinek.
W 1994 r. PKP zlikwidowało linię kolejową Myślibórz - Choszczno, na której
znajdowała się stacja Barlinek. Przyczyną był brak rentowności oraz niestabilność
torów położonych na nasypie kolejowym w Barlinku. Ograniczyło to dość znacznie
dostępność komunikacyjną gminy, gdyż oprócz Barlinka istniały przystanki w
Dzikowie i Mostkowie. Ponadto, z historycznego punktu widzenia, odcięto główną
drogę, którą turyści dojażdżali do Barlinka w latach jego największej świetności i
rozwoju turystycznego (w szeroko rozumianym przełomie XIX i XX w.). Dawniej
kolej była symbolem uprzemysłowienia i cywilizacji, teraz korzystanie z niej
gwałtownie spada. Warto zauważyć, że omawiana linia (Myślibórz - Choszczno)
służyła także w transporcie towarowym, gdyż dopiero trzy lata temu zlikwidowano
nieużywaną już bocznicę do największych zakładów przemysłowych w gminie Barlinek S.A. oraz ZUO Bomet, która dostarczała surowców i wysyłała gotowe
produkty "w świat".
W ostateczności, istnieje możliwość dostania się do gminy Barlinek drogą
lotniczą. Działają trzy lądowiska dla śmigłowców - przyszpitalne, stadion - boisko
piłkarskie oraz prywatne dla właściciela Barlinek S.A., będącego jednym z
najbogatszych ludzi w Polsce. Ponadto w Mostkowie znajduje się lądowisko dla
samolotów rolniczych.
Jeśli chodzi o komunikację wewnątrzgminną, to najważniejsze są drogi
powiatowe tj.: drogi do Przelewic, do Żydowa, przez Rychnów do Nowogródka
Pomorskiego, przez Strąpie do Dziedzic, oraz od drogi 151 przez Płonno do Krzynki,
oraz drogi gminne, np.: z Krzynki do Moczydła i do Okuni, do Karska, z Mostkowa
przez Dziedzice do Jarząbek, i wiele mniej ważnych [2].
6. Podsumowanie
Ogólnie rzecz biorąc, gmina Barlinek znajduje się na dobrej drodze do stania się
ważnym kurortem wypoczynkowym na skalę województwa. Jej walory przyrodnicze
należy ocenić bardzo wysoko, podobnie jak dążenia w celu ich ochrony. W trochę
gorszym stanie w porównaniu z innymi miejscowościami typowo turystycznymi
wypada infrastruktura, często brakuje miejsca na plażach, brak atrakcji dla
odwiedzających miasto w okresie zimowo-jesiennym oraz fakt położenia gminy poza
głównymi szlakami komunikacyjnymi. Istnieje jednak duża szansa na nadrobienie tej
zaległości, dzięki wykorzystaniu np. funduszy z Unii Europejskiej. Powstaje już nawet
stosowny peojekt, mający na celu aktywizację ludności wiejskiej przez działalność
turystyczną.
Dlatego przyszłość gminy widzę w dobrych barwach, a obecny jej stan uważam
za dobry, choć wymagający poprawy.
7. Spis użytych materiałów
7.1. Bibliografia:
[1] Informacje własne, w tym zawarte na stronie: www.barlinek.kubapg2.prv.pl
[2] Jakub Syroka, Łukasz Suchy, Mateusz Wojtanowski: Praca pt. "Podział dróg w
gminie Barlinek według ich zarządców". Barlinek 2003 r.
[3] Przyroda Pomorza Zachodniego. OFICYNA IN PLUS, Szczecin 2002 (str. 360,
353)
[4] UMiG Barlinek: Folder informacyjny "Barlinek". 1996 r.
[5] UMiG Barlinek: Lokalna Agenda 21, Poradnik dla samorządów - jak wdrażać
zasady Agendy 21 w gminie. 2002 r.
7. Spis użytych materiałów
7.2. Spis zdjęć:
Fot. 1 - Herb Barlinka, autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 2 - Fontanna Gęsiarka, w tle kościół parafialny, autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 3 - Droga do folwarku w Strąpiu, autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 4 - Południowa część Jeziora Strąpie, autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 5 - Jezioro Barlineckie - wyspa Sowia, autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 6 - Przystań Żeglarska nad Jeziorem Barlineckim, autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 7 - Brama stanicy koła łowieckiego "Szarak", autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 8 - Pensjonat "Pod Sosnami", autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 9 - Korty Barlineckiego Klubu Tenisowego, autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 10 - Plaża Miejska nad Jeziorem Barlineckim, autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 11 - Fragment murów miejskich, autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 12 - Folwark w Strąpiu, autor: Jakub Syroka 2004 r.
Fot. 13 - Wnętrze kościoła parafialnego, autor: Jakub Syroka 2003 r.
Fot. 14 - Stadion Miejski im. Bronisława Bagińskiego, autor: Jakub Syroka 2003 r.
Fot. 15 - Jezioro Chmielowe - widok od strony lipy wyznaczającej 53 równoleżnik,
autor: Jakub Syroka 2003 r.
7. Spis użytych materiałów
7.3. Spis planów:
Plan 1 - plan Barlinka [4]
Plan 2 - plan gminy Barlinek [5]
Plan 3 - odległości z ważnych miejscowości do Barlinka [5]
Plan 4 - plan geomorfologinczy Pojezierza Myśliborskiego [3]