Zarządzanie finansami przedsiębiorstw

Zarządzanie finansami
przedsiębiorstw
Opracowała:
Dr hab. Gabriela Łukasik, prof. WSBiF
I. OGÓLNE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE
Cele przedmiotu::
-
przedstawienie podstawowych teoretycznych zagadnień
związanych z zarządzeniem finansami w przedsiębiorstwie
działającym w zmiennych otoczenia
- powiązanie elementów teorii finansów z procesem decyzyjnym
współczesnego przedsiębiorstwa
- przygotowanie studenta do praktycznego rozwiązywania
głównych
problemów
decyzyjnych
współczesnego
przedsiębiorstwa związanych z finansową stroną jego
działalności
Ramowy program
1. Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstw.
2. Kapitały i majątek przedsiębiorstwa (ujęcie bilansowe)
3. Metody i źródła finansowania przedsiębiorstw
4.
Podstawy
zarządzania
płynnością
finansową
przedsiębiorstwa
5. Strategie finansowania aktywów obrotowych
6. Kształtowanie wartości i struktury aktywów obrotowych
7. Polityka kredytowa przedsiębiorstwa wobec odbiorców
8.
Podstawy
kształtowania
struktury
kapitału
w
przedsiębiorstwie
9. Długoterminowe źródła finansowania przedsiębiorstwa
72
Literatura
podstawowa
- J.Czekaj, Z.Dresler; Zarządzanie finansami przedsiębiorstw,
Podstawy teorii, PWN, Warszawa 2001
- E.F. Brigham : Podstawy zarządzania finansami, PWE,
Warszawa 1996
- M. Sierpińska, D. Wędzki: Zarządzanie finansowe, teoria i
praktyka, Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa 1997
- Kodeks Spółek Handlowych
- Ustawa o rachunkowości
uzupełniająca
- J. Gajdka, E. Walińska: Zarządzanie finansowe, teoria i
praktyka, Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa 1998
- W. Bień: Zrządzanie finansami przedsiębiorstwa, Difin,
Warszawa 1997
- Finanse przedsiębiorstwa, praca zbiorowa pod red. L. Szyszko,
PWE, Warszawa 2000
II.
PROBLEMATYKA ZAJĘĆ
DYDAKTYCZNYCH
1
. Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstw
słowa kluczowe: zarządzanie finansami, funkcje zarządzania, cele
finansowe, wartość przedsiębiorstwa, decyzje finansowe, zmienna
wartość pieniądza w czasie, wartość zaktualizowana
73
główne tematy
- cel i treść finansów przedsiębiorstwa
- funkcje zarządzania finansów
- cele finansowe przedsiębiorstwa, kategoria wartości w strukturze
celów przedsiębiorstwa
- obszary decyzji finansowych przedsiębiorstwa, ryzyko w
procesie decyzyjnym przedsiębiorstwa
- wartość pieniądza w czasie i jej wykorzystanie w
długoterminowych decyzjach przedsiębiorstwa
- Przedsiębiorstwo jako podmiot gospodarki rynkowej,
przedsiębiorstwo w otoczeniu finansowym, wpływ otoczenia
na decyzje finansowe podmiotów gospodarczych
- Rynek kapitałowy w procesie zarządzania finansami
przedsiębiorstwa
- Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstwa i ich wpływ na
zarządzanie finansami
Podstawowe pytania
- Jaką rolę odgrywa kategoria wartości w strukturze celów
przedsiębiorstwa?
- Podstawowe różnice między kategorią zysku i wartością
przedsiębiorstwa.
- Jakie są główne funkcje zarządzania finansami przedsiębiorstwa?
- Wyróżnianie głównych obszarów decyzji przedsiębiorstwa w
procesie zarządzania finansami,
- Pojęcie wartości przyszłej i wartości zaktualizowanej.
- Struktura rynku finansowego w wyborach przedsiębiorstw.
74
- Struktura rynku finansowego i jego wpływ na aktywność
przedsiębiorstwa.
- Główne różnice w formach organizacyjno-prawnych
przedsiębiorstwa w aspekcie zarządzania finansami
Literatura
- J.Czekaj, Z.Dresler; Zarządzanie finansami przedsiębiorstw,
Podstawy teorii, PWN, Warszawa 2001rozdz. I i II
- W. Bień: Zrządzanie finansami przedsiębiorstwa, Difin,
Warszawa 1997, I i II
- Finanse przedsiębiorstwa, praca zbiorowa pod red. L. Szyszko,
PWE, Warszawa 2000
- Kodeks Spółek Handlowych
2.
Kapitały i majątek przedsiębiorstwa (ujęcie bilansowe)
słowa kluczowe: kapitał własny, kapitał obcy, aktywa obrotowe,
kapitał obrotowy
główne tematy
1. Pojęcie i struktura kapitału przedsiębiorstwa, cechy
charakterystyczne kapitału własnego i kapitału obcego, funkcje
kapitału własnego
2. Podstawy podwyższenia kapitału własnego
3. Kapitały obce, struktura, konsekwencje dla przedsiębiorstwa
4. Kapitał obrotowy przedsiębiorstwa, pojęcie, źródła
finansowania
5. Aktywa (majątek) przedsiębiorstwa i ich struktura, aktywa
trwałe: pojęcie i struktura, aktywa obrotowe: pojęcie i
75
struktura, sposoby udziału aktywów przedsiębiorstwa w cyklu
krążenia kapitału
Podstawowe pytania
1. Wymienić główne elementy kapitału przedsiębiorstwa.
2. Jaka jest struktura kapitału własnego w spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością i spółce akcyjnej?
3. Wymienić główne źródła tworzenia i uzupełnienia kapitału
podstawowego i kapitałów uzupełniających.
4. Główne funkcje kapitału własnego.
5. Pojęcie i źródła finansowania kapitału obrotowego.
6. Jaka jest struktura aktywów trwałych i obrotowych.
Literatura
Finanse przedsiębiorstwa, praca zbiorowa pod red. L. Szyszko,
PWE, Warszawa 2000, rozdz. VI i VII
Ustawa o rachunkowości
3.
Metody i źródła finansowania przedsiębiorstwa
słowa kluczowe: źródła finansowania, zasilanie zewnętrzne i
wewnętrzne, samofinansowanie, obce i własne źródła, nadwyżka
finansowa, zysk przedsiębiorstwa, amortyzacja, funkcje
amortyzacji, metody amortyzacji.
główne tematy:
1. Klasyfikacja metod i źródeł finansowania.
2. Finansowanie zewnętrzne i wewnętrzne.
3. Finansowanie własne i obce.
76
4. Teoria hierarchii w kształtowaniu źródeł finansowania
przedsiębiorstwa.
5. Samofinansowanie działalności przedsiębiorstwa: źródła
finansowania, pojęcie nadwyżki finansowej, ekonomiczne
konsekwencje wzrostu finansowania wewnętrznego.
6. Zysk przedsiębiorstwa, zasady i etapy tworzenia i podziału
zysku.
• Zakres i możliwości kształtowania zysku i podziału
zysku.
• Czynniki zależne i niezależne wpływające na podział
zysku.
7. Polityka dywidendy w przedsiębiorstwie i jej wpływ na podział
zysku.
8. Amortyzacja przedsiębiorstwa, pojęcie, funkcje, metody.
• Amortyzacja bilansowa i podatkowa.
• Wpływ metody przyspieszonej (degresywno-liniowej) na
poziom nadwyżki finansowej.
9. Zewnętrzne źródła finansowania (w ujęciu krótko i
długoterminowym).
Podstawowe pytania:
1. Jakie są główne kryteria klasyfikacji źródeł finansowania?
2. Określenie nadwyżki finansowej.
3. Jakie są główne etapy tworzenia i podziału wyniku
finansowego?
4. Jakie są możliwości kształtowania zysku przez
przedsiębiorstwo?
5. Jakie mogą być podstawy wyboru polityki dywidendy przez
przedsiębiorstwa?
77
6. Co to jest amortyzacja i jakie pełni główne funkcje?
7. Wymienić i ocenić konsekwencje wyboru amortyzacji
przyspieszonej.
8. Wymienić cechy i formy finansowania obcego.
9. Na czym polega teoria hierarchii w kształtowaniu źródeł
finansowania przedsiębiorstwa?
Literatura:
L. Szyszko, Finanse przedsiębiorstwa, praca zbiorowa, PWE,
Warszawa 2000, rozdz. V.
W. Bień, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Difin,
Warszawa 1997, rozdz. V pkt. 1, 2, 3.
4. Podstawy zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa.
Słowa kluczowe: płynność krótko i długoterminowa, zdolność
płatnicza, kapitał obrotowy, cykl kapitału obrotowego,
zapotrzebowanie na kapitał obrotowy, kryzysy finansowe.
Główne tematy:
Pojęcie płynności finansowej, przyczyny utraty płynności, źródła i
sposoby przywracania płynności.
Zakres zarządzania płynnością finansową.
Główne strategie i ich ogólna charakterystyka.
Kapitał obrotowy (brutto i netto) i jego związek z płynnością
finansową, cykl kapitału obrotowego.
Zapotrzebowanie
na
kapitał
obrotowy,
zarządzanie
zapotrzebowaniem na kapitał obrotowy.
Kryzys finansowy przedsiębiorstwa jako konsekwencja trwałej
78
utraty płynności finansowej.
Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa w sytuacji kryzysu
finansowego.
Podstawowe pytania
Podać definicje płynności finansowej.
Jaki jest cel zarządzania płynnością finansową?
Jakie czynniki decydują o płynności finansowej?
Jakie są podstawowe strukturalne warunki utrzymania
długoterminowej płynność finansowej?
Jak ocenia się poziom kapitału obrotowego (netto) w
przedsiębiorstwie?
Co decyduje o zapotrzebowaniu przedsiębiorstwa na kapitał
obrotowy?
Jak wyznacza się cykl obiegu kapitału obrotowego?
Jakie są główne cechy i konsekwencje wyboru strategii płynności
finansowej przedsiębiorstwa?
Literatura:
M. Sierpińska, D. Wędzki: Zarządzanie płynnością finansową w
przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 1997, rozdz. III i IV.
J.Czekaj, Z.Dresler: Zarządzanie finansami przedsiębiorstw.
Podstawy teorii, PWN, Warszawa 2001, pkt. 4.1.
D. Wędzki: Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa,
Oficyna Wydawnicza, Kraków 2002, rozdz. II, III, IV.
5.
Strategie finansowania aktywów obrotowych.
Słowa kluczowe: kredyt handlowy, indos weksla, dyskonto
79
weksla, koszt kredytu handlowego, kredyt kasowy, faktoring
niepełny, krótkoterminowy papier dłużny.
Główne tematy
Strategia konserwatywna i agresywna, cechy, konsekwencje,
różnice, związek z ryzykiem utraty płynności.
Krótkoterminowe źródła finansowania aktywów obrotowych –
ogólna ocena.
Kredyt handlowy i jego rola w finansowaniu przedsiębiorstw.
o Koszt kredytu handlowego.
o Rola weksla handlowego.
o Indos i dyskonto weksla.
Krótkoterminowe kredyty bankowe. Kredyt otwarty, kredyt
kasowy.
Faktoring należności: umowa faktoringu, korzyści i koszty
faktoringu, rodzaje faktoringu.
Krótkoterminowe papiery wartościowe jako instrumenty
pozyskiwania kapitału, zasady emisji, rodzaje papierów
dłużnych, oprocentowanie krótkoterminowych papierów
dłużnych.
Podstawowe pytania
Wymienić główne cechy konserwatywnej i agresywnej strategii
finansowania aktywów obrotowych.
Porównać konsekwencje (szanse i zagrożenia) wyboru strategii
finansowania aktywów obrotowych.
Jakie są podstawy i warunki wyboru struktury źródeł
krótkoterminowego finansowania?
80
Wymienić główne cechy kredytu handlowego.
W jaki sposób ustala się koszt kredytu handlowego?
Jaką rolę pełni weksel handlowy w obrocie gospodarczym?
Jaką rolę pełni faktoring w finansowaniu krótkoterminowym?
Porównać faktoring pełny (właściwy) i niepełny (niewłaściwy).
Ocenić podstawy i konsekwencje emisji krótkoterminowych
papierów dłużnych.
Co
oznacza
sprzedaż
krótkoterminowych
papierów
wartościowych z dyskontem?
Literatura
M. Sierpińska, D. Wędzki: Zarządzanie płynnością finansową w
przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 1997, rozdz. IV, V, X.
J.Czekaj, Z.Dresler: Zarządzanie finansami przedsiębiorstw.
Podstawy teorii, PWN, Warszawa 2001, rozdz. IV.
6.
Kształtowanie wartości i struktury aktywów obrotowych.
Słowa kluczowe: zapasy, koszty utrzymania zapasów, należności,
optymalny poziom gotówki.
Główne tematy:
Podstawy zarządzania zapasami
o
Przyczyny
utrzymywania
zapasów
w przedsiębiorstwie.
o
Koszty związane z utrzymaniem zapasów, ich
struktura, zasady wyznaczania i oceny.
o
Optymalna wielkość zamówienia.
Podstawy zarządzania należnościami.
81
Zarządzanie gotówką w przedsiębiorstwie.
o
Motywy utrzymywania gotówki.
o
Modele
zarządzania
gotówką,
założenia, zasady wykorzystania.
o
Analiza punktu krytycznego gotówki.
główne
Podstawowe pytania
Co
decyduje o potrzebie utrzymywania zapasów w
przedsiębiorstwie?
Ocenić strukturę i podstawy ustalania kosztów zapasów.
W jaki sposób ustala się optymalną wielkość zamówienia?
Jaki jest główny zakres i cel zarządzania należnościami?
Jakie są główne motywy utrzymywania gotówki w
przedsiębiorstwie?
Podać główne podstawy konstrukcji modeli optymalizacji
gotówki.
W jaki sposób ustala się punkt krytyczny gotówki?
Literatura
M. Sierpińska, D. Wędzki: Zarządzanie płynnością finansową w
przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 1997, rozdz. V, VI, IX.
J.Czekaj, Z.Dresler: Zarządzanie finansami przedsiębiorstw.
Podstawy teorii, PWN, Warszawa 2001, rozdz. IV.
E.F. Brigham: Podstawy zarządzania finansami, PWE, Warszawa
1996, T. 3, cz. V, pkt. 18, 19.
Finanse przedsiębiorstwa, praca zbiorowa pod red. L. Szyszko,
PWE, Warszawa 2000, rozdz. 16.
82
7.
Polityka kredytowa przedsiębiorstwa wobec odbiorców.
Słowa kluczowe: strategie polityki kredytowej, instrumenty
polityki kredytowej, ryzyko kredytowe, standardy kredytowe,
opusty cenowe, windykacja.
Główne tematy
Strategie polityki kredytowej.
o Strategia konserwatywna kredytowania odbiorców.
o Strategia agresywna kredytowania odbiorców.
o Podstawy i konsekwencje wyboru polityki
kredytowej, zależność polityki kredytowej od cyklu
koniunkturalnego w branży odbiorcy i pozycji
rynkowej przedsiębiorstwa.
Instrumenty polityki kredytowej przedsiębiorstwa i ich
charakterystyka.
Metody analizy ryzyka handlowego odbiorców, standardy
kredytowe, reguły 5 C.
Warunki płatności jako instrument polityki kredytowej.
Polityka opustów cenowych.
Sposoby zabezpieczenia wierzytelności przedsiębiorstw.
Zasady windykacji należności.
Podstawowe pytania
Porównać główne strategie polityki kredytowej
Jakie są podstawy wyboru strategii polityki kredytowej?
Wymienić i porównać główne instrumenty polityki kredytowej w
strategii konserwatywnej i agresywnej.
Scharakteryzować główne metody analizy ryzyka kredytowego.
83
Porównać główne formy płatności i rodzaje opustów cenowych.
Scharakteryzować główne sposoby zabezpieczenia wierzytelności
przedsiębiorstw.
Jakie są możliwości i zasady ubezpieczenia kredytów kupieckich?
Scharakteryzować główne sposoby windykacji należności przez
przedsiębiorstwo.
Literatura
M. Sierpińska, D. Wędzki: Zarządzanie płynnością finansową w
przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 1997, rozdz. V, VI, IX.
8.
Podstawy
kształtowania
przedsiębiorstwie
struktury
kapitału
w
Słowa kluczowe: optymalna struktura kapitału, optymalny poziom
zadłużenia, koszt kapitału, efekt dźwigni finansowej, dźwignia
operacyjna.
Główne tematy:
Struktura kapitału jako problem decyzyjny przedsiębiorstwa,
pojęcie optymalnej struktury kapitału.
Szanse i zagrożenia wzrostu zadłużenia i udziałowej metody
pozyskiwania kapitału.
Koszt kapitału jako wyznacznik decyzji przedsiębiorstwa.
o Pojęcie kapitału.
o Średnioważony koszt kapitału jako konsekwencja
wyboru struktury kapitału.
o Ogólne zasady ustalania i wykorzystania kosztu
kapitału.
84
Problem efektu dźwigni finansowej i jego rola w zarządzaniu
finansami przedsiębiorstwa.
o Pojęcie i warunki efektu dźwigni finansowej.
o Dźwignia finansowa a dźwignia operacyjna.
o Wykorzystanie progu rentowności w ocenie dźwigni
finansowej.
Podstawowe pytania:
Podać pojęcie i warunki optymalnej struktury kapitału.
Porównać szanse i zagrożenia wzrostu zadłużenia i podwyższenia
kapitału własnego przedsiębiorstwa.
Czym jest koszt kapitału?
Jakie czynniki decydują o poziomie średniego ważonego kosztu
kapitału?
W jaki sposób kategorię kosztu kapitału wykorzystuje
przedsiębiorstwo w procesie decyzyjnym?
Na czym polega efekt dźwigni finansowej?
Jakie muszą być spełnione warunki dla osiągnięcia efektu dźwigni
finansowej ?
Jaki jest związek dźwigni finansowej z ryzykiem operacyjnym i
efektem dźwigni operacyjnej?
Literatura:
J.Czekaj, Z.Dresler: Zarządzanie finansami przedsiębiorstw.
Podstawy teorii, PWN, Warszawa 2001, rozdz. 3 pkt. 3.3, 3.5.
W. Bień: Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Difin,
Warszawa 1997, rozdz. V.
E.F. Brigham: Podstawy zarządzania finansami, PWE, Warszawa
85
1996, T. 2, pkt. 7,11.
W.Dębski: Teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania
finansami przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2005, rozdz. 7.
J. Gajdka, E. Walińska: Zarządzanie finansowe, teoria i praktyka,
Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa 1998, T. 2
rozdz. XII, XIV, V.
9.
Długoterminowe źródła finansowania przedsiębiorstwa.
Główne problemy.
Słowa kluczowe: kredyt bankowy, obligacja, obligacja zamienna,
akcja, prawo poboru, cena akcji, leasing operacyjny, leasing
finansowy.
Główne temat:y
Struktura długoterminowych źródeł finansowania.
Kredyt bankowy i obligacje jako instrumenty pozyskiwania
długoterminowego kapitału pożyczkowego.
Rodzaje obligacji i ich główne cechy.
Podwyższanie kapitału własnego, podstawy podwyższania
kapitału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i spółce
akcyjnej, akcja jako instrument pozyskiwania kapitału.
Leasing jako alternatywne źródło finansowania przedsiębiorstwa.
Podstawowe pytania:
Scharakteryzować
główne
źródła
długoterminowego
finansowania.
Jakie warunki musi spełniać przedsiębiorstwo dla uzyskania
kredytu bankowego?
86
Jakie są główne cechy obligacji jako pożyczkowego papieru
wartościowego?
Porównać obligacje z kredytem bankowym.
Jakie rodzaje obligacji może wykorzystać przedsiębiorstwo?
Jakie są główne podstawy i warunki emisji obligacji zamiennych?
W jaki sposób przedsiębiorstwo może podwyższyć kapitał
własny?
Jakie są podstawy i warunki emisji nowych akcji?
Czym jest leasing i jakie są przesłanki jego wykorzystania?
Czym różni się leasing operacyjny od leasingu finansowego?
Literatura:
J.Czekaj, Z.Dresler: Zarządzanie finansami przedsiębiorstw.
Podstawy teorii, PWN, Warszawa 2001, rozdz. V, VI.
E.F. Brigham: Podstawy zarządzania finansami, PWE, Warszawa
1996, T. 2, cz. IV pkt. 13, 14.
W. Bień: Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Difin,
Warszawa 1997, rozdz. VIII.
W.Dębski: Teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania
finansami przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2005, rozdz. 6.
J. Gajdka, E. Walińska, Zarządzanie finansowe, teoria i praktyka,
Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa 1998, T. 2
rozdz. XVII.
III.
WYMAGANIA DOTYCZĄCE
ZALICZENIA PRZEDMIOTU.
Uzyskanie pozytywnej oceny z zaliczenia.
Test egzaminacyjny (70% maksymalnej liczby punktów).
87