SPIS TRESCI
Transkrypt
SPIS TRESCI
SPIS TREŚCI PEZEDMOWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 MECHANIKA KWANTOWA 1. KRYZYS FIZYKI KLASYCZNEJ . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Promieniowanie ciała doskonale czarnego . . . . . . 1.2. Zjawisko fotoelektryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Zjawisko Comptona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Model atomu Bohra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5. Hipoteza de Broglie’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6. Pakiety falowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.7. Doświadczalne potwierdzenie istnienia fal materii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 7 12 14 15 17 18 21 2. POSTULATY MECHANIKI KWANTOWEJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Powstanie mechaniki kwantowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Zakresy stosowalności mechaniki kwantowej i mechaniki klasycznej 2.3. Niektóre poje˛cia matematyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Sformułowanie postulatów mechaniki kwantowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 22 23 25 26 3. RÓWNANIE SCHRÖDINGERA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Postać równania Schrödingera dla wybranych problemów 3.2. Stany stacjonarne i niestacjonarne . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Ge˛stość pra˛du fal materii i ge˛stość ładunku . . . . . . . . . . 3.4. Normowanie funkcji falowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 28 29 31 32 4. PRZYKŁADY PROSTYCH ZAGADNIEŃ KWANTOWOMECHANICZNYCH 4.1. Cza˛stka swobodna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Cza˛stka w nieskończenie głe˛bokiej jamie potencjału . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Cza˛stka w jamie potencjału o skończonej głe˛bokości . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Przejście cza˛stki przez bariere˛ potencjału zjawisko tunelowe . . . . . . . . . 4.5. Kwantowy oscylator harmoniczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6. Model Kroniga-Penneya. Struktura pasmowa ciała stałego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 32 34 36 40 44 49 ........... ........... ........... ........... ........... ........... ........... okresowy pier........... 56 56 57 59 60 62 66 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. ATOM WODORU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Problem dwóch ciał dla atomu wodoru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Równanie Schrödingera w sferycznym układzie współrze˛dnych . . . 5.3. Rozwia˛zanie równania ka˛towego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Operator momentu pe˛du elektronu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.5. Rozwia˛zanie równania radialnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.6. Funkcje falowe atomu wodoru i ich interpretacja fizyczna . . . . . . 5.7. Kwantowomechaniczne właściwości atomów wieloelektronowych a wiastków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... układ ..... 6. MOMENTY PE˛DU I MOMENTY MAGNETYCZNE W ATOMIE . . . . . . . . 6.1. Orbitalny moment elektronu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Odkrycie spinu elektronu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Zasada Pauliego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.4. Precesja momentów magnetycznych w zewne˛trznym polu magnetycznym 6.5. Rozszczepienie linii widmowych atomu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 70 71 72 74 75 77 4 7. DOKŁADNOŚĆ POMIARU W MECHANICE KWANTOWEJ . 7.1. Zasada nieoznaczoności Heisenberga . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Ogólne sformułowanie zasady nieoznaczoności . . . . . . . . . 7.3. Znaczenie zasady nieoznaczoności w mikro- i makroświecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. PRZYKŁADY ZJAWISK KWANTOWYCH W PRZYRODZIE I ZASTOSOWANIACH TECHNICZNYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Rozpad promieniotwórczy typu ....................................... 8.2. Mikroskop tunelowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3. Kwantowe układy niskowymiarowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4. Spintronika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 78 80 80 82 82 83 84 87 FIZYKA STATYSTYCZNA 9. POJE˛CIA PODSTAWOWE . . . . . . . . . . . . . . . 9.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2. Dokładność opisu statystycznego . . . . . . . . 9.3. Stany mikro- i makroskopowe . . . . . . . . . . 9.4. Przypomnienie poje˛cia prawdopodobieństwa 9.5. Zespół statystyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.6. Poje˛cie entropii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.7. Statystyczna definicja temperatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 90 91 91 94 95 96 98 10. ROZKŁAD MIKROKANONICZNY I KANONICZNY . . . . . . . . . . 10.1. Rozkład mikrokanoniczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2. Rozkład kanoniczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.3. Gaz doskonały w opisie statystycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.4. Układ o dwóch poziomach energetycznych inwersja obsadzeń 10.5. Rozszerzalność termiczna ciała . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 99 100 102 105 109 11. WIELKI ROZKŁAD KANONICZNY STATYSTYKI KWANTOWE . 11.1. Wielka suma statystyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2. Wyprowadzenie statystyk Fermiego-Diraca i Bosego-Einsteina . . . 11.3. Własności rozkładu Fermiego-Diraca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.4. Własności rozkładu Bosego-Einsteina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.5. Temperatura degeneracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.6. Poje˛cie ge˛stości stanów obliczanie średnich wielkości fizycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 111 113 115 117 117 118 12. ZASTOSOWANIA FIZYKI STATYSTYCZNEJ W FIZYCE CIAŁA STAŁEGO 12.1. Ciepło właściwe kryształu metalicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.2. Ciepło właściwe elektronów przewodnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3. Ciepło właściwe sieci krystalicznej w modelu Einsteina . . . . . . . . . . . . . . 12.4. Porównanie obliczeń statystycznych z eksperymentem . . . . . . . . . . . . . . . 12.5. Namagnesowanie prostego paramagnetyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.6. Gaz fotonów w promieniowaniu ciała doskonale czarnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 121 122 124 126 127 130 ZAKOŃCZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 UZUPEŁNIENIA MATEMATYCZNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 NIEKTÓRE STAŁE FIZYCZNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 WYBRANE WSPÓŁCZYNNIKI PRZELICZENIOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 BIBLIOGRAFIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136