Wyznaczanie momentu minimum blasku układu podwójnego gwiazd

Instrukcja do dwiczenia 11 – PAP 2014
PRACOWNIA ASTRONOMII PRAKTYCZNEJ
Dwiczenie 11
Wyznaczanie momentu minimum blasku układu podwójnego gwiazd
----------------------------------------------------------------------------------------------------Podstawowy wariant dwiczenia:
- redukcja danych fotometrycznych
- wykonanie krzywej blasku
- wyznaczenie momentu minimum
5 punktów
Rozszerzenie 1:
- samodzielne zebranie danych do dwiczenia
+ 3 punkty
Rozszerzenie 2:
- wykonanie diagramu O-C
- samodzielna interpretacja diagramy O-C
+ 2 punkty
----------------------------------------------------------------------------------------------------Cele dwiczenia:
1. Opanowanie metod redukcji i analizy danych fotometrycznych
2. Wyznaczenie momentu minimum blasku układu zadmieniowego
3. Konstrukcja i interpretacja diagramu O-C
Plan ramowy pełnej wersji dwiczenia:
1. Zebrad dane astronomiczne
2. Zredukowad dane na pliki kalibracyjne
3. Wykonad krzywą blasku
4. Dwoma niezależnymi metodami wyznaczyd zaobserwowany moment minimum blasku
5. Bazując na publikacjach dostępnych przez sied OA UJ wykonad diagram O-C
6. Przeprowadzid interpretację diagramu oraz wyjaśnid kształt krzywej blasku
Podstawowa zawartośd sprawozdania:
 główna klasyfikacja ciasnych układów podwójnych
 podstawowe trzy typy krzywych blasku układów zadmieniowych
 opis gwiazdy zmiennej i gwiazdy porównania (analogicznie do dw. 6)
 opis przeprowadzonych obserwacji *
 opis procesu redukcji i fotometrii **
 jawne wyliczenie poprawki heliocentrycznej dla tej gwiazdy zadmieniowej na dzieo
obserwacji **
 krzywa blasku
 próba wyjaśnienia, dlaczego krzywa blasku ma taki kształt jaki ma
 wyznaczony moment minimum: dwoma niezależnymi metodami (opisad te metody.
Dlaczego akurat takie metody?)
 budowa diagramu O-C bazując na danych archiwalnych oraz wyznaczonych w tym
dwiczeniu ***
 interpretacja diagramu O-C ***
Osoby, które nie dadzą rady wykonad redukcji i fotometrii samodzielnie, mogą poprosid o gotowe kolumny liczb
(gotowe krzywe blasku). W takim przypadku za całe dwiczenie zostaną odjęte trzy punkty.
* przy wybraniu rozszerzenia 1
** przy samodzielnej redukcji danych
*** przy wyborze rozszerzenia 2
strona 1/2
Instrukcja do dwiczenia 11 – PAP 2014
Pomoce dołączone do tej instrukcji:
 Plik cotoo-c.doc – krótkie przypomnienie, czym jest diagram O-C i jak go zbudowad
 Plik o-c.doc, który zawiera przykładowe O-C oraz dwiczenia dla szkół ponadpodstawowych
 Plik metkal.doc, w którym jest opis metody kalkowej wyznaczania minimów
 Plik caclaxls.xls – plik Excela, w którym można przeprowadzid pomiary momentu minimum
metodą kalkową
 Program Protokoly – za jego pomocą można w bardzo prosty sposób policzyd moment
minimum metodą kalkową
 Program KW.exe – do wyznaczania momentu minimum metodą Kwee i van Woerdena.
Program jest dośd stary i nie ruszy na 64bit systemach. Opis programu i potrzebne pliki
(w tym readme!) są w katalogu „kwee”. Program ruszy na linuxach albo na emulatorach
 Program calca33 – kolejny program do liczenia momentu minimum metodą kalkową.
Też nie pójdzie na nowych systemach Windows
 Program AVE.exe – mały programik do graficzej analizy krzywej blasku, w tym wyznaczania
minimum metodą Kwee oraz do budowy O-C. Ponownie, stary (najnowsza wersja jest
na systemy 16bit)
 Fragment publikacji Kwee i van Woerdena z opisem ich metody
Wszystkie pomoce znajdują się na stronie PAPu
Podpowiedzi:
 Obserwowad można obiekt przygotowany w dw. 6 *
 Obserwowad można też poza zajęciami (umawiamy się indywidualnie) *
 Moment minimum może byd wyznaczony różnymi metodami, niekoniecznie
kalkową Kwee. Można dopasową krzywą analityczną (Gauss? Lozenz? Parabola?
Wielomian wyższego rzędu? Dwie przecinające się proste?), można skorzystad z metod
dostępnych w literaturze. Wybranie metody trzeba koniecznie uzasadnid
 Zastanowid się, czym tak fizycznie jest minimum blasku i czym jest „moment minimum”
 Redukcję danych można w szybki sposób wykonad za pomocą programu Cmunipack,
pakietu IRAF, kodu DAOPHOT, pakietu MIDAS i wielu innych
 Maksutow ma pole widzenia 20x30 minut, ale gwiazda porównania musi byd bardzo blisko
gwiazdy zmiennej (max. 5 minut łuku separacji) *
 Cassegrain ma pole ~12x12 minut, ale tam gwiazda zmienna może byd w dowolnej
odległości od gwiazdy porównania (byleby nie leżały na samych brzegach) *
 Poprawka heliocentryczna!
 Prawie wszystkie wyżej wymienione pliki znajdziecie na stronie Suhory
 Bazując na publikacji Kwee i van Woerdena można napisad własny program komputerowy
do znajdowania minimum blasku
Najlepsze sprawozdania z autorskimi obserwacjami i opracowaniem danych aż po diagram
O-C będą mogły byd zaprezentowane przez autorów na konferencji naukowej w postaci plakatu
(na przykład konferencja Astrophysica Nova w maju, w Częstochowie).
Bartłomiej Dębski
* przy wybraniu rozszerzenia 1
** przy samodzielnej redukcji danych
*** przy wyborze rozszerzenia 2
strona 2/2