Wptyw modyfikacii rezolowej żywiry fenolowo

żMIHoRSKĄ GoTFRYD
^NNA
ziklad Tc.hnolo€ii Twouylv sztu.rrych
ul Powsłń.óv wi6Żan'y ó, 35.] l ł Rzszów
Wptyw modyfikacii rezolowej żywiry fenolowo-formaldehydowej
produktami chemicznei degradacii poli(teref talanu etylenu)
tet
RMALDEH\TE RESIN MODIFIC TION
]lIE PRODUCTS OT POLY(
cAL DIGŁĄDATIoN oN TI.IE PRoPERTIES oF THE RISIN
WITH
zcd thc Ęsol phcnol 1omaldehyd. r.5ir5
h v.rjous anounb (uP to 20 wt 'r') Óf thc Prt,ducB oi
poly(crhvlcnc tcrcphthilitc) IPET(N)l.hc i..l drsradarion Gtrcolyes).
sat as rcadiÓn cab]Vss' S.mc phvsi.o
.hcńi.al pn,Pliti.Ś .f nodified PF rcsji! \'cle dctcmin€d (Tablr ] łnd 2)
Inmod usi''8 GPc nctłod ald IRsptto
sop}' {FĘs' ] 5, Tablc 3)' The raij's.onhined vc'y low amounh olIt.
formłldehyde ka 0.2'] ) and pheMl o 76 3'75,|l') whereas dry na$.ontnt
n\ th! raĘc 6ó 30 .'. Nhdificd rsńs s|owcd V.ry goÓd thc!ńal stabl
'val (Tablc{)and ihcvarnishco.ti,rssnadcof th?mshow.d
lity
soodadhcsion ro
mchlsurfaccis wcllłs cliśicit-v ind imPacl rengtll (Tablc a rd ó) APPli
.aijo| ofPETdcgnd ion pbducls toPFEiN mÓdili. ioncrcalcs t]r.poŚ
(PF) ńodjijcd
v
Jb
waśes utilialionł
il-v of PET
showjnE good rL
Key uolds
rtionalFroPdris.
!.ł,l Ph.nolłonildchyd.
ńod ifnatio n, lrc.
'oImJ
ld
resjni PET .heńical dcsndahon,
chyd. oI phenol .olbnt' theltJl śabi lil-v' protPc
Rezolowc ży\vnc fcNnowo''ormrldchydowc (PF)
.łZyńyvanc w w|lku lcilcii kondensł.ji fcrclu
z fr,rńaldchydcn w środowisku zasadowJrń są wPraw
dac naFiłrzymi polinułmi syntery.znyni, iednak Że
rvzglgdl na nk*ą ..n9 do$?pn.ś
Źy*n. lvlaś.iwÓkj n.dal Ż.jn!ją iśdĘPozycjq m
rynku Polińe!ól! Nickolzyś|c uzytkowc .cd]y ivdl
żywi. pÓ !ścoowaniu, l kru.hŃć i tvJIdość'nie.o
ograni.zaią iĆh ża*osowanic n' 2l l\hdv t można wv_
elininować na drcdzg odyfika.ji lizyoNj lub .he
nicz|ci Dlitcgo tcż w.iąż poFwia siq wi.le Publika.]i
,loiycący.h nodvfikaĆji .hdmi.Żncj Ęolj PF różnyni
.,kowymr tik i Poti.
Nńic'5ń FFG ddvęy niŃp*in.Fo dotych.zas
w lnelafurzc sposobu chcnricznc] nodvlika.ji PF M
€h.
Pic kondala.ij Pmduktłmi dqrłlricji poli(tetcfhlalu
Pfudlklv glikolży PEI $coNaiÓ d. ńodyfitłi Nn_
I! polifigów 17 9|. w Ódnisińit
lgDno icdnłk n{Óm&ie redynjc na
odPrdów PET do oĘyńyw'nii zr,\n. PF u,yvinr]ch
w produkai
nol do {vs
'hzyw
kompozybllr.h
PF/PET nciodą wytlaŹłnia n]] onz d.
synb4, klq'u ni podshwie nowola kowe] żJ,ń.! PĘ lni
laktryzuią.c8o sie d.brą &lPÓrnd:
dŻieńnjc tr2]' zabn lzńanÓ za elolvc śhłikbryb\Ź
njc rĘ}yu prÓdlknn' P(}$ta]ący
jcgo glikolizy !v ob(noś.jlwbranych kłłlżoów n
lvlaściwośĆińody'ikowłnc] tvmi produkiiml Polo\'c]
żyń.y PE wa.śnrcl podobnc brd
lvadzone w odniGimiu do ż!vi. ePoks],,low],.h l l]l
ĆŻĘŚćDoś'!t^oĆŻ^LN^
hydo\lc
o
]000"
tzym 'włno śosu]ąc nasĘPują.c surow..:
lornalina 36 Pnr (POCU Criwnc);
vodorode|cksodovy.Ż d i fi,ocH cLnvi.c);
25.Proc. (POCH Gliwicc)l
-_ anonNk
PET(N) prodnkt d$tada.ji PETw 8likÓl! rt-y
Ilnowym wob!.ńołił Pn'P),lńfinry on*tqPuji.y.h
wlłś.iwŃ.ił.hlj2ykÓ.hcmi.2ń]rĆh n4]: li.Żb' hr'dro'
kŚyloM ó62 m3 KoH/g, fuńPeli
oc, gęsldśt(trńP' 20 !c) r
ó9
'22 s/cńr'
n
0,rM Hcl l0,1M NłoH
'aźkl 'ńality.zng
J n ie nod yfił owanydl żyw i.
ienoroso-f omrld.hydowy.rr
ol.uyfi yy
W kolbic tójvvjnci
t.hniką HATR, sfuljąc PńbLi
nowiąrym ziarna ś!cd|i.y 3 !m'
nlmklom.tcŻny
a
pUią.Ć: tcmpcrahtrł ]0!0,1 'c' FrzcPlyw clUcnru
0,3 ńl/min; j.ko nzPlsz.zahik,aśo!N'no t.bihyd.
rofllJn od(.dnnJny |Jd ń.talicŻnyn sodcm
wi. z zaśdnŃani.n dcrywatogmfl' lvlo]\,' (Wq*N)'
w lym .clu plóbkq o ńasic r00 m
koś.ń ]0it/mn w po}1ctzu, w Przcdziłlc lcmp'
20-1000 !c Ni Podsr.wic krzylvy
wyzn'gilo tcnp.ratulę po.ząik! bzkl.du (ł'), lcń
(ł''J
oraz
aj4
Ćą ńaL5v ń
aln.i
okśl,'ionótcFuńcc{laściwcci fizykÓ.heńkznc
w3
ńolńv PN Iso
lePkośćzJ pono.ą wiskozyn.ku rt*tr]ircgo
Rheore* Rvz ws rcrmypN-]SO9371t9t3,
ziwłnośćwohr.go fomaldchydu mctodą siar
_ zawa ośćw.hego lcnolLl mcl
try.zną w3 normv PN 75lc_390,l4,
złwał.śćsubśancjj nielotny.h q'g nÓńy PN
W..l!
schar.ktclyzowania oddziłlvwanji
d omal%nfię żclową
wdmi w PUdr-{\. er
s7}'
b
koścj rozk]i.
kaik'ś.itcmPclifolv o.l}ow|dając!
10'Fo..,20 pntr i 50 proc. ubytkorfi masy (odpowi.d.
rioTr,,T),,,rn, )116,r7l
oirzynywanie i
b
a
n
ie
p
ow
lok laki.rni.zydl
Kolcjnr]m ebp.n Fńcy bylo zrśosovinlc nrodyfj.
ko$'nych ż]'wk .lo otzyńywJnF |ovlok likic'ni
czy.h. Ba.ratri. wvkonano sto r
Plvtki szkl.n. l sh]owc' ni które nanoszom aplikah;
mm waFnvc żvNi.v Eruboki 6ł
wloki uhvaldŻino w icmP' ]301],
.zam ia*qPu]ąmwlaś.iw.ś.ilbvardŻanych Powlok
_PrvczcFnośćdoFodloż. m.lodąsiatli |a.iŚlvg
odpolrość na
ndcrz.ni.2 Ponoci aPalafu
Du
{ihad|i ljosozł
_.liśy.znośiwg normyPN_j,I/c-3l526
f enolowo-formaldehyddwy.h
_
bv!' Mślc
(RD' Wann*ipomiarów
hvirdość !vzgl':dńł Żi Pomocą
Bq*ośćaPomo.ą Piknometu
blon],
ńch300!7,5ńnzlryp.lil.ii.ńiyPu''Eur(Ecl,śi,
Pga furł odpowiad
w mi.Źa.llo. kI.
i.hlodnq 7wotnl umicsz.zono 9ł 3 (l nol)
'rondr
LnliU,90 ml3'j Prc.. fornrilinyo,1mol. cHro) i ó'6ó g
(0]0]2 ńolł) 25.Pro. rczfuolu |!aoH z va ośroBv
ogrzcwino }'.iągu 9| min (' remp.30'c' ńa*ęPn(
dddańo nodvlikłior PET(N) lr ilo
czcniu ni ilośćwprol'idzolydl
ogrzcwano przcz ] 20 ńi ! tnP. 95 96 , c otzynaĘ żylv i4 od wod nion. w'' wyPa!Ćc Pńłńwq (]0 mnr
Hs - 1,r3 kPa) B tomF 751r t w orsu 45 minur.
W bki s^n sPosób P.ŻcProwadzono syntezy ż]^!ir
zal'ietaiĄĆ-v.h r0, 15 lub20 .ma. modylikabla. Drlga
setię Śyntz rvykonłno w ]dentv.zN
*sowanicm 0,015moli NHrolI j
Pch.
sklad.h.mi.ztry i roŻklad cigżańw .zą śc.zkowy.h
nodyfikowany.h źYwicPFokrcślanoprzv użvciu dT}
naiogtafu żllowcgo fumy KMucr (Nicnty) wvposłżG
mgowJklid 3kolunm tyPl,'Pl8el ]V'itod ['' olyńj3
du
aoPabnfg
L!
nonyli
.Ż*wj.ni'
''FTlR fcPĄcoN
NYNloB^D^Ń
t
IcHoMówtNr[
lżk'uż$}tmnńfu], ńodyfiksf|c rczolc PF byly
syńlctyzowano w obcc|oni dwóch kłialialońl': lvc
don'l.nku amonÓvcgo j Wodo
z udznlcn (ro 201 mas ) nodvlik om
prcdnkru
.h cm iorcj desradicir poli( terelralan! .ry1.n!) PEr(N )
Modyfikak' tcn lryl micszłni'lą r.l.łalanu b](2 hvd
rcksydy lD ) i llikoru dylctr.w.so (oL 15-16 r), r lcEo
-
4śÓn,Wanic wyd vłl. Śiq iń t.rsując Żc wzg].du na
Ć.lkÓlvni ] szybh roŻFusz.z'lnŃćw hydroksymctvlo_
*lch po.hodnydr lenolu ocz pnwdopoLlor,N u,1ziat
reakqi kondlnsalj (obanoćć 8ruP oH)'
z iab.li ] wyn*ł' ż. źyn'i.e obzv
NHroH nają p^orównylvłIlą 8enośt (v Ft2ldŻialc
1,r9 1,2glcm) niezależnie o]r
iora, nabmiaśjch lcpkośćl[ iŚlo
u
znnie]saiąc się waz z ja wzo$.n' za
tcJ żsźłdśĆi'
wa ośćsub*an.]i nieloh])'ch wahł 9ę w 8rańicaĆh
66_30'Ł i kicrunck lvplywu nodyfikibE Fśfo bd
d!EabŃ}d:yłi.le
da.jt
r.rN !y
r
cryewiiydr wqb{!o<r NH,oH
bdi
2)
Aęstoli
ziuwJ:ł . ę'
{]
]]
] Żr
ń_i
g/d]
'e
ł ' neb'
ztstm ldzhlu nodyfikatora Natońń$ ich lcPlośi
ńie6ż.Żąca si9 w I'zcdziłlc 330_5
wzGh lego UdzialD zmnieFza się I le ź}Tift &ara*
tlyzu'ł się du'ą awłbkią sb anĆji ni.lotnv.h
niśzŹ<ąsĘ w P.4dŻńh 67
j*t om j.dmk niem ńircjya niż \' PrzyPadk! żywi.
synr.ryŻowanych Pod (Plywcm NHrol' Nż szcz.gó]
nePodkrcślcniezm]uguje niemJl znPcln], bIal wolncgo
fomaldchydu (<0,1 'Ł) i bardzo m
go fenolu w żywi.aĆt 0'73 2,75 ,r''
ziwł ośćfeno]u i fÓtńłld.hyd! w htohrv sPosób
wplywa na wlaśĆnvÓśĆiLż]rtkÓ\'Ć i PlŻltwórcze żylvi.,
albowiem Óblcność feńolu żńńiersŻł ich ldPohoł ia
śfiatlq podcżas gdy voln],lorńa
runki bhP Pod.zis Pzcs'óEis'a l
bów Pmblem o8Rni.zenił zaw ioś.i lvolny.h subnn.
tów w uyroba.h z Pr jsi wĆiąż a*tułlnym zadanic'n do
D!ża Żawatośćsubśrncjl nicldny.h v o awia
nvhdczy o nal.j z
ny.h zNi{zków naloczą c.zkorwch' któ.Y.h obcc
nośćniclorzy*ni. wpl]r\'a na Proms nnva zrnia, PonyĆh Żywica.h
Na u\'agę 5sluglje niewiel*a zawa ośiwohrcgo
v ńodyfikow^ny.h ży!vi.ad', hnioFająo sis
fenolu
zywic
chalakteryzulą siq leż bardzo nalą za
fonallchydu (u21), czFb na\ret
ponirej grłnicy jego wyhywanbś.i, jak to jci w PŹy_
3,03'L).
w
ościąwolnego
padłJ malyĆh zawłtÓki modylikaion (5 i 10 ro nas )
Z PÓrówńania zawłty.h Lv bbeli ] wlaś.nvÓś.i Ń+
modyfikowi n.i zywny PF i Plodlktnv jc'nodlikaĆji
wylaźni. widać óżnnc ńa LÓrz]rś. nodyIikilorów
_ w awa oś.i czcni niclohych i' 3!lasz.za, aNar
Analizują. ('IaśĆiwościlizyłmhemicznc żywic mo.
dyfikÓwanych w obĆ.ńdśri NaoH iako łata]izaiora (a-
lyodują. sPę.hclz.nia i Pqkńięcń n
więc' żcslGowanic PET(N) do nodyńki
.jireŻolouych żyai. PF na etaPie kondcnsacjl pozwila
Wydajes
ję
popnlvić niek
Rysunki 1 3 FrŻ.dsairiajł \'idńa IR lfvbranv.h
żJĄvn', mÓdvfikowanv.h odFo ic
PET(N) N obNnoś.i NHroH Fko kihlŹ oli oizży
i(y ńodyńkowłnej 20 'i ms' PETN) \' obc.noś.i
Naou ulszr]śkiconc }'ykazują dużc po,lobrojsBrc w
wyś.Powaniu .harakieiystyĆznyĆh Pasm ibsotp.yj
\! znaanym dopniu
ny.hizięovzględ!zo*anąonóNion.BsPólni!'mia
ddtPmNl.y ('y&łiirh w ob<dd NioE
R!s.1 wulfil lR ż!!lc! ?r ld!f*au
Fi\
1' IR
Ś|( !|l
o|
PF
lŚ
|dfur
u
|!)
|
:
ł
ł
Ns z win
a IR
ą|uĄ
FĘ. 2. lR 3pęd|1h1aI PF
PF
adyt'i*!fu
l$j)|
orine|
u
tj
Rys 4'
h 1a
E
R!s.3 w ,)r
Fi:]
3
IR
tR
ai.'l,
uoałłłurh
2a
Fą.4 lR Śptdnal
o1
PF n"naała
rcl
będzie nożljwc PofuicrdzeniP zakladanqo sPosobu
ńodylika.ii w wyniku reak.]i grup hydlokryndyld
wy.h Pmhodny.h f.nÓlu Ż grlPańi hydn*sylowyńj
rcrcftalanu bk(2 hvd ro*svdylu), d
iniensyllności P m ibsory.'i Erup hydroksvmetylo.
l']rdl W Żaklca. 993 1017 .m'' ora
lvlenoclcrov-v.h w zkr*iĆ 00 ]]7o d ' okazalo
9ę, żc zaobscBfow t ni.wielkfu r
ńoś.i ty.h pmm nie mogą jednak s o\'ić Pod* vy do
okrcd.iia sPosobu oddzialvwania ńodyIikatÓr^ i
+
:luiq PF dltiktu ri )a
spcdnal l| PF 4si!
af
|y'ln' lR nunlyt'l*hRnq ż!ur!
'y$i
',1
!r'
wyniki analizy nctodą GPc dw&h żywj. nodyfi.
kowanyĆn olaz z]'wicy nicmody'ikowmej *kŁUjł żc
ńÓdyfikalo' wbudownje sie w c
P.iwlcrdzi io wzro* wa ośĆiM'l i Mi" nod},fikowa
ny.h ż}vi. {'porównani! z żys'icą ntńÓdtńk,wa.l
ltibcla 3), ]ar ró'ńjcż klzywc cluq PrzcdśJWionc Ii
rvs 5. w PlzyPidku nodyfikowanych żywi. lflższ.
l
od drg.ń roz_
Pasńa Przy 327ó .ń
ciłEa]i.ych o.H, świadczrcc'mhodzi(
o obmnoś.i gNP -oH fe
nvro4J.h
a
ohotoq!h
po.hoda.e od drgań
roz.i$łjących c.o, świadŹą@ o obP.noś.i grup wo.lo
roilcnowy.h związany.h z FiĆiś.i.jliem ańmaiyc2nvń;
pasma F.twiĆrdzaiąĆe obccnośćugruPowań .tgowy.h $'sĘPLjąĆĆ w 2kr$ie rr
miast na obc.ńŃć Erup hydrokymcĘlowYó wsłazuh
PaŚńa w 7ak!c$c 993_l ol7 cn'L;
_ pasnł w zakresiP 312_334 .m
' llskazuląc m
piPŃieni
aron
Fodsb{icnie
]'.z
2',4. i e oraz pasmł ]500 ]6]0 d l Porwie.dżają.e
róNnieżobeĆnŃćPG!śi.njalońatycznychJ
l
Pasńa Przy 233l_2947 .m i ]455_1473 cmł
wsk'zującc ni obe.ność no ków mcrybmwy.h
Rysunck .1, dla Polówninia, pokazule widmo nieńo
dyfikowan.j' r.zÓlowel żysi.y !n Moźna b]'lo sądŻić,
o)
łb)
k}
5. clc ćljas .f ri/ r'r rgns: łr)
'funfid
Rlls 5' Klzwr cPc rakqth ,]1!n pr,
łńĘt'łn
unti dncrlkit|" 5 % h1ns PE N,
|\\cliikhdn i
nar.lki.nl 1a y' nń5 PET(N ):
ł!n.r!!$Mn j
Fjs
5bl %ofPET.N),lb)_,nadlilru
h 10
ll ' \'
a|
ilh
PETłN)'
ę w ellaĆi. Po 15 niluta.h, nłło_
ni.ńodyfikÓwa re] żr'l' iĆ]' po 1ó
vJiy(h :yłtEsd
n&a z łPolvadzelia U8rUPowań
źywi9 Iiśnody'ikGiNi
^ty
'ywi
rr nodylikovuy.h dódnknń ETIN)
.
wy n ik i błd łli *Jb] lnoścj lclńiĆŻnej ! fuatdzonJ,ch,
nodyfikowan}'ch żyvic PF P.Żcd
p.latuia Fo.zątku tozkladu (ł]) micści si. w Ez.dzialc
a6.._ 673 K (r9H00 "c) i' jik nozna zauvaźłćillega
obńiżcniu \'laŻ z. \'zlsien iloś.inodyIik orł w ży_
wi.y Podobnc zFwisko obśłw|jesię w pŹypid*u
icnpcr'fury odpoLviadają..i r0 pro
ubytkowi nas' n.btńśWa ośćr.nprnfoq' maksynal.cgo ubytku nasy, Pla*tycznie biÓrąq trie zależy od
Udziłlu IETN) Ni *abilnośćtcrmiczną nic ylvicta
też raeĆi wPlyvn rodza) kala]izaton !żylcgodosynt
Ży] ńożna b 7a!!vażyć polólvnując w-vniki dotyczą..
zywic ŻaxTra]ący.h 20 ]i nas' nod)'fik ola ohzynra'
.ych wobcc NHroH i Naorl.
zaniczaonc dli po'ót!funia Lv]r
dy{ikowam], handlowPj zywty fcnolowo forńaldehy
dowcj nviadczi o ryń, ż€ jE* ona nniej śabilnilcr
ki.n PET(N)' Na PŹyklad'
3r0 oc niżśzaw PÓtówMniu
Ę dodarkien
że zwiękzenie
5'/. nas'
hńpdłln T5.} F*
o
z żywjcą l'jF ńodyfikÓwa
PET(N)' M ożna łżyptsztzaa
śabilnÓłi żywi. nodyńLońnyĆh
I]
l!1i'
Tabch 3 i ó zawi.nją darc doty.ząe bid i wliś.i'
sości powlok lłkiemi.zy.h, otzym ]y.h M Podśiwic
modvfikol'anyĆh ż},!viĆ' PowłÓki wykazują ryiq. b _
dzo dobrą bądź dobĘ Pr2yeePnÓść do Fodloża nthlo$.go, \'ynoszq.ą odpowlcdnio r
(v Śk3li PĘo6toPniowc' w zżleżniŃ.i.d bda]un*osowrnc3o karalizrrora. odPo
mjcś.i si9 w przedziale ]5''40 c
wPrcwadzon$o modyfikłion nic
jclaśry.z
3o wplywu, poddas gdy lwardośćwzglqdna
nośćwyrłźniezależą od Udzialu PET(N) w
wraz 20 wzc'cń je8o ldzial! zw
'ytr'icy
h'łdóć !' PĘedziale 0,7]0 r]9]6 !v odniGicniu do
żywn syntctyzowanych v obo.
w Przcdzia]c 0,630-0,302 w PlŻyPadku zasbsow ]ił
NaoH jako k ilizłtok' Ehsiy.zńo!ć mlomiaś U]egi
wówas nnieiv€niu' co możc bv
rywni.ni.n łań.!Ćhów wsłuhk ("rowadzcnia Forhd
dzą.y.h z ńodylikatora Pi.ńĆirni atoDraiy.znv.h
W PtEi}'jc]i;fulc do nieńodyIikowłnvch żywic Pr,
któIc qkMuią hk duzą kru.hość,żd !v.góle nie nidiją
sig na Powloke, uzyskane w ninlelszej Pra.y żylvicc
no8ą znaleźć zaśosowanic v !óżń]rĆh zabezPie.Żc.
ApFri.
Do chcńicznci ńodyfika.ji rÓzÓlowrj
żywi.J, fdnolo
wo.folnaldchydowe' w Flo.csie kondcnsa.]i zŃlco_
włno podukt dc8ndiai PET(N) ohzymany w lryni*u
aminoliz), PET w ś'odowiskl 8likolu etylenow$o,
lv obćnośĆil prÓPyloaminy iako kablizalora'
U2yslano żyRi.er kotzyłnyd' wlaśĆiwąś.ia.hfi
zyLo.h cn iczny.h, zvlasż.Ża P od rvŻE lrdeń ńi lc] za
va oścj\!olnc8o fo.mJlddlydu i fcnolu o'łz dużcj
zawa ościsub*incii niclotn'ch. stwierdzono, żP
lfprolvadzeni. PET(N) w ilośĆi5 20 L nls Pow.
duje,więkYorie *abi]mś.j binicznej żywiĆ w po
nnvnaniu Ż nieńodyIik.waną żyw
ŚÓvania otŻyńanych żylri. do PÓwlok ochronnych
Polwierdzlly ich Przydatńość do ic8o celu' Powloki
chara*tclyzowaly si. birdzo dobĘ bądź dobrą przyczcpnością do Podlożi mchlowcgo, stosunkowo do.
bĄ odPornością na uderzcnia orłz złdowalłją.ą PlaŚ
ty.znoś.ią. Wyni*i Pncy wskaznją również na możli
wość.fe*t]rwncgo i ckoloEi.zne8o zagGpodarowatria
ions
ind Pororm .c", springer verras,
fuolvl Il,RżoB s M,Raj'!c R]n'44łl993.ór.
4. cŃJ"!iL'Y,wavFi &o:.,lł,, Tn'y' T7
5. ŻmihoFka.corfryd A; Poli'łv 2000,45, ó37
7
3
9'
cn r T, Rii',iio l.;
s.r 2m, $, 532
Pno ,bńrcwż (rcd. Blqdzli A')] ,,R.cyklbs n .
nibw polimetosy.h"' wNT, wł9awa
'997'
Xidkin o os{dł K' Kaszyns
'
l
ah!r|
ni,
?ń
A,2rJ03'11'1111
l
XmPćreki M'' sP],óija] nłł
/ /łr. turv'
1]' !łd' dooP 379 3ł5 (1993)
1Ż Pt!'inp 09z@a9 |99n]cA 1ą7,fi6' 1571a7t
14 ż]ńńosk}colflyd A. Prao Ńcpublikow
twotzyN gluanych"'
Pol (lrn*t
RT'otklcj,
nzszóW 19%
[
mT' wiĘz\! 1963
iB,osĘvszR:nl
l
otz!| ąla 30 vll2aft
W.B,ił skoivŃfiLłm 3 xJr 2l}'3 l