Starożytny Izrael - Historia Know-How

NOTATKA
1.5. Starożytny Izrael.
1) Chronologia:
XIII w. p.n.e.
wyjście Izraelitów z Egiptu
586 r. p.n.e.
niewola babilońska
ok. 966 r. p.n.e.
budowa pierwszej świątyni jerozolimskiej
70 r. n.e.
zburzenie drugiej świątyni jerozolimskiej
2) Zasięg terytorialny:
http://casimir.kuczaj.free.fr/Polski/Swiat%20Biblii/swiat_biblijny.htm
3) Historia starożytnego Izraela według Starego Testamentu:
a.
pierwsze informacje o Hebrajczykach wskazują na koczowniczy tryb życia; sytuacja
zmieniła po wyprawie Abrahama do ziemi mlekiem i miodem płynącej, wędrówka
z Mezopotamii do Kanaan (Palestyny) miała miejsce ok. III tys. p.n.e.; w pierwszej
połowie II tys. p.n.e. Żydzi za sprawą Józefa, syna Jakuba/ Izraela mieli przybyć do
Egiptu; ok. XIII w. p.n.e. pod przewodnictwem Mojżesza opuścili Egipt, powracając do
Wszelkie prawa zastrzeżone – do wykorzystania jedynie w celach niekomercyjnych
Źródło: www.know-howhistoria.pl
NOTATKA
Kanaan; tutaj stoczyli walkę z Filistynami;
b.
ok. X w. p.n.e. utworzono wielkie państwo; czasy świetności Izraela to rządy królów
Dawida (podboje terytorialne, zdobycie Jerozolimy) i Salomona (umacnianie państwa,
budowa świątyni jerozolimskiej); po śmierci Salomona państwo zostało podzielone na
dwie części: północną Izrael i południową Judeę;
c.
Izrael dość szybko stał się terenem zależnym od innych państw istniejących w tej
części świata, chociażby Asyrii czy Babilonu; Judea ze stolicą w Jerozolimie utrzymała
niezależność do VI w. p.n.e. – wtedy to, podobnie jak Izrael, została podbita przez władcę
Babilonu Nabuchodonozora: zburzono pierwszą świątynię jerozolimską a Żydzi dostali się
do niewoli babilońskiej;
d.
w 538 r. p.n.e. Babilon został zdobyty przez Persję; Żydzi uzyskali utraconą wolność,
odbudowali świątynię, jednak ziemie przez nich zamieszkiwane były uzależnione od
władcy perskiego; w następnych wiekach ziemie te znajdowały się pod panowaniem
greckim (od IV w. p.n.e.) i rzymskim (od I w. p.n.e.);
e.
brak niezależnego państwa był przyczyną wielu powstań i buntów żydowskich –
największe powstanie miało miejsce w latach 66-73 n.e., zakończone klęską Żydów
i ziszczeniem drugiej świątyni jerozolimską.
4) Fakty:
a.
obecne badania pokazują, że nie wszystkie informacje zawarte w starym testamencie
są zgodne z prawdą; w XIX i XX w. obiekty i stanowiska archeologiczne nie były poddane
dokładnej analizie, jeżeli znaleziono rzecz lub miejsce pasujące do biblijnego opisu
twierdzono, że „A jednak Pismo Święte ma rację” (taki też jest tytuł książki Wernera
Kellera z 1955, opisującej „prawdziwe” dzieje narodu żydowskiego – wszystko po to, aby
uzasadnić
roszczenia
terytorialne
do
Palestyny
po
II
wojnie
światowej
i sensowność powstałego tam w 1948 państwa Izrael);
b.
prof. Israel Finkelstein na podstawie wieloletnich badań archeologicznych udowadnia,
że pismo święte zawiera informacje korzystne z punktu widzenia piszących, czyli
kapłanów i proroków (hebrajscy bibliści wybierali z kronik wydarzenia dla nich wygodne,
często je przejaskrawiając); biblia promuje monoteizm, dlatego najwięcej opisów dotyczy
relacji bóg – naród wybrany; jeżeli ktoś uznawał jedynego boga, w księgach biblijnych
został ukazany, jako osoba mądra, sprawiedliwa, dokonująca wielkich rzeczy, natomiast
jeżeli ktoś, poza Jahwe, czcił także innych bogów asyryjskich lub egipskich, to bez
względu na jego osiągnięcia był ukazany za człowieka złego; warto podkreślić że nie tylko
władcy, ale i zwykli mieszkańcy czcili innych bogów, chociażby asyryjską bonię Astarte,
Wszelkie prawa zastrzeżone – do wykorzystania jedynie w celach niekomercyjnych
Źródło: www.know-howhistoria.pl
NOTATKA
świadczy o tym szereg wykopalisk archeologicznych;
c.
jakie wnioski można wyciągnąć na podstawie źródeł archeologicznych i pisanych
(biblii i innych pism z omawianego okresu):
- Mojżesz i reszta narodu żydowskiego nie błądzili po Synaju; był to obszar pod ścisłą
kontrolą Egiptu, co więcej nie znaleziono tutaj ani jednej hebrajskiej skorupki,
- nie ma dowodu na podbicie ziemi Kanaan przez Jozuego,
- nie ma dowodu na istnienie potężnego państwa Dawida i Salomona; gdy ok. 930 r. p.n.e.
faraon Szeszonk wyruszał do Lewantu, nie przybył do państwa Izraelitów, które było po
drodze;
- początki Izraela to najprawdopodobniej dwa ośrodki plemienne, prawdopodobnie
uzależnione od Egiptu;
- potęga Izraela przypada na IX w. p.n.e. i rządy króla Omniego – świadczą o tym
wykopaliska archeologiczne i asyryjskie źródła; biblia wspomina o nim zaledwie w kilku
zdaniach za proroka Eliasza, nie są to słowa pochwały a oskarżenie o rozrzutność
i podłość,
- Asyryjczycy zdobyli zarówno Izrael jak i Judeę; mieszkańcom Judei nie udało się
obronić przed najeźdźcą, tak jak napisano o tym w biblii.
5) Najważniejsze pojęcia dotyczące religii żydowskiej:
a.
judaizm – jedna z trzech wielkich religii monoteistycznych, uznająca wiarę w jednego
boga Jahwe;
b.
Jahwe – bóg żydowski;
c.
Żydzi – w starożytności byli jednym z ludów semickich zamieszkujących tereny
Palestyny; nazywani także Hebrajczykami i Izraelitami, uważali, że są narodem wybranym
przez boga; ponieważ obecnie nie należą do jednej grupy religijnej czy etnicznej, trudno
jednoznacznie stwierdzić kim są Żydzi;
d.
dekalog – zbiór dziesięciu przykazań (norm prawnych i moralnych) ofiarowanych
Mojżeszowi przez boga na górze Synaj;
e.
tora – pięcioksiąg mojżeszowy, pierwsze pięć ksiąg biblii;
f.
biblia – święta księga Izraelitów, licząca 39 ksiąg;
g.
talmud –zbiór komentarzy do tory, które wyjaśniały poszczególne przepisy i określały
zasady postępowania;
h.
exodus – wyjście Hebrajczyków z Egiptu pod wodzą Mojżesza;
i.
diaspora – rozproszenie narodu żydowskiego poza tereny Palestyny;
j.
menora – siedmioramienny świecznik;
Wszelkie prawa zastrzeżone – do wykorzystania jedynie w celach niekomercyjnych
Źródło: www.know-howhistoria.pl
NOTATKA
k.
szabat – siódmy dzień tygodnia, święto żydowskie trwające od zachodu słońca
w piątek do zachodu słońca w sobotę;
l.
synagoga – świątynia żydowska;
m. ściana płaczu – resztki muru po drugiej świątyni jerozolimskiej, obecnie najświętsze
miejsce judaizmu, cel pielgrzymek i miejsce modlitwy;
n.
wybrane święta żydowskie:
- Rosz ha – Szana – żydowski Nowy Rok, obchodzony we wrześniu,
- Sukot – Święto Szałasów, na pamiątkę wędrówki Żydów przez pustynię po ucieczce
z Egiptu, obchodzone we wrześniu lub październiku,
- Chanuka – na pamiątkę cudu, jaki miał miejsce podczas ponownego wyświęcania
świątyni jerozolimskiej, obchodzone w listopadzie lub grudniu,
- Pascha – święto upamiętniające wyjście Izraelitów z Egiptu, obchodzone w marcu lub
kwietniu.
Wszelkie prawa zastrzeżone – do wykorzystania jedynie w celach niekomercyjnych
Źródło: www.know-howhistoria.pl