Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl

Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Rozdział I
DZIAŁ
TEMAT
LICZBA
GODZ.
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIAI PLAN WYNIKOWY
Cz. I.
Wiek rozumu
4 (2 w zakresie podstawowym)
DEMOKRACJA
ZA OCEANEM
„WOLNOŚĆ,
RÓWNOŚĆ,
BRATERSTWO”…
TOTALITARYZM?
(temat dyskusyjny)
4 (2 w zakresie podstawowym)
UPADEK „STAREGO ŁADU”
Cz. II.
Liberałowie,
konserwatyści,
demokraci
i oświeceni despoci
4 (2 w zakresie podstawowym)
WIEK ROZUMU
CELE KSZTAŁCENIA W UJĘCIU OPERACYJNYM
ŚCIEŻKI EDUKACYJNE
ZAPAMIĘTYWANIE
ROZUMIENIE
UMIEJĘTNOŚCI
Uczeń zna:
• daty 1751 – 1773 (PP),
• postacie: Edmunda Burke’a,
Fryderyka II Wielkiego,
Katarzyny II Wielkiej, Johna
Locke’a, Monteskiusza,
Isaaca Newtona, Jana Jakuba
Rousseau, Adama Smitha,
Woltera (P), Denisa Diderota,
Józefa II (PP),
• najważniejsze idee, teorie
i hasła oświecenia (P),
• koncepcję praw
człowieka ukształtowaną
w XVII – XVIII w. (P),
• cechy charakterystyczne
myśli społeczno-politycznej
oświecenia (P).
Uczeń rozumie:
• pojęcia i terminy: absolutyzm
oświecony, burżuazja,
fizjokratyzm, humanitaryzm,
konserwatyzm, liberalizm,
oświecenie, prawa
człowieka, utylitaryzm (P),
encyklopedyści, klasycyzm,
masoneria (wolnomularstwo),
„stary ład” (PP),
• rolę edukacji i wzrostu obiegu
informacji w upowszechnianiu
prądów oświeceniowych (P),
• wpływ oświecenia na kształt
współczesnej cywilizacji
europejskiej (P).
Uczeń potrafi:
• wskazać związek między kształtowaniem się
nowych idei a XVII-wiecznym przewrotem naukowym i przemianami społeczno-gospodarczymi
w XVIII w. (P),
• wytłumaczyć, czym był absolutyzm oświecony (P),
• przedstawić realizację haseł oświecenia przez
europejskich monarchów absolutnych (P),
• omówić stosunek twórców oświeceniowych do
religii i moralności (PP),
• scharakteryzować XVIII-wieczne teorie o miejscu
człowieka w państwie i społeczeństwie (PP),
• wyjaśnić wkład myślicieli oświecenia
w powstanie modelu nowoczesnego państwa
demokratycznego (PP).
EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Kompetencje czytelnicze niezbędne do
odbioru tekstów literackich, naukowych
i popularnonaukowych.
Uczeń zna:
• daty: 1775 – 1783, 4 VII 1776,
1787, 1861 – 1865 (P),
1863 (PP),
• postacie: Benjamina Franklina,
Thomasa Jeffersona,
Abrahama Lincolna,
George’a Waszyngtona (P),
Ulyssesa S. Granta,
Roberta E. Lee,
Williama T. Shermana (PP),
• najważniejsze zasady
konstytucji Stanów
Zjednoczonych (P).
Uczeń rozumie:
• pojęcia i terminy:
abolicjonizm, Deklaracja
Niepodległości, doktryna
Monroego, izolacjonizm,
konfederacja, Proklamacja
Emancypacji, secesja, wojna
secesyjna (P),
• wpływ idei oświeceniowych
na walkę kolonistów
o niepodległość (P),
• rolę konstytucji
w państwie (P).
Uczeń potrafi:
• omówić genezę demokracji amerykańskiej (P),
• dostrzec wartości sprzyjające kształtowaniu się
demokracji w Ameryce (P),
• przedstawić przyczyny, przebieg i skutki walki
kolonistów o niepodległość (P),
• wskazać na mapie rozwój terytorialny Stanów
Zjednoczonych oraz przedstawić jego skutki
społeczno-polityczne (P),
• scharakteryzować zróżnicowanie polityczne,
gospodarcze i społeczne USA w I poł. XIX w. (P),
• przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wojny
secesyjnej (P),
• omówić wpływ praw człowieka na kształtowanie
się demokracji amerykańskiej (PP),
• ocenić postawę Południa wobec konfliktu
z Północą (PP).
EDUKACJA FILOZOFICZNA
Elementy antropologii filozoficznej. Człowiek
jako byt osobowy. Główne koncepcje człowieka.
Naturalne i kulturowe środowisko człowieka.
Człowiek w relacji z drugim człowiekiem
i ze wspólnotami. Człowiek wobec wartości.
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: 1789, 1791, 1792, 1793, • pojęcia i terminy: Deklaracja
VI – VII 1794, VII 1794,
Praw Człowieka i Obywatela,
1795, 1799 (P), V 1789,
dyrektoriat, jakobini,
14 VII 1789 (PP),
termidorianie, „wielki terror”,
żyrondyści (P), dantoniści,
• postacie: Ludwika XVI, Makegalitaryzm, hebertyści,
symiliana Robespierre’a (P),
powstanie w Wandei (PP),
Georges’a Jacques’a Dantona,
• wpływ idei oświecenia na
Jeana Paula Marata (PP),
program rewolucji i jej
• zasady najważniejszych aktów
najważniejsze akty prawne (P).
prawnych wydanych w okresie
rewolucji (P).
EDUKACJA FILOZOFICZNA
Filozofia a inne dziedziny kultury. Filozofia
a nauka, religia, sztuka, światopogląd, ideologia.
Elementy antropologii filozoficznej. Człowiek
jako byt osobowy. Główne koncepcje człowieka.
Naturalne i kulturowe środowisko człowieka.
Człowiek w relacji z drugim człowiekiem
i ze wspólnotami. Człowiek wobec wartości.
Uczeń potrafi:
• przedstawić przyczyny, przebieg i skutki rewolucji
francuskiej (P),
• scharakteryzować program rewolucji i wskazać
przykłady jego realizacji (P),
• omówić stosunek rewolucji francuskiej do kwestii
praw człowieka (PP),
• ocenić rewolucję (PP).
2
3
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Cz. I.
Europa
pokongresowa
Cz. II.
Odrodzenie
narodowe i zmiany
polityczne w Europie w XIX wieku
UPADEK
„STAREGO
ŁADU”
(lekcja
powtórzeniowa)
3 (2 w zakresie podstawowym)
EUROPA POKONGRESOWA
2 (1 w zakresie
podstawowym)
UPADEK „STAREGO ŁADU”
5 (2 w zakresie podstawowym)
EUROPA
NAPOLEOŃSKA
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: 1804, 1805, 1806, 1807, • pojęcia i terminy: blokada
1808, 1812 – 1813, 1813, 1814,
kontynentalna, kodeksy
1814 – 1815, III – VI 1815,
napoleońskie, kongres
1815 (P), 1796 – 1797, 1801,
wiedeński, Święte Przymierze,
1821 (PP),
zasada legitymizmu, zasada
• postacie: Aleksandra I, Klerównowagi (P), „cesarstwo
mensa Metternicha, Napole100-dniowe”, konkordat,
ona Bonapartego, Charles’a
Wielka Armia (PP).
Maurice’a Talleyranda (P),
• genezę i przebieg podbojów
napoleońskich (P),
• politykę wewnętrzną Napoleona i następstwa jego reform
społeczno-gospodarczych (P),
• polityczne skutki wojen
napoleońskich (P),
• okoliczności upadku
Napoleona (P),
• główne zasady i decyzje
kongresu wiedeńskiego (P),
• przebieg kampanii moskiewskiej i jej konsekwencje (PP).
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować cele, metody i skutki rządów
napoleońskich we Francji oraz w krajach
zależnych (P),
• wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew
i zmiany terytorialne po 1815 r. (P),
• ocenić wpływ rzeczywistości wojennej na sytuację
krajów objętych wojnami napoleońskimi (PP),
• omówić okoliczności kariery Napoleona (PP),
• dostrzec oddziaływanie zmieniającej się rzeczywistości politycznej na sytuację jednostek i grup
społecznych (PP),
• ocenić postać Napoleona Bonapartego (PP),
• wskazać podobieństwa i różnice między
cesarstwem Napoleona a cesarstwami: rzymskim,
karolińskim i rzymsko-niemieckim, oraz dostrzec
te elementy wspólne, które położyły podwaliny
pod ideę zjednoczonej Europy (PP).
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: 1830 – 1831, 1848 – 1849, • pojęcia i terminy: inteligencja,
1853 – 1856, 1867, 1870,
polityka reakcji, romantyzm,
1871 (P), 1852, 1859 – 1861,
Wiosna Ludów, wojna
1866 (PP),
krymska (P), karbonariusze,
• postacie: Ottona von
Młoda Europa, powstanie
Bismarcka, Camilla Cavoura,
dekabrystów, „wyprawa
Giuseppe Garibaldiego,
tysiąca” (PP).
Napoleona III Bonapartego,
Wilhelma I (P), Franciszka
Józefa I, Ludwika Filipa I (PP),
• założenia programowe
ruchów liberalnych
i demokratycznych (PP).
Uczeń potrafi:
• opisać związek między polityką reakcji prowadzoną
przez Święte Przymierze a działalnością opozycyjną
w Europie pokongresowej (P),
• dostrzec wpływ idei romantyzmu na odrodzenie
narodowe i ruchy wolnościowe w XIX w. (P),
• omówić zmiany ustroju Francji w latach
1815 – 1852 (P),
• wskazać na mapie zmiany polityczne, jakie zaszły
w Europie w II poł. XIX w. (P),
• przedstawić okoliczności powstania Austro-Węgier
oraz zjednoczenia Włoch i Niemiec (P),
• wyjaśnić genezę odrodzenia narodowego
w XIX w. (PP),
• omówić wydarzenia i procesy historyczne, które
zadecydowały o załamaniu się porządku wiedeńskiego (PP),
• porównać zjednoczenie Włoch ze zjednoczeniem
Niemiec (PP),
• ocenić porządek wiedeński (PP).
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
KULTUROWE W REGIONIE
Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić oddziaływanie epoki oświecenia na przemiany społeczne, polityczne i narodowościowe
w XIX-wiecznej Europie (P),
• hierarchizować wydarzenia i procesy, jakie zaszły
w Europie oraz na świecie w XVIII – XIX w. (P),
• dostrzec wpływ XVIII- i XIX-wiecznych przemian
społecznych, politycznych, narodowościowych i ideologicznych na dzisiejsze oblicze Europy i świata (PP).
4
5
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Uczeń potrafi:
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
• przedstawić sytuację wewnętrzną i międzynaroKULTUROWE W REGIONIE
Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
dową Polski w II poł. XVIII w. (P),
• omówić i ocenić dzieło reform Sejmu Czteroletniego (P),
• wskazać cele, jakie przyświecały konfederatom
barskim oraz targowickim (P),
• ocenić skutki konfederacji barskiej i targowickiej (P),
• wyjaśnić przyczyny oraz następstwa I i II rozbioru
Polski (P),
• wskazać na mapie zmiany terytorium
Rzeczpospolitej w II poł. XVIII w. (P),
• przedstawić osiągnięcia polskiego oświecenia (P),
• ocenić efekty reform wewnętrznych w Polsce
w II poł. XVIII w. (PP),
• ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego (PP).
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: III 1794, IV 1794,
• pojęcia i terminy:
X 1794, 1795, 1797, 1807,
Konstytucja Królestwa
1815 (P), 1806, 1809,
Polskiego, Konstytucja
1813 (PP),
Księstwa Warszawskiego,
Legiony Polskie, powstanie
• postacie: Jana Henryka Dąbkościuszkowskie, III rozbiór
rowskiego, Tadeusza KościuszPolski, Uniwersał
ki, Józefa Poniatowskiego (P),
połaniecki (P), „sumy
Bartosza Głowackiego, Jana
bajońskie” (PP).
Kilińskiego, Antoniego Madalińskiego, Józefa Wybickiego (PP),
• okoliczności utworzenia
Księstwa Warszawskiego
i Królestwa Polskiego (P),
• najważniejsze postanowienia
Konstytucji Księstwa
Warszawskiego i Konstytucji
Królestwa Polskiego (P),
• decyzje kongresu wiedeńskiego
dotyczące ziemi polskich (P).
Uczeń potrafi:
• przedstawić przyczyny wybuchu, przebieg oraz
skutki powstania kościuszkowskiego (P),
• omówić genezę i losy Legionów Polskich (P),
• ocenić postawy Polaków wobec sprawy
narodowej (PP),
• porównać postanowienia Konstytucji:
3 maja, Księstwa Warszawskiego i Królestwa
Polskiego (PP),
• wskazać zapisy konstytucyjne, które sprzyjały
tworzeniu się nowoczesnego narodu
polskiego (PP),
• wyjaśnić przyczyny upadku państwa
polskiego (PP),
• ocenić znaczenie epoki napoleońskiej dla narodu
polskiego (PP).
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
KULTUROWE W REGIONIE
Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: 1807, 1811, 1846, 1848, • pojęcia i terminy: praca
1864 (P),
organiczna, rabacja
• postacie: Adama Jerzego
galicyjska, uwłaszczenie,
Czartoryskiego, Joachima
ziemiaństwo (P), deklasacja,
Lelewela, Karola
hotel Bazar, Liga Polska,
Marcinkowskiego, Stanisława
regulacja, solidaryzm (PP).
Staszica, Aleksandra
Wielopolskiego (P),
Franciszka Ksawerego
Druckiego-Lubeckiego (PP).
Uczeń potrafi:
• porównać warunki i efekty uwłaszczenia w trzech
zaborach (P),
• scharakteryzować program pracy organicznej (P),
• dostrzec związek między utratą przez Polaków
państwa a kształtowaniem się ich świadomości
narodowej (PP),
• omówić zmianę sytuacji szlachty po upadku
I Rzeczpospolitej (PP),
• podać przykłady działalności organiczników
i zwolenników ugody z caratem (PP),
• wskazać konsekwencje procesu „zeszlachcenia”
narodu polskiego (PP),
• ocenić stosunek mas ludowych do polskości
w XIX w. (PP).
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
KULTUROWE W REGIONIE
Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
REWOLUCYJNE
I NAPOLEOŃSKIE NADZIEJE
Cz. I.
„Wolność, Całość,
Niepodległość”
Cz. II.
Księstwo
Warszawskie.
Królestwo Polskie
NARÓD BEZ
PAŃSTWA
3 (1 w zakresie podstawowym)
KONIEC POLSKI SZLACHECKIEJ
Cz. II.
„Naród wolny
i niepodległy”
4 (2 w zakresie podstawowym)
Cz. I.
Początek końca
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: 1764, 1768 – 1772, 1772, • pojęcia i terminy: Komisja
1788 – 1792, 3 V 1791, 1792,
Edukacji Narodowej,
1793 (P), 1773 (PP),
konfederacja barska,
• postacie: Hugona Kołłątaja,
konfederacja targowicka,
Konstytucja 3 maja,
Stanisława Augusta PoniatowI rozbiór Polski, II rozbiór
skiego (P), Franciszka KsawePolski, Sejm Czteroletni
rego Branickiego, Stanisława
(Wielki) (P), Familia, obiady
Konarskiego, Szymona
czwartkowe (PP),
Kossakowskiego, Stanisława
• wpływ idei oświecenia na
Małachowskiego, Stanisława
Szczęsnego Potockiego,
program odnowy państwa
Seweryna Rzewuskiego (PP),
polskiego w XVIII w. (P).
• najważniejsze postanowienia
Konstytucji 3 maja (P),
• okoliczności osadzenia na
tronie Stanisława Augusta
Poniatowskiego (PP).
4 (2 w zakresie podstawowym)
O NAPRAWĘ
RZECZPOSPOLITEJ
6
7
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
POWSTANIE
STYCZNIOWE
– CHWAŁA
ZWYCIĘŻONYM?
(temat dyskusyjny)
KONIEC POLSKI
SZLACHECKIEJ
(lekcja
powtórzeniowa)
4 (1 w zakresie podstawowym)
KONIEC POLSKI SZLACHECKIEJ
Cz. II.
Powstanie
krakowskie.
Wiosna Ludów
2 (1 w zakresie podstawowym)
Cz. I.
Powstanie
listopadowe.
Wielka Emigracja
4 (2 w zakresie podstawowym)
SPISKOWCY,
POWSTAŃCY,
EMIGRANCI
Uczeń zna:
• daty: 29/30 XI 1830,
1830 – 1831, 1846,
1848 – 1849 (P), 1828,
1831, 1832 (PP),
• postacie: Józefa Bema,
Józefa Chłopickiego,
Edwarda Dembowskiego,
Ludwika Mierosławskiego,
Mikołaja I, Piotra
Wysockiego (P),
Szymona Konarskiego,
wielkiego księcia
Konstantego,
Maurycego Mochnackiego,
Ignacego Prądzyńskiego, Jana
Zygmunta Skrzyneckiego,
Piotra Ściegiennego (PP),
• przyczyny, przebieg i skutki
powstania listopadowego (P),
• główne obozy Wielkiej
Emigracji i ich założenia
programowe (P).
Uczeń rozumie:
• pojęcia i terminy: Hotel
Lambert, „noc listopadowa”,
powstanie krakowskie,
powstanie listopadowe, Statut
Organiczny, Towarzystwo
Demokratyczne Polskie,
Towarzystwo Patriotyczne,
Wielka Emigracja (P),
• wpływ sytuacji społecznej
chłopów na ich świadomość
polityczną (PP).
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie miejsca bitew powstania
listopadowego (P),
• wyjaśnić przyczyny i skutki powstania
krakowskiego (P),
• przedstawić przebieg i skutki Wiosny Ludów na
ziemiach polskich (P),
• omówić udział Polaków w Wiośnie Ludów
w Europie (P),
• ocenić postawy szlacheckich romantyków
z I poł. XIX w. (PP),
• ocenić liberum conspiro (PP).
Uczeń zna:
• daty:
22/23 I 1863 – X 1864 (P),
1856, 1860 – 1861 (PP),
• postacie: Aleksandra II,
Stefana Bobrowskiego,
Mariana Langiewicza,
Zygmunta Padlewskiego,
Romualda Traugutta (P),
• wojskową i cywilną
organizację powstania (PP).
Uczeń rozumie:
• pojęcia i terminy: „biali”,
branka, „czerwoni”, powstanie
styczniowe (P), bierny opór,
„odwilż posewastopolska”,
rewolucja moralna, tajemne
państwo polskie (PP).
Uczeń potrafi:
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
• omówić okoliczności wybuchu i przebieg powstania KULTUROWE W REGIONIE
styczniowego (P),
Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
• porównać program „czerwonych” z programem
„białych” (P),
• wyjaśnić postawę wsi wobec powstania (P),
• przedstawić sytuację Królestwa Polskiego
w okresie tzw. odwilży posewastopolskiej (PP),
• ocenić wpływ powstania styczniowego na
kształtowanie się nowoczesnego narodu
polskiego (PP),
• omówić stosunek władz powstańczych do sprawy
chłopskiej (PP),
• dostrzec więzi między twórczością artystyczną
Polaków a historią narodu (PP),
• ocenić postać Aleksandra Wielopolskiego (PP).
Uczeń zna:
• wydarzenia polityczne, które
wpłynęły na ukształtowanie
się postaw Polaków w latach
1764 – 1864 (P).
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
KULTUROWE W REGIONIE
Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
Uczeń potrafi:
• wskazać wpływ czynników światopoglądowych,
społecznych, gospodarczych i politycznych na
stosunek Polaków do kwestii niepodległości
państwa polskiego (P),
• zająć stanowisko w sporze o ocenę postaw
Polaków w latach 1764 – 1864 (P),
• ocenić stosunek Polaków do sprawy
niepodległości (PP).
8
9
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
CYWILIZACJA
PRZEMYSŁOWA
– TRIUMF
CZŁOWIEKA?
(temat dyskusyjny)
Uczeń rozumie:
• pojęcia i terminy:
industrializacja, leseferyzm,
monopolizacja, protekcjonizm,
rewolucja przemysłowa (P),
aglomeracja, holding, kartel,
koncern, syndykat, trust (PP).
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić wpływ osiągnięć nauki i techniki na
przełom cywilizacyjny w XIX w. (P),
• omówić rewolucję w przemyśle i komunikacji
w XIX w. (P),
• dostrzec związek między postępem naukowo-technicznym a przemianami społeczno-gospodarczymi (P),
• wskazać przykłady oddziaływania cywilizacji
przemysłowej na środowisko naturalne oraz
życie człowieka (PP),
• wyjaśnić wpływ demokratyzacji na postęp
cywilizacyjny w XVIII – XIX w. (PP),
• przedstawić stanowisko utylitarystów i romantyków
wobec cywilizacji przemysłowej (PP).
EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Tradycyjne i nowoczesne źródła informacji (od
książki do przekazów internetowych), najnowsze
techniki informacyjne i ich dostępność.
EDUKACJA EKOLOGICZNA
Ekonomiczne i społeczne aspekty związków
między człowiekiem i jego działalnością
a środowiskiem. Wartość środowiska – korzyści
i straty związane z jego eksploatacją. Zasoby
odnawialne i nieodnawialne. Współczesny
system gospodarki światowej i jego wpływ na
degradację zasobów środowiska. Współpraca
międzynarodowa jako warunek osiągnięcia
zrównoważonego rozwoju.
EDUKACJA EUROPEJSKA
Proces integracji europejskiej w perspektywie
historycznej: czynniki integrujące i dezintegrujące. Polska i Polacy w budowaniu jednoczącej
się Europy.
NOWOCZESNE
IMPERIA
KOLONIALNE
WYBORCY I REWOLUCJONIŚCI
Cz. I.
Tłum wkracza
na scenę
Cz. II.
Idee dla mas
2 (1 w zakresie podstawowym)
EDUKACJA PROZDROWOTNA
Osobowe i społeczne umiejętności życiowe
niezbędne dla ochrony, poprawy i utrzymania
zdrowia.
4 (2 w zakresie podstawowym)
CZAS PARY I ELEKTRYCZNOŚCI
3 (1 w zakresie podstawowym)
Uczeń zna:
• datę 1769 (P),
• najważniejsze odkrycia
i wynalazki XVIII – XIX w.
oraz ich twórców (P).
Uczeń zna:
• daty: 1904 – 1905 (P),
1881 – 1898, 1899 – 1902,
1900 – 1901 (PP),
• postać Wiktorii (PP),
• formy nowoczesnej ekspansji
kolonialnej (PP).
Uczeń rozumie:
• pojęcia i terminy: imperializm,
kolonializm, wojna japońsko-rosyjska (P), powstanie
bokserów, powstanie
mahdystów, wojna burska,
wojny opiumowe (PP).
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: 1848, 1871, 1891,
• pojęcia i terminy: anarchizm,
1905 – 1907 (P),
chrześcijańska demokracja
• postacie: Karola Darwina,
(chadecja), Komuna Paryska,
Fryderyka Engelsa, Leona XIII,
komunizm, marksizm,
Karola Marksa, Mikołaja II,
nacjonalizm, pozytywizm,
Fryderyka Nietzschego (P),
socjalizm, społeczeństwo
Augusta Comte’a (PP),
masowe, związki
• cechy charakterystyczne
zawodowe (P), czartyzm,
i proces powstawania
„krwawa niedziela”, socjalizm
nowoczesnego systemu
utopijny, sufrażystki (PP),
demokratycznego (P).
• kryterium podziału
nowoczesnych ruchów
politycznych (PP).
Uczeń potrafi:
• omówić gospodarcze, społeczne i polityczne
podłoże kolonializmu oraz jego skutki (P),
• wskazać na mapie potęgi kolonialne świata i strefy
ich wpływów (P),
• przedstawić ideologię oraz efekty misji
cywilizacyjnej białego człowieka (P),
• wyjaśnić różnice między kolonią, dominium
i protektoratem (P),
• ocenić misję cywilizacyjną prowadzoną przez kraje
wysoko rozwinięte wobec ludów stojących na
niższym szczeblu rozwoju (PP).
EDUKACJA FILOZOFICZNA
Filozofia a inne dziedziny kultury. Filozofia
a nauka, religia, sztuka, światopogląd, ideologia.
Elementy antropologii filozoficznej. Człowiek
jako byt osobowy. Główne koncepcje człowieka.
Naturalne i kulturowe środowisko człowieka.
Człowiek w relacji z drugim człowiekiem
i ze wspólnotami. Człowiek wobec wartości.
Uczeń potrafi:
• przedstawić główne kierunki w europejskiej
myśli XIX w. oraz wskazać ich najważniejszych
przedstawicieli (P),
• scharakteryzować oraz porównać główne ruchy
polityczne powstałe w XIX w. (P),
• omówić przyczyny, przebieg i skutki rewolucji
w Rosji w latach 1905 – 1907 (P),
• przedstawić proces powstawania społeczeństwa
masowego (PP),
• dostrzec wpływ przemian polityczno-społecznych
w XIX w. na kształtowanie się społeczeństwa
obywatelskiego (PP).
EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Media publiczne i prywatne – zadania i interesy.
Rynkowość mediów i jej społeczne skutki. Wpływ
mediów na różne aspekty życia człowieka.
10
EDUKACJA FILOZOFICZNA
Elementy antropologii filozoficznej. Człowiek
jako byt osobowy. Główne koncepcje człowieka.
Naturalne i kulturowe środowisko człowieka.
Człowiek w relacji z drugim człowiekiem
i ze wspólnotami. Człowiek wobec wartości.
11
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
W STRONĘ NIEPODLEGŁOŚCI
CZAS PARY
I ELEKTRYCZNOŚCI
(lekcja
powtórzeniowa)
3 (1 w zakresie podstawowym)
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić genezę I wojny światowej (P),
• przedstawić przebieg działań wojennych (P),
• wskazać na mapie główne fronty I wojny światowej
i miejsca największych bitew (P),
• omówić sytuację na Bałkanach na początku
XX w. (PP),
• wskazać na mapie zmiany terytorialne, jakie zaszły
po wojnach bałkańskich (PP),
• dostrzec wielość i różnorodność czynników, które
wpłynęły na wybuch I wojny światowej (PP),
• odszukać echa wojny w kulturze europejskiej (PP).
EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Analiza porównawcza wybranej informacji
zaczerpniętej z różnych źródeł (z prasy,
audycji telewizyjnych lub radiowych). Kryteria
wskazujące na rzetelność i obiektywizm tej
informacji.
5 (2 w zakresie podstawowym)
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: III 1917, XI 1917, I 1918, • pojęcia i terminy: bolszewicy,
XI 1918, VI 1919, I 1920 (P),
konferencja paryska,
1918 – 1921, 1922 (PP),
Liga Narodów, reparacja,
• postacie: Georges’a
rewolucja listopadowa,
rewolucja lutowa,
Clemenceau, Feliksa
rewolucja październikowa,
Dzierżyńskiego, Włodzimierza
traktat wersalski (P),
Iljicza Lenina, Davida
Czeka, „czerwony terror”,
Lloyda George’a, Thomasa
komunizm wojenny,
Woodrowa Wilsona (P),
mały traktat wersalski,
Róży Luksemburg (PP),
„wielka trójka” (PP).
• postanowienia traktatu
wersalskiego (P),
• cele i zasady działania Ligi
Narodów (P).
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie zmiany terytorialne, jakie
zaszły po I wojnie światowej (P),
• omówić skutki wojny (P),
• wyjaśnić genezę, przebieg oraz następstwa
rewolucji lutowej i październikowej w Rosji (P),
• przedstawić konsekwencje rewolucji listopadowej
w Niemczech (P),
• porównać terror jakobiński z bolszewickim (PP),
• ocenić wpływ Lenina na kształt radzieckiego
totalitaryzmu (PP).
EDUKACJA EUROPEJSKA
Proces integracji europejskiej w perspektywie
historycznej: czynniki integrujące i dezintegrujące. Polska i Polacy w budowaniu jednoczącej
się Europy.
POCZĄTKI
POLSKIEJ NOWOCZESNOŚCI
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
KULTUROWE W REGIONIE
Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
Uczeń potrafi:
• hierarchizować wydarzenia, zjawiska i procesy
dziejowe, jakie zaszły w Europie oraz na świecie
w II poł. XIX w. i na początku XX w. (P),
• przedstawić przemiany cywilizacyjne w Europie
w XIX w. i na początku XX w. (P),
• ocenić wydarzenia, zjawiska oraz procesy dziejowe
w kategoriach triumfu lub klęski człowieka (PP).
2 (1 w zakresie
podstawowym)
POWOJENNE
BURZE
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: 1879, 1904, 28 VI 1914, • pojęcia i terminy: ententa,
1914 – 1918, 11 XI 1918 (P),
nieograniczona wojna
1912 – 1913 (PP),
podmorska, państwa
• postacie: Franciszka
centralne, pokój brzeski,
rozejm w Compiègne,
Ferdynanda (P), Alfreda
wojna błyskawiczna,
von Schlieffena (PP),
• cele oraz okoliczności
wojna pozycyjna, wojna
totalna (P), „bałkański
powstania Trójprzymierza
kocioł”, kongres berliński,
i Trójporozumienia (P).
wojny bałkańskie (PP),
• totalny charakter I wojny
światowej (P).
4 (1 w zakresie podstawowym)
CZAS PARY I ELEKTRYCZNOŚCI
WIELKA WOJNA
NARODÓW
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: 1860 – 1873, 1871 – 1878, • pojęcia i terminy: autonomia
1901 (P), 1866 – 1876 (PP),
galicyjska, germanizacja,
• postać Teodora Herzla (P),
Hakata, kulturkampf,
• metody germanizacji i rusyrusyfikacja, strajk szkolny
we Wrześni, syjonizm (P),
fikacji (P),
asymilacja Żydów, Komisja
• sposoby obrony Polaków przed
Kolonizacyjna, „rugi
germanizacją i rusyfikacją (P).
pruskie” (PP).
Uczeń potrafi:
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
• wskazać przykłady przemian cywilizacyjnych, jakie KULTUROWE W REGIONIE
zaszły na ziemiach polskich w II poł. XIX w. i na Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
początku XX w. (P),
• scharakteryzować i porównać położenie Polaków
w zaborze rosyjskim, pruskim oraz austriackim (P),
• omówić wpływ autonomii Galicji na rozwój
polskiego życia umysłowego, artystycznego
i politycznego (P),
• porównać poziom rozwoju cywilizacyjnego ziem
poszczególnych zaborów i wyjaśnić przyczyny
różnic (P),
• wyjaśnić, czym była autonomia galicyjska (P),
• wskazać na mapie główne ośrodki życia gospodarczego na ziemiach polskich przed I wojną
światową (P),
• omówić przemiany społeczno-gospodarcze
w mieście i na wsi (P),
12
13
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
• ocenić postawy Polaków wobec napływu obcego
kapitału do Królestwa Polskiego (PP),
• wskazać związek między kształtowaniem się
różnych cech charakteru i mentalności Polaków
a warunkami panującymi w poszczególnych
zaborach (PP),
• dostrzec obecność tematu przemian cywilizacyjnych ziem polskich w II poł. XIX w. i na początku
XX w. w literaturze, sztuce i filmie (PP).
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
KULTUROWE W REGIONIE
Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
3 (1 w zakresie podstawowym)
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
• daty: 1914, 5 XI 1916, 1917, • pojęcia i terminy: akt
11 XI 1918 (P), IX 1918 (PP),
5 listopada (akt dwóch
• postacie: Józefa Hallera,
cesarzy), Armia Polska
Ignacego Jana
(„błękitna armia”), Komitet
Paderewskiego (P),
Narodowy Polski (KNP),
• założenia programowe nieLegiony Polskie, Polska
podległościowych orientacji
Organizacja Wojskowa (POW),
politycznych, przyjętych przez
Rada Regencyjna (P),
Polaków w okresie I wojny
„kryzys przysięgowy”,
światowej (P),
Tymczasowy Rząd
• okoliczności umiędzynarodoLudowy Republiki
wienia sprawy polskiej (P).
Polskiej, Związek Walki
Czynnej (ZWC) (PP).
Uczeń potrafi:
• przedstawić polski czyn zbrojny oraz działania
dyplomatyczne w latach 1914 – 1918 (P),
• prześledzić losy kwestii polskiej na arenie
międzynarodowej w czasie I wojny światowej (P),
• porównać skuteczność różnych form polskiej
działalności niepodległościowej (PP).
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
KULTUROWE W REGIONIE
Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
Uczeń zna:
• daty: XI 1918, XII 1918,
I 1919, 1919, 1919 – 1921,
13 – 17 VIII 1920, 1920,
III 1921, 1921, III 1923 (P),
II 1919 (PP),
• postacie: Wojciecha
Korfantego (P), Lucjana
Żeligowskiego (PP),
• postanowienia traktatu
wersalskiego dotyczące
Polski (P),
• założenia ustrojowe
odrodzonego państwa (P).
Uczeń potrafi:
EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO
• przedstawić proces rozbudowy sił zbrojnych
KULTUROWE W REGIONIE
II Rzeczpospolitej (P),
Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy.
• omówić stanowisko i decyzje mocarstw zachodnich
w sprawie granic Polski w latach 1918 – 1923 (P),
• wskazać na mapie miejsca ważniejszych bitew oraz
sporne terytoria (P),
• opisać walki o granice w latach 1919 – 1921 (P),
• przedstawić koncepcję inkorporacyjną
i federacyjną (PP),
• scharakteryzować stosunek mniejszości narodowych i Polaków mieszkających na Kresach
Wschodnich, Śląsku oraz w Wielkopolsce do
odradzającego się państwa polskiego (PP),
• ocenić znaczenie Bitwy Warszawskiej (PP).
3 (1 w zakresie podstawowym)
Uczeń potrafi:
• wskazać najważniejsze różnice programowe
między partiami i ruchami politycznymi (P),
• omówić stanowisko poszczególnych środowisk
i ugrupowań politycznych wobec sprawy
niepodległości Polski (P),
• przedstawić przebieg rewolucji z lat 1905 – 1907 na
ziemiach polskich i stosunek partii socjalistycznych
oraz endecji do tego wydarzenia (P),
• wyjaśnić, na czym polegał przełom ideowy końca
XIX w. (PP),
• ocenić historyczną i współczesną rolę inteligencji
w kształtowaniu świadomości politycznej
i społecznej Polaków (PP),
• omówić system wartości oraz postawy charakterystyczne dla pokolenia niepokornych (PP).
5 (2 w zakresie podstawowym)
W STRONĘ NIEPODLEGŁOŚCI
OD UGODY
DO BUNTU
DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI
O KSZTAŁT
POLSKI
ODRODZONEJ
Cz. I.
„Podstawy
niepodległego
życia”
Cz. II.
Walki o granice
Uczeń zna:
• daty: 1882, 1887, 1893,
1895, 1905 – 1907 (P),
1871, 1905 (PP),
• postacie: Ignacego
Daszyńskiego,
Romana Dmowskiego,
Józefa Piłsudskiego,
Wincentego Witosa (P),
Ludwika Waryńskiego (PP),
• założenia programowe
polskich partii i ruchów
politycznych (P).
Uczeń rozumie:
• pojęcia i terminy: Liga
Narodowa, narodowa
demokracja (endecja),
Polska Partia Socjalistyczna
(PPS), Polskie Stronnictwo
Ludowe (PSL), pozytywiści
warszawscy, Proletariat I
(Wielki) i II (Mały),
Socjaldemokracja Królestwa
Polskiego i Litwy (SDKPiL),
stańczycy (P), Bund,
trójlojalizm (PP).
Uczeń rozumie:
• pojęcia i terminy: Bitwa
Warszawska, linia Curzona,
Orlęta Lwowskie, Mała
konstytucja, pokój ryski,
I powstanie śląskie,
II powstanie śląskie,
III powstanie śląskie,
powstanie wielkopolskie (P),
„bunt” Żeligowskiego, Sejm
Ustawodawczy, Tymczasowy
Komitet Rewolucyjny
Polski (PP).
14
EDUKACJA FILOZOFICZNA
Filozofia a inne dziedziny kultury. Filozofia
a nauka, religia, sztuka, światopogląd, ideologia.
Elementy antropologii filozoficznej. Człowiek
jako byt osobowy. Główne koncepcje człowieka.
Naturalne i kulturowe środowisko człowieka.
Człowiek w relacji z drugim człowiekiem
i ze wspólnotami. Człowiek wobec wartości.
15
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
2 (1 w zakresie podstawowym)
W STRONĘ NIEPODLEGŁOŚCI
PIŁSUDSKI CZY
DMOWSKI?
(temat dyskusyjny)
Uczeń zna:
• daty: 1864 – 1939,
1867 – 1935 (P),
• życiorysy: Romana
Dmowskiego, Józefa
Piłsudskiego (PP).
Uczeń rozumie:
• wpływ jednostki na losy
narodu i państwa (P).
Uczeń potrafi:
• wskazać różnice w pojmowaniu patriotyzmu przez
Dmowskiego oraz Piłsudskiego (P),
• przedstawić przyczyny i konsekwencje przyjęcia
odmiennych orientacji politycznych przez obu
polityków (P),
• porównać wizję Polski Piłsudskiego z wizją Polski
Dmowskiego (P),
• omówić współczesne echa sporu między
Piłsudskim a Dmowskim (PP).
16
EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA
Warsztat pracy dziennikarza (prasowego,
radiowego, telewizyjnego). Analiza porównawcza
wybranej informacji zaczerpniętej z różnych
źródeł (z prasy, audycji telewizyjnych lub
radiowych). Kryteria wskazujące na rzetelność
i obiektywizm tej informacji.
17
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl