Inż. Ignacy Kurkowski

22 Stycznia 1863
Żychlin
22 stycznia 2015 roku mija dokładnie 152 lata od pamiętnego dnia z historii naszego
miasta – 22/23 stycznia 1863 roku i wybuchu Powstania Styczniowego.
Nie jest to kolejny wykład ani szerokie opracowanie tego tematu związanego
z Powstaniem Styczniowym. Pozostawiam to historykom.
Zacytuję urywek z pracy Pana dr Piotra Stasiaka, która jest na stronach internetowych
UMiG Żychlin. Bardzo podobne lub identyczne wiadomości znajdziemy w większości,
krótkich opracowao dotyczących tamtego styczniowego dnia 1863 roku.
„ …Jako jeden z pierwszych w skali kraju i najdalej
wysunięty na zachód, rusza do walki oddział powstaoczy,
który zaatakował Żychlin. Oddział ten, złożony przeważnie
z robotników fabrycznych pobliskiej cukrowni, liczący wg
źródeł rosyjskich 500 pieszych i 150 konnych, powstał już
21 stycznia. …. Atakiem na Żychlin dowodził Kazimierz
Mielęcki, ale oddział w mieście mieli zorganizowad dwaj
oficjaliści fabryczni Jan Zawadzki i Ignacy Kurkowski. Była
to jedyna w województwie mazowieckim w nocy z 22
na 23 stycznia zbrojna akcja powstaocza zakooczona
sukcesem ‘’.
Na stronie internetowej Biblioteki naszego
miasta jest podobna informacja.
Cytat „ … Według J. Szczepaoskiego atakiem
na Żychlin miał dowodzid Kazimierz Mielęcki.
Inne źródła podają, że dowódcą i organizatorem
ataku był dyrektor cukrowni Dobrzelin
Laurysiewicz oraz dwaj członkowie kierownictwa
cukrowni Walentynów - Kurkowski i Zawadzki
Powstanie rozpoczęło się w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r.
Na terenie dzisiejszego województwa łódzkiego noc
ta upłynęła dośd spokojnie. Do większych potyczek zaliczyd
należy zdobycie Żychlina.
22/23 Stycznia 1863 Żychlin
22/23 Stycznia
1863 Żychlin
Historia dwóch członków
kierownictwa dawnej naszej
cukrowni Walentynów już dawno
nie dawała mi spokoju. Ignacy
Kurkowski, Jan Zawadzki …
dwa nazwiska … i brak dalszego
ciągu tej historii. Brak opracowao
i śladowe informacje na ten temat.
22/23 Stycznia 1863 Żychlin
Rok temu postanowiłem zainteresowad się pierwszym nazwiskiem.
Ignacy Kurkowski. Kim był, dlaczego zdecydował się stanąd
na czele oddziału powstaoców. Jaki to był człowiek i jak
potoczyły się jego dalsze losy?. Wtedy nie przypuszczałem,
że zgromadzę tak dużo informacji o bohaterze z naszego
miasta i jego dalszych losach aż do śmierci.
23 Stycznia 1863 Żychlin
Tych wiadomości nie znajdziecie Paostwo w książkach
i encyklopediach. Większośd informacji ma swoje źródło.
Moje poszukiwania to dziesiątki rozmów z historykami,
doświadczonymi pasjonatami historii, którzy mają naukowe
osiągnięcia, to masa przeczytanych Powstaoczych Pamiętników,
pomoc instytucji kulturalnych, samorządowych w odległych od
nas miastach i dyrekcji kilku szkół … na Podkarpaciu.
Niektóre ilustracje i fotografie poniżej są mojego autorstwa.
Tak wyobrażam sobie tamte burzliwe czasy i pragnę suchy tekst
przybliżyd „obrazem”.
Branka młodych polskich mężczyzn do wojska rosyjskiego w nocy z 14 na 15 stycznia 1863
w Warszawie odbyła się na podstawie imiennych list, nie jak zwykle poprzez losowanie.
Przymusowy pobór do wojska, który miał objąd przede wszystkim uczestników konspiracji.
W związku z tym przywódcy spiskowców podjęli decyzję o rozpoczęciu powstania
w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r.
…. ranek 22 stycznia 1863 roku - powstaocy zbliżają się do Żychlina od
strony Gąbina i Gostynina.
Oddział ten, złożony przeważnie z robotników fabrycznych pobliskiej
cukrowni, liczący wg źródeł rosyjskich 500 pieszych i 150 konnych,
powstał już 21 stycznia.
Oddział żychlioski został zorganizowany przez dwóch
oficjalistów fabrycznych, Zawadzkiego i Kurkowskiego.
….jako jeden z pierwszych w skali kraju
i najdalej wysunięty na zachód, rusza
do walki oddział powstaoczy, który
zaatakował Żychlin.
22/23 Stycznia 1863 Żychlin potyczka przed kościołem.
Oddział żychlioski został zorganizowany przez
dwóch oficjalistów fabrycznych,
Jana Zawadzkiego i Ignacego Kurkowskiego
22/23 Stycznia 1863 Żychlin w rękach powstańców.
23 stycznia powstaocy opanowali
miasto.
23 Stycznia 1863 ksiądz Walenty Kondracki wita powstańców.
23 stycznia 1863 roku, powstaocy zostali zaatakowani przez ładożski pułk piechoty z
Kutna. Zmusili ich to do wycofania się w lasy gostynioskie i gąbioskie. Tego samego
dnia oddział powstaoczy z Żychlina stoczył jeszcze potyczkę na stacji kolejowej
Pniewo.
Częśd z nich przyłączyła się do partii powstaoczej działającej w okolicach stacji
kolejowej Kowal pod dowództwem Kazimierza Mielęckiego.
Józef Białynia Chołodecki
(1852 – 1934).
Polski szlachcic, pisarz
i historyk.
Czytając wiele Pamiętników
Powstania Styczniowego
odnalazłem długo poszukiwaną
i bezcenną informację.
Ignacy Kurkowski - naczelnik powiatu i dowódca oddziału z Żychlina
przyłącza się do oddziału Powstaoczego Kazimierza Mielęckiego.
Cenionego dowódcy, późniejszego pułkownika i naczelnika sił zbrojnych
woj. Mazowieckiego.
Płk Kazimierz Mielęcki
1836 -1863
Obywatel polski, właściciel dóbr w Kongresówce, syn
zamożnych rodziców, mąż pięknej i młodej małżonki,
ojciec małych dzieci, porzucił on wszystko, aby z letargu
budzącą się ojczyznę do życia powoład, aby walczyd.
Bitwa pod Bieniszewem
1 marca 1863 r.
Pierwsza z bitew Powstania Styczniowego na
Ziemi Konioskiej rozegrała się pod Bieniszewem
1 marca 1863 r. Stacjonujący w lasach
kazimierskich oddział Kazimierza Mielęckiego
liczący 180 strzelców, 80 kosynierów oraz 40
kawalerzystów zbrojnie starł się z Rosjanami w
sile – 2 roty piechoty i sotnią kozaków.
Następnego dnia oddział Mieleckiego spotkał się
z Rosjanami pod Dobrosołowem.
Bitwa pod Dobrosołowem to
jedno z ważniejszych
wydarzeo na terenie gminy
Kazimierz Biskupi
i jest kolejnym przykładem
militarnym działao podjętych
przez Kazimierza Mieleckiego.
Bitwa pod Dobrosołowem
2 marca 1863 r.
Tu też walczyli: Ignacy Kurkowski (ur. w 1838 r.)
Jan Stanisław Zawadzki (ur. 1835).
http://powiat.konin.pl/pl/730/735/powstanie_styczniowe_na_ziemi_koninskiej
Zbiorowa mogiła, w której spoczywa około 100 powstaoców poległych 2 marca 1863 r.
pod Dobrosołowem w bitwie dowodzonej przez Kazimierza Mielęckiego.
Walczyli tu: Ignacy Kurkowski (ur. w 1833 r.); Jan Stanisław Zawadzki (ur. 1835).
Dobrosołowo, mogiła zbiorowa powstaoców styczniowych; źródło: Andrzej Łącki, Urząd Miejski w Koninie, wrzesieo 2012
Powstanie Styczniowe wybuchło 22 stycznia 1863 w Królestwie Polskim
i 1 lutego 1863 na Litwie.
Trwało do jesieni 1864.
Było największym polskim powstaniem narodowym. Miało charakter
wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. Mimo
początkowych sukcesów zakooczyło się klęską powstaoców, z których
kilkadziesiąt tysięcy zostało zabitych w walkach, blisko 1 tys. straconych,
ok. 38 tys. skazanych na katorgę lub zesłanych na Syberię, a ok. 10 tys.
wyemigrowało. Zdarzały się przypadki, że Rosjanie zabijali pojmanych
powstaoców, dobijali rannych, mordowali lekarzy spieszących im
z pomocą. Po bitwach Rosjanie palili miejscowości, które udzieliły
schronienia powstaocom, dokonywali rzezi ludności cywilnej.
Po upadku powstania Kraj i Litwa pogrążyły się w żałobie narodowej.
W roku 1867 zniesiono autonomię Królestwa Polskiego, w latach
1869–1870 setkom miast wspierających powstanie odebrano prawa
miejskie doprowadzając je tym samym do upadku. Skasowano klasztory
katolickie , skonfiskowano ok. 1600 majątków ziemskich i rozpoczęto
intensywną rusyfikację ziem polskich. Po stłumieniu powstania znaczna
częśd społeczeostwa Królestwa uznała dalszą walkę zbrojną z zaborcą
rosyjskim za bezcelową i zwróciła się ku pracy organicznej.
Po powst. dyrektor kopalo nafty. ( cytat z pamiętnika powyżej).
Praca organiczna - działanie na rzecz rozwoju gospodarczego ludności z ziem polskich.
Te dwie podpowiedzi skierowały moje poszukiwania Ignacego Kurkowskiego – przywódcy
Powstania Styczniowego w Żychlinie z dn. 22 styczna 1863 roku na południe Polski i
zawiodły mnie na malownicze i przyjazne jak się okazało Podkarpacie.
Kolejna informacja z nazwiskiem Ignacy Kurkowski
http://www.prezydent.pl/
Na stronie internetowej PREZYDENT.PL ….. Odnalazłem krótką informację.
WĘGLÓWKA, Gm. KORCZYNA
Na miejscowym cmentarzu znajduje się mogiła uczestnika
powstania 1863 r. Ignacego Kurkowskiego, zmarłego 3 maja 1902 r.
Informacja o Węglówce w gminie Korczyna, przeniosła mnie natychmiast w tamte strony.
Przenieśmy się na Podkarpacie i …. to skrzyżowanie dróg.
Węglówka- wieś w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieoskim, w gminie
Korczyna. Około 850 mieszkaoców. Położona malowniczo w dolinie Czarnego Potoku w
otoczeniu porośniętych lasem wzniesieo Korczyna.
Na stronie internetowej Zespołu Szkół w Weglówce jest umieszczona
następująca informacja.
Na cmentarzu w Węglówce spoczywa dowódca oddziału
partyzanckiego
z czasów Powstania Styczniowego …. Kurkowski.
Kontakt tel z dyrekcją szkoły i panią od historii zaowocował wymianą
korespondencji i … prośbą o wizytę na cmentarzu w celu zrobienia
fotografii grobu – pomnika Ignacego Kurkowskiego - przywódcy Powstania
Styczniowego z Żychlina 22 stycznia 1863 roku. W pierwszych rozmowach
szybko okazało się, że znane jest tylko nazwisko i napis na tablicy
„ Powstaniec Styczniowy” … więcej informacji o naszym bohaterze brak.
Węglówka koło Korczyna – panorama.
Cmentarz w Węglówce.
Węglówka, wieś na malowniczym Podkarpaciu zdjęcie lotnicze .
Węglówka 2014 rok.
Czy tu spoczywa bohater
z Żychlina i jak wygląda
Jego grób – pomnik?
… po kilku tygodniach poznałem
odpowiedź.
Węglówka 2014 rok.
Zwiedzając wirtualnie Węglówkę, nie wiedziałem, że wrócę tu aby byd w miejscu pracy
Ignacego Kurkowskiego.
Węglówka początek XX wieku i dawne szyby naftowe. Miejsce pracy Ignacego
Kurkowskiego.
Węglówka dziś, polski "Kuwejt", zbiornik i szyby naftowe.
Na Podkarpaciu w Jaśle odnalazłem tę
publikację a w niej bardzo interesującą pracę
nt. szkolnictwa z kooca XIX wieku.
Zostało tu wymienione nazwisko … Ignacy
Kurkowski w kontekście przemysłu naftowego.
… , „kasyer” przy kopalni inż. Ignacy
Kurkowski”.
Moje poszukiwania dowódcy Powstania
Styczniowego z Żychlina bardzo się zawężają i
zaczynam mied pierwsze namacalne ślady tego
bohatera.
Cytat z pracy pana Andrzeja Sepioła .
„Epidemia ustąpiła z początkiem marca 1882 r., a kilka miesięcy później odbył się
pierwszy publiczny tzw. „popis szkolny”, w którym wzięli udział ze swoimi rodzinami:
Rudolf Wittig, dyrektor kopalni ropy naftowej – inż. Rafał Nowosielecki,
„kasyer” przy kopalni inż. Ignacy Kurkowski.
Poniżej warto podad opis tego wydarzenia skreślony ręką pierwszego harklowskiego
nauczyciela Zygmunta Chodackiego: „Nie moją rzeczą, a raczej nie wypada mi ocenid
rezultatu egzaminu, sadzę jednak, iż w każdym razie nie był on ujemny. A teraz dopiero
zbliżyła się radosna chwila dla dziatwy! Wny Pan Rudolf Wittig wraz z Wną Panią
Dydyoską i Wną Lucyną Wittig rozdzielali nagrody pilniejszym. A nie były to tuzinkowe
rzeczy! Dostało bowiem kilkunastu chłopców materye na kompletne ubrania, a tak
samo i dziewczęta.
Wny P. Nowosielecki i Wny P. Kurkowski nie poskąpili także „.
ROCZNIK JASIELSKI tom VI
Andrzej Stanisław Sepioł – Rozwój szkolnictwa na terenie Harklowej do kooca XIX w.
http://jasloiregion.pl/wp-content/uploads/2011/10/rocznik_vi.pdf
Po wsi Węglówka ( Podkarpacie), pojawia się kolejna nazwa ……. Harklowa.
Harklowa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie
jasielskim, w gminie Skołyszyn nad rzeką Ropą.
.Na południe od drogi Jasło - Biecz. Kopalnia ropy naftowej od XIX wieku, obecnie w
likwidacji. Parafia rzymskokatolicka z kościołem z XIX wieku. Szkoła podstawowa.
Panorama Harklowej z 2014 roku.
Harklowa o niej wspomina pan Andrzej Sepioł i wymienia nazwisko Ignacego Kurkowskiego.
Murowany budynek szkoły podstawowej
wzniesiony prawdopodobnie w 1882 roku.
Znajduje się w centrum miejscowości, obecnie
nie pełni swojej pierwotnej funkcji.
Kościół pw św. Doroty w Harklowej
Harklowa kopalnia nafty 1994r.
http://www.galeria.nagrzyby.pl/v/users/Zygmunt+Augustowski
Harklowa – szyby naftowe.
1884 r. Ignacy Kurkowski dyrektorem
kopalni nafty w Harklowej.
Kopalnia nafty "Ropiła" w Harklowej urządzenie wiertnicze.
Harklowa
Ropa naftowa znana była w rejonie Jasła od tak dawna, jak daleko sięga jej historia. Złoża
ropy w Harklowej odkryto w 1861 r. , kiedy to dziedzic Skołyszyna, Zborowski wydzierżawił od
właścicieli gruntów pola naftowe. W 1863 r. wykonano ręcznie pierwsze szyby naftowe. W
1881 r. było już 180 szybów należących do Spółek prywatnych, jak: Gwarectwo, Roma, Ropiła,
Spółka Harklowska z jej dyr. Ignacym Kurkowskim. Kopalnie dawały zatrudnienie,
a od wydobytej ropy płaciły właścicielom gruntów wysokie „brutto”. W 1945 r. kopalnie
upaostwowiono i połączono w jedną całośd. W 2000 r. zapadła decyzja o likwidacji
Harklowskich kopalo.
Podkarpackie szyby naftowe z kooca XIX wieku – miejsce pracy Ignacego
Kurkowskiego – byłego dowódcy Powstania styczniowego w Żychlinie.
Cytat z listu pana Andrzeja Sepioła – członka Stowarzyszenia Miłośników Jasła
i Regionu Jasielskiego .
„ Inż. Ignacy Kurkowski był dozorcą ( "kasyerem") kopalni w Harklowej tzw. "Spółki
Harklowskiej" do 1884 r., ale od kiedy nie wiadomo. Kopalnia ta powstała w 1863 r.
i jest jedną z najstarszych na świecie ( prace poszukiwawcze dotyczące ropy naftowej
podjęto w 1861 r.). Od 1884 do 1899 r. inż. Ignacy Kurkowski był dyrektorem tej
kopalni. Uczestniczył wraz z rodziną w popisach szkolnych. W 1899 r.
prawdopodobnie opuścił Harklową i przeniósł się do Węglówki ( Kronika Szkolna
Harklowska).
W 1902 r. Maurycy Kurkowski ( prawdopodobnie syn Ignacego) miał zarejestrowaną
kopalnię ropy naftowej w Węglówce ( Gazeta Lwowska z 1902 r., nr 167 , Federacja
Bibliotek Cyfrowych). Ignacy Kurkowski był inżynierem, ale gdzie studiował i na jakim
kierunku studiów nie wiadomo. Nazwiskiem Maurycego Kurkowskiego ( syn Ignacego)
jest nazwana ulica w miejscowości Jedlicze k/ Krosna.
Maurycy Kurkowski był tam osobą bardzo zasłużoną dla lokalnej społeczności.
Dobrze byłoby też życiorys Ignacego Kurkowskiego po jego opracowaniu przesład do
kartoteki powstaoców styczniowych w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk
( z czego Pani prof. Micioska na pewno się ucieszy), czy też opublikowad w jakimś
czasopiśmie regionalnym na Pana terenie”.
Pozdrawiam i życzę wytrwałości
Andrzej Sepioł
Na tym etapie poszukiwao losów i historii Ignacego Kurkowskiego, dowódcy
Powstania Styczniowego w Żychlinie a później dyrektora kopalni nafty
okazało się, że na Podkarpaciu Ignacy Kurkowski znany jest jako inżynier
związany z przemysłem naftowym.
Odkryciem dla tamtejszych historyków, jest natomiast jego postad, jako
uczestnika a zarazem dowódcy oddziału powstaoczego z 22 stycznia 1863 roku
na Mazowszu.
Jednoznaczne wnioski, jakie nasunęły się wszystkim uczestnikom poszukiwao to
…
… po upadku Powstania styczniowego w 1864 roku, Ignacy Kurkowski przenosi
się do Galicji aby uniknąd bezwzględnych represji Carskiej Rosji.
W drodze do Galicji – na dalekie Podkarpacie, zabiera ze sobą po drodze
sześcioletniego syna Maurycego.
Po stłumieniu powstania znaczna częśd społeczeostwa Królestwa Polskiego
uznała dalszą walkę zbrojną z zaborcą rosyjskim za bezcelową i zwróciła się ku
pracy organicznej.
Praca organiczna - działanie na rzecz rozwoju gospodarczego ludności z ziem polskich.
Żychlin
Brody pow Opatów
Ur. Maurycy
Kurkowski.
Harklowa
kopalnia nafty
Nazwisko Ignacego Kurkowskiego zostało wymienione i przywołane
w Kronice Szkolnej Harklowskiej.
Harklowa - murowany budynek byłej szkoły podstawowej wzniesiony prawdopodobnie
w 1882 roku.
Urywki z kroniki szkolnej harklowskiej 1882 r.
… rok 1886. Urywek z kroniki szkolnej harklowskiej.
Harklowa kronika szkolna rok 1898 r.
Dzwonnica w Harklowej.
Harklowskie
obrazki
z 1900 roku.
Kapliczka w Harklowej.
Kruchta kościoła w Harklowej 1900 r
Ignacy Kurkowski dowódca
Powstania Styczniowego 1863 roku
w Żychlinie i dyrektor kopalni nafty
w Harklowej na Podkarpaciu okazał
się hojnym darczyocą dla małej
wiejskiej szkoły w odległej od nas
Galicji.
Źródło – Kronika Szkolna Harklowska Zbigniew Gorczyca, Bogusław Gorczyca 10 kwietnia 2004.
Po przeczytaniu tej informacji z 1894 roku – nasuwa się pytanie, gdzie, jak i u kogo Ignacy Kurkowski zdobył potrzebną
wiedzę i wykształcenie aby byd nauczycielem dla innych, którzy postanowili związad się z przemysłem naftowym?
Jan Józef Ignacy Łukasiewicz 1822-1882
Polski farmaceuta i przedsiębiorca,
wynalazca lampy naftowej, pionier
przemysłu naftowego w Europie.
Działacz niepodległościowy. Chod
nie brał czynnego udziału
w powstaniu styczniowym 1863 r.
to dużymi kwotami wspierał
powstaoczą działalnośd, a po jego
upadku udzielał schronienia
i dawał zatrudnienie uczestnikom powstania.
Pytanie czy dowódca Powstania Styczniowego z Żychlina, chroniąc się w dalekiej Galicji
znalazł schronienie u Ignacego Łukasiewicza i zdobył tam potrzebne wykształcenie na
temat wydobycia nafty? ... będąc oficjalistą w Cukrowni Walentynów 1862 r. (Żychlin) był
na pewno już wykształconym człowiekiem … to pytanie pozostaje bez odpowiedzi.
Ignacy Kurkowski zmarł w
Węglówce 1902 r.
Ignacy Kurkowski od 1899 r.
Maurycy Kurkowski – syn
właściciel Kopalni nafty.
Wieś Węglówka.
Ignacy Kurkowski
dyr. kopalni nafty
do 1899 r.
Maurycy Kurkowski
Zmarł w 1936 r.
Ignacy Łukasiewicz
1822 - 1882
Podkarpackie szyby
naftowe.
WĘGLÓWKA, GM. KORCZYNA
Na miejscowym cmentarzu znajduje się mogiła uczestnika
powstania 1863 r. Ignacego Kurkowskiego.
Tekst na pomniku:
IGNACY KURKOWSKI
DOWÓDCA POWSTANIA STYCZNIOWEGO
Z 1863 R.
B. DYREKTOR KOPALNI NAFTY
*31.07.1838 +03.05.1902
Węglówka – malownicza wieś na dalekim Podkarpaciu i cmentarz z miejscem
wiecznego spoczynku Ignacego Kurkowskiego - dowódcy
Powstania Styczniowego w Żychlinie z 22/23 stycznia 1863 roku.
Styczeo 2015 r.
Styczeo 2015 r.
Węglówka grób
Ignacego Kurkowskiego
dowódcy Powstania
Styczniowego w Żychlinie
22/23 stycznia 1863 roku.
22/23 styczeo 1863 rok …
dowódca POWSTANIA STYCZNIOWEGO w Żychlinie.
Ignacy Kurkowski - członek kierownictwa cukrowni Walentynów.
Były dyrektor kopalni nafty.
Żychlin 22 stycznia 2015 roku.
gminazychlin.pl