Metrology and Measurement Systems historia i współczesna

PAK vol. 59, nr 5/2013
 493
INFORMACJE
Metrology and Measurement Systems
historia i współczesna pozycja kwartalnika
Metrology and Measurement Systems (M&MS) jest prestiżowym kwartalnikiem naukowym Polskiej Akademii Nauk o profilu
metrologicznym. Miałem możliwość obserwowania i uczestniczenia w jego rozwoju z kilku pozycji: jako autor artykułów w pierwszych numerach, jako recenzent artykułów, członek Rady Programowej, członek KMiAN PAN, członek komisji oceniającej poziom czasopism PAN, wreszcie jako redaktor naczelny bliskiego
tematycznie miesięcznika PAK. Na początku bieżącego roku
zakończył się ważny etap rozwoju tego znanego w krajowym
i międzynarodowym środowisku metrologów kwartalnika. Za
koniec tego etapu można uznać zmianę na stanowisku redaktora
naczelnego. Po 12 latach kierowania czasopismem, z funkcji
redaktora naczelnego odszedł profesor Romuald Zielonko. Wydaje się, iż jest to właściwy moment aby podsumować wkład dotychczasowego redaktora naczelnego w rozwój kwartalnika
i scharakteryzować obecną pozycję M&MS.
Funkcję redaktora naczelnego M&MS prof. R. Zielonko pełnił
od roku 2001, kiedy to przekształcił on polskojęzyczne czasopismo Metrologia i Systemy Pomiarowe w czasopismo anglojęzyczne Metrology and Measuremnt Systems o międzynarodowym
charakterze i znaczeniu.
W okresie Jego kadencji czasopismo przeszło długą drogę rozwoju i odniosło duży prestiżowy sukces – zostało wprowadzone
na listę ISI Journal Master List (dawniej zwaną w Polsce listą
filadelfijską) i umocniło swoją pozycję międzynarodową. Miarą
tego sukcesu jest m.in. wysoka wartość indeksu cytowań w bazie
Journal Citations Reports (IF/2011= 0,764) i solidna, środkowa
pozycja na tematycznej liście rankingowej ISI Instruments and
Instrumentation. M&MS zaliczany jest obecnie do czołowych
czasopism Polskiej Akademii Nauk w zakresie nauk technicznych,
a Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego umieściło go na
liście czasopism punktowanych z przyznaną liczbą 20 punktów.
Spełnia ono ważną rolę w środowisku metrologicznym, efektywnie wypełniając swoją misję, która obejmuje publikowanie wyników prac doktorskich i habilitacyjnych z obszaru techniki pomiarowej.
Warto przybliżyć szerszy kontekst i szczegóły drogi rozwojowej czasopisma M&MS. Prapoczątki tej drogi sięgają 1988 roku,
w którym z inicjatywy prof. Zdzisława Karkowskiego i doc.
Tadeusza Kalewskiego, ówczesnego kierownika programu CPBP
02-20, został powołany kwartalnik Metrologia i Systemy Pomiarowe (pierwsza okładka na Fot. 1a). W komitecie redakcyjnym
kwartalnika znaleźli się m.in.: prof. Marian Miłek i prof. Romuald
Zielonko, którzy na długie lata związali się z kwartalnikiem.
Początkowo kwartalnik Metrologia i Systemy Pomiarowe był
wydawany w miarę regularnie, dzięki finansowaniu ze środków
programu CPBP 02-20. Trudności spiętrzyły się po zakończeniu
programu i ustaniu finansowania. Wówczas kolejne numery ukazywały się nieregularnie, przy wsparciu sporadycznymi dotacjami
różnych instytucji. Przez kilka lat udało się utrzymać kwartalnik
tylko dzięki wydawaniu materiałów Międzyuczelnianej Konferencji Metrologów (MKM,92 i MKM,93).
Z inicjatywy Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej PAN
w roku 1995 kwartalnik przekształcono w czasopismo akademickie, wydawane pod auspicjami Polskiej Akademii Nauk. Redaktorem naczelnym został prof. Krzysztof Badźmirowski, ówczesny
przewodniczący KMiAN PAN. Powołano Radę Programową,
której przewodniczył prof. Zdzisław Jankiewicz. Kwartalnik
otrzymał zmienioną, białą okładkę (Fot. 1b), w formie typowej dla
ówczesnych czasopism PAN. Budził zainteresowanie i był wydawany regularnie. Jednakże w końcu lat 90-tych zainteresowanie
publikowaniem artykułów w języku polskim w czasopismach
PAN, zaczęło maleć. Zmniejszył się dopływ artykułów do redakcji
kwartalnika Metrologia i Systemy Pomiarowe, czego konsekwencją była decyzja o jego likwidacji.
a)
b)
c)
Fot. 1.
Pierwsze strony okładek kolejnych wydań kwartalnika MaMS,
a) z roku 1988, b) z lat 1995 – 2000 (polskojęzyczna),
z lat 2001-2008 (anglojęzyczna), c) od roku 2009
Photo 1. First cover of subsequent issues of quarterly M&MS, a) year 1988,
b) years 1995 – 2000 (in Polish), 2001 – 2008 (in English),
c) 2009 – now
W celu ratowania kwartalnika, prof. R. Zielonko – jako jeden
z ówczesnych redaktorów tematycznych – wystąpił na forum
KMiAN PAN z inicjatywą przekształcenia kwartalnika w czasopismo anglojęzyczne, o tytule Metrology and Measurement
Systems, i rozpoczął konkretne działania. Kilkakrotnie prowadził
w KMiAN PAN dyskusje formułujące optymalną strategię kwartalnika, opracował i wydał folder informacyjny (Fot. 2), który
promował inicjatywę w środowisku metrologicznym. Był więc
inicjatorem, a później konsekwentnym realizatorem ambitnych
zmian wprowadzających kwartalnik do obiegu międzynarodowego. W uznaniu tego zaangażowania właśnie Jemu powierzono
funkcję redaktora naczelnego zmodernizowanej wersji kwartalnika, co nastąpiło po odejściu prof. K. Badźmirowskiego ze stanowiska redaktora naczelnego, na skutek stanu zdrowia.
Umiędzynarodowiona została Rada Programowa, która zmieniła nazwę na International Programme Committee (IPC). W jej
skład weszło kilku profesorów o międzynarodowym autorytecie,
znanych z aktywności w IMEKO i IEEE, m.in.: Ludwik Finkelstein,
Kim Fowler, Herbert P. Osanna, Paul P.L., Regtien, Luca Mari,
494 
Albert Weckenmann. Radzie przewodniczył prof. Z. Jankiewicz.
Redakcja M&MS została przeniesiona do Politechniki Gdańskiej,
Katedry Metrologii i Systemów Elektronicznych, kierowanej
przez prof. R. Zielonko. Od roku 2000, przez 12 lat działalność
techniczna redakcji była finansowana ze środków wypracowywanych przez Zespół Profesora i tylko w ostatnich 3 latach była
wspierana dotacjami Rektora PG i Dziekana WETI.
Fot. 2. Folder informacyjny kwartalnika MaMS (2002 r.)
Photo 2. Information leaflet of M&MS Journal (2002)
Umiędzynarodowienie kwartalnika zwiększyło jego prestiż
i zaczęło przyciągać nie tylko autorów krajowych, lecz również
zagranicznych. Sporo publikowali zagraniczni członkowie IPC,
którzy rekrutowali też innych autorów w swoich środowiskach.
Została założona strona internetowa kwartalnika. Kwartalnik
M&MS został zauważony na arenie międzynarodowej. Pojawiły
się jego cytowania w innych czasopismach indeksowanych
w bazach Institute of Science Information w Filadelfii. Powstały
warunki złożenia aplikacji o wpis kwartalnika M&MS na ISI
Journal Master List. Aplikację taką prof. R. Zielonko złożył
w 2005 roku, wraz z przekonywającym uzasadnieniem misji
M&MS, której głównym elementem było edytorskie wspomaganie kształcenia kadry naukowej metrologów na poziomie rozpraw
doktorskich i habilitacyjnych, oraz wspomaganie publikowania
artykułów naukowych z obszaru metrologii przez autorów z krajów postkomunistycznych.
Po 2 latach monitorowania cytowań kwartalnika, w końcu 2007
oceniono, że spełnił on warunki i został wpisany na ISI Journal
Master List, co zostało odnotowane w Journal Citations Report
w połowie 2008 r. Dwa lata później M&MS został wpisany na
listę JCR z wysokim indeksem IF/2010=0,587. W roku 2009
została opracowana nowa wyrazista forma graficzna okładki
(projekt Danuty Czudek-Puchalskiej z Oficyny Wydawniczej
Politechniki Warszawskiej, Fot. 1c), zbliżająca czasopismo do
standardów międzynarodowych. W tym też roku wdrożono elektroniczną publikację M&MS na platformie Meta Press, za pośrednictwem wydawnictwa Versita. Pełne teksty artykułów zostały
udostępnione w trybie Open Access na własnej, zmodernizowanej
witrynie M&MS www.metrology.pg.gda.pl oraz na witrynie
wydawnictwa Versita www.versita.com.pl
W międzyczasie został społecznie opracowany Internet Editorial System wspomagający proces wydawniczy (projekt Marcina
Godziemby-Maliszewskiego). Początkowo wdrożono go tylko do
zgłaszania artykułów, a po dopracowaniu, w końcu 2012 r. został
wdrożony do procedowania artykułów. Kwartalnik M&MS miał
przez cały czas wsparcie kolejnych przewodniczących KMiAN,
prof. Eugeniusza Ratajczyka i prof. Janusza Mroczki.
Czasopismo jest indeksowane w 9 najważniejszych bazach
abstraktowych: Journal Citations Reports, Journal Master List,
Scopus, Inspec, Index Copernicus, Google Scholar, CSA
PAK vol. 59, nr 5/2013
Technology Research, CSA High Tech Research Database, CSA
Solid State & Superconductivity. W ostatnich 3 latach systematycznie umacniała się międzynarodowa pozycja M&MS, czego
wyrazem były kolejne wzrosty indeksu IF i wzrost odwiedzin obu
witryn – własnej i wydawnictwa Versita. Obecnie M&MS jest
notowane w JCR z IF/2011= 0,764, natomiast spodziewany
IF/2012, na podstawie cytowań opublikowanych w WoS, można
oszacować na około 0,85. Są liczne dowody, że czasopismo dobrze wypełniało swą misję wspomagania kształcenia i awansów
kadr. Ponad 20 doktorów habilitowanych opublikowało w M&MS
co najmniej po 2 artykuły.
Z powodu zwiększonego napływu zgłoszeń publikacyjnych,
Zespół Redakcyjny nowej kadencji, rozpoczętej w 2012 r. zaczął
funkcjonować w nowym trybie, uaktywniającym redaktorów
tematycznych , którym powierzono samodzielne procedowanie
artykułów.
Na posiedzeniu Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej
PAN w dn. 9 marca 2013 roku, w pożegnalnym wystąpieniu, prof.
R. Zielonko złożył podziękowanie za współpracę członkom Komitetu MiAN i ciał kolegialnych M&MS kilku minionych kadencji,
licznym recenzentom i autorom, podkreślając z naciskiem, iż
sukces czasopisma jest dziełem zbiorowym. Warto wspomnieć
fragmenty tego wystąpienia, w których zostały wyróżnione gremia
i osoby najbardziej zasłużone.
Na szczególne uznanie zasługuje Zespół Redakcyjny poprzedniej kadencji, który pracował w niemal niezmienionym składzie
przez wiele lat, od powstania M&MS w 2001 r. Właśnie ten Zespół wypracował kolejne awanse czasopisma i indeks IF notowany
obecnie w bazie JCR. W skład tego Zespołu wchodzili profesorowie: Anna Domańska, Eugeniusz Ratajczyk, Marek Dobosz,
Ryszard Jachowicz, Wiesław Kiciński, Janusz Mindykowski,
Andrzej Muciek i Tadeusz Pustelny. Imienne podziękowania
zostały skierowane do prof. Romana Z. Morawskiego, przewodniczącego Międzynarodowej Rady Programowej od 2007 roku.
Najważniejsze przedsięwzięcia rozwojowe M&MS po 2005 r.
były podejmowane z Jego udziałem. Imiennie wyróżniony został
również prof. Zdzisław Jankiewicz, przewodniczący Rady do roku
2005. Właśnie za jego kadencji czasopismo spełniło wymagania
i zostało wpisane na ISI Journal Master List, co było kluczowym
osiągnięciem warunkującym późniejsze sukcesy. Podziękowanie
zostało skierowane też do prof. Mariana Miłka, z którym prof.
R. Zielonko współpracował najdłużej (24 lata), jako redaktorem
tematycznym i wieloletnim członkiem Rady Programowej. Profesor podziękował także za współpracę w roku 2012 członkom
obecnego Zespołu Redakcyjnego, profesorom: Januszowi Smulko,
Zbigniewowi Bieleckiemu, Januszowi Gajdzie, Czesławowi
Łukianowiczowi i Remigiuszowi Rakowi. Nowemu redaktorowi
naczelnemu dr. hab. inż. J. Smulko, profesorowi PG, życzył powodzenia.
Kończąc wystąpienie Profesor dodał, iż otrzymał wiele korespondencji z wyrazami uznania i podziękowaniami, co jest świadectwem pozytywnej oceny przez środowisko metrologiczne Jego
działalności redakcyjnej. Jest to dla Niego źródłem niewątpliwej
satysfakcji.
Wiem ile wysiłku, konsekwencji i pełnego zaangażowania potrzeba do wypromowania pozycji kwartalnika naukowego. Wiem
jak trudno jest prowadzić i rozwijać czasopismo naukowe systematycznie przez wiele lat, zwłaszcza społecznie. Wyrażam podziw, uznanie i podziękowania Profesorowi R. Zielonko, za
ogrom pracy poświęconej kwartalnikowi M&MS, który dobrze
służy naszemu środowisku metrologów.
Tadeusz Skubis
Redaktor naczelny PAK