docProgram Pierwszego Spotkania Eksperckiego
download 
Reklamacja Transkrypt
Program Pierwszego Spotkania Eksperckiego
MODELE KOMERCJALIZACJI WIEDZY NA PRZYKŁADZIE UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO I POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ INFORMACJA POWYJAZDOWA – WIZYTA STUDYJNA ŁÓDŹ DR KRZYSZTOF B. MATUSIAK – EKSPERT TOWARZYSZĄCY WIZYCIE „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” WSTĘP W dniach 31 Maja i 1 Czerwca zorganizowano Krajową Wizytę Studyjną w Instytucjach Otoczenia Innowacyjnego Biznesu w Łodzi. W wizycie wzięli udział przedstawiciele Parków Technologicznych, Inkubatorów, Centrów Transferu Technologii oraz Ośrodków Innowacji z terenu całej Polski. Krajowy wyjazd studyjny do Łodzi zorganizowano w celu przedstawienia sposobu funkcjonowania instytucji zaangażowanych w różne formy wspierania biznesu, a przede wszystkim aby zaprezentowad dwa modele komercjalizacji wiedzy pochodzącej z uczelni – poprzez fundację uniwersytecką oraz spółkę celową politechniki. Forma wyjazdu studyjnego miała na celu przekazanie doświadczeo pracowników odwiedzanych instytucji uczestnikom – przedstawicielom ośrodków innowacji lub instytucji założycielskich z innych regionów kraju. Dodatkowymi celami wizyty studyjnej były: Wymiana doświadczeo, poglądów, dobrych praktyk pomiędzy uczestnikami, a także uczestnikami i odwiedzanymi ośrodkami. Wywiązanie dyskusji odnośnie efektywności działao Ośrodków Innowacji w Łodzi i w innych regionach reprezentowanych przez uczestników. Podtrzymanie nieformalnych grup dyskusyjnych. Zwiększenie świadomości odnośnie działalności IOB i ich potrzeb Podczas wizyty odwiedzono i zapoznano uczestników z działalnością centrów transferu technologii przy Uniwersytecie Łódzkim i przy Politechnice Łódzkiej (w tym pierwszego w Polsce utworzonego w formie spółki celowej PŁ) oraz Łódzkiego Regionalnego Parku Technologicznego. Uczestnicy wizyty mieli także możliwośd omówienia prezentacji Gildii Aniołów Biznesu przy Łódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego oraz KleszczowskoBełchatowskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego. Zrealizowany program wizyty pozwolił na omówienie łódzkich doświadczeo oraz osiągnięcie zakładanych celów. Wizyta Studyjna została zorganizowana przy wsparciu Partnerów Instytucjonalnych Inicjatywy Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu z Łodzi. „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” CENTRUM TRANSFERU TECHNOLOGII UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO Pierwszą odwiedzoną instytucję było Centrum Transferu Technologii UŁ, które jest jednostką ogólnouczelnianą Uniwersytetu. W ramach zmian organizacyjnych Uniwersytet Łódzki został poddany decentralizacji organizacyjnej i finansowej. Oznacza to, że wydziały zarządzają samodzielnie swoimi budżetami i stały się klientem wewnętrznym dla CTT. Działalnośd Centrum związana z wyceną technologii jest prowadzona w oparciu o metodologię pochodzącą z Uniwersytetu Austin użyczoną na zasadzie licencji w ramach umowy offsetowej. Uniwersytet Łódzki posiada silne związki z amerykaoskimi uczelniami i korzysta z nich przede wszystkim aby promowad działalnośd naukowców pochodzących z UŁ. Centrum Transferu Technologii jest bezpośrednim następcą starszej jednostki jaką było Centrum Innowacji. Centrum Innowacji powstało w oparciu o fundusze offsetowe, natomiast Centrum Transferu Technologii opiera się na finansowaniu z funduszy unijnych. Centrum jest zarządcą pomieszczeo użytkowanych przez inkubator przy Uniwersytecie Łódzkim. Z powodów organizacyjnych nie udało się wyodrębnid części budynku Uczelni w którym znajdują się pomieszczenia inkubatora. Budynek inkubatora nie został więc wniesiony do majątku fundacji i nadal pozostaje własnością uczelni. Lokalizacja inkubatora w budynkach uczelni jest bardzo kłopotliwa. Uniemożliwia m.in. czerpanie zysku z tej działalności jeśli uczelnia otrzymała wsparcie na modernizację budynku dla działao dydaktycznych. Uczelnia jest właścicielem pomieszczeo inkubatora, ona też a nie inkubator podpisuje z lokatorami umowy najmu. Centrum realizuje przede wszystkim tzw. działania miękkie takie jak: studia podyplomowe z komercjalizacji 1 wiedzy lub program staży dla naukowców w przedsiębiorstwach . System staży i praktyk dla naukowców i studentów jest dopracowany na Uniwersytecie Łódzkim i cieszy się coraz większym zainteresowaniem zarówno po stronie uczelni jak i przedsiębiorstw. Prezentowana instytucja współpracuje z dwiema innymi jednostkami ściśle powiązanymi z uniwersytetem: Biurem Pełnomocnika Rektora ds. współpracy z pracodawcami i Centrum Innowacji - Akcelerator Technologii [Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego]. Międzynarodowa działalnośd Centrum była okazją do prób transferu wielu dobrych praktyk z zagranicy. W opinii Pana Trzmielaka o sukcesie tych starao nie decyduje jedynie system prawny ale także coraz częściej różnice kulturowe. Wskazał szczególnie na motywację do współpracy. W kulturze amerykaoskiej współpraca opłaca się wtedy gdy prowadzi do zwiększenia zysków, w kulturze europejskiej i azjatyckiej wartością jest sama kooperacja. 1 http://www.pracodawcy.uni.lodz.pl/PL/News/ObjectId/5/Default.aspx „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” Uczelnia stara się jak najbardziej zaangażowad przedsiębiorców w kształcenie studentów i dydaktykę. Ciekawymi przykładami tej praktyki jest np. program prac dyplomowych realizowanych na zlecenie przedsiębiorców. Ważne są wczesne konsultacje z przedsiębiorcami na temat prac magisterskich. Informacja zwrotna od przedsiębiorcy może ukierunkowad magistranta tak aby jego praca miała większa wartośd dla przedsiębiorstw. Centrum prowadzi Studia Podyplomowe z Komercjalizacji. Przedstawiciel centrum wskazał na pewne trudności związane z tym skąd pochodzą fundusze na dofinansowanie danej edycji studiów. Na początku w ramach studiów podyplomowych udało się połączyd w jednej grupie przedstawicieli np. banków, nauki, instytucji otoczenia biznesu i przedsiębiorców. W kolejnej edycji środki „były na” naukowców a w kolejnej na przedsiębiorców. Niskie zróżnicowanie grup odbija się negatywnie na tym systemie bo tworzy podziały między trzema elementami „złotego trójkąta” komercjalizacji wiedzy. Studia były intensywne - obejmowały program liczący 605 h i trwały jedynie rok. Umożliwiało to jednak rzetelne ocenienie i przygotowanie do transferu technologii. W trakcie studiów uczestnicy pracują nad konkretnymi i realnymi technologiami. 2 Encubator - model studiów na Uczelni Chalmers zakłada kształcenie kompetencji managerskich w toku pracy nad realnym, innowacyjnym pomysłem biznesowym. Więcej informacji w bazie Dobrych Praktyk BIOS. Pan Trzmielak wskazał na trudnośd w dostępie do ekspertów. Jest ich w Polsce jeszcze niewielu. Kontakty międzynarodowe umożliwiają CTT pozyskiwanie Know-how z zagranicy. Jednocześnie podkreślił, że kontakty w ramach partnerstwa w projektach międzynarodowych wygasają po zakooczeniu projektu. Jedynie stała sied jest w stanie podtrzymad tego typu kontakty. Wskazano tutaj na Fellows Network Uniwersytetu Austin jako przykład sieci umożliwiającej potrzymanie kontaktu z innymi instytucjami. Jednocześnie ciężko wycenid wartośd dostępu do sieci i to czy koszty związane z członkowstwem są racjonalne. UMEA Program „studenci w życiu zawodowym” (Academics In working life) jest ulepszonym programem prowadzenia prac magisterskich w celu rozwiązania konkretnych problemów małych przedsiębiorstw w regionie północnej Szwecji. Dzięki programowi przedsiębiorstwa zyskują praktyczne rozwiązanie (organizacyjne czy technologiczne), często zatrudniają absolwentów i wtedy zyskują wykształconych pracowników. Ponadto przedsiębiorstwa mają po raz pierwszy okazję współpracy z uczelnią. W celu wzmacniania zdolności studentów do pracy poza światem akademickim Uniwersytet w Umea otworzył elitarny program studiów doktoranckich „Industrial Graduate School”. Rekrutacja na nie polega na konkursie projektów zgłaszanych przez zespoły składające się z doktorantów i przedsiębiorstw. Przedstawione projekty są oceniane przez Radę. Najlepsze są kierowane do realizacji, doktoranci są zatrudniani przez Uniwersytet i uczestniczą w 5-letnich studiach doktoranckich o nieco innym programie, niż pozostali doktoranci. Dobre Praktyki BIOS http://www.pi.gov.pl/bin-debug/ 2 http://encubator.com/about/encubator „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” W związku z decentralizacją wydziałów są one bardziej zainteresowane komercjalizacją. Za komercjalizację otrzymują one bowiem punkty i kolejne fundusze. Komercjalizacja jest więc w interesie nie centralnej administracji ale każdego wydziału z osobna. Decentralizacja oznacza również, że CTT jest dostawcą usług – naukowcy mają swobodę w wyborze instytucji wspierającej komercjalizację, nie muszą byd klientami centrum jeśli tego nie chcą. Prezentowana podczas wizyty W działalności CTT bardzo ważna jest współpraca z Rzecznikiem Patentowym. W opinii dr Trzmielaka ważne jest rzetelne przygotowanie Rzecznika do pracy i jego nastawienie. W opinii uczestników spotkania często kontakt z Rzecznikami jest utrudniony. Może to sugerowad koniecznośd zmian w modelu kształcenia Rzeczników i bardziej adekwatne ich przygotowanie do współpracą z instytucjami otoczenia biznesu i działao zmierzających nie tylko do patentowania ale następnie do komercjalizacji wiedzy. studyjnej w Barcelonie - Fundacja Bosch i Gimpera pomagając naukowców w przygotowywaniu projektów zabezpieczają tym samym swój budżet na działania zmierzające do komercjalizacji. http://www.fbg.ub.edu/index.php ?option=com_content&task=view &id=26&Itemid=52 CTT UŁ nie chroni swoich wynalazków patentem międzynarodowym, zazwyczaj ogranicza się jedynie do ochrony w obrębie Polski. Wynika, to przede wszystkim z braku takiej potrzeby. Konieczne jest wprowadzenie praktyki zabezpieczenia funduszy w projektach badawczych na ochronę patentową już na etapie tworzenia projektu. Możliwe jest również zawarcie w tych projektach innych kosztów przygotowania do komercjalizacji – jednak ten fakt jest często pomijany przez naukowców a większośd CTT nie dysponuje odpowiednimi funduszami na tego typu działania. W czasie wizyty w CTT uczestnicy mieli okazję spotkad się z PEŁNOMOCNIKIEM REKTORA DS. WSPÓŁPRACY Z PRACODAWCAMI – Dr Maciejem Kozakiewiczem. Wskazał on na istotne zmiany związane z decentralizacją uczelni. Obecnie Uniwersytet dąży do tego by zmniejszyd jeszcze liczbę wydziałów tak by mogły oferowad kompleksową obsługę zleceo z przedsiębiorstw. Obecnie okazuje się, że niektóre zlecenia mogłyby byd realizowane jedynie przy współpracy naukowców z kilku wydziałów. Historia współpracy UŁ z przedsiębiorstwami jest długa. W latach ’90 na Uniwersytecie założono Centrum 3 Zarządzania oferujące specjalistyczne szkolenia i studia dla klientów korporacyjnych. Pracodawcy są zainteresowani ingerowaniem w programy nauczania i kształtowaniem swoich przyszłych pracowników już na etapie studiów. W ramach akademii Umiejętności odbywają się warsztaty prowadzone przez firmy dla studentów. Uniwersytetowi zależy na pozyskaniu najlepszych absolwentów uczelni. Angażuje się w kampanie promocyjne oraz specjalne programy mające przygotowad licealistów do studiów. Te programy są opracowywane i realizowane przez studentów – często są one ich praktyką lub stażem. 3 http://pamctr.uni.lodz.pl/ „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” Firmy angażują się w działalnośd dydaktyczną uczelni nie tylko merytorycznie ale i finansowo. Środki są przekazywane, centrali, wydziałom oraz kołom naukowym. * Przy wydziałach zakładane są Rady Pracodawców i Biznesu współpracujące z uczelnią i umożliwiające jej kadrze i studentom kontakt z praktykami biznesu. Są one również punktem kontaktowym dla innych przedsiębiorstw, które chciałyby podjąd jakiś rodzaj współpracy z konkretnym wydziałem. Bardzo interesujący okazał się program staży dla naukowców w przedsiębiorstwach. Efektem staży jest przede wszystkim większe zainteresowanie ofertą uczelni. Przedsiębiorcy po pozytywnych doświadczeniach związanych ze współpracą z naukowcami są bardziej zainteresowani innymi usługami jakie może świadczyd im uczelnia*. W przyszłości Uniwersytet chciałby zmienid również nastawienie i sposób realizacji prac naukowych studentów dla przedsiębiorców. Obecnie student jest kimś w rodzaju petenta poszukującego danych lub realnego przypadku na potrzeby swojej pracy dyplomowej. Ważne aby w przyszłości zamówienia były kierowane do uczelni a przedsiębiorstwo brało częśd odpowiedzialności za nadzór nad studentem wykonującym badania na ich rzecz. Decentralizacja finansów uczelni wiąże się z tym, że środki ze zleceo pozostają w wydziale – następnym etapem będzie przekazanie ich bezpośrednio katedrze co zmobilizuje jej pracowników naukowych do samodzielnego poszukiwania zleceo z przedsiębiorstw lub ścisłej współpracy z instytucja otoczenia biznesu w celu pozyskania takowych. W tym momencie tego rodzaju usługi stają się towarem rynkowym bo wydziały i naukowcy mają swobodę wyboru z jaką instytucją chcą współpracowad i na jakich zasadach. Naukowcy w ramach motywacji do współpracy z gospodarką są nagradzani mniejsza ilością godzin dydaktyczny. Industriall Dynamik – Szwedzki model sieci Industrial Dynamik obejmuje wstępne, krótkie projekty prowadzone dla przedsiębiorców przez naukowców. Są one wstępem do dłuższej współpracy między naukowcem i danym przedsiębiorstwem. Podobną funkcję miał pierwowzór polskich Bonów na Innowacje. Bony nie miały służyd do finansowania długich badao ale byd pretekstem do nawiązania współpracy uczelni z przemysłem. Swego rodzaju „jazdą próbną” dla przedsiębiorstwa, które nigdy nie korzystało z usług uczelni. „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” CENTRUM INNOWACJI - AKCELERATOR TECHNOLOGII [FUNDACJA UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO] Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego ma własną osobowośd prawną niezależną od Uniwersytetu. Powstała na potrzeby działania 3.1. jako, że wcześniej istniejąca Spółka Celowa nie mogła realizowad tego typu działao. Podstawowa działalnośd fundacji jest związana z zarządzaniem inkubatorem. Fundacja prowadzi inkubator w pomieszczeniach będących własnością uniwersytetu dlatego lokatorzy podpisują dwie umowy: jedną z uniwersytetem na wynajem pomieszczeo a drugą z fundacją na usługę inkubacji (doradztwo). ** Fundacja prowadzi stały nabór projektów do Inkubatora. W ramach Łódzkiej Akademii Przedsiębiorczości Akademickiej identyfikowane są projekty biznesowe o dużym potencjale, które mogłyby byd realizowane w ramach inkubatora. Konkursy tego typu służą zarówno pozyskaniu nowych projektów jak i promocji działalności inkubatora i idei przedsiębiorczości akademickiej. Nie zawsze jednak zwycięzcy biznesplanów chcą je realizowad, zdarza się, że biznes plan jest jedynie pracą konkursową a jego twórca nie przejawia chęci do jego realizacji**. W ramach Akceleratora zapewniany jest pakiet usług preinkubacji i inkubacji. Preinkubacja obejmuje pakiet doradczy oraz szkoleniowy dla osoby bez założonej działalności gospodarczej. W ciągu 6 miesięcy taka osoba powinna założyd własną firmę lub opuścid inkubator. Akcelerator Technologii nie użycza swojej osobowości prawnej preinkubowanym. Inkubacja obejmuje pakiet doradczy dla firm. Wszystkie usługi preinkubacyjne i inkubacyjne są płatne. Jak stwierdziła przedstawicielka akceleratora, tylko wtedy są one brane na poważnie przez klientów. W ramach opłat za usługi doradcze pobierana jest również tzw. premia od sukcesu. Prezentacje Akceleratora Technologii uzupełniło wystąpienie przedstawiciela firmy Listonic zajmującej się tworzeniem oprogramowania na urządzenia mobilne. Ich produkt to lista zakupów o wielu różnych funkcjach dostępna przez telefon komórkowy. Innowacyjny produkt opiera się na umiejętnym połączeniu wiedzy z zakresu programowania oraz marketingu. Po raz kolejny trzeba tu wspomnied o unikalnym modelu Encubatora zakładającym łączenie pomysłodawców z menagerami. W Polskim modelu przedsiębiorczości akademickiej zakłada się, że to twórca pomysłu powinien zaangażowad się w jego rozwijanie, że to naukowiec powinien byd osobą odpowiedzialną za komercjalizację wyników swoich badao itp. Coraz częstsze są jednak głosy środowiska akademickiego, że naukowcy są zainteresowani przede wszystkim prowadzeniem badao a nie zarządzaniem firmą – głosy środowisk biznesowych potwierdzają natomiast opinię, że tylko niewielu naukowców posiada cechy predysponujące ich do kariery biznesowej. Encubator zakłada gromadzenie pomysłów w różnej formie (od wyników badao poprzez biznesplany) i tworzenie na ich bazie przedsiębiorstw, w których naukowiec jest udziałowcem, konsultantem i ekspertem ale nie pełni roli osoby zarządzającej firmą. Wiele odwiedzonych inkubatorów posiada właśnie tego rodzaju firmy lokatorskie. Kwestią sporną jest „technologiczne” zaawansowanie tychże firm. Chociaż w inkubatorach dominują „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” firmy z branży IT to ich modele biznesowe zakładają jedynie zyski z reklamy. Firma Listonic rozpoczęła proces internacjonalizacji. Jej produkt jest dostępny w największych sklepach z aplikacjami na urządzenia mobilne i ma byd przeinstalowany na niektórych urządzeniach dostępnych na runku polskim. Aplikacja Listonic jest dostępna w języku polskim i angielskim dla klientów z całego świata za pośrednictwem serwerów Microsoftu usprawniających wymianę danych między urządzeniem mobilnym a bazą danych firmy. GILDIA ANIOŁÓW BIZNESU [ŁÓDZKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO] W trakcie spotkania w CTT UŁ zaprezentowano Projekt Gildia Aniołów Biznesu - ŁARR S.A. który zakłada tworzenie sieci aniołów biznesu, podnoszenie świadomości inwestorów oraz badania rynku aniołów biznesu. GAB jest finansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Po zakooczeniu projektu zakładana jest kontynuacja działao Gildii w formie komercyjnego przedsięwzięcia – opartego na modelu Lewiatan Business Angels. Gildia przeprowadziła wspólnie z Pentorem badania rynku aniołów biznesu. Odnotowano dośd niską świadomośd i niedostateczną wiedzę projektodawców na temat tego sposobu finansowania innowacyjnych przedsięwzięd. Działalnośd badawcza jest jednym z elementów działania projektu. Oprócz tego gildia tworzy publikacje mające na celu promocję instytucji Anioła Biznesu. Uzupełnieniem tej działalności jest również prowadzenie platformy e-learningowej. Najważniejsze działania Gildii to tworzenie bazy projektów i inwestorów. Dzięki narzędziu internetowemu możliwe jest kojarzenie inwestorów i projektów biznesowych gotowych do zwiększenia swojego kapitału. Projekty biznesowe są samodzielnie ewaluowane przez Aniołów Biznesu. Rolą Gildii nie jest ewaluacja projektów a jedynie ich pozyskiwanie. Gildia prowadzi szkolenia dla projektodawców. Można uznad, że są to szkolenia z zakresu gotowości inwestycyjnej – przygotowujące do stworzenia biznesplanów adekwatnych do możliwości i potrzeb aniołów biznesu. Przedstawicielka Gildii podkreśliła, że Aniołami Biznesu nie są tylko przedsiębiorcy ale również managerowie korporacji zainteresowani tą formą powiększania swoich oszczędności. Chociaż minimalna kwota jaką powinien dysponowad Anioł Biznesu wg danych na stronie Gildii to 400 000 PLN to z informacji przekazanych przez przedstawicielkę Gildii wynika, że kandydat na Anioła Biznesu może dysponowad kwotą nawet 50 000 PLN. Chociaż Gildia stara się chronid własnośd intelektualną projektodawców to w opinii Przedstawicielki Gildii – ujawnienie danych wrażliwych jest ryzykiem wpisanym w poszukiwanie zewnętrznego inwestora. Wiele innowacji opiera się na innowacyjnym modelu biznesowym lub organizacyjnym – dlatego o ile to możliwe ujawnianie tego typu danych powinno byd poprzedzone staranną analizą potencjalnych zysków i strat. „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” BEŁCHATOWSKO-KLESZCZOWSKI PARK PRZEMYSŁOWO TECHNOLOGICZNY Podczas prezentacji Bełchatowsko-Kleszczowskiego przekazano uczestnikom informacje o „drugim” w regionie parku w który są zaangażowane łódzkie uczelnie oraz na temat projektu realizowanego w ramach PO IG 3.1. Projekt zakłada inwestycję w nowopowstające przedsiębiorstwa o dużym potencjalne innowacyjnym. Prezentacja stała się okazją do dyskusji na temat pomocy de minimis i tego, czy działanie 3.1. faktycznie jest pomocą de minimis w rozumieniu zaproponowanym przez polską administrację publiczną. Wątpliwości te były przede wszystkim związane z tym, że wsparcie finansowe w ramach 3.1. jest obejmowane w zamian za udziały a pomoc jest po pewnych czasie wycofywana. Wg wytycznych europejskich rozliczanie pomocy de minimis w tej formie wsparcia powinno obejmowad obliczenie „ekwiwalentu wsparcia” czyli różnicy między tym co zyskała firma w ramach pomocy publicznej a tym co mogłaby by zyskad korzystając z oferty instytucji niepublicznych. Z drugiej jednak strony uczestnikom wysoce kłopotliwe wydało się szacowanie „ekwiwalentu wsparcia”. Idąc dalej oznaczałoby to, że kwota wsparcia powinna równad się nie całej kwocie zainwestowanej w przedsiębiorstwo w ramach projektu 3.1. ale różnicy między tym ile zainwestował fundusz powstały w ramach 3.1. za określone udziały, a tym ile byłby gotów zainwestowad fundusz komercyjny w zamian za taką samą ilośd udziałów. Częśd uczestników deklaruje niedostatek wiedzy na temat pomocy publicznej. Problemem jest również trudnośd w dostępie do prawników specjalizujących się w tym zagadnieniu. Podobnie jak inne fundusze powstałe w ramach PO IG 3.1. także i przedstawiciele BKPPT nie angażują się w zarządzanie operacyjne wspieranym przedsięwzięciem. Z informacji pozyskanych od Pani Julii Roelofsen wynika, że tego rodzaju wsparcie w zarządzaniu firmą jest czymś charakterystycznym dla Fioskich 4 Akceleratorów (wyspecjalizowanych inkubatorów zajmujących się wsparciem start-upów o dużym potencjale wzrostu). Beneficjenci projektu to zarówno osoby fizyczne jak i przedsiębiorcy posiadający własne firmy ale zainteresowani utworzeniem nowej spółki niekonkurencyjnej względem starszego podmiotu. ŁÓDZKI REGIONALNY PARK NAUKOWO-TECHNOLOGICZNY Drugi dzieo Wizyty Studyjnej rozpoczął się od prezentacji Łódzkiego Regionalnego Parku NaukowoTechnologicznego, której dokonał Prezes Andrzej Styczeo. Obecnie funkcjonuje budynek inkubatora, który jest w pełni wynajęty przez 17 młodych innowacyjnych firm oraz prowadzona jest inwestycja BioNanoCentrum. Park zarządza terenami inwestycyjnymi o powierzchni 12 ha. Preferowane inwestycje nie powinny zajmowad zbyt dużej powierzchni. Obawa Pana Stycznia jest związana z uzależnieniem się Parku od jednego dużego lokatora wynajmującego np. połowę powierzchni parku. Prowadzone są rozmowy z kilkoma inwestorami, którzy maja wydzierżawid pierwsze parkowe parcele. Prezentując kryteria doboru lokatorów Pan Prezes użył 4 http://www.vigo.fi/frontpage www.tekes.fi/en/document/42911/victa_pdf „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” terminu dywersyfikacja ryzyka – park nie chce opierad swojego funkcjonowania na kontrakcie z jednym dużym lokatorem lub na jednej branży. Prezentując udziałowców Parku Pan Styczeo podzielił ich na trzy grupy różniące się zarówno wkładem finansowym jak i rodzajem wsparcia udzielanym parkowi. Miasto Łódź oraz Województwo Łódzkie posiadają największe udziały w Parku reprezentując administrację publiczną oraz głównego inwestora. Wg Prezesa są to instytucje zabezpieczające działanie parku pod względem finansowania. Kolejna grupa udziałowców to uczelnie będące dostarczycielami wiedzy. Ostatnia trzecia grupa to reprezentanci środowiska biznesowego tacy jak Łódzka Izba Przemysłowo Handlowa oraz Łódzki Rynek Hurtowy "Zjazdowa" S.A. Uczelnie angażują się w działanie parku jako doradcy merytoryczni. W ramach struktur parku funkcjonuje komitet naukowy złożony z przedstawicieli Uczelni. Jest to ciało opiniodawcze, oceniające pod względem naukowym np. wnioski o przyjęcie do inkubatora. Komitet nie ma władzy decyzyjnej. W razie konieczności zakupu usług lub produktów, Łódzki Park poszukuje dostawców przede wszystkim wśród lokatorów. Firmy w inkubatorze współpracują ze sobą. Są dla siebie klientami i dostawcami. Jedna z firm PRowych zlokalizowana w inkubatorze zajmuje się zarówno obsługą parku jak i firm lokatorów. W ofercie inkubatora znajduje się wynajem pomieszczeo i doradztwo, którego koszty pokrywane są z opłaty czynszowej. Inkubator nie jest wyodrębniony z Parku jako samodzielna instytucja. Jest częścią struktur Parku, nie posada własnej osobowości prawnej. W Inkubatorze nie ma osób dedykowanych tylko świadczeniu usług doradczych - zespól liczy 8 osób w tym 3 osoby zarządu. Wszyscy pracownicy inkubatora świadczą usług doradcze w zakresie posiadanych kwalifikacji np. księgowa inkubatora udziela konsultacji w zakresie kwestii związanych z księgowością. Pani Dyrektor Anna Kardasz-Jóźwicka wskazała na tendencję firm do pozostawania w inkubatorze dłużej niż przez okres inkubacji. Często firmy chcą kontynuowad współpracę z inkubatorem po opuszczeniu inkubatora dlatego angażują się w tworzenie spółek córek, które mogłyby jako nowe podmioty korzystad z usługi inkubacji. W ramach zwiedzania Inkubatora uczestnicy odwiedzili 3 firmy będące jego lokatorami. Jedna z nich świadczyła usługi laboratoryjne dla producentów suplementów diet. W pomieszczeniu o przeznaczeniu biurowym stworzono laboratorium. Firma obecnie czeka na oddanie do użytku budynku parku aby przenieśd się do pomieszczeo przeznaczonych na laboratoria. Gdy firmy są małe często korzystają wspólnie z jednego pomieszczenia dzieląc proporcjonalnie miedzy siebie koszty najmu. Sprzyja to ich rozwojowi przede wszystkim poprzez minimalizowanie kosztów jak i dzielenie się doświadczeniem i wiedzą. Jako, że Inkubator nie posiada zaplecza socjalnego w postaci jadalni jest to skuteczny sposób na integrację lokatorów. Oprócz budowania zaplecza socjalnego w Parku, powstaną również tzw. meeting roomy. Będą to pomieszczenia o wysokim standardzie przeznaczone do spotkao z kontrahentami. Ma to szczególne znaczenie dla Parku oddalonego znacznie od centrum miasta. Podczas wizyty podkreślono, że laboratoria Parku mają służyd do prowadzenia badao na etapie wdrożeo. Uczelnia prowadzi badania w skali laboratoryjnej, natomiast Parki mają prowadzid badania umożliwiające „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” wdrożenie do produkcji. Infrastruktura Uczelni i Parku nie ma byd dla siebie konkurencją m.in. dlatego starannie dobrano sprzęt do Parku aby nie dublował się on z tym posiadanym już przez uczelnie. Park jest właścicielem zlokalizowanych w nim laboratoriów. Zakup sprzętu jest finansowany z tego samego projektu co budowa Parku. Niektóre laboratoria mogą rozpocząd funkcjonowanie przed ostatecznym oddaniem całego parku do użytku, w razie konieczności do użytku laboratoriom zostaną oddane kolejne pomieszczenia inkubatora. Uczestnicy i prelegent zwrócili uwagę na szybkie starzenie się sprzętu, to co było nowoczesne rok temu, dzisiaj może byd powszechne. Ciekawym przykładem zalążka laboratorium, jest zakupiona jako wyposażenie Parku drukarka 3d - jest użytkowana już teraz. Technik obsługujący drukarkę 3d jest zatrudniony przez Park. Planując budowę Parku i rozkład budynku zadbano o jak najefektywniejsze wykorzystanie przestrzeni. Budynki mają zajmowad jak najmniej gruntu i oferowad jak najwięcej powierzchni użytkowej. Władze lokalne i regionalne zaangażowały się w realizację projektu Parku po jego pierwszych sukcesach. Profesjonalizm i skutecznośd jest tym co czyni z Parków wizytówkę administracji publicznej i skłania ją do aktywnego wspierania tego typu projektów. Rada nadzorcza Parku nie ma wynagrodzenia – w opinii prezesa i uczestników to rozwiązanie gwarantuje, że w działalnośd Parku angażują się jedynie osoby nim zainteresowane. Podobnie jak w MARR S.A. tak i tutaj reprezentant Łódzkiego Parku podkreślił, że wszystkie grunty i budynki są własnością spółki. Zabezpiecza to ciągłośd funkcjonowania Parku. Wkład Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Miasta odbywa się poprzez dokapitalizowanie spółki. Łódzki Regionalny Park Naukowo Technologiczny aby utrzymad płynnośd finansową korzysta z kredytu odnawialnego. Park osiągnie stabilnośd finansową po zakooczeniu inwestycji Nano Centrum. „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” DZIAŁ TRANSFERU TECHNOLOGII I CENTRUM TRANSFERU TECHNOLOGII [POLITECHNIKA ŁÓDZKA] Transferem technologii pochodzącej z Politechniki Łódzkiej zajmują się dwie jednostki – (1) Dział Transferu Technologii będący elementem struktur uczelni oraz (2) Centrum Transferu Technologii będący spółką celową utworzoną przez Politechnikę Łódzką na potrzeby komercjalizacji wiedzy. Jest to unikalne rozwiązanie, zgodne z najnowszymi wytycznymi zawartymi w ustawie o szkolnictwie wyższym. Dział TT składa się z 3 osób (inżynier, prawnik i ekonomista) podlegających prorektorowi ds. współpracy z gospodarką. Wszyscy członkowie zespołu są słuchaczami podyplomowego Studium na Uniwersytecie Warszawskim z Ochrony Własności Intelektualnej. Dział ma w planach rozpoczęcie prowadzenia zajęd z zakresu ochrony własności intelektualnej i komercjalizacji – reprezentantki działu określiły te działania jako rodzaj pracy u podstaw zmierzającej do zmiany postaw reprezentowanych przez kadrę uczelni. Podstawowym zadaniem DTT jest dokonywanie wyceny technologii a właściwie poszukiwanie zewnętrznych ekspertów mogących takiej wyceny dokonad. Oceny sporządzane przez eksperta zewnętrznego są bowiem odbierane jako bardziej rzetelne przez przedsiębiorcę zainteresowanego kupnem technologii. Szkolenia są działalnością poboczną DTT. Podobnie jak pomoc w organizacji targów. Jednak podczas wybierania technologii do promocji na targach pozyskiwana jest wiedza o nowych technologiach mogących byd przedmiotem transferu. Uczestnicy wskazali na niebezpieczeostwo związane z promowaniem technologii nie gotowej do komercjalizacji – jeśli znajdzie się klient będzie musiał zostad skonfrontowany z niskim stanem zaawansowania prac nad daną technologią i niemożnością jej wdrożenia. Ciekawym elementem modelu DTT są tzw. pełnomocnicy ds. TT na wydziałach. Są to pracownicy dydaktyczni wyznaczeni przez dziekanów, którzy pośredniczą miedzy DTT a naukowcami. Orientują się jakie badania są prowadzone w ramach wydziału i potrafią znaleźd odpowiedniego specjalistę na wydziale wypadku zamówienia pochodzącego od przedsiębiorcy (np. ekspertyza). DTT jest ciałem negocjującym pomiędzy naukowcem a przedsiębiorcą. Przejmuje formalne aspekty współpracy, pozwalając naukowcom skupid się jedynie na przedmiocie współpracy, zamówienia czy ekspertyzy. DTT współpracuje z Urzędem Patentowym. Wyrazem tego są m.in. wspólnie realizowane projekty. Przed reorganizacją działu Rzecznik Patentowy wchodził w skład zespołu. Mimo pozostawania formalnie poza strukturą Działu TT, Rzecznik dalej ściśle współpracuje z zespołem, czemu sprzyja bliskośd fizyczna dwóch biur. Dzięki stałej komunikacji Dział ma wgląd w zasoby uczelni oraz technologie, które są na stadium patentowania. DTT zarządza otwartym katalogiem ofert noszącym nazwę System Transferu Technologii. Ilośd danych dostępnych dla użytkownika zależy od jego statusu (naukowiec, przedsiębiorca). Obecnie prowadzone są prace nad aktualizacją Regulaminu Zarządzania Wartością Intelektualną – zmiany mają m.in. umożliwid bardziej systematyczne aktualizowanie Systemu Transferu Technologii. Do działu stale dostarczane jest nowe know-how związane z transferem technologii. Rozwojowi działu sprzyja rozbudowana sied ekspertów zewnętrznych z którymi dział się konsultuje. W ramach takich konsultacji powstały wzory umów na potrzeby transferu technologii i komercjalizacji wiedzy. Są to modelowe umowy, „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.” których można użyd jako bazy do tworzenia bardziej sprofilowanych dokumentów. Ta praktyka jest bardzo 5 podobna do Lambert Tool Kit . Z czasem cała działalnośd DTT ma byd realizowana przez Spółkę CTT. Zazwyczaj do DTT trafiający naukowcy z zawansowaną technologią i potencjalnym nabywcą. DTT jest dostawcą wiedzy eksperckiej w zakresie transferu technologii, dział jest też strukturą zajmują się wszelkimi kwestiami formalnymi. Zauważmy, że w tym modelu to twórca jest stroną inicjującą transfer. To twórca także ocenia potencjalną wartośd rynkową poszukując klientów. Jest to znacząco inna sytuacja niż na uniwersytetach gdzie jest bardzo mało technologii w fazie wdrożenia i muszą byd one wyszukiwane przez Działy TT. Tutaj aspekt poszukiwania technologii na uczelni jest ograniczony, nie ma też takiej potrzeby. Jednak Naukowiec musi dysponowad wiedzą na temat tego, że taki dział istnieje i że może mu udzielid niezbędnej pomocy w procesie transferu technologii. Wśród zestawu działao realizowanych przez DTT należy wymienid: kontakt z naukowcem, tworzenie wstępnego modelu umowy, moderowanie negocjacji naukowiec – przedsiębiorca, prowadzenie wyceny oraz sprzedaży technologii. Druga politechniczna jednostka transferu technologii Centrum Transferu Technologii SpółkA z o.o., nie może prowadzid działalności związanej ze szkoleniami co ogranicza źródła dochodu centrum ale jasno definiuje zakres jego obowiązków. Centrum nie jest zobowiązane do przestrzegania reżimu zamówieo publicznych w odróżnieniu od działu TT. Jako spółka Centrum może zarabiad i posiada inne źródła finansowania takie jak np. zyski z udzielenia koncesji – spółka uzyskała koncesję na odwiert geotermalny na terenie Politechniki. W odróżnieniu od DTT do Centrum zgłaszają się przede wszystkim przedsiębiorcy lub naukowcy zainteresowani sprzedażą czegoś. Ma to przede wszystkim związek z szybszymi procedurami w CTT niż na uczelni. Uczelnia dokapitalizowuje spółkę m.in. poprzez przekazanie technologii. Podatek Vat jest zwracany w formie gotówkowej uczelni. Oznacza to, że każda technologia musi byd wyceniona przed komercjalizacją. CTT aktywnie poszukuje nabywców na technologie pochodzące z uczelni. PODSUMOWANIE Wizyta w Łodzi wskazała na różne ścieżki rozwoju uczelniach mechanizmów transferu technologii i komercjalizacji wiedzy oraz szeroki zakres aktywności uczelnianych ośrodków innowacji. Wynika to ze specyfiki samych szkół wyższych (Uniwersytet i Politechnika), jak i konsensusu w ramach struktury organizacyjnej i osób zarządzających. Regulacje szkolnictwa wyższego dają duże możliwości wypracowania zindywidualizowanych mechanizmów, dopasowanych do specyfiki poszczególnych jednostek. Jednocześnie nie ma rozwiązao idealnych, wspólnie uczymy się od siebie eksperymentując na podstawie zagranicznych dobrych praktyk oraz krajowych pionierskich. W trakcie spotkao można było zauważyd niski poziom współpracy łódzkich ośrodków innowacji. Zasadniczo w trakcie wizyty dowiadywali się co robią, a także jakie możliwości współpracy się rysują. Wskazuje to na niesprawne regionalne mechanizmy koordynacji działao proinnowacyjnych. Jest to bolączka polskich regionów i wskazuje potrzebę intensyfikację prac nad regionalnymi systemami innowacji. 5 http://www.ipo.gov.uk/lambert „Inicjatywa „Skuteczne Otoczenie Innowacyjnego Biznesu” jest elementem projektu „Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnianie innowacji”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.”
