313 LEPSZA SZKOŁA - nowoczesne narzędzie badające postępy

Regionalne i lokalne diagnozy edukacyjne
Katarzyna Czyżów
Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe
LEPSZA SZKOŁA
- nowoczesne narzędzie badające postępy ucznia
Projekt to dobre dodatkowe i - jak się okazuje pomocne i niezbędne narzędzie w corocznym harmonogramie zadań
w ramach realizacji podstaw programowych i w przygotowania
do egzaminu zewnętrznego
O projekcie
(wypowiedź uczestnika programu, ankieta anonimowa).
LEPSZA SZKOŁA to nowoczesny projekt edukacyjny, który powstał z inicjatywy Gdańskiej Fundacji Rozwoju im. Adama Mysiora we współpracy z Gdańskim
Wydawnictwem Oświatowym. Od 2007 roku Wydawnictwo samodzielnie sprawuje pieczę nad projektem, którego celem jest wspieranie nauczycieli pracujących
z podręcznikami GWO w weryfikacji wiedzy uczniów, badaniu efektywności
nauczania oraz określaniu stopnia przygotowań do egzaminów zewnętrznych.
Wykres 1. Wzrost liczby uczniów w poszczególnych edycjach projektu LEPSZA SZKOŁA
Wykres 2. Wzrost liczby nauczycieli w poszczególnych edycjach projektu LEPSZA SZKOŁA
313
XVIII Konferencja Diagnostyki Edukacyjnej, Wrocław 2012
Pierwszy program projektu - Wielki sprawdzian - został uruchomiony w 2001
roku. Wzięło w nim udział 107 nauczycieli i 2499 uczniów. Ubiegłoroczna
edycja LEPSZEJ SZKOŁY (2011/2012) to już 32 programy, 19 090 nauczycieli
i 1 219 586 uczniów. W ciągu 10 lat z projektu skorzystało 80 tysięcy nauczycieli i 6 milionów uczniów.
Rys historyczny
Pierwszy program projektu - Wielki sprawdzian - został przygotowany dla nauczycieli języka polskiego korzystających z serii podręczników Między nami.
Uczestnicy otrzymywali pocztą komplety następujących materiałów: wydrukowane testy (do przeprowadzenia po każdym rozdziale podręcznika), klucze odpowiedzi, kartoteki i karty wyników. Najważniejszą częścią karty wyników była
tabela, do której nauczyciel musiał wpisać każdy otrzymany przez ucznia punkt
lub zaznaczyć brak punktu. Karta była następnie odsyłana pocztą do Fundacji.
Tu dane z tabel były wprowadzane do bazy danych i analizowane. Wyniki analiz
Fundacja publikowała na stronie internetowej w postaci wyników zbiorczych.
Pomysł jest bardzo dobry. Uczniowie piszą jednakowe „zewnętrzne” testy. Jako
nauczyciele i uczniowie możemy określić stan wiedzy, jaki uczniowie posiadają,
jak ich wyniki wyglądają na tle województwa i ogólnokrajowym (wypowiedź
uczestnika programu, ankieta anonimowa).
Ta formuła programu została wysoko oceniona przez jego uczestników.
Szczególnie ważnym aspektem okazała się możliwość porównywania osiągnięć klasy z wynikami większej populacji. Dlatego każdy z kolejnych 31 programów LEPSZEJ SZKOŁY był konstruowany na podobnej zasadzie: wszyscy
uczniowie rozwiązują jednakowy test, a nauczyciele porównują wyniki swoich
podopiecznych z osiągnięciami uczniów z całej Polski.
Bardzo przydatna forma diagnozy zewnętrznej, zwłaszcza że na podstawie raportu można ustalić słabe i mocne strony uczniów z badanego zakresu materiału
(wypowiedź uczestnika programu, ankieta anonimowa).
Zmiany w projekcie zawsze były inspirowane przez jego uczestników. Nauczyciele
dostrzegli korzyści, jakie płyną z wykorzystywania wyników zbiorczych w pracy
z uczniami i w kontaktach z rodzicami i coraz silniej naciskali na to, by dostęp
do wyników był jak najszybszy. Jednocześnie liczba uczestników programów
rosła w tak szybkim tempie, że wpisywanie do bazy danych wyników wszystkich
testów trwało coraz dłużej - to opóźniało termin publikacji analiz. Potrzebne
były gruntowne zmiany.
LEPSZA SZKOŁA dziś
W roku 2005 LEPSZA SZKOŁA na dobre rozgościła się w internecie.
Uruchomiono stronę internetową www.LS.gwo.pl, co stworzyło zupełnie nowe
możliwości. Nauczyciele, zamiast czekać na przesyłki pocztowe z materiałami,
zaczęli pobierać testy, kartoteki i klucze odpowiedzi bezpośrednio ze strony.
Umożliwiono im również dostęp do panelu, za pomocą którego sami mogli
wpisywać wyniki testów. Konieczność samodzielnego wpisywania wyników
została zrekompensowana krótkim czasem oczekiwania na raporty. Sposób
prezentowania wyników zbiorczych zostały bardzo udoskonalony, mają one
formę wnikliwych, zindywidualizowanych raportów.
314
Regionalne i lokalne diagnozy edukacyjne
Tegoroczny wynik próbnego sprawdzianu klas szóstych w mojej obecnej klasie
pozytywnie zaskoczył dyrekcję szkoły. Jestem głęboko przekonana, że to zasługa
przystąpienia do projektu LEPSZA SZKOŁA, wnikliwych analiz, które nauczyciel otrzymuje przy niewielkim wysiłku własnym. Bardzo dziękuję za tego typu
fachową pomoc! :) (wypowiedź uczestnika programu, ankieta anonimowa).
Wciąż uruchamiamy nowe programy, które są odpowiedzią na potrzeby nauczycieli uczących różnych przedmiotów na różnych poziomach nauczania.
Tak powstały programy1:
• Test na wejście - test diagnozujący, który bada gotowość klasy do rozpoczęcia nauki w nowym roku szkolnym,
• Próbny sprawdzian w klasie szóstej,
• Próbny egzaminy (gimnazjum),
• Próbna matura.
Nauczyciele poszczególnych przedmiotów potrzebują w ciągu roku szkolnego
różnej liczby testów, programy mają zatem różne konstrukcje. W wypadku
programów, które mają dużą liczbę testów oraz w przypadku próbnych egzaminów, stworzyliśmy możliwość zakupienia wydrukowanych testów.
W roku szkolnym 2010/11 została uruchomiona zupełnie nowa platforma
internetowa, która oddaje w ręce użytkowników administrowanie własnym
kontem, możliwość dodawania klas do poszczególnych programów oraz
możliwość pobierania materiałów (testów, kartotek z kluczem odpowiedzi)
i generowania raportów. Procedury związane z uczestnictwem w programach
ulegają stałym uproszczeniom, choć stale zapewniają dostęp do testów wyłącznie nauczycielom.
Standaryzowane testy
Do przygotowania testów są angażowani doświadczeni nauczyciele, którzy korzystają z pomocy redakcji i specjalistów od pomiaru dydaktycznego.
Wszystkie testy w ramach LEPSZEJ SZKOŁY są standaryzowane. Nauczyciele
otrzymują rzetelne i miarodajne materiały, spójne z tym, co określa podstawa programowa. Ze szczególną starannością są dobierane zadania do testów
- dbamy o ich czytelność, zróżnicowany poziom i dostosowanie do możliwości uczniów oraz zachowanie właściwych proporcji zadań zamkniętych
i otwartych. Testy wszechstronnie sprawdzają wiedzę i umiejętności uczniów,
skłaniają nauczycieli do systematycznych powtórek, a co za tym idzie - do
usystematyzowania i ugruntowania wiedzy uczniów. Do każdego testu dołączona jest kartoteka, która zawiera między innymi informacje o sprawdzanych
umiejętnościach i sposobie przyznawania punktów za poszczególne zadania
oraz klucz odpowiedzi.
Raporty
Niepodważalnym atutem raportów jest reprezentatywność, gdyż liczba uczniów,
z którymi każdy pojedynczy uczeń może się porównać, przekracza w niektórych programach 100 tys. Nauczyciel może pobrać następujące raporty:
Szczegółowy wykaz programów obowiązujących w roku szkolnym 2012/2013 znajduje się w tabeli nr 3 na
końcu referatu.
1
315
XVIII Konferencja Diagnostyki Edukacyjnej, Wrocław 2012
1. Raport ogólnopolski, czyli graficzne i liczbowe zestawienie przedstawiające:
• liczbę szkół oraz liczbę uczniów, którzy pisali test,
• procentowy rozkład wyników całej populacji oraz parametry tego rozkładu
(punktowa i procentowa średnia ogólnopolska, liczba wyników zerowych, procent wyników maksymalnych, modalna, mediana, odchylenie standardowe),
• wyniki punktowe i procentowe w poszczególnych województwach z informacją o liczbie szkół i liczbie uczniów piszących test w danym województwie,
• średni wynik punktowy i procentowy szkoły na tle województwa i Polski,
• rozkład średnich wyników szkół w skali staninowej.
Wykres 3. Przykładowy rozkład wyników ogólnopolskich jednego z testów z języka polskiego oraz parametry tego rozkładu
2. Raport klasy, czyli graficzne i liczbowe zestawienie przedstawiające:
• rozkład łatwości zadań dla całej Polski, konkretnej szkoły oraz konkretnej
klasy,
• współczynniki łatwości dla poszczególnych zadań testu oraz wykaz sprawdzanych umiejętności w tych zadaniach,
• wyniki punktowe poszczególnych uczniów w klasie oraz wyniki klasy na tle
Polski,
• rozkład średnich wyników klas i uczniów w skali staninowej z informacją,
w których grupach staninowych: niskich (1-3), średnich (4-6) czy wysokich
(7-9) znajdują się poszczególni uczniowie danej klasy.
316
Regionalne i lokalne diagnozy edukacyjne
Wykres 4. Przykładowy raport obrazujący wyniki klasy na tle Polski
3. Indywidualny raporty dla każdego ucznia klasy, a w nim graficzne i liczbowe
zestawienie przedstawiające:
• liczbę zdobytych punktów z testu i wynik procentowy,
• wynik ucznia w skali staninowej na tle rozkładu wyników uczniów z całego
kraju,
• wyniki procentowe poszczególnych zadań.
Wykres 5. Przykładowy raport dla ucznia
317
XVIII Konferencja Diagnostyki Edukacyjnej, Wrocław 2012
LEPSZA SZKOŁA oczami uczestników
Jesteśmy w stałym kontakcie z uczestnikami programów. Projekty zmian lub
wprowadzone zmiany są systematycznie badane za pomocą ankiet. Po wprowadzeniu nowej platformy i nowych raportów w kwietniu 2011 roku została
przeprowadzona ankieta, na którą odpowiedziało 2697 uczestników. W ankiecie zapytaliśmy między innymi o sposób wykorzystywania nowych raportów.
Z odpowiedzi wynika, że uczestnicy dane z raportu prezentują przede wszystkim uczniom, bardzo często dyrekcji szkoły i rodzicom. Szczegółowy rozkład
odpowiedzi (można było zaznaczyć kilka odpowiedzi) wygląda następująco:
Tabela 1. Rozkład odpowiedzi dotyczących pytania: Komu Pani/Pan przedstawia raport?
Liczba
Procent
Uczniom
2488
92%
Dyrekcji szkoły
1855
69%
Radzie Pedagogicznej
823
31%
Nauczycielom z zespołu przedmiotowego
1522
56%
Rodzicom
1867
69%
Okazało się również, że informacje, które są prezentowane w raportach, są
niezmiernie ważne i przydatne w pracy nauczyciela. Potwierdziło to 93% ankietowanych nauczycieli, odpowiadając na pytanie: Czy informacje zawarte
w raporcie są wystarczające?. 98% uczestniczących w ankiecie respondentów
przyznało, że pobierają raporty ze strony internetowej LEPSZEJ SZKOŁY.
Nauczyciele oceniali również - w skali od 6 (najwyższa ocena) do 1 (najniższa
ocena) -poszczególne parametry raportu. Wyniki ankiety potwierdziły ich
wysoki walor informacyjny. Od 88% do 94% nauczycieli przyznało najwyższe
oceny (5 i 6) poszczególnym elementom raportu. Szczegółowy rozkład odpowiedzi wygląda następująco:
Tabela 2. Rozkład odpowiedzi dotyczących oceny zawartych w raporcie informacji
6-5
4-3
2-1
Rozkład wyników ogólnopolskich i parametry tego rozkładu
90%
9%
1%
Wyniki w poszczególnych województwach
88%
11%
1%
Wyniki szkoły na tle województwa i Polski
94%
6%
0%
Rozkład średnich wyników szkół w skali staninowej
90%
9%
1%
Rozkład łatwości zadań
Tabela ze współczynnikami łatwości i sprawdzanymi
umiejętnościami
Wyniki klasy na tle Polski
93%
7%
0%
94%
6%
0%
94%
6%
0%
Rozkład średnich wyników klasy i uczniów w skali staninowej
93%
7%
0%
Raport z indywidualnymi wynikami ucznia
92%
7%
1%
318
Regionalne i lokalne diagnozy edukacyjne
Podsumowanie
LEPSZA SZKOŁA to projekt z wieloletnią tradycją, który rozwijał się w odpowiedzi na potrzeby nauczycieli. Na obecnym etapie udostępnia uczestnikom
rozbudowaną platformę internetową pozwalającą w szerokim zakresie porównywać wyniki uczniów całego kraju. W ramach projektu nauczyciel otrzymuje
profesjonalne i standaryzowane testy sprawdzające wiedzę i poszczególne
umiejętności uczniów. Projekt jest bardzo wysoko oceniany przez nauczycieli
i znajduje szerokie zastosowanie w ich codziennej pracy.
Tabela 3. Szczegółowy wykaz programów realizowanych w ramach projektu
LEPSZA SZKOŁA w 2012/13 (TW - Test na wejście, TC - Test całoroczny)
Nazwa programu
Wielki sprawdzian
Wielki egzamin
Przedmiot
język polski
język polski
Poziom
szkoła
podstawowa
gimnazjum
szkoła
podstawowa
gimnazjum
Sesje z plusem
matematyka
liceum
technikum
Klasa
Liczba testów w ciągu roku
4
6 (TW, TC)
5
6 (TC)
6
5 (TC)
1
6 (TW, TC)
2
6 (TW, TC)
3
4 (TW, TC)
4
3 (TW)
5
3 (TW)
6
3 (TW)
1
3 (TW)
2
3 (TW)
3
3 (TW)
I
3 (TW)
II
3 (TW)
III
1 (TW)
I
2 (TW)
II
2 (TW)
III
2 (TW)
IV
1 (TW)
4
5 (TC)
1
5 (TW)
2
5 (TW)
Wielki sprawdzian
historia
szkoła
podstawowa
Wielki egzamin
historia
gimnazjum
edukacja
wczesnoszkolna
język polski
matematyka
historia
szkoła
podstawowa
1
5 (TW)
szkoła
podstawowa
6
1
To już wiem!
Próbny sprawdzian
Próbny egzamin
Próbna matura
język polski
gimnazjum
3
1
matematyka
gimnazjum
3
1
historia
gimnazjum
3
1
biologia
fizyka
gimnazjum
3
1
matematyka
liceum
III
technikum
IV
1
319