słowacja - bdi.info.pl

Opracowanie wiarygodności grup
partnerów handlowych
przygotowanie założeń ofert handlowych i negocjacji w Słowacji
dla firmy EL PLAST
1
Spis treści
1. INFORMACJE OGÓLNE
4
1.1. Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy
4
1.2. Warunki klimatyczne
5
1.3. Główne bogactwa naturalne
5
1.4. System walutowy, kurs i wymiana
5
1.5. Religia
5
1.6. Infrastruktura transportowa
6
1.7. Obowiązek wizowy
6
1.8. Wykaz świąt państwowych
7
2. SYSTEM ADMINISTRACYJNY
8
2.1. Ustrój polityczny
8
2.2. Władza ustawodawcza
8
2.3. Władza wykonawcza
9
2.4. Struktura administracji gospodarczej
9
2.5. Sądownictwo gospodarcze
3. GOSPODARKA
11
13
3.1. Ogólna sytuacja gospodarcza
13
3.3. Główne sektory gospodarki
16
3.4. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach o charakterze ekonomicznym
19
3.5. Relacje gospodarcze z UE
20
4. DWUSTRONNA WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKA-SŁOWACJA
21
4.1 Gospodarcze umowy dwustronne
21
4.2. Handel zagraniczny
21
4.3. Inwestycje
23
2
4.4. Współpraca regionalna
24
4.5. Współpraca samorządów gospodarczych
24
5. DOSTĘP DO RYNKU
25
5.1. Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług
25
5.2. Dostęp do rynku pracy
26
5.3. Nabywanie i wynajem nieruchomości
26
5.4. System zamówień publicznych
27
5.5. Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej
27
6. PRZYDATNE KONTAKTY I LINKI
29
6.1. Administracja gospodarcza
29
6.2. Samorząd gospodarczy (wybrane związki branżowe)
29
6.3. Oficjalna prasa ekonomiczna
30
6.4. Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym
30
7. ZESTAWIENIE FIRM
31
3
1. Informacje ogólne
1.1. Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy
Położenie geograficzne:
Republika Słowacka (Slovenská republika) to państwo położone w Europie
Środkowej, od 1 maja 2004 r. członek Unii Europejskiej, a od 29 marca 2004 r. NATO.
Słowacja jest państwem śródlądowym, nie ma dostępu do morza. Graniczy z: Republiką
Czeską (252 km), Rzecząpospolitą Polską (541 km), Republiką Węgierską (669 km), Ukrainą
(98 km) i Austrią (107 km). Łącznie długość granicy państwowej wynosi 1720 km. Słowacja
jest krajem w większości górskim: 61% jej powierzchni zajmują pasma Karpat Zachodnich
(Tatry, Białe Karpaty, Małe Karpaty, Niskie Tatry) i Karpat Wschodnich (Bieszczady).
Najwyższy punkt Słowacji stanowi położony w Tatrach szczyt Gerlach (2655 m.n.p.m.). W
Karpatach występują rozległe kotliny śródgórskie, z których największymi są: Kotlina
Koszycka i Kotlina Liptowska. Tereny nizinne zajmują stosunkowo niewielką część
powierzchni kraju. Stanowią je trzy duże niziny: Nizina Zahorska, Nizina Naddunajska i
Nizina Wschodniosłowacka. Na Nizinie Wschodniosłowackiej znajduje się najniższy punkt
powierzchni państwa przy przecięciu rzeki Bodrog (94,7 m.n.p.m.).
Administracyjnie Słowacja dzieli się na osiem województw tzw. krajów i 79 powiatów
tzw. okresów, które dzielą się na gminy tzw. obce (2.891). Jednostki administracyjne szczebla
wojewódzkiego i gminnego są również jednostkami samorządu terytorialnego.
Ludność:
Według stanu na dzień 30.06.2011 r. Słowacja liczyła 5 440 078 mieszkańców (dane
Urzędu Statystycznego RS). Gęstość zaludnienia - 110 osób/km2. Narodowości
zamieszkujące Słowację to: Słowacy (85,8%), Węgrzy (9,7%), Romowie (1,7%) (dane te nie
odzwierciedlają realnej sytuacji ponieważ w większości Romowie deklarują przynależność do
innych narodowości – węgierskiej albo słowackiej. Wg szacunków w RS Romowie stanowią
7%), Czesi (0,8%) oraz Rusini (Łemkowie), Ukraińcy, Rosjanie, Niemcy, Polacy i inni (2%).
Obszar: 49 035 km2.
Stolica państwa:
Bratysława (426 000 mieszkańców).
Język urzędowy
Słowacki
4
Na całym terytorium kraju można posługiwać się językiem czeskim, natomiast z
uwagi na liczną mniejszość węgierską zamieszkującą przede wszystkim południe Słowacji
powszechnie używany jest tam język węgierski. W kontaktach handlowych najczęściej
używane są języki: angielski, niemiecki i w mniejszym stopniu rosyjski.
1.2. Warunki klimatyczne
Słowacja położona jest w strefie klimatu umiarkowanego, w którym zaznaczają się
wyraźnie cztery pory roku. Przeciętna temperatura dzienna wynosi zimą -2˚C a latem +21˚C.
Najchłodniejszym miesiącem roku jest styczeń, najcieplejszymi są lipiec i sierpień. Ilość
opadów wynosi od 400 mm do 1200 mm rocznie. Na najwyżej położonych terenach śnieg
utrzymuje się 130 dni w roku.
1.3. Główne bogactwa naturalne
Na Słowacji wydobywa się węgiel brunatny, rudy manganu, niewielkie ilości rud
żelaza, miedzi, rtęci, antymonu, magnezytu, kamień budowlany, ropę naftową (ok. 2%
zapotrzebowania kraju). Na wschodzie Słowacji znajdują się znaczne pokłady rudy uranu.
Słowacja posiada również zasoby alginitu (wyjątkowe w skali światowej). Minerał ten
posiada duży potencjał wykorzystania w rolnictwie, przy regeneracji środowiska oraz w
kosmetyce i farmacji między innymi dzięki jego zdolności zatrzymywania wody.
1.4. System walutowy, kurs i wymiana
Od 1.01.2009 r. oficjalną walutą na Słowacji jest euro. Zastąpiło ono słowacką koronę
(Sk/SKK). W lipcu 2008r. Rada Ministrów UE określiła kurs konwergencji SKK w stosunku
do EUR na poziomie 30,1260 SKK/EUR. Jedno EUR dzieli się na 100 centów (1
EUR=100c).W obiegu są banknoty o nominałach; 500, 200, 100, 50, 20, 10 i 5 EUR oraz
monety o nominałach: 2 i 1 EUR , 50, 20, 10, 5 centów oraz 2 i 1 cent.
1.5. Religia
Struktura wyznaniowa Słowacji: wierzący (84,1%) w tym wyznanie:
rzymskokatolickie (68,9%), ewangelicko-augsburskie (6,9%), greckokatolickie (4,1%),
kościół zreformowany (2%), bez wyznania (13,7%) i następnie nieokreślone (2,2%).
5
1.6. Infrastruktura transportowa
W Republice Słowackiej realizowany jest program budowy autostrad i dróg
ekspresowych, których sieć docelowo będzie wynosiła 685 km autostrad i 1175 km dróg
ekspresowych. Obecnie użytkowanych jest ok. 415 km autostrad i 246 km dróg
ekspresowych. W listopadzie 2011 r. oddano do użytku 46 km drogi ekspresowej, która
połączy Bratysławę z Bańską Bystrycą. Absolutnym priorytetem i jednocześnie najdłuższą
autostradą będzie D1 (Bratysława – Żylina - Preszów - Koszyce - granica RS/Ukraina) o
długości 513 km. Przewidywane ukończenie autostrady przesunięto na 2014 r. z wyłączeniem
tuneli (aktualnie autostradą połączone są Bratysława – Żylina). Interesujący stronę polską
odcinek autostrady D-3 Żylina-Skalite (do granicy z Polską) ma być ukończony do 2017r.
Wydzielone odcinki autostrad będą realizowane w formie tzw. projektów PPP, tj. partnerstwa
publiczno-prywatnego.
Połączenia kolejowe na Słowacji zapewniają koleje państwowe i regionalne.
Całkowita długość sieci wynosi 3622 km, z czego 3512 km to koleje o standardowej
szerokości torów, 50 km koleje wąskotorowe oraz 100 km szerokotorowe. Z całkowitej
długości sieci kolejowej 1536 km jest zelektryfikowana a 2125 km jest nie zelektryfikowana.
Aktualnie jest przeprowadzana modernizacja kolei w ramach budowy korytarza kolejowego
na trasie z Bratysławy do Koszyc przez Żylinę z połączeniem do Republiki Czeskiej przez
Jabłunków. Jedyna kolej szerokotorowa prowadzi z Użhorodu na Ukrainie i od granicy
ukraińsko-słowackiej do Koszyc. Rozważana jest realizacja projektu przedłużenia
„szerokiego toru” aż do Wiednia.
Na Słowacji znajduje się 6 lotnisk międzynarodowych: Bratysława, Koszyce, PopradTatry, Pieszczany, Żylina i Sliacz. Regularne loty międzynarodowe prowadzone są z lotnisk
w Bratysławie, Koszycach, Żylinie i Popradzie (z lotniska w Popradzie od 8 grudnia 2011
uruchomiono loty do Warszawy oraz do Gdańska).
Na Słowacji w użytkowaniu są cztery tory żeglugi śródlądowej: Dunaj (172 km),
Morawa (6 km), Wag (79 km) i Bodrog (8 km).
Granice Republiki Słowackiej z Czechami, Polską, Austrią i Węgrami od 21 grudnia
2007r. są wewnętrznymi granicami Strefy Schengen. Na granicach tych nie ma kontroli
paszportowej ani celnej. Granicą zewnętrzną Unii jest granica słowacko-ukraińska, na której
jest dokonywana kontrola celna i paszportowa.
1.7. Obowiązek wizowy
Obowiązkowi wizowemu podlegają wszystkie osoby oprócz: obywateli UE, obywateli
Andory, Argentyny, Australii, Boliwii, Brazylii, Brunei, Gwatemali, Hondurasu, Hongkongu,
Chile, Chorwacji, Izraela, Japonii, Kanady, Republiki Koreańskiej, Malezji, Meksyku,
Nikaragui, Panamy, Paragwaju, Salwadoru, Urugwaju, Stanów Zjednoczonych i Wenezueli
do 90 dni, obywateli Monako i Nowej Zelandii do 3 miesięcy, obywateli San Marino i
Watykanu do 30 dni.
6
1.8. Wykaz świąt państwowych
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1 stycznia - Święto Ustanowienia Republiki Słowackiej,
6 stycznia - Objawienie Pańskie (Święto Trzech Króli) ,
Wielki Piątek oraz Poniedziałek Wielkanocny,
1 maja – Święto Pracy,
8 maja – Dzień Zwycięstwa nad Faszyzmem,
5 lipca – Dzień Świętych Cyryla i Metodego - Patronów Europy,
29 sierpnia – Święto Słowackiego Powstania Narodowego,
1 września – Dzień Konstytucji Republiki Słowackiej,
15 września – Święto Matki Boskiej Bolesnej,
1 listopada – Święto Wszystkich Świętych,
17 listopada – Dzień Walki o Wolność i Demokrację,
24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia ,
25 grudnia – Boże Narodzenie,
26 grudnia – Św. Szczepana Pierwszego Męczennika.
7
2. System administracyjny
2.1. Ustrój polityczny
Słowacja jest republiką demokratyczną o systemie rządów parlamentarno –
gabinetowych (powstała 1 stycznia 1993 r.). Obecnie obowiązuje konstytucja uchwalona w
dniu 1 września 1992 r. Na czele państwa stoi prezydent, który od 1999 r. jest wybierany w
wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję. Władzę wykonawczą obok prezydenta
sprawuje premier. Stoi on na czele rządu posiadającego poparcie większości jednoizbowego
parlamentu – 150-osobowej Rady Narodowej Republiki Słowackiej. Zarówno rząd, jak i
prezydent w drodze referendum mogą zostać odwołani przez społeczeństwo.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Prezydent – Ivan Gaszparovicz (od 15 maja 2004 r., druga kadencja od 15 czerwca
2009 r.)
Premier – Robert Fico (od 4 kwietnia 2012 r.)
Partie polityczne w parlamencie obecnej kadencji:
Kierunek - Socjaldemokracja (SMER-SD) – przewodniczący Robert Fico, (83
posłów),
Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny (KDH) – przewodniczący Jan Figel, (16
posłów, 8,82%),
Zwykli Ludzie i Niezależne Osobistosci (OlaNo), przewodniczący Igor Matovicz, (16
posłów, 8,55%),
Most – Hid – przewodniczący Bela Bugar, (13 miejsc, 6,89%),
Słowacka Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna - Partia Demokratyczna (SDKÚ-DS)
– przewodniczący Mikulasz Dzurinda, (11 miejsc, 6,09%),
Wolność i Solidarność (SaS) – przewodniczący Richard Sulik, (11 miejsc, 5,88%).
2.2. Władza ustawodawcza
Władzę ustawodawczą stanowi Rada Narodowa RS (słow. Národná rada Slovenskej
republiky, w skrócie: Národná rada). Jest to jednoizbowy parlament, w skład którego
wchodzi 150 posłów, wyłanianych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i
tajnych na czteroletnią kadencję. Czynne prawo wyborcze posiadają osoby powyżej 18 roku
życia, a bierne powyżej 21 roku życia. Do najważniejszych kompetencji Rady Narodowej,
należy: stanowienie najwyższych aktów prawnych i nadzór nad ich wykonywaniem,
wyrażanie zgody na ratyfikację umów międzynarodowych, uchwalenie budżetu, wyrażenie
rządowi wotum zaufania, przedstawianie prezydentowi kandydatur na sędziów Sądu
Konstytucyjnego i powoływanie prezesa Najwyższego Urzędu Kontroli SR (odpowiednik
polskiego NIK). Po ostatnich wyborach parlamentarnych w dniu 10 marca 2012r. pracami
Rady Narodowej kieruje Przewodniczący (obecnie Pavol Paszka – SMER-SD), który posiada
4 zastępców: Renata Zmajkoviczova (SMER –SD), Jana Lasszakova (SMER –SD), Jan Figel
(KDH), Erika Jurinova (OlaNo).
8
2.3. Władza wykonawcza
Prezydent Słowacji wybierany jest w wyborach powszechnych na pięcioletnią
kadencję, z możliwością jednej reelekcji. Kandydatów zgłasza przewodniczącemu Rady
Narodowej grupa min. 15 posłów albo 15 000 obywateli. Kandydat musi mieć najpóźniej w
dniu wyborów ukończone 40 lat. Prezydent w słowackim systemie prawnym posiada
stosunkowo ograniczone kompetencje. Do najważniejszych z nich należą: reprezentowanie
państwa w stosunkach międzynarodowych, mianowanie i odwoływanie ambasadorów,
mianowanie premiera i na jego wniosek poszczególnych ministrów, prawo weta wobec ustaw
uchwalanych przez Radę Narodową. Ponadto ma prawo rozwiązać Radę Narodową, a także
rozpisać referendum. W przypadku aktów urzędowych wydawanych przez prezydenta nie jest
potrzebna kontrasygnata premiera. W wyniku drugiej tury wyborów prezydenckich, która
odbyła się w 4 kwietnia 2009 r. Prezydentem RS na drugą kadencję został wybrany Ivan
Gaszparowicz. Urząd objął 15 czerwca 2009 r.
Rząd stanowi najwyższy organ władzy wykonawczej na Słowacji. Składa się z
premiera, który kieruje jego pracami, wicepremierów i ministrów. Premier mianowany jest
przez prezydenta. Na wniosek premiera prezydent powołuje ministrów. Premier zobowiązany
jest przedstawić w ciągu 30 dni od dnia powołania deklarację programową Radzie
Narodowej, która udziela rządowi wotum zaufania. Rząd m.in. uchwala projekty ustaw,
wyznacza kierunki swojej polityki i realizuje je, zawiera umowy międzynarodowe. Do rządu
należą sprawy polityki państwa niezastrzeżone dla innych organów państwowych oraz
samorządu terytorialnego (domniemanie kompetencji). Za swoją działalność rząd ponosi
odpowiedzialność przed Radą Narodową. Może ona wyrazić wotum nieufności wobec całego
składu rządu albo poszczególnych ministrów.
Przedterminowe wybory parlamentarne, które odbyły się 10 marca 2012 r. wygrała
partia SMER z poparciem 44,41% i na tej podstawie misję utworzenia nowego rządu
Prezydent Gaszparowicz powierzył R. Fico, przewodniczącemu partii SMER-SD. Po raz
pierwszy od 1989r. na Słowacji powstał jednopartyjny rząd.
2.4. Struktura administracji gospodarczej
W dniu 1 listopada 2010 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o działach
administracji rządowej, na mocy której ponownie powstało Ministerstwo Środowiska oraz
zmieniły się kompetencje Ministerstwa Gospodarki i Budownictwa, Ministerstwa Transportu,
Poczt i Telekomunikacji, Ministerstwa Kultury i Turystyki oraz Ministerstwa Rolnictwa,
Środowiska i Rozwoju Regionalnego.
Ministerstwo Środowiska przejęło kompetencje dotyczące ochrony środowiska od
Ministerstwa Rolnictwa, Środowiska i Rozwoju Regionalnego, które otrzymało nową nazwę
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zadania z zakresu rozwoju regionalnego zostały
przekazane wraz z kompetencjami dotyczącymi budownictwa, należącymi wcześniej do
Ministerstwa Gospodarki i Budownictwa (obecnie Ministerstwo Gospodarki) do
nowopowstałego Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Rozwoju Regionalnego. Do
kompetencji tego resortu należy również turystyka, będąca wcześniej w gestii Ministerstwa
9
Kultury i Turystyki (obecnie Ministerstwo Kultury) oraz koordynacja wykorzystywania
funduszy europejskich.
Ministerstwo Gospodarki oprócz problematyki budownictwa, straciło również na
rzecz Ministerstwa Spraw Zagranicznych kompetencje w zakresie nadzorowania działających
za granicą Wydziałów Ekonomiczno – Handlowych.
Administrację gospodarczą Republiki Słowacji tworzą obecnie m.in. następujące
instytucje: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo
Finansów, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Transportu, Budownictwa i
Rozwoju Regionalnego, Słowacka Agencja Rozwoju Inwestycji i Handlu (SARIO), Bank
Eksportowo-Importowy Republiki Słowackiej (Eximbanka), Słowacki Bank Gwarancji i
Rozwoju (SZRB), Państwowa Agencja Rozwoju Małej i Średniej Przedsiębiorczości
(NARMSP) oraz Słowacka Agencja Ruchu Turystycznego (SACR), a także Wydziały
Ekonomiczno-Handlowe Ambasad RS.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych RS uczestniczy w koordynowaniu i kierowaniu
działalnością centralnych organów administracji państwowej w zakresie współpracy Słowacji
z zagranicą i organizacjami międzynarodowymi (z dniem 1.07.2016r. Słowacja przejmie
Prezydencję w UE). W zakresie działań o charakterze gospodarczym MSZ koordynuje
działalność Wydziałów Ekonomiczno-Handlowych Ambasad RS. W czerwcu 2011 roku w
ramach zmian w dyplomacji ekonomicznej Ministerstwo Spraw Zagranicznych Słowacji
podjęło decyzję o likwidacji wydziałów ekonomiczno-handlowych, które działały w
strukturze ambasad w 15 krajach, głównie unijnych, w tym w Warszawie.
W celu osiągnięcia lepszej jakości usług dla przedsiębiorców od 1 stycznia 2011r.
uruchomione zostało Biznesowe Centrum Informacyjne (BCI), którego jednym z głównych
zadań jest informowanie zainteresowanych, za pomocą specjalnie uruchomionej linii
telefonicznej i adresu mailowego, o usługach świadczonych przez słowacki MSZ za
pośrednictwem przedstawicielstw dyplomatycznych w zakresie wspierania eksportu
słowackich towarów i usług, napływu inwestycji zagranicznych, tworzenia powiązań
kooperacyjnych i spółek joint-venture. BCI reaguje na różne zapytania dotyczące szerokiego
spektrum informacji handlowo-ekonomicznych m.in.: specyfiki poszczególnych krajów,
imprez wystawienniczo-targowych, przetargów, uregulowań prawnych z zakresu prawa
handlowego. Na stronie www BCI, znajdują się m.in. aktualne informacje ekonomiczne
opracowane przez ambasady, przegląd planowanych przedsięwzięć o charakterze
ekonomicznym, dane dotyczące eksportu i importu itp.
Ministerstwo Gospodarki RS (MG) jest centralnym organem administracji
państwowej. Podejmuje decyzje, opracowuje programy i realizuje zadania związane ze
wspieraniem i promocją eksportu i inwestycji, opracowuje rządowe programy związane z
restrukturyzacją, modernizacją i rozwojem gospodarki oraz nadzoruje działania podległych
mu instytucji.
Ministerstwo Finansów RS jest centralnym organem administracji państwowej w
zakresie finansów, podatków, składek i opłat oraz ceł. Odpowiada również za informatyzację
10
społeczeństwa koordynację pomocy państwowej. Składa propozycje w zakresie polityki
finansowej i fiskalnej państwa, opracowuje analizy i prognozy finansowe, prowadzi politykę
w zakresie zarządzania majątkiem skarbu państwa oraz w zakresie funkcjonowania rynku
finansowego. Sprawuje nadzór nad rynkiem finansowym i ubezpieczeniami społecznym oraz
Eximbankiem. Współodpowiada również za dysponowanie funduszami UE.
Agencja Rozwoju Inwestycji i Handlu (SARIO) podlega MG RS i ma za zadanie
inicjować oraz realizować projekty związane z bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi na
Słowacji, wspierać eksportową działalność słowackich firm, pomagać słowackim firmom w
inwestowaniu za granicą oraz promować Słowację jako miejsce dla dokonywania inwestycji
zagranicznych.
Słowacka Agencja Turystyki (Slovenská agentura cestovného ruchu - SACR) została
powołana w 1995 roku i podlega Ministerstwu Transportu, Budownictwa i Rozwoju
Regionalnego. Jej celem jest realizacja marketingowych działań z zakresu promocji
turystycznej Republiki Słowackiej.
Bank Eksportowo-Importowy Republiki Słowackiej (Eximbanka) wspiera eksport
słowackich wyrobów do krajów UE i OECD oraz do krajów rozwijających się na warunkach
zabezpieczających zwrot udzielonych środków finansowych i zapewniających minimalizację
ryzyk wynikających z operacji zarówno ubezpieczeniowych, kredytowych, gwarancyjnych
jak i finansowych.
Słowacki Bank Gwarancji i Rozwoju (SZRB) opracowuje i realizuje programy
udzielania gwarancji kredytowych oraz oferuje kredyty dla przedsiębiorstw. Ministerstwo
Finansów RS jest 100% udziałowcem SZRB.
W ramach samorządu gospodarczego działają izby przemysłowo-handlowe oraz
stowarzyszenia branżowe. Członkostwo w izbach nie jest obowiązkowe. Największą
organizacją skupiającą słowackich przedsiębiorców jest Słowacka Izba HandlowoPrzemysłowa (SOPK), która posiada 9 oddziałów na terenie całej Słowacji (Bratysława,
Trenczyn, Żylina, Koszyce, Preszów, Luczeniec, Bańska Bystrzyca, Nitra, Trnawa).
W Żylinie działa Słowacko-Polska Izba Handlowa (www.interbiznis.sk).
2.5. Sądownictwo gospodarcze
Na Słowacji sądownictwo jest dwuinstancyjne i niezawisłe. Sądownictwo obejmuje
Sąd Najwyższy, który sprawuje zwierzchni nadzór nad sądami powszechnymi (okręgowymi,
wojewódzkimi) i szczególnymi (sąd specjalny, sądy wojskowe). Wyjątkowy charakter, jako
organ władzy sądowniczej ma Trybunał Konstytucyjny z siedzibą w Koszycach.
Sądownictwo gospodarcze składa się z wydziałów gospodarczych (sądy gospodarcze)
przy sądach okręgowych i wojewódzkich. Działają one na podstawie uregulowań prawnych
zawartych w części szczególnej kodeksu postępowania cywilnego.
11
Okręgowe sądy gospodarcze rozpoznają sprawy jako sądy pierwszej instancji.
Wojewódzkie sądy gospodarcze rozpoznają sprawy jako sądy pierwszej instancji w
przypadkach wskazanych w przepisach szczególnych, ponadto jako sądy drugiej instancji
rozpoznają odwołania od orzeczeń sądów okręgowych. Odwołania od orzeczeń sądów
wojewódzkich jako sądów pierwszej instancji rozpoznaje Sąd Najwyższy.
12
3. Gospodarka
3.1. Ogólna sytuacja gospodarcza
Na podstawie danych Statystycznego Urzędu Słowacji (SUS) PKB Słowacji w
pierwszym półroczu 2012 r. w porównaniu do pierwszego półrocza 2011 r. odnotował wzrost
o 2,9% w cenach stałych (o 4,1% w cenach bieżących).
Przychody przemysłu międzyrocznie wzrosły o 8,4%, głównie na skutek wzrostu
przychodów produkcji przemysłowej o 9,7%. Wzrost przychodów odnotowano także w
dostawie energii elektrycznej i gazu (+ 1,8%). Natomiast spadek przychodów odnotowano w
górnictwie (-7,4%) oraz w dostawie wody i gospodarce odpadami (-3,5%).
Tempo
wzrostu
PKB
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Styczeń
–
czerwiec
w cenach
stałych
105,0
106,7
108,5
110,6
106,2
95,3
104,0
103,3
102,9
w cenach
bieżących
111,2
109,2
111,7
111,8
109,2
94,2
104,5
105,0
104,1
Średnie nominalne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce w okresie styczeń czerwiec 2012 r. wyniosło 781 EUR, co w porównaniu do analogicznego okresu 2011 r.
oznacza wzrost o 2,4%. Jednak pod wpływem inflacji, realnie płace międzyrocznie obniżyły
się o 1,3%.
Inflacja
Inflacja w I półroczu 2012 r. wyniosła średnio 3,7%. Ceny usług transportowych
wzrosły o 7,6%, oświaty o 5,8%, czynszów, wody, energii elektrycznej i gazu o 4,8%, opieki
zdrowotnej o 4,6%, napojów alkoholowych i tytoniu o 4,0%, różnych towarów i usług o
4,0%, artykułów spożywczych i napojów bezalkoholowych wzrosły o 3,2%, usług
hotelowych i restauracyjnych o 3,3%, odzieży i obuwia o 2,1%, rekreacji i kultury o 1,2%
oraz mebli i wyposażenia wnętrz o 0,6%. Ceny usług pocztowych i telekomunikacyjnych
spadły o 0,2%.
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2,7
4,5
2,8
4,6
1,6
1,0
3,9
Wyszczególnienie
Stopa inflacji w
%
7,5
2012
Styczeń
–
czerwiec
3,7
13
Bezrobocie
Liczba osób bezrobotnych na Słowacji w pierwszym półroczu 2012r. wyniosła 374,2
tys., co stanowi międzyroczny wzrost o 3,2%. Największy udział (46,0%) stanowi grupa osób
długoterminowo bezrobotnych (powyżej 2 lat). Średnia stopa bezrobocia wyniosła 13,9%. W
skali regionalnej stopa bezrobocia najwyższy poziom osiągnęła w woj. koszyckim (19,6%,
międzyroczny wzrost o 0,4 p.p.), najniższy w woj. bratysławskim (5,4%, międzyrocznie -0,4
p.p.). Stopę bezrobocia, wyższą niż średnia krajowa odnotowano w woj. preszowskim
(18,1%, +0,2 p.p.), bańsko-bystrzyckim (17,6%, +0,3 p.p.) i żylińskim (14,1%, -0,8 p.p.),
natomiast poniżej średniej w woj. nitrzańskim (13,3%, +0,7 p.p.), trnawskim (11,5%, +1,3
p.p.) oraz trenczyńskim (9,5%, +0,6 p.p.).
Produkcja przemysłowa
Produkcja przemysłowa w pierwszym półroczu 2012 r. międzyrocznie wzrosła o
11,1%, co jest związane przede wszystkim ze wzrostem produkcji środków transportu o
43,9%, odzieży o 10,2%, urządzeń elektrycznych o 10,1%, maszyn o 9,6%, metali i
konstrukcji z metalu o 7,9%, produkcji komputerów, wyrobów elektronicznych oraz
optycznych o 1,2%. Spadek produkcji wystąpił w przemyśle chemicznym o 15,7%, koksu i
produktów ropopochodnych o 15,1%, farmaceutycznym o 10,8%, drewna i papieru o 4,2%,
spożywczym, napojów i wyrobów tytoniowych o 1,5% oraz tworzyw sztucznych o 1,5%. W
przemyśle wydobywczym odnotowano spadek o 8,5%, natomiast w dostawie energii
elektrycznej i gazu spadek o 3,1%.
Budownictwo
Wartość produkcji budowlanej w pierwszym półroczu 2012 r. była niższa w cenach
stałych o 10,7%, w porównaniu do pierwszego półrocza 2011 r. (-10,3% w cenach
bieżących), w tym na rynku krajowym była niższa o 13,4%, natomiast na rynkach
zagranicznych wzrosła o 50,7%. Przychody przedsiębiorstw budowlanych ze sprzedaży
towarów i usług międzyrocznie obniżyły się o 13,3%. Wydajność pracy w budownictwie
mierzona wartością produkcji na jednego zatrudnionego, była niższa w porównaniu
międzyrocznym o 7,2% i wyniosła 12 431,74 EUR. Średnia płaca w budownictwie wynosiła
584,0 EUR, co oznacza jej wzrost o 1,2%. W budownictwie na koniec czerwca 2012 r.
zatrudnionych było 165,5 tys. osób, co stanowi międzyroczny spadek o 4,2%.
14
Inwestycje zagraniczne
Od 2009 roku Słowacja odnotowuje niski napływ inwestycji zagranicznych. Wg
danych Narodowego Banku Słowacji (NBS) w 2011 r. na Słowacji wartość bezpośrednich
inwestycji zagranicznych (BIZ) wyniosła 845,9 mln EUR. Najwięcej inwestycji napłynęło na
Słowację z Republiki Czeskiej (276,2 mln EUR), następnie Cypru (156,2 mln EUR), Niemiec
(136,5 mln EUR), Luxemburga (130,8 mln EUR), Belgii (85,9 mln EUR) oraz USA (69,7).
Słowacka Agencja Rozwoju Inwestycji i Handlu SARIO w 2011 r. zrealizowała 26
zagranicznych projektów inwestycyjnych o łącznej wartości 517,6 mln EUR, które mają
stworzyć około 3,5 tys. miejsc pracy.
Wyszczególnienie
j.m.
2010
2011
Wielkość PKB, w cenach bieżących
mld
EUR
mld
EUR
tys.
EUR
%
%
mln
EUR
%
%
mln
EUR
%
%
mld
EUR
mld
EUR
mld
EUR
mln
EUR
mln
EUR
EUR
65,9
69,1
Pierwsze półrocze
2012
34,4
49,8
63,9
31,5
12,14
12,80*
6,37*
4,5
4,0
5047,0
-7,68
41,07
4436,1
1,0
14,4
97,4
5,0
3,3
3326,6
-4,82
43,31*
3275,7
3,9
13,5
110,4
4,1
2,9
-3 323,7
3,7
13,9
59,4
48,8
56,4
30,6
48,7
54,0
28,8
31 721
-
2 328
37
635*
2 495*
-
769,0
786,0
781,0
Wielkość PKB, w cenach stałych
PKB per capita
Tempo wzrostu PKB w cenach bieżących
Tempo wzrostu PKB w cenach stałych
Deficyt finansów publicznych
Relacja deficytu finansów publicznych do PKB
Relacja całkowitego długu publicznego brutto do PKB
Bilans budżetu państwa
Stopa inflacji
Stopa bezrobocia
Wartość obrotów handlu zagranicznego
Wartość słowackiego eksportu
Wartość słowackiego importu
Skumulowana
wartość
bezpośrednich
inwestycji
zagranicznych w RS
Skumulowana
wartość
bezpośrednich
inwestycji
zagranicznych Słowacji za granicą
Średnie miesięczne nominalne wynagrodzenie brutto
4,64
50,89
-2 325,8
źródło: Urząd Statystyczny RS, Narodowy Bank Słowacji, Ministerstwo Finansów Republiki Słowackiej
*dane szacunkowe
15
3.3. Główne sektory gospodarki
W pierwszym półroczu 2012r. wśród najważniejszych elementów składowych PKB w
cenach stałych największy wzrost wartościowy w porównaniu do analogicznego okresu 2011
r. osiągnęły sektory:
IT i telekomunikacja
+ 11,5%
pośrednictwo związane z nieruchomościami
+ 9,4%
przemysł
+ 9,1%
usługi w zakresie nauki i administracji
+ 5,8%
administracja państwowa, szkolnictwo, obrona, służba zdrowia i inne usługi
+ 2,6%
Natomiast spadek wartościowy wystąpił w sektorach:
budownictwo
- 8,7%
rolnictwo i rybołówstwo
- 7,2%
pośrednictwo finansowe
- 4,8%
usługi w zakresie sztuki, wypoczynku i rozrywki
- 1,6%
handel, hotelarstwo, gastronomia i transport
- 0,9%
W ogólnej wartości PKB Słowacji w okresie styczeń – czerwiec 2012 r. największy
udział wartościowy miały (obliczone na podstawie cen stałych):
1. przemysł
40,0%
2. handel, hotelarstwo, gastronomia i transport
14,2%
3. administracja państwowa, szkolnictwo, obrona, służba zdrowia i inne usługi 10,8%
4. usługi w zakresie nauki i administracji
6,6%
5. pośrednictwo związane z nieruchomościami
6,4%
6. budownictwo
5,1%
7. IT i telekomunikacja
4,2%
8. pośrednictwo finansowe
2,8%
9. usługi w zakresie sztuki, wypoczynku i rozrywki
2,4%
10. rolnictwo i rybołówstwo
1,6%
16
Słowacka gospodarka jest relatywnie mała o dużym stopniu otwartości, stąd
najważniejsze branże eksportowe, takie jak przemysł motoryzacyjny, elektrotechniczny i
elektroniczny, ale i maszynowy oraz metalowy stanowią jednocześnie o jej sile. Słowacja
około 85% wartości swojego eksportu lokuje w krajach UE. Powoduje to, że jej gospodarka
jest uzależniona od sytuacji gospodarczej w krajach, które są największymi odbiorcami
słowackich towarów, głównie Niemiec i Czech, ale także innych państw unijnych.
Dzięki bezpośrednim inwestycjom zagranicznym Słowacja jest dużym producentem
samochodów (pod względem liczby produkowanych samochodów w przeliczeniu na
mieszkańca Słowacja plasuje się w światowej czołówce) oraz istotnym producentem w branży
elektrotechnicznej i elektronicznej (głównie ekrany telewizyjne i elementy do nich).
Handel zagraniczny
W pierwszym półroczu 2012 r. obroty handlu zagranicznego Słowacji wg danych
Słowackiego Urzędu Statystycznego (SUS) wyniosły 59,4 mld EUR, co stanowi wzrost o
9,7% w porównaniu z analogicznym okresem roku 2011. Eksport słowackich towarów w ww
okresie międzyrocznie wzrósł o 10,5% i wyniósł 30,6 mld EUR oraz import na Słowację
wzrósł o 7,9% i osiągnął 28,8 mld EUR. Słowacja uzyskała nadwyżkę w handlu
zagranicznym wartości 1,7 mld EUR.
Największymi odbiorcami słowackich towarów za pierwsze półrocze 2012 roku były
Niemcy (21,3%), Czechy (13,8 %), Polska (7,5%), Węgry (6,8%), Austria (6,7%), Francja
(5,9%), Włochy (4,5%), Wielka Brytania (4,0 %) Rosja (3,8%) i Chiny (2,8%).
Największymi dostawcami towarów na rynek słowacki w okresie styczeń – czerwiec
2012 r. były: Niemcy (17,0%), Rosja (10,0%), Czechy (9,8%), Korea Południowa (9,3%),
Chiny (5,6%), Polska (3,6%), Węgry (3,5%), Włochy (3,0%), Francja (3,0%), oraz Austria
(2,3%).
Największą nadwyżkę w okresie styczeń – czerwiec 2012 r. Słowacja uzyskała w
obrotach towarowych z Niemcami (+1 598,5 mln EUR), Austrią (+1 396,0 mln EUR),
Czechami (+1 390,4 mln EUR), Polską (+1 265,3 mln EUR), Węgrami (+1 096,0 mln EUR)
oraz Francją (+942,5 mln EUR).
Najwyższy deficyt handlowy w pierwszym półroczu 2012 r. Słowacja odnotowała
wobec Korei Południowej (-2 635,0 mln EUR), Rosji (-1 724,4 mln EUR), Chin (-754,3 mln
EUR), Japonii (-421,0 mln EUR), Tajwanu (-269,1 mln EUR), Ukrainy (-108,8 mln EUR)
oraz Indii (-58,9 mln EUR).
17
Eksport
Największy wartościowy udział w słowackim eksporcie w pierwszym półroczu 2012 r. miały
następujące grupy asortymentowe (dynamika w międzyrocznym porównaniu):
Nazwa grupy asortymentowej
Maszyny i urządzenia mechaniczne; sprzęt elektrycz.; części
Pojazdy, statki pow., jednostki pływające
Metale nieszlachetne i wyroby z nich
Produkty mineralne
Tworzywa sztuczne i wyroby z nich oraz kauczuk
Udział
31,0 %
24,8 %
12,2 %
5,9 %
5,3 %
Dynamika
111,0
119,2
103,9
95,5
101,1
Największą dynamiką w ww. okresie 2012 r. w porównaniu do analogicznego okresu
2011 r. charakteryzował się eksport na Maltę (629,7), do Tajwanu (185,1), Estonii (182,9),
Chin (138,3), USA (127,0), Łotwy (126,6), Rosji (120,9), Niemiec (117,9) oraz Polski
(117,6). Natomiast najmniejszą dynamikę odnotowano w eksporcie do Luxemburga (78,2),
Indii (83,5), oraz Cypru (84,).
Import
Największy udział w słowackim imporcie w pierwszym półroczu 2012 r. miały następujące
grupy asortymentowe:
Nazwa grupy asortymentowej
Maszyny i urządzenia mechaniczne; sprzęt elektrycz.; części
Produkty mineralne
Pojazdy, statki pow., jednostki pływające
Metale nieszlachetne i wyroby z nich
Produkty przemysłu chemicznego
Tworzywa sztuczne i wyroby z nich
Udział
28,8%
14,0%
12,9%
10,1%
12,3%
6,0%
Dynamika
110,3
95,5
114,8
103,2
104,0
108,7
Największą dynamiką w pierwszym półroczu 2012 r. w porównaniu z analogicznym
okresem 2011 r. charakteryzował się import z Turkmenii (3 683,4), Korei Południowej
(153,3), Kanady (150,8) oraz Chorwacji (126,2). Natomiast najmniejszą dynamikę
odnotowano w imporcie z Malty (60,8), Tajwanu (63,8) oraz Łotwy (73,6). Import z Polski
osiągnął dynamikę 90,4.
Wg danych Słowackiego Urzędu Statystycznego w pierwszym półroczu 2012 r. polski
eksport na Słowację wyniósł 1 027,8 mln EUR (6 miejsce w słowackim imporcie). Polski
import ze Słowacji osiągnął wartość 2 293,1 mln EUR, co plasuje Polskę na 3 miejscu w
słowackim eksporcie. Słowacja w ww. okresie odnotowała aktywne saldo obrotów
handlowych z Polską w wysokości 1 265,3 mln EUR.
18
3.4. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach o charakterze ekonomicznym
Słowacja jest członkiem wielu organizacji o charakterze ekonomicznym.
Najważniejsze z nich to:
•
Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej agendy takie jak.:
- Międzynarodowa Organizacja Pracy
- Konferencja ONZ ds. Handlu i Rozwoju
- Organizacja ONZ ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO)
- Światowa Organizacja Turystyki
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Światowa Organizacja Handlu (WTO)
Bank Światowy
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Organizacja ds. Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)
Międzynarodowa Agencja ds. Energii
Międzynarodowa Agencja ds. Odnawialnych Źródeł Energii (IRENA)
Międzynarodowa Organizacja Celna
Organizacja ds. Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
Europejski Bank Inwestycyjny
Międzynarodowa Agencji Energii Atomowej (IAEA)
Wewnątrz europejska Organizacja Administracji Podatkowych (IOTA)
OECD
W dniach 19 – 21 czerwca 2012 r. w Podgoricy odbyło się seminarium OECD, które
organizowała Republika Słowacka w ramach schematu OECD dla zastosowania
międzynarodowych standardów owoców i warzyw.
Na rok 2012 słowacki rząd przeznaczył 70 000 euro na wsparcie wspólnych projektów
Słowacji i OECD.
ONZ
16 kwietnia 2012 r. odbyło się spotkanie Ministra SZ Słowacji Mirosława Lajczaka i
szefa Misji ONZ w Afganistanie Jana Kubisza.
Od stycznia 2012 r. były minister SZ i były Sekretarz Wykonawczy Komisji
Gospodarczej ONZ ds. Europy (UNECE) w Genewie Jan Kubisz objął funkcję szefa Misji
ONZ w Afganistanie.
19
3.5. Relacje gospodarcze z UE
Od 1.05.2004 r. Słowacja jest członkiem Unii Europejskiej, co ma bardzo duże
znaczenie dla gospodarki tego kraju. Zniesienie kontroli celnych oraz swoboda przepływu
towarów, usług i kapitału wewnątrz UE zdecydowanie ułatwiło eksporterom słowackim
działanie na unijnym rynku. Od 21 grudnia 2007r. Słowacja jest w strefie Schengen.
W związku z wejściem z dniem 1.01.2009 r. Słowacji do strefy euro nastąpiło
uproszczenie współpracy handlowej z innymi członkami tej strefy. Proces wprowadzania euro
na Słowacji odbył się sprawnie i bezproblemowo.
20
4. Dwustronna współpraca gospodarcza Polska-Słowacja
4.1 Gospodarcze umowy dwustronne
W stosunkach Polski ze Słowacją obowiązują dwie umowy dwustronne o charakterze
gospodarczym:
- Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Słowacką w sprawie unikania
podwójnego opodatkowania w zakresie podatków i majątku (sporządzona 18.08.1994 r.)
- Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Słowacką w sprawie wzajemnego
popierania i ochrony inwestycji (sporządzona 18.08.1994 r.)
4.2. Handel zagraniczny
W ogólnej charakterystyce rozwoju gospodarczego Słowacji podane są dane wg
Słowackiego Urzędu Statystycznego, które od lat różnią się od danych Głównego Urzędu
Statystycznego (GUS) RP. Wg GUS w okresie styczeń - sierpień 2012 r. polski eksport na
Słowację wyniósł 2,28 mld EUR przy międzyrocznym wzroście o 6,6%, a polski import
ze Słowacji wyniósł 2,05 mld EUR przy międzyrocznym spadku o 0,8%. Polska uzyskała
ze Słowacją dodatni bilans handlowy w wysokości 232,87 mln EUR. W układzie
terytorialnym polskiego handlu zagranicznego w okresie ośmiu miesięcy 2012 r. Słowacja
zajmowała 10 miejsce w polskim eksporcie z udziałem 2,48% i 12 miejsce polskim imporcie
z udziałem 2,08%.
Eksport
W strukturze polskiego eksportu na Słowację w okresie ośmiu miesięcy 2012 r.
największe udziały miały grupy towarowe:
Wyszczególnienie
wyroby przemysłu elektromaszynowego, w tym:
urządzenia mechaniczne i elektryczne
pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływaj.
i współdział. urządzenia
wyroby metalurgiczne
artykuły rolno-spożywcze, w tym:
zwierzęta żywe, produkty pochodzenia zwierzęcego
produkty pochodzenia roślinnego
tłuszcze, oleje pochodzenia zwierzęcego i rośl.
gotowe artykuły spoż., napoje bezalk., alkohol. i ocet, tytoń
wyroby przemysłu chemicznego, w tym:
produkty przemysłu chemicznego i pokrewnych
tworzywa sztuczne i wyroby z nich, kauczuk i wyroby z niego
produkty mineralne
wyroby przemysłu drzewno-papierniczego,w tym:
drewno i wyroby z niego, wyr. z korka i koszykarskie
ścier drzewny lub z in. mat. celulozowego, papier i tektura
wyroby przemysłu lekkiego, w tym:
materiały i wyroby włókiennicze
obuwie, nakrycia głowy, sztuczne kwiaty
wyroby ceramiczne
Wartość
w mln EUR
620,5
317,9
284,0
Udział %
Dynamika
27,2
13,9
12,5
126,7
122,6
132,3
419,3
332,2
123,6
27,0
13,9
167,7
325,0
123,3
201,8
200,1
108,4
58,3
50,1
69,0
57,4
11,7
76,2
18,4
14,6
5,4
1,2
0,6
7,4
14,2
5,4
8,8
8,8
4,8
2,5
2,2
3,0
2,5
0,5
3,3
106,6
114,0
108,9
106,9
110,3
119,8
101,0
94,0
105,8
68,2
110,0
146,8
85,4
102,3
98,8
123,4
110,4
Źródło: Główny Urząd Statystyczny RP
21
Import
W strukturze polskiego importu ze Słowacji w okresie ośmiu miesięcy 2012 r.
największe udziały miały grupy towarowe:
Wyszczególnienie
wyroby metalurgiczne
wyroby przemysłu elektromaszynowego, w tym:
urządzenia mechaniczne i elektryczne
pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływaj.
i współdział. urządzenia
produkty mineralne
wyroby przemysłu chemicznego, w tym:
produkty przemysłu chemicznego i pokrewnych
tworzywa sztuczne i wyroby z nich, kauczuk i wyroby z niego
artykuły rolno-spożywcze, w tym:
zwierzęta żywe, produkty pochodzenia zwierzęcego
produkty pochodzenia roślinnego
tłuszcze, oleje pochodzenia zwierzęcego i rośl.
gotowe artykuły spoż., napoje bezalk., alkohol. i ocet, tytoń
wyroby przemysłu drzewno-papierniczego,w tym:
drewno i wyroby z niego, wyr. z korka i koszykarskie
ścier drzewny lub z in. mat. celulozowego, papier i tektura
Wartość
w mln EUR
555,8
554,9
358,9
184,6
Udział %
Dynamika
27,1
27,1
17,5
9,0
101,2
105,2
106,4
102,5
290,9
244,7
86,4
158,3
199,4
20,6
80,6
3,6
94,6
109,2
50,4
58,9
14,2
11,9
4,2
7,7
9,7
1,0
3,9
0,2
4,6
5,3
2,5
2,9
90,7
80,4
74,6
84,0
114,0
99,9
100,4
108,5
133,7
103,1
112,7
96,1
Źródło: Główny Urząd Statystyczny RP
Struktura polsko-słowackiej wymiany odzwierciedla tradycyjne więzi gospodarcze
(surowce, wyroby przemysłu ciężkiego i chemicznego), a także nowe branże rozwijane dzięki
inwestycjom zagranicznym (przemysł elektrotechniczny i samochodowy).
Wg danych GUS w liczbach bezwzględnych w okresie styczeń - sierpień 2012 r.
Polska w handlu ze Słowacją odnotowała największe nadwyżki w przypadku artykułów
rolno-spożywczych (+132,8 mln EUR), w tym zwierzęta żywe i produkty pochodzenia
zwierzęcego (+103,0 mln EUR), gotowe artykuły spożywcze, napoje bezalkoholowe, alkohol,
ocet, tytoń (+73,2 mln EUR), mięso i podroby jadalne (+64,5 mln EUR), produkty mleczne,
jaja ptasie i miód (+44,4 mln EUR); wyrobów przemysłu chemicznego (+80,3 mln EUR) oraz
wyrobów przemysłu elektromaszynowego (65,6 mln EUR). Największy deficyt Polski w
handlu ze Słowacją wystąpił w przypadku żelaza i wyrobów ze stali (-155,9 mln EUR),
wyrobów z metali nieszlachetnych (-136, 5 mln EUR) oraz produktów mineralnych (-90,9
mln EUR).
22
4.3. Inwestycje
Współpraca inwestycyjna pozostaje na stosunkowo niskim poziomie, choć należy
odnotować zwiększone zainteresowanie podmiotów słowackich polskim sektorem
energetycznym oraz budowlanym, a firm polskich dystrybucją artykułów konsumpcyjnych na
rynku słowackim.
Wg danych Narodowego Banku Słowacji w 2011r. na Słowację z Polski napłynęły
bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) wartości 1,58 mln EUR. Natomiast napływ
słowackich BIZ do Polski wyniósł 17,0 tys. EUR.
Skumulowane inwestycje polskie na Słowacji na koniec 2010r. wynosiły 44,9 mln
EUR, co daje Polsce 25 pozycję wśród inwestorów zagranicznych. Skumulowane słowackie
inwestycje w Polsce wynosiły 95,0 mln EUR. Polska wśród krajów, w których Słowacja
zainwestowała najwięcej zajmuje 7-te miejsce. Na tak wysoką pozycję Polski wpłynęła
przede wszystkim aktywność akwizycyjna grup finansowych Penta i J&T oraz firmy
developerskiej HB Reavis.
Dane te nie w pełni odzwierciedlają aktywność inwestorów na obu rynkach. Jedną z
przyczyn takiej sytuacji jest fakt, że inwestorzy po ulokowaniu pierwszej inwestycji często
tworzą w danym kraju filie, które są podmiotami prawnymi tego kraju i dokonywane przez
nich inwestycje nie są rejestrowane jako zagraniczne.
Polskie inwestycje na Słowacji związane są głównie z dystrybucją towarów
rynkowych (materiały budowlane, meble, artykuły rolno-spożywcze, tekstylia, obuwie, sprzęt
gospodarstwa domowego) oraz z branżą samochodową. Największe polskie inwestycje
dotyczą produkcji i dystrybucji napojów (Maspex Wadowice), produkcji puszek (CanPack)
oraz usług doradztwa komputerowego i sprzedaży oprogramowania (Asseco Poland), a także
dystrybucji materiałów budowlanych i artykułów wyposażenia wnętrz (Merkury Market) i
mebli (Black Red White), sieć sklepów sprzedaży obuwia CCC. Wejście na rynek słowacki
aktualnie ogłosiła firma windykacyjna Kruk. Decyzję ekspansji na rynku słowackim podjęło
PKP Cargo, które jest wspólnie ze spółką Rail Cargo Spedition założycielem spółki PKP
International.
Wśród firm słowackich, które w ostatnim czasie podjęły działania akwizycyjne w
Polsce, należy wymienić firmę HB Reavis, która m.in. wygrała przetarg na rekonstrukcję
dworca kolejowego Warszawa Zachodnia, Esset, należącą do najszybciej rosnących firm
technologicznych w Europie (technologie IT) oraz J&T (private eqiuty) inwestującą głównie
w branży turystycznej. W branży odzieży sportowej w Polsce słowacka firma EXISPORT
prowadzi sieć 9 sklepów.
23
4.4. Współpraca regionalna
Współpraca władz samorządowych, miast i gmin Polski i Słowacji jest dobrze
rozwinięta. Słowackie i polskie regiony mają podpisane 9 umów o partnerstwie. Współpracę
realizują także miasta partnerskie. Rozwojowi kontaktów regionalnych sprzyja bliskość
językowa, kulturowa, ale także zbieżność interesów w dążeniu do zrównoważonego rozwoju
społeczności lokalnych. Znaczącym impulsem dla tej współpracy jest realizacja projektów
regionalnych finansowanych ze środków unijnych w ramach programu Interreg IIIA PolskaRepublika Słowacka 2007-2013 (ok. 180 mln euro).
Ponadto polsko-słowackie kontakty realizowane są również w formie współpracy
euroregionalnej. Na polsko – słowackiej granicy działają trzy euroregiony: Euroregion Tatry,
Euroregion Beskidy oraz Euroregion Karpacki.
Koordynacją współpracy transgranicznej i międzyregionalnej zajmuje się PolskoSłowacka Komisja Międzyrządowa ds. Współpracy Transgranicznej. XVII posiedzenie
Komisji odbyło się w Warszawie, 7-8. 04. 2011 r. W dniach 6 – 7 września 2012r. w
Oszczadnicy miało miejsce spotkanie Grupy Roboczej ds. Współpracy Gospodarczej
Słowacko – Polskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Transgranicznej.
4.5. Współpraca samorządów gospodarczych
Współpraca polskich i słowackich izb gospodarczych oraz związków branżowych od
lat pomyślnie się rozwija. Współdziałanie izb koncentruje się przede wszystkim na
wspieraniu małych i średnich przedsiębiorstw oraz pobudzeniu gospodarczej aktywności
społeczności lokalnych.
Najbardziej aktywnie współpracują przede wszystkim samorządy gospodarcze regionów
przygranicznych Polski (województwo śląskie, małopolskie i podkarpackie) i Słowacji
(region, żyliński, preszowski i koszycki), czemu sprzyja głównie bliskie położenie.
Ponadto funkcjonują mieszane izby gospodarcze Słowacko-Polska Izba Handlowa w Żylinie
oraz Polsko-Słowacka Izba Przemysłowo-Handlowa w Krakowie, które świadczą usługi dla
przedsiębiorstw i co roku realizują program z zakresu promocji gospodarczej.
24
5. Dostęp do rynku
5.1. Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług
Polskie towary i usługi mają zapewniony swobodny dostęp do rynku słowackiego na
zasadach obowiązujących w Unii Europejskiej. Sprzedaż towarów pochodzenia polskiego na
rynku słowackim oraz nabycie na tym rynku towarów pochodzenia słowackiego przez osoby
polskie, traktowane są jako operacje wewnątrzunijne. Nowe, bardziej liberalne zasady
świadczenia usług na rynku wewnętrznym UE przyczyniają się do rozwoju tych usług w
wymiarze międzynarodowym, w tym wpływają również na wzrost zainteresowania rynkiem
słowackim ze strony polskich przedsiębiorstw.
Możliwości podejmowania działalności usługowej na Słowacji przez obywateli
polskich (np. na zasadzie samozatrudnienia) są cały czas duże. Rejestrując działalność
usługową na Słowacji, polski przedsiębiorca nie powinien napotkać na przeszkody czy
bariery administracyjne. Po utworzeniu instytucji Pojedynczych Punktów Kontaktowych
doszło do znacznego uproszczenia i przyspieszenia procesu rejestracji działalności
gospodarczej. Należy jednak pamiętać o konieczności posługiwania się językiem słowackim
(lub ew. czeskim) w kontaktach z miejscową administracją oraz o rejestracji do systemu
ubezpieczenia społecznego, której jak na razie PPK nie wykonują. Prowadzenie stałej
działalności usługowej, pod względem formalno-prawnym (urzędy, zaświadczenia,
zezwolenia, rejestracja) jest dla polskich usługodawców identyczne, jak dla przedsiębiorców
miejscowych. ˇ
Z dniem 1.06.2010 r. wraz z ustawą o usługach na rynku wewnętrznym wchodzi w
życie nowelizacja ustawy o działalności gospodarczej (živnostenský zákon) nr 136/2010 Z.z.
Nowelizacja ma przede wszystkim na celu uproszczenie procedury związanej z rozpoczęciem
przez nowe podmioty, w tym zagraniczne, działalności gospodarczej na terenie Słowacji.
Uproszczenie procedur wpłynie na skrócenie do minimum czasu, niezbędnego do
zarejestrowania swojej działalności na terenie Słowacji, cała procedura rejestracyjna
ograniczy się jednorazowej wizyty w Wydziale ds. Działalności Gospodarczej Urzędu
Wojewódzkiego na terenie województwa, gdzie planowane jest prowadzenie działalności.
Istotną zmianą, która w sposób szczególny dotyczy podmiotów zagranicznych, jest
zapis umożliwiający rejestrację działalności gospodarczej bez konieczności przedstawiania
oryginałów dokumentów, urzędowo poświadczonych kopii dokumentów oraz tłumaczeń
dokonanych przez osoby uprawnione.
Za barierę utrudniającą dostęp polskich towarów na rynek słowacki można uznać
niedostateczną infrastrukturę połączeń komunikacyjnych. Odnosi się to zarówno do połączeń
drogowych, jak i kolejowych. W pierwszym przypadku odczuwalny jest dotkliwy brak dróg
szybkiego ruchu, łączących systemy autostradowe obu państw, a w drugim połączeń
kolejowych o odpowiednim wyposażeniu technicznym.
25
5.2. Dostęp do rynku pracy
Zgodnie z Traktatem o przystąpieniu Republiki Słowackiej do Unii Europejskiej, obywatele
RP uzyskali całkowity dostęp do słowackiego rynku pracy. Zatrudnianie obywateli polskich
realizowane jest wg takich samych zasad jak obywateli RS, za wyjątkiem obowiązku
monitorowania napływu i odpływu pracowników oraz członków ich rodzin, wynikającego z
Rozporządzenia Rady UE nr 1612/68. Takie same przepisy dotyczą zarówno pracowników
stałych i sezonowych, jak też zatrudnionych na obszarach przygranicznych. Monitoring
pracowników zagranicznych wykonywany jest za pośrednictwem kart informacyjnych, które
wypełnia pracodawca i przekazuje do miejscowego Urzędu Pracy, Spraw Socjalnych i
Rodziny (Úrad prace sociálnych veci a rodiny). W przypadku, gdy pracodawcą jest osoba
zagraniczna, wykonująca na terenie Słowacji np. usługi budowlano – montażowe, obowiązek
wypełnienia i przekazania karty informacyjnej ma kontrahent słowacki, a w razie jego braku
pracodawca zagraniczny. W odniesieniu do obywateli polskich zatrudnionych na terenie
Słowacji przez pracodawcę zagranicznego, kartę informacyjną o rozpoczęciu lub zakończeniu
pracy, może złożyć słowacka osoba prawna lub fizyczna upoważniona przez pracodawcę
zagranicznego.
Podstawowym przepisem prawnym określającym zasady zatrudniania obcokrajowców
na terytorium Republiki Słowackiej jest ustawa nr 5/2004 Z.z. o usługach w zakresie
zatrudnienia wraz z późniejszymi zmianami. Akty prawne, wzory kart informacyjnych oraz
inne szczegółowe informacje dot. prawa pracy, ubezpieczania itp. dostępne są na stronie
internetowej Ministerstwa Spraw Socjalnych i Rodziny RS www.employment.gov.sk
5.3. Nabywanie i wynajem nieruchomości
Cudzoziemcy tj. osoby prawne z siedzibą lub osoby fizyczne z miejscem stałego
zamieszkania poza terytorium Republiki Słowackiej, zgodnie z § 19a słowackiego Prawa
dewizowego (nr 202/1995 Z.z.), mogą nabywać nieruchomości tj. położone na terytorium
Słowacji na takich samych zasadach jak osoby krajowe, za wyjątkiem gruntów rolnych oraz
leśnych znajdujących się poza terenem zabudowanym. Powyższe ograniczenie nie dotyczy
obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej z czasowym pobytem na Słowacji, którzy
gospodarowali na gruntach rolnych przed ich nabyciem co najmniej przez 3 lata od dnia
wejścia w życie umowy o akcesji Słowacji do UE. Zgodnie z umową o akcesji Słowacji do
UE, ograniczenie to może być stosowane przez okres do 7 lat od daty przystąpienia Słowacji
do UE. Niektóre ograniczenia w nabywaniu nieruchomości przez osoby krajowe, jak i
obcokrajowców wynikają również z odrębnych norm prawnych np. z ustawy nr 44/1998 Z.z.
o ochronie i eksploatacji bogactw mineralnych, ustawy nr 184/2002 Z.z. o tokach wodnych,
ustawy nr 277/1994 Z.z. o ochronie zdrowia, ustawy nr 2287/1994 Z.z. o ochronie bogactw
naturalnych, ustawy nr 135/1961 Z.z. o komunikacjach naziemnych oraz ustawy nr 27/1987
Z.z. o państwowej ochronie zabytków w brzmieniu ustawy nr 193/2000 Z.z. W sprawach
zakupu i najmu nieruchomości zalecany jest kontakt z odpowiednim biurem nieruchomości.
Adresy kontaktowe słowackich biur nieruchomości wraz z ofertami sprzedaży, znajdują się na
portalu www.reality.sk.
26
5.4. System zamówień publicznych
Zasady przeprowadzania przetargów publicznych reguluje ustawa o zamówieniach
publicznych nr 523/2003 Z.z. wraz z późniejszymi zmianami. Określa ona metody i formy
realizacji zamówień publicznych dot. zawierania umów o dostawie towarów, prac oraz
świadczeniu usług. Zgodnie z ww. ustawą, przy realizacji zamówień publicznych muszą być
przestrzegane zasady przejrzystości, równego traktowania oraz niedyskryminacji
zainteresowanych stron, przy równoczesnym dotrzymywaniu zasad gospodarności w
wydatkowaniu środków finansowych. Ustawa transponuje do porządku prawnego Słowacji,
obowiązujące w tym zakresie przepisy prawne UE. Wykaz przejętych przepisów UE zawiera
Załącznik nr 1 do ww. ustawy. Nadzór nad realizacją ustawy o zamówieniach publicznych
sprawuje Urząd Zamówień Publicznych. Na stronach internetowych tego Urzędu
www.uvo.gov.sk znajduje się m.in. jednolity tekst ww. ustawy (również w jęz. angielskim),
Biuletyn Zamówień Publicznych, decyzje Urzędu w sprawach zamówień, itp.
5.5. Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej
Nadzór nad realizacją obowiązujących w Republice Słowackiej regulacji prawnych w
zakresie patentów, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i
regionalnych oraz umów międzynarodowych, sprawuje Państwowy Urząd Własności
Przemysłowych Republiki Słowackiej. Na stronie internetowej tego urzędu www.upv.sk
znajdują się wszelkie obowiązujące akty prawne w tym zakresie oraz umowy
międzynarodowe podpisane przez Republikę Słowacką.
Prawa autorskie w Republice Słowackiej chronione są na podstawie ustawy nr
618/2003 Z.z. o prawie autorskim oraz prawach związanych z prawem autorskim. Ochrona
prawna wg ww. ustawy obejmuje dzieła autorskie obywateli słowackich oraz dzieła
opublikowane na terenie Słowacji bez względu na obywatelstwo i miejsce zamieszkania
autora. Ochronie podlegają również prezentacje artystyczne, zapisy dźwiękowe, audiowizualne oraz bazy danych wytworzone lub opublikowane na terytorium Słowacji. Zgodnie z
ustawą nr 435/2001 Z.z. o patentach oraz dodatkowych świadectwach ochronnych w
brzmieniu ustawy nr 402/2002 Z.z., patenty udzielane są na nowe wynalazki, które mają
zastosowanie w przemyśle, po wykonaniu ich formalno-prawnej oraz merytorycznej analizy.
Analiza wykonywana jest na wniosek zgłaszającego, który powinien być złożony najpóźniej
do 36 miesięcy od złożenia wniosku patentowego. Patenty mogą być przyznawane również na
substancje chemiczne i farmaceutyki. Okres ochrony patentowej wynosi 20 lat od złożenia
wniosku patentowego.
Jako wzory przemysłowe, mogą być chronione nowe rozwiązania techniczne, które
przekraczają ramy zwykłych czynności zawodowych i mają zastosowanie w przemyśle.
Ochrona wzorów przemysłowych polega na rejestracji w Państwowym Urzędzie Własności
Przemysłowych RS. Przed rejestracją wykonywana jest analiza wniosku pod względem
formalno-prawnym. Ochrona wzoru przemysłowego trwa 4 lata od dnia rejestracji. Na
podstawie wniosku właściciela wzoru, okres ochrony może być przedłużany dwukrotnie każdorazowo o 3 lata. Regulacje prawne dotyczące ochrony wzorów przemysłowych
27
zawierają ustawy nr 478/1992 Z.z. oraz nr 90/1993 Z.z. Wg ustawy nr 55/1997 Z.z. o
ochronie znaków towarowych, znakiem towarowym jest oznaczenie słowne lub graficzne
odróżniające towar lub usługę jednej osoby od towaru lub usługi osoby drugiej. Ustawa
określa również wyjątki, które nie mogą być uznane za znak towarowy np. znaki zawierające
nazwy państw, regionów, oznaczenia kłamliwe itp. Wniosek w sprawie ochrony znaku
towarowego może złożyć jakakolwiek osoba prawna lub fizyczna. Okres ochrony wynosi 10
lat od dnia złożenia wniosku. Na wniosek właściciela znaku, ochronę mnożna przedłużyć na
następne 10 lat.
28
6. Przydatne kontakty i linki
6.1. Administracja gospodarcza
• Ministerstwo Gospodarki i Budownictwa RS (Ministerstvo hospodárstva SR)
www.economy.gov.sk
• Ministerstwo Transportu, Poczt i Telekomunikacji RS (Ministerstvo dopravy, pôšt a
telekomunikácií) www.telecom.gov.sk
• Ministerstwo Finansów RS (Ministerstvo financií SR) www.finance.gov.sk
• Ministerstwo Pracy, Spraw Socjalnych i Rodziny RS (Ministerstvo práce, socialnych
vecí a rodiny SR) www.employment.gov.sk
• Ministerstwo Rolnictwa, Środowiska i Rozwoju Regionalnego RS (Ministerstvo
pôdohospodárstva SR) www.land.gov.sk
• Słowacki Bank Narodowy (Národná banka Slovenska) www.nbs.sk
• Urząd Statystyczny RS (Štatistický úrad SR) www.statistics.sk
• Urząd Kontroli Podatkowej (Úrad daňového preverovania) www.udpsr.sk
• Urząd Geodezji, Kartografii i Katastru RS (Úrad geodézie, kartografie a katastra SR)
www.geodesy.gov.sk
• Urząd ds. Normalizacji, Metrologii i Badań RS (Úrad pre normalizáciu, metrológiu a
skúšobníctvo SR) www.normoff.gov.sk
• Urząd Zamówień Publicznych (Úrad pre verejné obstarávanie) www.uvo.gov.sk
• Urząd Własności Przemysłowej (Úrad priemyselného vlastníctva SR)
www.indprop.gov.sk
• Słowacka Agencja Rozwoju Inwestycji i Handlu SARIO (Slovenská agentúra pre
rozvoj vestícií a obchodu) www.sario.sk
• Agencja Narodowa ds Rozwoju Małej i Średniej Przedsiębiorczości (Národná
agentúra pre rozvoj malého a stredného podnikania) www.nadsme.sk
• Urząd Antymonopolowy (Protimonopolný úrad SR) www.antimon.gov.sk
• Urząd Telekomunikacyjny (Telekomunikačný úrad SR) www.teleoff.gov.sk
6.2. Samorząd gospodarczy (wybrane związki branżowe)
• Słowacka Izba Przemysłowo-Handlowa (Slovenská obchodná a priemyselna komora)
www.sopk.sk
• Słowacko-Polska Izba Handlowa (Slovensko-poľská obchodná komora)
www.spok.sk, www.interbiznis.sk
• Słowacka Izba Przedsiębiorczości (Slovenská ţivnostenská komora) www.szk.sk
• Słowacka Izba Rolno-Spożywcza (Slovenská poľnohospodárska a potravinárska
komora) www.sppk.sk
• Związek Przemysłu Tekstylnego i Odzieżowego (Asociácia textilného a odevného
priemyslu ) www.atop.sk
• Izba Przemysłu Spożywczego Słowacji (Potravinárska komora Slovenska)
www.pks.sk
• Słowacka Agencja Turystyki (Slovenská agentúra cestovného ruchu) www.sacr.sk
•
29
6.3. Oficjalna prasa ekonomiczna
• Dziennik Hospodárske noviny (Gazeta Gospodarcza) e-mail: inzercia@ecopress,
www.hnonline.sk
• Tygodnik TREND e-mail: [email protected], www.etrend.sk
• Dwutygodnik PROFIT http://profit.etrend.sk
• Miesięcznik OBCHOD (Handel) www.sanoma.sk, e-mail: [email protected]
• Miesięcznik Slovenský výber (Słowackie Naj) www.slovenskyvyber.sk, e-mail:
[email protected]
• Miesięcznik Doprava a logistika (Transport i Logistyka) www.elogistika.hnonline.sk,
email: [email protected]
6.4. Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym
a) portale informacyjne o charakterze ekonomiczny
- http://openiazoch.zoznam.sk
- www.infobank.sk
- www.rmsfinport.sk
- http://aktualne.centrum.sk
- www.ekonomika.sk
- www.surf.sk/ekonomika-financie/
- http://katalog.atlas.sk/ekonomika_a_financie/
b) portal informacji prawnych Ministerstwa Sprawiedliwości RS-przepisy prawne
http://jaspi.justice.gov.sk/jaspiw1/jaspiw_mini_fr0.htm
c) formularze niezbędne do rejestracji działalności gospodarczej na terenie Słowacji
http://www.civil.gov.sk/p09/p09-02.shtm
d) adresy Urzędów ds. Działalności Gospodarczej „Ţivnostenský úrad”
http://www.civil.gov.sk/p18/p18-04.shtm
e) rejestr handlowy
www.orsr.sk
f) rejestr ewidencji działalności gospodarczej
www.zrsr.sk
30
7. Zestawienie firm
Lp. Nazwa firmy
PRIMACLIMA, a.s.
1
Adres
Cabajská 28
949 01 Nitra
2
COM-CLIMA
3
Top - Clima spol. s r.o.
4
TATRA CLIMA, s.r.o.
5
CIUR SK, s.r.o.
6
KEBEK SLOVAKIA
s.r.o.
Dopravná 2 (oproti HM
Tesco)
040 13 Košice
Dlhé hony 4991
058 01 Poprad
Lamačská cesta 8
811 04 Bratislava
Vajnorská 137
831 04 Bratislava
7
ELEKTRODESIGN
Ventylatory S.R.O.
Stará Vajnorská 17, 831 04
Bratislava
8
Total Plumbing, Heating
& AC
1208 A McDonald St.Regina,
SK S4N4X6
9
Apiagra, klimatizácie a
vetranie, s.r.o.
Slanická 36
SK-02943 Zubrohlava
10
Climaport, s.r.o.
Dobšinského 1/43,
949 01
Mail
[email protected]
Telefon
0905 902792
[email protected]
Tel.: 035/77 31 043
Fax : 035/77 33 846
WWW
[email protected]
[email protected]
[email protected]
421 911 269 700
[email protected]
www.kebek.sk
http://www.elektrodesign.sk
[email protected]
[email protected]
Tel: +421-43-55 05
111 - 122, 126
Fax: +421-43-55
05 123
0905 532 091
www.climaport.sk
31
11
ABC PLYN, spol. s r.o.
Československej armády 2,
036 01 Martin
[email protected]
tel.: 043/4224809
fax: 043/4301888
12
MAGA s.r.o.
[email protected]
421475634798
13
ATTACK, s.r.o.
Samuela Kollára 86 979 01
Čerenčany, SLOVAKIA
Dielenská Kružná 5020 038
61 VRUTKY REPUBLIKA
SŁOWACKA
Čordákova 18
[email protected]
421 (0)55/6452550
14
www.tepelne-cerpadla.eu
STAVTRADE s.r.o.
15
Wamak, s.r.o.
16
Danfoss spol. s r.o.
Orovnica 252
SK - 966 52 Orovnica
Slovak Republic
Továrenská 49
953 01 Zlaté Moravce
18
BTK - bývanie, teplo,
klimatizácia s.r.o.
MDM group s r.o.
19
Imrich Mattoš - IMTEC
20
Chladenie - Klimatizácia, Hostie č.406,
s.r.o.
951 94 Hostie
Słowacja
17
Hradská 1/a
821 07 Bratislava
Hodžova 5
Malacky 901 01
Kadnárova 19
831 52 Bratislava Slovensko
www.danfoss.sk
[email protected]
02/40 20 09 11
[email protected]
www.klimatizacia.info
http://www.imtec.sk
[email protected]
421 376423600
http://www.chladcentrum.sk
32