pobierz - Akademia Orange

Transkrypt

SPIS
SCENARIUSZY
2 ,
1 .
#HASHTAG
2 ,
(ZA)MALOWAĆ MUZEUM
3 .
160 ZNAKÓW
4 .
EKFRAZA
5 .
PO CO DO MUZEUM?
6 .
REGULAMIN ZWIEDZANIA
7 .
GABINET OSOBOWOŚCI
8 .
KALORYFER
9 .
KONTRWIDOK
3 .
1.
6 .
4 .
5.
9 .
7 .
8 .
ORGANIZATOR
PROJEKT REALIZOWANY W RAMACH
PROGRAMU FUNDACJI ORANGE
PARTNERZY
AUTORZY/AUTORKI
[GRUPA ROBOCZA WEM]:
Bogna Buziałkowska
Barbara Domaradzka
Paweł Dudziak
Weronika Idzikowska
Barbara Kaczorowska
Marcin Koziński
Magdalena Kreis
Jakub Krukar
Katarzyna Maniak
Alicja Szulc
Beata Tomczyk
Daniel Kiermut
Leszek Karczewski
Agata Pietrzyk
Agnieszka Pajaczkowska
Milena Soporowska
Kinga Michalska
Maria Stelmaszczyk
OPRACOWANIE TEKSTU:
Agata Pietrzyk
& Agnieszka Pajączkowska
PROJEKT
GRAFICZNY:
Zofia Zaccaria
FOTOGRAFIA:
Kamila Szuba
KOREKTA:
Julia Odnous
PODZIĘKOWANIA:
Dorota Ogrodzka, Agnieszka Strzemińska
Dziekujemy też wszystkim prowadzacym, a także instytucjom, które gościły nas podczas warsztatów dla grupy
roboczej WEM:
Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Etnograficzne
w Warszawie, Studio Edwarda Krasińskiego, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Towarzystwo Inicjatyw Twórczych ę,
Muzeum Woli, Stowarzyszenie Topografie, Muzeum Sztuki
w Łodzi, Mistrzowie Zmianowi, Muzeum Historii Żydów Polskich
HASHTAG
HASHTAG
2
O CO CHODZI?
Co by było, gdyby muzeum potraktować jak
przestrzeń wirtualną?
Gdyby sposób poruszania
się po galeriach
i muzealnych korytarzach
zależał od preferencji
i indywidualnych skojarzeń widza? Gdyby poszerzyć i rozmnożyć wyznaczone przez muzeum,
rekomendowane „kierunki
zwiedzania”, a przy
tym dać oglądającym
możliwość wypowiedzi
i twórczego działania?
Aby przeprowadzić taki
eksperyment, spróbujmy
zestawić ze sobą przestrzeń ekspozycji i język
internetu. Tym razem
proponujemy użycie
hashtagu (#), czyli znacznika stosowanego dziś
powszechnie na portalach społecznościowych.
Hasthtag pozwala na
umieszczenie ważnych
dla indywidualnego użyt-
wspomnień, które
obiekt wywołuje
w osobie zwiedzającej (np. #jakubabci,
#przedklasowka)
kownika haseł, jest także
sposobem na budowanie
relacji i grupowanie informacji.
Ćwiczenie ma nie tylko otworzyć przestrzeń
muzeum na nowe, spersonalizowane sposoby
zwiedzania, ale też ma
pozwolić na lepsze zrozumienie narzędzi internetowych.
Za pomocą kolorowych
karteczek samoprzylepnych i taśm izolacyjnych
uczestnicy stworzą ścieżki
zwiedzania ekspozycji
muzealnej wokół czterech
zagadnień:
1
3
4
emocji odbiorców
wobec obiektu
(np. #tojestekstra,
#jakzkoszmaru,
#lubieto)
formy, wyglądu zewnętrznego dzieła
sztuki
(np. #jakhipster,
#solidnarobota)
problemów
z rozumieniem
sztuki/ekspozycji,
(#nieogarniam)
CEL:
• użycie formy komunikacji bliskiej młodzieży (hashtag) w obszarze sztuki — zaproponowanie alternatywnego zastosowania znanego
narzędzia internetowego, pokazanie sztuki
jako przestrzeni spotkania,
• wykroczenie poza „edukację” w znaczeniu zdobywania wiedzy na temat obiektów
(faktów, informacji o dziełach) w stronę
ujawniania informacji o samych odbiorcach
(wrażeniach, emocjach, jakie obiekty w nich
wywołują).
GŁÓWNE
ZAGADNIENIA:
praca z ekspozycją, hashtag, emocje, wrażenia, indywidualny odbiór, na styku rzeczywistości: internet i „real” spojone w jedno;
sposoby organizacji ekspozycji; muzeum
otwarte na zwiedzających.
POTRZEBNE
MATERIAŁY:
• cztery kolorowe bloki karteczek
samoprzylepnych (np. żółtych, zielonych,
różowych, niebieskich) z nadrukowanymi/
narysowanymi znaczkami # (symbolem
hashtagu)
• kilka taśm izolacyjnych w takich samych
kolorach (żółty, zielony, różowy, niebieski),
ewentualnie sznurek, tasiemki
• nożyczki
• zestaw materiałów plastycznych:
szary papier, gazety kolorowe, glina,
plastelina, kredki, flamastry itp.
• czarne kółka wycięte z tektury
DLA KOGO:
młodzież 14–18 lat
(w przypadku tego scenariusza
sugerujemy limit 25 osób).
PRZEBIEG:
1. Pierwszym etapem warsztatu jest wspólne
zdefiniowanie pojęcia „hashtagu” (jego możliwości i funkcji). Wypracowaną razem
roboczą definicję można spisać i powiesić
w widocznym miejscu. Przy ustalaniu definicji
edukator/edukatorka powinien/na dopytywać
uczestników o to, jak korzystają z tego narzędzia, do czego ono służy.
2. Edukator/edukatorka przedstawia zadanie
polegające na „hashtagowaniu” ekspozycji.
Każda osoba z grupy dostaje bloczki składające
się z 4 kartek danego koloru, to znaczy,
że każdy musi mieć łącznie 16 kartek —
po 4 z każdego koloru.
3. Edukator/edukatorka tłumaczy, co symbolizują karteczki (warto wcześniej przygotować
legendę i powiesić ją w widocznym miejscu:
żółte — emocje, zielone — wspomnienia,
różowe — wygląd, niebieskie — #nieogarniam)
i sugeruje, aby uczestnicy, wykonując
zadanie, szczególnie analizowali własne
reakcje na dzieła/obiekty.
4. Zadaniem grupy będzie otagowanie ekspozycji. Każda osoba może wykorzystać w sumie
tylko 4 kartki w dowolnej kolorystycznej
kombinacji (np. 1 żółta, 3 zielone lub 1 różowa,
3 niebieskie), w zależności od własnych odczuć
podczas zwiedzania (ewentualnie można
wprowadzić zastrzeżenie, aby
nie używano 4 kartek tego
samego koloru). Do jednego
obiektu można dokleić więcej
niż jedną karteczkę.
Liczbę i proporcje karteczek
można zmienić w zależności
od liczby uczestników.
Przykład: abstrakcyjna
rzeźba ‣ kartka żółta
#niewiemocochodzi albo
#zagubienie, zielona
z #ogrodbabcistasi czy
różowa #panibasiazzabki
5. Uczestnicy mają kilka
minut na samodzielną pracę
w przestrzeni ekspozycji
i rozmieszczanie kartek.
6. Gdy karteczki będą rozklejone, grupa łączy taśmami
izolacyjnymi karteczki według
kolorystyki (najlepiej jeśli
taśmy będą miały kolor
karteczek, taśmy można zastąpić
sznurkiem). Ewentualnie (przy
dużej liczbie osób i hashtagów)
łączymy tylko podobne katego-
rie w danej kolorystyce, np. tylko negatywne
emocje albo tylko pozytywne wspomnienia.
Nie trzeba łączyć wszystkich hasthagów.
Na działanie należy dać uczestnikom
ograniczony czas (ok. 15 minut) i polecić, aby
postarali się zbudować jak najwięcej linków.
Po wyznaczeniu linków/ścieżek punkty
przecięcia taśm o różnych kolorach należy
dodatkowo oznaczyć czarnymi kołami
wyciętym wcześniej z papieru.
7. Uczestnicy podzieleni zostają na grupy
i poproszeni o ustawienie się na wybranych
czarnych kołach (czyli w punktach krzyżowych
taśm). Ich zadaniem będzie stworzenie obiektu, który łączyłby dane kategorie np. #strach,
#nieograniam i #pstrokate. Eksponaty można
wykonać za pomocą prostych materiałów
plastycznych, takich jak: szary papier, zdjęcia
z gazety, nożyczki, klej, plastelina, glina
szybkoschnąca itp.
8. Ostatnim etapem działania jest oglądanie
powstałych obiektów/eksponatów oraz
rozmowa o efektach używania hashtagów
w przestrzeni muzealnej.
Przykładowe pytania do dyskusji:
‣ Czy próba zindywidualizowanej komunikacji
z eksponatami była udana?
‣ Czy ćwiczenie pozwoliło dowiedzieć się
czegoś o sobie nawzajem?
‣ W jaki sposób pokazało możliwości
i ograniczenia przenoszenia narzędzia
internetowego do rzeczywistości?
‣ Z jakim doświadczeniem wychodzimy,
a czego w ćwiczeniu zabrakło?
Więcej informacji o projekcie WEM:
www.wizualnyeksperymentmuzealny.wordpress.com
Scenariusze są wynikiem pracy
grupy roboczej w ramach WEM.
ORGANIZATOR
PARTNERZY
(ZA)MALOWANIE
MUZEUM
O CO CHODZI?
Gdybyśmy mieli za zadanie skonstruować muzeum, to jakie elementy
byłyby do tego niezbędne? Budynek, eksponaty,
archiwum, muzealnicy,
zwiedzający czy kierunek
zwiedzania? Pewnie bez
niektórych z wymienionych
możemy wyobrazić sobie muzeum, bez innych
już nie. Gdzie przebiega
granica, która wskazuje,
że dane miejsce możemy
jeszcze/już uznać za muzeum? Zamiast konstruować muzeum, spróbujemy je zdekonstruować,
czy też raczej zamalować
po to, by je zobaczyć.
CEL:
• analiza muzeum jako miejsca
i instytucji stwarzanej kulturowo, zwrócenie uwagi na elementy, które czynią ze zwykłego
budynku muzeum lub określają
daną sytuacje jako muzealną,
• ćwiczenie krytycznego patrzenia, wykraczającego poza
sytuację muzealną – dostrzeganie zjawisk/miejsc/praktyk jako
nieoczywistych.
GŁÓWNE
ZAGADNIENIA:
fotografia jako narzędzie interpretacji, próba zdefiniowania
muzeum, muzeum jako konstrukt, „zabawy z patrzeniem”,
POTRZEBNE
MATERIAŁY:
• cyfrowe aparaty fotograficzne
• kolorowa drukarka
• czarne pisaki
(kryjące powierzchnię
zadrukowanego papieru)
DLA KOGO:
młodzież w wieku 12–16 lat
PRZEBIEG:
1. Grupa zostaje podzielona przez edukatora/
edukatorkę na 2-3 osobowe podgrupy.
Każda z nich otrzymuje jeden aparat fotograficzny. Osoba prowadząca przedstawia
zasady: każda grupa ma za zadanie wykonać
tylko jedną fotografię. Dla ułatwienia osoby
z poszczególnych zespołów mogą już na tym
etapie wybrać spośród siebie fotografa.
Pozostali członkowie grupy będą mogli być
pojawić się wykonanym zdjęciu, ale nie jest
to konieczne.
2. Po uformowaniu zespołów, omówieniu zasad
i wyposażeniu wszystkich grup w aparaty
fotograficzne edukator/edukatorka zaprasza
kolejne zespoły do sali muzealnej
(jeśli w muzeum dostępnych jest kilka sal,
każdy zespół może zostać zaproszony do innej,
jeśli zaś jest tylko jedna przestrzeń ekspozycyjna, grupy wchodzą do środka po kolei,
kierowani przez prowadzącego/prowadzącą.
Ważne jest, by dwa zespoły nie przebywały
w tej samej sali jednocześnie). Każda grupa
otrzymuje to samo zadanie — wykonania
jednego zdjęcia pod tytułem Pamiątka
z Muzeum. Mają na to 30 sekund, sytuacja
musi być więc dynamiczna, spontaniczna,
nie może pozostawiać czasu na długie debaty
i ustalenia, musi opierać się na pierwszych
skojarzeniach i intuicji.
3. Edukator/edukatorka drukuje zdjęcie
każdego z zespołów. Jeżeli to możliwe,
warto wydrukować zdjęcia w formacie A3
— w ten sposób łatwiej będzie wykonać
kolejne zadanie.
4. Każdy zespół losuje jedno zdjęcie (byle nie
swoje!). Zadaniem zespołów jest zamalowanie
zdjęcia flamastrami w taki sposób, by nie
można było poznać, że zostało zrobione
w muzeum — chodzi więc o pozostawienie
tylko tych fragmentów fotografii, które są
neutralne, możliwe do zobaczenia poza
murami muzeum.
5. Gotowe zdjęcia prezentujemy Przykładowe pytania:
na wspólnej ścianie tworząc
‣ W jaki sposób muzeum jest związane
mini-ekspozycję. Każda osoba
z rzeczywistością, światem poza swoimi murami?
przygląda się pracom pozostałych ‣ Co muzeum ma wspólnego z innymi
grup.
miejscami użyteczności publicznej?
‣ Czym się wyróżnia?
6. Rozmowa podsumowująca
‣ W jaki sposób muzeum się stwarza?
moderowana przez edukatora/
‣ Jakich zachowań oczekuje od osób
edukatorkę może poruszać
zwiedzających?
między innymi takie kwestie:
‣ Jakie elementy
8. Zdjęcia z alternatywnymi tytułami
najszybciej „zdradzają”
kładziemy w miejscach ich wykonania –
muzeum na zdjęciach?
opisane jako efekt warsztatu, zostają tam
Jaka jest ich rola?
dla kolejnych zwiedzających.
‣ Czy muzeum mogłoby istnieć
bez nich?
‣ Które elementy istnieją
w muzeach, ale i często poza
nimi? Czy muzeum mogłoby
istnieć bez nich?
‣ Czy na zdjęciach
przedstawieni są ludzie?
Jeśli tak, jak się zachowują?
Czy mogliby zachowywać się
w podobny sposób poza muzeum?
‣ Czy na części zdjęć nie
zamalowano eksponatów?
W jakich innych miejscach
(poza muzeum) mogłyby się
takie eksponaty znajdować?
7. Każda z grup zastanawia się,
gdzie ich zdjęcie mogłoby być
zrobione, gdyby wykluczyć zamalowane elementy, i tak je
tytułuje (np. „Supermarket”).
Tę część warto podsumować
dyskusją dotyczącą współczesnej
funkcji muzeum, znaczenia
sztuki i jej powiązań
z innymi obszarami życia
(np. w kontekście społeczeństwa
konsumpcyjnego).
Opcjonalne sposoby
rozwinięcia ćwiczenia
(w zależności od efektywności
pracy i dynamiki grupy):
• Użycie re-fotografii (robienie
zdjęcia na podstawie istniejącej,
starej fotografii, przez szukanie
idealnie powtórzonego kadru).
Uczestnicy wybierają jedno
ze zrobionych zdjęć i próbują
zrobić jak najbardziej podobne
w wybranym miejscu poza muzeum. W ten sposób sprawdzamy,
czy rzeczywiście zamalowane
zdjęcia nabierają bardziej uniwersalnego charakteru (tracą
wymiar muzealny) i czy widoczne
na nich elementy/sytuacje są
możliwe do zaobserwowania
w innej niż muzealna przestrzeni.
• Uczestnicy udają się w okolice muzeum.
Zmalowane zdjęcia prezentują przechodniom,
przypadkowo spotkanym osobom i pytają gdzie
dane zdjęcie zostało zrobione. Zapisują
uzyskane odpowiedzi. Po powrocie odczytujemy odpowiedzi, podsumowujemy i dyskutujemy.
• Przefotografowanie zamalowanych zdjęć
i wydanie ich w postaci pocztówek służących
np. do reklamowania oferty edukacyjnej
muzeum.
ORGANIZATOR
PARTNERZY
1
W
A
Z
6
N
0
Ó
K
160 ZNAKÓW
SMS (Short Message Service)
– usługa przesyłania krótkich
wiadomości tekstowych
w cyfrowych sieciach telefonii
komórkowej (źródło: WIKIPEDIA).
O CO CHODZI?
Tłumaczenie, czym jest
SMS, nie wydaje się dzisiaj konieczne. Zamiast
więc rozmawiać o wadach
i zaletach tej i podobnych
do niej form komunikacji
(np. czat), spróbujmy
zastosować format wiadomości SMS do pracy
z ekspozycją muzealną.
Potraktujmy wiadomość
o długości 160 znaków
jako szansę na alternatywną wymianę informacji na temat poszczególnych eksponatów, a tym
samym wymianę subiektywnych i równorzędnych
punktów widzenia/opinii/
mikrorecenzji tworzonych
przez młodych dla młodych. Sprawdźmy, czym
może się skończyć wysłanie SMS-a w muzeum.
CEL:
PRZEBIEG:
GŁÓWNE
ZAGADNIENIA:
POTRZEBNE
MATERIAŁY:
1. Edukator/edukatorka dzieli grupę na dwuosobowe/trzyosobowe zespoły — każdy zespół
powinien mieć do dyspozycji jedną prywatną
komórkę bądź smartfona. Każda podgrupa
losuje również numer telefonu do innej
pary/trójki. Zespoły rozchodzą się po muzeum.
Ich zadaniem jest opisanie jednego, wybranego
obiektu za pomocą 160 znaków — wiadomości
SMS (jeżeli limit znaków nie jest widoczny na
wyświetlaczu danego modelu telefonu, grupa
sama musi go pilnować, tak aby ostatecznie
wysłać tylko jedną standardową wiadomość).
W opisie nie można używać tytułu dzieła
i nazwiska autora. Gdy opis jest gotowy, zespół
wysyła swoją wiadomość na numer wylosowanej wcześniej pary/trójki.
Wariant: Słowa zakazane – aby utrudnić
i urozmaicić zadanie, zespoły mogą mieć dodatkowe ograniczenia, np. nie wolno używać
trzech słów podanych przez edukatora/
edukatorkę (np. obraz, rzeźba, abstrakcja itp.)
DLA KOGO:
2. Gdy wszystkie zespoły odbiorą wiadomości
z przygotowanymi opisami, spotykają się we
wspólnej przestrzeni, w której edukator/edukatorka zgromadził/a materiały plastyczne.
Na podstawie otrzymanego opisu duety tworzą
nowe obiekty-rzeźby, obrazy, eksponaty lub
np. ich szkice itd.
• pokazanie SMS-a jako
alternatywnego sposobu
rozmowy o sztuce,
• wywołanie dyskusji o podpisach
muzealnych, metodach
interpretacji dzieła sztuki,
• korzystanie z formuł
zmuszających do kondensacji myśli.
komunikacja, narracja
w muzeum, interpretacja dzieła
sztuki/obiektu.
zestaw materiałów zależy od możliwości muzeum i fantazji edukatora/edukatorki – zachęcamy, aby
zgromadzić ich jak najwięcej
i bardzo różnorodnych: od podstawowych, jak papier, kredki, farby,
markery, po aparaty fotograficzne,
dostęp do drukarki i komputera,
nieoczywiste obiekty codziennego
użytku, obiekty postrzegane jako
śmieci itd.
grupa młodzieży w wieku 13–18 lat.
UWAGA! WARSZTAT ZAKŁADA, ŻE
PRZYNAJMNIEJ POŁOWA OSÓB BĘDZIE
MIAŁA PRZY SOBIE CZYNNE TELEFONY
KOMÓRKOWE/SMARTFONY.
PRZED ROZPOCZĘCIEM WARSZTATU
EDUKATOR ZASŁANIA PODPISY EKSPONATÓW
W SALACH/NA WYSTAWIE, NA KTÓREJ BĘDZIE
PRACOWAŁ Z GRUPĄ.
3. W kolejnym kroku każdy z zespołów
wędruje z wykonanym samodzielnie nowym
obiektem do miejsca, w którym ustawiony
jest właściwy eksponat opisany w SMS-ie.
Następuje konfrontacja nowego
obiektu z oryginałem oraz jego
oryginalnym opisem. Podpis, na
podstawie którego pracowano,
jest w tym miejscu odczytywany
na głos przez grupę.
4. Po zakończeniu wszystkich
prezentacji, edukator/edukatorka moderuje rozmowę (dyskusji
nie trzeba zostawiać na koniec,
poszczególne kwestie można
rozwijać przy prezentacji/konfrontacji kolejnych prac).
W jej trakcie pyta, w pierwszej kolejności,
o wrażenia z podsumowania – tzn. zderzenia
nowego obiektu z jego oryginałem, na podstawie którego powstał opis. Czy obiekty były
do siebie podobne, czy zupełnie różne?
Jak zostały zinterpretowane opisy?
Co znalazło się w SMS-ach, a co nie miało
szansy się w nich zmieścić? W jaki sposób decydowano, które informacje są najważniejsze?
Czy SMS-y polegały na opisaniu wyglądu dzieła/
jego interpretacji/opisie własnych emocji
i skojarzeń? Jakie są poziomy interpretacji
dzieła sztuki (wariant: można sięgnąć
do klasycznego tekstu pt. Ikonografia
i ikonologia autorstwa Erwina Panofskiego)?
Jak to się dzieje, że opis nie tylko nie
gwarantuje stworzenia identycznego dzieła,
ale również rozpoznania tego, które zostało
opisane? Co to mówi nam, odbiorcom sztuki?
W jaki sposób „wypełniamy” oglądane
eksponaty własną treścią? Czy wobec tego
można mówić o „obiektywnej” wartości
eksponatów?
SŁOWA
ZAKAZANE”
ORGANIZATOR
PARTNERZY
ekfraza,
czyli DAJ TEMU WYRAZ
EKFRAZA,
CZYLI DAJ TEMU WYRAZ
O CO CHODZI?
Martwa natura autor
nieznany, olej na płótnie,
XIX wiek.
Bez tytułu, 1996 (…)
Zderzenie wnętrza
z zewnętrzem ujawniło
ogromną przewagę tego,
co nas otacza, nad tym,
co jest obok
(źródło:
profil facebook-owy
Podpisy pod obrazkami
w MOCAK-u).
W muzeach eksponaty
zwykle są podpisane —
to między innymi podpis
czyni z przedmiotu eksponat. Podpisy muzealne
miewają różną formą
i poetykę — z reguły służą
jednak temu, aby lepiej
zrozumieć podpisany
eksponat, zyskać na jego
temat ekspercką wiedzę.
Jeżeli zauważymy,
że każdy podpis — choć
zazwyczaj stworzony
przez anonimowy, muzealny autorytet — jest jednak rodzajem interpretacji warunkującym odbiór
dzieła, to okaże się, że
mamy do dyspozycji cały
zestaw pomysłów na dzia-
łania muzealne. Możemy
przecież kwestionować,
dyskutować, współtworzyć podpisy — podważać
ich pozorną obiektywność
i proponować nowe
interpretacje.
Do tego eksperymentu
możemy użyć z jednej
strony narzędzi i języka
z wyszukiwarek internetowych, z drugiej — papieru
i nożyczek.
Sprawdźmy, czy
w sytuacji muzealnej
istnieje „poprawny”
opis i co to znaczy opis
„wyczerpujący”?
CEL:
• ćwiczenie uważności:
koncentracja na jednym,
wybranym obiekcie,
• zachęta do dialogu z eksponatem
i innymi osobami w grupie:
• praca wokół relatywności opisów
obiektów muzealnych,
• aktualizacja obiektu muzealnego
według kryteriów teraźniejszości:
użycie m.in. wyszukiwarek
internetowych służących do
weryfikacji „wizualnych skojarzeń”.
GŁÓWNE
ZAGADNIENIA:
skojarzenia wizualne wobec obiektu
muzealnego, tworzenie alternatywnych opisów/podpisów/interpretacji
obiektów, ekfraza.
POTRZEBNE
MATERIAŁY:
● trzy (lub więcej) komputery
z dostępem do internetu
● drukarka (najlepiej kolorowa)
● reprodukcje wybranego obiektu
muzealnego w formie wydruków
● reprodukcja wybranego obiektu
muzealnego w formie pliku .jpg
do wklejenia w wyszukiwarkę
● kartki A4
● pisaki/markery
● papierowa taśma klejąca/
masa klejąca (bluetack)
do zawieszania efektów pracy
● ewentualnie tablica, kubik itd.
do prezentacji efektów warsztatów
● gazety, magazyny (do kolażu)
● nożyczki
● kleje
DLA KOGO:
młodzież w wieku 15–18 lat i/lub dorośli.
PRZEBIEG:
1. Osoba prowadząca wybiera jeden z eksponatów prezentowanych w muzeum — dobrze
jeśli będzie to obiekt szczególnie interesujący,
choć możliwe są rozmaite kryteria (zaprezentowany w ciekawym miejscu/związany z nietypową historią/dotyczący aktualnego społecznie
tematu/atrakcyjny dla młodzieży/kontrowersyjny). Przed warsztatami osoba prowadząca
przygotowuje niezbędne materiały oraz zasłania podpis eksponatu.
Po podstwowym działaniu integracyjnym
edukator/edukatorka daje wszsytkim czas
na obejrzenie wybranego wcześneij obiektu,
a następnie dzieli grupę na podgrupy
(4- 5 osób w jednej podgrupie).
2. Każda grupa otrzymuje inne zadanie związane z zaprezentowanym wcześniej obiektem.
Uwaga! Każda grupa zna tylko swoje zadanie,
które powinna zachować w tajemnicy przed
innymi.
Grupa I – SŁOWO:
Każda osoba z grupy wybiera jedno,
dowolne słowo, które kojarzy jej się
z zaprezentowanym obiektem. Następnie
wpisuje je w wyszukiwarkę internetową
i tworzy na podstawie wybranych wyników (fraz, haseł, fragmentów zdań itd.)
opis obiektu. Tekst może być zapisywany
odręcznie lub — w miarę możliwości —
wydrukowany z komputera. W toku pracy
powstaje tyle podpisów, ile osób liczy
grupa — uczestnicy mogą pomagać
sobie nawzajem, dopytywać, komentować efekty indywidualnej pracy.
Grupa II – SŁOWO + OBRAZ:
Każda osoba z grupy wybiera jedno
słowo — skojarzenie z eksponatem.
Następnie używa wyszukiwarki grafiki,
w którą wpisuje wybrane przez siebie
słowo — uzyskuje wizualne odpowiedzi na
swoje skojarzenie z obiektem. Wszystkie
wybrane grafiki (każda osoba wybiera
maks. jedno zdjęcie, obraz, reklamę,
rysunek itd.) zostają wydrukowane.
Grupa kończy pracę, gdy każda osoba
ma wydrukowane zdjęcie.
Grupa III – OBRAZ:
Grupa wrzuca do wyszukiwarki przygotowane wcześniej zdjęcie obiektu
— służy do tego funkcja „wyszukaj obrazem” lub „wyszukaj podobne”. Spośród
wyświetlonych wyników, każda osoba
z grupy wybiera jedno zdjęcie stanowiące
według jej indywidualnej oceny najlepsze skojarzenie/odpowiedź na obiekt.
Wybrane grafiki są drukowane.
Grupa IV – RYSUNEK / KOLAŻ:
Każda osoba z grupy otrzymuje
wydrukowaną reprodukcję/zdjęcie
eksponatu. Dzięki użyciu określonych
materiałów (np. gazety, nożyczki, klej,
marker) przetwarza wybrany obiekt
w dowolny sposób. Praca kończy się,
gdy każda osoba będzie miała gotową
własną pracę.
3. Grupy (korzystając ze wytworzonych prac)
tworzą wystawę wokół obiektu źródłowego.
Dobrze, gdyby prace jednej grupy były prezentowane obok siebie. Uczestnicy mają czas na
obejrzenie poszczególnych prac.
4. Grupy po kolei wyjawiają, na czym polegało
ich zadanie i w jaki sposób osiągnęły efekt
końcowy. Korzystając z przygotowanej
ekspozycji, edukator/edukatorka moderuje rozmowę dotyczącą m.in. charakteru
pracy z każdym z narzędzi, pyta o to, co było
wyzwaniem, a co zaskoczeniem, jak i czy
zmieniała się interpretacja eksponatu.
5. Ostatnim etapem działania jest odsłonięcie
przez edukatora/edukatorkę oryginalnego
opisu obiektu muzealnego. Ponownie jest
to czas na rozmowę o różnorodności
i równorzędności opisów stworzonych przez
uczestników. Warto zwrócić uwagę na charakter podpisu muzealnego, wspólnie zrozumieć
jego sens jako tekstu, który ustanawia znaczenie dzieła i wiąże się z autorytetem muzeum
jako instytucji edukacyjnej i naukowej.
Ważne jest także podkreślenie roli aktualizacji, czyli odpowiedź na pytania:
‣ Co ten obiekt mówi nam dziś?
‣ Jak mogę go odnieść do swojego
doświadczenia i sposobu postrzegania świata?
‣ W jaki sposób internet wpływa na naszą
interpretację rzeczywistości?
‣ Kiedy ją wzbogaca, a kiedy ogranicza?
‣ Jak medium wpływa na sposób postrzegania
dzieła?
‣ Która z form opisu dzieła jest dla
uczestników najbardziej przekonująca?
‣ Czy zazwyczaj dają sobie prawo do takich
eksperymentów i własnej interpretacji?
ORGANIZATOR
PARTNERZY
PO CO DO
MUZEUM?
PO CO DO MUZEuM?
O CO CHODZI?
Wyobraźmy sobie taką
sytuację. Na lekcję muzealną przychodzi grupa
z gimnazjum. W szatni
oddają kurtki. Zbierają
się w holu. Jeszcze tylko
obowiązkowa wizyta
w toalecie i można zaczynać zajęcia. Przychodzi
edukator/edukatorka,
zabiera grupę na ekspozycję, wybiera dogodne
miejsce w okolicy konkretnego eksponatu,
odwraca się twarzą do
grupy, odchrząka i zaczy-
na od pytania: Dlaczego tu
dzisiaj przyszliście?
Wokół tego pytania
(jego wariacji i rozwinięć)
skoncentrowany jest cały
scenariusz warsztatu.
Zajęcia są pretekstem
do stawiania pytań,
szczególnie tych rzadko
zadawanych młodzieży —
pytań o ich potrzeby
i motywacje. Uzyskane
odpowiedzi będą punktem
wyjścia do niestandardowego działania muzealnego, które pozwoli zoba-
czyć w muzeum nie tylko
to, co widać, ale też to,
co do niego wnosimy.
Ten scenariusz to także
swojego rodzaju eksperyment balansujący na
granicy stereotypowych
przekonań dotyczących
muzeów i próby stworzenia możliwości wyjścia
poza nie, ku bardziej
indywidualnym, mniej
sztampowym odpowiedziom.
CEL:
• uczynienie z muzeum przestrzeni
do rozmowy o potrzebach,
• definiowanie motywacji,
• świadome użycie obrazu/fotografii,
• interakcja z grupą i innymi zwiedzajacymi
GŁÓWNE ZAGADNIENIA:
motywacja pójścia do muzeum, wyobrażenia
i przekonania na temat muzeum, muzeum jako
miejsce atrakcyjne, muzeum jako przestrzeń
wolności.
POTRZEBNE MATERIAŁY:
• paski papieru 2 x 21 cm (nieograniczona ilość)
• czarne mazaki (nie mniej niż liczba osób)
• stoper
• aparaty fotograficzne
• komputer z kolorową drukarką
z papierem fotograficznym
• nożyczki
• szczoteczka + pasta
• marchew + obierak, banan
• zestaw do makijażu
• papier do orgiami + wzory
• roślina doniczkowa + ziemia + inna doniczka
• miara stolarska
• talia kart
• krawat
• 20 par skarpet
• koszula
• bezbarwna pasta do obuwia
• paski papieru z hasłami: umyć zęby,
ostrugać marchew, zjeść banana, przesznurować buty, uporządkować kieszenie, nabić
rekord w grze, spisać pracę domową, poprawić
makijaż, uaktualnić lokalizację i zrobić selfie,
zmienić fryzurę, przesadzić roślinę doniczkową, skorzystać z toalety, zmierzyć powierzchnię podłogi, policzyć obsługę, ustawić domek
z kart, zawiązać krawat, sparować skarpety,
złożyć koszulę, wypastować buty.
DLA KOGO:
Działanie stworzone jest z myślą o młodych
osobach, które przyszły do muzeum w ramach
zorganizowanego wyjścia z klasą (GIMANZJUM/
LICEUM).
PRZEBIEG:
Edukatorzy będą pracowali z grupą wokół
trzech pytań dotyczących obecności w muzeum:
‣ Po co przyszliście?
‣ Po co chcielibyście przyjść?
‣ Co zrobicie, żeby inni/oni chcieli tu przyjść?
1. Najpierw edukatorzy rozdają uczestnikom
do wylosowania po jednym z pasków papieru
z opisanymi czynnościami i polecają im je
wykonać w ciągu 3 minut (używają stopera).
2. Po wykonaniu zadań edukatorzy pytają
uczestników, czy po to przyszli do muzeum –
uczestnicy odpowiadają.
3. Edukatorzy proszą, by na paskach
papieru uczestnicy zapisali, po co przyszli
do muzeum. Młodzież odpowiada np.: żeby
oglądać (co konkretnie?), żeby się nauczyć
(czego konkretnie?), żeby posłuchać (czego
konkretnie?), żeby nie mieć lekcji (jakiej
konkretnie?), żeby miło spędzić czas
z kolegami (robiąc co?), żeby zrobić zdjęcie
na pamiątkę (zdjęcie czego?) itd. Zadaniem
edukatorów jest doprecyzowanie odpowiedzi.
4. W kolejnym kroku edukatorzy dają
uczestnikom 1 minutę (stoper) na wykonanie
wymienionych czynności, np. jeżeli przyszli
się czegoś nauczyć, to niech teraz spróbują
zdobyć jakąś nową wiedzę.
5. Po wykonaniu zadania przez grupę
edukatorzy pytają, czy uczestnikom się udało.
Uczestnicy odpowiadają.
6. Edukatorzy proszą, aby grupa przyjrzała
się innymi osobom przebywającym w muzeum
i pytają uczestników, jak sądzą, po co oni
przyszli do muzeum (w muzeum na pewno
są obecni: opiekun/ka grupy, kasjer/ka,
opiekun/ka ekspozycji, edukator/ka, może
są inni goście, ochroniarze, inni pracownicy
muzeum itd.). Edukatorzy dają uczestnikom
zadanie, by zapytali o to osoby
obecne w muzeum i na paskach
papieru zapisali ich odpowiedzi.
7. Edukatorzy proszą, by uczestnicy wyselekcjonowali spośród
wszystkich pasków (pasków
z własnymi odpowiedziami
i pasków z odpowiedziami innych osób obecnych w muzeum)
najatrakcyjniejsze dla nich
powody (według własnych kryteriów atrakcyjności). Tę część
kończymy dyskusją dotyczącą
wybranych przez młodzież powodów — dlaczego dane powody
uznali za atrakcyjne?
8. Edukatorzy proszą, by uczestnicy napisali na paskach rzeczy/
czynności/obszary, które są dla
nich rodzajem atrakcji, rozrywki
w życiu codziennym.
9. Edukatorzy proszą, by uczestnicy umieścili
paski z „atrakcyjnymi odpowiedziami”
w miejscach muzeum, które wydają się
najlepsze do spełnienia tej potrzeby.
Każdy kładzie jeden pasek
[możliwy układ: „sztuki walki” — przy
ciężkim przedmiocie (do ćwiczeń), koło
stróżówki (broń); „impreza” — głośnik, obraz
przedstawiający ucztę, martwa natura
(jedzenie), parkiet (taniec); „zakupy” —
biżuteria, monety, obraz przedstawiający coś
wartego kupna; „korzystanie z internetu” —
miejsce dające najlepszy zasięg, okno; „seks”
— otomana, fotel, black box, toaleta].
Każdy uczestnik/-ka dokonuje wyboru samodzielnie, bez podpowiedzi osoby prowadzącej.
10. Edukatorzy zwiedzają z uczestnikami
muzeum śladem miejsc skojarzonych
z konkretnymi atrakcjami i zachęcają
do komentarzy. W wypadku pytań autor/
autorka tłumaczy ułożenie swojej kartki.
11. Edukatorzy dzielą grupę na
zespoły, którym rozdają aparaty
fotograficzne. Proszą, by każdy
zespół wybrał jedną atrakcję,
a następnie przy pomocy aparatu
wykadrował i sfotografował
na ekspozycji (wyłącznie) te
elementy, które kojarzą się
z wyodrębnionymi atrakcjami
(możliwe odpowiedzi — „gry
komputerowe”: monitor/ekran
telewizora, strzałka z kierunkiem
zwiedzania; „ciuchy”: fragmenty garderoby z obrazów, buty
osoby z obsługi publiczności
itp.; „kino”: rzutnik, telewizor,
światło, ciemność; „facebook” —
kciuk manekina, który stoi
na ekspozycji).
13. Warsztaty kończymy wspólną refleksją
dotyczącą muzeum jako miejsca zderzenia
potrzeb, oczekiwań, możliwości.
Zadajemy pytania:
‣ Jak szukać w muzeum swojej własnej
ścieżki zwiedzania?
‣ Jak odnajdywać to, co jest dla mnie
interesujące?
‣ Jak szukać w muzeum tego, co jest
aktualne?
‣ Czym różni się np. oglądanie ubrań
w muzeum od oglądania ich na zakupach?
‣ Jaką potrzebę może spełnić wyłącznie
muzeum?
12. Edukatorzy drukują zdjęcia
wykonane przez zespoły uczestników i proszą, by uczestnicy
położyli zdjęcia przedstawiające
atrakcyjne powody przyjścia
do muzeum w atrakcyjnych
miejscach muzeum, tzn. takich,
które umożliwiłyby spełnienie
pomysłu/potrzeby zapisanej
na kartce lub kojarzą się z nim
w inny sposób (możliwe układy
„gry komputerowe”:
ekran telewizora przy krześle,
„internet” – kciuk manekina
na parapecie okna itp.).
ORGANIZATOR
PARTNERZY
REGULAMIN
ZWIEDZANIA,
czyli
co WOLNO
REGULAMIN ZWIEDZANIA,
czyli
co WOLNO
O CO CHODZI?
Muzea często kojarzą
się z miejscami, które
zakazują, a zarazem
wymagają określonych
zachowań. W tradycyjnie
pojmowanym muzeum nie
należy dotykać eksponatów, trzeba zachowywać
ciszę, trzymać się kierunku zwiedzania, słuchać
osoby oprowadzającej.
Wypada okazywać uwagę, zawieszać spojrzenie,
czytać podpisy, poruszać
się powoli, przystawać,
wymieniać ciche komentarze lub spostrzeżenia.
To działanie zachęca do
tego, aby przyjrzeć się
muzeum jako przestrzeni, która z jednej strony
jest opresyjna i wiąże
się z kontrolą, z drugiej
– zawiera duży potencjał
wolności, z którego nie
jesteśmy przyzwycza-
jeni korzystać. Pomysł
wychodzi z założenia,
że w muzeum nie tylko
się ogląda, ale doświadcza przestrzeni, która
wymaga przestrzegania
określonych reguł, ale nie
rozstrzyga wielu kwestii –
pozostają one po stronie
interpretacji i praktyk
osób zwiedzających.
CEL:
• refleksja o granicach i sposobach
regulacji wolności w muzeum,
• krytyczny namysł nad muzeum
jako instytucją dyscyplinującą,
• przekraczanie własnych
przyzwyczajeń związanych
z przebywaniem w muzeum:
tworzenie nowych doświadczeń
w przestrzeni muzeum.
GŁÓWNE
ZAGADNIENIA:
przestrzeń muzeum, regulamin,
wolność i opresja, muzeum jako
instytucja, patrzenie i doświadczenie.
PRZEBIEG:
1. Edukator/edukatorka przygotowuje materiały, zapoznaje się dokładnie z regulaminem
muzeum i przygotowuje się do pracy, świadomie obserwując, w jaki sposób muzeum
wyznacza granice tego, co wolno, a czego
nie wolno oraz w jaki sposób zachowują się
osoby zwiedzające muzeum (np. na ile często
i w jaki sposób próbują przekraczać obowiązujące zasady, w następstwie czego są np. upominane przez ochronę).
2. Grupa wspólnie z edukatorem/edukatorką
pracuje nad regulaminem muzeum: wypisują
na tablicy co wolno, a czego nie wolno
w muzeum.
POTRZEBNE
MATERIAŁY:
• markery i duża kartka
papieru/tablica
oraz w zależności od zasobów
muzeum i fantazji edukatora/
edukatorki:
• barierki muzealne
• białe rękawiczki
• kostiumy BHP i maseczki ochronne
• lornetki/lunety
• zasłony
• maty do ćwiczeń
• bańki mydlane
• głośniki/słuchawki i sprzęt grający
• koce/poduchy
• albumy/książki
• farby i papier
DLA KOGO:
młodzież w wieku 12–18 lat
i/lub dorośli.
wolność
opresja
przestrzeń
Przykłady tego, co wolno (tzn. czego
nie zakazuje regulamin, a więc można
domniemywać, że jest dopuszczalne
w danym muzeum):
• odpoczywać, relaksować się (korzystanie
z muzeum jako przestrzeni relaksu),
• słuchać muzyki na słuchawkach
(zwiedzanie wystawy z własnym soundtrakiem),
• eksplorować różne sposoby poruszania się
(np. czołganie się, chodzenie tyłem),
• chodzić boso,
• dyskutować, nawiązywać kontakt
z innymi osobami znajdującymi się
ZAWRÓCIĆ, w przestrzeni muzeum (osobami
SŁUCHAĆ MUZYKI
zwiedzającymi,
ale także pracownikami,
IŚĆ POD
NA SŁUCHAWKACH
osobami
pilnującymi),
PRĄD
(ZWIEDZANIE WYSTAWY Z przedmioty
WŁASNYM
• wnosić różne
do muzeum
SOUNDTRAKIEM)
(np. wiatraczki, okulary przeciwsłoneczne),
ODPOCZYWAĆ,
• kłaść rzeczy na podłodze,
RELAKSOWAĆ SIĘ
• zamknąć oczy,
(KORZYSTANIE
• wąchać,
Z MUZEUM
JAKO
PRZESTRZENI
RELAKSU),iść pod prąd,
• zawrócić,
• oprowadzać się nawzajem
(każdy może być przewodnikiem),
• bawić się ulotkami z programem muzeum –
EKSPLOROWAĆrobić z nich origami, samoloty,
KŁAŚĆ
RÓŻNE SPOSOBY
czytać, pisać, rysować, DYSKUTOWAĆ
PORUSZANIA•SIĘ
RZECZY
(NP. CZOŁGANIE
• SIĘ,
robić zdjęcia,
nagrywać filmy,
CHODZENIE TYŁEM)
NAkażdą zwykłą czynność, która
• ...wykonywać
w przestrzeni
muzealnej nabiera niezwykłego
PODŁODZE
charakteru.
Przykłady tego, czego nie
wolno (czego wprost
zakazuje regulamin
zwiedzania):
• dotykać,
• niszczyć,
• śmiecić,
• robić zdjęć z fleszem,
• jeść i pić,
• wynosić eksponatów,
• zmieniać układu ekspozycji,
• wieszać własnych obrazów,
• wprowadzać zwierząt,
• wnosić ostrych przedmiotów.
WĄCHAĆ
CHODZIĆ
BOSO
...
2. Edukator/edukatorka dzieli
grupę na dwa zespoły. Korzystając z wypisanych wspólnie spostrzeżeń „co wolno”, „czego nie
wolno”, pierwsza grupa ma za
zadanie zaaranżować w wybranej
sali muzeum przestrzeń opresyjną, druga zaś przestrzeń wolnościową. Celem tego zadania
jest próba dosłownego lub wręcz
przerysowanego przeniesienia
tez, spostrzeżeń i przekonań
do rzeczywistości muzeum – tym
samym zbadanie granic tej
instytucji.
Proces aranżacji ma kilka
etapów:
5. Po doświadczeniu obu przestrzeni edukator/edukatorka moderuje wspólną dyskusję
dotyczącą m.in. wrażeń z obecności w obu
1. Wybór sali (przy okazji uczest- przestrzeniach, wyzwań związanych z etapem
nicy i uczestniczki zwiedzają całe ich aranżacji, ich krytycznego potencjału
pozwalającego zobaczyć z jednej strony charamuzeum!).
kter muzeum jako instytucji, z drugiej —
swoje własne przyzwyczajenia wynikające
2. Podział ról w ramach danej
z wychowania i edukacji muzealnej.
grupy (np. w „przestrzeni opresyjnej” – strażnik przeszukujący
6. Jeśli pozwala na to czas, obie grupy
wchodzących, osoby pilnujące,
zapraszają publiczność do zaaranżowanych
w „przestrzeni wolnościowej”
przestrzeni i pełnią rolę gospodarzy
zaś – osoby animujące,
informujących o zasadach i możliwościach
zachęcające do korzystania
istniejących w danej przestrzeni. Tłumaczą
z możliwości, oferujące przypilich sens, zachęcają do udziału, a zarazem
nowanie zdjętych butów itd.).
obserwują reakcje publiczności.
Sytuacja trwa około 45 minut.
3. Aranżacja przestrzeni
(z materiałów przygotowanych
7. Edukator/edukatorka ponownie moderuje
wcześniej przez edukatora/
rozmowę o wrażeniach z tego doświadczenia:
edukatorkę) — np. ustawizaobserwowanych zachowaniach i reakcjach
anie dodatkowych barierek
ludzi, dyskusjach, w jakie wdawali się
zabezpieczających lub innych
z uczestnikami. Warto również zwrócić uwagę
ograniczeń np. taśm, sznurków,
na to, jak zachowały się osoby, które najpiułożenie lornetek do zwiedzaerw widziały przestrzeń opresyjną, a potem
nia z oddali, wyłożenie strojów
wolnościową i na odwrót.
ochronnych oraz, z drugiej strony, wniesienie poduch, głośników
8. Jeśli jest taka możliwość, proponujemy,
z muzyką relaksacyjną, dmuchaby zaaranżowane przez uczestników
anych piłek, półki na buty itd.
przestrzenie mogły pozostać do dyspozycji zwiedzających np. przez dwa kolejne
4. Zespoły zapraszają się nawdni – wraz z towarzyszącą im informacją
zajem i oprowadzają po swoich
wyjaśniającą.
przestrzeniach.
ORGANIZATOR
PARTNERZY
GABINET
OSOBOWOSCI,
CZYLI
EKSPONAT
JAKO CZLONEK GRUPY
WARSZTATOWEJ
Gabinet osobowoSci,
czyli eksponat
jako czLonek
grupy warsztatowej
O CO CHODZI?
Bycie w muzeum i oglądanie dzieł sztuki często
opiera się na poczuciu
dużego dystansu wobec
oglądanych obiektów.
Często pochodzą one
z odległej epoki, przedstawiają nieznane współcześnie lub anonimowe
osoby i sytuacje, bywają
zupełnie abstrakcyjne,
a ich opisy częściej dotyczą autora/autorki niż
przedstawionych osób/
rzeczy/sytuacji. Działanie, które proponujemy,
zachęca, aby ten rodzaj
relacji do dzieł sztuki
zastąpić innym — pozwalającym na poznanie
eksponatów (oraz siebie
w kontakcie z nimi)
z zupełnie innej strony.
Warsztat nie korzysta
z typowego dla muzeów języka eksperckiego
(języka kuratorów, historyków sztuki, konserwatorów itp.), opiera się na
metodach treningu interpersonalnego oraz ćwiczeniach integracyjnych.
Jego założeniem jest
pełna personifikacja wy-
branego dzieła sztuki oraz
włączenie go do grupy
biorącej udział w spotkaniu — tak, by stał się jej
pełnoprawnym członkiem.
Zadaniem uczestników
będzie m.in. wymyślenie
„nowym osobom” imion,
wyobrażenie sobie historii
ich życia oraz zadanie im
codziennych i niecodziennych pytań. A to wszystko, by lepiej poznać
obiekt, samych siebie
oraz spojrzeć na muzeum
jako miejsce spotkania.
CEL:
• integracja grupy za pomocą
ekspozycji muzealnej, szukanie
innej niż stricte edukacyjna roli
zajęć muzealnych,
• zmiana odbioru dzieła sztuki
na bardziej indywidualny,
• uruchomienie wyobraźni,
abstrakcyjnego myślenia.
GŁÓWNE
ZAGADNIENIA:
dzieło sztuki, integracja,
personifikacja, proces grupowy,
performens.
POTRZEBNE
MATERIAŁY:
Warsztat zakłada duży wkład
ze strony edukatora/edukatorki. Poniżej wypunktowane są
pomysły na kolejne ćwiczenia,
które w różnych konfiguracjach
można proponować grupie. Ich
dobór, kolejność i towarzyszący
im komentarz zależy od konkretnej sytuacji warsztatowej, grupy
uczestników i celów edukatora/
edukatorki. Zachęcamy też do
dodawania własnych pomysłów
na ćwiczenia integracyjne.
Dobór materiałów zależy od wybranych ćwiczeń.
Ćwiczenie można zastosować do
dowolnych obiektów muzealnych
(np. portret, abstrakcja, rzeźba,
krzesło, maselnica, hełm itd.).
DLA KOGO:
np. klasa szkolna, ewentualnie
osoby nieznające się wcześniej,
biorące udział tylko w tym warsztacie lub zaczynające wspólną,
dłuższą pracę. Młodzież/dzieci
w wieku 10–16 lat.
PRZEBIEG:
Dla 25–30 osobowej grupy przed warsztatem należy wybrać 5-6 obiektów. Wszystkie
poniższe zadania wykonujemy w 5-6 podgrupach. Podgrupy mogą się zamieniać/mieszać
w kolejnych zadaniach.
W „Gabinecie osobowości” najważniejsze jest
odpowiednio wybrane miejsce na ekspozycji –
grupa powinna być w stanie usiąść
w kole w ten sposób, aby eksponaty również
mogły „usiąść” w kole z uczestnikami.
Ważne jest wrażenie bliskości eksponatu —
nawet jeśli znajduje się na ścianie lub postumencie. Pamiętamy też
o zasadach związanych z przestrzenią
muzealną — zadania nie wymagają przemieszczania lub dotykania dzieła.
Po każdym ćwiczeniu trzeba znaleźć czas
na dyskusję, pozwolić uczestnikom
i uczestniczkom uzasadnić swe wybory,
dopytać o motywację i zachęcić do wyrażania
własnego zdania.
IMIONA
Każda z podgrup skupia się
na jednym z 5-6 obiektów
wybranych wcześniej przez
edukatora/-kę. Obserwują je
dokładnie, analizują ich cechy
i kierując się własnymi skojarzeniami, nadają im ludzkie
imiona. Każde dzieło powinno
mieć wybrane pierwsze, główne
imię, które będzie używane
w dalszej części warsztatu.
KWIATEK
Każda z grup otrzymuje duży
arkusz papieru, na którym rysuje kwiatek: środek kwiatka
oraz płatki odpowiadają liczbie
osób w zespole (w to wliczamy
obiekt). W płatkach uczestnicy
wpisują indywidualne cechy
wyróżniające poszczególne
osoby (np. niebieskie oczy,
brak smartfona, trzy siostry).
Zespół wymyśla również cechy
charakterystyczne dla obiektu,
traktując go jak pełnoprawnego
członka grupy.
W środku kwiatka zespół zapisuje cechy wspólne dla
wszystkich jego uczestników
(wszyscy mieliśmy kiedyś 5 lat,
wszyscy lubimy zupę pomidorową
itd.). Kwiatki prezentujemy
pozostałym grupom.
MASAŻ
Zadanie polega na wyobrażeniu sobie, że masujemy obiekt, uwzględniając przy tym jego
właściwości: kontrasty wymagają rozluźnienia,
chłodne kolory–rozgrzania, ciepłe–rozmasowania
napięcia, itd.
Masaż może przybrać różne formuły.
Bezpośrednim przedmiotem masażu może
być wyklejony na podłodze prostokąt lub
kontur o kształcie dzieła, tak aby uczestnicy
mogli łatwiej przenosić ruchy masowania
na wyobrażony obiekt. Jeżeli to możliwe,
wyświetlamy zdjęcie obiektu na podłodze,
np. z podwieszonego na suficie rzutnika.
Jeżeli chcemy, aby masaż angażował ruchowo
samych uczestników, zachęcamy ich, aby
podczas masowania obiektu skakali, stąpali
po podłodze
(w miejscu, gdzie
zaznaczony jest
obiekt). Mogą też
tańczyć na palcach,
przechodzić z obszarów chłodnych
do zimnych i z ciemnych do jasnych itd.
WYSPA
Zadaniem każdego zespołu jest
wymyślenie wspólnej dla wszystkich członków zespołu (również
obiektu) historii opowiadającej
o wyprawie na wyspę lub na
księżyc. Uczestnicy zadania
zastanawiają się nad
przebiegiem wydarzeń,
podziałem ról w grupie — każdy
musi odegrać jakąś rolę w historii. Proponują też działania
podejmowane przez obiekt,
np. nie chciał jechać,
stwarzał problemy, świetnie
współpracował, był przygotowany
do wyprawy, pomagał innym
członkom grupy. Na wymyślenie
i opracowanie historii każda
grupa ma około 5 minut.
Po upływie tego czasu siadamy
w kręgu i opowiadamy historie
innym zespołom.
RUSZ SIĘ
Uczestnicy zadania stają
w kręgu. Grupa wskazana przez
prowadzącego wymyśla, jak
poruszałby się obiekt muzealny (członek ich grupy), gdyby
potrafił chodzić. Reszta grupy
naśladuje ruchy. Ćwiczenie trwa,
aż wszystkie zespoły ustalą
i zaprezentują własną propozycję
ruchu dla swojego obiektu.
PREZENT
Do wykonania zadania będzie potrzebny
kosz z dużą ilością rozmaitych przedmiotów
codziennego użytku oraz losy z imionami obiektów (wymyślonymi podczas
wcześniejszego zadania). Każda grupa losuje
jeden obiekt i zastanawia się nad prezentem,
który mogłaby mu wręczyć. Następnie wybiera
prezent spośród przedmiotów znajdujących się
w koszu.
Każda grupa ma na wykonanie zadania minutę,
po upływie tego czasu uczestnicy krótko
uzasadniają swój wybór, np. „Wybraliśmy
dla niej bluzkę, bo jest naga”, „Wybraliśmy
dla niego koło, bo jest zbyt kwadratowy”,
„Wybraliśmy dla niego poduszkę,
bo wydaje się być twardy”.
ZDJĘCIE KLASOWE
Grupa ustawia się do wspólnego
zdjęcia z obiektem — członkiem
ich grupy. Zdjęcie może być
fotografią typu selfie (rodzaj
fotograficznego autoportretu).
Wariantem ćwiczenia może być
propozycja, by uczestnicy zadania wybrali jedno dzieło spośród
nazwanych i wykonali sobie
z nim wspólne zdjęcie. Może się
zdarzyć, że z jednym
z obiektów nikt nie będzie chciał
się sfotografować. Prowadzący
powinien porozmawiać z grupą
na temat tej sytuacji i zapytać,
czym kierowali się w trakcie
wyboru obiektów.
AUTOKAR
Gdzie siedziałoby dzieło sztuki, gdyby wracało
z nami autokarem ze szkolnej wycieczki?
Na końcu autokaru, na samym początku,
a może komuś bardzo zależy, żeby to z nim
dzieło usiadło? Ćwiczenie jest próbą odnalezienia miejsca dzieła-kolegi wśród uczestników
grupy (przy okazji określenia statusu poszczególnych członków grupy). Aby urozmaicić
rozmowę, jako ilustracji warto użyć wyrysowanego na papierze schematu wnętrza autobusu lub odtworzyć je odpowiednim ustawieniem
krzeseł czy poduszek.
KTOŚ OD PARY
Zadanie na zakończenie spotkania. Grupa
niebawem opuści muzeum i pożegna się
z eksponatami. Może warto zastanowić się
nad towarzystwem dla obiektów, z którymi
do tej pory pracowaliśmy. Każda z grup wybiera partnera/-kę dla swojego obiektu.
To może być inny eksponat lub jakikolwiek
przedmiot w muzeum.
Na zakończenie warsztatu każda z grup
podsumowuje wszystko czego, dowiedziała się
o swoim nowym koledze/koleżance. Informacje spisuje i zostawia przy eksponacie na
zasadzie alternatywnego podpisu muzealnego,
np.: Tomasz, 15 lat, lubi kolor niebieski, jest
zmarźluchem, w autokarze zawsze siada
z tyłu, bo tam nigdy nie jest nudno, ostatnio
w prezencie dostał rękawiczki, jego najlepszym kolegą w muzeum jest… itp.
ORGANIZATOR
PARTNERZY
Kaloryfer
jako dzieLo
sztuki,
czyli
Auratyzowanie
Kaloryfer jako
dzielo sztuki, czyli
auratyzowanie
O CO CHODZI? / GŁÓWNE ZAGADNIENIA:
Do muzeum często idzie
się z oczekiwaniem obejrzenia oryginału –
np. oryginalnego, słynnego obrazu czy autentycznego, dawnego obiektu
historycznego. Pytanie
jednak, jaka jest rola oryginału w czasach wszechobecnych cyfrowych kopii
i rekonstrukcji? Czym jest
i jak powstaje owa siła
przyciągająca do „autentycznego” eksponatu?
Proponujemy warsztat,
którego koncepcja opiera
się na tezach, pojęciach
i zagadnieniach opisanych
przez Waltera Benjamina w klasycznym tekście
Dzieło sztuki w dobie
reprodukcji technicznej:
REPRODUKCJA
w jaki sposób wielokrotne
powielenie dzieła sztuki
wpływa na jego wartość
artystyczną, kulturową
i rynkową? Jakie są współczesne techniki i możliwości reprodukcji?
Jak działają i jakie mają
konsekwencje?
FOTOGRAFIA
zarazem jako narzędzie
reprodukowania dzieł
malarstwa, rzeźby
i architektury oraz
jako współczesne
medium wypowiedzi
artystycznej wytwarzające własne kategorie
oryginalności
i ulegające reprodukcji.
ORYGINAŁ
na czym polega i z czego
wynika społeczna
i kulturowa rola oryginału
w historii i rynku sztuki?
Jaka jest rola muzeum
w procesie nadawania
znaczenia autentykom?
ŻYWOT DZIEŁA
pojęcie życia oryginalnego dzieła sztuki jako jego
materialnej i ekonomicznej historii. Czy dzieło
sztuki współczesnej ma
swój żywot?
KULTOWA
i EKSPOZYCYJNA
WARTOŚĆ DZIEŁA SZTUKI
benjaminowska koncepcja historii sztuki jako
walki pomiędzy dwoma
skonfliktowanymi wartościami. Jaka jest rola
instytucji, w szczególności muzeum, w utrzymywaniu kultu dzieła sztuki?
AURA
pojęcie aury jako kluczowej kategorii w koncepcji
Benjamina. Czym jest
aura? W jaki sposób istnieje w dziele sztuki? Jak
muzeum sytuuje i kultywuje aurę w dziełach?*
* OPIS KATEGORII ZA WITOLDEM ORSKIM.
CEL:
• wytworzenie przestrzeni
dyskusji na temat współczesnej
roli muzeów,
• zadanie pytań dotyczących
statusu sztuki wobec
reprodukcji technicznej i zmian
technologicznych (m.in. co
współcześnie sprawia, że dane
dzieło sztuki uznajemy za
wartościowe?),
• rozwijanie krytycznego
i twórczego myślenia
— zadawanie pytań i tworzenie
koncepcji działań będących
komentarzem lub polemiką
z określonymi tezami.
POTRZEBNE
MATERIAŁY:
PRZEBIEG:
1. Edukator/edukatorka prosi grupę o wskazanie kilku najpopularniejszych dzieł sztuki
(prawdopodobnie pojawi się Mona Lisa – i jest
to świetny przykład do tego ćwiczenia).
Wpisuje ich tytuły do przeglądarki internetowej i wyświetla wyniki w sposób widoczny
dla całej grupy. Warto zwrócić uwagę na sposoby używania dzieła sztuki w kulturze popularnej, na jego przetworzenia, upowszechnienia itd. Zarazem warto skorzystać z zasobów
internetu i obejrzeć zdjęcia Mona Lisy
w przestrzeni ekspozycyjnej Luwru – zwracając
uwagę na jej miejsce w przestrzeni i zastosowane zabiegi zabiezpieczające. To okazja do
tego, aby wspólnie lub w podgrupach wstępnie
porozmawiać o wybranych pojęciach lub pytaniach związanych z „aurą”, „reprodukcją
techniczną”, „muzeum” , „reprodukcją”,
„oryginałem”.
● komputer z dostępem
do internetu
● rzutnik
● barierki ochronne
● taśmy, papier, mazaki
● aparaty
● znaczniki typowe dla
przestrzeni muzeum oraz
wszelkie elementy przydatne
do aranżacji przestrzeni
wokół dzieła
(w zależności od fantazji
edukatora/edukatorki)
DLA KOGO:
młodzież wieku 14-18 lat
2. W kolejnym kroku grupa jest zaproszona
do tego, aby spróbować zidentyfikować
w przestrzeni muzeum przedmioty/praktyki/strategie, które ujawniają znaczenie
wybranych dzieł (np. barierki
ograniczające dostęp do dzieła,
reprodukcja wybranego dzieła
na bilecie, logotypy sponsorów
wybranych dzieł, sposób, w jaki
o dziele opowiada przewodnik/przewodniczka, fotografowanie się zwiedzających przy
wybranym dziele itd.).
Ćwiczenie może się odbywać
w toku burzy mózgów, ale najlepiej jeśli pracę przeniesiemy
na ekspozycję, a przykładem
będzie konkretne, np. najcenniejsze dzieło sztuki/obiekt
wystawiany w tym konkretnym
muzeum.
3. Grupa dzieli się na cztery
mniejsze podgrupy. Zadaniem
każdej z nich jest wybranie
z przestrzeni muzeum przedmiotu/elementu/fragmentu
architektury, który nie jest
częścią ekspozycji (np. kaloryfer,
krzesło, posadzka itd.),
a następnie wytworzenie wokół
niego aury — stworzenie z niego unikalnego,
autentycznego i cennego dzieła sztuki. Grupa
przede wszystkim wymyśla historię swojego
dzieła. Pomocne mogą być w tym m.in. takie
pytania:
•
•
•
•
Kto jest autorem dzieła?
Jaki jest jego tytuł?
O czym opowiada dzieło?
Jaka jest jego obowiązująca
interpretacja?
• Co symbolizują poszczególne
elementy dzieła?
• Gdzie zostało odkryte
i jak znalazło się w muzeum?
4. Po wymyśleniu historii swojego obiektu
każda z grup aranżuje wokół niego przestrzeń
w taki sposób, aby nadać mu wyjątkowy status
dzieła sztuki. Pomocne mogą być (w zależności
od możliwości):
‣ stworzenie i wydrukowanie opisu zgodnego
z konwencją opisu muzealnego,
‣ przygotowanie narracji przewodnickiej
opowiadającej o niedawnym odkryciu dzieła,
‣ użycie barierek ochronnych,
‣ użycie tabliczki informującej o zakazie
fotografowanie z fleszem,
‣ odegranie roli osoby pilnującej, która zwraca
uwagę na zachowanie zwiedzających,
‣umieszczenie logotypu sponsora, stworzenie
i wyeksponowanie dokumentacji z procesu
odkrycia i renowacji dzieła itd.
5. Każda grupa prezentuje swoją prace
pozostałym – oprowadza, opowiada
o dziele. Prezentacja może mieć formę
mini-performensu. Jej wariant zakłada
również, że do „oprowadzania” zostaną zaproszone osoby spoza grupy – zwiedzający, którzy
w tym czasie znajdują się w muzeum.
6. Po prezentacjach edukator/
edukatorka zaprasza grupę do
wspólnego podsumowania:
‣ Jakie zabiegi musiały zostać
zastosowane, aby zwykły przedmiot urósł do rangi niezwykłego
dzieła, przedmiotu?
‣ Co okazało się skuteczne?
‣ Co wzmacnia nasze
przekonanie o oryginalności
dzieła?
Ważna jest również rozmowa
o muzeum i sztuce jako konstrukcjach kulturowych, których
strategie, praktyki i właściwości
nie są oczywiste, ale mogą być
podważane i poddawane
interpretacji.
‣ Co wykonane w ramach warsztatu instalacje
mówią o muzeum jako instytucji oraz o statusie dzieła sztuki?
‣ W jaki sposób zwiedzający mogą „zobaczyć”
muzeum jako instytucję?
‣Jakie konsekwencje ma spojrzenie na znaczenie dzieła sztuki jak na pewną umowę/
konstrukcję o znaczeniu ekonomicznym, politycznym i społecznym?
7. Każde z dzieł zostaje sfotografowane/zreprodukowane. Jeśli to możliwe, zaaranżowane
instalacje zostają w przestrzeni muzeum
do końca dnia jako pełnoprawne eksponaty,
które będą oglądane przez osoby odwiedzające
tego dnia ekspozycję. Zdjęcia w postaci
pocztówek mogą służyć do promocji działań
edukacyjnych w muzeum.
ORGANIZATOR
PARTNERZY
KONTRWIDOK
KONTRWIDOK
O CO CHODZI?
Może się wydawać, że
muzeum jako instytucja
narzuca nam pewien
rodzaj patrzenia na
znajdujące się wewnątrz
obiekty i dzieła sztuki.
Jednak nie jest przecież
tak, że jako osoby zwiedzające musimy się tej
propozycji poddawać –
możemy spróbować przekroczyć schemat swoich
własnych przyzwyczajeń
związanych z byciem
w muzeum.
Ten warsztat proponuje
przewrotną i „niepokorną” pracę z muzealną
ekspozycją oraz z własnymi przyzwyczajeniami.
Pozwala spojrzeć
na wybrane obiekty
nie tylko z perspektywy
np. estetyki i historii
sztuki, ale w odniesieniu do współczesnych
zagadnień i problemów
społeczno-politycznych.
W całości opiera się na
uruchamianiu krytycznego myślenia i czynieniu
nieoczywistym zarówno
interpretacji obiektu, jak
i jego relacji z przestrzenią muzeum oraz zwiedzającymi.
CEL:
• pokazanie tego, czego nie
pokazuje muzeum i pokazane
w nim obiekty – przekroczenie/
zdemaskowanie sytuacji
muzealnej i twórczej jej
przetworzenie,
• stworzenie sytuacji sprzyjającej
krytycznemu myśleniu i twórczej
dyskusji na konfliktowe tematy.
GŁÓWNE
ZAGADNIENIA:
sposoby oglądania/patrzenia
w muzeum, zasady konstruowania
ekspozycji (co jest ukryte?),
interpretacja i kontekst eksponatu,
nowy historyzm, postkolonialzm,
feminizm, gender,
queer,antropologia społeczna
i kulturowa
POTRZEBNE
MATERIAŁY:
● ramki typu passe-partout
w formacie 10 x 15,
● statywy/stojaki pozwalające
zamontować ramki (np. lekkie
statywy fotograficzne lub
stojaki do nut),
● kolorowe taśmy izolacyjne,
● nożyczki,
● taśma klejąca,
● kartki papieru,
● pisaki.
DLA KOGO:
uczniowie szkół
ponadgimnazjalnych.
PRZEBIEG:
1. Edukator/edukatorka zaprasza osoby
uczestniczące, aby zajęły w przestrzeni
ekspozycji dowolne miejsce. Każda osoba
dostaje taśmę izolacyjną. Edukator/edukatorka przedstawia krótko wystawę i proponuje
pierwsze ćwiczenie: „Zaobserwujcie, co
zwraca waszą uwagę, co najbardziej przyciąga
wzrok, na co spoglądacie. Teraz zaznaczcie
taśmą te miejsca, na które nie spojrzeliście —
naklejcie znaczniki z taśmy jak najbliżej tych
miejsc”. Znaczniki nie mogą, rzecz jasna, być
umieszczane na obiektach, ale na podłodze
najbliżej nich. Osoby uczestniczące mają na
to ćwiczenie dwie minuty.
2. Po wykonaniu pierwszego zadania, edukator/edukatorka proponuje: „Postawcie się
teraz w sytuacji statystycznego widza,
wejdźcie w jego skórę i przyklejcie znaczniki
tam, gdzie on nie będzie patrzył. Naklejcie
znacznik w miejscu, które według was jest
najrzadziej oglądane”. Uczestnicy znowu mają
dwie minuty na wykonanie zadania.
3. Osoba prowadząca inicjuje rozmowę o tym,
co zostało oznaczone. Gdzie znaczników jest
najwięcej/najmniej? Czy położenie znaczników
pokrywa się z najmniej czy z najbardziej
eksponowanymi miejscami na wystawie? Jakie
są możliwe powody umieszczenia niektórych
znaczników w konkretnych miejscach?
Co sprawiło, że znaczniki z pierwszego i drugiego ćwiczenia pokryły się, a co sprawiło,
że znalazły się w innych miejscach?
Czy można wyobrazić sobie wystawę, na której
od razu „patrzymy” na wszystko?
ĆWICZENIE Z OZNACZANIEM MIEJSC, KTÓRE
NIE ZWRACAJĄ UWAGI, JEST FORMĄ ROZGRZEWKI, SŁUŻY DO TEGO, ABY PRZEJŚĆ DO OGÓLNIEJSZEJ OBSERWACJI DOTYCZĄCEJ MUZEUM
JAKO MIEJSCA, KTÓRE EKSPONUJE TYLKO
WYBRANE OBIEKTY/TREŚCI/INTERPRETACJE,
A INNE POZOSTAJĄ CZĘSTO NIEZAUWAŻONE.
4. Edukator/edukatorka
zwraca uwagę na muzeum jako
instytucję, która opiera się
na wybieraniu i wykluczaniu.
W rozmowie warto posłużyć się
konkretnie przykładem muzeum,
w którym odbywa się warsztat
— jego opis i interpretację może
przygotować edukator/edukatorka, zwracając uwagę uczestników na wybrane zagadnienia.
(Jaki to rodzaj muzeum, np.
przyrodnicze, techniki, archeologiczne, etnograficzne, sztuki
itd. Jaki muzeum ma status,
np. narodowe, regionalne,
publiczne, prywatne itp.
Jaki jest status ekspozycji,
np. kolekcja stała, wystawa
czasowa, zbiory kolekcjonera,
gościnna wystawa itp. Jaką część
zbiorów eksponuje muzeum?
Jak wiele pozostaje w archiwach? Z jakiego czasu pochodzą
muzealia? W jaki sposób zostały
uporządkowane, np. chronologicznie, tematycznie, autorami,
motywami itp. W jaki sposób
za pomocą plastycznych środków
na ekspozycji zbudowana jest
hierarchia eksponatów? itp.).
5. W kolejnym kroku osoby
uczestniczące mają za zadanie
zidentyfikować ten obiekt, który
jest w muzeum eksponowany
najbardziej. Aby to osiągnąć,
pomocne może być wyjście
z ekspozycji i przyjrzenie się
wizualnej komunikacji muzeum
w przestrzeni publicznej: logotypom, banerom, billboardom,
plakatom, biletom, ulotkom,
katalogom i albumom dostępnym
w księgarni. Czy jest obiekt,
który jest najczęściej używany
jako symbol zasobów muzeum?
Wariantem jest również przeprowadzenie sondy z wybranymi osobami obecnymi w muzeum
(zarówno pracownikami, jak i zwiedzającym)
i zapytanie ich o obiekt, który jest najbardziej
znany lub charakterystyczny dla tego muzeum.
6. Gdy grupa zidentyfikuje i wybierze najpopularniejszy eksponat w muzeum, edukator/
edukatorka prowadzi resztę działania w miejscu, w którym jest eksponowany. Uczestnicy
oglądają obiekt i otrzymują kartki i pisaki.
• Pierwsze zadanie polega na tym, aby
wspólnie wypisać na kartkach odpowiedzi na
pytanie „Co pokazuje ten obiekt”? — to pytanie o znaczenia i możliwe interpretacje tego
eksponatu w przestrzeni muzealnej
i w szerszym kontekście (np. historycznym).
Zapisane słowami-hasłami kartki układane są
na podłodze po jednej stronie eksponatu.
• Drugie zadanie polega na tym, aby wspólnie
wypisać na kartkach odpowiedź na pytanie:
„Czego ten obiekt nie pokazuje?” — to pytanie przekorne, wymagające użycia pierwszej
interpretacji dzieła do przyjrzenia się np.
obowiązującym stereotypom, relacjom władzy,
dominującym teoriom wiedzy, kanonicznym
wartościom, pozornie neutralnym paradygmatom. Poniżej proponujemy metodologie, które
mogą okazać się pomocne, ale wymagają
od edukatora/edukatorki użycia ich w prosty
i zrozumiały dla grupy sposób — np. przez
formułowanie pytań pomocniczych, z którymi
uczestnicy mogą pracować.
NOWY HISTORYZM
‣ Czy obiekt odwołuje się do tzw.
suchych faktów czy do anegdot?
‣ Czy opowiada o wielkich
czynach, czy zajmuje się
mikrohistorią?);
POSTKOLONIALIZM
‣ Czy obiekt mówi o dominującym,
czy zdominowanym?
‣ Czy jest głosem zwycięzcy,
czy podbitego?
‣ Czy wyraża wartościujący
stosunek do tego,
co przedstawione?
ANTROPOLOGIA SPOŁECZNA
I KULTUROWA
‣ W jaki sposób ten obiekt
wyraża lub wiąże się z kategoriami obecnymi w kulturze polskiej/
zachodniej/pozaeuropejskiej?
‣ W jaki sposób to, co reprezentuje można powiązać z istotnymi
zjawiskami we współczesnej
kulturze i społeczeństwie?
‣ Czy ten obiekt w jakiś sposób
opowiada o współczesności,
czy daje umiejscowić się
w kontekście aktualnych
debat dotyczących np. kwestii
społecznych?);
FEMINIZM
‣ W jaki sposób obiekt prezentuje męski lub żeński punkt widzenia? czy obiekt jest metaforą
pierwiastka męskiego czy
żeńskiego?
GENDER I QUEER
‣ Czy obiekt może posłużyć
do pokazania relatywności
kategorii płci i przypisywanych
im społecznie konwencji?
‣ Czy odwołuje się do usankcjonowanych norm lub czy
dopuszcza ich przekroczenie?
PRZYKŁAD REALIZACJI TEGO ĆWICZENIA:
MUZEUM SZTUKI W ŁODZI.
OBIEKT: ALINA SZAPOCZNIKOW, „TRUDNY
WIEK” (1954): WOLNOSTOJĄCA RZEŹBA,
AKT.
POKAZUJE:
Dojrzewanie kobiecego ciała.
Kobiecą siłę płynącą z seksualności.
Pozytywne emocje związane z ciałem.
Upodmiotowienie kobiety w jej
cielesności. Stylizowane widzenie
artystki.
NIE POKAZUJE:
Męskiej nagości. Realnego wyglądu kobiecego ciała. Intelektu, racjonalności,
myślenia osoby portretowanej. Wstydu
płynącego z nagości. Uprzedmiotowienia związanego z cielesnością (erotyka
reklamowa, pornografia). Ciała jako
traumy, niepełnosprawności. Możliwej
nieokreśloności płci.
Uwaga! Ten przykład pochodzi
z muzeum sztuki, ale warsztat można
przeprowadzić w dowolnym typie
muzeum.
ZABYTKOWA ARMATA
W MUZEUM WOJSKA
NIE POKAZUJE:
tożsamości ofiar/krwi,
cierpienia i śmierci ofiar/
kto do kogo strzelał i dlaczego/
ekonomii wojny/estetyzacji
przemocy/społeczeństw
i zachowań pacyfistycznych.
EKSPONAT WYKONANY ZE
SPREPAROWANEGO ZWIERZĘCIA
W MUZEUM PRZYRODNICZYM
NIE POKAZUJE:
uprzedmiotowienia zwierząt/
naturalnego środowiska życia
i charakterystycznych zachowań
żyjącego zwierzęcia/wydawanych odgłosów/sposobu
pozyskania eksponatu/
procesu preparowania itd.
7. Po koncepcyjnej burzy
mózgów i wypisaniu wszystkich wątków i kwestii, które
omawiany obiekt pomija, edukator/edukatorka rozdaje osobom
uczestniczącym ramki, statywy
i taśmy klejące. „Znajdźcie
w muzeum – niekoniecznie na
muzealnej ekspozycji, ale także
w miejscach ogólnodostępnych
w muzeum – miejsca bądź przedmioty, w których można zobaczyć
to, co zostało pominięte przez
ten obiekt, a o czym przed
chwilą rozmawialiśmy.
Zaznaczcie miejsce, z którego
należy patrzeć przy pomocy
znacznika. Zaznaczcie kadr, który
obramowuje to miejsce przy
pomocy ramki”. Uczestnicy mają
na to zadanie 10 minut.
CIĄG DALSZY PRZYKŁADU:
MUZEUM SZTUKI W ŁODZI,
OBIEKT ALINA SZAPOCZNIKOW,
„TRUDNY WIEK” (1954):
• męska nagość – ramka umieszczona
w męskiej toalecie lub przed
klasycystycznym obrazem przedstawiającym
półnagiego mężczyznę,
• realny wygląd kobiecego ciała – ramka
wskazująca np. strażniczkę ekspozycji,
• intelekt osoby sportretowanej – ramka
ustawiona w muzealnej księgarni, kadrująca
np. książkę napisaną przez kobietę,
• wstyd płynący z nagości – ramka np. przed
drzwiami do toalety,
• uprzedmiotowienie związane z cielesnością –
ramka wskazująca wydrukowaną
i powieszoną na ścianie seksistowską
reklamę prasową,
• ciało jako trauma, niepełnosprawność ciała
– ramka wyróżniająca miejsce parkingowe
przeznaczone dla osób niepełnosprawnych,
windę dla osób poruszających się na wózkach,
• płynność i nieoczywistość płci –
ramka wyróżniająca np. smartfon lub
tablet wyświetlający zdjęcie lub filmik
z udziałem drag queen lub teledysk
artysty/tki używającego/cej w swojej
twórczości odwołań do tej estetyki
(np. David Bowie, Madonna).
8. Edukator/edukatorka zaprasza
uczestników do dokończenia
pracy nad swoimi eksponatami:
„Swoim działaniem uzupełniliście
kolekcję muzeum. Pora teraz
zatytułować powstałe obiekty
i dopisać do nich krytyczne
komentarze kuratorskie,
tak by każdy mógł stanąć
na znaczniku i obejrzeć je
zgodnie z waszymi intencjami.
Użyjcie do tego kartek papieru
i doklejcie je taśmą do ramek.
Pisząc, zwróćcie uwagę na to,
co zostało pominięte, oraz na
powody, dla których zostało
pominięte”.
Uczestnicy mają na zadanie
15 minut.
CIĄG DALSZY PRZYKŁADU:
MUZEUM SZTUKI W ŁODZI,
OBIEKT ALINA SZAPOCZNIKOW,
„TRUDNY WIEK” (1954):
• ramka w męskiej toalecie:
„Statystyczny heteroseksualny mężczyzna
woli w muzeum oglądać nagie kobiety.
Nie chciałby, by porównanie z nagością
mężczyzny przedstawionego przez dzieło
wypadło na jego niekorzyść”,
• pani strażniczka ekspozycji: „Realna kobieta.
Każda wypowiedź artystyczna to
uogólnienie, synteza, estetyczna wizja.
Tak naprawdę każda kobieta wygląda inaczej”,
• książka napisana przez kobietę:
„Kobiecy intelekt. Często niwelowany przez
sposoby stereotypowego przedstawianie
kobiet przez pryzmat ciała i wyglądu –
wskazuje na to choćby utarte określenie
‘płeć piękna’. Dlatego historia zna o wiele
mniej kobiet naukowczyń, pisarek, artystek,
niż mężczyzn. Zmień to!”,
• drzwi do toalety:
„Wstyd płynący z nagości. Pozostaje
za drzwiami łazienek, za zasłoną
przebieralni. W codziennych, rzeczywistych
realiach nagość rzadko istnieje w przestrzeni
publicznej jako narzędzie komunikacji,
interwencji czy działania. Przykładem mogą
być jednak działania aktywistek z grupy
Femen”,
• seksistowska reklama prasowa:
„Kobieta jako produkt reklamowy.
Wyidealizowana. Czy wyidealizowany
mężczyzna nie mógłby jej zastąpić w tej roli?”,
• miejsce parkingowe, winda dla
niepełnosprawnych: „Ciało bywa
niedoskonałe, chore, stawiające wyzwania
– rzadko bywa jednak tak pokazywane.
Wciąż brakuje społecznej akceptacji dla
obrazu niepełnosprawnego ciała”,
• drag queen:
„Niektórzy bawią się płcią. Przebierają się
za odmienną płeć lub przesadnie podkreślają
cechy własnej płci, by eksperymentować
z rolą, jaką niesie określona płeć. Taka
strategia jest obecna również w kulturze
popularnej – dzięki której kwestia płynności
płci staje się bardziej powszechna”.
9. Warsztat kończy wspólne
zwiedzenie stworzonej w toku
ćwiczenia, alternatywnej ekspozycji oraz opowiedzenie sobie
nawzajem interpretacji i znaczenia tego, co wskazują ramki.
10. Dwa warianty zakończenia:
• edukator/edukatorka inicjuje
podsumowującą rozmowę o tym, co muzeum
pokazuje, a co ukrywa, co obiekt pokazuje,
a co ukrywa, jakie są możliwe strategie
i zadania sztuki/muzealnictwa.
• edukator/edukatorka kieruje uwagę grupy
na inny obiekt z wystawy. Krótko go
komentuje i sugeruje możliwość
przeprowadzenia tego warsztatu na temat
każdego obiektu z wystawy.
ORGANIZATOR
PARTNERZY

pobierz - Akademia Orange

Transkrypt

Podobne dokumenty

29 Pytanie o dzieło #1 - interpretujemy dzieła sztuki w 10 OiW