uzasadnienie merytoryczne wyboru podręcznika „fizyka

UZASADNIENIE MERYTORYCZNE WYBORU PODRĘCZNIKA
„FIZYKA DLA GIMNAZJUM”
„Fizyka dla gimnazjum” (w 3 częściach)
M. i R. Rozenbajgier, J.M. Kreiner
Nr dopuszczenia: cz. 1. – 53/99,
cz. 2. – 19/00, cz. 3. – 249/00
„Program nauczania fizyki w gimnazjum” autorstwa Marii Rozenbajgier,
Barbary Sagnowskiej i Jadwigi Salach o numerze dopuszczenia do
użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej w 1999 roku:
DKW-4014-105/99
„Fizyka dla gimnazjum” – M. i R. Rozenbajgierów składa się z trzech części:
Część 1. zawiera działy: kinematyka, dynamika, grawitacja, astronomia. Numer dopuszczenia 53/99.
Część 2. zawiera działy: praca, moc, energia mechaniczna, budowa materii, zjawiska cieplne, drgania i fale, hydrostatyka. Numer dopuszczenia 19/00.
Część 3. zawiera działy: elektrostatyka, prąd stały, elektromagnetyzm, optyka, przetwarzanie i przekazywanie informacji, fizyka jądrowa. Numer dopuszczenia 249/00.
Jest to podręcznik ambitny, stawiający duże wymagania zarówno nauczycielowi, jak i uczniom. Zawarte w nim treści pozwalają realizować podstawę
programową w bardzo wszechstronny sposób.
Jeśli jednak zachodzi taka potrzeba, podręcznik daje nauczycielowi możliwość ograniczenia realizacji materiału (szare tło) i dostosowywania jego zakresu do potrzeb i możliwości uczniów.
W podręczniku zastosowano wypróbowaną w praktyce szkolnej metodę
spiralną. Nauczanie fizyki rozpoczyna się od mechaniki (cz. 1. podręcznika), ale przy pierwszym podejściu proponujemy ograniczenie wymagań w stosunku do słabszych uczniów (pytać o wszystko, co jest w podręczniku,
ale nie stawiać złych stopni, jeśli uczeń nie radzi sobie z trudniejszymi problemami). Do sprawiających trudność
zagadnień związanych z przekształcaniem wzorów, z przeliczaniem jednostek, sporządzaniem wykresów wracamy w drugiej części podręcznika, realizując dział: „Praca, moc, energia mechaniczna”.
Data utworzenia: 2008-06-03
Kolejne podejście do problemów mechaniki ma miejsce w trzeciej części podręcznika. W paragrafie: „Ruch
ciała naelektryzowanego w polu elektrostatycznym”, przypomniano podstawowe treści kinematyki i dynamiki
oraz zastosowano je do rozwiązywania zadań.
Wielokrotne powracanie do mechaniki gwarantuje, że uczeń dobrze poradzi sobie w każdej szkole ponadgimnazjalnej, gdzie nauczanie zawsze rozpoczyna się właśnie od tego działu.
Równocześnie jest to podręcznik pozwalający kształtować szeroki wachlarz umiejętności:
• Jasność i przystępność języka daje możliwość używania go do kształtowania umiejętności czytania ze zrozumieniem. Różnorodność zadań i problemów daje okazję do wyszukiwania dodatkowych informacji i podejmowania prób ich rozwiązywania.
• Propozycje szczegółowych doświadczeń pozwalają kształtować umiejętności eksperymentowania i wyciągania wniosków. Liczne w pełni rozwiązane przykłady uczą rozwiązywania zadań
obliczeniowych i działań na jednostkach.
• Sporządzanie wykresów, diagramów i tabel oraz odczytywanie z nich wartości wielkości fizycznych kształtują umiejętności korzystania z tego sposobu zapisu informacji także w innych
dziedzinach wiedzy.
Autorzy zastosowali ciekawy i przejrzysty (wspólny dla wszystkich części) układ podręcznika. Każdy paragraf
(często zatytułowany niekonwencjonalnie) zawiera treści podstawowe, które zgodnie z programem nauczania są
treściami obowiązkowymi.
Aby zainteresować ucznia fizyką i wykazać jej ścisły związek z życiem codziennym, w podręczniku zamieszczono także treści nadobowiązkowe (wykraczające poza program), opatrzone tytułem: „Czy wiesz, że...?”. Stąd
w podręczniku opisano wielką liczbę urządzeń, z którymi uczeń styka się na co dzień. Każde z nich jest prezentowane w takim miejscu podręcznika, w którym uczeń ma szansę zrozumieć zasadę jego działania, a nie tylko
wyuczyć się na pamięć czytanych treści.
Jeśli zachodzi taka potrzeba, autorzy przypominają wiadomości znane już uczniom z lekcji chemii, matematyki i przyrody. Tę wiedzę zamieszczono w podręczniku w „okienkach” zatytułowanych: „Przypomnij sobie”. Na
końcu każdego paragrafu w „okienku”: „To ważne” zostały zamieszczone najważniejsze wiadomości (tj. prawa
fizyczne, definicje, wzory, jednostki), które uczeń powinien zapamiętać, aby mógł kontynuować naukę fizyki.
W lepszym zrozumieniu treści poszczególnych paragrafów pomagają uczniowi liczne przykłady rozwiązanych
prostych zadań oraz ćwiczenia i zadania do samodzielnego rozwiązania. Całość uzupełniają opisy doświadczeń
(z których większość uczeń może powtórnie wykonać w warunkach domowych) oraz liczne rysunki i fotografie
ilustrujące treści opisywane w danym paragrafie.
Podręcznik posiada bardzo obszerną obudowę dydaktyczną. W jej skład wchodzą:
• program nauczania wraz z planami wynikowymi, które można pobrać nieodpłatnie ze strony
www.zamkor.pl;
• zeszyty przedmiotowo-ćwiczeniowe;
• zbiory zadań na różnych poziomach trudności (od „Fizyki w prostych zadaniach” do „Zadań do
konkursów fizycznych” – „Biblioteka nauczyciela fizyki”, zeszyt 6);
• inne materiały dla nauczyciela zawarte w kolejnych zeszytach „Biblioteki nauczyciela fizyki”,
w tym np.
Data utworzenia: 2008-06-03
»» wskazówki merytoryczne i dydaktyczne (zeszyt 2)
»» propozycje projektów (zeszyt 4)
»» sprawdziany (zeszyt 5)
»» karty pracy (zeszyt 7)
• foliogramy, filmy dydaktyczne, filmy instruktażowe dla nauczycieli, zestawy doświadczalne, generator testów, programy komputerowe;
• wydawany kwartalnie od 1999 roku bezpłatny „Poradnik” (dotychczas ukazało się 23 części).
Polska Akademia Umiejętności
uznała w 2002 roku podręcznik „Fizyka dla gimnazjum”
za najlepszy polski gimnazjalny podręcznik fizyki.
Data utworzenia: 2008-06-03