PRACA ZALICZENIOWA SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ W UE

PRACA ZALICZENIOWA
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ W UE – ĆWICZENIA 2016/17
ADMINISTRACJA ZAOCZNA I STOPNIA, 2. ROK
PROWADZĄCY: DR ANNA CZAPLIŃSKA
ZASADY ZALICZENIA:

Praca zaliczeniowa polega na streszczeniu i skomentowaniu orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE w
sprawie C-394/14 Siewert przeciwko Condor Flugdienst GmbH wg następującego schematu:
1. Stan faktyczny (muszą Państwo wskazać główne okoliczności sprawy i problemy prawne)
2. Stanowiska uczestników postępowania
3. Rozstrzygnięcie i argumentacja Trybunału
4. Ocena rozstrzygnięcia Trybunału (własna!)





Do dyspozycji mają państwo materiały źródłowe dotyczące sprawy C-394/14 Siewert w postaci pełnego
tekstu postanowienia TSUE.
Praca powinna liczyć 1-2 strony, format A4, czcionka Times New Roman 12 pt, odstęp 1, tekst
wyjustowany. Praca musi być podpisana (imię, nazwisko, kierunek i rok studiów, nr albumu).
Proszę pamiętać: oceniana jest treść, nie ilość!!! Zatem nie powinni się Państwo rozpisywać na siłę, chodzi
o to by w jak najkrótszej formie przedstawić to, co w orzeczeniu najważniejsze.
Praca ma być samodzielna, korzystanie z materiałów źródłowych i pomocniczych nie polega na ich
kopiowaniu. Nie należy wstawiać do pracy odpowiednich fragmentów orzeczenia. Plagiat jest bardzo łatwy
do wykrycia !!!
Prace należy przesłać na mój adres mejlowy: [email protected], grupa 1 do dn. 1 stycznia 2016
r., a grupa 2 do dn. 7 stycznia 2016 r. – wtedy będę mogła wpisać zaliczenia na ostatnich zajęciach,
odpowiednio 7 stycznia i 14 stycznia. Osoby, które nie uzyskają wpisu w tym terminie będą musiały przyjść
po wpis na moich dyżurach (informacje o dyżurach w czasie sesji będą dostępne na stronie internetowej
Katedry).
Powodzenia!!!!
/-/ Anna Czaplińska
1
POSTANOWIENIE TRYBUNAŁU (piąta izba)
z dnia 14 listopada 2014 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Regulamin postępowania – Artykuł 99 – Transport lotniczy – Rozporządzenie (WE)
nr 261/2004 – Duże opóźnienie lotu – Prawo pasażerów do odszkodowania – Przesłanki zwolnienia
przewoźnika lotniczego z obowiązku wypłaty odszkodowania – Pojęcie nadzwyczajnych okoliczności – Samolot
uszkodzony w trakcie poprzedniego lotu przez pojazd ze schodami do samolotu
W sprawie C-394/14
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym,
złożony przez Amtsgericht Rüsselsheim (Niemcy) postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2014 r., które wpłynęło do
Trybunału w dniu 18 sierpnia 2014 r., w postępowaniu
Sandy Siewert,
Emma Siewert,
Nele Siewert
przeciwko
Condor Flugdienst GmbH,
TRYBUNAŁ (piąta izba),
w składzie: T. von Danwitz, prezes izby, C. Vajda, A. Rosas, E. Juhász i D. Šváby (sprawozdawca), sędziowie,
rzecznik generalny: E. Sharpston,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając podjętą po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego decyzję o wydaniu rozstrzygnięcia
w formie postanowienia z uzasadnieniem, zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem,
wydaje następujące
Postanowienie
1
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 5 ust. 3 rozporządzenia (WE)
nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady
odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego
opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.U. L 46, s. 1).
2
Wniosek ten został złożony w ramach sporu między spółką Condor Flugdienst GmbH (zwaną dalej
„Condor”), przewoźnikiem lotniczym, a S. Siewert, E. Siewert i N. Siewert w przedmiocie odmowy wypłaty przez
tego przewoźnika odszkodowania na rzecz powódek, których lot doznał dużego opóźnienia.
Ramy prawne
3
Motywy czternasty i piętnasty rozporządzenia nr 261/2004 przewidują:
„(14) Podobnie jak w konwencji montrealskiej, zobowiązania przewoźników lotniczych powinny być ograniczone
lub ich odpowiedzialność wyłączona w przypadku gdy zdarzenie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych
okoliczności, których nie można [by] było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.
Okoliczności te mogą, w szczególności, zaistnieć w przypadku destabilizacji politycznej, warunków
meteorologicznych uniemożliwiających dany lot, zagrożenia bezpieczeństwa, nieoczekiwanych wad mogących
wpłynąć na bezpieczeństwo lotu oraz strajków mających wpływ na działalność przewoźnika.
(15) Za nadzwyczajne okoliczności powinno się uważać sytuację, gdy decyzja kierownictwa lotów w stosunku do
danego samolotu spowodowała danego dnia powstanie dużego opóźnienia, przełożenie lotu na następny dzień
albo odwołanie jednego lub więcej lotów tego samolotu pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków przez
zainteresowanego przewoźnika, by uniknąć tych opóźnień lub odwołań lotów.”
4
Artykuł 5 tego rozporządzenia stanowi:
2
„1. W przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy:
[...]
c)
mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 7 [...]”.
3. Obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli
może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można
[by] było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.
[...].”
5
Artykuł 7 omawianego rozporządzenia, zatytułowany „Prawo do odszkodowania” stanowi w ust.1:
„W przypadku odwołania do niniejszego artykułu, pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości:
a)
250 EUR dla wszystkich lotów o długości do 1500 kilometrów;
b)
400 EUR dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów i wszystkich innych
lotów o długości od 1500 do 3500 kilometrów;
c)
600 EUR dla wszystkich innych lotów niż loty określone w lit. a) lub b).
[...].”
6
Artykuł 13 rozporządzenia nr 261/2004 ma następujące brzmienie :
„W przypadku gdy obsługujący przewoźnik lotniczy wypłaca odszkodowanie lub wypełnia inne zobowiązania
nałożone na niego przez niniejsze rozporządzenie, przepisy niniejszego rozporządzenia nie mogą być
interpretowane jako ograniczające prawo przewoźnika lotniczego do dochodzenia, zgodnie z właściwym prawem,
odszkodowania od jakiejkolwiek innej osoby, w tym od osób trzecich. W szczególności, niniejsze rozporządzenie
w żaden sposób nie ogranicza prawa obsługującego przewoźnika lotniczego do dochodzenia odszkodowania od
organizatora wycieczek lub innej osoby, z którą przewoźnik podpisał umowę. Analogicznie, przepisy niniejszego
rozporządzenia nie mogą być interpretowane jako ograniczające prawo organizatora wycieczek lub osoby trzeciej,
niebędącej pasażerem, z którym obsługujący przewoźnik lotniczy podpisał umowę, do dochodzenia, zgodnie z
właściwym prawem, odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego.”
Okoliczności powstania sporu głównego i pytania prejudycjalne
7
Powódki w postępowaniu głównym dokonały rezerwacji na obsługiwany przez Condor lot z Antalyi (Turcja)
do Frankfurtu nad Menem.
8
Lot ten został wykonany w dniu 3 października 2011 r. i przybył do miejsca przeznaczenia z opóźnieniem
wynoszącym 6 godzin i 30 minut.
9
Celem uzasadnienia odmowy uwzględnienia żądania odszkodowawczego powódek na podstawie
orzecznictwa Trybunału w związku z art. 5 ust. 3 i art. 7 rozporządzenia nr 261/2004 Condor wskazuje, że
przyczyną opóźnienia było uszkodzenie poprzedniego dnia na lotnisku w Stuttgarcie samolotu, który miał wykonać
sporny lot. W samolot ten wjechał pojazd ze schodami do samolotu, uszkadzając strukturę skrzydła, w następstwie
czego konieczne okazało się zastąpienie tego samolotu. W przekonaniu Condor w opisywanej sytuacji wystąpiły
„nadzwyczajne okoliczności” w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004, a tym samym spółka ta nie
ma obowiązku wypłacić odszkodowania na mocy art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004.
10 Wątpliwości sądu odsyłającego budzi kwestia, czy „nadzwyczajne okoliczności” zwalniające danego
przewoźnika z obowiązku wypłaty odszkodowania na mocy art. 5 ust. 3 i art. 7 rozporządzenia nr 261/2004, muszą
odnosić się bezpośrednio do spornego lotu, czy też ich źródło mogą stanowić również przeloty uprzednio
wykonane przez samolot obsługujący ten lot.
11 W tych warunkach Amtsgericht Rüsselsheim postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału
z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1)
Czy nadzwyczajna okoliczność w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia [nr 261/2004] musi się odnosić
bezpośrednio do zarezerwowanego lotu?
2)
W razie, gdy także nadzwyczajne okoliczności występujące przy uprzednich przelotach mają znaczenie dla
późniejszego lotu: czy racjonalne środki, które powinien podjąć obsługujący przewoźnik lotniczy zgodnie z art. 5
ust. 3 rozporządzenia [nr 261/2004], muszą odnosić się tylko do zapobiegania nadzwyczajnej okoliczności, czy
także do uniknięcia dłuższego opóźnienia?
3
3)
Czy ingerencje osób trzecich działających na własną odpowiedzialność, na które przeniesiono zadania
należące do działalności przewoźnika lotniczego, należy oceniać jako nadzwyczajne okoliczności w rozumieniu
art. 5 ust. 3 rozporządzenia [nr 261/2004]?
4)
Na wypadek udzielenia odpowiedzi [twierdzącej] na pytanie trzecie: czy przy ocenie istotne jest, na czyje
zlecenie (przewoźnika lotniczego, operatora portu lotniczego etc.) działała osoba trzecia?”
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
12 Zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem, jeżeli odpowiedź na pytanie prejudycjalne
można wywieść w sposób jednoznaczny z orzecznictwa lub jeżeli odpowiedź na takie pytanie nie pozostawia
żadnych uzasadnionych wątpliwości, Trybunał może w każdej chwili, na wniosek sędziego sprawozdawcy i po
zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem.
13 Należy zastosować ten przepis w ramach niniejszego odesłania prejudycjalnego.
W przedmiocie pytań trzeciego i czwartego
14 Za pomocą pytań trzeciego i czwartego, które należy zbadać w pierwszej kolejności, sąd odsyłający zmierza
zasadniczo do ustalenia, czy art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że
wydarzenie takie, jak uderzenie w samolot lotniskowego pojazdu ze schodami do samolotu powinno zostać
zakwalifikowane jako „nadzwyczajna okoliczność” zwalniająca przewoźnika lotniczego z obowiązku wypłaty na
rzecz pasażerów odszkodowania z tytułu dużego opóźnienia lotu obsługiwanego przez ten samolot.
15 Tytułem wstępu należy przypomnieć, że na wypadek odwołania lub dużego opóźnienia lotu, to jest
wynoszącego co najmniej trzy godziny, zamiarem prawodawcy Unii było uregulowanie obowiązków
przewoźników lotniczych, o których mowa w art. 5 ust. 1 rozporządzenia nr 261/2004 (zobacz podobnie wyroki:
Nelson i in., C-581/10 i C-629/10, EU:C:2012:657, pkt 39 oraz McDonagh, C-12/11, EU:C:2013:43, pkt 37).
16 Zgodnie z motywami czternastym i piętnastym oraz z art. 5 ust. 3 omawianego rozporządzenia, w drodze
odstępstwa od przepisów art. 5 ust. 1, przewoźnik lotniczy jest zatem zwolniony z obowiązku wypłaty pasażerom
odszkodowania na podstawie art. 7 tego rozporządzenia, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane
zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można by było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich
racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika
lotniczego (wyrok McDonagh, EU:C:2013:43, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).
17 Jako że chodzi tu o odstępstwo od zasady wypłaty odszkodowania na rzecz pasażerów, wspomniany art. 5
ust. 3 musi być interpretowany wąsko (wyrok Wallentin-Hermann, C-549/07, EU:C:2008:771, pkt 20). Co więcej,
ponieważ nie wszystkie nadzwyczajne okoliczności skutkują zwolnieniem z obowiązku wypłaty pasażerom
odszkodowania, na przewoźniku lotniczym, który zamierza się na nie powołać, spoczywa ponadto obowiązek
wykazania, że okoliczności tych w żadnym razie nie można by było uniknąć za pomocą dostosowanych do sytuacji
środków, to jest środków, które w chwili wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności odpowiadają między innymi
warunkom technicznie i ekonomicznie możliwym do przyjęcia przez danego przewoźnika lotniczego (wyrok Eglītis
i Ratnieks, C-294/10, EU:C:2011:303, pkt 25).
18 Co się tyczy dokładniej rzecz ujmując problemów technicznych samolotu, Trybunał wyjaśnił, że choć
problemy takie można zaliczyć do nadzwyczajnych okoliczności, to jednak okoliczności związane z takim
zdarzeniem mogą zostać uznane za „nadzwyczajne” w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 tylko
wówczas, gdy odnoszą się do zdarzenia, które – na wzór okoliczności wymienionych w motywie czternastym tego
rozporządzenia – nie wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i
nie pozwala na skuteczne nad nim panowanie, ze względu na jego charakter lub źródło (wyrok Wallentin-Hermann,
C-549/07, EU:C:2008:771, pkt 23).
19 Tymczasem, jeśli chodzi o problem techniczny, którego źródłem było uderzenie w samolot lotniskowego
pojazdu ze schodami do samolotu, należy zauważyć, że tego typu schody lub kładki zamontowane na pojazdach
są nieodłącznie wpisane w kontekst transportu pasażerów drogą lotniczą, gdyż pozwalają pasażerom wsiadać do
samolotu i z niego wysiadać, w związku z czym przewoźnicy lotniczy regularnie spotykają się z sytuacjami będącymi
wynikiem używania takich schodów. Wobec powyższego kolizję samolotu i takiego pojazdu ze schodami do
samolotu należy uznać za zdarzenie, które wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności przewoźnika
4
lotniczego. Nic ponadto nie wskazuje, że uszkodzenie samolotu, który miał wykonać sporny lot, zostało
spowodowane przez akt zewnętrzny wobec normalnych usług świadczonych przez lotnisko, taki jak akt terroryzmu
lub sabotażu objęty – zgodnie z orzecznictwem Trybunału (zobacz wyrok Wallentin-Hermann, C-549/07,
EU:C:2008:771, pkt 26) – pojęciem nadzwyczajnych okoliczności, czego dowiedzenie przed sądem odsyłającym
należało do Condor, zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 17 niniejszego postanowienia.
20 W konsekwencji takie zdarzenie nie może zostać uznane za nadzwyczajną okoliczność zwalniającą
przewoźnika lotniczego z obowiązku wypłaty na rzecz pasażerów odszkodowania z tytułu dużego opóźnienia lotu.
21 Należy również przypomnieć, że wypełnienie zobowiązań na mocy rozporządzenia nr 261/2004 pozostaje
bez uszczerbku dla prawa przewoźnika lotniczego do dochodzenia odszkodowania od jakiejkolwiek osoby, w tym
osoby trzeciej, która spowodowała opóźnienie, jak przewiduje to art. 13 tego rozporządzenia (wyrok Folkerts,
C-11/11, EU:C:2013:106, pkt 44 i przytoczone orzecznictwo).
22 Mając na uwadze powyższe rozważania, na pytania trzecie i czwarte należy odpowiedzieć, że art. 5 ust. 3
rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że wydarzenie takie jak będące przedmiotem
postępowania głównego, to jest uderzenie w samolot lotniskowego pojazdu ze schodami do samolotu, nie może
zostać zakwalifikowane jako „nadzwyczajna okoliczność” zwalniająca przewoźnika lotniczego z obowiązku
wypłaty na rzecz pasażerów odszkodowania z tytułu dużego opóźnienia lotu obsługiwanego przez ten samolot.
23 Wobec odpowiedzi udzielonej na pytania trzecie i czwarte nie ma potrzeby odpowiadania na pozostałe
pytania.
W przedmiocie kosztów
24 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem
kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach.
Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego
2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy
przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG)
nr 295/91, należy interpretować w ten sposób, że wydarzenie takie jak będące przedmiotem
postępowania głównego, to jest uderzenie w samolot lotniskowego pojazdu ze schodami do samolotu,
nie może zostać zakwalifikowane jako „nadzwyczajna okoliczność” zwalniająca przewoźnika lotniczego
z obowiązku wypłaty na rzecz pasażerów odszkodowania z tytułu dużego opóźnienia lotu obsługiwanego
przez ten samolot.
5