Co uwalnia od odpowiedzialności za długi spółki

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 22.10.2014
Co uwalnia od odpowiedzialności za długi spółki
Za zobowiązania sp. z o.o. odpowiadają członkowie zarządu, chyba że wykażą, że zgłosili wniosek o upadłość we
właściwym czasie. Jest to moment, kiedy dłużnik wprawdzie spłaca jeszcze niektóre długi, ale wiadomo już, że ze
względu na brak środków nie będzie mógł zaspokoić wszystkich wierzycieli.
Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 15 maja 2014 r. (II CSK 480/13).
Powódka zawarła ze spółką z o.o. umowę o świadczenie usług. Ponieważ spółka nie zapłaciła należnego jej
wynagrodzenia, wystąpiła z powództwem o zapłatę. Sąd okręgowy (wyrokiem z 27 marca 2009 r.), a następnie sąd
apelacyjny (wyrokiem z 27 sierpnia 2009 r.) uwzględnił powództwo i zasądził na rzecz powódki należność wraz z
odsetkami za zwłokę. Komornik sądowy postanowieniem z 20 kwietnia 2010 r. umorzył postępowanie egzekucyjne
wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko spółce.
Powódka wystąpiła – na podstawie art. 299 § 1 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) – z pozwem o zapłatę przeciwko
dwóm członkom zarządu spółki, którzy pełnili tę funkcję w latach 2003–2011. Przepis ten stanowi, że jeżeli egzekucja
przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Pozwani wskazali, że we wrześniu 2009 r. złożyli wniosek o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej spółki. Wobec brzmienia
art. 299 § 2 k.s.h., zgodnie z którym członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności m.in., jeżeli wykaże, że we
właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, powództwo nie jest zasadne.
Sąd okręgowy uznał jednak inaczej. Złożenie we wrześniu 2009 r. przez pozwanych wniosku o ogłoszenie upadłości
spółki nie zwalnia ich od odpowiedzialności, gdyż, jak ustalił sąd, niewypłacalność spółki występowała już przed
wydaniem przez SA wyroku z 27 sierpnia 2009 r. Spółka posiadała wymagalne i niezapłacone długi 31 grudnia 2008 r.
wobec kilku wierzycieli i powódki i 31 grudnia 2008 r. zachodziły przesłanki do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie
upadłości. Pomimo tego zarząd w osobach pozwanych nie podjął decyzji o wystąpieniu z takim wnioskiem w terminie
dwóch tygodni od tej daty – wniosek o ogłoszenie upadłości nie został zatem złożony we właściwym czasie. Sąd
apelacyjny podzielił stanowisko sądu okręgowego.
Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną pozwanych, przychylając się do stanowiska sądów rozpoznających sprawę, i
uznał że wniosek pozwanych o ogłoszenie upadłości spółki był spóźniony.
Zdaniem eksperta
Sylwia Dąbrowska-Pacan, adwokat Warszawa, Rödl & Partner
Wynikająca z art. 299 k.s.h. (solidarna) odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za jej zobowiązania ma
charakter subsydiarny – jej przesłanką jest bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko spółce.
Członek zarządu ma możliwość uniknięcia tej odpowiedzialności, m.in. jeśli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono
wniosek o ogłoszenie upadłości albo że fakt niezgłoszenia takiego wniosku nastąpił nie z jego winy, albo że pomimo jego
niezgłoszenia wierzyciel nie poniósł szkody. W orzecznictwie SN wyrażany jest pogląd, że czasem właściwym do
złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w rozumieniu art. 299 § 2 k.s.h. jest czas, gdy wprawdzie dłużnik spłaca jeszcze
niektóre długi, ale wiadomo już, że ze względu na brak środków nie będzie mógł zaspokoić wszystkich swoich
wierzycieli. Nie jest to więc dopiero czas, gdy dłużnik przestał już całkowicie spłacać swoje długi i nie ma majątku do ich
zaspokojenia. W wyroku z 19 stycznia 2011 r. (V CSK 211/11), SN stwierdził, że przy wykładni użytego w art. 299 § 2
k.s.h. pojęcia „właściwego czasu" do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie można pomijać przepisów prawa
upadłościowego i naprawczego, regulujących obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez członków
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
zarządu spółki oraz określających, kiedy uważa się dłużnika za niewypłacalnego i kiedy ogłasza się upadłość osoby
prawnej. Odpowiedzialność przewidziana w art. 299 k.s.h. obciąża bowiem członków zarządu za to, że nie złożyli
wniosku o upadłość we właściwym czasie. To, kiedy można ogłosić upadłość, a więc kiedy taki wniosek będzie
skuteczny i powinien być złożony, określają przepisy prawa upadłościowego i naprawczego.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego (p.u.n.) dłużnik ma obowiązek zgłoszenia wniosku o
upadłość nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, tj.
niewypłacalność. Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań
pieniężnych, przy czym dłużnika – osobę prawną – uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania
przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje. Niewykonanie
wymagalnych zobowiązań nie musi odnosić się do wszystkich zobowiązań dłużnika, nie ma też znaczenia ich charakter,
tzn. czy są to zobowiązania cywilnoprawne czy publicznoprawne, ich wartość ani to, czy są to zobowiązania pieniężne,
czy są ściśle związane z przedmiotem działalności i z jakiej przyczyny nie są wykonywane. Każdy, kto nie płaci
określonego umową lub ustawą drugiego z kolei zobowiązania, staje się od tej chwili niewypłacalny. Niewypłacalność
ma miejsce już w pierwszym dniu opóźnienia, niezależnie od wielkości zobowiązań i niezależnie od tego, jak duże jest to
opóźnienie (np. wyrok WSA w Gdańsku z 4 kwietnia 2014 r., I SA/Gd 194/14).
Przepis art. 299 k.s.h. (podobnie jak art. 116 ordynacji podatkowej) posługuje się pojęciem „właściwego czasu", a nie
konkretnym określeniem czasu w postaci „dwóch tygodni", jak to czyni p.u.n. Nie można zatem mechanicznie przenosić
na grunt tego przepisu unormowań prawa upadłościowego co do przesłanek i terminów złożenia wniosku o ogłoszenie
upadłości. Można jednak przyjąć ten termin za punkt wyjściowy przy określeniu „czasu właściwego". Z uwagi na cel
postępowania upadłościowego, jakim jest ochrona interesów wierzycieli, wniosek o ogłoszenie upadłości powinien być
złożony jak najwcześniej, czyli najpóźniej w ciągu dwóch tygodni od wystąpienia podstaw do ogłoszenia upadłości. W
przypadku bowiem przekroczenia tego terminu to na członkach zarządu będzie spoczywał obowiązek wykazania,
dlaczego „właściwy czas" będzie oznaczał termin dłuższy niż owe dwa tygodnie. Jest to jednak trudne, gdyż członkowie
zarządu, jako tzw. profesjonaliści, są zwykle traktowani w tym zakresie przez sąd surowo. Członkowie zarządu powinni
zatem na bieżąco monitorować sytuację finansową zarządzanej przez nich spółki.
Źródło: http://www.rp.pl/artykul/1150835-Co-uwalnia-od-odpowiedzialnosci-za-dlugi-spolki.html?template=restricted
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]