1 POLSKA MIĘDZY JEDNOŚCIĄ A ROZBICIEM POLSKA
Transkrypt
1 POLSKA MIĘDZY JEDNOŚCIĄ A ROZBICIEM POLSKA
POLSKA MIĘDZY JEDNOŚCIĄ A ROZBICIEM POLSKA BOLESŁAWA CHROBREGO Bolesław Chrobry był najstarszym synem Mieszka I. Na początku swego panowania starał się umocnić dzieło ojca. Ważnym momentem była śmierć biskupa praskiego Wojciecha podczas jego misji chrystianizacyjnej wśród Prusów w 997 r. Zabicie dostojnika kościelnego, któremu Bolesław pomagał w misji, zostało przez księcia wykorzystane w celu utworzenia arcybiskupstwa. Bolesław wykupił ciało męczennika. W Rzymie uznano Wojciecha za świętego, a papież Sylwester II w 999 r. wyraził zgodę na utworzenie arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Rok później doszło do wizyty cesarza Ottona III w Polsce. Była ona nie tylko pielgrzymką do grobu świętego, ale i ważnym aktem politycznym. Otton III chciał pozyskać Bolesława Chrobrego dla swojego planu odnowy Cesarstwa Rzymskiego. Cesarz uznał władzę Chrobrego, nakładając mu na głowę swoją cesarską koronę. Najprawdopodobniej Otton widział we władcy Polski przyszłego króla krajów słowiańskich w jego wizji odnowionego cesarstwa. Plany te, jak również sprawa koronacji na króla Polski zostały odłożone w wyniku śmierci cesarza w 1002 r. Następne lata rządów Chrobrego upłynęły pod znakiem innych dążeń. Bolesław starał się o rozszerzenie granic państwa i odniósł wielkie sukcesy. Jeszcze w 1002 r zajął Łużyce i Milsko, później przez 18 miesięcy sprawował władzę w Czechach i Morawach. Długoletnie wojny z Niemcami (1002-1018) zakończyły się pokojem w Budziszynie, pozostawiającym przy Polsce Łużyce i Milsko. Sukcesem zakończyła się też wyprawa Bolesława na Ruś w 1018 r., która przyniosła przede wszystkim łupy i na pewien czas panowanie nad Grodami Czerwieńskimi. Szczególnym wydarzeniem w końcowym etapie panowania Bolesława była jego koronacja na króla, tuż przed śmiercią w 1025 r. KRYZYS MONARCHII PIASTOWSKIEJ W XI w. Stworzone przez Mieszka I i Bolesława Chrobrego państwo napotkało wielkie trudności. Powodem tego były między innymi ekspansywna polityka Bolesława oraz patrymonialny charakter monarchii, w której władca uważał państwo za swoją własność, dzieląc je między synów. Ponadto rosła rola możnych, którzy buntowali się przeciw silnej władzy centralnej. Bunty ludności niezadowolonej z ciągłych wojen i twardych rządów księcia rozpoczęły się już pod koniec panowania Bolesława. Po jego śmierci, wokół odsuniętego od władzy syna Bezpryma, utworzyła się grupa, którą poparł książę kijowski Jarosław Mądry. Na Łużyce i Milsko najechał cesarz niemiecki i panujący wówczas w Polsce Mieszko II musiał opuścić kraj (1031 r.). Państwem rządził krótko Bezprym. Rok później wrócił Mieszko, ale musiał zrezygnować z tytułu królewskiego i zgodzić się na podział kraju między niego oraz brata Ottona i kuzyna Dytrycha. Następcą Mieszka II był Kazimierz Odnowiciel, który próbował umocnić władzę monarszą (stąd przydomek). On również na początku swego panowania został wygnany z kraju (około 1038 r.), a władzę przejęli możni, np. Miecław na Mazowszu. Sytuację pogorszyły jeszcze bunty ludności przeciwko władzy monarszej i Kościołowi, a także najazd księcia czeskiego Brzetysława, który złupił Wielkopolskę. Kazimierz sięgnął po pomoc z zagranicy i pozyskał do swych planów cesarza - Henryka III i zawarł sojusz z Jarosławem Mądrym. Tak przygotowany odzyskał władzę i rozpoczął dzieło odbudowy kraju. Odebrał Miecławowi Mazowsze (1047 r.) i przyłączył Śląsk (1050 r.), choć z tego ostatniego musiał płacić Czechom trybut. Przeniósł też swą siedzibę ze zniszczonego Gniezna do Krakowa. 1 POLSKA BOLESŁAWA ŚMIAŁEGO Następcą Kazimierza Odnowiciela był jego starszy syn Bolesław. W naszej historiografii nazwano go Bolesławem Śmiałym lub Szczodrym. Jego panowanie, począwszy od 1058 r., było bogate w wydarzenia historyczne. Nowy władca odbudował zniszczoną podczas najazdu Brzetysława (1038 r.) metropolię w Gnieźnie, ponownie przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie, interweniował w czasie walk wewnętrznych na Rusi i Węgrzech. Wziął również udział w ważnych wydarzeniach europejskich. Toczył się wtedy spór o inwestyturę między cesarzem Henrykiem IV, a papieżem Grzegorzem VII. W rzeczywistości był to konflikt o prymat władzy duchownej nad świecką. Bolesław opowiedział się po stronie papieża. W zamian otrzymał zgodę na koronację i w 1076 r koronował się na króla. W 1079 r. doszło do buntu możnych. Prawdopodobnie brał w nim udział biskup krakowski Stanisław ze Szczepanowa. Został on skazany na karę śmierci stosowaną wówczas wobec zdrajców - poćwiartowanie, czyli obcięcie członków. Taką też wersję wydarzeń przekazał nam Gall Anonim. Nie załamało to buntowników i możni doprowadzili do wypędzenia króla z kraju. Po wygnaniu Bolesława władzę objął jego młodszy brat, Władysław Herman. Musiał on też zrezygnować z władzy królewskiej. Do końca panowania musiał się liczyć z potężnymi możnymi. Władzę przejściowo sprawował najpotężniejszy z nich wojewoda, Sieciech. Herman w 1097 r. dokonał podziału kraju między synów - Zbigniewa (Wielkopolska i Kujawy) i Bolesława (Śląsk i Małopolska). Sobie pozostawił natomiast władzę zwierzchnią i Mazowsze. Po śmierci Hermana rywalizacja między jego synami zakończyła się sukcesem młodszego - Bolesława Krzywoustego. 2