Kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego – skautowe inspiracje

Kształtowanie społeczeństwa
obywatelskiego
– skautowe inspiracje
Skauting od początku był silnie wpisany w nurt kształtowania postaw obywatelskich, aktywnego
uczestnictwa i działalności dla dobra innych. Jest to jeden z fundamentalnych celów każdej
skautowej organizacji. Warto przyjrzeć się, w jaki sposób realizują one owo wychowanie
obywatelskie.
pwd. Aleksandra Potysz
Konferencja „Wychowanie obywatelskie w drużynie”
Hufiec Ziemi Cieszyńskiej, 26.02.2011
Społeczeństwo obywatelskie
to grupa ludzi aktywnych, którzy potrafią się samodzielnie (bez impulsu ze strony państwa)
zorganizować i razem działać, aby osiągnąć wspólne cele1
jest to społeczeństwo ludzi, którym się coś chce, którzy nie traktują swojego państwa jako coś
obcego, jako coś, co jest sprawą tych panów w szarych garniturach, którzy nazywają się
politykami. Jest to społeczeństwo ludzi, którzy są w stanie rozwiązywać swoje problemy,
zakładając stowarzyszenia, organizując protesty, grupy nacisku na polityków w sprawach dla
nich ważnych2
Twoim zadaniem, jako instruktora harcerskiego, jest kształtowanie w swoich
podopiecznych ducha obywatelstwa. Bycie aktywnym obywatelem jest
współczesnym patriotyzmem.
Charakterystyka aktywnego obywatela3
wartości
umiejętności
aktywny
obywatel
postawy
wiedza
WIEDZA
1
2
3
jak działa i jak jest skonstruowany system polityczny?
jakie mamy możliwości uczestnictwa w życiu publicznym?
czym są prawa człowieka? Kto czuwa nad ich przestrzeganiem?
co dzieje się w Polsce i na świecie?
jak globalizacja wpływa na nasze codzienne życie?
http://www.skauting.pl/index.php?title=Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_obywatelskie
Czuwaj, marzec 2003
http://www.skauting.pl/index.php?title=Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_obywatelskie
1
UMIEJĘTNOŚCI
argumentowanie swojego stanowiska
krytyczna ocena informacji np. z mediów
definiowanie problemu i sposobów jego rozwiązywania
sprawiedliwe ocenianie innych
asertywność
przewodzenie grupie
współpraca
POSTAWY
otwartość
szacunek dla różnic kulturowych i społecznych
gotowość do działania
uczciwość i prawdomówność
zaufanie
szacunek dla siebie i innych
WARTOŚCI
prawa człowieka
równość
wolność
pokój
niepodległość
pluralizm
Kto powinien nas wspierać?
„(...) władze lokalne i regionalne powinny zapewnić szkolenie i poparcie dla uczestnictwa
młodych ludzi w życiu stowarzyszeniowym i w swojej miejscowej wspólnocie.”
„Przez swoje nadzieje i aspiracje, młodzi ludzie mają wiele pomysłów, które mogą być
przekształcone w projekty i akcje lokalne z korzyścią dla wszystkich. Przy należytym poparciu,
takie projekty, i ich sukcesy zarówno jak i porażki, mogą też pomóc młodym ludziom rozwinąć
swoje poczucie odpowiedzialności i niezależności, czym stają się społecznymi działaczami.
Władze lokalne i regionalne powinny więc ułatwiać realizację takich projektów (...)”
Znowelizowana Europejska Karta Uczestnictwa Młodych Ludzi
w Życiu Lokalnym i Regionalnym, Rada Europy, Strasburg, 20034
Wielka Brytania
W szkołach dzieci poza historią narodową mają przedmiot Obywatelstwo
(citizenship), który wyposaża młodych ludzi w wiedzę i umiejętności, aby mogli
oni odgrywać aktywną rolę w lokalnej działalności w ramach życia publicznego.
Kładzie się nacisk na poszanowanie różnorodności, jako że Wielka Brytania jest
państwem multikulturowym. Nauczanie historii ma zachęcać do zrozumienia
źródeł tej różnorodności, do szacunku i równości. Unika się pojęcia patriotyzm,
z powodu skojarzeń z faszyzmem i nacjonalizmem5.
znajomość historii swojego kraju oraz szacunek i wiedza na temat
mniejszości kulturowych to ważne elementy świadomego i aktywnego
obywatelstwa
4
http://www.coe.int/t/dg4/youth/Source/Coe_youth/Participation/COE_charter_participation_po.pdf
A. Osler, Citizenship eduaction, democracy and racial justice 10 years on,
http://www.education.leeds.ac.uk/research/uploads/94.pdf
5
2
Paragwaj – WOSM
Organizowane są konferencje z udziałem lokalnych
działaczy,
polityków
oraz
dzieci
i
młodzieży
z
paragwajskiej
organizacji
skautowej
zrzeszonej
w Światowej Organizacji Ruchu Skautowego (WOSM).
Tematem ostatniej konferencji było znaczenie skautingu
dla budowania świadomości obywatelskiej w tym kraju
(Scouts, building citizenship)6.
spotkania młodzieży z władzami lokalnymi są okazją
do zachęcenia do aktywnego wpływania na kształt
najbliższego otoczenia oraz do poznania zasad
demokracji
Australia
Skauci włączają się w organizację lokalnych imprez
i spotkań z samorządowcami. Za każdą poświęconą temu
godzinę dostają punkty. Po zebraniu wystarczającej ilości
mogą otrzymać odznakę Citizenship Badge (Obywatela).
Dodatkowo w uznaniu za ich wkład pracy otrzymują listy
z podziękowaniem od burmistrza7.
dzięki tego typu działaniom skauci są widoczni
w swojej społeczności i podtrzymują korzystną dla
obu stron współpracę z lokalnymi władzami
WAGGGS
Światowe Stowarzyszenie Przewodniczek i Skautek zapewnia dziewczętom i młodym kobietom
doskonałe szkolenie i programy, które są odpowiedzią na ich intelektualne, duchowe, psychiczne
i fizyczne potrzeby. Dziewczęta i młode kobiety są kształcone w kierunku nabywania zdolności
przywódczych i podejmowania decyzji. Przewodniczki i skautki mogą brać udział w ciekawych
międzynarodowych projektach. Projekt „Building World Citizenship” (Budowanie Światowego
Obywatelstwa) umożliwia dziewczętom i młodym kobietom wpływanie w skali światowej na
różnorodne kwestie. Stwarza też możliwości podróży i zawierania międzynarodowych przyjaźni.
Wiele przewodniczek i skautek zostaje znaczącymi polityczkami, pisarkami i bizneswoman. Hilary
Clinton, Marjorie Mowlam (czołowa polityczka w Wielkiej Brytanii), Roberta Bondar (pierwsza
kanadyjska astronautka), Betty Okwir (czołowa polityczka w Ugandzie) to tylko kilka z obecnych
przewodniczek i skautek8.
Obecnie postawa aktywnego obywatelstwa nie może ograniczać się jedynie do
sfery
lokalnej.
Możliwości
realnego
wpływu
na
zjawiska
w skali globalnej, jakie daje działalność w światowych stowarzyszeniach, jest
odpowiedzią na wyzwania współczesnego świata. Przykładami takich działań są
programy profilaktyczne, ekologiczne, edukacyjne czy zdrowotne, odejmowane
przez skautki z różnych państw i dostosowane do lokalnych potrzeb.
USA
Kwestia wychowania obywatelskiego jest bardzo silnie zaakcentowana i obecna w amerykańskim
skautingu. Skauci spotykają się z przedstawicielami władz lokalnych, dowiadują się
o kompetencjach burmistrzów oraz co to znaczy być dobrym obywatelem9.
6
http://scout.org/en/around_the_world/region_interamericana/informacion_y_eventos/noticias/scouts_of_pa
raguay_building_citizenship
7
http://firstgordonscouts.org.au/2010/05/25/citizenship-ceremony/
8
http://skauting.zhp.pl/index.php?do=standard&navi=0013,0031
9
http://southjerseylocalnews.com/articles/2011/01/26/medford_central_record/news/doc4d3f03f962afa4
21235767.txt
3
Skauci ściśle współpracują z amerykańskimi weteranami wojennymi. Stowarzyszenie Veterans of
Foreign Wars organizuje coroczne konkursy literackie na eseje o tematyce demokratycznej oraz
wybory Skautów Roku – tych, którzy najaktywniej działali w służbie społecznej.
Członkowie Boy Scouts of America mogą zdobywać dwie odznaki
związane ze świadomym i aktywnym uczestnictwem w życiu
społeczno
–
politycznym
swojego
kraju.
Poniżej
zostały
przetłumaczone wymagania oraz zdjęcia odznak.
„Obywatelstwo we wspólnocie lokalnej” (Citizenship in the community)10
Local government means self-government.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Poznanie praw i obowiązków obywatela – dyskusja z opiekunem
Poznanie ważniejszych urzędów i siedzib organizacji lokalnych
Udział w posiedzeniu rady miasta, po wysłuchaniu dyskusji
przemyślenie spornej kwestii i wyrobienie sobie własnego zdania –
rozmowa z opiekunem
Wybór ważnego problemu dla lokalnej społeczności, kontakt z
osobami odpowiedzialnymi za jego rozwiązanie, wywiad: co mogą
młodzi ludzie zrobić, aby pomóc, co jest już robione w tej sprawie
Obejrzenie wybranego filmu, który opowiada o tym, jak działalność
jednej osoby lub małej grupy może doprowadzić do wielkich zmian
społecznych
Dowiedzenie się, jakie inne organizacje młodzieżowe działają w
twoim otoczeniu, co robią
Wykonanie prezentacji o ważnych i unikalnych aspektach społeczności lokalnej
„Obywatelstwo w państwie” (Citizenship in the Nation)11
1.
2.
3.
4.
Umiejętność odpowiedzenia na pytanie, co to znaczy być dobrym
obywatelem
Odwiedzenie Kapitolu lub budynku władz federalnych, ważnych
miejsc wpisanych na listę amerykańskiego dziedzictwa
historycznego
Regularne oglądanie wiadomości krajowych
Przedyskutowanie najważniejszych akermańskich dokumentów –
konstytucji, preambuły, deklaracji niepodległości, poprawek do
konstytucji z opiekunem
wszechstronne, skoordynowane działania zarówno w sferze edukacji, polityki społecznej oraz
organizacji
pozarządowych
w
celu
budowania
społeczeństwa
obywatelskiego
są
najskuteczniejsze – przynoszą trwały efekt w postaci wychowanych w duchu demokracji
i patriotyzmu obywateli
Przydatne linki:
10
11
www.ceo.org.pl
www.scouting.org
www.skauting.zhp.pl
www.skauting.pl
http://www.scouting.org/scoutsource/BoyScouts/AdvancementandAwards/MeritBadges/mb-CITC.aspx
http://www.scouting.org/scoutsource/BoyScouts/AdvancementandAwards/MeritBadges/mb-CITN.aspx
4