1 | Strona TWORZENIE HISTORII. GWOŹDZIEC RE!KONSTRUKCJA

TWORZENIE HISTORII. GWOŹDZIEC RE!KONSTRUKCJA.
W 2011 roku Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny wraz z Muzeum Historii Żydów Polskich
oraz Handshouse Studio zainaugurowało dwuletni projekt warsztatowo-edukacyjny, polegający na
odtworzeniu więźby dachowej wraz ze sklepieniem synagogi z Gwoźdźca.
Przez 6 tygodni w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku ponad 100 osób, specjalistów oraz
studentów z całego świata, wspólnie pracowało, aby wykorzystując tradycyjne techniki obróbki drewna
stworzyd replikę dachu (85% oryginalnej wielkości) nieistniejącej drewnianej synagogi z Gwoźdźca. Powstaje
obiekt, który będzie centralnym elementem galerii Miasteczko (XVII-XVII wiek), części Wystawy Głównej
Muzeum Historii Żydów Polskich.
W trakcie prac w Sanoku powstało także sklepienie, na potrzeby projektu podzielone na mniejsze panele.
Trzy z nich podczas trzech kolejnych warsztatów malarskich zostały pokryte polichromiami,
odwzorowującymi te, które oryginalnie znajdowały się w synagodze. Warsztaty odbyły się w miastach
związanych kutrowo i historycznie z dziedzictwem żydowskim: Rzeszowie, Krakowie i Wrocławiu. Prace
odtwarzania malowideł możliwe były dzięki zachowanej dokumentacji ikonograficznej. Każdy panel był
najpierw impregnowany i pokrywany specjalnym podkładem – gesso. Następnie na tak przygotowaną
powierzchnię przenoszono wzór, który wypełniano farbami przygotowanymi na bazie naturalnych
pigmentów, wody oraz kleju króliczego. Wszystkie prace, od impregnacji do przygotowania farb, były
wykonywane przez studentów i edukatorów. W sumie w warsztatach malarskich wzięło udział około 60
osób.
1|Strona
Do współpracy przy projekcie zostali zaproszeni naukowcy z całego świata – m.in. prof. Thomas Hubka,
autor publikacji na temat drewnianych synagog – oraz znawczynie kultury i historii żydowskiej, dr Eleonora
Bergman i Monika Krajewska.
Wszystkim warsztatom towarzyszyły wykłady, prezentacje oraz działania performatywne, m.in. wykłady na
temat tradycyjnych wycinanek żydowskich, różnic między synagogami południa a północy, malarstwa
żydowskiego, kultury i tradycji. Uczestnicy odbyli wycieczki szlakami architektury drewnianej, odwiedzili
cmentarz żydowski we Wrocławiu, zwiedzili Kościoły Pokoju, wzięli udział w marszu żywych w Rzeszowie
oraz poznali architekturę miejską Wrocławia, Krakowa i Rzeszowa.
Udział w pierwszej edycji projektu był okazją do zdobycia praktycznych umiejętności, poznania metod pracy
w drewnie i technik malarskich; jednoczenie też warsztaty tworzyły specyficzną platformę umożliwiającą
zdobycie wiedzy na temat kultury żydowskiej i polskiej, wymianę myśli, nawiązanie głębszych kontaktów
podczas licznych wyjazdów terenowych, warsztatów czy dyskusji.
2|Strona