Jednym z najczęstszych i najistotniejszych klauzul

Zakres pojęcia „tajemnica przedsiębiorstwa” na gruncie ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji.
1. Wstęp
Historia ochrony tajemnic gospodarczych (ochrony know – how) sięga czasów
starożytnych.
Przykładowo,
technologia
wytopu
szkła
znana
starożytnym
Rzymianom, po upadku cesarstwa przetrwała jedynie w Wenecji. Rzemieślnik
znający tę technologię, który opuścił
Wenecję karany był śmiercią. Podobnie
chroniona była tajemnica wytwarzania luster, znana w XVII wyłącznie weneckim
mistrzom rzemieślniczym. Jak podają źródła, czeladnik Georgio Balerino, który
posiąwszy tę tajemnicę produkcyjną zbiegł z wytwórni na wyspie Murano do Niemiec,
został pojmany i zabity.1
Niewątpliwe, we współczesnym obrocie gospodarczym, jednym z podstawowych
aktywów
przedsiębiorstwa
stanowi
różnego
rodzaju
„wiedza”.
W
dobie
społeczeństwa informacyjnego, „wiedza” staje się cenionym „towarem rynkowy”,
zapewniającym przedsiębiorcy przewagę konkurencyjną. W związku z powyższym,
coraz bardziej aktualny staje się problem ochrony prawnej informacji, czy też
„wiedzy” w szerokim znaczeniu. Jak wynika z doświadczeń autora, coraz częściej
przedsiębiorcy stają przed pytanie, jak należy rozumieć pojęcie „tajemnica
przedsiębiorstwa”, jakie są warunki ochrony danej informacji jako „tajemnicy
przedsiębiorstwa”,
jakiego
rodzaju
informacje
mogą
stanowić
tajemnicę
przedsiębiorstwa ?
Niniejszy artykuł ma za zadanie odpowiedz na tego rodzaju
pytania.
W celu usystematyzowania problematyki ochrony wiedzy, odwołać można się do
klasyfikacji zaproponowanej przez W. Kotarba, który wyróżnia:
a) wiedzę w pełni dostępną – wolną,
b) wiedzę jawną - chronioną,
1
A. Klimek, Wykradzione sekrety, „Sprawy Nauki” 2004/2
1
c) wiedzę niedostępną – utajnioną (poufną) i ukrytą.2
Wiedza w pełni dostępna (wolną) nie wymaga szerszego omówienia w ramach
niniejszej pracy. W generalnym ujęciu jest to wiedza, która może być bez zastrzeżeń
ze strony innych podmiotów wykorzystywana w danej organizacji (powszechnie
dostępne informacje, książki itp.). Do kategorii „wiedzy jawnej chronionej” należy
wiedza, która zostaje ujawniona publicznie, objęta jest jednak ochroną prawną na
podstawie określonych praw przysługujących określonemu podmiotowi (nośnikami tej
wiedzy będą np. wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, topografie układów
scalonych, projekty racjonalizatorskie). Zgodnie z klasyfikacją zaproponowaną przez
W. Kotabra, kategoria „wiedzy niedostępnej” obejmuje informacje nie ujawnione
przez organizację do wiadomości publicznej.3
W ramach tej zbiorczej kategorii,
mieszczą się przede wszystkim informacje stanowiące „tajemnicę przedsiębiorstwa”
w rozumieniu przepisu art. 11 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji (dalej u.z.n.k.).
2. Pojęcie „Tajemnicy Przedsiębiorstwa”.
Przepis art. 11 ust. 1 u.z.n.k. definiuje delikt nieuczciwej konkurencji w postaci
naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Zgodnie z powyższym przepisem, czynem
nieuczciwej konkurencji jest -
„przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych
informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa”.
Definicję legalną „tajemnicy przedsiębiorstwa” zawiera natomiast przepis art. 11 ust.
4 u.z.n.k., zgodnie z którym:
„Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości
publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa
lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca
podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.”
A zatem, dane informacje stanowią „tajemnicę przedsiębiorstwa” w rozumieniu
art. 11 ust. 4 u.z.n.k., jeżeli spełnione zostały łącznie trzy przesłanki:
2
W. Kotarba, Ochrona wiedzy w Polsce, Warszawa 2005 r., str. 9
Zdaniem W. Kotarba w ramach tej kategorii znajdują oprócz informacji stanowiących ‘tajemnicę
przedsiębiorstwa” mieszczą się również informacje stanowiące dane osobowe, tajemnicę służbową, tajemnicę
państwową. Pomimo przyjęcia samej klasyfikacji zaproponowanej przez W. Kotarba, wątpliwości budzi zakres
informacji, które W. Kotarba widziałby w ramach kategorii „wiedzy niedostępnej”, w szczególności wątpliwym
jest zaliczenie do tej kategorii danych osobowych.
3
2
a) są to informacje o charakterze technicznym, technologicznym, organizacyjnym
przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą,
b) są to informacje poufne, tzn. nie zostały ujawnione do wiadomości publicznej,
c) przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania poufności takich
informacji.
Ad
a)
Zakres
informacji
mogących
stanowić
przedmiot
tajemnicy
przedsiębiorstwa.
Aktualnie obowiązująca ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji, zastąpiła, noszącą taki sam tytułu ustawę z dnia 2 sierpnia 1926 r.
Przepisy u.z.n.k. w części bazują na rozwiązaniach przyjętych w ustawie z 1926 r.
Dlatego
też,
uzasadnionym
odwoływanie się do
jest
w
orzecznictwa oraz
toku
interpretacji
postanowień
u.z.n.k.
doktryny przedmiotu wypracowanej na
gruncie poprzednio obowiązującej ustawy.
Ustawa
z
1926
r.
nie
posługiwała
się
nadrzędnym
pojęciem
„tajemnica
przedsiębiorstwa”, lecz odnosiła się wyłącznie do dwóch wyraźnie wskazanych
kategorii informacji, tj.
„informacji technicznych” oraz „informacji handlowych”.
Komentatorzy ustawy z 1926 r. wskazywali, iż
również
„fabrycznymi”
lub
„produkcyjnymi”
tajemnice techniczne – zwane
obejmować
mogą
„specyficzne
postępowanie wytwórcze, jak i same wytwory, ich jakość, materiał kształt barwę
rysunek”4,
natomiast
tajemnice
handlowe
dotyczą
przedsiębiorstwa, a nie wytwórczości”. Jako przedmiot
„strony
komercyjnej
tajemnicy handlowej
wymieniano między innymi „listy dostawców, okoliczności ważne dla kształtowania
się cen”.5
Zgodnie z pierwotnym brzmieniem przepisu art. 11 ust. 4 u.z.n.k. w zakresie
tajemnicy przedsiębiorstwa mieściły się
„informacje techniczne, technologiczne,
handlowe lub organizacyjne przedsiębiorstwa”. Na mocy, przeprowadzonej w
2002 r. nowelizacji ustawy6, ustawodawca znacznie rozszerzył zakres przedmiotowy
definicji „tajemnica przedsiębiorstwa”.
4
A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Poznań 1929, str. 199
A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa… j.w., str. 200
6
Ustawa z dnia 5 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. (Dz. U. z dnia 9
sierpnia 2002 r.)
5
3
Zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisu art. 11 ust. 4 u.z.n.k. w zakresie
„tajemnicy przedsiębiorstwa” mieszczą się „informacje techniczne, technologiczne,
organizacyjne
przedsiębiorstwa
lub
inne
informacje
posiadające
wartość
gospodarczą”. Ustawodawca zrezygnował zatem z odwoływania się do informacji
„handlowych”, rozszerzając jednocześnie zakres definicji o wszelkie „inne informacje
posiadające wartość gospodarczą”.
W zamyśle ustawodawcy, nowelizacja miała na celu dostosowanie zasad ochrony
tajemnicy przedsiębiorstwa do postanowień Porozumienia w Sprawie Handlowych
Aspektów Praw Własności Intelektualnej (TRIPS).7 Zdaniem twórców projektu „ Dla
recypowania postanowień TRIPS-u, można przyjąć regulację zawartą w art. 39
Porozumienia do ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, dokonując tylko
niewielkiego retuszu terminologicznego obecnego art. 11 u.z.n.k.” Wydaje się jednak,
iż ustalona w drodze nowelizacji treści art. 11 u.z.n.k.
nie realizuje
powyżej
wskazanej intencji ustawodawcy. Zgodnie z przepisem art. 39 TRIPS ochronie
podlegają wyłącznie informacje pozyskane „zgodnie z prawem” (tzw. przesłanka
legalności). Przesłanka ta nie została jednak wprowadzona do treści przepisu art. 11
ust. 4 u.z.n.k. W konsekwencji, uzasadniając odmowę ochrony w ramach u.z.n.k.
informacji uzyskanych w sposób nielegalny zmuszeni jesteśmy odwoływać się do
funkcji korygującej klauzuli generalnej (art. 3 u.zn.k.)
lub konstrukcji nadużycia
prawa podmiotowego (art. 5 k.c.). Wydaje się, iż w toku przeprowadzonej nowelizacji
można było w sposób bardziej precyzyjny implementować postanowienia art. 39
TRIPS. W doktrynie przedmiotu krytycznie odniesiono się również do decyzji
ustawodawcy o usunięciu z definicji „tajemnicy przedsiębiorstwa” odwołania do
informacji „handlowych”. Wskazuje się, iż co prawda „informacje handlowe”
pozostają w treści definicji – mieszczą się bowiem w kategorii „inne informacje
posiadające wartość gospodarczą” - jednak pominięcie słowa „handlowe” może być
wykorzystywane w ewentualnym sporze jako argument przeciw ochronie takich
tajemnic.8
7
Porozumienie w Sprawie Handlowych Aspektów Własności Intelektualnej z 15 kwietnia 1994 r. (dalej
„TRIPS”). TRIPS stanowi załącznik do podpisanego w Marakeszu Porozumienia w Sprawie Ustanowienia
Światowej Organizacji Handlu (WTO). Zgodnie z art. II Porozumienia ustanawiającego WTO, z chwilą
ratyfikacji przez dany kraj Porozumienia o Ustanowieniu WTO, kraj taki związany zostaje również wszystkimi
załącznikami do tego porozumienia. W konsekwencji, przyjmując Porozumienie o ustanowienie WTO, kraj
„automatycznie” wiąże się również TRIPS (Załącznik 1C).
8
J. Szwaja, Ostatnia nowelizacja ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, cz. I, MoP, 2002/24, str. 1115
4
Zakres przedmiotowy „tajemnicy przedsiębiorstwa” ujęty został zatem bardzo
szeroko. Opisany w ustawie katalog informacji mogących stanowić tajemnice
przedsiębiorstwa (tj. informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne, inne
informacje o wartości gospodarczej) w zasadzie wyczerpuje zakres informacji, które
mogą zostać wykorzystane przez przedsiębiorcę w związku z prowadzoną
działalnością gospodarczą. Na podstawie doświadczeń orzecznictwa sądowego oraz
doktryny przedmiotu można wskazać na pewien katalog „typowych” informacji
mogących stanowić tajemnice przedsiębiorstwa.
Na gruncie ustawy z 1926 r. Komentarzy wskazywali, iż tajemnicę przedsiębiorstwa
najczęściej stanowić będzie „wiadomość, trwale zużytkowana w przedsiębiorstwie,
jak kolekcje wzorów, modele wytworów, rysunki (krawieckie lub inne), tajna lista
klientów, zbiór adresów dostawców, znajomość pewnej korzystnej metody produkcji,
dalej nowe pomysły lub wynalazki.”9 Współcześnie w literaturze prawniczej
powszechnie przyjmuje się, iż tajemnicę przedsiębiorstwa stanowić mogą między
innymi:

patentowalne lub niepatentowalne wynalazki,

plany techniczne, listy klientów,

wiedza i metody natury administracyjnej i organizacyjnej,

metody kontroli jakości, sposoby marketingu, organizacji pracy,

treść zawartych umów, porozumień, korespondencja handlowa,

strategia funkcjonowania przedsiębiorstwa itp.10
Z kolei w praktyce sądowniczej jako tajemnicę przedsiębiorstwa uznane zostały
między innymi:
•
informacje dotyczące planów wydawniczych przedsiębiorstwa (wyrok Sądu
Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 czerwca 2003 r., I ACa 469/03),
•
dane zawarte w PIT-5 i F-01 - sprawozdaniu finansowym obrazujące zarówno
aktywa jak i pasywa oferentów, dochód, zyski, koszty działalności, straty,
zobowiązania finansowe ( wyrok Sądu Antymonopolowego z 10 lipca 2002 r.
XVII Ama 78/01),
9
A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa….j.w., str. 197
S. Sołtysiński w: Komentarz do art. 11 ZNKU, (w:) Komentarz ZNKU pod red. J. Szwaji, Warszawa 2006,
str. 312; E. Wojcieszko – Głuszko, Ochrona prawna know-how, str. 63; M. Mozgowa, Ochronna informacji
stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w świetle ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, str. 321;
M. Mozgowa, Zwalczanie Nieuczciwej Konkurencji Środkami Prawa Karnego, Gdańsk 1997 r., str. 35;
E.Nowińska, M. Du Vall, Komentarz do ustawy... j.w., str. 89
10
5
•
dane obrazujące wielkość produkcji i sprzedaży, a także źródła zaopatrzenia i
zbytu (postanowienie Sądu
Antymonopolowego z 30 października 1996 r.
XVII Amz 3/96),
W literaturze przedmiotu powszechnie przyjmuje się, że tajemnicę przedsiębiorstwa
stanowić mogą również wyniki badań nie nadające się do praktycznego
zastosowania np. z powodu niepowodzenie przeprowadzanych
badań czy
eksperymentów.11 Dysponowanie takimi informacjami umożliwia przedsiębiorcy
zaoszczędzenie wydatków na zbędne badania oraz wykorzystanie swego potencjału
w inny, być może bardziej dochodowy sposób. W konsekwencji, dysponowanie tego
rodzaju informacjami również stanowić może źródło przewagi konkurencyjnej
przedsiębiorcy.
W doktrynie przedmiotu szeroko dyskutowana jest kwestia, czy posiadanie przez
informację wartości gospodarczej, stanowi kolejną przesłankę definicyjną „tajemnicy
przedsiębiorstwa”, czy też okoliczność taka jest irrelewantna ze względu na objęcie
ochroną prawną określonych informacji.
Przypomnijmy raz jeszcze, zgodnie z przepisem art. 11 ust. 4 u.z.n.k. tajemnicę
przedsiębiorstwa stanowią „informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne
przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą”.
Rodzi się zatem pytanie, czy wymóg posiadania przez informację „wartości
gospodarczej” odnosi się do wszystkich kategorii informacji wskazanych w przepisie
tj. informacji technicznych, technologicznych, organizacyjnych przedsiębiorstwa, czy
też wyłącznie do „innych informacji”
Już w okresie międzywojennym w doktrynie przedmiotu wskazywano, iż „wiadomość
tajemnicą okryta musi przedstawiać dla przedsiębiorstwa pewną korzyść”12. W moim
przekonaniu, aktualna treść przepisu daje podstawy do przyjęcia, iż ochronie na
gruncie u.z.n.k. podlegają wyłącznie informacje odznaczające się „wartością
gospodarczą”.13 W konsekwencji, wymóg posiadania przez informację „wartości
gospodarczej” postrzegać należy, jako dodatkowy element konstytutywny tajemnicy
11
S. Sołtysiński w: Komentarz do art. 11 ZNKU, (w:) Komentarz ZNKU pod red. J. Szwaji, Warszawa 2006,
str. 445
12
Kraus, F. Zoll, Polska ustawa… j.w., str. 196
6
przedsiębiorstwa.14 Powyższe stanowisko znajduje uzasadnienie również w treści
przepisu art. 39 TRIPS przewidującego, iż ochronione podlegają wyłącznie
informacje „mające wartość handlową dlatego, że są poufne”. Niewątpliwie, „wartość
gospodarcza” danej informacji powinna być przedmiotem obiektywnej oceny.15 Nie
jest wystarczające w tym zakresie subiektywne przekonanie dysponenta informacji.
Wskazać jednocześnie należy, iż przedsiębiorca nie jest zobowiązany do
przeprowadzania jakiejkolwiek wyceny lub szacowania posiadanych informacji. W
praktyce obrotu ewentualna wycena wartości informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa ma miejsce dopiero na etapie transferu tychże informacji
(np. zbycia przedsiębiorstwa, udzielenia licencji na know – how) lub dochodzenia
roszczeń związanych z naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa.
Dla zakwalifikowania danej informacji jako tajemnicy przedsiębiorstwa nie ma
znaczenia, czy przedsiębiorca wykorzystuje w jakikolwiek sposób posiadaną
informację. Bez znaczenie dla ochrony w ramach u.z.n.k. pozostaje również kwestia,
czy posiadana informacja cechuje się nowością lub oryginalnością.16 Do objęcia
ochroną danej informacji jako „tajemnicy przedsiębiorstwa” nie jest również
wymagane uprzednie utrwalenie takiej informacji. W konsekwencji, ochroną w
ramach u.z.n.k. objęte są zarówno informacje utrwalone np. w postaci tradycyjnych
lub elektronicznych dokumentów, planów, rysunków, fotografii,
jak również
informacje przekazywane wyłącznie w formie ustnej (np. przedsiębiorca przekazuje
ustne informacje pracownikom). Niemniej jednak, brak utrwalenie danych informacji
prowadzić może do trudności dowodowych w przypadku ewentualnego sporu
dotyczącego naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa.
Ad b) Poufność Informacji
Zgodnie z przepisem art. 11 ust. 4 u.z.n.k., „tajemnicę przedsiębiorstwa” stanowić
mogą wyłącznie informacje poufne.17 Jest to logiczne następstwo potocznego
13
S. Sołtysiński w: Komentarz do art. 11 ZNKU, (w:) Komentarz ZNKU pod red. J. Szaji, Warszawa 2006,
str. 447; K. Korus, Komentarz do art. 11 UZNK, System Informacji Prawniczej LEX.
14
E. Wojcieszko – Głuszko, Tajemnica Przedsiębiorstwa i jej cywilnoprawna ochrona na podstawie przepisów
prawa nieuczciwej konkurencji, Prace Instytutu Prawa Własności Intelektualnej UJ, 2005/ 86 str. 17
15
E. Traple, Ochrona informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w ZNKU a ochrona tajemnic
ujawnionych w trakcie negocjacji, Dodatek do MoP 21/3, str. 7
16
E. Nowińska, M. Du Vall, Komentarz do ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Warszawa 2001,
str. 89; A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa… j.w., str. 197; Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 22
kwietnia 1938 r., 3 K. 2496/37
17
Wymóg zachowania poufności informacji przewiduje również art. 39 ust. 2 TRIPS, wskazując przy tym, iż za
informacje poufne uważa się informacje które „jako całość lub w szczególnym zestawie i zespole ich elementów
7
znaczenia terminu „tajemnica”, którego treścią jest niejawność.18 Informacja
powszechnie znana, jako znajdują się w domenie publicznej, nie korzysta z ochrony
na podstawie u.z.n.k.19
Pogląd powyższy znajduje szerokie uzasadnienie w
orzecznictwie i literaturze przedmiotu. Na gruncie ustawy z 1926 r. A. Kraus, F. Zoll
wskazywali, iż „tajemnicą są wiadomości nieznane ogółowi lub osobom, które ze
względu na swój zawód są zainteresowane posiadaniem takiej wiadomości.
Wiadomość dotychczas nieznana traci ochronę, gdy każdy przedsiębiorca –
współpracownik może się dowiedzieć drogą zwykłą i dozwoloną.”20
Podobnie, w orzeczeniu Sąd Najwyższego z dnia 5 września 2001 r. czytamy, iż
–
„Przepis art. 11 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm.) wyklucza objęcie tajemnicą informacji,
które osoba zainteresowana może uzyskać w zwykłej i dozwolonej drodze.”21
Uznać zatem należy, iż informacja przechodzi do domeny publicznej, gdy
zainteresowany może zapoznać się z taką informacją
konieczności uzyskiwania
w sposób legalny,
bez
zgody dysponenta. Nie jest przy tym wymagane
rzeczywiste zapoznanie się jakiejkolwiek osoby trzeciej z daną informacja. Do
uchylenia ochrony na gruncie u.z.n.k. wystarczającym jest zaistnienie stanu w którym
osoba zainteresowana ma potencjalną możliwość uzyskania w legalny sposób danej
informacji (np. informacja taka jest opublikowana na stronie WWW). Przyjąć zatem
należy, iż ochroną na gruncie art. 11 u.z.n.k. nie będą objęte informacje, których
uzyskanie przez osoby zainteresowane daną dziedziną wiedzy (fachowców) nie
wymaga szczególnych wysiłków, nakładów czasu lub środków.
Niemniej jednak, wymóg „poufności” informacji nie można traktować w sposób
absolutny. Uzyskanie informacji przez ograniczoną grupę odbiorców nie implikuje
utraty przez nią cechy poufności.
Zgodnie z orzeczeniem Sąd Najwyższego z dnia 3 października 2000 r „<Tajemnica> nie traci zaś swego charakteru przez to, że wie o niej pewne
ograniczone koło osób, zobowiązanych do dyskrecji w tej sprawie, jak pracownicy
nie są ogólnie znane lub łatwo dostępne dla osób z kręgów, które normalnie zajmują się tym rodzajem
informacji”.
18
M. Mozgowa, Ochronna informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa... j.w., str. 322
19
E. Wojcieszko – Głuszko, Ochrona prawna know-how... j.w., str. 43 i nast. ; M. Mozgowa, Ochronna
informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa... j.w., str. 322
20
A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa… j.w., str. 196
21
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001, I CKN 1159/00, OSNC 2002/5/67.
8
przedsiębiorstwa lub inne osoby, które przedsiębiorca wtajemnicza w proponowany
im interes.”22
Przykładowo, poufności informacji nie niweczy udostępnianie informacji w toku
negocjacji nawet szerokiemu gremium potencjalnych kontrahentów, zobowiązanych
jednak do zachowania poufności powierzonych informacji. Podobnie, w najnowszym
orzecznictwie przyjmuje się, iż sam fakt prowadzenia reklamy danego urządzenia,
nie stanowi jeszcze podstawy do przyjęcia, iż informacje dotyczące tego urządzenia
„zostały ujawnione i stały się powszechnie znane.”23
Ad c) Podjęcie działań w celu zachowania poufności informacji
Kolejną przesłanką ochrony informacji w oparciu o przepisy u.z.n.k. jest podjęcie
przez
przedsiębiorcę
niezbędnych
działań
w
celu
zachowania
poufności
przedmiotowych informacji. Posiłkując się przepisem art. 39 TRIPS przyjąć możemy,
iż przedsiębiorca zobowiązany jest do podjęcia „rozsądnych” działań w celu
zachowania poufności informacji.24 Ani postanowienia TRIPS, ani też przepisy
polskiej ustawy nie precyzują rodzaju lub zakres środków,
do których podjęcia
zobowiązany jest przedsiębiorcą. Wydaje się, iż jednoznaczne określenie w ustawie
katalogu
takich
środków
byłby
rozwiązaniem
bardzo
niepraktycznym.
W
konsekwencji, zakres i rodzaj działań które uznamy za „niezbędne” („rozsądne”)
zależy od całokształtu okoliczności konkretnego przypadku.
Rodzaj oraz zakres wymaganych zabezpieczeń zależeć będzie w szczególności od
rodzaju informacji, sposobów utrwalenia informacji, struktury oraz wielkości
przedsiębiorstwa, a także pozycji rynkowej danego przedsiębiorcy.
Należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z przepisem art. 39 TRIPS, ochronie podlegają
wyłącznie informacje znajdujące się „pod kontrolą” uprawnionego. Przyjąć zatem
należy, iż przedsiębiorca zobowiązany jest do podjęcia takich działań w celu
22
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2000 r., I CKN 304/2000, identycznie przyjęto w wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1938 r. (3K 2496/37) podaje za: M. Mozgowa, Ochronna informacji
stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa... j.w., str. 322
23
Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 22 lutego 2007 r., V CSK 444/2006 r.
24
Wymóg ten przewiduje również TRIPS. Zgodnie z art. 39 ust 2 pkt. c) TRIPS informacje są chronione o ile
„poddane zostały przez osobę, pod której legalną kontrolą informacje te pozostają rozsądnym, w danych
okolicznościach, działaniom dla utrzymania ich poufności”.
9
zachowania poufności informacji, które zapewnią mu „kontrolę” nad przedmiotowymi
informacjami.
Jak wskazuje się w literaturze, przedsiębiorcy najczęściej nie ograniczają się do
pojedynczych działań, lecz wdrażają kompleksowy programu ochrony poufnych
informacji.25W ramach podejmowanych środków wyróżnić można fizyczne oraz
prawne środki ochrony informacji. Fizyczne środki ochrony informacji polegać mogą
w szczególności na:
 klasyfikacji i znakowania poufnych informacji,
 ograniczeniu dostępu oraz fizycznej ochrony miejsc przechowania informacji,
 zabezpieczeniu nośników,
szyfrowaniu danych zapisanych w postaci
elektronicznej,
 zastosowaniu zabezpieczeń systemów informatycznych.
Natomiast prawne środki ochrony informacji polegać mogą w szczególności na:
 zobowiązaniu
pracowników
do
zachowania
poufności
udostępnionych
informacji,
 wprowadzeniu klauzul o zachowaniu poufności do umów z kontrahentami,
 zawieranie umów o zachowaniu poufności informacji udostępnionych w toku
negocjacji,
 oznakowaniu dokumentów, poczty elektronicznej (klauzule o zachowaniu
poufności informacji).26
Niewątpliwie najistotniejszym środkiem ochrony informacji jest poinformowanie osób
które uzyskują dostęp do informacji o jej poufnym charakterze oraz zobowiązanie
takich osób do zachowania poufności informacji.27
Jak ujmuje to
S. Sołtysiński „posługiwanie się klauzulami poufności przez
dysponenta tajemnicy (przedsiębiorcę) stanowi również dowód przedsiębrania
niezbędnych działań, które zmierzają do zachowania stanu tajemnicy”28. Zaniechanie
przez przedsiębiorcę stosowanie tego rodzaju środków prawnych ochrony informacji
prowadzić może do utraty roszczenia z art. 11 u.z.n.k.29 W konsekwencji, możliwości
25
E. Wojcieszko – Głuszko, Ochrona prawna know-how, str.77
H. Kozłowski, Praktyczny poradnik przedsiębiorcy, nr 2 - o nieuczciwej konkurencji, Warszawa 1993 r.
27
E. Wojcieszko – Głuszko, Ochrona prawna know-how... j.w., str. 77; S. Sołtysiński w: Ustawa o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji... j.w., str. 317 i 318
28
S. Sołtysiński w: Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji... j.w., str. 318
29
S. Sołtysiński w: Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji... j.w., str. 318
26
10
ochrony
prawnej
tajemnicy
przedsiębiorstwa
zależą
od
dbałości
samego
przedsiębiorcy o należyte zabezpieczenie posiadanych informacji poufnych.
Roman Bieda
11