Ochrona praw człowieka w Polsce

Ochrona praw człowieka w Polsce
Konstytucja Rzeczpospolitej a Prawa Człowieka
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
- Demokratyczna Polska zapewnia swoim obywatelom poszanowanie praw człowieka oraz praw
obywatelskich. Gwarancje takie zawarte są w aktach prawnych, spośród których największe znaczenie
ma Konstytucja RP, uchwalona w 1997 roku. Zgodnie z nią, "przyrodzona i niezbywalna godność
człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej
poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych". Konstytucja RP zapewnia także
obywatelom należącym do mniejszości narodowych i etnicznych "wolność zachowania i rozwoju własnego
języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury".
- Regulacja konstytucyjna poświęcona problematyce praw człowieka jest bardzo rozbudowana. Przede
wszystkim ujęta została w rozdziale II Konstytucji RP. Jednak przepisy odnoszące się bezpośrednio do
statusu jednostki zawarte są również we wstępie (preambule), rozdziale I (Rzeczpospolita) oraz XI (Stany
nadzwyczajne).
- Prawa o wolności zapisane w Konstytucji RP zostały podzielone na prawa i wolności człowieka –
przysługujące wszystkim ludziom oraz prawa i wolności obywatela – przysługujące tylko
obywatelom polskim.
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Zaskarżenie na drodze sądowej
- Każdy obywatel ma prawo zastosowania środka odwoławczego w postaci rewizji czy zażalenia.
- Sądy rejonowe rozstrzygają większość spraw karnych, cywilnych, rodzinnych, opiekuńczych,
gospodarczych z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.
- Sądy okręgowe stanowią pierwszą instancję w sprawach o zbrodnie, o ochronę praw autorskich, dóbr
osobistych, rozwodów itp. Oraz kontrolują i rozpatrują prawidłowość podjętych rozstrzygnięć sądów
rejonowych, jako II instancja.
- Od orzeczeń sądów okręgowych można się odwołać do sądu apelacyjnego.
- Rozpoznawanie kasacji orzeczeń sądowych oraz nadzór nad działalnością innych sądów w zakresie
orzekania należy do Sądu Najwyższego.
Skarga do Trybunału Konstytucyjnego
- Prawo do wystąpienia ze skargą konstytucyjną przewiduje artykuł 79 ustawy 1 Konstytucji RP.
- Szczegółowe uregulowania zawiera ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 o Trybunale Konstytucyjnym.
- Skargę konstytucyjną sporządzić dla skarżącego wyłącznie adwokat lub radca prawny.
- Jej przedmiotem może być wyłącznie akt normatywny. W skardze konstytucyjnej można kwestionować
tylko regulację prawną, która była podstawą danego orzeczenia.
- Trybunał konstytucyjny rozpoznaje takie skargi konstytucyjne, które związane są z naruszeniem praw
lub wolności określonych w Konstytucji RP
- Skargę należy złożyć do Trybunału Konstytucyjnego po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu 3 miesięcy
od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego
http://www.wos.org.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 16:13
rozstrzygnięcia.
- Skarga musi zawierać informacje ogólne (miejsce i datę sporządzenia, imię, nazwisko i adres
skarżącego oraz jego pełnomocnika), określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej (dokładne określenie
skarżonego aktu normatywnego oraz wskazanie przepisów konstytucji, które zostały naruszone),
określenie podstawy skargi konstytucyjnej (m. in. Wskazanie orzeczenia organu władzy publicznej, z
którym skarżący łączy naruszenie przysługujących mu praw oraz wolności osobistych, przedstawienie
argumentów wskazujących na ostateczny charakter orzeczenia oraz dowodzących iż skarżący wyczerpał
wszystkie przysługujące mu środki zaskarżenia i odwoławcze) oraz uzasadnienie zarzutu niezgodności z
konstytucją.
Wniosek o pomoc do Rzecznika Praw Obywatelskich
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
- Każdy obywatel ma prawo wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich, z wnioskiem o pomoc w
obronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej.
- O pomoc może zwrócić się obywatel, cudzoziemiec, który znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, a także osoba prawna, organizacje społeczne i organ samorządu.
- Rzecznik Praw Obywatelskich może także podjąć czynności z własnej inicjatywy.
- Rzecznik może wybrać jeden z trzech trybów działania: samodzielnie prowadzić postępowanie
wyjaśniające, zwrócić się o zbadanie sprawy do organów nadzoru lub prokuratury lub zwrócić się do
Sejmu o zlecenie NIK-owi przeprowadzenia kontroli określonej sprawy.
- Prowadząc własne postępowanie, rzecznik ma prawo zbadać każdą sprawę na miejscu, zażądać złożenia
wyjaśnień i przedstawienia akt każdej sprawy prowadzonej przez organy administracji państwowej,
organizacje społeczne, samorządowe, osoby prawne itd.
- Zakres uprawnień RPO nie obejmuje podejmowania decyzji w sprawie naruszenia praw obywatelskich.
- Rola rzecznika polega na zwracaniu uwagi na przypadki naruszania praw i wolności obywateli oraz
wszczynania przewidzianych przez prawo trybów postępowania, zmierzających do usunięcia
nieprawidłowości
- Może on występować do właściwych organów z wnioskiem o podjęcie odpowiedniej inicjatywy
ustawodawczej bądź wydanie lub zmianę aktów prawnych niższych niż ustawa.
- Rzecznik Praw Obywatelskich ma również prawo zwrócić się do Trybunału konstytucyjnego o uznanie
aktu normatywnego lub przepisu za sprzeczny z Konstytucją.
Może także formułować i przedstawiać odpowiednim organom opinie i wnioski dotyczące ich działalności,
jeśli są one związane ze sferą praw i wolności człowieka.
- Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich powinien zawierać: informacje ogólne (imię i nazwisko,
adres), określenie przedmiotu wniosku oraz potwierdzenie zasadności zarzutów.
Polska przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu
- Prawo wniesienia skargi indywidualnej ma każda osoba fizyczna, organizacja pozarządowa lub grupa
osób, które są ofiarami naruszenia praw zawartych w Konwencji i protokołach.
- Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu powinna zawierać strony
postępowania (skarżący oraz przeciwko komu kierowana jest skarga), oświadczenie dotyczące stanu
faktycznego, oświadczenie o domniemanych naruszeniach konwencji wraz z uzasadnieniem, oświadczenie
dotyczące środków odwoławczych podjętych przed władzami państwowymi, oświadczenie dotyczące
żądań skarżącego, oświadczenie dotyczące postępowania przed innymi organami międzynarodowymi jak
również wykaz załączonych dokumentów, datę oraz podpis.
http://www.wos.org.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 16:13
Skarga do Komitetu Praw Człowieka ONZ
- Każdy obywatel, którego państwo ratyfikowało Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych
oraz pierwszy artykuł protokołu fakultatywnego, może zwrócić się do Komitetu Praw Człowieka z
indywidualną prośbą o rozpatrzenie skargi dotyczącej naruszenia jego praw
- W razie stwierdzenia dopuszczalności, czy zasadności skargi, komitet może zażądać wyjaśnień od
pozwanego państwa oraz zwrócić się z prośbą o naprawienie szkody.
- Komitet nie posiada jednak żadnych możliwości prawnych, by wyegzekwować respektowanie praw
zapisanych w paktach.
- Skuteczność występowania do komitetu wynika jednak z wysokiego autorytetu jego opinii na arenie
międzynarodowej.
Początki działalności organizacji obywatelskich Procesy demokratycznych przemian w Polsce, które miały miejsce począwszy od roku 1989 umożliwiły
Polsce, pełną akceptację międzynarodowych regulacji w dziedzinie ochrony praw człowieka. Efektem tych
zmian było ratyfikowanie wielu umów oraz przyjęcie międzynarodowych procedur kontrolnych. Pierwsze
organizacje i ruchy obywatelskie, stawiające sobie za cel działania, obronę praw człowieka, zaczęły
powstawać po uchwaleniu aktu końcowego KBWE w 1975 roku. Jednym z nich był Komitet Obrony
Robotników (KOR), powstały w reakcji na represje władz państwowych wobec uczestników protestu
robotniczego w czerwcu 1976 roku. Głównym zadaniem KOR było finansowe i prawne wspieranie
prześladowanych robotników. Kolejnym ugrupowaniem opozycyjnym był Ruch Obrony Praw Człowieka i
Obywatela (ROPCiO), działający w latach 1977-1981. Ruch widział możliwość realizacji stawianych sobie
celów poprzez zmiany ustrojowe, zmierzające do budowy państwa obywatelskiego oraz uniezależnienie
Polski od wpływów ZSRR. Spośród powstałych wówczas organizacji działa do chwili obecnej Komitet
Helsiński w Polsce, który od momentu powołania w 1982 roku kontroluje przestrzeganie praw człowieka i
podstawowych wolności, gwarantowanych w przyjętych przez Polskę umowach międzynarodowych oraz
dokumentach KBWE/OBWE. Pogarszająca się pod koniec lat 70. sytuacja polityczna i ekonomiczna kraju
doprowadziła m.in. do utworzenia przez opozycyjnych działaczy Wolnych Związków Zawodowych. W
rezultacie kierowanego przez związki strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku było utworzenie, za zgodą
władz, Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność". Prowadzenie w Polsce stanu
wojennego w grudniu 1981 roku zahamowało oficjalną aktywność organizacji obywatelskich i
pracowniczych, zmuszając je do prowadzenia w podziemiu działalności na rzecz praw człowieka.
Wyrazem uznania społeczności międzynarodowej dla poczynań opozycji demokratycznej w Polsce było
przyznanie w 1983 roku Pokojowej Nagrody Nobla przywódcy "Solidarności" i późniejszemu prezydentowi
Rzeczypospolitej - Lechowi Wałęsie.
Organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony praw człowieka w Polsce
- Polska struktura Amnesty International, będąca częścią światowego ruchu działającego
w oparciu o idee Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
- Helsińska Fundacja Praw Człowieka w Polsce - niezależny instytut edukacyjno-badawczy.
Sposób dochodzenia własnych praw w kraju
- W Polsce gwarancje ochrony wolności i praw zostały określone w Konstytucji w podrozdziale o takim
samym tytule. Na podstawie art. 77 ust. 2, podstawowym środkiem dochodzenia własnych praw i
wolności jest niczym nieograniczona oraz przed nikim nie zamknięta droga sądowa.
- W polskim systemie sądowym i administracyjnym obowiązuje dwuinstancyjność. Oznacza to, że
wszystkim obywatelom przysługuje prawo zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych przez organ pierwszej
instancji.
- Równocześnie każdy obywatel może zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o
pomoc w ochronie swoich praw i wolności naruszonych przez organy władzy publicznej.
- Poszkodowani mają również prawo wnoszenia skargi do Trybunału Konstytucyjnego, w sprawie
zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ
administracyjny orzekł lub podjął decyzję naruszającą ich prawa lub wolności.
- Obywatelowi przysługuje prawo do rekompensaty, jeżeli organ władzy publicznej poprzez działania
niezgodne z prawem wyrządził mu szkodę.
http://www.wos.org.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 16:13
Autor: Karol Macios
http://www.wos.org.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 16:13