MUZEUM – TWÓR WSOBNY CZY ZASOBNY 24

MUZEUM – TWÓR WSOBNY CZY ZASOBNY
Konferencja dotycząca Strategii Rozwoju Muzealnictwa w zakresie programowym: „Muzeum
miedzy państwem a rynkiem”
24 października 2013
Czym dla współczesnego społeczeństwa, narodu i państwa jest instytucja muzeum? Jaka jest jej rola
w zakresie ochrony dziedzictwa, kształtowania kultury pamięci, transferu wiedzy, tożsamości i
solidarności międzypokoleniowej? Jakie zobowiązania wobec muzeów – z racji pełnienia przez te
instytucje zadań nie tylko kulturo-, ale i wspólnototwórczych – ma państwo? Na ile muzea są zdane
na poszukiwanie własnej niszy, która zapewni im nie tylko przetrwanie, ale również rozwój?
Podczas konferencji będzie można znaleźć odpowiedź na te i szereg innych, bardziej szczegółowych i
konkretnych pytań związanych zarówno z istotą instytucji muzeum, jak i problemami z zarządzaniem
nią.
Swoimi doświadczeniami i refleksjami z uczestnikami konferencji podzielą się dyrektorzy sześciu
placówek muzealnych, z których każda może się poszczycić znacznymi osiągnięciami i ugruntowaną
pozycją. Każde z tych muzeów na przestrzeni ostatnich lat podejmowało wyzwania związane z
koniecznością odnalezienia optymalnej równowagi między zdefiniowaną względem nich misją a
społecznymi oczekiwaniami. Każde z tych muzeów może się wykazać cennymi doświadczeniami w
zakresie zarządzania. Każde z nich stanowi swoiste laboratorium, w którym na co dzień poszukuje się
odpowiedzi na pytanie, gdzie jest właściwe miejsce instytucji muzeum na kontinuum rozciągniętym
„między państwem a rynkiem”.
Konferencja „Muzeum – twór wsobny czy zasobny” podejmie najważniejsze zagadnienia, które
decydują o pozycji polskiego sektora muzealniczego jako całości na tle innych dziedzin ważnych dla
życia publicznego i finansowanych przez państwo.
Podczas panelu muzeów zostanie poruszonych wiele kluczowych z punktu widzenia optymalizacji
zarządzania placówkami muzealnymi kwestii, m.in.:
- kształtowanie struktury budżetu instytucji muzealnych,
- zakres swobody w dysponowaniu środkami finansowymi,
- pozyskiwanie środków unijnych na cele związane z rozwojem muzeów.
Spojrzeniu subiektywnemu, z wewnątrz, towarzyszyć będą opinie zewnętrzne. Uczestniczący w
pracach nad Strategią Rozwoju Muzealnictwa eksperci wskażą najważniejsze czynniki decydujące o
rozwoju sektora muzealniczego oraz główne przeszkody w poprawie zarządzania instytucjami
muzealnymi. Dwie perspektywy, wewnętrzna i zewnętrzna, pozwolą – taka jest intencja
organizatorów – sformułować wnioski i postulaty dotyczące dobrych praktyk zarządzania instytucjami
muzealnymi.
W panelu muzeów wezmą udział dyrektorzy:
- Muzeum Sztuki w Łodzi
- Muzeum Historycznego Miasta Krakowa
- Narodowego Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego w Szreniawie
- Muzeum Zamek w Łańcucie
- Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie
- Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Muzeum Sztuki w Łodzi jest jednym z najstarszych muzeów sztuki nowoczesnej na świecie. Na
przełomie lat 20. i 30. XX wieku grupa twórców z grupy „a.r.” rozpoczęła akcję gromadzenia dla
Muzeum dzieł najważniejszych artystów owego czasu. Wielu znakomitych artystów europejskiej
awangardy, m.in. Max Ernst, Hans Arp i Kurt Schwitters, przekazało muzeum w darze swoje dzieła.
Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Nowoczesnej grupy „a.r.”, reprezentująca głównie kierunki takie jak
kubizm, futuryzm, konstruktywizm, puryzm, neoplastycyzm i surrealizm, została udostępniona 15
lutego 1931 roku. Kolekcja jest poszerzana o międzynarodową sztukę nowoczesną i współczesną od
ponad 80 lat. Dzięki temu Muzeum Sztuki to obecnie jedyne w Polsce muzeum posiadające tak
bogate zbiory światowej sztuki XX i XXI wieku.
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Muzeum historyczne o charakterze miejskim, założone w
1899 roku. Jego główna siedziba mieści się obecnie w Pałacu Krzysztofory przy Rynku Głównym, ale
to tylko niewielka część tej potężnej instytucji, która ma już kilkanaście oddziałów. W Krzysztoforach
znajduje się stała ekspozycja "Z Dziejów i Kultury Krakowa", prezentująca m.in. dawną broń, dzieła
sztuki i pamiątki związane z Krakowem, z samorządem miejskim i z cechami. Rzesze turystów
przyciągają takie nowootwarte oddziały jak Fabryka Schindlera, Kamienica Hippolitów (czyli „Dom
Mieszczański”), Podziemia Rynku czy „Oddział Ulica Pomorska”, którego podstawowym zadaniem jest
opieka nad historycznym miejscem kaźni z czasów II wojny światowej – celami byłego aresztu
Gestapo w Krakowie, przejętym po zakończeniu wojny przez Urząd Bezpieczeństwa.
Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie powstało w 1964 roku.
Status muzeum narodowego uzyskało w 1975 roku. Jest jedynym tej rangi muzeum rolnictwa w
Polsce i jednym z największych w Europie. Muzeum w Szreniawie jest kontynuatorem i niejako
spadkobiercą powstałego w 1875 roku w Warszawie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, zniszczonego w
roku 1939. W latach 1964–1998 Muzeum podlegało Ministerstwu Rolnictwa. Od 1999 roku
organizatorem Muzeum jest Samorząd Województwa Wielkopolskiego.
Muzeum - Zamek w Łańcucie ma pod swoją opieką jedną z najpiękniejszych i najbardziej okazałych
rezydencji arystokratycznych w Polsce. Słynie ze znakomitych wnętrz mieszkalnych oraz niezwykle
interesującej kolekcji pojazdów konnych. Atutem muzeum jest też znakomicie zachowany, okazały
park w stylu angielskim, w którym wznoszą się liczne pawilony i zabudowania gospodarcze. W
nawiązaniu do tradycji zapoczątkowanych przez księżnę Izabelę Lubomirską zamek w Łańcucie jest
miejscem imprez muzycznych. Od 1960 roku nieprzerwanie do dziś organizowana jest impreza, która
nosiła pierwotnie nazwę Dni Muzyki Kameralnej, a w tej chwili – Festiwal Muzyki, jeden z
najważniejszych festiwali muzyki poważnej w kraju. Na zamku organizowane są też mistrzowskie
kursy interpretacji muzycznej. Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i służebne wobec
instytucji państwowych. W 1996 roku odbyło się tu spotkanie prezydentów państw Europy
Środkowej.
Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie. Najstarsze w Polsce, jedno z największych w
Europie muzeów etnograficznych powstało w 1888 roku. Jego początki ściśle związane są z
aspiracjami narodowymi Polaków, poddanych po upadku powstania styczniowego ciężkim carskim
represjom. Historia pierwszych dziesięcioleci muzeum to zapis zdarzeń „między opresyjnym
państwem a duchem obywatelskiej wolności”. Twórcy i pomysłodawcy muzeum wykorzystywali
wszystkie sposoby, by najpierw stworzyć i zalegalizować placówkę, a następnie – zapewnić jej
warunki do przetrwania i rozwoju. Muzeum rozwijało się wyłącznie dzięki datkom zbieranym wśród
przyjaciół tej instytucji, zaś eksponaty pochodziły z darowizn polskich podróżników eksplorujących
m.in. Afrykę. Gdy Polska odzyskiwała niepodległość, w Warszawie funkcjonowała – od dekad –
prężna i ważna instytucja muzealna, której przetrwanie i rozwój również w następnych latach leżały
przede wszystkim w rękach zaangażowanych społeczników i pracowników.
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie zostało w 1995 roku wyodrębnione z Muzeum
Narodowego. Od 2013 roku nosi nazwę Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Jego główną
misją jest pielęgnowanie tradycji króla Jana III, poszukiwanie genius loci królewskiej rezydencji oraz
opieka nad historyczną kolekcją wilanowską, stworzoną przez Stanisława Kostkę Potockiego, który w
1805 roku udostępnił ją społeczeństwu. Muzeum roztacza opiekę nad całym zespołem parkowopałacowym, w skład którego wchodzą m.in. olbrzymi park, jezioro wilanowskie, a także liczne
zabytkowe budynki gospodarcze – m.in. oficyna kuchenna, stajnia czy dom ogrodnika. Muzeum jest
członkiem stowarzyszenia Europejskich Rezydencji Królewskich i współtworzy społeczny ruch na rzecz
kultury przestrzeni publicznej – Stowarzyszenie Genius Loci. W 2011 roku – na zlecenie Ministra
Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Muzeum było organizatorem programu pilotażowego
dotyczącego rozwoju zawodowego muzealników i pracowników instytucji muzealnych „Akademia
Zarządzania Muzeum”.
W panelu ekspertów wystąpią:
Dr Elżbieta Hibner – inżynier, doktor nauk technicznych, nauczyciel akademicki i niezależny ekspert.
Od 2012 prezes Instytutu Przestrzeni Obywatelskiej Pro Publico Bono. Jako wiceprezydent Łodzi w
latach 1990 – 1996 nadzorowała zmiany strukturalne w miejskich instytucjach oświaty, kultury,
ochrony zdrowia, pomocy społecznej i ochrony środowiska. Była właścicielką firmy doradczej
zajmującej się badaniami w sektorze oświaty i sprawach samorządu terytorialnego. W gabinecie
premiera Jerzego Buzka brała udział w przygotowaniu programu reform ustrojowych administracji
publicznej, ochrony zdrowia i finansów samorządu terytorialnego. W latach 2001 – 2006 pełniła
funkcję pełnomocnika rektora ds. kształcenia w prywatnej uczelni wyższej, wdrażając w niej nowe
kierunki kształcenia na studiach dziennych, niestacjonarnych, e-learningowych i podyplomowych. W
latach 2006 – 2010, jako członek zarządu województwa łódzkiego odpowiadała za politykę
regionalną, stworzyła i nadzorowała jednostki organizacyjne zajmujące się współfinansowaniem
projektów z funduszy UE. Jest autorką monografii „Zarządzanie w systemie ochrony zdrowia” (2003),
ponad dwudziestu publikacji z zakresu modelowania matematycznego procesów w systemie
elektroenergetycznym (1975 – 1989) oraz licznych opracowań i publikacji z dziedziny zarządzania w
sektorze publicznym i wspierania przedsiębiorczości. Jest współtwórcą i przewodniczącą Akademii
Twórczej Przedsiębiorczości oraz członkiem Grupy Planowania Strategicznego Centrum im. Mirosława
Dzielskiego.
Dr hab. Aleksander Surdej - ekonomista, kierownik Katedry Studiów Europejskich i profesor w
Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Jego zainteresowania badawcze dotyczą polityki regulacji
ryzyk ekonomicznych i społecznych oraz ekonomii politycznej przemian gospodarczych w Europie
Środkowej. Jest autorem wielu artykułów i rozdziałów w monografiach opublikowanych w językach
angielskim, włoskim i polskim. Wspólnie z prof. Jerzym Buzkiem, w Ruchu Prawniczym,
Ekonomicznym i Socjologicznym opublikował artykuł pt: „Odrodzenie ducha – budowa wolności;
perspektywa rozwoju gospodarki solidarnej” oraz „Paradigm Lost, Paradigm Rediscovered Prospects
for the Solidarity Oriented Economy in Post-Communist Poland”. Prowadzi badania dotyczące
wpływu przedsiębiorczości i firm rodzinnych na rozwój regionalny oraz mechanizmów rozwoju
gospodarki solidarnej. Studiował i prowadził badania w SAIS Johns Hopkins University, EUI, NIAS,
WIDER i CEU.