podręcznik chorób alergicznych

podręcznik
chorób
alergicznych
Gerhard Grevers
Martin Rócken
ilustracje
Jurgen Wirth
Redaktor wydania drugiego polskiego Bernard Panaszek
I. Podstawy alergologii...................................................
1
II. Diagnostyka chorób alergicznych....................................
61
III. Leczenie chorób alergicznych ......................................... 93
IV. Obraz kliniczny chorób alergicznych i czynniki ryzyka.......
115
V. Dodatek........ ........................................................... 215
Skorowidz ................................................................. 239
SPIS TREŚCI
I.
V
VI
VII
VIII
XIII
XVI
Podstawy alergologii .................................................................................................................................
Wprowadzenie ...........................................................................................................................................
Przegląd pojęć............................................................................................................................................
Epidemiologia i etiologia chorób alergicznych....................................................................................................
Zapobieganie chorobom alergicznym ..............................................................................................................
1
3
5
7
9
Układ imm unologiczny ....................................................................................................................................
Odporność swoista i nieswoista ......................................................................................................................
Narządy limfatyczne.....................................................................................................................................
Komórki odpowiedzi immunologicznej: przegląd...............................................................................................
Komórki układu immunologicznego: limfocyty T .................................................................................................
Subpopulacje limfocytowi: limfocyty T h l7 i limfocyty regulatorowe......................................................................
Komórki układu immunologicznego: limfocyty B ...............................................................................................
Ważniejsze substancje mediatorowe................................................................................................................
Chemokiny.................................................................................................................................................
Układ odpornościowy związany ze skórą (SA LT ).................................................................................................
Układ odpornościowy związany z błonami śluzowymi (MALT) ...............................................................................
10
11
12
15
17
19
21
23
25
27
29
Patofizjologia reakcji a lergiczn ych ......................................................................................................................
Reakcje z nadwrażliwości .............................................................................................................................
Reakcja nadwrażliwości typu I według Gella i Coom bsa........................................................................................
Reakcje typu II i III według Gella i Coombsa .......................................................................................................
Reakcja typu IV według Gella i Coombsa...........................................................................................................
Reakcja typu IV według Gella i Coombsa I I ........................................................................................................
30
31
33
35
37
39
Alergeny i typy reakcji a lergiczn ych ....................................................................................................................
Alergeny....................................................................................................................................................
Alergie sezonowe I ......................................................................................................................................
Alergie sezonowe II .....................................................................................................................................
Alergie sezonowe I I I .....................................................................................................................................
Alergie całoroczne ......................................................................................................................................
Alergia najad owadów ................................................................................................................................
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry ...........................................................................................................
Nietolerancje pokarmowe.............................................................................................................................
Nietolerancja lekó w .....................................................................................................................................
Czynniki warunkujące wystąpienie alergii ........................................................................................................
40
41
43
45
47
49
51
53
55
57
59
Spis treści
Przedmowa ....................................................................................................................................................
A u to rzy..........................................................................................................................................................
Przedmowa do wydania p olskiego......................................................................................................................
Wprowadzenie ...............................................................................................................................................
S k ró ty ............................................................................................................................................................
Źródła fotografii ..............................................................................................................................................
ix
II. Diagnostyka chorób alergicznych
61
Wywiad i badanie przedmiotowe..............................................
W yw iad...........................................................................
Badanie przedmiotowe.......................................................
62
63
65
Diagnostyka alergologiczna invivo.............................................
Testy alergiczne..................................................................
Testy skórne: potarcia, skaryfikacyjny, prick (punktowy) i śródskórny
Test naskórkowy................................................................
Test tuberkulinowy. M ultitest.................................................
Testy fizykalne: cieplny, uciskowy, pocenia s ię ...........................
Testy podskórne i użądleniowe..............................................
Test prowokacji dospojówkowej i donosowej............................
Testy prowokacji oskrzeli I ....................................................
Testy prowokacji oskrzeli II ...................................................
Testy prowokacji pokarmowej ..............................................
66
Diagnostyka alergologiczna in vitro............................................
Diagnostyka chorób alergicznych...........................................
ECP, tryptaza, test degranulacji bazofilów, CAST, C IE ...................
III.
67
71
73
75
77
79
81
83
85
87
88
89
91
Leczenie chorób alergicznych ........
Profilaktyka..................................
Unikanie ekspozycji na a lergen .........
Dieta ...........................................
Leczenie klim atyczne......................
93
94
95
97
99
Immunoterapia...................................
Immunoterapia swoista I ..................
Immunoterapia swoista I I ................
Immunoterapia podjęzykowa, alergoidy
100
101
Zasady leczenia chorób alergicznych ......
Leki przeciwhistaminowe ................
Kortykosteroidy ..............................
Inne le k i.......................................
106
107
109
Pielęgnacja skóry ................................
Pielęgnacja skóry alergicznej ............
112
IV.
115
Obraz kliniczny chorób alergicznych i czynniki ryzyka
Nagłe przypadki ....................................................
Przegląd alergenów, nagłe przypadki.....................
Reakcje anafilaktyczne........................................
Wstrząs anafilaktyczny .......................................
103
105
111
113
116
117
119
121
122
123
125
129
131
133
135
137
139
Choroby alergiczne górnych dróg oddechowych ...................................................................................................
Anatomia i fizjologia ...................................................................................................................................
Alergiczne zapalenie n o sa .............................................................................................................................
Polipy nosa ...............................................................................................................................................
Choroby alergiczne gardła i k rta n i...................................................................................................................
140
141
145
149
151
Choroby alergiczne dolnych dróg oddechow ych....................................................................................................
Anatomia i fizjologia ...................................................................................................................................
Astma oskrzelowa ......................................................................................................................................
Choroby z objawami astmatycznymi................................................................................................................
Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych zewnątrzpochodne............................................................................
152
153
155
159
160
Choroby alergiczne narządu wzroku ...................................................................................................................
Anatomia i patofizjologia .............................................................................................................................
Alergiczne zapalenie spojówek.......................................................................................................................
Alergia kontaktowa, obrzęk powiek, zapalenie powiek, wyprysk p ow iek..................................................................
162
163
165
167
Choroby alergiczne przewodu pokarm ow ego.......................................................................................................
Budowa anatomiczna i fizjologiczna................................................................................................................
Alergia na produkty spożywcze i nietolerancje pokarmowe....................................................................................
Niedokrwistość złośliwa, celiakia....................................................................................................................
Nietolerancja histaminy................................................................................................................................
Inne immunologiczne choroby przewodu pokarmowego......................................................................................
Alergiczne schorzenia jamy u stnej...................................................................................................................
168
169
171
173
175
179
181
Choroby alergiczne wieku dziecięcego.................................................................................................................
Zjawiska immunologiczne w czasie ciąży i karmienia piersią..................................................................................
Uwagi diagnostyczne i terapeutyczne..............................................................................................................
Astma oskrzelowa u dzieci ............................................................................................................................
Atopowe zapalenie skóry...............................................................................................................................
Problemy diagnostyczne w dzieciństwie...........................................................................................................
182
183
185
187
189
193
Alergia i szczepienia oraz inne choroby alergiczn e.................................................................................................
Szczepienia u chorych na alergię ....................................................................................................................
Alergia i inne reakcje immunologiczne .............................................................................................................
194
195
197
Alergia a stan psychiczny chorego ......................................................................................................................
198
Alergia a środow isko.........................................................................................................................................
Skażenie środowiska jako czynnik ryzyka ..........................................................................................................
202
203
Spis treści
Choroby alergiczne s k ó ry ..................................................................................................................................
Budowa anatomiczna skóry ..........................................................................................................................
Wypryski ..................................................................................................................................................
Atopowe zapalenie skóry...............................................................................................................................
Pokrzywka i obrzęk Quinckego.......................................................................................................................
Mastocytozy ..............................................................................................................................................
Pierwotne zapalenie naczyń..........................................................................................................................
Osutki polekowe.........................................................................................................................................
Choroby związane z eozynofilią......................................................................................................................
xi
Dieta i karmienie p iersią ...............................................................................................................................
Zanieczyszczenia powietrza wewnątrz pomieszczeń............................................................................................
205
207
Alergie zawodowe............................................................................................................................................
Nabyte zawodowe alergie skórne typu I ...........................................................................................................
Zawodowe alergie kontaktowe.......................................................................................................................
Zawodowe choroby alergiczne dróg oddechowych..............................................................................................
208
209
211
213
Spis treści
V.
Dodatek................................................................................................................................................... 215
Tabele.....................................................................................................................................................
1. Podział zapalenia naczyń ....................................................................................................................
2. Obraz kliniczny i leczenie reakcji anafilaktycznej........................................................................................
3. Postępowanie reanimacyjne wg zasad ABCD.............................................................................................
4. Stosowanie leków w czasie ciąży i karmienia p ie rsią ..................................................................................
5. Grzyby o działaniu alergizującym ..........................................................................................................
6. Podstawowy zestaw alergenów kontaktowych w typowym stężeniu i zestaw dodatkowy używany do testów
płatkowych......................................................................................................................................
216
216
217
218
219
220
Najczęstsze alergeny kontaktowe.................................................................................................................
229
220
Dzienniczek pacjenta ................................................................................................................................. 235
Słowniczek...............................................................................................................................................
Skorowidz...............................................................................................................
xii
236
239