Program rewitalizacji Starego Miasta - Głogów

Transkrypt

LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI HISTORYCZNEJ CZĘŚCI GŁOGOWA
SPIS TREŚCI
WSTĘP ......................................................................................................3
1. CEL I PROCEDURA OPRACOWANIA LOKALNEGO PROGRAMU
REWITALIZACJI HISTORYCZNEJ CZĘŚCI GŁOGOWA ..................7
2. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI W MIEŚCIE.............11
2.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MIASTA ...................................................11
2.2. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE .................................................15
2.2.1. STAN OBIEKTÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I OCHRONA
KONSERWATORSKA............................................................................16
2.2.2. UWARUNKOWANIA OCHRONY ŚRODOWISKA NATURALNEGO .....18
2.2.3. WŁASNOŚĆ GRUNTÓW I BUDYNKÓW ...............................................21
2.2.4. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA.......................................................22
2.2.5. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW ...........................................................29
2.3. GOSPODARKA .............................................................................................30
2.3.1. STRUKTURA..........................................................................................30
2.3.2. GŁÓWNI PRACODAWCY – PODSTAWOWE BRANŻE GOSPODARKI
...............................................................................................................31
2.3.3. TRENDY I KIERUNKI ROZWOJU..........................................................33
2.3.4. RYNEK PRACY I BEZROBOCIE ...........................................................35
2.4. DEMOGRAFIA ...............................................................................................38
2.4.1. STRUKTURA DEMOGRAFICZNO – SPOŁECZNA. TRENDY...............38
2.4.2. OKREŚLENIE GRUP SPOŁECZNYCH WYMAGAJĄCYCH WSPARCIA
...............................................................................................................40
2.4.3. WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW......................................42
3. NAWIĄZANIE
DO
STRATEGICZNYCH
DOKUMENTÓW
DOTYCZĄCYCH ROZWOJU PRZESTRZENNO – SPOŁECZNEGO
– GOSPODARCZEGO MIASTA I REGIONU ....................................52
4. ZAŁOŻENIA PROGRAMU REWITALIZACJI ....................................56
4.1. PODOKRESY PROGRAMOWANIA ..............................................................56
4.2. ZASIĘG
TERYTORIALNY
REWITALIZOWANEGO
OBSZARU
I
UZASADNIENIE.............................................................................................56
4.2.1. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJĘTEGO REWITALIZACJĄ .......57
4.2.2. DZIEDZICTWO KULTUROWE REWITALIZOWANEGO OBSZARU .....61
4.3. KRYTERIA WYBORU PILOTAŻU I KOLEJNOŚĆ REALIZACJI ..................67
4.4. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIEĆ .....................................................68
5. PLAN FINANSOWY REALIZACJI REWITALIZACJI NA LATA 2004
– 2006 I NA LATA NASTĘPNE..........................................................70
1
6. PLAN DZIAŁAŃ W LATACH 2004 – 2006 I W LATACH
NASTĘPNYCH NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM ..................71
7. SYSTEM WDRAŻANIA ......................................................................76
8. SPOSOBY
MONITOROWANIA,
OCENY
I
KOMUNIKACJI
SPOŁECZNEJ ....................................................................................77
8.1. SYSTEM MONITOROWANIA PRGRAMU REWITALIZACJI ........................77
8.2. SPOSOBY OCENY PROGRAMU REWITALIZACJI .....................................78
8.3. SPOSOBY INICJOWANIA WSPÓŁPRACY POMIEDZY SEKTOREM
PUBLICZNYM, PRYWATNYM I ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH.........79
8.4. PUBLIC RELATIONS PROGRAMU REWITALIZACJI..................................79
BiBLIOGRAFIA .......................................................................................81
SPIS TABEL............................................................................................82
SPIS WYKRESÓW..................................................................................82
SPIS RYSUNKÓW ..................................................................................82
2
WSTĘP
„Kwestia rozwoju obszarów miejskich jest sercem przemian gospodarczych,
społecznych i terytorialnych. Miasta są kluczowym czynnikiem dla
prowadzenia strategii spójności i zrównoważonego rozwoju”
Długoletnia
dominacja
industrialnego
nurtu
cywilizacyjnego
w
Polsce
podporządkowała i uzależniła od sobie wszystkie dziedziny życia społeczno –
gospodarczego i przestrzennego kosztem dotychczasowego historycznego dorobku.
W wyniku znacznego uprzemysłowienia kraju na znaczeniu straciły dawne
zabytkowe obiekty i części miast, miejsca kultury, ośrodki rozwoju i postępu
cywilizacyjnego minionych epok. Ich miejsce zastąpiły duże fabryki i zakłady
przemysłowe, blokowiska z „wielkiej płyty” oraz rozbudowana infrastruktura
techniczna mająca zapewnić sprawną realizację celów i zadań społeczno –
gospodarczych zawartych w centralnie opracowywanych dokumentach.
Upadek tej formy ekonomicznego myślenia w kategoriach planów, monopoli,
modeli, wskaźników i analiz pozostawił po sobie głęboką spuściznę w postaci
znacznej
dewastacji
środowiska
naturalnego,
degradacji
kapitału
obszarów
przemysłowych i miejskich oraz powstania patologii społecznych. W wyniku
wieloletnich
zaniedbań,
braku
alternatywnych
rozwiązań
i
podjęcia
natychmiastowych działań, a także ograniczonych możliwości finansowych i
inwestycyjnych samorządów doszło już nie tylko do dalszego pogorszenia tej
sytuacji, ale nawet do peryferyzacji i marginalizacji niektórych miast lub ich
obszarów.
Szansą na poprawę tego stanu, a zarazem harmonijny rozwój tkanki miejskiej jest
przeprowadzenie
dokonujących
się
działań
przemian
rewitalizacyjnych.
społecznych,
Rewitalizacja
gospodarczych
jest
i
procesem
przestrzennych
zachodzących w zdegradowanych miastach i ich dzielnicach, przyczyniając się do
poprawy jakości życia mieszkańców i odbudowy więzi społecznych, ożywienia
gospodarczego oraz przywrócenia ładu przestrzennego. Obejmuje ona kompleksowe
3
działania w zakresie rozwoju zasobów ludzkich, odbudowy bądź uzbrojenia terenów
w infrastrukturę techniczną, nadaniu nowych funkcji użytkowych o znaczeniu
gospodarczym i przestrzennym, przywrócenia świetności dzielnic miejskich, tzw.
„blokowisk” oraz terenów poprzemysłowych i powojskowych. Zagadnienia związane
z rewitalizacją obejmują także te obszary, które podlegają restrukturyzacji
wymagając
przekwalifikowania
i
aktywizacji.
Do
istotnych
pozytywnych
wyznaczników koncepcji rozwiązywania sytuacji kryzysowych poprzez rewitalizację
należą:
•
zachowanie
i
uwypuklenie
walorów
historycznych
danego
obszaru,
podkreślenie jego unikalności i kolorytu lokalnego,
•
działanie w zgodzie z potrzebami i wartościami danej społeczności przy jej
aktywnym udziale w przygotowaniu i realizacji programów rewitalizacji,
•
poprawa estetyki krajobrazu i panoramy miast i ich obszarów.
Trwająca od lat 90-tych w Polsce transformacja ustrojowa, akcesja i ostateczne
członkostwo w Unii Europejskiej wywarło istotny wpływ na proces zachodzących w
naszym kraju zmian, które budują, a finalnie mają doprowadzić do uzyskania
większej spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski ze Wspólnotą.
Wsparcie i dynamizacja programów rewitalizacji ma solidne podłoże w
dokumentach wspólnotowych i rządowych określających strategię rozwoju i politykę
zagospodarowania przestrzennego.
Jednym z celów Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego jest "tworzenie
warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji
niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi
gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz
integracji z Unią Europejską". Jednym z priorytetów polityki rozwoju regionalnego do
2006
r.
jest
wsparcie
obszarów wymagających aktywizacji i zagrożonych
marginalizacją. Do tematyki rewitalizacji odnoszą się również strategie rozwoju
województw, programy Unii Europejskiej tak przedakcesyjne, jak i strukturalne, a
zwłaszcza Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) oraz
podejmowane przez wspólnotę inicjatywy.
Celem poddziałania 3.3.1 ZPORR jest pobudzenie aktywności środowisk
lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego
4
oraz
przeciwdziałanie
zjawiskom
wykluczenia
społecznego
w
zagrożonych
patologiami społecznymi obszarach miast. W tym wypadku niezbędna jest
identyfikacja tych rejonów miasta, które pod względem społecznym, gospodarczym
oraz przestrzennym napotykają na bariery rozwojowe wskutek niedorozwoju
określonych funkcji lub też ze względu na niekorzystną infrastrukturę techniczną.
Rewitalizacja ma na celu poprawę wszystkich aspektów życia mieszkańców
miast, poprzez rewaloryzację stanu środowiska zamieszkania, wsparcie rozwoju
społeczno – gospodarczego i przestrzennego. To właśnie powiązanie spraw
społecznych, gospodarczych, przestrzennych oraz technicznych na tle wspaniałej
historii miasta jest istotą pracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji historycznej
części Głogowa, które odnosi się do całości życia tego miasta.
Program rewitalizacji będzie realizowany w sferach:
•
gospodarczej,
•
społecznej,
•
przestrzennej.
W sferze gospodarczej – należy doprowadzić do:
•
wzrostu aktywności miasta mającego w układzie urbanistycznym znaczenie
subregionalne,
•
większej atrakcyjności dla mieszkańców, turystów i inwestorów poprzez
zwiększenie
potencjału
kulturalnego,
edukacyjnego,
zdrowotnego,
turystyczno-rekreacyjnego oraz gospodarczego,
•
nadaniu i rozwoju nowych funkcji użytkowych w zdegradowanych i
rewitalizowanych obszarach miasta,
•
wsparcia przez samorząd, organizacje pozarządowe, kapitał prywatny
wszelkich działań podejmowanych na obszarze poddawanym rewitalizacji,
które w znaczący sposób wpływają na społeczną i ekonomiczną aktywność i
mobilność otoczenia oraz zapewniają z nim trwałą współpracę,
•
tworzenia
przyjaznych
warunków
dla
rozwoju
małej
i
średniej
przedsiębiorczości,
•
wykorzystania możliwości związanych z rozwojem zasobów ludzkich oraz
realizacją inwestycji infrastrukturalnych, a także pozostałych przedsięwzięć w
ramach dostępnych funduszy strukturalnych i programów pomocowych, w tym
5
głównie Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, jak
również
działań
realizowanych
w
ramach
pozostałych
Sektorowych
Programów Operacyjnych.
W sferze społecznej należy doprowadzić do zapobiegania i przeciwdziałania
niepożądanym zjawiskom w tym:
•
przeciwdziałanie patologiom społecznym,
•
poprawy
stanu
bezpieczeństwa
–
tworzenie
stref
bezpieczeństwa
i zapobiegania przestępczości w zagrożonych patologiami społecznymi
obszarach miasta,
•
przeciwdziałania zjawisku wykluczenia społecznego,
•
podniesienia kwalifikacji mieszkańców z terenów zagrożonych wykluczeniem
społecznym,
•
renowacji zabudowy mieszkalnej i budynków użyteczności publicznej,
•
zwiększenia możliwości zatrudnienia m.in. poprzez intensyfikację funkcji
usługowych i handlowych w obsłudze mieszkańców, ruchu turystycznego itp..
W sferze przestrzennej należy doprowadzić do:
•
poprawy jakości i atrakcyjności przestrzeni miejskiej (place, ulice, skwery,
wnętrza posesji) i zwiększenie ich konkurencyjności,
•
porządkowania
„starej
tkanki”
urbanistycznej
poprzez
odpowiednie
zagospodarowywanie w harmonii z otoczeniem pustych przestrzeni,
•
•
•
stworzenia
wizerunku
miasta
stworzenia
społecznie
i
atrakcyjnego
turystycznie,
przyjaznego
inwestorom i środowisku naturalnemu oraz generującego dochody,
wizualnie
obrazu
środowiska, o silnej tożsamości i tradycji lokalnej,
poprawy
funkcjonalności
istniejącego
układu
miasta
jako
atrakcyjnego
komunikacyjnego,
ruchu
kołowego i pieszego,
•
zwiększenia funkcjonalności i estetyki przestrzeni publicznych, w tym
renowacji obiektów o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym
znajdujących się na terenach rewitalizowanych.
6
1. CEL
I
PROCEDURA
OPRACOWANIA
LOKALNEGO
PROGRAMU REWITALIZACJI HISTORYCZNEJ CZĘŚCI
GŁOGOWA
„LOKALNY
PROGRAM
REWITALIZACJI
HISTORYCZNEJ
CZĘŚCI
GŁOGOWA” jest dokumentem planistycznym zawierającym wykaz określonych
zadań, kluczowych z punktu widzenia interesu lokalnej społeczności oraz
stanowiącym narzędzie sprawnej kontroli i koordynowania ich realizacji dla
osiągnięcia celów i korzyści stawianych zagadnieniom rewitalizacji. Zasięg
opracowanego Lokalnego Programu Rewitalizacji dotyczy najstarszych części
Głogowa tj. Starego Miasta i Ostrowa Tumskiego.
Głównym celem dokumentu jest ożywienie społeczne i gospodarcze, a także
zwiększenie potencjału kulturalnego i turystycznego wraz w tym nadaniem obiektom i
obszaru objętego rewitalizacji nowych funkcji użyteczności.
Program rewitalizacji został opracowany zgodnie z wymogami europejskimi, a
więc zawiera założenia lokalnej polityki społeczno-gospodarczej i przestrzennej,
takiej, która zapewni miastu zrównoważony rozwój. Polityka ta ukierunkowana jest
między innymi na niwelowanie różnic zidentyfikowanych na objętym przez program
terenie.
Niniejsze opracowanie przedstawia ponadto sytuację społeczno – gospodarczą
oraz zagospodarowanie przestrzenne na terenie miasta, jako tło i zaplecze w
dalszym kształtowaniu kierunków rozwoju Głogowa. Program ten zawiera również
opis niezbędnych działań przewidzianych do realizacji dla obszaru objętego
rewitalizacją wraz z określeniem planów finansowych. Istotą opracowanego
Lokalnego Programu Rewitalizacji są informacje dotyczące strony realizacyjnej
poszczególnych działań. Zidentyfikowane na terenie miasta problemy występujące w
różnych sferach życia społeczno-gospodarczego i przestrzennego ujęte zostały w
programie wraz z proponowanymi rozwiązaniami mającymi formę konkretnych
działań inwestycyjnych i modernizacyjnych bądź prewencyjnych. Jest to ponadto
7
dokument przedstawiający system wdrażania zaproponowanych rozwiązań i ich
monitoring.
Zadania ujęte w Lokalnym Programie Rewitalizacji uwzględniają różne kryteria.
Nacisk
położony
został na
zgodność z istniejącymi miejscowymi planami
zagospodarowania przestrzennego oraz ochrony zabytków i dziedzictwa kulturowego
na terenie miasta. Wzięto pod uwagę potencjał finansowy miasta, możliwości
finansowania projektów z funduszy UE oraz włączenia w proces rewitalizacji kapitału
prywatnego. Duże znaczenie ma wreszcie uwzględnienie potrzeb i oczekiwań
mieszkańców, możliwości ich rozwoju, a także warunki i jakość życia.
Ujęcie w pierwszej kolejności rewitalizacji Starego Miasta i Ostrowa Tumskiego
wydaje się jak najbardziej zasadne ze względu nie tylko na zabytkowy charakter i
wartości kulturowe, ale także na ścisłe powiązanie funkcji pełnionych przez te
obszary i ich silne oddziaływanie na pozostałe części miasta. Przewidziane do
realizacji w pierwszej kolejności zadania zgodne są z priorytetami wynikającymi z
uwzględnienia różnych kryteriów i preferencji mieszkańców. Zadania ujęte w
niniejszym opracowaniu stanowią jedynie pierwszy etap złożonego procesu
rewitalizacji całego Głogowa. W następstwie rozpoczętego procesu rewitalizacji
planuje się powstanie następnych programów o kolejne obszary wynikające z
rzeczywistych potrzeb miasta oraz jego aktualnych możliwości finansowych.
ma otwartą formułę i przewiduje się jego systematyczne uzupełnianie o kolejne
zadania. Zaproponowana w powyższych dokumentach elastyczna forma stwarza
ponadto dodatkowe możliwości do modyfikacji pierwotnych założeń. Takie podejście
jest uzasadnione w sytuacji, gdy któreś z zadań będzie przedmiotem wsparcia ze
środków ERDF i w wyniku przeprowadzonej weryfikacji zakwalifikuje się do
współfinansowania. W ten sposób miasto będzie musiało zabezpieczyć już tylko
określony procent środków własnych, a nie całość. Automatycznie zwolnione z
danego zadania środki gminne będzie można przeznaczyć na inne zadania,
przyspieszając tym samym ich realizację lub na zupełnie nowe projekty.
Inicjatorem i koordynatorem działań mających na celu opracowanie Lokalnego
Programu Rewitalizacji był Urząd Miasta Głogowa pod przewodnictwem Prezydenta
8
Miasta oraz naczelników odpowiednich wydziałów Urzędu Miejskiego. Opracowanie
Lokalnego
Programu
Rewitalizacji
dla
miasta
poprzedzone
było
szerokimi
konsultacjami społecznymi oraz analizą kluczowych problemów rozwojowych miasta.
W szczególny sposób udział w opracowanie dokumentu wnieśli pracownicy Wydziału
Komunalnego, którym kieruje Pan Leszek Winciuk oraz Wydziału Polityki
Gospodarczej Urzędu Miejskiego w Głogowie pod kierownictwem Pana Piotra
Poznańskiego, zapewniając kompletne informacje oraz aranżując współpracę
różnych podmiotów opiniotwórczych istniejących na terenie miasta.
Zapewnienie odpowiedniej komunikacji pomiędzy podmiotami włączonymi w
przygotowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji oraz aktywna ich partycypacja były
możliwe dzięki poprzedzonej kampanii medialnej, a także organizacji spotkań
roboczych z przedstawicielami zainteresowanych podmiotów działających na terenie
miasta.
Do prac nad programem rewitalizacji historycznej części Głogowa aktywnie
włączyli się przedstawiciele samorządowych jednostek organizacyjnych, środowisk
opiniotwórczych, kulturalnych i gospodarczych, właściciele i zarządcy sieci
technicznych,
budynków
mieszkalnych,
indywidualnych
mieszkańców,
itp.
Odpowiednie informacje, sprawozdania oraz analizy i raporty na potrzeby
opracowania kompletnego programu zostały przedstawione przez: Spółdzielnie i
Wspólnoty
Mieszkaniowe,
Zakład
Gospodarki
Mieszkaniowej,
Towarzystwo
Budownictwa Społecznego, Miejską Bibliotekę Publiczną, Miejski Ośrodek Pomocy
Społecznej, Starostwo Powiatowe w Głogowie, Komendę Powiatową Policji w
Głogowie, Przedszkola i szkoły funkcjonujące na terenie objętym rewitalizacją,
Powiatowy Urząd Pracy, Miejski Ośrodek Kultury, a także odpowiednie wydziały
Urzędu Miasta w Głogowie.
Nawiązano także współpracę z Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w
Głogowie,
Zrzeszeniami
i
Związkami
Prywatnych
Kupców,
Handlowców,
Producentów, Dolnośląską Spółką Gazownictwa we Wrocławiu, Przedsiębiorstwem
Wodociągów i Kanalizacji w Głogowie, Wojewódzkim Przedsiębiorstwem Energetyki
Cieplnej w Legnicy.
W proces przygotowania programu aktywnie włączyli się także Radni miasta,
proponując własne koncepcje odnośnie sporządzanego dokumentu. W wyniku
9
rozpoznania potrzeb związanych z bieżącym funkcjonowaniem wymienionych
podmiotów oraz ich planów inwestycyjnych możliwe było opracowanie kompletnego
zestawu działań wchodzących w skład procesu rewitalizacji wybranego obszaru
miasta.
Zapoczątkowany opracowaniem poniższego dokumentu proces rewitalizacji
miasta będzie kontynuowany w przyszłości rozszerzając zakres i obszar przy
aktywnym udziale
podmiotów publicznych,
organizacji
pozarządowych
oraz
partnerów prywatnych.
Planowane przedsięwzięcia objęte Lokalnym Programem Rewitalizacji stanowić
będą formalną podstawę ubiegania się o środki finansowe Unii Europejskiej
pochodzące z różnych programów i funduszy pomocowych.
Niniejszy LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI HISTORYCZNEJ CZĘŚCI
GŁOGOWA został opracowany przez Agencję Rozwoju Regionalnego „ARLEG” S.A.
w Legnicy na podstawie danych źródłowych i informacji zebranych i udostępnionych
przez
Zleceniodawcę,
wedle
najlepszej
woli
i
wiedzy
oraz
posiadanego
doświadczenia.
ARR ARLEG S.A w Legnicy składa podziękowania wszystkim instytucjom i
osobom współpracującym przy opracowywaniu niniejszego Programu.
Głogów, czerwiec 2005
10
2. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI W MIEŚCIE
2.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MIASTA
Realizacja
LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI HISTORYCZNEJ
CZĘŚCI GŁOGOWA będzie się odbywała na obszarze miasta będącego jednym z
najważniejszych ośrodków przemysłowych „Zagłębia Miedziowego”. Miasto Głogów
położone wzdłuż lewego brzegu Odry i jest także ważnym węzłem komunikacyjnym
w północno – zachodniej części województwa Dolnośląskiego.
Poniższą charakterystykę sytuacji przestrzennej, społecznej i gospodarczej
miasta Głogowa można ocenić jako zróżnicowaną. Z jednej strony możemy
podziwiać liczne głogowskie zabytki będące pozostałością bogatej historii i kultury
oraz wspaniałej przeszłości, a z drugiej strony mamy do czynienia z miastem, które
zostało ukształtowane w wyniku rozbudowy przemysłu miedziowego.
To właśnie dzięki odkryciu złóż rud miedzi, ich wydobyciu oraz zlokalizowaniu w
pobliżu miasta nowoczesnej huty miedzi, Głogów stał się jednym z centralnych miast
Legnicko – Głogowskiego Zagłębia Miedziowego. Szybki rozwój górnictwa i
hutnictwa na ziemi głogowskiej niejako „uzależnił” i powiązał miasto w ośrodek
przemysłowy oraz nadał długookresowy ton zachodzącym na tym obszarze
procesom społeczno – gospodarczym i przestrzennym.
Dopełnieniem charakterystyki miasta jest jego położenie wzdłuż rzeki Odry oraz
stanowienie ważnego węzła komunikacyjnego w regionie, co ma istotne znaczenie w
kształtowaniu dalszego rozwoju miasta.
Położenie
Miasto Głogów usytuowane jest w północnej części województwa Dolnośląskiego
i leży na pograniczu Pradoliny Barycko-Głogowskiej i Wzgórz Dalkowskich. Pod
względem administracyjnym jednostka graniczy od północy z gminą Kotla, z gminą
wiejską Głogów, od południa z gminą Jerzmanowa i od zachodu z gminą Żukowice.
11
Rysunek 1. Lokalizacja projektu w najbliższym otoczeniu
W układzie osadniczym z racji zlokalizowania w mieście szpitala, prokuratury,
sądu, urzędu skarbowego, stacji kolejowej Głogów pełni istotną rolę w zakresie
obsługi ludności zamieszkującej północną część województwa, obejmując powiaty
głogowski oraz częściowo górowski i polkowicki. Głogów jest gminą miejską i
jednocześnie siedzibą powiatu głogowskiego.
W Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego Głogów zaliczany jest do
ośrodków regionalnych oraz tzw. „miast bram”. Funkcja miasta bramy, naturalna
dla miejscowości położonych na granicy województwa ma za zadanie „zszywać”
Dolny Śląsk z otoczeniem, ogniskując inicjatywy międzyregionalne i transgraniczne,
a jednocześnie stanowić „wizytówkę” regionu i czerpać korzyści z ruchu
turystycznego.
Głogów posiada atrakcyjne położenie z punktu widzenia komunikacyjnego i
urbanistycznego. Miasto leży w niedalekim sąsiedztwie dużych miast: Legnicy,
Leszna, Zielonej Góry oraz w pobliżu liczących się ośrodków miejskich tj. Nowa Sól,
Polkowice, Lubin, Rawicz i Bolesławiec. W promieniu 130 km znajduje się
aglomeracja wrocławska i poznańska wraz z dostępem do autostrady A4 i A2.
Stosunkowo niewielka odległość dzieli Głogów od polsko-niemieckich i polsko-
12
czeskich przejść granicznych, takich jak np.: Lubawka, Jakuszyce, Zgorzelec i
Olszyna, co z uwagi na członkostwo Polski w Unii Europejskiej daje miastu nowe
możliwości rozwoju.
W odległości 35 km od Głogowa znajduje się lotnisko w Lubinie, natomiast jedyne
w województwie lotnisko o randze krajowej znajduje się w oddalonym od Głogowa o
100 km Wrocławiu (Port Lotniczy Wrocław S.A. na Strachowicach), z którego
realizowane są połączenia lotnicze z Warszawą i miastami europejskimi.
Głogów wraz z pozostałymi miastami „zagłębia miedziowego” tworzą
aglomerację skupiającą około 0,5 mln mieszkańców.
Powierzchnia
Miasto zajmuje obszar o powierzchni 35,4 km2, z czego 46,87% (16,58 km2) to
grunty zabudowane i zurbanizowane, 10,83 km2 to użytki rolne a 4,56 km2 to użytki
leśne i grunty zadrzewione. Pozostałe grunty zajmują powierzchnie 3,40 km2.
Tabela 1. Charakterystyka obszaru Głogowa
Użytki
leśne
Użytki rolne
Grunty zabudowane i
zurbanizowane
Rodzaj gruntu
[ha]
Tereny mieszkaniowe
290
Tereny przemysłowe
642
Inne tereny zabudowane
152
Zurbanizowane tereny niezabudowane
72
Tereny rekreacyjno - wypoczynkowe
109
Drogi
283
Koleje
110
Grunty orne
692
Sady
13
Łąki trwałe
213
Pastwiska trwałe
165
Lasy i grunty leśne
31
Grunty zadrzewione i zakrzewione
425
Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Miejskiej Głogowa.
13
Miasto rozciąga się wzdłuż lewego brzegu rzeki Odry, z odstępstwem najstarszej
historycznie niewielkiej części Ostrowa Tumskiego, który znajduje się na jej prawym
brzegu. Układ przestrzenny miasta ocenia się jako klarowny. Zachodnie i wschodnie
peryferia miasta mają charakter przemysłowy, natomiast jego centralna część to
budownictwo mieszkaniowe. Sercem Głogowa jest Stare Miasto z okalającym je
śródmieściem.
Ludność
Liczba mieszkańców według stanu na dzień 31.12.2004 r. roku wynosiła 71.686,
z czego 34.906 to mężczyźni a 36.780 to kobiety i w porównaniu do roku 2003
zmalała o 511 osób (72.197). Liczba mieszkańców wg charakterystyki zamieszkania
wyodrębnionych osiedli mieszkaniowych przedstawia się następująco:
•
Brzostów – 808,
•
Chrobry – 9.150,
•
Hutnik – 8.605,
•
Kopernik wraz z Paulinowem – 22.670,
•
Kościuszki – 3.250,
•
Piastów Śląskich – 11.628,
•
Przemysłowe – 5.075,
•
Słoneczne – 3.400,
•
Śródmieście 7.100.
Społeczeństwo głogowskie to charakterystyczna dla tych terenów ludność
napływowa. Do zniszczonego przez wojnę miasta, stopniowo napływali osadnicy.
Dynamiczny rozwój miasta i przyrost ludności wiąże się z przemysłem miedziowym.
Powstające
kopalnie
mieszkańców.
Dzisiaj,
i
huty
przyciągnęły
pomimo
dodatniego
do
miasta
kilkadziesiąt
tysięcy
przyrostu
naturalnego
liczba
mieszkańców systematycznie spada. Powodem jest ujemne saldo migracji, a także
osiedlanie się ludności w podgłogowskich wsiach, gdzie budują swoje domy. Wpływ
na taką sytuacje wywierają także ludzie młodzi, którzy po wyjeździe na studia do
dużych ośrodków akademickich Wrocław, Poznań, Zielona Góra pozostają tam po
znalezieniu bardziej atrakcyjnej pracy.
14
Wykres 1. Liczba mieszkańców Głogowa w ostatnich pięciu latach
Liczba mieszkańców
75000
74000
73000
72000
71000
70000
2000
2001
2002
2003
2004
Rok
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Głogowie.
W wyniku przeprowadzonej prognozy demograficznej ujemna zmiana populacji
będzie występowała zarówno w mieście jak i w powiecie głogowskim. Według
Rocznika Statystycznego Województwa Dolnośląskiego liczba mieszkańców powiatu
głogowskiego w 2030 roku będzie wynosiła 77,8 tysięcy osób i w porównaniu do roku
2003 ulegnie obniżeniu o 10 tysięcy.
2.2. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE
Zagospodarowanie przestrzenne miasta i kierunki, w jakich prowadzony powinien
być dalszy rozwój urbanistyczny miasta są wynikiem oddziaływania wielu różnych
czynników lokalnych i ponadlokalnych. Ma tu znaczenie tradycja historyczna i
wynikła z niej zabudowa architektoniczna, ale też uwarunkowania środowiskowe,
ukształtowanie powierzchni, jakość gleb itp. Czynnikiem kształtującym przestrzenne
zagospodarowanie na terenie miasta jest wreszcie dostępność komunikacyjna i
techniczna, a także rozmieszczenie skupisk o charakterze mieszkaniowym i
przemysłowym. W fazie programowania rozwoju miasta szczególna troską objęte są
obszary pozostające pod nadzorem konserwatorskim ze względu na ich wartość
historyczną.
15
Specyficzny układ urbanistyczny Głogowa, zachowany od czasów średniowiecza,
stanowi unikalne bogactwo gospodarcze i kulturowe również dla jednoczącej się
Europy, co podnosi rangę działań mających na celu przywrócenie miastu jego
dawnych funkcji i rewitalizację obszarów zagrożonych marginalizacją.
Specjalnym
problemem
w
mieście
jest
uporządkowanie
całego
układu
przestrzennego historycznej części miasta. Na obszarze objętym strefą ścisłej
ochrony konserwatorskiej wprowadzane są rygorystyczne ustalenia dotyczące
ochrony
obiektów
zabytkowych
oraz
realizacji
nowego
zagospodarowania.
Szczególnie ważne są ustalenia dotyczące realizacji nowej zabudowy, które muszą
zapobiec zmianie charakteru tej części miasta.
Zatrzymanie zachodzących zmian jest niemożliwe, ale powinny one być
wprowadzane w sposób kontrolowany, aby zostały zachowane walory dawnego
układu, a nowe realizacje nie stanowiły rażącego dysonansu. Dlatego ważne jest
prowadzenie takiej polityki przestrzennej, która nie naruszy i nie zniszczy starego
układu miejskiego. Kolejnym istotnie ważnym argumentem jest to, iż ta część miasta
pełni istotne funkcje usługowo-administracyjne.
Ogólne zasady zagospodarowania przestrzennego miasta Głogowa, w tym w
szczególności uwarunkowania lokalne i predyspozycje poszczególnych terenów
zawarte zostały w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego miasta Głogowa” przyjętym przez Radę Miejską Głogowa w 1998
r. Dokument ten jest podstawowym narzędziem z zakresu zagospodarowania
przestrzennego w oparciu, o który dokonuje się uszczegółowienia sposobu
zagospodarowania poprzez sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego. Aktualnie miasto posiada miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego obejmujące około 90% całego terenu miasta.
2.2.1. STAN
OBIEKTÓW
DZIEDZICTWA
KULTUROWEGO
I
OCHRONA
KONSERWATORSKA
Głogów był we wczesnym średniowieczu jednym z ważniejszych ośrodków
plemienia dziadoszan, a w czasach pierwszych Piastów jednym z głównym grodów
16
warownych
broniących
zachodniej
granicy
państwa.
W
wyniku
rozwoju
gospodarczego i rozrostu w XV wieku Głogów stał się także jednym z największych
miast na Śląsku. Już wtedy dominowały nad nim budowle ratusza, kolegiaty, zamku,
kościoła św. Mikołaja i kościołów klasztornych, a bram miasta strzegły mury obronne.
W wyniku działań wojennych miasto utraciło 95% swojej zabudowy, a cała
historyczna zabudowa miasta wraz licznymi zabytkami uległa zniszczeniu.
Dopełnieniem tego dzieła była powojenna rozbiórka, grabieże oraz prowadzona
polityka
uprzemysławiania
kraju,
wobec
której
podporządkowywano
rozwój
przestrzenny miasta.
Od lat osiemdziesiątych odbudowuje się od podstaw Stare Miasto, gdzie w
wyniku zainwestowania prywatnego kapitału powstają stylizowane na dawne czasy
kamieniczki. Gmina wspomaga wszelkie inwestycje w tym zakresie poprzez
uzbrojenie terenów, budowę ulic, a także odbudowuje zabytki, bądź dofinansowuje
odbudowę nie będących jej własnością obiektów (kościoły).
W latach 60-tych i 70-tych odbudowano barokowy kościół p.w. Bożego Ciała wraz
z jednym skrzydłem kolegium pojezuickiego, zamek Książąt Głogowskich, w którym
obecnie
mieści
się
siedziba
muzeum
oraz
zrekonstruowano
odcinki
średniowiecznych murów miejskich. Pomimo przeznaczania coraz większych
środków finansowych na odbudowę i renowację zabytków wymagają one jednak
ciągłej naprawy. Istotną potrzebą jest stosowanie nowych technologii w celu
trwalszego zabezpieczania i uzyskania oszczędności w ich funkcjonowaniu. Kościół
Bożego Ciała do dziś pozbawiony jest hełmów zdobiących wieże, a Zamek wymaga
remontu elewacji wraz z wymianą nieszczelnych okien oraz zaadoptowania na
magazyny poddaszy.
Blisko 20 lat trwała odbudowa ratusza miejskiego, w którym od 2002 roku mieści
się Urząd Miejski. Do wykończenia pozostała jeszcze część wschodnia z salami ze
sklepieniami kryształowymi i gwieździstymi, sala rajców oraz wykończenie wieży.
W trakcie odbudowy jest także Kolegiata Najświętszej Maryi Panny na Ostrowie
Tumskim będąca najwartościowszym zabytkiem Głogowa. Po przeprowadzonych
pracach renowacyjnych, zakryciu dachem i wstawieniu witraży do zagospodarowania
zostało jeszcze jej wnętrze.
17
Prac
naprawczych
wymaga
także
fosa
miejska
będąca
pozostałością
nowożytnych umocnień miasta. Pomimo systematycznych remontów fragmentów jej
murów nadal pozostaje problem odwodnienia i zagospodarowania wnętrza oraz
udostępnienia kazamat i tuneli kontrminowych np. dla ruchu turystycznego.
Na odbudowę oczekują jeszcze ruiny klasycystycznego teatru miejskiego, w
którym ma mieścić się Europejskie Centrum Spotkań Młodzieży oraz gotycki kościół
parafialny p.w. św. Mikołaja, na zagospodarowanie którego został ogłoszony
konkurs.
Nie wszystkie obiekty udaje się odbudować. Te, które zniknęły z powierzchni
ziemi zaznacza się w formie lapidarium. Tak zagospodarowano miejsca po
romańskim kościele św. Piotra, dawnej synagodze czy kościele ewangelickim. W
podobny
sposób
zagospodaruje
się
relikty
średniowiecznych
kościołów
przyklasztornych (klarysek i franciszkanów).
W pozostałościach nowożytnych fortyfikacji, prócz fosy miejskiej nie prowadzi się
żadnych prac. Obiekty te wymagają jednak pilnego zabezpieczenia przed dalszą
degradacją.
2.2.2. UWARUNKOWANIA OCHRONY ŚRODOWISKA NATURALNEGO
Środowisko naturalne miasta oraz jego położenie geograficzne stanowi w dużej
mierze podstawę jego rozwoju. Mając na uwadze zrównoważony rozwój miasta i
aspekt ekologiczny jego funkcjonowania jako skupiska ludzi i miejsca ich działalności
gospodarczej, konstrukcja planu rewitalizacji uwzględniać musi podstawowe wymogi
środowiskowe.
Zwłaszcza w wypadku przywracania dawnych funkcji poszczególnym obszarom
oraz planowania nowego typu działalności na terenie miasta plany te nie mogą w
fazie realizacji ani funkcjonowania powodować zakłóceń w funkcjonowaniu lokalnego
ekosystemu. Podobnie wszystkie planowane inwestycje oparte powinny być o
nowoczesne technologie, które kładą nacisk na ochronę środowiska. Szczególne
znaczenie mają w tym zakresie stosunki wodne na terenie miasta.
Aktualny stan środowiska naturalnego w Głogowie jest stosunkowo dobry.
Uwarunkowania naturalne nie stanowią trudnej bariery dla dalszego rozwoju funkcji
miasta jako ośrodka życia społeczno-gospodarczego. Zachowane muszą być jednak
18
podstawowe wymogi umożliwiające bieżącą ochronę zasobów naturalnych, a także
utrzymanie ich obecnego stanu w przyszłości. Zachowanie wymogów ochrony
środowiska w tym zakresie ma także wymiar czysto społeczny przez istotny wpływ na
poziom życia mieszkańców miasta. Szczególną uwagę zwrócić należy w procesie
planowania rozwoju miasta na działania wpływające na obecnie zagrożone elementy
środowiska naturalnego.
Walory przyrodnicze
Walory przyrodnicze Głogowa stanowią: szata roślinna i zwierzęca, gleby, wody
i urozmaicony krajobraz. System zieleni tworzą parki wokół Starego Miasta i kanału
Sępolno, a nad Odrą i Ostrowie Tumskim zieleń łęgowa, a także niewielkie
kompleksy lasów, ogrody działkowe oraz w ostatnich latach system zieleni izolacyjnej
wokół hut miedzi.
W obrębie miasta znajdują się dwa pomniki przyrody (wierzba i lipa), rosnące
przy szkole rolniczej. W różnych częściach Głogowa występują zwierzęta i rośliny
objęte ochroną gatunkową. Są to m.in. kukułka, sierpówka, dzięcioł, puszczyk,
sikorka, słowik, wilga i inne. Rzadkie i cenniejsze gatunki roślin to: miłorząb, sosna
wejmutka, czarna magnolia, tulipanowiec, żółtnica, korkowiec, lipa, buk, cis, jodła,
dęby stożkowe i inne. Tereny nadodrzańskie stanowią biologicznie czynne
kompleksy i są ostoją ptactwa wodnego. Podstawowe kompleksy roślinności
występują w następujących głównych grupach:
1. Roślinność dna doliny Odry, którą tworzą zarośla wierzbowe. Z mniejszych
roslin
występują:
rutewka
wąskolistna,
krwawnik,
kichawiec,
starzec
gorycznikolistny. Tereny często zalewane wodą porośnięte są okrężnicą
bagienną, prząstką pospolitą, osoką aoesowatą, kotewką – orzech wodny. Na
pograniczu wody i suchego lądu spotkać można: trzcinę pospolitą, rdest,
szczaw nadmorski, jaskry, rukiew ziemnowodna. Wyższe terasy doliny Odry
zajmują przeważnie łąki i lasy (przeważnie liściaste).
2. Roślinność Wzgórz Dalkowskich, w pobliżu których przebiegają granice
zasięgów naturalnych drzew (świerku górskiego, jodły, olchy szarej). Wzgórza
porastają lasy świerkowe i bukowe, przy czym miejscami buk występuje w
drzewostanach czystych. W lasach spotkać można domieszkę dębu, jodły i
sosny.
19
3. Na południe i południowy zachód od pasa Wzgórz Dalkowskich rozciąga się
jednostajnie płaska kraina torfowisk. Przeważają tutaj bory sosnowe z
podszyciem jałowca i żarnowca, sporadycznie występują wrzos i borówka.
Wzdłuż wolno płynących rzeczek ciągną się torfowiska wysokie porośnięte
turzycą, rosiczką, tłustoszem pospolitym. Główną masę zieleni tworzą tutaj
mchy torfowce.
Pod względem regionalizacji botanicznej na terenie Ziemi Głogowskiej zbiegają
się 3 okręgi florystyczne:
•
Kraina Wielkopolsko-Kujawska, której granica przebiega zgodnie z północnym
stokiem Wzgórz Dalkowskich,
•
Wzgórza
Dalkowskie
stanowiące
część
wału
Wzgórz
trzebnicko-
ostrzeszowskich,
•
Nizina Śląska – na południe od Wzgórz Dalkowskich.
Zauważa się też wzrost wartości nasadzeń zieleni izolacyjnej wokół hut miedzi,
gdzie coraz częściej pojawia się zwierzyna płowa.
W różnych częściach Głogowa istnieją także parki oraz lasy, które służą
mieszkańcom jako forma spędzania wolnego czasu, relaksu i odpoczynku. Są to:
1. Park Słowiański – dobrze zagospodarowany, usytuowany w pobliżu
głównego ciągu handlowego Al. Wolności jest miejscem podstawowego
wypoczynku Głogowian. Jego atrakcje to czynna w okresie letnim fontanna i
pomnik poświęcony żołnierzom koalicji antyhitlerowskiej poległym na frontach
II
wojny
światowej.
Występuję
tutaj
Starodrzew
w
postaci
dębów
bezszypółkowych i dębów stożkowych.
2. Park Sępolno to drugi pod względem naczęściej odwiedzanych parków,
którego środkiem płynie zanieczyszczony strumyk Sępolno.
3. Park Leśny jest najpiękniejszym z głogowskich parków z bogatym
starodrzewem. Zlokalizowano w nim trasę do nauki jazdy na rowerach. Ścieżki
wymagają gruntownej renowacji. W części wschodniej parku planowa jest
trasa
spacerowa
mająca
mieć
w przyszłości
połączenie
z
pasażem
nadodrzańskim. Na terenie parku znajdują się pozostałości starodawnych
fortyfikacji. Bliskie sąsiedztwo odbudowywanego obecnie Starego Miasta
20
powinno wkrótce ożywić ten dotychczas najmniej odwiedzany park. Występują
tutaj Starodrzewy - platany, dęby, jesiony, buki czerwone.
Lasy w Głogowie zajmują obszar około 30 ha. Nie tworzą one zwartego
kompleksu i w niewielkich skupiskach rozmieszczone są na obrzeżach miasta,
głównie w pasie nadodrzańskim. Dominują lasy liściaste. Wśród lasów najwięcej
cech naturalnych mają łęgi z przewagą dębu szypułkowego, a w domieszce wiąz,
jesion, lipa, klon, paklon, grab, czeremcha, osika i brzoza. Poszycie tych lasów
stanowi dereń świdwa, kruszyna, trzmielina i kalina.
2.2.3. WŁASNOŚĆ GRUNTÓW I BUDYNKÓW
Na terenie Głogowa występują formy prywatnej, państwowej i samorządowej
własności nieruchomości. Własność prywatna w głównej mierze służy zaspokojeniu
potrzeb i przynoszeniu korzyści samym właścicielom, to pozostałe formy służą
zaspokojeniu potrzeb zbiorowych społeczności lokalnej. Gmina jako podstawowa
jednostka samorządu terytorialnego, w ramach zadań własnych zaspokaja
podstawowe
dotyczące
takich
dziedzin
jak
ład
przestrzenny,
gospodarka
nieruchomościami i ochrona środowiska, gminne drogi, ulice oraz organizacja ruchu
drogowego, wodociągi, kanalizacja, utrzymanie czystości i porządku, gminnego
budownictwa
mieszkaniowego,
zieleni
gminnej
i
zadrzewień,
cmentarzy
komunalnych, targowisk i hal targowych itp.
Rysunek 2. Tereny Gminy Miejskiej Głogów wg stanu czerwiec 2004 r.
21
Według stanu na dzień 03 czerwca 2004 roku Gmina Miejska Głogów była
właścicielem 9.225.093 m2 gruntów na terenie miasta, co stanowi 26% całkowitej
powierzchni miasta. Zasoby Gminy Miejskiej Głogów to łącznie 5,577 km2. W
przeważającej części są to grunty pod drogami gminnymi, tereny zieleni miejskiej
oraz grunty zajęte pod gminne budownictwo mieszkaniowe.
Tabela 2. Przykładowe rodzaje gruntu zasobów gminnych
km2
Rodzaj gruntu
Tereny mieszkaniowe
0,297616
Tereny przemysłowe
0,063742
Tereny zabudowane inne
0,127444
Zurbanizowane tereny niezabudowane
0,454597
Tereny rekreacyjno - wypoczynkowe
0,675664
Drogi
1,431615
Grunty zadrzewione I zakrzewione
0,323176
Grunty orne
1,111220
Pastwiska trwałe
0,781055
Razem
5,577181
Poza zasobami gminy istnieją także tereny przekazane w:
•
użytkowanie wieczyste – 2,81 km2,
•
trwały zarząd (szkoły, przedszkola, jednostki organizacyjne) – 0,44 km2,
•
użytkowanie (stowarzyszenia, przedszkola niepubliczne, biblioteki) – 0,07 km2,
•
użyczenie (Dom Samotnej Matki) – 0,001 km2,
•
użytkowanie wieczyste (spółki gminne) – 0,13 km2,
•
własność (spółki gminne) – 0,18 km2.
2.2.4. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
Układ komunikacyjny
Miasto
Głogów
stanowi
ważny
węzeł
komunikacyjny
w
województwie
dolnośląskim. Obsługę komunikacyjną Głogowa zapewnia system dróg o znaczeniu
22
krajowym, regionalnym i lokalnym. Przez miasto przebiega jedna droga krajowa nr
12, a w pobliżu droga krajowa nr 3 (międzynarodowa droga E-65 łącząca zachodnie
wybrzeże Bałtyku z Pragą), droga krajowa nr 5 oraz węzeł przyszłej autostrady A3.
Przez miasto w granicach ulic istniejącego układu komunikacyjnego przebiegają
także drogi wojewódzkie i oraz gęsta sieć dróg powiatowych. Dopełnieniem są drogi
gminne, na które w wyniku rozbudowy miasta zgłasza się nowe, duże
zapotrzebowanie. Procentowy udział dróg w Głogowie przedstawia się następująco:
• krajowe – 5 %,
• wojewódzkie – 10,50 %,
• powiatowe – 22,32 %,
• gminne – 62,18 %.
Posiadanie, tak bogatej sieci dróg publicznych wymaga od strony miasta
zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa zarówno dla wszystkich
użytkowników pojazdów, jak również pieszych i pasażerów. Na dzień dzisiejszy w
Głogowie istnieje 11 skrzyżowań świetlnych, a dla dalszej poprawy bezpieczeństwa
planuje się budowę bezkolizyjnych rond.
Stan techniczny wszystkich dróg, obiektów inżynierskich (mosty, wiadukty,
przepusty, kładki, przejścia), pozostałej infrastruktury towarzyszącej (zatoki, pętle,
przystanki) zlokalizowanych na obszarze miasta, a także posiadanego taboru ocenia
się jako niezadowalający.
Głogów posiada bezpośrednie połączenia kolejowe o zasięgu regionalnym i
krajowym z takimi miastami jak: Kostrzyn, Rzepin, Krotoszyn, Zielona Góra, Leszno,
Wrocław, Kraków, Górny Śląski (Katowice), Przemyśl, a w okresach letnich na
potrzeby wzmożonego ruchu turystycznego także z wybrzeżem (Szczecin,
Świnoujście, Międzyzdroje, Kołobrzeg).
W
wyniku
dynamicznego
rozwoju
transportu
samochodowego,
a
także
zmniejszania zatrudnienia w przemyśle nastąpił w ostatnich latach znaczny spadek
przewozów osobowych i towarowych na sieciach kolejowych PKP. W rezultacie
takich tendencji i wzrostu kosztów eksploatacji podjęto szereg drastycznych decyzji
likwidujących nierentowne linie i urządzenia infrastruktury.
23
Położenie miasta wzdłuż rzeki Odry oraz znajdujący się w mieście port rzeczny
stwarzają solidne podstawy zarówno do przemysłowego, jak i rekreacyjno –
turystycznego wykorzystania rzeki, z pożytkiem dla całego subregionu.
Na dzień dzisiejszy Odra oraz istniejący port rzeczny nie są wykorzystywane na
większą skalę ani dla żeglugi towarowej, ani osobowej (turystycznej). Obserwuje się
jedynie niewielki ruch na krótkich odcinkach. Wpływ na taki stan ma niewątpliwie
niska głębokość tranzytowa i krótki okres nawigacji charakteryzujący się na całej
długości tzw. „odcinka legnickiego” (107 km).
Potrzeby komunikacyjne mieszkańców Głogowa na obszarze miasta zapewnia
komunikacja
zbiorowa
oparta
na
liniach autobusowych, stosunkowo gęsto
przebiegających i zapewniających obsługę wszystkich osiedli mieszkaniowych i
obszarów przemysłowych. Połączenia międzymiastowe lokalne wykonywane są
poprzez przewoźników prywatnych (busy) oraz spółkę PKS „INTERTRANS”
zapewniającą także połączenia regionalne, krajowe i międzynarodowe. Obsługę
regionalnych i krajowych ruchów pasażerskich zapewnia ponadto PKP.
Gmina Miejska Głogów posiada opracowany i uchwalony w 2000 roku plan
zaopatrzenia miasta w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe.
Ciepło
Jedyne źródło ciepła dla systemu ciepłowniczego pokrywającego potrzeby
cieplne miasta zapewnia obecnie Elektrociepłownia będąca własnością „Energetyki”
Sp. z o.o. System ciepłowniczy zaspokaja potrzeby w zakresie centralnego
ogrzewania,
przygotowania
ciepłej
wody
użytkowej.
Sieć
ciepłownicza
wyprowadzona jest z w/w elektrociepłowni z magistralą o średnicy początkowej 2 x
DN500, która biegnie w systemie rur napowietrznych w kierunku wschodnim do
przepompowni. Odcinek ten wynosi około 4200 metrów. Następnie w komorze numer
19 magistrala zostaje rozdzielona w dwóch kierunkach:
•
wschodnim 2 x DN500 (Q=1320 t/h) i zasila centralną i wschodnią część
miasta,
•
południowym 3 x DN300 (Q=1092 t/h), która zasila osiedle Kopernik.
24
Energia elektryczna
System elektroenergetyczny Głogowa jest zasilany pięcioma liniami wysokiego
napięcia 110kV wykonanymi jako napowietrzne. Zasilają one trzy Główne Punkty
Zasilania, których charakterystyka została przedstawiona w poniższej tabeli.
Tabela 3. Główne punkty zasilania w energię elektryczną
Nazwa
GPZ
Lokalizacja
ul. Wierzbowa
Brzostów
GPZ
Żarków
ul. Mechaniczna
GPZ
ul. Nadbrzeżna
Brzegowa
Napięcie
Układ
Wielkość
Prąd
transformacji rozdzielni 20kV transformacji dopuszczalny
110/20 kV
dwusekcyjna
110/20 kV
dwusekcyjna
110/20 kV
dwusekcyjna
2x25 MVA
2x656 A
1x25 MVA
1x656 A
1x16 MVA
1x420 A
1x25 MVA
1x656 A
Powyższe GPZ-ty zostały spięte dodatkowo liniami 110kV, co pozwoliło na
utworzenie pierścienia okalającego miasto i wpływającego korzystnie na pewność
zasilania na poziomie wysokiego napięcia.
Na terenie Głogowa zlokalizowanych jest ponad 200 stacji transformatorowych
20/0.4kV. Dostawa energii elektrycznej dla poszczególnych odbiorców odbywa się
liniami średniego napięcia 20kV (40 głównych linii) pracującymi w układach
pierścieniowych dających możliwość uzyskania dwustronnego zasilania wykonanymi
jako kablowe i napowietrzne. Również stacje transformatorowe SN/nN podłączone
do w/w linii mają wyprowadzone sieci niskiego napięcia w większości połączone w
układy pierścieniowe. Daje to podstawę do określenia sposobu zasilania w energię
elektryczną z dużym stopniem pewności zasilania.
Gaz
Miasto Głogów jest zasilane gazem ziemnym zaazotowanym GZ – 41,5 z
magistrali gazowej wysokiego ciśnienia o średnicy DN 300, Pmax 5.5 MPa Krobia Zielona Góra, która zasila dwie stacje redukcyjno pomiarowe Io zlokalizowane:
•
na osiedlu Piastów Śląskich,
•
w Ruszowicach.
25
Następnie gaz przesyłany jest bezpośrednio do odbiorców za pośrednictwem
sieci średniego ciśnienia oraz siecią niskoprężną poprzez sześć stacji redukcyjno-
pomiarowych drugiego stopnia. Minimalne ciśnienie gazu dla odbiorców na
końcówkach
sieci
średnioprężnych
wynosi
160
kPa,
natomiast
dla
sieci
niskoprężnych 1.1÷1.3 kPa.
Sieć telekomunikacyjna
Na terenie miasta zlokalizowane są sieci telefonii przewodowej będące
własnością Telekomunikacji Polskiej S.A. oraz Telefonii Dialog S.A. Poza siecią
telefonii przewodowej na terenie miasta działają trzej operatorzy telefonii
komórkowej: Centertel, Era GSM i Plus GSM.
Gospodarka wodno – ściekowa
Woda do miasta dostarczania jest z ujęcia wody „Serby”, będącego ujęciem wody
podziemnej,
głębinowej
z
poziomu
czwartorzędowego
piętra
wodonośnego
zalegającego na głębokości od 40 do 60 m. Woda surowa (bezpośrednio ze studni)
jest bardzo dobrej jakości. Nie zawiera szczególnie szkodliwych i niebezpiecznych
substancji,
jak:
fenole,
detergenty
anionowe
i kationowe,
czy
też
związki
trójchloropochodne. Woda ta wolna jest również od wszelkich zanieczyszczeń
bakteriologicznych. W śladowych ilościach występują także metale ciężkie takie jak:
miedź, ołów, cynk, kadm, arsen. Natomiast notuje się znacznie podwyższone
wartości związków żelaza, manganu oraz siarczanów. Ujęcie Wody posiada
zatwierdzone zasoby wody w kategorii "B" w ilości Q=1520 m3/h i zgodnie z
posiadanym pozwoleniem wodno prawnym na szczególne korzystanie z wód
możliwe jest ujmowanie wody w ilości maksymalnej Qmax=20000 m3/dobę.
Uzdatniona woda spełnia wymagania co do jakości wody zdatnej do picia
określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2000 r. (Dz. U. Nr
82 z 2000 r. poz. 937) w pełni odpowiadając warunkom stawianym przez Unię
Europejską (dyrektywa 98/83/EC).
Problemem jest tylko jedna nitka dostarczająca wodę do miasta. W przyszłości
należy ze względów bezpieczeństwa i ciągłości dostarczania wody wybudować drugi
niezależny wodociąg.
26
Tabela 4. Jakości wody produkowanej przez SUW "Serby" (I kwartał 2004)
Wskaźnik oznaczenia
Temperatura
Jednostka
Zawartość w wodzie
Norma Polska
st. C
11
-
akceptowalny
akceptowalny
7,21
6,5-9,5
Zapach
PH
Żelazo
mg/l
0,062
0,2
Mangan
mg/l
0,018
0,05
mval/l
2,96
-
mg CaCO3/l
288,1
60-500
mg/l Cl
<0,05
0,1-0,3
Amoniak NH4
mg/l
0,047
0,5
Azotany NO3
mg/l
3,35
50
Azotyny NO2
mg/l
<0,016
0,1
Utlenialność
mg O2/l
3,36
Zasadowość
Twardość
Chlor wolny
Paciorkowce kałowe Enterokoki
Ilość bakterii w 37°C na agarze po 24
godz.
Ilość bakterii w 22°C na agarze po 72
godz.
Wskaźnik Coli
0
0
0
20
1
100
0
0
W Głogowie istnieje głównie grawitacyjny system ogólnospławny ze szczątkowym
układem rozdzielczym. Główne kolektory kanalizacyjne wykonane zostały jeszcze w
latach przedwojennych. Miasto jest w większości skanalizowane, oprócz osiedli
wiejskich: Nosocice, Krzepów, Widziszów, teren fabryki FAMABA oraz osiedla
Cukrownik. W latach 2002 – 2004 wybudowano kolektor odciążający, który będzie
zbierał ścieki po skanalizowaniu osiedli wiejskich oraz z osiedla Piastów Śląskich.
Miasto Głogów uzbraja tereny inwestycyjne, które mogą być magnesem do
przyciągania
inwestorów.
Takim
miejscem
jest
utworzona
Miejska
Strefa
Inwestycyjna.
27
Tabela 5. Długość sieci kanalizacyjnej na terenie Głogowa
Długość sieci kanalizacyjnej (bez przykanalików),
sprowadzającej ścieki do oczyszczalni ścieków
j.m.
Długość
km
km
km
115,9
9,1
106,8
Razem
sieci sanitarnej
sieci ogólnospławnej
Miejska Oczyszczalnia Ścieków w Głogowie
Miejska Oczyszczalnia Ścieków w Głogowie jest nowoczesną oczyszczalnią
mechaniczno-biologiczną oddaną do eksploatacji w 2000 roku. Jej przepustowość
wynosi 21000m3/d, a jej zadaniem jest oczyszczanie ścieków doprowadzanych
system kanalizacji ogólnospławnej z miasta Głogowa i okolicznych gmin: Serbów,
Jaczowa, Ruszowic.
Ścieki deszczowe w ilości powyżej 1500 m3/h są wprowadzane do systemu
zbiornika
retencyjnego
poprzez
przelew
burzowy,
a
następnie
stopniowo
przepompowywane do komory wlotowej przed budynkiem krat.
Ścieki po wstępnym oczyszczeniu są przepompowywane do części biologicznej
składającej się z dwóch komór osadu czynnego i dwóch osadników wtórnych, gdzie
następuje dalsza redukcja związków organicznych i nieorganicznych, a także
usuwanie związków biogennych, czyli azotu i fosforu. Ścieki oczyszczone o
stężeniach wskaźników zanieczyszczeń poniżej wymogów MOŚZNiL odpływają do
odbiornika, czyli rzeki Odry. Pozostałe parametry nie przekraczają wielkości
określonych w załączniku nr 2 do Rozporządzenia MOŚZNiL z dnia 05.11.1991 r. w
sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki
wprowadzone do wód i ziemi.
Tabela 6. Stężenia wskaźników zanieczyszczeń oczyszczonych ścieków (maj
2002)
Rzeczywiste stężenia na wylocie
stężenie BZT5 - 11,0 mg/dm3
stężenie ChZT - 52 mg/dm3
stężenie zawiesiny og. - 21,9 mg/dm3
stężenie Nog - 15,3 mg/dm3
stężenie N-NO3 - 10,53 mg/dm3
stężenie N-NH4 - 1,5 mg/dm3
stężenie Pog. - 0,68 mg/dm3
Dopuszczalne stężenia
stężenie BZT5 - 15 mg/dm3
stężenie ChZT - 150 mg/dm3
stężenie zawiesiny og. - 50 mg/dm3
stężenie Nog - 30 mg/dm3
stężenie N-NO3 - 30 mg/dm3
stężenie N-NH4 - 6 mg/dm3
stężenie Pog. - 1,5 mg/dm3
28
Wysypisko Odpadów Komunalnych
Wysypisko wybudowane zostało w 1995 roku. Jego powierzchnia całkowita
wynosi 5,5 ha, a kubatura 646.000 m3. Obecnie zajęte jest około 43% kubatury
(276.000 m3). Przewidywany czas eksploatacji zaplanowano do 2014 roku. Średnio
na rok przybywa 38.000 ton/rok. Odpady dostarczane są z powiatu głogowskiego
oraz ościennych gmin.
Brak jest w mieście zakładu utylizacji (segregacji) odpadów komunalnych, co
powodowałoby wolniejsze wypełnianie kwatery wysypiska. Wysypiskiem zarządza
spółka GPK – SITA Głogów z 51% udziałem Gminy Miejskiej Głogów. W projekcie
Wojewódzkiego programu gospodarki odpadami znajdują się zapisy o planowanych
inwestycjach w Głogowie:
•
Budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów,
•
Budowa instalacji odgazowującej składowisko,
•
Sortownia odpadów,
•
Kwatery do składowania odpadów niebezpiecznych,
•
Planowany koszt inwestycyjny 22 mln. zł.
Gmina
Miejska
Gospodarowania
Głogów
Odpadami,
przystąpiła
co
umożliwi
do
opracowania
racjonalną
Gminnego
Planu
gospodarkę odpadami
powstającymi w procesie działalności gospodarczej i odpadów komunalnych. Na
terenie miasta systematycznie wprowadza się zbiorniki do selektywnej zbiórki
odpadów. Obok komunalnego wysypiska znajduje się także przemysłowe, należące
do Huty Miedzi Głogów.
2.2.5. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW
Stan obiektów dziedzictwa kulturowego
•
Pozostające w ruinie zabytki (teatr, kościół p.w. Św. Mikołaja).
•
Niezagospodarowane pozostałości Twierdzy Głogów (fosa, forty).
•
Wymagany remont zamku.
•
Niedokończona odbudowa ratusza z najcenniejszymi pomieszczeniami.
•
Brak składnicy muzealiów archeologicznych.
29
Uwarunkowania ochrony środowiska
•
Tereny zdegradowane przez przemysł miedziowy.
Infrastruktura techniczna
•
Brak drugiej niezależnej nitki wodociągu zasilającego miasto w wodę pitną.
•
Nieskanalizowane
osiedla
wiejskie
(Nosocice,
Krzepów,
Widziszów,
Cukrownik).
•
Nieodpowiedni stan dróg i chodników.
•
Brak obwodnicy w mieście i drugiej przeprawy drogowej przez Odrę.
•
Brak uzbrojenia Miejskiej Sterfy Inwestycyjnej – miejsca, które ma stanowić
strategiczną ofertę inwestycyjną Głogowa.
•
Wymagane duże inwestycje infrastrukturalne na Starym Mieście (ulice,
uzbrojenie, parkingi, tereny zielone i rekreacyjne).
•
Brak zakładu utylizacji (segregacji) odpadów komunalnych.
•
Duże potrzeby związane z wymianą taboru zapewniającego obsługę
komunikacji publicznej na wysokim poziomie.
2.3. GOSPODARKA
2.3.1. STRUKTURA
Ekonomiczny wizerunek Głogowa został ukształtowany na początku lat 60-tych
XX wieku w wyniku dynamicznego rozwoju przemysłu miedziowego. Zlokalizowanie
w sąsiedztwie miasta Huty Miedzi „Głogów” zajmującej się przetwórstwem i
wzbogacaniem rud miedzi, a także powstanie pozostałych zakładów przemysłowych
produkujących oraz świadczących usługi na potrzeby Kombinatu GórniczoHutniczego
Miedzi
zdominowało
gospodarczą
panoramę
Głogowa.
Silna
koncentracja i dynamiczny rozwój branży górniczej i hutniczej w powiązaniu z
dogodnym położeniem komunikacyjnym miasta przeobraził Głogów w znaczący
ośrodek przemysłowy, czyniąc miasto solidnym fundamentem w tworzeniu Legnicko
– Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Długoletnie uzależnienie Głogowa od
eksploatacji rudy miedzi wytworzyło niekorzystną monokulturę, która nadała ton
30
zachodzących
na
tym
obszarze
zmianom
społeczno
–
gospodarczym
i
przestrzennym.
2.3.2. GŁÓWNI PRACODAWCY – PODSTAWOWE BRANŻE GOSPODARKI
Obecnie główny potencjał gospodarczy nadal skupiony jest wokół hutnictwa
miedzi i funkcjonowania Huty Miedzi „Głogów”, która angażuje około 20% osób
czynnych zawodowo. Sytuacja ta nie jest jednak do końca zadowalająca z uwagi na
brak alternatywnych rozwiązań gospodarczych względem hutnictwa.
Pozostałe branże budujące głogowską strukturę i pozycję ekonomiczną oraz
wypełniające poza hutniczy obraz miasta związane są z: handlem i naprawami,
obsługą nieruchomości i firm, budownictwem, prowadzeniem hoteli i restauracji,
przetwórstwem rolno-spożywczym, pośrednictwem finansowym oraz transportem.
Szczegółową strukturę głogowskich podmiotów gospodarczych przedstawia tabela nr
2, 3 i 4.
Tabela 7. Podmioty gospodarki narodowej wg rejestru REGON (31.12.2003 r.)
Budownictwo
Handel i naprawy
Transport, gospodarka
magazynowa i łączność
Hotele i restauracje
Pośrednictwo
finansowe
Obsługa
nieruchomości i firm,
nauka
52
Przetwórstwo
7117
683
2583
227
614
305
1154
Przemysł
Razem
Ogółem
Rolnictwo i łowiectwo i
leśnictwo
W tym:
530
520
Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego za rok 2003.
W Głogowie prowadzeniem działalności gospodarczej zajmuje się ponad 7
tysięcy podmiotów, z czego 5739 to osoby fizyczne. Coraz większy udział w rynku
posiadają firmy prywatne, w tym spółki z udziałem kapitału zagranicznego.
31
Tabela 8. Podmioty gospodarki narodowej wg rejestru REGON (31.12.2003 r.)
Spółdzielnie
Fundacje,
stowarzyszenia i
organizacje społeczne
Osoby fizyczne
prowadzące działalność
gospodarcza
W tym:
Spółki cywilne
Sektor
696
13
87
5739
W tym z
udziałem
kapitału
zagranicznego
163
Razem
7117
Prywatny
Ogółem
Publiczny
Spółki handlowe
6954
341
75
Tabela 9. Firmy, które zainwestowały w Głogowie w ostatnich latach
Lp.
Nazwa firmy
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
InterMarche
MiniMal
BP
Statoil
Plus Discount
Qubus Hotel
Termo Organika
8.
OK. Park
9.
10.
11.
12.
13.
SITA POLSKA
DIALOG
Gelsenwaser
Renault
Smulders Groep
14. InterMarche, BricoMarche
15. Lidl
16. Skoda
17. Tesco
Źródło: Urząd Miasta w Głogowie.
Rodzaj działalności
supermarket
supermarket
stacja paliw
stacja paliw
supermarket
hotel
fabryka styropianu
sztuczne lodowisko, ogród zabaw dla dzieci, pasaż
usługowo - handlowy
usługi komunalne
telefonia lokalna
udziałowiec w PWiK w Głogowie Sp. z o.o.
salon i serwis
FAMABA – produkcja wież wiatrakowych.
supermarket spożywczy i budowlany + zabudowa
towarzysząca
supermarket spożywczy
salon i serwis
supermarket
Inne duże niegdyś zakłady produkcyjne straciły już na znaczeniu. W Cukrowni
Głogów
w
wyniku
przeprowadzonej
prywatyzacji
zaprzestano
produkcji,
pozostawiając tylko linię do pakowania gotowego cukru. Na dzień dzisiejszy zakład
zatrudnia kilkadziesiąt osób. Podobnie w wyniku reorganizacji straciła na znaczeniu
Fabryka Maszyn Budowlanych, która w latach swojej świetności zatrudniała około
32
1000 pracowników produkując m.in. dźwigi samojezdne. Obecnie zatrudnionych jest
tam około 200 osób pracujących przy produkcji konstrukcji stalowych i wież
wiatrakowych.
Aby zoptymalizować koszty funkcjonowania firmy wiele hal produkcyjnych zostało
opuszczonych. Dziś znalazły się tam inne zakłady produkcyjno – usługowe, które
wymagają jednak pomocy. Istnieje potrzeba utworzenia w tym miejscu inkubatora
przedsiębiorczości
jako
centrum
koordynującego
tworzącą
się
tam
przedsiębiorczość.
Podobnie szpital (Zespół Opieki Zdrowotnej) przechodzi proces reorganizacji
polegający m.in. na zmniejszeniu kosztów funkcjonowania poprzez zwolnienia
pracowników.
2.3.3. TRENDY I KIERUNKI ROZWOJU
Słabość pozostałych sektorów gospodarki oraz zagrożenia związane z
restrukturyzacją miedziowego holdingu szczególnie uzasadniają konieczność
podejmowania działań polegających na dywersyfikacji ekonomicznej Głogowa. Ich
celem jest przede wszystkim stworzenie warunków dla pobudzenia lokalnej
aktywności gospodarczej w mieście, ściągnięcie inwestorów z zewnątrz, odtworzenie
wartości podupadłego majątku i zagospodarowanie wolnej siły roboczej.
Dla osiągnięcia powyższych celów służących poprawie sytuacji gospodarczej
oraz zmniejszeniu bezrobociu władze miasta oferują:
•
ulgi oraz zwolnienia z podatku od nieruchomości dla nowo powstałych
zakładów produkcyjnych i usługowych stwarzających nowe miejsca pracy,
•
uzbrojenie terenów pod przyszłe inwestycje,
•
doradztwo i szkolenia dla przedsiębiorców w zakresie finansów, zarządzania i
zagadnień prawa gospodarczego.
Ulgi podatkowe udzielane przez miasto Głogów:
•
25% zwolnienia z podatku od nieruchomości w przypadku utworzenia od 3 do
15 nowych stałych miejsc pracy,
•
50% zwolnienia z podatku od nieruchomości w przypadku utworzenia od 16
do 25 nowych stałych miejsc pracy,
33
•
75% zwolnienia w przypadku utworzenia od 26 do 50 nowych, stałych miejsc
pracy,
•
100% zwolnienia w przypadku utworzenia powyżej 50 nowych, stałych miejsc
pracy.
Na dzień dzisiejszy miasto posiada w swojej ofercie atrakcyjne tereny
inwestycyjne
pod
różnorodne
przeznaczenie
tj.:
przemysł,
usługi,
handel,
mieszkalnictwo, sport i rekreacja. Duże nadzieje na ożywienie gospodarcze władze
miasta wiążą z uruchomieniem Miejskiej Strefy Inwestycyjnej zlokalizowanej na
byłych terenach ochronnych wokół Huty Miedzi „Głogów”. Obszar ten o powierzchni
180 ha nie jest jednak uzbrojony. Pozostałe miejsca inwestycyjne to: Zachodnia
Dzielnica Przemysłowa usytuowana w pobliżu bocznic kolejowych i portu rzecznego
sąsiadująca z miejską strefą inwestycyjną.
Istnieje także duża potrzeba w zagospodarowywaniu terenów, które stanowiły
niegdyś kompleksy przemysłowe, a dzisiaj mogą służyć jako miejsce gromadzenia
się małej i średniej przedsiębiorczości. Do takich terenów należy wspomniana część
Famaby, Cukrowni, Fabryki Domów, teren niedoszłej elektrociepłowni (Wschodnia
Dzielnica Przemysłowa) oraz Miejska Strefa Inwestycyjna (dawna strefa ochronna
Huty Miedzi Głogów). Miejsca te potrzebują jednak przystosowania ich do nowej
funkcji. Najczęściej brakuje jednak uzbrojenia terenu.
Z myślą o lokalnych producentach i handlowcach planuje się wybudowanie
nowego placu targowego. Obecny, tymczasowy ulegnie likwidacji, a nowy powstanie
przy ul. Kazimierza Sprawiedliwego. Teren ten wymaga jednak wcześniejszego
uzbrojenia i przygotowania.
Realizowaną przez miasto politykę ożywienia gospodarczego wpierają aktywnie
środowiska opiniotwórcze składające się przedsiębiorców i pracodawców. Powołane
przez
nich
Stowarzyszenie
Przedsiębiorców
Głogowskich
oraz
Związek
Pracodawców Ziemi Głogowskiej oprócz swoich statutowych zadań podejmują liczne
działania w zakresie redukcji bezrobocia i gospodarczego rozwoju miasta.
Wspieraniu lokalnej przedsiębiorczości pomaga także funkcjonujące w Głogowie
Biuro Agencji Rozwoju Regionalnego „ARLEG”, które prowadzi bezpłatny punkt
konsultacyjny dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz doradza i szkoli
34
przedsiębiorców. Agencja pozyskuje także środki na rozwój firmy z dostępnych
funduszy strukturalnych oraz prowadzi cykliczne szkolenia dla osób bezrobotnych, w
tym młodocianych w zakresie samozatrudniania. Duże nadzieję wiąże się ponadto z
Państwową Wyższa Szkołą Zawodową w Głogowie, która może stać się w
przyszłości solidnym zapleczem kadry menadżerskiej oraz znaczącym ośrodkiem
naukowym – technicznym.
2.3.4. RYNEK PRACY I BEZROBOCIE
Pomimo przeobrażeń, jakie dokonują się w sektorze przemysłu, w dalszym ciągu
największa rzesza mieszkańców związana jest z KGHM Polska Miedź S.A. oraz
firmami z nią powiązanymi. Stwarza to niebezpieczeństwo, gdyż brak jest innych
strategicznych zakładów pracy, które mogłyby przejąć na siebie ciężar zatrudnienia
w przypadku dalszych zwolnień w przemyśle. Możliwość zmniejszenia się liczby
miejsc pracy może zwiększyć i tak już znacznie wysoki poziom bezrobocia sięgający
w mieście 6.000, wobec 7.974 w powiecie głogowskim. Strukturę osób pracujących
przedstawia tabela nr 5
Tabela 10. Pracujący według rodzajów działalności (stan na 31.12.2003 r.)
Ogółem
Rolnictwo, łowiectwo i
leśnictwo, rybołówstwo i
rybactwo
Przemysł i
budownictwo
Usługi
Rynkowe
Nierynkowe
15367
60
6600
4806
3901
Źródło: „Rocznik statystyczny Województwa Dolnośląskiego za rok 2003.
35
Wykres 2. Liczba osób pracujących na przestrzeni ostatnich pięciu lat
25000
liczba osób
20000
15000
10000
5000
0
1999
2000
2001
2002
2003
Rok
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Głogowie.
Wśród osób bezrobotnych dominują ludzie młodzi do 35 roku życia. Taka
sytuacja jest charakterystyczna dla rynku pracy w całej Polsce i wymaga
natychmiastowej interwencji. Problemy ze znalezieniem pracy prowadzą często
bezpośrednio do patologii społecznych w rodzaju alkoholizmu, narkomanii oraz
przestępczości, bardzo kosztownych społecznie a także mający ujemny wymiar
ekonomiczny. Szansą na zahamowanie postępującego bezrobocia w tej grupie osób
są środki ze Europejskiego Funduszu Społecznego oraz lokalne programy
aktywizujące wdrażane przez Powiatowy Urząd Pracy w Głogowie oraz Agencję
Rozwoju regionalnego „ARLEG” S.A..
Tabela 11. Struktura bezrobocia według wieku (maj 2004)
Bezrobotni
ogółem
6.750
W tym w wieku (w latach):
15-17
18-24
25-34
35-44
45-54
55-59
60 i
powyżej
0
1.692
1.959
1.230
1.639
209
21
Prawdą powszechnie znaną jest fakt, iż nadal najskuteczniejszym lekarstwem na
bezrobocie są wysokie kwalifikacje personelu oraz dyplom wyższej uczelni. Ta grupa
osób nie jest co prawda wolna od widma bezrobocia, jednak statystyki jednoznacznie
36
wskazują, iż ukończenie studiów wyższych znacznie zwiększa szanse na rynku
pracy. W wyniku zmian strukturalnych w najgorszej sytuacji znaleźli się absolwenci
zasadniczych szkół zawodowych oraz osoby pozbawione wykształcenia.
Tabela 12. Struktura bezrobocia według poziomu wykształcenia (maj 2004)
W tym z wykształceniem:
Bezrobotni
ogółem
Wyższym
6.750
Średnim
zawodowe
Średnim
ogólnym
1.865
640
303
Zawodowym
Podstawowym
2.297
1.645
Staż pracy to kolejna zmienna, która decyduje o powodzeniu na rynku pracy,
jednak w tym przypadku wskazania nie są tak wyraźne jak przy kryterium
wykształcenia. Wyraźnie widać, że w najgorszej sytuacji znajdują się osoby, które
mają przepracowane od 1 do 5 lat.
Tabela 13. Struktura bezrobocia według stażu pracy (maj 2004)
W tym ze stażem pracy (w latach)
Bezrobotni
ogółem
6.750
Do 1 roku
1-5
5-10
10-20
20-30
30 i
powyżej
Bez stażu
753
1.398
907
1.136
939
126
1.491
Tabela 14. Kształtowanie się bezrobocia w Głogowie na przestrzeni lat 1999 –
2003
L.p.
Liczba
bezrobotnych wg
stanu na:
W tym:
Ogółem:
Kobiety
Mężczyźni
1.
Grudzień 1999
5581
3640
1941
2.
Grudzień 2000
5970
3905
2065
3.
Grudzień 2001
6.706
4.127
2.579
4.
Grudzień 2002
7.146
4.289
2.857
5.
Grudzień 2003
6.910
4.177
2.733
37
•
Dominacja przemysłu miedziowego i brak alternatywnych form zatrudnienia.
•
Brak
atrakcyjnych
terenów
uzbrojonych
i
skomunikowanych
pod
zainwestowanie.
•
Brak inkubatora przedsiębiorczosci.
•
Niezagospodarowane obiekty poprzemysłowe (Famaba, Fabryka Domów,
Cukrownia, Elektrociepłownia, Miejska Strefa Inwestycyjna).
2.4. DEMOGRAFIA
2.4.1. STRUKTURA DEMOGRAFICZNO – SPOŁECZNA. TRENDY
Dynamiczny rozwój górnictwa i hutnictwa, a przede wszystkim budowa Huty
Miedzi „Głogów” spowodowało gwałtowny rozwój miasta i napływ tysięcy nowych
mieszkańców. Miasto, które na początku lat 60 – tych liczyło 8817 mieszkańców, w
roku 1970 osiągnęło już liczbę 20.396 mieszkańców, by w roku 1980 dojść do prawie
50 tysięcy osób. Według danych z Urzędu Miasta w Głogowie na koniec 2004 r.
liczba mieszkańców wynosiła 71.686, z czego 34.906 to mężczyźni a 36.780 to
kobiety i w porównaniu do roku 2003 zmalała o 511 osób (72.197).
w liczbach bezwzględnych
423
624
472
Przyrost
naturalny
Zgony
Urodzenia
Małżeństwa
Przyrost
naturalny
Zgony
Urodzenia
Małżeństwa
Tabela 15. Ruch naturalny ludności (stan na 31.12.2003 r.)
na 1000 mieszkańców
152
6,1
8,9
Źródło: Rocznik statystyczny Województwa Dolnośląskiego za rok 2003.
6,8
2,2
W podanej liczbie mieszkańców jest 51 cudzoziemców zameldowanych na pobyt
stały, są to obywatele min. Niemiec, Grecji, Rosji, Mongolii, Szwecji., Iraku, Kuby,
Bułgarii, Kazachstanu, Ukrainy, Czech. Na pobyt czasowy na podstawie wizy jest
38
zameldowanych 29 cudzoziemców, obywateli min. Holandii, Niemiec, Wietnamu,
Maroka, USA, Włoch, Rosji, Białorusi, Singapuru. W Głogowie są zameldowane
1092 osoby na pobyt czasowy, które posiadają zameldowanie stałe w innych
miejscowościach na terenie Polski. Statystykę ludności wg grup wiekowych
przedstawia poniższa tabela.
Tabela 16. Charakterystyka mieszkańców Głogowa wg grup wiekowych
Grupa wiekowa
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
1-7 lat
4.539
2.345
2.194
7-12 lat
4.498
2.289
2.209
13-15 lat
2.796
1.429
1.367
16-19 lat
4.647
2.410
2.237
20-60 lat
47.099
23.039
24.060
powyżej 60 lat
8.102
3.392
4.710
W grupie wiekowej powyżej 60 lat znajduje się 3 stulatków. W tej grupie wiekowej
jest 833 osoby w wieku powyżej 80 lat, w tym 222 mężczyzn i 611 kobiet.
Najliczniejszym rocznikiem jest rocznik 1953 – 1.525 osób, w tym 713 mężczyzn i
812 kobiet, następnie rocznik 1977 – 1.507 osób, w tym 795 mężczyzn i 712 kobiet.
W grupie wiekowej 20-30 lat, wchodzącej w wiek małżeński, reprezentowanej przez
14.175 osób, jest 7.207 mężczyzn i 6.968 kobiet. Od roku 2001 obserwuje się
praktycznie stałą liczbę urodzeń, ok.640 dzieci rocznie. W dalszym ciągu obserwuje
się nadumieralność mężczyzn w grupie wiekowej 40-50 lat. W grupie tej jest około
1000 kobiet więcej niż mężczyzn. Najliczniejszą grupą wiekową są osoby w wieku
20-30 lat – 14.175, a następnie osoby w wieku 50-60 lat - 12.837.
Najwięcej mieszkańców mieszka na ulicach:
•
Kosmonautów Polskich – 4.258,
•
Armii Krajowej – 3.043,
•
Orbitalnej – 2.857,
•
Obrońców Pokoju – 2.786,
•
Gwiaździsta – 2.644.
39
Zjawisko zmniejszania się liczby mieszkańców w ostatnich latach jest efektem
migracji mieszkańców spowodowanych głównie trudną sytuacją gospodarcza oraz
wysokim bezrobociem w powiecie głogowskim. Zjawisko to jest niekorzystne
ponieważ oznacza zmniejszenie potencjału miasta i wymaga od władz miejskich
aktywnego przeciwdziałania w kierunku wypromowania Głogowa jako atrakcyjnego
miasta dla osiedlenia. Ucieczka ludzi wykształconych, szczególnie młodych
posiadających dobre przygotowanie zawodowe oraz doświadczenie w różnego
rodzaju działalności wpływa niekorzystnie na rozwój miasta. Zahamowanie tej
tendencji, a nawet zachęcenie do powrotu lub osiadania ludzi w gminie traktowane
jest obecnie jako priorytet.
Tabela 17. Migracje ludności (stan na 31.12.2003 r.)
Napływ
Odpływ
993
432
561
Do innego
Na wieś
198
Do miast
298
Razem
Ze wsi
243
Z innego
Z miast
253
tego
samego
Razem
496
tego
samego
Do województwa
Z województwa
584
409
Tabela 18. Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym (stan na
31.12.2003 r.)
Przedprodukcyjny
Ogółem
69.657
Produkcyjny
Poprodukcyjny
Razem
W tym
kobiety
Razem
W tym
kobiety
Razem
W tym
kobiety
14495
7051
48454
24192
6708
4608
2.4.2. OKREŚLENIE GRUP SPOŁECZNYCH WYMAGAJĄCYCH WSPARCIA
Ostatnie dziesięciolecie przyniosło ze sobą znaczne problemy na rynku pracy.
Szereg rodzin w Głogowie przed rokiem 1990 utrzymywało się z jednych zarobków
40
głównie uzyskiwanych przez mężczyzn. Kobiety były bierne zawodowo zajmując się
domem i rodziną. Urynkowienie zasad gospodarki spowodowało spadek stopy
życiowej wielu rodzin. Pojawiło się bezrobocie i problemy z tym związane.
Osoby najbardziej potrzebujące pomocy otrzymują wsparcie z Miejskiego
Ośrodka Pomocy Społecznej. W 2001 roku z pomocy MOPS skorzystało 3.066
mieszkańców Głogowa. Rzeczywista liczba osób objętych pomocą jest większa i
wynosi 7.294 osoby. Żyją one w 2.468 gospodarstwach domowych. Różnica między
liczbą świadczeniobiorców, a rzeczywistą liczbą osób objętych pomocą wynika z
faktu, iż pomoc materialną otrzymuje jedna osoba, zaś gospodarstwo domowe
składa się z większej liczby osób. Stanowi to około 10% ogółu mieszkańców miasta.
Liczba osób, którym udzielana jest pomoc zmienia się w latach. W ostatnim
czasie notuje się spadek liczby osób ubiegających się o wsparcie. Wynika to ze
zmiany przepisów i utrudnień proceduralnych w otrzymywaniu świadczeń.
Od końca lat 90-tych notuje się wzrost liczby świadczeń o charakterze
obligatoryjnym (zasiłki stałe, stałe wyrównawcze gwarantowane zasiłki okresowe i
renty socjalne).
Pomoc dla osób potrzebujących udziela Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej i
podległe mu jednostki takie jak:
•
Dom Dziennego Pobytu dla Seniorów,
•
Dzienny Ośrodek Opiekuńczy,
•
Dom Dziennego Pobytu i Rehabilitacji dla dzieci Specjalnej Troski.
MOPS wobec potrzebujących świadczy szeroki wachlarz pomocy, uzależniony od
osób ubiegających się o pomoc i ich sytuacji bytowej. Udzielana pomoc uzależniana
jest od dochodów zgłaszającej się osoby oraz przyczyny znalezienia się w trudnej
sytuacji życiowej. Przyczynami może być: ubóstwo, sieroctwo, bezdomność, ochrona
macierzyństwa,
wielodzietność,
niepełnosprawność,
bezrobocie,
długotrwała
choroba, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych, alkoholizm i
narkomania, trudność w przystosowaniu się do życia po odbyciu kary więzienia,
klęska żywiołowa.
W pomoc osobom potrzebującym włączają się także stowarzyszenia oraz Kościół.
41
Tabela 19. Ilość i rodzaj świadczeń z pomocy społecznej w 2001 roku
Forma świadczenia
Liczba osób, którym przyznano
świadczenia
Zasiłek stały
121
Renta socjalna
350
Zasiłek stały wyrównawczy
141
Gwarantowany zasiłek okresowy
69
Zasiłki związane z ochroną macierzyństwa
177
Zasiłki okresowe
208
Specjalne zasiłki okresowe
8
Zasiłki celowe
1359
Posiłki:
958
Obiady w szkołach
537
Specjalne zasiłki celowe
291
Usługi opiekuńcze
107
Specjalistyczne usługi opiekuńcze
79
2.4.3. WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW
Gospodarka mieszkaniowa
Ilość
oddawanych
mieszkań
utrzymuje
się
na
poziomie
niższym
od
zapotrzebowania. Na sytuację mieszkaniową wpływają jednak nie tylko rozmiary
nowego budownictwa, ale także istniejące zasoby. Przy niewielkich rozmiarach
nowego budownictwa bardzo ważnym zadaniem jest ratowanie istniejących
zasobów, które ze względu na stan techniczny wymagają nie tylko konserwacji, ale
również remontów i modernizacji.
Największe
zasoby
mieszkaniowe
w
Głogowie
posiada
Spółdzielnia
Mieszkaniowa “Nadodrze” dysponująca łączną powierzchnią użytkową 803.757,94
m2, co daje 14.698 mieszkań o powierzchni 764.673,20 m2. Spółdzielnia od kilku lat
prowadzi systematyczną termomodernizację zasobów, przez co polepszają się
warunki zamieszkania, estetyka, a przede wszystkim zmniejsza się zapotrzebowanie
na energię elektryczną, dzięki czemu uzyskuje się z tego tytułu duże oszczędności.
42
Zarządcą
komunalnych
zasobów
mieszkaniowych
jest
Zakład
Gospodarki
Mieszkaniowej. Stan zasobów na dzień 01.01.2003 roku wynosił 192 budynki w tym:
•
budynki wspólnot mieszkaniowych 130,
•
budynki bez wspólnot mieszkaniowych 62.
Łączna ilość mieszkań to 3.234, w tym 65 lokali socjalnych. Powierzchnia
użytkowa lokali w m2 146.529,57 w tym 1.319,29 m2 powierzchni lokali socjalnych.
Na mieszkania komunalne oczekuje obecnie (lipiec 2004) 150 osób, na mieszkania
socjalne 174. Dodatkowo istnieje zapotrzebowanie na 54 lokale dla rodzin
przeznaczonych do eksmisji.
Budową i zarządzaniem mieszkań czynszowych zajmuje się gminna spółka Towarzystwo Budownictwa Społecznego. Spółka posiada 301 mieszkań o łącznej
powierzchni 15.611,42 m2. Spółka inwestuje budując kolejne mieszkania w różnych
częściach miasta. Zapotrzebowanie na mieszkania czynszowe jest znaczne i na stan
obecny (lipiec 2004r.) w kolejce oczekujących jest 309 osób, przy czym w
najbliższym czasie mieszkania otrzyma 60 rodzin.
Ponadto na terenie miasta w wyniku sprzedaży mieszkań spółdzielczych i
komunalnych
powstają
coraz
liczniejsze
Wspólnoty
Mieszkaniowe.
Zasoby
mieszkaniowe znajdują się w różnym stanie technicznym. Zarówno stare kamienice,
jak i budowane w latach 70 i 80-tych bloki wymagają modernizacji. Największymi
potrzebami są termomodernizacje budynków.
Tabela 20. Zasoby mieszkaniowe w Głogowie (stan na 31.12.2003 r.)
Mieszkania
23.178
Izby
82.009
Przeciętna
Powierzchnia
użytkowa
mieszkań w
2
tys. m
Liczba izb
w
mieszkaniu
1.330,4
3,54
Liczba osób na
1
mieszkanie
1
izbę
3,01
0,85
Powierzchnia
użytkowa w m2
1
Na 1
mieszkania osobę
57,4
19,1
Bezpieczeństwo publiczne
Bezpieczeństwo jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na poziom życia
mieszkańców miasta. W Głogowie działają następujące instytucje odpowiedzialne za
bezpieczeństwo:
•
Komenda Powiatowa Policji,
43
•
Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej.
Brak jest w Głogowie Straży Miejskiej, wobec czego gmina dotuje etaty
dzielnicowych. Obecnie trwają zaawansowane prace nad systemem monitoringu
wizyjnego miasta. Powołana do tego celu komisja pracuje nad koncepcją działania
systemu, ilością kamer, miejscami ich zamontowania i kosztami funkcjonowania.
Głogów charakteryzuje się wysokim poziomem przestępczości. W 2003 roku
stwierdzono 3.732 przestępstwa kryminalne, 158 przestępstw gospodarczych i 680
zdarzeń drogowych. Do najbardziej niebezpiecznych dróg, na których ma miejsce
najwięcej wypadków należą:
•
miejski odcinek drogi krajowej nr 12 (ulice: Kamienna Droga, Brama
Brzostowska, Obrońców Pokoju, Piłsudskiego),
•
ul. Wojska Polskiego.
Edukacja – przedszkola
Do 11 głogowskich przedszkoli publicznych oraz 2 niepublicznych uczęszcza
1718 wychowanków w 61 oddziałach (stan na wrzesień 2003 r.). Spośród
wychowanków najliczniejszą grupę stanowią dzieci w wieku 6 lat, co stanowi 99,5%
ogólnej liczby dzieci sześcioletnich zamieszkałych w Głogowie. Ogółem w Głogowie
zamieszkuje 2.976 dzieci w wieku przedszkolnym (3-6lat), z czego do przedszkoli
uczęszcza 60%. Wielkość ta utrzymuje się na stałym poziomie w okresie kilku lat.
Opiekę pedagogiczną sprawuje 154 nauczycieli z pełnym przygotowaniem
pedagogicznym, a 108 pracowników zajmuje się administracją i obsługą. Na terenie
głogowa funkcjonują przedszkola z oddziałami integracyjnymi oraz oddziałami
specjalnymi.
Edukacja – szkoły podstawowe i gimnazja
W Głogowie znajduje się 8 szkół podstawowych oraz 5 odrębnych gimnazjów
prowadzonych przez gminę miejską, do których uczęszcza 4.508 uczniów szkoły
podstawowej oraz 3.104 uczniów gimnazjum.
W 322 oddziałach naucza 630 nauczycieli oraz pracuje 262 pracowników
administracji i obsługi. W celu wyrównania szans życiowych oraz faktycznemu
przeciwdziałaniu izolacji dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych w
44
2000 r. utworzono oddziały integracyjne w jednej ze szkół podstawowych oraz
gimnazjum.
Wyposażenie placówek jest dobre aczkolwiek wymaga jednak wsparcia, aby
nadążać za nowoczesnością. Dotyczy to zaplecza technicznego: sprzęt audio i
video, pomoce dydaktyczne, pracownie komputerowe, biblioteki, baseny oraz
wyposażone kuchnie i stołówki szkolne. W sposób ciągły dokonywany jest rozwój
infrastruktury szkolnej w zakresie m.in.:
•
adaptacji szkół dla uczniów niepełnosprawnych,
•
malowania korytarzy i klatek schodowych,
•
wymiany posadzek na korytarzach klasach,
•
poprawy nawierzchni na boiskach szkolnych,
•
zakupu nowoczesnego sprzętu oraz mebli szkolnych.
•
termomodernizacji placówek.
Edukacja – szkoły średnie
Na terenie miasta znajdują się także liczne szkoły ponadgimnazjalne o szerokim
wachlarzu nauczania. Charakterystykę przedstawia poniższa tabela.
Tabela 21. Szkoły średnie działające w Głogowie
Rodzaj szkoły
Ilość szkół
Licea profilowane dla młodzieży
7
Ponadgimnazjalne technika dla młodzieży
11
Ponadpodstawowe średnie szkoły zawodowe dla młodzieży
10
Licea ogólnokształcące ponadgimnazjalne dla młodzieży
5
Ponadgimnazjalne zasadnicze szkoły zawodowe dla młodzieży
6
Ponadpodstawowe szkoły zasadnicze dla młodzieży
2
Edukacja – szkolnictwo wyższe
W 2004 roku powołana została Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w
Głogowie, która kształci studentów na kierunkach ekonomicznym i artystycznym.
Ponadto na terenie Głogowa działają punkty dydaktyczne trzech uczelni, które
prowadzą kształcenie w systemie zaocznym:
45
•
Uniwersytetu Zielonogórskiego,
•
Akademii Ekonomicznej z Wrocławia,
•
Wyższej Szkoły Humanistyczno - Ekonomicznej z Łodzi.
Turystyka
Głogów i okolice to atrakcyjny i godny polecenia do uprawiania turystyki teren.
Pomimo zniszczeń wojennych 1000-letnia historia miasta pozostawiła swój ślad w
licznych zabytkach. Niepowtarzalny klimat tworzy odbudowujące się Stare Miasto.
Dumą wszystkich mieszkańców są ponadto odrestaurowany ze zniszczeń zamek,
barokowy kościół p.w. Bożego Ciała czy ratusz miejski. Kolegiata oraz Teatr Miejski
znajdują się w trakcie odbudowy, a na swoją kolej czeka gotycki kościół p.w. Św.
Mikołaja. Wszystkie te obiekty znajdują się w otoczeniu powstających kolorowych
kamieniczek.
Dla miłośników fortyfikacji atrakcją są pozostałości twierdzy, którą Głogów był
praktycznie
od
powstania.
Składają
się
na
nią
zarówno
pozostałości
średniowiecznych murów obronnych jak i nowożytne fortyfikacje w postaci fosy czy
fortów okalających niegdyś miasto.
Duże nadzieje wiąże się z wykorzystaniem turystycznym Odry. Już teraz, w
sezonie organizowane są wycieczki statkiem po rzecze, ale plany związania miasta z
rzeką są bardziej ambitne.
Głogów posiadając niezbędną infrastrukturę turystyczną stanowi bazę, z której
urządzać można wędrówki zarówno piesze jak i rowerowe. Atutem Głogowa jest to,
iż jest on miejscem, gdzie znajdują się liczne zabytki architektury, a okolice dominują
w walory przyrodnicze i malownicze okolice, które tworzą Wzgórza Dalkowskie, a w
dalszej odległości Przemkowski Park Krajobrazowy oraz Pojezierze Sławskie.
Godne polecenia w mieście są:
•
Stare
Miasto będące w trakcie odbudowy z nowymi stylizowanymi
kamienicami przy zachowaniu średniowiecznego układu ulic i podziału na
kwartały i parcele,
•
Zamek wzniesiony nad brzegiem Odry w połowie XIII w., pierwotnie gotycki
zbudowany na planie prostokąta z dziedzińcem i cylindryczną wieżą,
przebudowany w stylu renesansowym w XVI wieku. Spalony podczas wojny,
46
został odbudowany w latach 70-tych. Obecnie jest siedzibą Muzeum
Archeologiczno – Historycznego,
•
Ratusz datowany na XIII wiek, który był wielokrotnie niszczony. W XVI wieku
przybrał szatę renesansową. Gruntownie przebudowany w 1831 r. Zachowały
się późnogotyckie sale piwniczne, jedna ze sklepieniem kryształowym, druga
z siatkowym oraz relikty renesansowego i barokowego wystroju. Nad
gmachem góruje zrekonstruowana wieża o wysokości ponad 80 m.
•
Teatr Miejski (obecnie ruina). Gmach wzniesiony w 1774 r. został
przebudowany 25 lat później na budynek teatralny o klasycystycznym wystroju
fasady,
•
Kościół św. Mikołaja (ruina) z połowy XIII wieku. Jest to trzynawowy, rzadki na
Śląsku przykład wczesnogotyckiej architektury. Pozostanie w stanie trwałej
ruiny jako symbol zniszczeń wojennych,
•
Kościół i Kolegium Bożego Ciała – późnobarokowy z dwuwieżową fasadą
wzniesiony w latach 1695-1702. Odbudowany pod koniec lat 50, z
prześwietlonym wnętrzem, w którym zachowały się elementy barokowego
wyposażenia,
•
Kolegiata na Ostrowie Tumskim, najstarszej części Głogowa. Po wojnie były
to ruiny, a obecnie jest odbudowywana. Druga po katedrze wrocławskiej co do
rangi świątynia Dolnego Śląska,
•
Fragmenty obwarowań miejskich pochodzące z czasów średnio-wiecznych
stanowią naturalną ozdobę miasta wytyczając średniowieczną linię zabudowy
Głogowa.
Częściowo
odrestaurowane
będą
sukcesywnie
zagospodarowywane na ciągi spacerowe,
•
Relikty nowożytnych fortyfikacji Twierdzy Głogów. Fosa, kazamaty, korytarze
kontrminerskie, blok koszarowy - dobrze zachowane po dzień dzisiejszy mogą
stanowić największą atrakcję turystyczną Głogowa,
•
Fort Gwiazdy (XVIII wiek),
•
Fort – Ober Redute (XIX wiek),
•
Fort Lunette am Schloss See (połowa XIX wieku),
•
Zespół Blockhaus Schanze (połowa XIX wieku),
•
Wieża artyleryjska (połowa XIX wieku)
47
Kultura
Głogów jest regionalnym centrum kultury. W mieście odbywają się imprezy nie
tylko o ogólnopolskim, ale także o międzynarodowym znaczeniu. Należą do nich
Międzynarodowe Głogowskie Spotkania Jazzowe czy Przegląd Kultury Kresowej. Są
to imprezy głęboko zakorzenione w tradycji miasta i odbywają się od wielu lat.
Działalność kulturalna związana jest głównie z Miejskim Ośrodkiem Kultury i
Muzeum
Archeologiczno
–
Historycznym
jednak
nie
brak
także
licznych
stowarzyszeń kulturotwórczych. Skupiają one ludzi tworzących kulturowy wizerunek
miasta.
Miejski Ośrodek Kultury podejmuje szereg działań jak: organizacja spektakli,
programów
bluesowych,
kabaretowych,
poezji
widowisk
śpiewanej,
estradowych,
obsługa
artystyczna
koncertów
imprez
jazzowych,
branżowych,
Międzynarodowe Głogowskie Spotkania Jazzowe. Ponadto w MOK-u na stałe działa
Dyskusyjny Klub Filmowy "Oskar", prowadzona jest działalność teatralna, głogowska
dziecięca rewia "Graffiti".
Działalność edukacyjna MOK-u opiera się o:
•
sekcję plastyczną,
•
Galerię Edukacji Twórczej,
•
Dziecięcą i młodzieżową sekcję teatralną,
•
„Mały Art" - prezentacje twórczości przedszkolnej,
•
Letnie i Zimowe Warsztaty Artystyczne,
•
Turnieje szachowe (szkółka szachowa),
W wyniku przeprowadzonego remontu w chwili obecnej budynek MOK-u to
nowoczesny obiekt z bogatym wyposażeniem.
Oprócz MOK-u dużym ośrodkiem, organizującym liczne imprezy kulturalne jest
Stowarzyszenie Edukacji Artystycznej i Kulturalnej „May Day” oraz Spółdzielczy Dom
Kultury „Pegaz”.
Muzeum Archeologiczno – Historyczne gromadzi i udostępnia w postaci wystaw
zabytki z dziejów miasta. Do najciekawszych należą skarb z Głogowa i odkrycia
archeologiczne. W planach jest przygotowanie także kompleksowej wystawy
dotyczącej dziejów Miasta.
48
Duże
nagromadzenie
w
muzeum
zabytków
archeologicznych
wymusza
utworzenie składnicy muzealnej, do której mogłyby trafiać zabytki z całego
województwa.
Szereg inicjatyw społeczno – kulturalnych podejmują także liczne stowarzyszenia
działające w Głogowe. Są to:
•
Towarzystwo Ziemi Głogowskiej zajmujące się upowszechnianiem wiedzy o
mieście i regionie, wydające liczne publikacje i organizujący sesje popularno –
naukowe,
•
Głogowskie Stowarzyszenie Literackie organizuje warsztaty literackie i
spotkania z ludźmi pióra,
•
Stowarzyszenie Muzyczne Ziemi Głogowskiej i Państwowa Szkoła Muzyczna
upowszechniają kulturę muzyczną i organizujące koncerty,
•
Klub Inteligencji Katolickiej (Konserwatorium Humanistyczne, Konferencje).
Na terenie miasta działają ponadto Biblioteki Publiczne, które planują
zmodernizowanie budynków oraz skomputeryzowanie bibliotek.
Działalność sportowa
Dzięki posiadanej bazie rekreacyjno – sportowej głogowski sport stoi na wysokim
poziomie. Kompleks składający się ze stadionu, hali widowiskowo-sportowej, kortów
tenisowych i boisk w najbliższym czasie zostanie wzbogacony o wielofunkcyjny
basen. Z hali wielokrotnie korzystała reprezentacja kraju w piłce ręcznej rozgrywając
tu mecze międzynarodowe.
Podobnie tor motocrossowy uważany jest za jeden z najlepszych w Polsce. Tu
odbywają się Mistrzostwa Polski i Europy w Motocrossie.
Głogów, ze względu na prężnie działającą sekcję, uważany jest za stolicę
polskiego duathlonu. Odzwierciedla się to w organizacji dużych imprez, jak
Mistrzostwa Europy w Duathlonie.
Największe stowarzyszenia sportowe działające w mieście:
•
MZKS „Chrobry”,
•
Stowarzyszenie Piłki Ręcznej „Chrobry",
49
•
Centrum Sportowe Głogowski Triathlon,
•
Automobilklub „Głogów”,
•
Głogowski Klub Tenisowy,
•
Międzywojewódzki Klub Karate Kyokushin,
Stowarzyszenia skupiają wokół siebie wielu młodych ludzi, jednak często
występuje problem z właściwym zapleczem sportowym.
Sfera społeczna
•
Ujemne saldo migracji, na które ma wpływ osiadlanie się ludzi wokół Głogowa,
a także pozostawanie w dużych ośrodkach akademickich studiującej
młodzieży.
•
Utrzymujacy się wysoki poziom bezrobocia (liczba bezrobotnych w Głogowie
w czercu 2004 r. - 6.543 osób, w powiecie wskaźnik sięga 24,6 %),
•
Brak ustabilizowanej klasy średniej.
•
Zagrożenie wynikające z restrukturyzacji przemysłu miedziowego (likwidacja
miejsc pracy).
•
Potrzeba budowy mieszkań socjalnych.
•
Wymagana termomodernizacja zasobów mieszkaniowych.
•
Potrzeba utworzenie placówki Wczesnej Interwencji celem kompleksowego
diagnozowania dzieci niepełnosprawnych.
•
Występowanie
dużej ilosci
rodzin patologicznych. Tworzenie świetlic
socjoterapeutycznych i klubów środowiskowych.
•
Wystepująca bezdomnośc. Tworzenie ośrodków dla bezdomnych.
•
Zbyt mała ilość ośrodków tworzących wsparcie dla potrzebujących wsparcia.
Potrzeba utworzenie Domu Seniora, Centrum Usług Socjalnych, Centrum
Integracji Społecznej, tworzenie mieszkań chronionych, świetlic i klubów
młodzieżowych, doposażenie istniejących ośrodków udzielający wsparcia.
•
Bariery architektoniczne na terenie miasta, utrudniające komunikacje
niepełnosprawnym.
50
•
Duże zagrożenie przestępczością.
•
Doposażenie szkół w sprzęt. Wyposażenie pracowni komputerowych i
językowych, poprawa bazy sportowej, remonty stołówek, przystosowanie
szkól dla osób niepełnosprawnych.
Turystyka, kultura, sport
•
Brak Punktu Informacji Turystycznej.
•
Słabo rozwinięte zaplecze rekreacyjne.
•
Zbyt mała ilość imprez masowych promujących miasto i integrujących
społeczeństwo.
•
Nieudostepnianie obiektów atrakcyjnych turystycznie.
•
Brak kompleksowej wystawy muzealnej prezentującej historię miasta.
•
Zbyt małe zaplecze sportowe dostępne dla stowarzyszeń sportowych.
•
Brak obiektu basenowego udostępnionego dla mieszkańców.
•
Brak
kompleksowego
zagospodarowania
Górki
Głogowskiej
(tor
motocrossowy).
•
Potrzeby w organizowaniu zawodów sportowych zarówno dla społeczności
lokalnej jak i ponadregionalnych.
•
Wymagające
wsparcia
biblioteki
(zarówno
zasoby
biblioteczne,
komputeryzacja jak i budynki).
51
3. NAWIĄZANIE DO STRATEGICZNYCH DOKUMENTÓW
DOTYCZĄCYCH
SPOŁECZNEGO
ROZWOJU
–
PRZESTRZENNO
GOSPODARCZEGO
–
MIASTA
I
REGIONU
Lokalny Program Rewitalizacji jest jednym z kilku dokumentów o charakterze
planistycznym opracowanych na potrzeby programowania rozwoju społeczno –
gospodarczego i przestrzennego miasta i regionu.
Podstawowym warunkiem skuteczności i realności założeń zawartych w
programie jest ich zgodność z pozostałymi dokumentami dotyczącymi zagadnień
planowania rozwoju określonych sektorów miasta. Z tego względu podstawą dla
poniższego opracowania były gotowe już plany dotyczące zagospodarowania
przestrzennego oraz sytuacji społeczno-gospodarczej. Kompleksowe ujęcie zadań
do realizacji w różnych tego typu zestawieniach stanowi zarys prowadzonej przez
władze miasta polityki rozwoju.
Jednocześnie lokalna polityka społeczno-gospodarcza prowadzona na poziomie
miasta przez władze powinna być zgodna, co do swoich założeń z polityką
prowadzoną na wyższym szczeblu wojewódzkim i krajowym.
W chwili obecnej podstawowym dokumentem i strategią określającą kierunki
rozwoju kraju na nadchodzące lata jest Narodowy Plan Rozwoju. Dokładnie
zdefiniowanym celem strategicznym Narodowego Planu Rozwoju jest rozwijanie
konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do
długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia i poprawę
spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie
regionalnym i krajowym. Dokument ten pełni rozmaite funkcje, a poprzez swoją
zgodność z europejskimi standardami prognozowania i planowania jest kluczowym
elementem na drodze pozyskiwania funduszy unijnych. Narodowy Plan Rozwoju na
lata 2004-2006 (NPR) jest dokumentem integrującym polityki sektorowe oraz
uwzględniającym potrzeby rozwojowe poszczególnych regionów.
52
W kontekście wykorzystania środków pochodzących z funduszy strukturalnych
kluczowym dokumentem o znaczeniu ogólnopolskim jest Zintegrowany Program
Operacyjny Rozwoju Regionalnego.
W zgodzie z wytycznymi zawartymi w Narodowym Planie Rozwoju opracowane
zostały dokumenty o większym stopniu szczegółowości, które odnoszą się do
konkretnych, mniejszych obszarów kraju.
Na terenie województwa dolnośląskiego dokumentem takim jest Strategia
Rozwoju Województwa Dolnośląskiego, a także będący w fazie opracowywania
Dolnośląski Program Operacyjny w części dotyczącej założeń NPR na lata 20072013”.
Dokumentem
wyznaczającym
główne
kierunki
działań
Samorządu
Województwa w obszarze polityki społecznej jest Dolnośląska Strategia Integracji
Społecznej na lata 2005 – 2013.
Na poziomie miasta opracowano Strategię Rozwoju Miasta Głogowa oraz Plan
Rozwoju Lokalnego, które stanowią charakterystykę obecnej sytuacji na terenie
miasta, a także zestaw koniecznych działań i zadań inwestycyjnych, które mają na
celu przyspieszenie i odpowiednie ukierunkowane rozwoju miasta i gminy.
Niezwykle istotnym dokumentem na poziomie lokalnym jest w przypadku miasta
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta
Głogowa.
W zakresie zagadnień gospodarki finansami miasta zbiorem wytycznych oraz
priorytetów
inwestycyjnych,
a
przede
wszystkim
zaś
możliwości
realizacji
poszczególnych zadań jest Wieloletni Plan Finansowy Miasta Głogowa. Z
dokumentu tego wynikają założenia polityki finansowej miasta, metody finansowania
zadań, a także prognozowany stan zadłużenia, płynności finansowej oraz możliwości
inwestycyjne na bazie projekcji sytuacji finansowej miasta w latach przyszłych.
Założenia poprawy i rozwoju funkcjonującego w mieście układu komunikacyjnego
zawiera Zintegrowany Program Rozwoju Systemu Transportu Publicznego dla
miasta Głogowa, będący obowiązkowym dokumentem przy ubieganiu się o
współfinansowanie
inwestycji
w przedmiotowym zakresie
ze
środków Unii
Europejskiej. Kwestie związane z uporządkowaniem sieci drogowej na terenie miasta
zostały także przedstawione w Studium Układu Komunikacyjnego Miasta
Głogowa.
53
Pozostałe sektorowe dokumenty, do których nawiązuje Lokalny Program
Rewitalizacji to:
•
Głogowski Plan Gospodarki Odpadami stanowiący podstawę racjonalnej
gospodarki odpadami oraz określający, w jaki sposób będą na terenie gminy
realizowane różnorodne wymogi postawione przez przepisy polskie i Unii
Europejskiej.
•
Wieloletni Plan Modernizacji i Rozwoju Urządzeń Wodociągowych I
Urządzeń Kanalizacyjnych na lata 2005 – 2009, który jest źródłem
niezbędnych informacji do sporządzenia wniosku o zatwierdzenie taryf dla
zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków.
•
Program
Współpracy
Gminy
Miejskiej
Głogów
z
Organizacjami
Pozarządowymi i Podmiotami Prowadzącymi Działalność Pożytku
Publicznego, którego nadrzędnym celem jest zapewnienie efektywnego
wykonywania zadań publicznych samorządu gminnego wynikających z
przepisów
prawa
poprzez
włączenie
w
ich
realizację
organizacji
pozarządowych.
•
Gminny
Program
Profilaktyki
i
Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych,
•
Wieloletni Program Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy
Miejskiej Głogów, którego głównym celem kreowanej polityki mieszkaniowej
jest uzyskanie corocznej poprawy stanu sytuacji mieszkaniowej poprzez
stworzenie rodzinom o różnym statusie majątkowym dostępu do mieszkań.
•
Program zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa
obywateli i porządku publicznego na terenie powiatu głogowskiego na
lata 2005-2010, który jest kompleksowym planem działań zmierzających do
stopniowej poprawy poczucia stanu bezpieczeństwa ludności powiatu
głogowskiego, przeciwdziałaniu negatywnym zjawiskom przy zaangażowaniu
wszystkich zainteresowanych podmiotów mających wpływ na poprawę stanu
bezpieczeństwa mieszkańców powiatu.
Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji odpowiada w swych założeniach treści
przedstawionych powyżej dokumentów planistycznych, a także zawartych w nich
zadań
inwestycyjnych.
Jest
to
wyrazem
konsekwentnego
planowania
54
i
przygotowywania inwestycji w mieście. Odpowiednie zapisy w strategiach i
programach sektorowych miasta pociągają za sobą odpowiednie decyzje w sferze
finansowej oraz w zakresie rozkładu terminów poszczególnych działań.
Wzajemne powiązanie działań planowanych w różnych sferach życia społeczno-
gospodarczego miasta oaz ich udokumentowanie stanowi gwarancję instytucjonalnej
i formalnej wykonalności projektów. Jest to też podstawą do określenia trwałości
planowanych inwestycji oraz wstępnych oczekiwań odnośnie ich rezultatów.
zakłada szereg różnego typu działań nie ograniczających się do fizycznej i
technicznej rewaloryzacji i rekonstrukcji tych części miasta.
Planowany
efekt
wszystkich
działań
o
charakterze
organizatorskim
oraz
inwestycyjnym wynikających z Programu Rewitalizacji ujmuje całokształt przemian na
rewitalizowanym obszarze. Istotne jest więc zwłaszcza nadanie odpowiedniego
kierunku przemianom w sferze społeczno-gospodarczej i przestrzennej miasta.
Pobudzenie
aktywności
gospodarczej
oraz
stworzenie
mieszkańcom
odpowiednich warunków do rozwoju przedsiębiorczości, a także poprawa standardu
życia w oparciu o wyższą jakość usług publicznych i dostępnej infrastruktury
technicznej stanowić będą kluczowy cel programu w skali całego miasta. Rezultaty
tego typu polityki samorządowej obliczone są na przyszłe lata funkcjonowania
miasta. Długofalowość oddziaływania programu zapewniona będzie zwłaszcza
poprzez nacisk na rewitalizację i stworzenie odpowiedniego zaplecza społecznego w
mieście. Sytuacja społeczno-demograficzna jest jednym z głównych determinantów
kondycji ekonomicznej regionu.
55
4. ZAŁOŻENIA PROGRAMU REWITALIZACJI
4.1. PODOKRESY PROGRAMOWANIA
Ramy czasowe określone w Lokalnym Programie Rewitalizacji odpowiadają
okresom programowania i budżetowania przestrzeganym przez Unię Europejską.
Przygotowany dokument przewiduje, więc realizację kolejnych działań w latach 2005
a także w kolejnym okresie programowania 2007-2013.
Jednocześnie opracowany program zakłada wprowadzanie bieżących zmian i
poprawek zaplanowanych na kolejne lata tak, aby proces rewitalizacji był
przeprowadzony możliwie kompleksowo i zaowocował wyrównaniem poziomu
rozwoju wszystkich obszarów miasta.
Zakrojony na szeroką skalę program rewitalizacji wymaga wieloletniego cyklu
przemian i inwestycji w różnych sferach życia społeczno-gospodarczego. W tym
kontekście program powinien być konstruowany w układzie kroczącym, z
możliwością dokonywania zmian, planowania nowych inwestycji wynikłych z
bieżących potrzeb. Zadania inwestycyjne ujęte w programie w chwili obecnej
stanowią pierwszy etap procesu rewitalizacji. Wyznaczone obszary podlegające
rewitalizacji w pierwszej kolejności nie stanową ostatecznego celu całego procesu. W
kolejnych latach zakłada się powstanie kolejnych Programów Rewitalizacji dla
pozostałych obszarów Głogowa i przywrócenia im utraconych funkcji.
4.2. ZASIĘG TERYTORIALNY REWITALIZOWANEGO OBSZARU I
UZASADNIENIE
Program rewitalizacji historycznej części Głogowa odnosi się do najstarszej,
zabytkowej i najbardziej wartościowej części miasta tj. Starego Miasta i Ostrowa
Tumskiego. Granice rewitalizowanego obszaru wyznaczają:
•
Dla Starego Miasta – leżącego wzdłuż lewego brzegu Odry od strony
południowej ulica Bolesława Krzywoustego i Wały Chrobrego, od strony
zachodniej Plac Konstytucji 3 Maja i ulica Zamkowa oraz od strony nabrzeża
56
rzeki Odry ulica Nadodrzańska. Wschodnią granicy obszaru stanowi Fort
„Gwiazda”.
•
Dla Ostrowa Tumskiego – znajdującego się na prawym brzegu rzeki przy
trasie wylotowej z miasta granice obszaru od południowej strony wyznacza
Odra, a od strony północnej jej stare koryto, tzw. Stara Odra.
4.2.1. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJĘTEGO REWITALIZACJĄ
W tej części Głogowa mają siedzibę najważniejsze instytucje publiczne. Stare
Miasto to reprezentacyjna dzielnica Głogowa o dużym nasileniu ruchu pieszego,
charakteryzująca się licznymi zabytkami. Jest to ponadto centrum życia kulturalnego
mieszkańców. Miasto o bogatej historii może poszczycić się odbudowanymi, w
nowoczesny sposób kamienicami, obiektami sakralnymi o unikatowej wartości
historycznej,
średniowiecznym
zamkiem,
fortyfikacją
murów
obronnych,
odbudowanym ratuszem, gdzie swoją siedzibę ma samorząd miejski oraz wieloma
innymi cennymi zabytkami. Stare Miasto to także miejsce, gdzie ulokowała się
drobna przedsiębiorczość, instytucje finansowe i zakłady usługowe. Funkcjonują tutaj
szkoły średnie i uczelnie wyższe, miejskie jednostki organizacyjne, a także instytucje
publiczne zapewniające obsługę ludności Sąd, Prokuratura, Powiatowy Urząd Pracy.
Znajdują się tu również sklepy, restauracje i hotele wykorzystujące atrakcyjną
lokalizację w centrum miasta. W pobliżu Starego Miasta zlokalizowana jest także
baza PKS „INTERTRANS” S.A., a przy nadbrzeżnej części sieć trakcji kolejowej.
Uzupełnieniem charakterystyki obszaru objętego rewitalizacją są tereny zieleni
(parki, skwery) oraz nadodrzańskie.
Infrastruktura techniczna obszaru objętego rewitalizacją charakteryzuje się
dobrym stanem i dostępnością do sieci zasilania energetycznego, zaopatrzenia w
wodę z wodociągu miejskiego, do sieci kanalizacji sanitarnej, sieci gazowej. Układ
komunikacyjny wyznaczają drogi wewnętrzne miejskie, powiatowe i wojewódzkie o
nawierzchni utwardzonej, wymagające usprawnienia, modernizacji i rozbudowy o
miejsca parkingowe i postojowe, przebiegająca w ciągu Bramy Brzostowskiej droga
krajowa nr 12 oraz istniejąca w najbliższej okolicy jedyna przeprawa mostowa przez
Odrę. Stan techniczny i wygląd zewnętrzny starych budynków wymaga odnowienia
zgodnie z zasadami ochrony konserwatorskiej zabytków.
57
Mimo niewątpliwych walorów obszaru obecnie obserwuje się liczne zjawiska
patologii, bezrobocie oraz dewastację zabytkowych budowli zlokalizowanych na
opisywanym terenie.
Według statystyk policyjnych do największych problemów tej części miasta
związanych z bezpieczeństwem mieszkańców można zaliczyć głośne bądź
chuligańskie zachowania bywalców lokali gastronomicznych, polegające na
zakłócaniu spokoju i porządku publicznego oraz ciszy nocnej, a także dewastacja
mienia. W sezonie letnim mieszkańcy tej dzielnicy skarżą się również na działalność
tzw. „ogródków piwnych” zlokalizowanych przy tych lokalach. W pierwszym kwartale
2005 r. na obszarze Starego Miasta odnotowano między innymi 10 kradzieży
mienia, 1 rozbój, 5 uszkodzeń mienia, 4 włamania oraz 3 bójki i pobicia. Ponadto
ujawniono 50 innych wykroczeń.
Uzasadnieniem objęcia tego obszaru Lokalnym Programem Rewitalizacji jest w
głównej mierze odtworzenie dawnego historycznego układu architektonicznego
Głogowa, co stwarza naturalną podstawę promocji miasta jako miejsca atrakcyjnego
turystycznie. Stare Miasto dzięki walorom swojej zabudowy oraz możliwości
organizacji wielu imprez kulturalnych może stanowić miejsce spotkań towarzyskich
oraz swoiste centrum kulturalno-rozrywkowe miasta.
Od wielu lat Głogów jest już miastem uczestniczącym w promowaniu partnerstwa
miast europejskich. Miasto ma partnerów w Niemczech (Eisenhüttenstadt i
Langenhagen), Holandii (Middelburg), Szwecji (Laholm) i Wielkiej Brytanii (Amber
Valley), Ukraina (Kamieniec Podolski). Rozmiary i efekty tej współpracy dostrzegła
między innymi Rada Europy przyznając miastu Dyplom Honorowy.
Zakres dotychczasowej współpracy ma poszerzyć idea Europejskiego Centrum
Młodzieży. Idea stworzenia takiego centrum w Głogowie włącza się w nurt
współczesnego myślenia Europejczyków o wspólnej Europie. Europejska polityka
kulturalna polega na uwydatnieniu roli i miejsca kultury wobec wyzwań XXI wieku.
W czasie postępującej globalizacji wyzwaniem dla Europy jest zachowanie
tożsamości kulturowej. Społeczeństwo informacyjne wymaga asymilacji poprzez
kulturę nowoczesnych technologii służących komunikacji kulturotwórczej.
58
Do istniejących elementów nowej koncepcji kultury, której celem jest wzmocnienie
poczucia przynależności do wspólnoty Europejczyków, należą działania motywujące
obywateli do współtworzenia konstrukcji europejskiej: promowanie różnorodności
kulturalnej, wykorzystywanie twórczości jako wsparcia dla rozwoju we wspólnym
obszarze kulturowym, upowszechnianie kultury europejskiej i umożliwianie dialogu
kultur.
Planowana siedzibą Europejskiego Centrum Młodzieży będzie Teatr im. A.
Gryphiusa, jako miejsce, w którym młodzież z różnych krajów Europy będzie mogła
realizować swoje twórcze pomysły, a praca nad wspólnymi projektami przyczyniać
się będzie do wzajemnego poznawania kultury i historii narodów europejskich, służąc
wzbogaceniu dialogu między kulturami w Europie. Do istotnych celów Centrum
należeć będzie działalność animatorska służąca upowszechnianiu kultury, promocji
twórczości, prezentowaniu różnorodności kultur, odkrywaniu uzdolnień i poznawaniu
twórczych możliwości tkwiących w ludziach.
Nowoczesne koncepcje upowszechniania kultury wskazują na znaczenie animacji
kulturalnej dla polepszenia komunikacji społecznej. Społeczny aspekt animacji
kulturowej to aktywowanie sił społecznych tkwiących w środowiskach, dzięki którym
można
dokonywać
przeobrażeń,
obejmujących
zmiany
o
charakterze
ekonomicznym, społecznym i kulturalnym w celu harmonijnego rozwoju społeczności
we wszystkich dziedzinach życia. Animacja kulturalno-artystyczna jest więc środkiem
integracji społecznej, który przygotuje młodych do życia i budowania wspólnej,
zjednoczonej Europy.
Europejskie Centrum Młodzieży będzie miejscem, w którym młodzież z
europy będzie się spotykać i rozwijać swoje twórcze umiejętności. W tym celu
zostaną w działalności Centrum połączone i zintegrowane funkcje: kulturalna,
edukacyjna i artystyczna.
59
Rysunek 3. Obszar objęty rewitalizacją
60
4.2.2. DZIEDZICTWO KULTUROWE REWITALIZOWANEGO OBSZARU
Fosa
Fragment umocnień obronnych miasta będący pozostałościa po twierdzy typu
bastionowego z 1630 r. Obecnie jest jednym z ulubionych miejsc spacerowych
głogowian. Do dziś zachowały się fragmenty murów kurtyn (nad jedną z nich
znajduje się gmach sądu z 1910 r.) oraz bastiony Sebastian i Leopold. W murze
oporowym fosy znajdują się wejścia do kazamat i korytarzy kontrminowych, które
obecnie są zamurowane. W przekształconej w park fosie można zobaczyć rzadko
spotykane gatunki roślin, m.in.: tulipanowiec, miłorząb i czarna magnolię. W
przyszłości planuje się na terenie fosy utworzyć ogród różany.
Kościół św. Mikołaja
Wczesnogotycka budowla z surowej cegły, której początek datowany jest na połowę
XIII wieku. Po 1945 roku to ruina. Zachowały się jednak gotyckie mury obwodowe,
północna arkada międzynawowa, fragmenty gotyckich i barokowych sklepień oraz
mocno uszkodzona wieża znajdująca się nad wejściem portal z XIV wieku.
61
Kościół Bożego Ciała
Wzniesiony w latach 1695-1702. Kościół połączony był z Kolegium Jezuickim (do
dziś zachowało się tylko północne skrzydło). Styl barokowy, wnętrze jednonawowe z
węższym prezbiterium i rzędami kaplic po bokach, łączonych z nawą półkolistymi
arkadami.
Kolegiata p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Jedna z najstarszych świątyń na Dolnym Śląsku. W podziemiach budowli znajdują
się pozostałości jednonawowej romańskiej kamiennej świątyni z czasów Bolesława
Krzywoustego. Obecny kształt kolegiata zawdzięcza przeprowadzonej w latach
1413-1466
przebudowie późnoromańskiej bazyliki. W
XVIII wieku wnętrze
przebudowano w stylu barokowym. W latach 1838-1842 do budynku kolegiaty
dobudowano neogotycką 75-metrową wieżę z 5 metrowym pozłacanym krzyżem.
Kościół zniszczono w 1945 r. i obecnie trwa odbudowa zabytku.
62
Zamek Książąt Głogowskich
Wzniesiony w XII wieku, początkowo jako drewniana budowla z istniejącą do dziś
cylindryczną murowana wieżą o wysokości 24 m. Zamek przebudowano w stylu
gotyckim i renesansowym. Rezydowali tu m.in. książęta z linii Piastów: Konrad I,
Henryk II, Henryk XI, a także Jagiellonowie – Jan Olbracht i Zygmunt Stary (późniejsi
królowie Polski). Spalony w 1945 r., a następnie odbudowywany w latach 1971-1983.
Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum Archeologiczno – Historycznego oraz
Towarzystwa Ziemi Głogowskiej.
63
Ratusz
Początki ratusza sięgają przełomu XIII i XIV wieku. Po wielokrotnych przebudowach
budowla uzyskała ostateczny wygląd z XIX wieku w oparciu o projekt A. Sollera.
Połączył on w architekturze ratusza styl klasycyzmu berlińskiego ze stylem
renesansowym pałaców florenckich. Zabytkowy ratusz został zniszczony w 1945 r. w
wyniku działań wojennych. Po prawie 20-letniej odbudowie od 2002 r. służy
ponownie mieszkańcom Głogowa jako siedziba władz miejskich. Nad budynkiem
ratusza góruje zrekonstruowana według stanu z 1720 r. ponad 80-metrowa wieża z
zegarem i galerią widokową.
Stare Miasto
Na obszarze doszczętnie zniszczonego w 1945 r. centrum przedwojennego Głogowa
od lat 80-tych powstają nowoczesne, kolorowe kamienice nowego „Starego Miasta”.
Wokół odrestaurowanych historycznych obiektów pojawiły się zakłady usługowe,
banki, restauracje, sklepy oraz hotel. Współczesne budynki powstają na planie
historycznego, średniowiecznego układu ulic, objętego nadzorem konserwatora
zabytków. Prace budowlane poprzedzają badania archeologiczne. Ze względu na
skalę przedsięwzięcia odbudowa głogowskiej starówki jest ewenementem w skali
kraju. Projekt „Odbudowa Starego Miasta” został nagrodzony w konkursie
Investcity 98. Projekt ten w 2000 r. uzyskał Nagrodę Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa
i Rozwoju Miast, a Głogów otrzymał tytuł „Miasto 2000”.
64
Teatr im. A. Gryphiusa
Głogowski teatr jest jednym z najstarszych budynków teatralnych na Dolnym Śląsku
powstałym w 1799 r. w stylu wczesnego klasycyzmu. W centrum fasady znajduje się
okazały ryzalit i rodzaj portyku wsparty na dwóch doryckich kolumnach. Po 1945 r. z
teatru pozostała ruina. Prowadzone przez Gminę Miejską w Głogowie prace nad
odbudową zniszczonego w czasie II Wojny Światowej budynku teatru są już na tyle
zaawansowane,
że
zasadna
staje
się kwestia
optymalnego
wykorzystania
odbudowanego obiektu. Ograniczenie funkcji budynku wyłącznie do roli teatru nie
odpowiadałoby wymogą współczesności. Wiodącym celem odbudowy staje się idea
wykorzystania budynku głogowskiego teatru do działań służących integracji
europejskiej poprzez utworzenie w Teatrze im. A. Gryphiusa w Głogowie
Europejskiego Centrum Młodzieży, które będzie się zajmowało promowaniem
integracji europejskiej poprzez rozwój i uaktywnienie twórczej ekspresji młodzieży.
65
Prowadzona
przez
władze
miasta
polityka
ożywienia
społecznego-
gospodarczego Głogowa, a także dokonujące się przeobrażenia ustrojowe mogą
sprzyjać przekształceniu tej części miasta w celu lepszego wykorzystania jego
walorów przestrzennych i historycznych dla turystyki i ochrony dziedzictwa
kulturowego.
Wszystkie te czynniki nie są jednak w stanie powstrzymać procesu degradacji
zabytkowego serca Głogowa i dekapitalizacji zabudowy tego obszaru. Dotyczy to w
szczególności najstarszych obiektów, które w większości od lat nie były
remontowane i znajdują się w złym stanie technicznym. Tylko szybko podjęte
kompleksowe działania mogą przywrócić temu obszarowi należną mu rolę oraz
uchronić przed pogłębianiem się dalszego procesu degradacji.
66
4.3. KRYTERIA WYBORU PILOTAŻU I KOLEJNOŚĆ REALIZACJI
Głównym
celem
LOKALNEGO
PROGRAMU
REWITALIZACJI
HISTORYCZNEJ CZĘŚCI GŁOGOWA jest przywrócenie świetności najbardziej
reprezentacyjnej i najstarszego obszaru miasta. Dlatego też priorytetowo będą
traktowane działania dotyczące rewitalizacji ścisłego „serca” Głogowa, przestrzeni
publicznych odwiedzanych przez największą liczbę osób. Zmodernizowane i
odnowione zabytkowy obszar miasta to także wielka atrakcja turystyczna dla
odwiedzających miasto gości.
Bardzo ważne jest, aby podejmowane działania przyczyniały się do rozwoju
przedsiębiorczości w szczególności małej i średniej. Rynek miasta to znakomity
obszar do prowadzenia działalności gastronomicznej, usługowej i handlowej. By ten
cel osiągnąć oprócz realizacji niezbędnych inwestycji infrastrukturalnych niezbędne
jest także poprawienie wizerunku miasta, np. w kwestii bezpieczeństwa publicznego
oraz dążenie do podnoszenia kwalifikacji zawodowych mieszkańców tej części
Głogowa.
O wyborze obszaru rewitalizowanego zadecydowały kwestie historyczne,
gospodarcze i społeczne. To właśnie tutaj od najdawniejszych lat koncentrowało się
życie publiczne jego mieszkańców, odbywała się wymiana handlowa, nierzadko z
kupcami z odległych krajów. W tym miejscu znajdowały się najważniejsze instytucje
miejskie, budowle sakralne oraz najwartościowsze zabytki. Niestety na przestrzeni lat
wiele budynków uległo znacznej dekapitalizacji natomiast funkcje wymiany handlowej
przejęły sklepy wielkopowierzchniowe, usytuowane najczęściej na peryferiach
miasta.
Wybór projektów i kolejność ich realizacji w ramach niniejszego programu
rewitalizacji będzie się odbywał w oparciu o następujące kryteria:
•
wartości historycznej,
•
wartości dla kultury lokalnej
•
znaczenia dla stymulowania turystyki i rozwoju gospodarczego,
•
zapobiegania patologii społecznych,
•
poprawie bezpieczeństwa,
•
poprawie stanu środowiska naturalnego,
67
•
możliwości finansowych podmiotów uczestniczących w programie.
Przeprowadzona diagnoza w pełni upoważnia do wyboru Starego Miasta i
Ostrowa Tumskiego jako obszaru traktowanego priorytetowo, który jak najszybciej
powinien być „perłą miasta” i wizytówką oraz kołem napędowym Głogowa.
4.4. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIEĆ
Rewitalizacja wyznaczonego obszaru miasta jest działaniem komplementarnym
do programów uprzednio wytyczonych. Zgodnie z nimi kierunek, jaki powinna przyjąć
rewitalizacja historycznej części miasta to ochrona dziedzictwa kulturowego, rozwój
turystyki, promocja i wspieranie przedsiębiorczości lokalnej, a także aktywizacja
zawodowa różnych grup społecznych zwłaszcza tych zagrożonych wykluczeniem
oraz długotrwałym bezrobociem.
Realizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji powinna przyczyniać się zarówno w
krótszej jak i dłuższej perspektywie do osiągnięcia:
•
Rozwoju kultury regionalnej i lokalnej – wzrostu znaczenia lokalnych imprez
kulturalnych,
•
Wysokiego poziomu rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego
miasta Głogowa – wzrostu inwestycji zewnętrznych w mieście, spadku
przestępczości, wzrostu liczby turystów odwiedzających Głogów,
•
Dalszego
rozwoju
zwłaszcza
małych
i
średnich
przedsiębiorstw, wprowadzających innowacje gospodarcze lub powodujących
transfer
technologii
–
wzrost
liczby
zarejestrowanych
podmiotów
gospodarczych w poszczególnych latach,
•
Poprawienia stanu infrastruktury technicznej i drogowej w celu realizowania
nowych inwestycji gospodarczych,
•
Poprawy
stanu
środowiska
naturalnego
oraz
promocji
zasobów
przyrodniczych, w tym ograniczenie zanieczyszczeń przedostających się do
środowiska naturalnego oraz prowadzenie monitoringu źródeł i wielkości
zanieczyszczeń,
68
•
Wyrównywania szans oraz integracji społecznej osób niepełnosprawnych,
starszych – skutecznego włączania seniorów w działania lokalnych
społeczności.
•
Przeciwdziałanie bezrobociu poprzez tworzenie nowych i utrzymaniu
istniejących miejsc pracy.
69
5. PLAN FINANSOWY REALIZACJI REWITALIZACJI NA
LATA 2004 – 2006 I NA LATA NASTĘPNE
Źródła finansowania Lokalnego Programu Rewitalizacji w latach 2004 – 2006 i
lata następne:
1. Fundusze własne Gminy
•
Środki finansowe zabezpieczone w budżecie miasta. Zadania do realizacji
określone są w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym,
•
Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
•
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
2. Fundusze krajowe w ramach programów rządowych
•
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
3. Fundusze Unii Europejskiej
•
Środki finansowe dostępne w ramach Funduszy Strukturalnych Unii
Europejskiej,
•
Fundusz Spójności,
•
Europejski Bank Inwestycyjny,
•
Inicjatywy Wspólnotowe,
•
Mechanizmy Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego
Obszaru Gospodarczego,
4. Fundusze dostępne na rynku kapitałowym, w tym kredyty i pożyczki z
instytucji komercyjnych.
•
Fundusz Poręczeń Unijnych,
70
6. PLAN DZIAŁAŃ W LATACH 2004 – 2006 I W LATACH
NASTĘPNYCH NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM
Tabela 22. Zadania zakresie zachowania dziedzictwa kulturowego
Lp.
Okres
realizacji
Zadanie
Oczekiwane
rezultaty
Instytucje i
podmioty
uczestniczące we
wdrażaniu
Nakłady
Zabytki
• Urząd Miasta,
• Miejski Ośrodek
1
Odbudowa budynku
Teatru Miejskiego w
Głogowie - 25%.
2005-2009
2
Kontynuacja
odbudowy
ratusza,
zakończenie budowy
„Sali rajców".
2005-2009
3
Zakończenie
rewitalizacji
miejskiej.
fosy
2005-2009
4
Kontynuacja
odbudowy obiektów
zabytkowych
ze
szczególnym
uwzględnieniem
kolegiaty głogowskiej.
2005-2009
5
Rewitalizacja
kościoła
Mikołaja.
Św.
2005-2006
6
Remont
Zamku
Książąt Głogowskich
(wykonanie
niezbędnych prac).
2008-2009
Kultury,
Zwiększenie • Wojewódzki
atrakcyjności
Konserwator
turystycznej
Zabytków,
• Towarzystwo
Ziemi
Głogowskiej
Wzrost
atrakcyjności • Urząd Miasta,
turystycznej i
funkcjonalnej
• Urząd Miasta,
• Miejski Ośrodek
Kultury,
Zwiększenie • Wojewódzki
atrakcyjności
Konserwator
turystycznej
Zabytków,
• Towarzystwo
Ziemi
Głogowskiej
• Urząd Miasta,
Zwiększenie • Miejski Ośrodek
Kultury,
atrakcyjności
turystycznej • Wojewódzki
Konserwator
Zabytków
• Urząd Miasta,
Zwiększenie • Miejski Ośrodek
Kultury,
atrakcyjności
•
Wojewódzki
turystycznej
Konserwator
Zabytków
• Urząd Miasta,
Wzrost
atrakcyjności • Miejski Ośrodek
turystycznej i
Kultury,
funkcjonalnej • Wojewódzki
3 228.000
7 000.000
1 200.000
1 500.000
400.000
6 465.000
71
Konserwator
Zabytków,
• Towarzystwo
Ziemi
Głogowskiej
Tabela 23. Planowane zadania w sferze społeczno-gospodarczej
Lp.
Działania w sferze
Okres
realizacji
Oczekiwane rezultaty
Instytucje i podmioty
uczestniczące we
wdrażaniu
Sfera społeczna
1
Powołanie Centrum
Integracji Społecznej
2007-2013
Zmniejszenie
bezrobocia
MOPS, Urząd Miasta
Sfera gospodarcza
1
Organizacja Punktu
Informacji
Turystycznej Głogowa
2007-2013
2
Wspieranie
inwestorów
2007-2013
3
Kontynuacja
programów
szkoleniowych
z
zakresu
wśród
osób
bezrobotnych
2007-2013
Zwiększenie
ilości
turystów
i
przedsiębiorców
Zmniejszenie
bezrobocia,
zwiększenie nowych
przedsiębiorstw,
Urząd
Miasta,
organizacje
przedsiębiorców
Urząd Miasta,
„ARLEG”
ARR
Zwiększenie
zatrudnienia młodych Powiatowy
Urząd
ludzi, wzrost ilości Pracy, ARR „ARLEG”,
nowych
podmiotów Urząd Miasta
gospodarczych
Tabela 24. Zadania w zakresie infrastruktury technicznej
Układ komunikacyjny
Nazwa ulicy
Nadodrzańska
Długa
Słodowa
Garncarska
Stan techniczny
Zakres prac do wykonania
Budowa drogi wraz z
chodnikami
i
miejscami
postojowymi.
Budowa drogi wraz z
Droga gruntowa
chodnikami
i
miejscami
postojowymi.
Budowa drogi wraz z
Droga gruntowa
chodnikami
i
miejscami
postojowymi.
Nawierzchnia
jezdni
i Budowa odcinka ulicy od
chodników na odcinku od ul. Grodzkiej do Długiej wraz z
Droga gruntowa
72
Kotlarska
Młyńska
Polska
Rynek
Powstańców
Hugona Kołłątaja
Piotra Skargi
Piastowska
Karola Miarki
Stanisława Staszica
Rzeźnicza
Smolna
Plac Solny
Św. Mikołaja
Parafialna
Starowałowa
Staromiejska
Świętojańska
Szkolna
Starowałowej do Grodzkiej
w
dobrym
stanie
technicznym
Droga prowizoryczna z płyt
drogowych
Nawierzchnia
w
części
wykonana z płyt drogowych,
w dalszym odcinku do ul.
Długiej- droga gruntowa
Nawierzchnia
w
części
wykonana z płyt drogowych,
w dalszym odcinku do ul.
H.Kołłątaja- droga gruntowa
chodnikami
Budowa drogi
chodnikami
wraz
z
Budowa nowej jezdni wraz z
chodnikami
Budowa nowej jezdni wraz z
chodnikami
Przełożenie
nawierzchni
jezdni
Przełożenie
nawierzchni
Zapadnięcia w jezdni
jezdni
Przełożenie
nawierzchni
jezdni, wykonanie miejsc
postojowych
Przełożenie
nawierzchni
postojowych
Przełożenie
nawierzchni
postojowych
Przełożenie
nawierzchni
jezdni
Przełożenie
nawierzchni
postojowych
Remont nawierzchni jezdni,
wymiana
nawierzchni
Ubytki w nawierzchni jezdni
chodników,
budowa
parkingu
Przełożenie
nawierzchni
jezdni
Przełożenie
nawierzchni
jezdni
Przełożenie
nawierzchni
jezdni
Nawierzchnia
jezdni
w Budowa
chodnika
oraz
dobrym stanie technicznym
miejsc postojowych
Przełożenie
części
Ubytki w nawierzchni jezdni nawierzchni
na
skrzyżowaniu z ul. Szkolną
Przełożenie
nawierzchni
jezdni oraz chodników
Droga nie dostosowana do Przebudowa jezdni wraz z
ruchu kołowego
chodnikami
Remont nawierzchni jezdni,
wykonanie chodników
73
Budownictwo i mieszkalnictwo
Lp.
1.
2.
Lokalizacja/Ulica/Nr
Zakres robót
Wymiana pokrycia dachowego, stolarki okiennej,
docieplenie budynku, wykonanie nowej elewacji
Wymiana pokrycia dachowego, stolarki okiennej,
Wały Bolesława Chrobrego 6,7
docieplenie budynku, wykonanie nowej elewacji
Piotra Skargi 31
Telekomunikacja
Lp.
Lokalizacja/Ulica
Zakres robót
1
P. Skargi
Rozbudowa sieci telekomunikacyjnej
2
H. Kołłątaja
Rozbudowa sieci telekomunikacyjnej
3
Dzieci Głogowskich
Budowa sieci telefonicznej do firmy AUTOHANDEL
Opracowane
już
plany
w
zakresie
odbudowy
zabytkowego
układu
architektonicznego Starego Miasta stanowić będą podstawę tego typu działań
rewitalizacyjnych. Uzupełnieniem będą wszystkie działania korzystnie wpływające na
wizerunek miasta, w tym np. modernizacja zieleni miejskiej, objęcie przez Urząd
Miejski patronatu nad licznymi imprezami kulturalnymi.
74
Tabela 25. Plan finansowy dla zadań priorytetowych
Lp.
Nazwa zadania inwestycyjnego
Wartość
Środki już
inwestycji
poniesione
Nakłady i inwestycyjne
w czasie trwania planu
Środki
gminne
Inne
2005
Środki
gminne
2006
Inne
Środki
gminne
2007
Inne
Środki
gminne
2008
Inne
Środki
gminne
Źródła finansowania zadań
2009
Inne
Środki
gminne
Inne
Środki
gminne
inwestycyjnych
Mdła inne
ZABYTKI
1.
Odbudowa
budynku
Teatru
Miejskiego w Głogowie - 25%.
13 825.472
913.472
3 228.000
9 684.000
100.000
2.
Kontynuacja odbudowy ratusza,
zakończenie budowy „Sali rajców".
8 000.000
1 000.000
7 000.000
-
4 500.000
2 000.000
250.000
250.000
3.
Zakończenie
miejskiej.
3 556.400
2 356.400
1 200.000
-
340.000
220.000
220.000
220.000
1 500.000
-
300.000
300.000
300.000
300.000
400.000
-
200.000
200.000
6 465.000
-
4.
5.
6.
rewitalizacji
fosy
Kontynuacja odbudowy obiektów
zabytkowych
ze
szczególnym
kolegiaty
uwzględnieniem
głogowskiej.
Rewitalizacja
kościoła
Św.
Mikołaja.
Remont
Zamku
Książąt
Głogowskich
(wykonanie
niezbędnych prac).
1 500.000
807.720
6 465.000
407.720
1 851.000
3 232.500
75
5 553.000
1 277.000
4 131.000
3 228.000
Możliwość
uzyskania
dotacji z
UE/EFRR
- 75%.
9 684.000
7 000.000
-
200.000
1 200.000
-
300.000
1 500.000
-
400.000
-
6 465.000
-
3 232.500
7. SYSTEM WDRAŻANIA
Program rewitalizacji jest dokumentem określającym cele i programy działań
miasta Głogowa w dłuższym okresie czasu oraz wymagającym ciągłej pracy nad
podnoszeniem jego jakości. Proces jego wdrażania jest złożonym przedsięwzięciem,
wymagającym dobrego przygotowania informacyjnego i stałej komunikacji z
otoczeniem.
Program rewitalizacji historycznej części Głogowa zostanie przyjęty do realizacji
przez Radę Miasta Głogowa podczas sesji. Osobą odpowiedzialną za jego
prawidłowe wdrażanie będzie Prezydent Miasta. System wdrażania na poziomie
Urzędu Miasta Głogowa obejmować będzie następujące działania:
•
przygotowanie dokumentacji zadań objętych Programem,
•
występowanie z wnioskami o dofinansowanie,
•
przeprowadzenie procedur wyboru wykonawców zadań,
•
kontraktowanie,
•
monitorowanie przebiegu prac w ramach poszczególnych projektów,
•
raportowanie kwartalne i roczne,
•
przygotowanie propozycji dotyczących korekt w zakresie poszczególnych
zadań,
•
prowadzenie rozliczeń finansowych,
•
prowadzenie działań promocyjnych i informacyjnych.
Za
poszczególne
zakresy
zadań
odpowiadają
odpowiednie
komórki
organizacyjne Urzędu Miasta, zgodnie ze swoją właściwością i zakresem
odpowiedzialności. Oprócz komórek organizacyjnych Urzędu Miasta we wdrażaniu
Programu uczestniczyć będą jednostki organizacyjne i spółki miasta.
W
związku z tym, iż Lokalny Program Rewitalizacji jest dokumentem
określającym politykę miasta na kilka lat, niezbędne jest stałe śledzenie zmian
zachodzących w otoczeniu oraz w sytuacji wewnętrznej Głogowa i sprawne
reagowanie na nie. Poszczególne projekty wdrażane będą w oparciu o harmonogram
ich realizacji zawarty we wcześniejszej części niniejszego dokumentu.
76
8. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI
SPOŁECZNEJ
8.1. SYSTEM MONITOROWANIA PRGRAMU REWITALIZACJI
Monitorowanie i ocena Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie polegało na
systematycznych
sprawozdaniach
realizowanych
przez
właściwego
przedstawiciela/wydziału Urzędu Miasta w Głogowie.
Osoby upoważnione do składania raportów będą w określonych odstępach czasu
informować Prezydenta Miasta, Radę Miasta oraz mieszkańców o postępach w jego
wdrażaniu. Będą one przedstawiały informacje na temat wdrażanych projektów w
aspekcie finansowym i rzeczowym. Celem takiej analizy jest zapewnienie zgodności
realizacji projektów z wcześniej zatwierdzonymi założeniami i celami. Jeśli w
raportach monitoringowych ujawnione zostaną problemy związane z wdrażaniem
programu rewitalizacji, to osoby odpowiedzialne powinny podjąć działania mające na
celu wyeliminowanie pojawiających się trudności wdrożeniowych.
Za proces monitorowania i raportowania odpowiadać będzie Prezydent Miasta
Głogowa poprzez Urząd Miasta oraz jednostki organizacyjne gminy. Wewnętrznie za
gromadzenie danych obrazujących efekty rzeczowe związane z wdrażaniem
Programu odpowiedzialny będzie Wydział Polityki Gospodarczej natomiast za
monitorowanie wydatków odpowiedzialny będzie Skarbnik Gminy Miejskiej Głogów
wraz z Wydziałem Finansowym. Monitorowanie efektów rzeczowych obejmować
będzie wskaźniki produktu i rezultatu.
Prezydent Miasta przedkładać będzie Radzie Miejskiej przy okazji przedkładania
kolejnych projektów budżetu miasta, raport monitoringowy z wdrażania Programu.
Ponadto na zakończenie okresu objętego planowaniem Prezydent przedłoży raport
końcowy.
Oprócz raportów okresowych Prezydent Miasta przedkładać będzie Radzie
prognozę dotyczącą wdrażania Planu w kolejnym roku wraz z propozycją
ewentualnych modyfikacji, która poddawana będzie analizie każdorazowo przy okazji
zatwierdzania budżetu.
77
Zakres przedmiotowy raportów okresowych przedkładanych przez Prezydenta winien
obejmować co najmniej:
•
przebieg procesu wdrażania poszczególnych projektów,
•
realizację planu finansowego,
•
sposoby promocji projektów,
•
zidentyfikowane i przewidywane zagrożenia realizacji planu.
Stanowiska wypracowywane przez Radę w przedmiocie przedkładanych raportów
z monitoringu, stanowić będą również podstawę sporządzenia oceny wdrożenia
Planu sporządzanej na zakończenie okresu planowania.
8.2. SPOSOBY OCENY PROGRAMU REWITALIZACJI
Sposób oceny programu rewitalizacji opierał się będzie na następujących
wskaźnikach:
•
Liczba odrestaurowanych/odbudowanych obiektów zabytkowych,
•
Liczba odnowionych elewacji,
•
Liczba turystów odwiedzających Legnicę,
•
Liczba zorganizowanych imprez kulturalnych,
•
Długość zmodernizowanych/wybudowanych dróg,
•
Długość
zmodernizowanych/wybudowanych
sieci
wodociągowych
i kanalizacyjnych,
•
Liczba nowych i utrzymanych miejsc pracy,
•
Liczba osób podejmujących własną działalność gospodarczą,
•
Wartość pozyskanych nowych inwestycji zewnętrznych
•
Liczba nowopowstałych i zmodernizowanych obiektów kultury i oświaty.
Źródłem informacji na temat postępu prac na terenie rewitalizowanym będą
statystyki Głównego Urzędu Statystycznego, informacje i dane otrzymane od:
Wydziałów Urzędu Miasta w Głogowie, Powiatowego Urzędu Pracy, Miejskiego
Ośrodka Pomocy Społecznej, Głogowskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i
Kanalizacji,
Wojewódzkiego
Przedsiębiorstwa
Energetyki
Cieplnej,
Zakładu
Gazowniczego oraz od prywatnych przedsiębiorców działających na rewitalizowanym
terenie.
78
8.3. SPOSOBY
INICJOWANIA
SEKTOREM
PUBLICZNYM,
WSPÓŁPRACY
PRYWATNYM
I
POMIEDZY
ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH
Przy sporządzaniu założeń Programu bazowano w głównej mierze na
oczekiwaniach społecznych związanych z realizacją konkretnych projektów.
Posłużyły temu m.in. wnioski dotycząca realizacji zadań składane do Urzędu Miasta.
Podstawą dalszej współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i
organizacjami pozarządowymi będą wspólne konsultacje, wymiana doświadczeń
oraz stałe spotkania monitorujące. W celu pełnego wykorzystania wiedzy o
LOKALNYM PROGRAME REWITALIZACJI HISTORYCZNEJ CZĘŚCI GŁOGOWA
proponuje się wykorzystanie do tego celu powołanego stałego zespołu ds.
rewitalizacji miasta, w skład którego mogliby wejść:
•
pracownicy Urzędu Miasta Głogowa,
•
przedstawiciele policji,
•
członkowie organizacji pozarządowych,
•
radni miasta Głogowa,
•
przedstawiciele określonych grup społecznych.
Współpraca pomiędzy w/w stronami odbywałaby się na podstawie regularnych
spotkań rozpoczętych już na etapie wdrażania planu do jego monitoringu i oceny.
8.4. PUBLIC RELATIONS PROGRAMU REWITALIZACJI
Dystrybucja
i
promocja
LOKALNEGO
PROGRAMU
REWITALIZACJI
HISTORYCZNEJ CZĘŚCI GŁOGOWA będzie realizowana za pomocą publikacji
zamieszczonych
w
lokalnych
mediach,
wysyłki
pocztowej
do
uprzednio
wytypowanych osób oraz spotkań z mieszkańcami miasta. Ważnym elementem
promocji Programu będzie zastosowanie miejskich stron internetowych do jego
publikacji. O nakładach poniesionych na realizację kolejnych punktów Lokalnego
79
Programu Rewitalizacji będą informowały również sprawozdania z wykonania
budżetu publikowane po upływie każdego roku budżetowego.
Tabela 25. Sugerowane źródła i sposób promocji Lokalnego Programu
rewitalizacji
PROMOCJA
Źródło promocji
Sposób/rodzaj promocji
Słowo Polskie/Gazeta Wrocławska
Gazeta Lubuska
Artykuł o korzyściach z wdrażania i modyfikacji
LOKALNEGO
PROGRAMU
REWITALIZACJI
HISTORYCZNEJ CZĘŚCI GŁOGOWA.
Tygodnik Głogowski
Telewizja kablowa MASTER
Radio PLUS
Artykuł o korzyściach z wdrażania i modyfikacji
LOKALNEGO
PROGRAMU
REWITALIZACJI
HISTORYCZNEJ CZĘŚCI GŁOGOWA.
Radio L
80
BiBLIOGRAFIA
81
SPIS TABEL
Tabela 1. Charakterystyka obszaru Głogowa............................................................13
Tabela 2. Przykładowe rodzaje gruntu zasobów gminnych .......................................22
Tabela 3. Główne punkty zasilania w energię elektryczną ........................................25
Tabela 4. Jakości wody produkowanej przez SUW "Serby" (I kwartał 2004) ............27
Tabela 5. Długość sieci kanalizacyjnej na terenie Głogowa ......................................28
Tabela 6. Stężenia wskaźników zanieczyszczeń oczyszczonych ścieków (maj 2002)
.............................................................................................................................28
Tabela 7. Podmioty gospodarki narodowej wg rejestru REGON (31.12.2003 r.) ......31
Tabela 8. Podmioty gospodarki narodowej wg rejestru REGON (31.12.2003 r.) ......32
Tabela 9. Firmy, które zainwestowały w Głogowie w ostatnich latach.......................32
Tabela 10. Pracujący według rodzajów działalności (stan na 31.12.2003 r.) ............35
Tabela 11. Struktura bezrobocia według wieku (maj 2004).......................................36
Tabela 12. Struktura bezrobocia według poziomu wykształcenia (maj 2004) ...........37
Tabela 13. Struktura bezrobocia według stażu pracy (maj 2004)..............................37
Tabela 14. Kształtowanie się bezrobocia w Głogowie na przestrzeni lat 1994 – 2003
.............................................................................................................................37
Tabela 15. Ruch naturalny ludności (stan na 31.12.2003 r.) .....................................38
Tabela 16. Charakterystyka mieszkańców Głogowa wg grup wiekowych .................39
Tabela 17. Migracje ludności (stan na 31.12.2003 r.)................................................40
Tabela 18. Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym (stan na 31.12.2003 r.)
.............................................................................................................................40
Tabela 19. Ilość i rodzaj świadczeń z pomocy społecznej w 2001 roku ....................42
Tabela 20. Zasoby mieszkaniowe w Głogowie (stan na 31.12.2003 r.).....................43
Tabela 21. Szkoły średnie działające w Głogowie.....................................................45
Tabela 22. Zadania zakresie zachowania dziedzictwa kulturowego..........................71
Tabela 23. Planowane zadania w sferze społeczno-gosodarczej .............................72
Tabela 24. Zadania w zakresie infrastruktury technicznej .........................................72
Tabela 25. Plan finansowy dla zadań priorytetowych................................................75
Tabela 25. Sugerowane źródła i sposób promocji Lokalnego Programu rewitalizacji80
SPIS WYKRESÓW
Wykres 1. Liczba mieszkańców Głogowa w ostatnich pięciu latach..........................15
Wykres 2. Liczba osób pracujących na przestrzeni ostatnich pięciu lat ....................36
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1. Lokalizacja projektu w najbliższym otoczeniu.........................................12
Rysunek 2. Tereny Gminy Miejskiej Głogów wg stanu czerwiec 2004 r....................21
Rysunek 3. Obszar objęty rewitalizacją.....................................................................60
82

Program rewitalizacji Starego Miasta - Głogów

Transkrypt

Podobne dokumenty

Lokalny Program Rewitalizacji miasta Głogowa na lata

odnowa miast informacyjnym - Silesian University of Technology