Sprawozdanie z pracy Działu Edukacji i Promocji w 2009 r.

2 Luty 2010 | Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu | +48 55 232 72 73
Edukacja
muzealna w
2009 r.
Dział Edukacji
i Promocji
Skrzynie pełne tajemnic!
W 2009 r. Muzeum Archeologiczno-Historyczne pozyskało środki zewnętrzne z
Zawartość
Skrzynie pełne tajemnic!
2
Lekcje muzealne
5
Inne działania
7
Programów Operacyjnych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na
prototypowy projekt edukacyjny o nazwie „Skrzynia pełna tajemnic”.
Unikalny projekt w skali kraju, którego twórcą jest Piotr Adamczyk z Działu Edukacji i
Promocji, .opierał się na próbie przeniesienia doświadczeń brytyjskiego muzealnictwa
na grunt polski. Wysoce rozwinięty w Anglii system muzealnictwa, ściśle powiązany z
brytyjskim programem nauczania daje od lat mnóstwo pozytywnych efektów. Jednym z
jego elementów są „Loan Boxes”, którymi dysponuje prawie każde brytyjskie muzeum
(ale i również znajdziemy tego typu projekty w Kanadzie, USA, Australii czy Irlandii).
Zamysł „muzealnych skrzyń” polega na stworzeniu specjalistycznych zestawów
edukacyjnych w oparciu o kopie zabytków (w Wielkiej Brytanii czy Irlandii są to również
drobne oryginalne zabytki) o rozmaitej tematyce wypożyczanych dla szkól i instytucji
edukacyjno-wychowawczych w danym regionie.
Pierwszy tego typu projekt został zrealizowany właśnie w elbląskim Muzeum…
O projekcie czytaj na s. 2-4
Działalność edukacyjna w Muzeum
W 2009 r. Muzeum Archeologiczno-Historyczne kontynuowało, wzorem lat ubiegłych,
swoja działalność popularyzatorską i edukacyjną., osiągając liczbę 152 lekcji
muzealnych oraz 6658 osób, które skorzystały z ofert lekcji i wypożyczania skrzyń.
O działaniach edukacyjnych – s. 5-6
2
Skrzynie pełne tajemnic!
Zakończył się pierwszy w Polsce
unikalny projekt o nazwie
„Skrzynia pełne tajemnic”.
Projekt otrzymał patronat
Europejskiego Roku
Kreatywności i Innowacji!
„Z nowej oferty edukacyjnej elbląskiego Muzeum skorzystało około 3300 dzieci i młodzieży z
Elbląga i okolic…”
Trochę o finansach
Opis projektu
Muzeum otrzymało
Projekt obejmował przygotowanie, a następnie nieodpłatne
udostępnienie szkołom do wypożyczania zestawu 6 skrzyń
edukacyjnych, zawierających pomoce dydaktyczne, materiały dla
nauczyciela (w tym m. in. propozycje zajęć), zdjęcia, mapki, kopie
zabytków, karty zadań, książki i in. Celem działania było dostarczenie
nauczycielom pomocy naukowych przy realizacji rozmaitych tematów
zajęć oraz stworzenie uczniom możliwości bezpośredniego obcowania
z zabytkami (kopiami), co, jak przewidujemy, przyczyni się również w
przyszłości do popularyzacji i udostępnienia zbiorów Muzeum
Archeologiczno-Historycznego
w
Elblągu
szerszej
rzeszy
zainteresowanych.
dofinansowanie w wysokości
45 tys. zł a cały projekt
kosztował 60 tys. zł.
Zrealizowano ze środków
Ministerstwa Kultury i
Dziedzictwa Narodowego
Program Operacyjny: Edukacja Kulturalna
i Diagnoza Kultury, Priorytet II:
Obserwatorium Kultury.
Jest to projekt pilotażowy, unikatowy w skali kraju; jak wykazały
doświadczenia zachodnie, tego typu działania, również przeniesione na
grunt samego Muzeum (w postaci udostępniania skrzyń dla zajęć
prowadzonych przez samych nauczycieli na terenie Muzeum)
zaowocowały wzrostem zainteresowania ofertą edukacyjną oraz
wzrostem liczby zwiedzających grup zorganizowanych.
Realizując ten projekt, pragnęliśmy przede wszystkim ocenić, czy
doświadczenia brytyjskie sprawdzą się również na naszym gruncie
(próby wprowadzania pewnych rozwiązań edukacyjnych brytyjskich są
też podejmowane w różnych polskich muzeach) i przyniosą efekty w
postaci popularyzacji wiedzy historycznej oraz wzrostu liczby osób
odwiedzających elbląskie Muzeum.
3
Statystyka…
W trakcie trwania projektu
dokonano
Realizacja i efekty
Realizowany projekt „Skrzynia pełna tajemnic” okazał się dużym
wyzwaniem elbląskiej edukacji muzealnej. Projekt podzielony był na
etapy, z których pierwszy obejmował zakupy pomocy dydaktycznych
w postaci kopii zabytków, opracowanie materiałów pomocniczych,
przykładowych zadań, zakupy wydawnictw. Drugi etap to czas
wypożyczania powstałych w ramach projektu 6 skrzyń: „Mennonici
na żuławach”, „W średniowiecznym mieście”, „Świat wikingów”,
„Starożytny Rzym”, „Rzymski legionista” oraz „Historia higieny” wypożyczanych bezpłatnie dla nauczycieli historii na okres do 2
tygodni od października do końca grudnia 2009 r.
Powstałe zestawy skrzyń były wykorzystywane przez nauczycieli w
rozmaity sposób – na lekcjach historii, zajęciach dodatkowych,
kółkach historycznych, lekcjach specjalnych. Informacje uzyskane od
nauczycieli jak i obserwacje poczynione w trakcie realizacji tego
unikatowego przedsięwzięcia pozwoliły na pozytywne podsumowanie
projektu. Wiadomo, gdzie zostały popełnione błędy i co wymaga
uzupełnień i dodatkowych informacji. Sporym błędnym założeniem,
opartym na podstawie wcześniej przeprowadzonych ankietach wśród
elbląskich nauczycieli historii, było wprowadzenie modelu łodzi
wikińskiej z Osebergu, która nie została wypożyczona ani razu, mimo
takiej możliwości. Wyniki ankiety natomiast mówiły o 100%
zainteresowaniu takim przedmiotem i chęcią jego wypożyczenia.
skrzyń
28
wobec
wypożyczeń
pierwotnie
zakładanych we wniosku 20
(wzrost o 40%). Nie każda
skrzynia była wypożyczana
podczas całego projektu non
stop, co wynika ze szkolnych
programów nauczania.
W ramach wypożyczeń
nauczyciele przeprowadzili w
sumie ok. 275 lekcji, kółek
historycznych i innych
spotkań w których wzięło
udział ok. 3313 uczniów
(zakładaliśmy, że skorzysta z
oferty „zaledwie” 500
uczniów).
4
W trakcie trwania projektu dokonano 28 wypożyczeń skrzyń wobec
pierwotnie zakładanych we wniosku 20 (wzrost o 40%). Nie każda
skrzynia była wypożyczana podczas całego projektu non stop, co
wynika ze szkolnych programów nauczania.
Nazwa skrzyni
Liczba wypożyczeń
Mennonici na Żuławach
2
Świat wikingów
4
W średniowiecznym mieście
5
Starożytny Rzym
7
Rzymski legionista
7
Historia higieny
3
W trakcie projektu nastąpiły też rezygnacje (4) z wypożyczeń, bez
wcześniejszego kontaktu z pracownikami Muzeum, tłumaczone później
chorobami nauczycieli czy tez epidemią grypy w szkołach.
Przyszłość?
Projekt wykazał duży potencjał
Typ szkoły
Ilość wypożyczeń
Szkoła podstawowa
9
Gimnazjum
3
Szkoła średnia
9
Zespół szkół*
6
Inne: Ośrodek Szkolno-Wychowawczy
1
tego typu działań, nawet bez
wsparcia szkolnych programów
nauczania.
Dział Edukacji i Promocji złożył w
nowym naborze wniosków w
*Zespół szkól – zespół szkół na który składają się placówki różnych
Ministerstwie Kultury i
etapów nauczania.
Dziedzictwa Narodowego
wniosek o dofinansowanie
kolejnej edycji projektu,
W ramach projektu wydano 6 potrójnych zestawów – skoroszytów z
materiałami pomocniczymi dla nauczycieli. Projekt „Skrzynia pełna
tajemnic”, w ramach którego dokonano wydruku również 1000 ulotek
polegającej na modernizacji 2 z
promocyjnych projekty oraz 1500 sztuk ulotek reklamowych muzeum,
już istniejących 6 skrzyń oraz
otrzymał patronat Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji,
stworzeniu 4 nowych. W chwili
dający możliwość umieszczania loga ERKiI, Ministerstwa Edukacji
obecnej trwa oczekiwanie na
Narodowej oraz Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji w Polsce.
decyzję Ministra.
Projekt był szeroko komentowany w mediach, nie tylko lokalnych
(elbląskie portale informacyjne) ale i w mediach elektronicznych
ogólnopolskich i branżowych (np. Polska Agencja Prasowa).
5
Lekcje muzealne
Rok 2009 był dosyć trudnym
rokiem, głownie z uwagi na
epidemię grypy w II połowie.
Jednak dokładna analiza danych
po podsumowaniu roku pozwoliła
na
pozytywniejsze
ocenienie
minionego, 2009 r.
„Najpopularniejszym tematem jest lekcja „Co to jest Muzeum”, przeznaczona dla przedszkoli i
klas 1-3…”
W poprzednich latach
Liczba zajęć muzealnych:
Rok
Liczba lekcji
2004
81
2005
142
2006
159
2007
144
2008
182
2009
152
Rok 2009 rozpoczął się intensywną pracą Działu Edukacji i
Promocji.
Pierwsza połowa roku to, pomimo nieobecności Ewy Trockiej,
mimo wszystko utrzymanie poziomu liczby lekcji z rekordowego roku
2008 kiedy to odbyły się 182 zajęcia muzealne (zauważono również
brak przedszkoli korzystających z oferty muzealnej).
Rozpoczęcie niejako drugiej połowy „edukacyjnego” roku miało
miejsce w październiku, już po powrocie do pracy Ewy Trockiej.
Niestety, zbiegło się to również z kryzysem ekonomicznym
docierającym coraz bardziej do Polski jak i z epidemią grypy.
Nakładające się czynniki spowodowały ostatecznie spadek liczby lekcji
do poziomu 152 zajęć muzealnych przeprowadzonych w roku 2009.
Odczuwalna dla elbląskich edukatorów muzealnych była zwłaszcza
epidemia grypy, kiedy to nauczyciele odwoływali zarezerwowane
zajęcia (brak uczniów w klasach, chorzy nauczyciele) lub po prostu
umówiona grupa nie przychodziła na dany termin bez podania
wcześniej przyczyny (okazywało się po jakimś czasie że znowu winna
była grypa).
Dużą popularnością cieszyły się, przygotowane po raz pierwszy
specjalne Warsztaty Świąteczne, czyli zajęcia o tematyce
etnograficznej, przygotowane przez dwie praktykantki/stażystki: Agatę
Kosacz. oraz Alicję Janiak. W tygodniu poprzedzającym okres
świąteczny odbyło się 8 takich spotkań.
Dokładna analiza danych po zakończeniu roku wykazała jednak,
że gdyby nie dwa czynniki zewnętrzne (grypa i kryzys)
prawdopodobnie osiągnięto by liczbę 200 zajęć muzealnych! Stałą,
ogólnopolską niepokojącą tendencją, związana jednak z czynnikami
niezależnymi od Muzeum, jest zanikanie grup ze szkół średnich, co
również zauważa się w przypadku usług edukacyjnych w elbląskim
Muzeum.
6
Zestawienie 5 najbardziej popularnych tematów pozostaje mniej więcej
niezmienne od 2007 r., zmianom jedynie ulega kolejność na tej liście.
Najpopularniejszym tematem jest lekcja „Co to jest Muzeum”,
przeznaczona dla przedszkoli i klas 1-3, będąca niejako wstępem do
dalszych wizyt w Muzeum.
Skąd w takim razie ten rzeczywisty spadek liczy lekcji?
Dokładna analiza zestawień pozwoliła na zaobserwowanie
niepokojącego zjawiska, jakim było w 2009 r. zaniknięcie grup
szkolnych z najbliższej okolicy korzystających z oferty zajęć
muzealnych. Gdyby ta liczba była na poziomie roku poprzedniego
wynik byłby prawie równy liczbie lekcji z 2008 r.
Czym było to spowodowane? Złożyło się na to prawdopodobnie kilka
elementów – mniejsza niż w 2008 i 2007 r. promocja Muzeum w
najbliższej okolicy (wynikająca z różnych czynników, zarówno
technicznych, osobowych jak i finansowych) oraz w dużej mierze
kryzys, który spowodował trudności w pozyskiwaniu środków na
organizację wyjazdów w małych okolicznych szkołach (ubożenie
społeczeństwa, wzrost kosztów wynajęcia autokarów itp.)
Przyszłość?
Działalność Działu Edukacji i
Statystyki:
Promocji wykazuje bardzo duże
możliwości stałego podnoszenia
jakości oferowanych usług,
zwiększania „wskaźników”
dotyczących realizowanych
Lekcje muzealne - 152 lekcje, 3347 osób
Liczba tematów zajęć w ofercie: 26
Dodatkowe tematy zajęć przeprowadzonych: 13
Tematy skrzyń: 6
Ogółem tematów - 45
zadań, które jednak są w
znacznej mierze ograniczane z
niezależnych od muzeum
powodów. Dużą szansą na
znaczny rozwój jest remont
kapitalny Muzeum – w chwili
obecnej trwa oczekiwanie na
decyzję odnośnie przyznania
5 najbardziej popularnych tematów zajęć w 2009 r.:
1. Co to jest muzeum?
2. Historia Elbląga dla najmłodszych.
3. Moda z dawnych lat.
4. Dawne gry i zabawy.
5. Rzemieślnicy z Truso.
Najczęściej odwiedzające szkoły:
1. SP nr 1 w Elblągu – 19 zajęć
2. SP nr 19 w Elblągu – 10 zajęć
3. SP nr 23 w Elblągu – 9 zajęć
środków z unijnego programu
Infrastruktura i Środowisko.
Ogółem z oferty edukacyjnej (lekcje +
skrzynie) skorzystało: 6658 osób
7
Imprezy…
W 2009 miały miejsce dwie
bardzo ważne dla Muzeum
imprezy. Pierwszą była Noc
Muzeów (16.05.2009) która
zgromadziła, mimo bardzo
niesprzyjającej pogody blisko
1200 osób. Główną atrakcją
Nocy były stoiska i pokazy
Inna działalność
grupy rekonstrukcyjnej Legio
Rekonstrukcyjne wtorki:
XXI Rapax.
10 edycji z pokazami warsztatowymi.
Liczba zwiedzających chatę przez cały sierpień: 579 (brak
danych za lipiec)
Kawiarenka Historyczna Clio (wspólnie z PTH o. w Elblągu)
Drugim niezwykłym
wydarzeniem, które zaczyna
się również wpisywać na
5 spotkań (styczeń, maj, październik, listopad, grudzień) – ok.
180 osób
stałe w muzealny kalendarz,
Spotkania z dawnymi grami planszowymi
były Europejskie Dni
6 spotkań (marzec-sierpień) – ok. 80 osób.
Dziedzictwa (wrzesień 2009),
a konkretnie ich tegoroczna
Pracownicy Działu Edukacji i Promocji brali również udział,
organizując niezwykłe stoisko muzealne w dwóch wielkich
imprezach historycznych: III Pikniku Muzeum Historii Polski w
Warszawie (czerwiec 2009) oraz w Oblężeniu Malborka (lipiec
2009). Po raz pierwszy też Muzeum brało udział w Elblągu w
Bałtyckim Festiwalu Nauki (2 wykłady naukowe pracowników
muzeum oraz stoisko promocyjne).
Dział Edukacji również organizował Ferie w Muzeum 2009,
muzealny sztabik Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.
Pracownicy Działu brali tez udział w konferencjach naukowych w
Polsce i za granicą.
wojewódzka inauguracja
właśnie w elbląskim Muzeum
– efekt dobrej organizacji
imprez przez Dział Edukacji i
Promocji podczas
poprzednich EDD.
Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu
Dział Edukacji i Promocji
Bulwar Zygmunta Augusta 11
82-300 Elbląg
+48 55 232 72 73
+48 55 232 43 17
www.muzeum.elblag.pl
Kierownik: Ewa Trocka [email protected]
Adiunkt: Piotr Adamczyk [email protected]
Dokumentalista: Anna Grzelak [email protected]
Stanowiska ds. projektów:
Agnieszka Oziewicz-Estal: [email protected]
Agnieszka Sławińska: [email protected]