PROGRAM KONFERENCJI

PROGRAM KONFERENCJI:
godz. 10.00 otwarcie konferencji
godz. 10.15 Panel I: Wolność religijna w warunkach laicyzacji
ks. prof. Andrzej Szostek
prof. Zbigniew Stawrowski
prof. Paweł Śpiewak
moderator: ks. prof. Piotr Mazurkiewicz
godz. 12.45 -13.45 obiad
godz. 13.45 Panel II: Chrześcijaństwo, Żydzi, islam – wyzwania współczesności
prof. Stanisław Krajewski
ks. prof. Alfred Wierzbicki
red. Ryszard Montusiewicz
moderator: prof. Jan Grosfeld
godz. 16.15-16.30 przerwa kawowa
godz. 16.30 Panel III: Wokół wolności sumienia (panel otwarty)
godz. 18.00 zakończenie konferencji
OPIS PANELI:
Panel I: Wolność religijna w warunkach laicyzacji
Sobór w deklaracji o wolności religijnej Dignitatis Humanae uznał, że każda osoba ludzka ma
prawo do wolności religijnej, która polega na tym, że ludzie pozostają wolni od przymusu w
sprawach religijnych i mają zapewnioną swobodę działania w zakresie tych spraw w sferze
prywatnej i publicznej (DWR 2). Sobór podkreślił zwłaszcza prawo do swobody działania
wspólnot religijnych w zakresie ich spraw wewnętrznych oraz działalności publicznej (DWR
2), a także prawo do wychowania dzieci zgodnie z przekonaniami religijnymi rodziców (DWR
5). Wyzwanie dla soborowego ujęcia prawa do wolności religijnej stanowi obecnie laicyzm,
który podważa kulturowe i polityczne znaczenie wiary oraz usiłuje zdyskredytować wszelkie
formy zaangażowania społecznego i politycznego ludzi wierzących. Powstaje więc pytanie, jak
chrześcijaństwo powinno się do tych tendencji odnieść oraz czy soborowa koncepcja wolności
religijnej nie wymaga w tej sytuacji aktualizacji.
Panel II: Chrześcijaństwo, Żydzi, islam – wyzwania współczesności
II Sobór Watykański przygotowywał Kościół do podjęcia wyzwań swojego czasu i nawiązania
dialogu ze współczesnym światem. Wyraźnym symbolem zmian i otwartości jest Deklaracja
Nostra Aetate stanowiąca kamień milowy w kwestii stosunku Kościoła do religii
niechrześcijańskich. Po raz pierwszy w swojej historii Kościół tak jasno i stanowczo podkreślił
potrzebę i konieczność uznania i współdziałania z wyznawcami innych religii, w tym zwłaszcza
Żydów wskazując, że Kościół uznaje, iż początki jego wiary i wybrania znajdują się według
Bożej tajemnicy zbawienia już u Patriarchów, Mojżesza i Proroków (DRN 4). Zmiana ta
wypływała m.in. z tragedii Szoa, która dotknęła Żydów europejskich w czasie II Wojny
Światowej. Sobór odniósł się także do relacji chrześcijan z muzułmanami, tak aby wymazując
z pamięci przeszłość szczerze pracowali nad zrozumieniem wzajemnym i w interesie całej
ludzkości wspólnie strzegli i rozwijali sprawiedliwość społeczną, dobra moralne oraz pokój i
wolność (DRN 3). Co współcześnie rozumiemy pod pojęciem współdziałania między
chrześcijaństwem, judaizmem a islamem? Co zrobić w sytuacji, gdy w Deklaracji stwierdzono,
że Sobór zaklina chrześcijan, aby “dobrze postępując wśród narodów (1 P 2,12), jeśli to tylko
możliwe i o ile to od nich zależy, zachowywali pokój ze wszystkimi ludźmi (…)”, zaś obecnie
współdziałanie ze światem islamu staje się trudne, a czasem niemożliwe? Jak historia po
Soborze wpłynęła na chrześcijańską i żydowską percepcję islamu?
Panel III: Wokół wolności sumienia
Sobór stwierdził, że nikomu nie wolno przeszkadzać w działaniu według własnego sumienia w
wymiarze prywatnym i publicznym (DWR 2). Obecnie istnieje wiele wyzwań, jakie napotyka
realizacja prawa do wolności sumienia. Po pierwsze wolność sumienia jest odmiennie
rozumiana i interpretowana na gruncie myśli Kościoła i w ramach liberalnej demokracji. Po
drugie, w kontekście urzeczywistniania prawa do wolności religijnej pojawia się pytanie o
granice posłuszeństwa jednostki wspólnocie religijnej, politycznej, zawodowej, rodzinnej itp.
Po trzecie, ponieważ implikacją uznania prawa do wolności sumienia jest pluralizm
światopoglądowy, powstaje problem, w jaki sposób należałoby odnieść się do tego faktu (przez
Kościół i państwo), a także problem określenia granic tolerancji w warunkach pluralizmu
światopoglądowego. Po czwarte, istotną kwestię stanowią konsekwencje obecnego kryzysu
kulturowego dla poszanowania wolności sumienia w ramach systemów polityczno-prawnych
Europy.