400 - Nietzsche - Radosna wiedza.indd

Spis treœci
Przedmowa do wydania drugiego
ŻART, FORTEL I ZEMSTA . PROLOG
( RYMY
przełożył Andrzej Kopacki
1. Zaproszenie
2. Moje szczęście
3. Niezłomnie
4. Dialog
5. Do cnotliwych
6. Mądrość o świecie
7. Vademecum – Vadetecum
8. Trzecie zrzucenie skóry
9. Moje róże
10. Gardziciel
11. Słowo przysłowia
12. Do światłoluba
13. Dla tancerzy
14. Zacny
15. Rdza
16. W górę
17. Maksyma tyrana
18. Ciasne dusze
19. Uwodziciel od niechcenia
20. Pod rozwagę
21. Przeciw pysze
22. Mąż i niewiasta
23. Interpretacja
24. Lekarstwo dla pesymistów
7
NIEMIECKIE )
17
17
17
18
18
18
18
19
19
19
20
20
20
20
21
21
21
21
21
22
22
22
22
22
25. Prośba
26. Moja twardość
27. Wędrowiec
28. Pociecha dla początkujących
29. Egoizm gwiazd
30. Bliźni
31. Święty w masce
32. Zniewolony
33. Samotny
34. Seneca et hoc genus omne
35. Lód
36. Pisma młodzieńcze
37. Przezorność
38. Mowa pobożnego
39. Latem
40. Bez zawiści
41. Hieraklityzm
42. Zasada przezacnych
43. Otucha
44. Gruntowny
45. Na zawsze
46. Głosy zmęczonych
47. Upadek
48. Wbrew prawom
49. Mowa mędrca
50. Utrata rozumu
51. Pobożne życzenia
52. Pisanie stopą
53. „Ludzkie, arcyludzkie”. Książka
54. Mojemu czytelnikowi
55. Malarz realista
56. Próżność poety
23
23
23
24
24
24
25
25
25
26
26
26
26
27
27
27
28
28
28
28
29
29
29
29
30
30
30
31
31
31
31
32
57. Wybredny gust
58. Krzywy nos
59. Skrobie pióro
60. Ludzie z wyżyn
61. Mowa sceptyka
62. Ecce homo
63. Moralność gwiazd
32
32
32
33
33
33
34
KSIĘGA PIERWSZA
1. Ci, którzy nauczają celu istnienia
2. Sumienie intelektualne
3. Szlachetny i pospolity
4. Co służy zachowaniu gatunku
5. Bezwzględne obowiązki
6. Utrata godności
7. Coś dla pracowitych
8. Nieświadome cnoty
9. Nasze wybuchy
10. Rodzaj atawizmu
11. Świadomość
12. O celu nauki
13. Przyczynek do nauki o poczuciu mocy
14. Czego to nie nazywa się miłością
15. Z daleka
16. Przez kładkę
17. Umotywować swoje ubóstwo
18. Antyczna duma
19. Zło
20. Godność głupstwa
21. Nauczycielom bezinteresowności
22. L’ordre du jour pour le roi
37
40
41
43
43
44
45
46
47
47
48
49
50
51
53
53
54
54
55
55
56
58
23. Oznaki korupcji
24. Odmiany niezadowolenia
25. Niepowołany do poznania
26. Czym jest życie?
27. Wyrzekający się
28. Szkodzić tym, co się ma najlepszego
29. Dokłamywacze
30. Komedia sław
31. Handel i szlachectwo
32. Niepożądani uczniowie
33. Poza audytorium
34. Historia abscondita
35. Herezja i czary
36. Ostatnie słowa
37. Za sprawą trzech błędów
38. Wybuchowi
39. Zmieniony smak
40. O braku dystyngowanej formy
41. Przeciwko żalowi
42. Praca i nuda
43. O czym świadczą prawa
44. Rzekome motywy
45. Epikur
46. Nasze zdziwienie
47. O tłumieniu namiętności
48. Znajomość niedoli
49. Wielkoduszność i temu podobne
50. Argument osamotnienia
51. Zmysł prawdy
52. Co wiedzą o nas inni
53. Gdzie się zaczyna dobro
54. Świadomość pozoru
59
62
63
63
64
64
65
65
66
66
67
67
67
68
68
69
69
70
71
71
72
73
73
74
74
75
76
77
77
77
78
78
55. Skrajny zmysł szlachetności
56. Pragnienie cierpienia
79
80
KSIĘGA DRUGA
57. Do realistów
58. Tylko jako twórcy!
59. My, artyści!
60. Kobiety i ich zdalne oddziaływanie
61. Na cześć przyjaźni
62. Miłość
63. Kobieta w muzyce
64. Sceptycy
65. Oddanie
66. Siła słabych
67. Udawać samą siebie
68. Wola i powolność
69. Zdolność do zemsty
70. Władczynie władców
71. O kobiecej czystości
72. Matki
73. Święte okrucieństwo
74. Bez powodzenia
75. Trzecia płeć
76. Największe niebezpieczeństwo
77. Zwierzę o czystym sumieniu
78. Za co powinniśmy być wdzięczni
79. Urok niedoskonałości
80. Sztuka i natura
81. Grecki smak
82. Esprit to nie po grecku
83. Przekłady
83
84
84
85
86
87
87
87
87
88
88
88
89
89
90
91
91
91
92
92
93
94
95
95
97
97
98
84. O źródle poezji
85. Dobro i piękno
86. O teatrze
87. O próżności artystów
88. Powaga prawdy
89. Teraz i kiedyś
90. Blaski i cienie
91. Ostrożnie
92. Proza i poezja
93. Więc dlaczego piszesz?
94. Rosnąć po śmierci
95. Chamfort
96. Dwaj mówcy
97. O gadulstwie pisarzy
98. Na pochwałę Szekspira
99. Zwolennicy Schopenhauera
100. Nauczyć się hołdowania
101. Wolter
102. Słówko na rzecz filologów
103. O muzyce niemieckiej
104. O brzmieniu języka niemieckiego
105. Niemcy jako artyści
106. Muzyka jako orędowniczka
107. Najgłębsze powody do wdzięczności sztuce
99
102
102
103
104
105
105
105
106
107
107
107
109
109
110
111
114
115
115
116
117
119
120
120
KSIĘGA TRZECIA
108. Nowe zmagania
109. Strzeżmy się!
110. Źródło poznania
111. Pochodzenie logiki
112. Przyczyna i skutek
125
125
126
129
130
113. Przyczynek do nauki o truciznach
114. Zasięg moralności
115. Cztery błędy
116. Instynkt stadny
117. Stadne wyrzuty sumienia
118. Przychylność
119. Nie z altruizmu!
120. Zdrowie duszy
121. Życie nie jest argumentem
122. Moralny sceptycyzm w chrześcijaństwie
123. Poznanie czymś więcej niż środkiem
124. W horyzoncie nieskończoności
125. Szalony człowiek
126. Mistyczne wyjaśnienia
127. Echa najdawniejszej religijności
128. Wartość modlitwy
129. Warunki Boga
130. Niebezpieczna decyzja
131. Chrześcijaństwo i samobójstwo
132. Przeciw chrześcijaństwu
133. Zasada
134. Pesymiści jako ofiary
135. Pochodzenie grzechu
136. Naród wybrany
137. Mówiąc przypowieściami
138. Błąd Chrystusa
139. Barwa namiętności
140. Nazbyt po żydowsku
141. Nazbyt orientalnie
142. Kadzidło
143. Największa zaleta politeizmu
144. Wojny religijne
131
131
131
132
132
133
133
134
135
135
136
137
137
138
139
140
141
141
141
141
142
142
142
143
144
144
145
145
145
146
146
147
145. Zagrożenie dla wegetarianów
146. Niemieckie nadzieje
147. Pytanie i odpowiedź
148. Gdzie powstają reformacje
149. Niepowodzenia reformacji
150. Przyczynek do krytyki świętych
151. O pochodzeniu religii
152. Największa zmiana
153. Homo poeta
154. Różne niebezpieczeństwa życia
155. Czego nam brak
156. Najbardziej wpływowy
157. Mentiri
158. Niewygodna właściwość
159. Każda cnota ma swój czas
160. W obcowaniu z cnotami
161. Miłośnikom epoki
162. Egoizm
163. Po wielkim zwycięstwie
164. Szukający spokoju
165. O szczęściu wyrzekających się
166. Zawsze w swoim towarzystwie
167. Mizantropia i miłość
168. O pewnym chorym
169. Jawni wrogowie
170. Z tłumem
171. Sława
172. Obrzydzacz
173. Być głębokim i wydawać się głębokim
174. Na uboczu
175. O wymowności
176. Litość
147
148
148
148
149
150
150
150
151
151
152
152
152
152
153
153
153
153
153
154
154
154
154
155
155
155
156
156
156
156
157
157
177. O „wychowaniu”
178. W kwestii oświecenia moralnego
179. Myśli
180. Dobre czasy dla wolnych umysłów
181. Podążać za kimś i iść przodem
182. W samotności
183. Muzyka najlepszej przyszłości
184. Sprawiedliwość
185. Ubogi
186. Nieczyste sumienie
187. Obrażający wykład
188. Praca
189. Myśliciel
190. Przeciwko chwalcom
191. Przeciwko pewnego rodzaju obronie
192. Dobroduszni
193. Dowcip Kanta
194. Człowiek „szczerego serca”
195. Uśmiać się można!
196. Granice naszego słuchu
197. Lepiej więc uważać!
198. Rozdrażnienie dumnego
199. Szczodrość
200. Śmiech
201. Uznanie
202. Marnotrawca
203. Hic niger est
204. Żebrak i grzeczność
205. Potrzeba
206. W czasie deszczu
207. Zawistnik
208. Wielki mąż!
157
157
157
158
158
158
158
159
159
159
159
159
160
160
160
160
161
161
161
161
161
162
162
162
162
162
162
163
163
163
163
163
209. Szczególny sposób pytania o racje
210. Umiar w pilności
211. Potajemni wrogowie
212. Nie dać się zwieść pozorom
213. Droga do szczęścia
214. Wiara uszczęśliwia
215. Ideał i tworzywo
216. Niebezpieczeństwo w głosie
217. Przyczyna i skutek
218. Moja antypatia
219. Cel kary
220. Ofiara
221. Względy
222. Poeta i kłamca
223. Wikariat zmysłów
224. Krytyka zwierząt
225. Naturalni
226. Podejrzliwi i styl
227. Błędny wniosek, fałszywy krok
228. Przeciw pośrednikom
229. Przekora i wierność
230. Brak dyskrecji
231. „Gruntowni”
232. Marzenia senne
233. Najbardziej niebezpieczny punkt widzenia
234. Pociecha muzykanta
235. Duch i charakter
236. Aby poruszyć tłum
237. Uprzejmy
238. Bez zawiści
239. Markotny
240. Nad morzem
164
164
164
164
164
165
165
165
165
166
166
166
166
166
167
167
167
167
167
168
168
168
168
168
169
169
169
169
170
170
170
170
241. Dzieło i artysta
242. Suum cuique
243. Geneza „dobrej” i „lichej” jakości
244. Myśli i słowa
245. Pochwałą jest sam wybór
246. Matematyka
247. Przyzwyczajenie
248. Książki
249. Westchnienie człowieka poznającego
250. Wina
251. Zapoznani cierpiętnicy
252. Lepiej być winnym
253. Zawsze w domu
254. Przeciw zakłopotaniu
255. Naśladowcy
256. Powleczenie
257. Z doświadczenia
258. Negacja przypadku
259. Z raju
260. Tabliczka mnożenia
261. Oryginalność
262. Sub specie aeterni
263. Bez próżności
264. Nasze uczynki
265. Skrajny sceptycyzm
266. Kiedy potrzeba okrucieństwa
267. Dążąc do wielkiego celu
268. Na czym polega heroizm?
269. W co wierzysz?
270. Co mówi ci sumienie?
271. Co jest dla ciebie największym niebezpieczeństwem?
272. Co kochasz w innych?
170
171
171
171
171
171
172
172
172
172
172
173
173
173
173
174
174
174
174
174
174
175
175
175
175
175
176
176
176
176
176
176
273. Kogo nazywasz złym?
274. Co jest według ciebie najbardziej ludzkie?
275. Co jest przypieczętowaniem osiągniętej wolności?
177
177
177
KSIĘGA CZWARTA
276. Na nowy rok
277. Osobista opatrzność
278. Myśl o śmierci
279. Gwiezdna przyjaźń
280. Architektura poznających
281. Umieć rozpoznać koniec
282. Chód
283. Ludzie, którzy zajmują się przygotowaniem
284. Wiara w siebie
285. Excelsior!
286. Uwaga wtrącona
287. Miła ślepota
288. Szczytne nastroje
289. Na pokład!
290. Czego potrzeba
291. Genua
292. Kaznodziejom moralności
293. Nasza atmosfera
294. Przeciwko potwarcom natury
295. Krótkotrwałe nawyki
296. Stała reputacja
297. Umieć się sprzeciwić
298. Westchnienie
299. Czego należy uczyć się od artystów
300. Preludia nauki
301. Urojenie ludzi kontemplacyjnych
181
181
182
183
184
184
185
185
186
186
187
187
187
188
189
190
191
192
193
193
194
195
196
196
196
197
302. Niebezpieczeństwo najszczęśliwszego
303. Dwóch szczęśliwców
304. Czyn jest poniechaniem
305. Panowanie nad sobą
306. Stoicy i epikurejczycy
307. Na rzecz krytyki
308. Historia każdego dnia
309. Z siódmej samotności
310. Wola i fala
311. Przyćmione światło
312. Mój pies
313. Żadnych obrazów męczeństwa
314. Nowe zwierzęta domowe
315. O ostatniej godzince
316. Ludzie proroczy
317. Patrząc wstecz
318. Mądrość w boleści
319. Jako interpretatorzy własnych przeżyć
320. Przy ponownym spotkaniu
321. Nowa ostrożność
322. Przypowieść
323. Szczęśliwy los
324. In media vita
325. Czego trzeba do wielkości
326. Lekarze duszy i ból
327. Poważnie brać się do rzeczy
328. Szkodzić głupocie
329. Czas wolny i próżnowanie
330. Aplauz
331. Lepiej być głuchym niż ogłuszonym
332. Zła godzina
333. Co to znaczy poznawać
198
199
200
200
201
201
202
202
203
203
204
205
205
205
205
206
206
207
208
208
208
209
209
209
210
211
211
212
213
213
214
214
334. Trzeba nauczyć się kochać
335. Niech żyje fizyka!
336. Skąpstwo natury
337. Przyszłe „człowieczeństwo”
338. Wola cierpienia i litościwi
339. Vita femina
340. Umierający Sokrates
341. Najcięższe brzemię
342. Incipit tragoedia
215
216
219
219
220
223
223
224
225
KSIĘGA PIĄTA
343. Jak to jest z naszym dobrym humorem
344. W jakiej mierze nawet my jesteśmy bogobojni
345. Moralność jako problem
346. Nasz znak zapytania
347. Wierzący i ich potrzeba wiary
348. O pochodzeniu uczonych
349. Raz jeszcze o pochodzeniu uczonych
350. Na chwałę hominum religiosorum
351. Na chwałę natur kapłańskich
352. W jakiej mierze nie sposób obejść się bez moralności
353. O pochodzeniu religii
354. O „geniuszu gatunku”
355. Źródło naszego pojęcia poznania
356. Do jakiego stopnia w Europie robi się coraz bardziej
„artystycznie”
357. Przyczynek do starego problemu: „co jest niemieckie?”
358. Chłopskie powstanie ducha
359. Zemsta na duchu i inne ukryte motywy moralności
360. Dwojakie przyczyny, które bywają mylone
361. O problemie aktora
229
230
232
234
236
237
239
240
240
242
242
243
246
248
250
254
257
258
259
362. Nasza wiara w zmężnienie Europy
363. Jak każda płeć ma swoje przesądy co do miłości
364. Mówi pustelnik
365. Raz jeszcze mówi pustelnik
366. W obliczu uczonej księgi
367. Co trzeba najpierw rozróżniać w dziełach sztuki
368. Mówi cynik
369. Obok siebie
370. Czym jest romantyzm?
371. My, niezrozumiali
372. Dlaczego nie jesteśmy idealistami
373. „Nauka” jako przesąd
374. Nasza nowa „nieskończoność”
375. Dlaczego wydajemy się epikurejczykami
376. Nasze powolne czasy
377. My, bez ojczyzny
378. „Znów będziemy klarowni”
379. Przerywnik błazna
380. Mówi „wędrowiec”
381. W kwestii zrozumiałości
382. Wielkie zdrowie
383. Epilog
261
261
263
263
264
266
267
268
269
272
272
273
275
276
276
277
279
280
280
281
283
284
DODATEK : PIEŚNI KSIĘCIA LEKKODUCHA
przełożył Leopold Staff
Do Goethego
Powołanie poety
Na Południu
Bogobojna Beppa
Łódź tajemnicza
Oświadczyny miłosne (przy których jednak poeta wpadł w dół)
289
289
291
292
293
294
Pieśń Teokrytowego pasterza kóz
„Na niepewne owe dusze”
Błazen w rozpaczy
Rimus remedium. Czyli: Jak pocieszają się chorzy poeci
„Szczęście me!”
Na nowe morza
Sils-Maria
Do Mistrala. Pieśń taneczna
295
296
297
297
299
300
300
301
Objaśnienia opracowała Małgorzata Łukasiewicz
305
Giorgio Colli, Mazzino Montinari
Kronika życia Nietzschego od lata 1881 do jesieni 1882
przełożył Stanisław Kasprzysiak
311