pobierz - urząd miasta oleśnicy

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA
NA ŚRODOWISKO
ustaleń projektu zmiany
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Miasta Oleśnicy”
Opracowanie:
mgr inż. Rafał Odachowski
WROCŁAW 2014
Spis treści
1. Wprowadzenie..................................................................................................................... 3
1.1. Podstawa prawna, cel i zakres opracowania ................................................................... 3
1.2. Metody pracy................................................................................................................. 3
1.3. Wykorzystane materiały................................................................................................ 4
1.4. Informacje o zawartości, głównych celach projektu zmiany Studium............................ 4
2. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska oraz tendencje zmian przy braku
realizacji zmiany Studium......................................................................................................... 5
2.1 Charakterystyka środowiska przyrodniczego................................................................ 5
2.2 Prawne formy ochrony przyrody................................................................................... 9
2.3 Stan oraz tendencje przeobrażeń środowiska przyrodniczego .................................... 11
2.4. Tendencje zmian w środowisku w przypadku braku realizacji projektu zmiany
Studium ....................................................................................................................... 16
3. Analiza ustaleń projektu zmiany Studium i ocena zgodności z uwarunkowaniami
ekofizjograficznymi ................................................................................................................ 17
3.1 Ustalenia dotyczące rozwoju zabudowy ..................................................................... 17
3.2. Ustalenia dotyczące rozwoju systemów infrastruktury technicznej ........................... 18
3.3. Ustalenia dotyczące rozwoju energetyki odnawialnej ................................................ 20
3.4. Ustalenia w zakresie rozwoju układu komunikacyjnego ............................................ 21
3.5. Ocena zgodności z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi ..................................... 22
4. Przewidywany wpływ realizacji ustaleń projektu zmiany Studium na środowisko ......... 23
4.1. Wpływ realizacji ustaleń projektu zmiany Studium na poszczególne elementy
środowiska................................................................................................................... 23
4.2. Analiza wpływu na formy ochrony przyrody ............................................................. 27
4.3. Oddziaływanie projektu zmiany Studium poza obszarem opracowania..................... 39
4.4. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko.................. 40
4.5. Kompleksowa ocena skutków wpływu ustaleń projektu zmiany Studium na
środowisko .................................................................................................................. 40
5. Metody analizy realizacji postanowień projektu zmiany Studium ................................... 42
6. Przedstawienie rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub
kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko .................................. 43
7. Rozpatrzenie rozwiązań alternatywnych do przyjętych w projekcie opisywanego
dokumentu............................................................................................................................... 44
8. Informacje o celach ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu
międzynarodowym, krajowym i lokalnym oraz powiązania z innymi dokumentami ............ 46
9. Streszczenie....................................................................................................................... 50
2
1.
Wprowadzenie
1.1. Podstawa prawna, cel i zakres opracowania
Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko ustaleń projektu
zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy wynika
z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, która jednocześnie ustala zakres merytoryczny opracowania. Organ opracowujący
projekt Studium jest zobowiązany do sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko
(art. 51, ust. 1) oraz przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji Studium i zapewnienia w nim udział społeczeństwa (art. 54, ust 1 i
2). Art. 50 zobowiązuje do przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
także w przypadku wprowadzania zmian do już przyjętego dokumentu.
Zmiana studium została zainicjowana uchwałą nr XVII/131/2012 Rady Miasta Oleśnicy z dnia 28 lutego 2012 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Oleśnicy, w granicach administracyjnych miasta Oleśnicy.
Celem sporządzenia prognozy jest ocena skutków (zarówno negatywnych, jak i pozytywnych), jakie mogą wynikać z projektowanego przeznaczenia terenów oraz realizacji ustaleń projektu Studium na środowisko, a w szczególności na różnorodność biologiczną, ludzi,
zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne
oraz zabytki, z uwzględnieniem wzajemnych powiązań między tymi elementami. Prognoza
identyfikuje przewidywane zagrożenia dla środowiska, które mogą powstać na terenach znajdujących się w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń Studium.
1.2. Metody pracy
W trakcie przygotowania niniejszego opracowania rozpoznano walory i zasoby przyrodnicze, stan zagospodarowania, walory krajobrazowe, stan środowiska i istniejące zagrożenia oraz uciążliwości dla środowiska i zdrowia człowieka. Wykorzystano opracowania poruszające problematykę ochrony środowiska gminy, materiały kartograficzne, a także przeprowadzono wizję terenu.
Zastosowana w prognozie metoda polega na porównaniu aktualnego funkcjonowania
środowiska obszaru z funkcjonowaniem przewidywanym jako skutek realizacji ustaleń projektu zmiany Studium.
Realizacja ustaleń zawartych w projekcie zmiany Studium spowoduje zróżnicowane
zmiany w środowisku. Ich charakter, intensywność oraz zasięg uzależniony będzie od faktycznego sposobu zagospodarowania terenu oraz stopnia realizacji zapisów zawartych w projekcie zmiany Studium.
Ocenę następstw realizacji ustaleń projektowanego dokumentu dokonano z podziałem
ze względu na wpływ na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego i antropogenicznego (w tym na zdrowie ludzi) znajdującego się w obrębie granic omawianego obszaru,
uwzględniając wzajemne zależności między nimi. Wpływ na środowisko skutków realizacji
ustaleń projektu zmiany Studium różnicuje się w zależności od:
– bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane;
– okresu trwania oddziaływania – długoterminowe, średnioterminowe, krótkoterminowe;
– częstotliwości oddziaływania – stałe, chwilowe;
– charakteru zmian – pozytywne, negatywne, bez znaczenia;
3
–
zasięgu oddziaływania – miejscowe, lokalne, ponadlokalne, regionalne, ponadregionalne;
– trwałości przekształceń – nieodwracalne, częściowo odwracalne, odwracalne, możliwe
do rewaloryzacji;
– intensywności przekształceń - nieistotne, nieznaczne, zauważalne, duże, zupełne.
Oddziaływanie na poszczególne komponenty środowiska zgodnie z przyjętymi założeniami przedstawiono również w formie tabelarycznej i na rysunku prognozy.
1.3. Wykorzystane materiały
Na potrzeby niniejszego opracowania wykorzystano następujące opracowania:
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Oleśnica” zatwierdzone uchwałą nr XIV/99/99 Rady Miejskiej Oleśnicy z dnia 26 listopada 1999 r. ze zmianą wprowadzoną uchwałą nr XV/108/2007 z dnia 30.11.2007 r.;
– Strategia rozwoju miasta Oleśnica, Oleśnica-Wrocław 2001 r.;
– Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta Oleśnicy na lata 2012 – 2015 z
perspektywą na lata 2016 – 2019;
– „Opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Oleśnicy”, R. Stopka, Wrocław 2006 r.;
– Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa dolnośląskiego, Zarząd Województwa Dolnośląskiego, Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu, 2005 r.;
– Plan zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego;
– Raporty o stanie środowiska województwa dolnośląskiego publikowane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu;
– Standardowy formularz danych obszaru Natura 2000 „Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego”;
– Podręczniki
metodyczne
zamieszczone
na
stronie
internetowej
http://natura2000.gdos.gov.pl/ - Tom 6. Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków);
– „Chronione gatunki zwierząt gminy Oleśnica”, praca zbiorowa, rok 1993;
– „Inwentaryzacja stanowisk roślin chronionych na terenie gminy Oleśnica”, M. Kossowska, M. Turzańska, Wrocław 1993 r.;
– „Wpływ elektrowni słonecznych na środowisko przyrodnicze”, prof. dr hab. Piotr Tryjanowski, UAM, Poznań, Andrzej Łuczak, ENINA („Czysta Energia” – nr 1/2013);
– Opracowania kartograficzne i inne dane zamieszczone na serwisie
http://maps.geoportal.gov.pl;
– Aktualne akty prawne pochodzące z bazy umieszczonej na stronie internetowej
http://isip.sejm.gov.pl.
Inne, nie wymienione w powyższym spisie pozycje podane są w tekście.
–
1.4. Informacje o zawartości, głównych celach projektu zmiany Studium
Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy określa politykę przestrzenną
gminy, w tym lokalne zasady zagospodarowania. Głównym celem opisywanego dokumentu
jest zapewnienie podstaw formalno-prawnych i merytorycznych do przygotowania realizacji
inwestycji powodujących skutki przestrzenne w obszarze Miasta Oleśnica. Realizacja celów
przestrzennej polityki odbywa się za pośrednictwem miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz decyzji o
lokalizacji inwestycji celu publicznego.
Celem zmiany studium jest dostosowanie dokumentu do aktualnie obowiązujących
przepisów prawa, aktualizacja uwarunkowań przestrzennych oraz weryfikacja kierunków za4
gospodarowania przestrzennego miasta w odniesieniu do nowych uwarunkowań i polityki
przestrzennej miasta.
Utrzymuje się podstawowe założenia rozwoju przestrzennego miasta określone w poprzedniej edycji Studium. Wskazuje się miejsca przeznaczone na zabudowę mieszkaniową
oraz tereny inwestycyjne (m.in. tereny przemyslowo-usługowe). Aktualizacją objęto systemy
komunikacji i infrastruktury technicznej zapewniając ich dalszy rozwój. Dopuszcza się możliwość pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Zachowuje się istniejące zainwestowanie gminy oraz istniejącą sieć drogową. Istotne jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju
osadnictwa oraz ochrona cennych elementów środowiska, w tym zasobów wodnych, krajobrazu dolin rzecznych oraz terenów leśnych. Ponadto kreuje się nowe tereny zieleni parkowej.
2.
Ocena stanu i funkcjonowania środowiska oraz tendencje zmian przy
braku realizacji zmiany Studium
2.1
Charakterystyka środowiska przyrodniczego
Położenie geograficzne i administracyjne
Miasto Oleśnica położone jest w południowo - zachodniej części powiatu oleśnickiego
w województwie dolnośląskim. Przez jego teren przebiega droga ekspresowa nr 8 (Wrocław –
Warszawa), droga krajowa nr 25 (Oleśnica – Ostrów Wielkopolski), drogi wojewódzkie nr
340 (Oleśnica – Ścinawa) i nr 451 (Oleśnica – Bierutów) oraz drogi powiatowe i gminne.
Przez Oleśnicę przebiegają linie kolejowe nr 143, 181, 281 relacji Wrocław – Warszawa, Oleśnica – Kluczbork oraz Oleśnica – Jarocin.
Według podziału Polski na jednostki fizyczno geograficzne J. Kondrackiego teren ten
położony jest w mikroregionie Równina Oleśnicko-Bierutowska, w obrębie mezoregionu
Równina Oleśnicka, który jest częścią makroregionu Nizina Śląska.
Równina Oleśnicka jest dużym mezoregionem Niziny Śląskiej na prawym brzegu Odry, ograniczonym od północy Wzgórzami Trzebnickimi i Wzgórzami Twardogórskimi, od
południa i zachodu Pradoliną Wrocławską od południa Równiną Opolską i wschodu Wysoczyzną Wieruszowską. Rzeźba terenu jest mało urozmaicona, średnie wysokości wahają się w
przedziale 130 – 150 m n..pm., rzadko przekraczają 160 m n.p.m., głównie w części wschodniej i północnej.
Morfologia terenu
Pod względem morfologicznym teren miasta tworzy powierzchnie zdenudowanej wysoczyzny morenowej, rozciętej doliną rzeki Oleśnica, do której od północy przylega zdenudowana wysoczyzna sandrowa. Rzeźba terenu na znacznym obszarze jest wyrównana, bardziej
urozmaicona jest w południowej i południowo-zachodniej części. Tutaj, ponad lekko falistą
powierzchnią terenu, wznoszą się niewielkie połogie wyniesienia o wysokościach względnych
dochodzących do 2,5-5 m. Deniwelacje w granicach administracyjnych miasta sięgają 26,2 m.
Najwyżej położony jest punkt (166,4 m n.p.m.) w rejonie Osady Bystre, najniżej w zachodniej
części obszaru (138 m n.p.m.).
W granicach miasta wyróżnić można następujące jednostki morfologiczne:
− Wysoczyznę morenowa płaską,
− Dolinę rzeki Oleśnicy,
− Dolinki boczne,
− Formy antropogeniczne.
5
Wysoczyzna morenowa płaska obejmuje większą część terenu opracowania. Jest to teren na ogół płaski o spadkach w przedziale 0 – 2 %. Jedynie w rejonie osad Bystre – Wądoły i
osiedla Rataje występują lokalnie spadki ok. 5%. Tu tez występują najwyższe partie terenu
opracowania przekraczające często 150 m n.p.m. z kulminacja w rejonie Bystre 166,4 m
n.p.m. Wysoczyzna rozcięta jest doliną rzeki Oleśnicy oraz siecią drobnych cieków i rowów
melioracyjnych. Dolina rzeki Oleśnicy rozdziela powierzchnie wysoczyzny na dwie nierówne
części, różniące się genezą. Powierzchnia wysoczyzny w północno-zachodniej części miasta
to forma pochodzenia fluwialno-denudacyjnego, w południowa glacjalnego. Około 2/3 miasta
znajduję się po południowej stronie doliny rzeki Oleśnicy., Rowy i drobne cieki rozcinają
również część wysoczyznową.
Dolina rzeki Oleśnicy stanowi wyraźną formę morfologiczną charakteryzującą się
zmienną szerokością w przedziale od 300 do 700 metrów z płaskim zabagnionym dnem, licznymi podmokłościami i gęstą siecią rowów melioracyjnych oraz niewielkimi stawami. Jest to
forma o założeniach plejstoceńskich, ostatecznie ukształtowana w holocenie. W jej obrębie
zaznaczają się dwa poziomy morfologiczne obejmujące powierzchnię terasy zalewowej i
nadzalewowej. Dno doliny wyścielone jest utworami akumulacji fluwialnej stanowiącymi
mady rzeczne, namuły, piaski lokalnie żwiry.
Dolinki boczne to dolinki nieckowate lub plaskodenne o szerokości od 50 do 150 m
rozcinające obszar wysoczyzny do głębokości 2 – 3 m. Lokalnie, w obrębie dolinek bocznych,
występują niewielkie podmokłości stanowiące użytki zielone.
Formy antropogeniczne to powierzchnie znacznie przeobrażone w wyniku działalności
czowieka – formy wgłębne lub nadpoziomowe, zaburzające wygląd terenu – miejsca eksploatacji kruszyw naturalnych liczne nasypy dróg, linii kolejowych, sztuczne zbiorniki wód powierzchniowych wraz z przekształconym wokół nich terenem poeksploatacyjnym, a także
kilka niewielkich wyrobisk związanych z zakończona eksploatacja piasków.
Budowa geologiczna, surowce mineralne
Pod względem geologicznym obszar miasta położony jest w zasięgu monokliny przedsudeckiej (basenu sedymentacyjnego) powstałej pod koniec karbonu i wypełnionej osadami
karbońskimi, permskimi (facji lądowej i morskiej) oraz skałami triasowymi - retyku. Lite skały osadowe starszego podłoża przykryte są osadami kenozoicznymi. Są to utwory trzeciorzędowe reprezentowane przez miocen górny w postaci iłów serii poznańskiej. Utwory te zawierają miejscami przewarstwienia piaszczyste i piaszczysto-mułkowe oraz pokłady i soczewki
węgla brunatnego. Przewarstwienia te spotyka się licznie w części spągowej i środkowej osadów. Utwory trzeciorzędowe przykryte są utworami młodszymi, tj. utworami plejstoceńskimi
związanymi ze stadiałem Warty zlodowacenia środkowopolskiego, tworzącymi tu mozaikę
utworów różnej genezy: utwory lodowcowe, wodnolodowcowe i rzeczne. W części środkowej
na powierzchni występują piaski i żwiry wodnolodowcowe, w postaci niewielkiego płata, do
którego przylega glina zwałowa. Glina zawałowa występuje w postaci utworu gliniastopylastego lub piaszczystego po stronie południowej doliny Oleśnicy, niewielkiego płata w
części północno-wschodniej miasta. Do gliny zwałowej od zachodu przylega płat utworów
zastoiskowych, powstałych w wyniku osadzania się mułków i piasków w zbiorniku w czasie
deglacjacji lądolodu. Przylegającą do doliny rzeki Oleśnicy od północy równinę sandrową
budują piaski i żwiry fluwioglacjalne.
Osady holoceńskie wyściełają natomiast dna doliny Oleśnicy i jej dopływów. Wykształcone są one w postaci piasków i żwirów, glin pylastych i namułów. Miąższość utworów
holoceńskich jest zmienna i niekiedy może dochodzić do 2 m.
Do surowców mineralnych o pewnej przydatności dla budownictwa w rejonie miasta
zaliczyć należy piaski i żwiry wodnolodowcowe oraz gliny. Gliny morenowe przeważnie nie
przedstawiają wysokich wartości eksploatacyjnych dla przemysłu materiałów budowlanych z
6
uwagi na domieszki żwiru i węglany wapnia. Eksploatacja piasków nie jest wskazana z uwagi
na występujących na nich bardzo urodzajne gleby, które musiałyby ulec na pewnej powierzchni zdewastowaniu.
Na terenie miasta brak jest obecnie udokumentowanych złóż surowców mineralnych
oraz obszarów objętych koncesją na ich wydobywanie. Niemniej należy odnotować, że w
2011 r. Minister Środowiska występował do Burmistrza Miasta Oleśnica z wnioskiem o zaopiniowanie dwóch odrębnych wniosków o udzielenie koncesji: na poszukiwanie złóż gazu
ziemnego w obszarze „Oleśnica” oraz na poszukiwanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego w
obszarze „Prusice”.
Wody powierzchniowe i zagrożenie powodziowe
Miasto Oleśnica jest położone w zlewni rzeki Widawy. Głównym ciekiem jest rzeka
Oleśnica, prawobrzeżny dopływ Widawy. Na terenie miasta znajduje się kilka małych dopływów Oleśnicy oraz rowów melioracyjnych, z których wody odprowadzane są do tej rzeki. W
południowo-wschodniej części miasta swoje źródła mają niewielkie dopływy Ciesielskiej Wody oraz Świerznej. W północnej i południowo – zachodniej części miasta znajduje się kilka
niewielkich zbiorników wód stojących. Średni spadek Oleśnica jest niewielki i wynosi ok.
2‰. Przepływa przez miasto na odcinku 6 km. Na całej długości rzeka posiada koryto uregulowane. Na terenie miasta znajduje się kilka małych dopływów Oleśnicy oraz rowów melioracyjnych, z których wody odprowadzane są do rzeki Oleśnicy.
W granicach administracyjnych miasta Oleśnica znajduje się kilka niewielkich zbiorników wód stojących, a przede wszystkim w południowo-zachodniej i północnej części miasta.
Zagrożenie powodziowe na terenie miasta jest niewielkie. Przepływy w rzece Oleśnica
nie wykazują większych wahań. Szerokie dno doliny w obrębie, którego przebiega koryto rzeki sprawia, że wody powodziowe nie mieszczące się w obrębie koryta nie stanowią żadnego
zagrożenia dla terenów pozadolinnych. Reżim hydrologiczny cieków charakteryzuje się wezbraniami roztopowymi, występującymi w styczniu i marcu. Niżówki obserwuje się w miesiącach letnich czerwiec –msierpień. Cieki w dolinkach bocznych, posiadają w górnych swych
biegach cechy cieków epizodycznych. Woda pojawia się w potokach na tej wysokości tylko
okresowo, po długotrwałych opadach.
Dla terenu miasta Oleśnicy został sporządzony w 2006 roku „Plan operacyjny ochrony
przed powodzią miasta Oleśnicy”, zatwierdzony przez Burmistrza Oleśnicy. Dokument ten
stanowi załącznik do Planu Reagowania Kryzysowego Miasta Oleśnicy i zawiera szczegółowy
plan postępowania w razie wystąpienia zagrożenia powodzią. Na terenie miasta nie zostały
wyznaczone obszary szczególnego zagrożenia powodzią, rozumiane zgodnie z przepisami
ustawy Prawo Wodne.
Wody podziemne
Miasto Oleśnica znajduje się w Makroregionie zachodnim Niżu Polskiego, w obrębie regionu wrocławskiego. Wody podziemne na badanym terenie występują na różnych głębokościach pod powierzchnia terenu i reprezentują różne poziomy wodonośne. Znaczenie użytkowe mają wody podziemne piętra trzeciorzędowego i czwartorzędowego.
Piętro trzeciorzędowe stanowią wody w utworach piaszczystych, rzadziej żwirowych,
o charakterze soczew o zróżnicowanej miąższości i rozciągłości w obrębie dominującego
kompleksu ilastego. Wydajności otworów studziennych czerpiących z piętra trzeciorzędowego
wahają się w granicach od kilku do 70 m3/h.
W rejonie Oleśnicy piętro czwartorzędowe związane jest ze strukturą doliny kopalnej
pra-Odry. Wody podziemne występują w utworach piaszczysto-żwirowych tworzących warstwy o zróżnicowanej miąższości. Pierwszy poziom wód podziemnych (gruntowych), szcze7
gólnie w dolinie rzeki Oleśnica zalega na głębokości do 1m p.p.t., często bezpośrednio pod
glebą, przez co wody podziemne tego poziomu są szczególnie narażone na zanieczyszczenia.
Na terenie miasta Oleśnica (północno-zachodnia, centralna i południowo-wschodnia
część miasta) występuje Główny Zbiornik Wód Podziemnych, który ze względu na duże zasoby i wysoką jakość wód podlega szczególnej ochronie. GZWP - 322 „Zbiornik Oleśnica” wyznaczony jest w ośrodku porowym utworów czwartorzędowych, o powierzchni 246,0 km2,
średnia głębokość piętra waha się w granicach 30-160 m. p.p.t., natomiast zasoby dyspozycyjne są równe 49 tys. m3/d. Jest to obszar wysokiej ochrony (OWO). Granicami tego zbiornika
objęte jest prawie 75% powierzchni miasta .
Klimat lokalny
Miasto Oleśnica charakteryzuje się klimatem typowym dla najcieplejszych regionów
klimatycznych kraju, o średniej rocznej temperaturze około 8,5°C. Według regionalizacji klimatologicznej W. Okołowicza teren opracowania położony jest w zasięgu regionu śląskowielkopolskiego, znajdującego się pod dominującym wpływem mas powietrza oceanicznego.
Uprzywilejowanie termiczne obszaru wyraża się także w średniej wieloletniej temperaturze najzimniejszego miesiąca w roku, tj. stycznia, która wynosi około –1,7°C. Średnie temperatury maksymalne wynoszą: 13°C dla roku, 24°C dla lipca i 1,5°C dla stycznia; średnie
temperatury minimalne wynoszą odpowiednio: 3,5° C, 13°C i –4,5°C. Dni upalnych (śr. dob.
>25°C) jest 6, a bardzo mroźnych (śr.dob. < -10°C) jest 1 - 2. Średnio w roku notuje się około
120 dni z przymrozkami (T min. dob. < 0°C). Absolutne maksima temperatury mogą osiągać
+36°C, a absolutne minima poniżej –30°C.
Roczna suma usłonecznienia wynosi około 1550 godzin. Najsłoneczniejszym miesiącem w roku jest czerwiec, na który przypada średnio 200-225 h słonecznych (średnio 7 godzin
słonecznych na dobę) podczas gdy w grudniu około 1 godzina ze słońcem. Roczna suma opadów wynosi około 580 mm. Na półrocze ciepłe przypada około 350 mm opadów, w tym na
lipiec, który jest miesiącem o najwyższej sumie opadów w roku – około 90 mm (w styczniu
40-50 mm). Średnio w roku notuje się około 22 dni z burzą i 30 do 40 dni z mgłą. Opady atmosferyczne cechuje zmienność w poszczególnych porach roku tj. występowanie deszczów
nawalnych w porze letniej z maksimum lipcu oraz zmienność w poszczególnych latach tj. występowanie na przemian lat suchych i mokrych.
W ciągu roku przeważają wiatry związane z cyrkulacja atmosferyczna zachodnią; z
kierunku W – 20,8%, kierunku SW – 15,5%, południowego –11,0%, wschodniego -10,5%,
udział cisz wynosi rocznie 11,5%.
Średnie prędkości wiatru wynoszą 3,0-3,5 m/s. Cisze obejmują 5-10% obserwacji w roku.
Warunki klimatu lokalnego na badanym terenie są zróżnicowane. Niekorzystne warunki występują w dolinie Oleśnicy. Tam występują częste inwersje termiczne i podwyższona
wilgotność w porównaniu z pozostałymi terenami.
Obszary pozadolinne obejmujące głównie powierzchnie wysoczyzn plejstoceńskich płaskich, charakteryzują się korzystnymi warunkami solarnymi, termicznymi, jak również wilgotnościowymi i anemometrycznymi. Poszczególne powierzchnie terenu są dobrze przewietrzane, wolne od zastoisk chłodnych mas powietrza.
Gleby
Poza obszarami zabudowanymi miasta Oleśnica znaczną część obszaru pokrywają gleby płowe wytworzone na glinie. Są to gleby o najczęściej wysokich walorach produkcyjnych,
z uwagi na korzystne warunki gruntowo-wodne i fizykochemiczne. Gleby te, zaliczone do
kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego oraz żytniego bardzo dobrego i dobrego, występują w części południowej, zachodniej oraz północno-zachodniej części obszaru. Gleby
8
najniższych klas bonitacyjnych, wytworzone z utworów piaszczystych tworzą niewielkie enklawy we wschodniej i południowo-zachodniej części obszaru. Warunki dla produkcji rolniczej w obrębie tych gleb są mało korzystne. W obrębie doliny rzeki Oleśnicy występują mady
rzeczne, głównie wytworzone z piasków luźnych, albo słabo gliniastych, zaliczane do kompleksu użytków zielonych średnich. Znaczna część gleb na terenach zabudowanych została
antropogenicznie przekształcona. Największy udział w powierzchni gruntów ornych miasta
mają gleby klas IIIa, IIIb i IVa, a użytków zielonych - klas III i IV.
Świat przyrody
Występujące na terenie Oleśnicy parki i tereny zielone stanowią bardzo istotny element
systemu powiązań przyrodniczych miasta z terenami pozamiejskimi oraz miejsce wykorzystywane do różnego rodzaju rekreacji. Dość duży obszar zieleni stanowią dawne pola irygacyjne we wschodniej części miasta. Wąski pas zieleni w dolinie towarzyszy rzece Oleśnicy
przepływającej przez miasto, stanowiąc tym samym korytarz ekologiczny pełniący istotną rolę
w ekosystemie miasta.
Bioróżnorodność miasta Oleśnica jest niska. Stanowi o tym kilka powodów, z których
główny to duży udział terenów zabudowanych oraz wysoki 86% udział gruntów ornych w
ogólnym areale terenów użytkowanych rolniczo. Na tereny zielone (łąki, pastwiska, lasy)
przypada bardzo mały odsetek terenu.
W Oleśnicy jest 7 parków spacerowo – wypoczynkowych (zajmują one powierzchnię
21,7 ha), 5 zieleńców (4,0 ha) oraz 33,7 ha terenów zieleni osiedlowej. Zieleń uliczna zajmuje
18,3 ha. Do tego dochodzą 3 cmentarze (5,2 ha) i ogrody działkowe.
W trakcie inwentaryzacji przyrodniczej wykonanej w 1993 na terenie miasta nie znaleziono gatunków chronionych roślin. Poza obszarem Natura 2000 nie identyfikuje się cennych
siedlisk przyrodniczych.
W Oleśnicy stwierdzono występowanie chronionych gatunków ptaków. Występują tu
stanowiska łabędzia niemego, bociana białego, kwiczoła, pustułki i kolonie brzegówki.
Chronione gatunki ssaków to nietoperze. Są tu stanowiska: nocka dużego, nocka rudego, mroczka późnego, gacka brunatnego. Stwierdzono je na zamku i w kościele. Żerujące nietoperze obserwowano nad stawami.
W rzece Oleśnicy, tuż powyżej miasta w Sokołowicach, stwierdzono następujące niechronione gatunki ryb: płoć, słonecznica, kiełb, ciernik.
2.2
Prawne formy ochrony przyrody
Pomniki przyrody
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody pomniki przyrody „to pojedyncze twory przyrody
ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej,
kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami,
wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków
rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz
jaskinie”. Na terenie miasta Oleśnica odnaleźć można następujące pomniki:
− dąb szypułkowy – zlokalizowany w parku przy ul. Wały Jagiellońskie naprzeciwko
budynku nr 6 (Decyzja Wojewody Wrocławskiego nr 34/64/98)
− 2 dęby szypułkowe - park miejski ul. Wałowa - ul. Wały Jagiellońskie (decyzja Rady
Miasta nr VI/39/03)
− 2 buki zwyczajne - park miejski ul. Wałowa - ul. Wały Jagiellońskie (decyzja Rady
Miasta nr VI/39/03).
9
Obszar o znaczeniu dla Wspólnoty Natura 2000 „Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego”
PLH020091
Za obszar Natura 2000 uznaje się obszar specjalnej ochrony ptaków, specjalny obszar
ochrony siedlisk lub obszar mający znaczenie dla Wspólnoty, utworzony w celu ochrony populacji dziko występujących ptaków lub siedlisk przyrodniczych lub gatunków będących
przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej. Zgodnie z art. 33 ustawy o ochronie
przyrody, na obszarze Natura 2000 zabrania się podejmowania działań mogących znacząco
negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności mogących:
- pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla
których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000;
- wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura
2000;
- pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 i jego powiązań z innymi obszarami.
Zezwolenie na realizację planu lub przedsięwzięcia mogącego znacząco negatywnie
oddziaływać na cele ochrony istniejących lub zgłoszonych obszarów Natura 2000 może zostać
wydane wyłącznie w przypadku zaistnienia koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego, czyli:
- zapewnienia ochrony zdrowia i życia ludzi;
- zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego (np. budowa infrastruktury wojskowej,
ochrona przed powodzią);
- uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska
przyrodniczego (np. budowa oczyszczalni ścieków).
W takich przypadkach musi być zapewniona tzw. kompensacja przyrodnicza, niezbędna do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000. Może
to być np. objęcie ochroną innego dodatkowego terenu, na którym występują takie same siedliska lub gatunki, dla których ochrony powołano lub zamierzano powołać dany obszar Natura
2000.
Obszar „Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego” stanowi kompleks łąk kośnych
wilgotnych i świeżych oraz szuwarów po obu stronach rzeki Oleśnicy i Boguszyckiego Potoku. Obejmuje on też las (w tym priorytetowe łęgi olszowo-jesionowe) oraz w nieznacznym
stopniu pola uprawne. Obszar mieści się pomiędzy miejscowościami: Rataje, Boguszyce, Kolonia Miodary, Nowica, Sosnówka, Ostrowina, Junoszyn, Cieśle, Spalice. Ostoję rozcina w
południowej części obwodnica miasta Oleśnica. Obszar zajmuje powierzchnię 1118,81 ha. Na
terenie miasta znajduje się jego południowy kraniec obejmujący dolinę rz. Oleśnica.
Obszar ma kluczowe znaczenie dla przetrwania czerwończyka fioletka (Lycaena helle)
na Dolnym Śląsku. Obejmuje jedno z dwóch stanowisk gatunku w tym województwie potwierdzone po 1995 roku oraz stanowisko stwierdzone w latach 80-tych XX w. Stanowiska te
stanowią najbardziej na zachód wysuniętą wyspę zasięgu na Równinie Oleśnickiej, położonego (fragmentami łąk) stąd po rejon Namysłowa w woj. opolskim. Obszar chroni rzadkie już na
Nizinie śląskiej zespoły ekstensywnych łąk wilgotnych (świeżych, kaczeńcowych i trzęślicowych) z rdestem wężownikiem (Polygonum bistorta) rośliną żywicielską gąsienic czerwończyka fioletka. Dodatkowo wartość ostoi podwyższa obecność licznych populacji trzepli zielonej, pachnicy dębowej, czerwończyka nieparka, kumaka nizinnego, wydry i bobra. Cenne są
również dobrze zachowane na terenie obszaru płaty priorytetowych łęgów olszowojesionowych stanowiących końcowe ogniwo sukcesji w dolinach Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego.
10
2.3
Stan oraz tendencje przeobrażeń środowiska przyrodniczego
Informacje o problemach środowiska istotnych z punktu widzenia projektu zmiany Studium
Istniejące problemy ochrony środowiska, istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, to:
- zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych wynikające z niedostatecznego skanalizowania obszaru;
- emisja zanieczyszczeń atmosferycznych ze źródeł punktowych (użytkowanie instalacji
grzewczych o niskiej sprawności opartych o paliwa stałe) oraz transportu;
- degradacja klimatu akustycznego w otoczeniu dróg i linii kolejowych.
Powietrze atmosferyczne
Zanieczyszczenie powietrza to gazy oraz aerozole (cząstki stałe i ciekłe unoszące się w
powietrzu), które zmieniają jego naturalny skład. Mogą one być szkodliwe dla zdrowia ludzi,
zwierząt i roślin, a także niekorzystnie wpływać na glebę, wody i inne elementy środowiska
przyrodniczego.
Wyróżnia się trzy główne grupy zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Należą
do nich źródła komunalno-bytowe, transport drogowy oraz przemysł.
Źródła komunalno-bytowe, w głównej mierze odpowiedzialne są za podwyższone stężenia zanieczyszczeń, szczególnie pyłu zawieszonego, benzo(a)pirenu i dwutlenku siarki, w
sezonie zimowym. Stosowanie w lokalnych kotłowniach i domowych piecach grzewczych
niskosprawnych urządzeń i instalacji kotłowych, ich zły stan techniczny i nieprawidłowa eksploatacja oraz spalanie złej jakości paliw (zasiarczonych, zapopielonych i niskokalorycznych
węgli, mułów węglowych, a także wszelkich odpadów z gospodarstw domowych), są głównym powodem tzw. niskiej emisji. Duża ilość źródeł wprowadzających zanieczyszczenia z
kominów o niewielkiej wysokości sprawia, że zjawisko to jest bardzo uciążliwe, gdyż zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej
zabudowie mieszkaniowej.
Transport drogowy wpływa na całoroczny poziom tlenków azotu w powietrzu oraz
podwyższony poziom pyłu zawieszonego PM10 i benzenu. Duże zanieczyszczenie powietrza
występuje na skrzyżowaniach głównych ulic i dróg, przy trasach komunikacyjnych o dużym
natężeniu ruchu biegnących przez obszary o zwartej zabudowie. Przyczyną nadmiernej emisji
zanieczyszczeń ze środków transportu jest przede wszystkim zły stan techniczny pojazdów,
ich nieprawidłowa eksploatacja, przestoje w ruchu spowodowane złą organizacją ruchu i zbyt
małą przepustowością dróg.
Do najważniejszych źródeł emisji zanieczyszczeń na terenie miasta Oleśnica należy zaliczyć transport samochodowy (spaliny, pylenie z drogi), spalanie paliw stałych dla celów
energetycznych i grzewczych (ciepłownie oraz zwłaszcza indywidualne systemy spalania)
oraz przemysł. Wśród źródeł przemysłowych należy wskazać na Centralną Ciepłownię.
Oceny jakości powietrza na terytorium kraju dokonuje się z uwzględnieniem dwóch
grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ustanowionych ze
względu na ochronę roślin. Podstawę oceny jakości powietrza stanowi określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu poziomy substancji w powietrzu: dopuszczalne, docelowe, celów długoterminowych oraz alarmowe. Ocenę jakości powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi
wykonano dla następujących zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, ozonu, benzenu, pyłu zawieszonego PM10, ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w pyle PM10 oraz pyłu zawieszonego PM2.5. Bada11
nia jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego prowadzone są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
Oceny i wynikające z nich działania odnoszone są do jednostek terytorialnych nazywanych strefami, obejmujących obszar całego kraju. Podział kraju na strefy został wprowadzony
Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r w sprawie stref, w których
dokonuje się oceny jakości powietrza. Według tego podziału, obszar miasta Oleśnica znajduje
się w strefie dolnośląskiej. Obecnie obowiązuje podział, według którego strefę stanowi: aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy, miasto o liczbie mieszkańców powyżej
100 tysięcy, pozostały obszar województwa. Wynikiem oceny, zarówno pod kątem kryteriów
dla ochrony zdrowia jak i kryteriów dla ochrony roślin dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do jednej z następujących klas: A (jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych), B (jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy
dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines
tolerancji), C (jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe), D1 (jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego), D2 (jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom
celu długoterminowego).
Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za rok 2012 wg kryteriów
ochrony zdrowia, strefa dolnośląska, pod względem poziomów dwutlenku siarki, dwutlenku
azotu, tlenkiem węgla, benzenu, arsenu, kadmu, niklu i pyłu zawieszonego PM.2,5 kwalifikuje
się do klasy A, w której nie stwierdza się przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń i zaleca się utrzymanie jakości powietrza na tym samym lub lepszym poziomie. Natomiast ze
względu na zanieczyszczenie pyłem zawieszonym PM10, ozonem, i benzo(a)pirenem strefa
została zakwalifikowana do klasy C, co skutkuje koniecznością opracowywania programu
ochrony powietrza.
W związku ze stwierdzonymi w 2011 r. przekroczeniami dopuszczalnych wartości zanieczyszczeń, wystąpiła konieczność opracowania programu ochrony powietrza (ze względu
na kryterium ochrony zdrowia ludzi) dla strefy dolnośląskiej obejmującej m.in. powiat oleśnicki. Uchwałą nr III/44/10 z dnia 28 grudnia 2010 r. Sejmik Województwa Dolnośląskiego
przyjął „Naprawcze programy ochrony powietrza dla stref na terenie województwa dolnośląskiego, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu”. Z danych o stanie środowiska wynikało, że dla powiatu oleśnickiego nie było potrzeby opracowania dedykowanego programu ochrony powietrza. Natomiast dla obszaru całego Dolnego Śląska opracowano taki dokument ze względu na przekroczenia zawartości ozonu.
Na wszystkich stacjach monitorujących zawartość ozonu na Dolnym Śląsku (poza Jeleniowem
w 2009 r.) przekroczono dopuszczalne wartości ozonu oraz poziomy celów długoterminowych. Przyczyną tego stanu jest m.in. oddziaływanie naturalnych źródeł emisji lub zjawisk
naturalnych niezwiązanych działalnością człowieka, niekorzystne warunki klimatyczne/meteorologiczne oraz wpływ zanieczyszczeń transgranicznych. Nie można jednak pominąć
faktu, że największy wpływ na powstawanie ozonu w dolnych warstwach atmosfery mają
tlenki azotu oraz niemetanowe lotne związki organiczne i w mniejszym stopniu tlenek węgla.
Największe znaczenie dla powstawania tlenków azotu mają procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii, transport drogowy oraz procesy spalania w przemyśle. Natomiast w zakresie emisji niemetanowych lotnych związków organicznych największy wpływ
mają: stosowanie rozpuszczalników i innych substancji, procesy produkcyjne, procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym i transport drogowy.
12
Klimat akustyczny
Standardy jakości klimatu akustycznego zależą od funkcji i przeznaczenia terenu,
zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Tabela 1). Na obszarze miasta identyfikuje się
tereny chronione przed hałasem w postaci terenów zabudowy jednorodzinnej, wielorodzinnej,
zagrodowej, szkół i przedszkoli oraz szpitala.
Tab. 1 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie energetyczne, wyrażone wskaźnikami LDWN i LN, które
to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem.
Rodzaj terenu
Strefa ochronna „A” uzdrowiska
Tereny szpitali poza miastem
Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
Tereny zabudowy związanej ze stałym pobytem dzieci i młodzieży
Tereny domów opieki społecznej
tereny szpitali w miastach
Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego
Tereny zabudowy zagrodowej
Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe
Tereny mieszkaniowo-usługowe
Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców 2)
Dopuszczalny długookresowy średni poziom
dźwięku A w dB
Pozostałe obiekty i działalność
Drogi lub linie kolejowe1)
będąca źródłem hałasu
LDWN
LN
LDWN
LN
przedział czasu odniesienia równy wszystkim
dobom w roku
porom nocy
dobom w roku
porom nocy
50
45
45
40
64
59
50
40
68
59
55
45
70
65
55
45
Objaśnienia:
1)
Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych.
2)
Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys. mieszkańców, można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.
Na klimat akustyczny Oleśnicy wpływa przede wszystkim emisja hałasu związana z
komunikacją drogową i kolejową oraz w mniejszym stopniu z emisją ze źródeł przemysłowych.
Głównym źródłem hałasu na obszarze miasta jest ruch samochodowy, zwłaszcza ruch
ciężarowy tranzytowy po drodze krajowej nr 8 (zaznacza się, że oddana do użytku obwodnica
w ciągu drogi ekspresowej S-8 w znacznym stopniu ograniczyła to zjawisko droga krajowa
obecnie nie przebiega już przez centrum miasta), przebiegającej przez intensywnie zabudowaną część miasta. Ruch samochodowy powoduje istotne pogorszenie klimatu akustycznego w
obrębie zabudowy mieszkaniowej. Mniejsze natężenie ruchu i mniejsza uciążliwość hałasowa
związana jest z przebiegiem odcinków dróg wojewódzkich: drogi nr 340 relacji OleśnicaŚcinawa (wylot z miasta w kierunku NW), drogi nr 446 relacji Oleśnica-Kalisz (wylot z miasta w kierunku SE), drogi nr 451 – relacji Oleśnica-Kluczbork.
Poziom hałasu i związana z nim uciążliwość zależy od natężenia ruchu, udziału pojazdów ciężkich w ogólnej liczbie przemieszczających się pojazdów, od odległości elewacji zabudowy od krawędzi jezdni, od stanu technicznego drogi i jej parametrów technicznych (rodzaj nawierzchni, szerokość pasa drogowego), organizacji ruchu oraz od stanu technicznego
pojazdów. Stan techniczny dróg jest często niezadowalający i wymagają one modernizacji.
13
Pomiary natężenia hałasu na drogach krajowych prowadzone są przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. W roku 2012 opublikowano opracowanie pt. „Mapy akustyczne dla dróg krajowych o ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów rocznie”. W Oleśnicy badano odcinek drogi ekspresowej oraz drogi krajowej nr 8 (ul. Wojska Polskiego). Wyniki badań
udostępnione
są
w
postaci
graficznej
na
stronie
internetowej
http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/. Poziom hałasu w obrębie pasa drogowego wyrażonego
wskaźnikiem LDWN (hałas całodobowy) wynosi ponad 75 dB. W nocy osiąga poziom nie przekraczający 70 dB (wskaźnik LN).
Tereny chronione przed hałasem znajdują się w bezpiecznej odległości od drogi ekspresowej, dzięki czemu w ich obrębie nie notuje się przekroczeń dopuszczalnych poziomów
dźwięku. Niekorzystnie natomiast przedstawia się sytuacja w otoczeniu ul. Wojska Polskiego,
w otoczeniu której znajdują się tereny chronione przed hałasem w postaci zabudowy mieszkaniowej (jedno- i wielorodzinnej), szkół i przedszkoli. Na terenach najbardziej wrażliwych na
hałas (szkoły, przedszkola, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej) położonych w
bezpośrednim sąsiedztwie ulicy, można spodziewać się przekroczeń dochodzących nawet do
10 dB. Na terenach zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej przekroczenia mogą sięgać poziomu kilku decybeli.
Na klimat akustyczny miasta istotnie wpływa również hałas kolejowy. Przez część terenów zabudowy mieszkaniowej miasta (w części południowej i zachodniej) przebiegają dwie
linie kolejowe: relacji Wrocław-Warszawa i Oleśnica-Kluczbork (linie I rzędu) oraz relacji
Oleśnica-Jarocin (linia II rzędu). Najbardziej uciążliwa jest linia kolejowa Wrocław - Warszawa wykorzystywana dla transportu pasażerskiego i towarowego. Na pozostałych liniach
kolejowych ruch pociągów został w ostatnich latach znacznie ograniczony.
Na terenie miasta występują również emitory hałasu przemysłowego. Zgodnie z ustawą
Prawo ochrony środowiska zapewnienie właściwego kształtowania klimatu akustycznego w
otoczeniu obiektów przemysłowych i warsztatów rzemieślniczych jest obowiązkiem ich właściciela (lub innego podmiotu posiadającego do nich tytuł prawny). Na mocy art. 141 i 144
ustawy, działalność zakładów nie może powodować przekroczenia standardów emisyjnych,
jeśli zostały ustalone, ani też powodować przekraczania standardów jakości środowiska poza
terenem, do którego zarządzający ma tytuł prawny, a w przypadku utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, poza tym obszarem. W przypadku stwierdzonego pomiarowo przekraczania dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, powodowanego działalnością zakładu, wydawana jest przez organy ochrony środowiska decyzja o dopuszczalnym poziomie hałasu. Decyzja ta określa dopuszczalny poziom równoważny A hałasu powodowanego działalnością zakładu oddzielnie dla pory dziennej (600 - 2200) i nocnej (2200 - 600). Postępowanie w
przedmiocie wydania decyzji wszczyna się z urzędu. W decyzji mogą być określone wymagania mające na celu zachowanie standardów jakości środowiska, a w szczególności rozkład
czasu pracy źródeł hałasu dla całej doby, z przewidywanymi wariantami. Poprawę klimatu
akustycznego w środowisku podmioty uzyskują przez wymianę urządzeń na emitujące hałas o
mniejszym poziomie, remonty i konserwacje hałaśliwych urządzeń, zastosowanie obudów
dźwiękochłonnych źródeł hałasu, tłumików akustycznych, ekranów, zwiększenie izolacyjności
akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach, likwidację części źródeł hałasu, zmianę
lokalizacji głównych źródeł hałasu w stosunku do obiektów i terenów chronionych lub zmiany
organizacyjne. Działalność kontrolna WIOŚ w zakresie hałasów przemysłowych przyczynia
się systematycznie do zmniejszania ilości obiektów powodujących degradację klimatu akustycznego środowiska.
Jakość wód powierzchniowych
Na stan jakości wód powierzchniowych na terenie gminy największy wpływ mają zanieczyszczenia obszarowe pochodzenia rolniczego, punktowe zrzuty zanieczyszczeń (np. z
14
zakładów przemysłowych), wprowadzanie niedostatecznie oczyszczonych lub nieczyszczonych ścieków bytowych i przemysłowych.
Podstawowym aktem prawnym określającym zasady gospodarowania zasobami wodnymi jest Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku wraz ze szczegółowymi przepisami wykonawczymi. Obecnie obowiązują rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011
r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego
jednolitych części wód powierzchniowych oraz rozporządzenie z dnia 15 listopada 2011 r. w
sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i
podziemnych. Badania jakości wód powierzchniowych prowadzi Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
Przepływające przez miasto i gminę Oleśnica rzeki – Olesnica, Boguszycki Potok,
Świerzna – badane były w 2011 roku. Z ogólnej oceny rzek objętych monitoringiem operacyjnym, wynikają następujące ustalenia:
- rzeka Oleśnica w ujściu do Widawy – wody zaliczono do klasy III pod względem elementów biologicznych (według klasy pięciostopniowej), pod względem fizykochemicznym poniżej poziomu dobrego, natomiast potencjał ekologiczny oceniono w klasie III (wg skali 5-ciostopniowej).
- Potok Boguszycki (ujście do Oleśnicy) – wody zaliczono do klasy II pod względem
elementów biologicznych (według klasy pięciostopniowej), pod względem fizykochemicznym do II klasy, natomiast potencjał ekologiczny oceniono jako dobry.
- rzeka Świerzna (miasto Oleśnica, most Oleśniczka-Ligota) – wody zaliczono do klasy
III pod względem elementów biologicznych (według klasy pięciostopniowej), pod
względem fizykochemicznym poniżej poziomu dobrego, natomiast stan ekologiczny
oceniono w klasie III (wg skali 5-ciostopniowej).
Jakość wód podziemnych
Zagrożenia wód podziemnych wynikają z ich kontaktu z powierzchnią ziemi, wodami
glebowymi, wodami powierzchniowymi oraz opadami atmosferycznymi. W miejscach, gdzie
brak jest izolacji poziomu wodonośnego lub izolacja jest niepełna następuje szybka wymiana
wody, a tym samym przemieszczanie się zanieczyszczeń. Źródłem zagrożeń jakości wód podziemnych, podobnie jak wód powierzchniowych, są zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego
oraz nieczystości przedostające się z obszarów nieskanalizowanych.
Na obszarze województwa dolnośląskiego badania jakości wód prowadzi Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Badania chemizmu wód podziemnych w
ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego prowadzone są przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie. Ocena jakości wód wykonywana jest w oparciu o rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu
wód podziemnych.
W 2010 r. wykonano badania wód podziemnych GZWP nr 322 w Oleśnicy. Otrzymane
wyniki wskazały na III klasę czystości wody, przy czym przesądził o tym stan wody (temperatura), a nie jej skład. W 2011 r. przebadano GZWP nr 322 poza Oleśnicą. W miejscowości
Wabienice (gm. Bierutów) stwierdzono wody IV klasy (o czym przesądził wapń i nikiel). W
miejscowości Stronia (gm. Bierutów) stwierdzono wody I klasy czystości. W gminie Jelcz –
Laskowice przeprowadzono badania w Grędzinie (III klasa ze względu na podwyższone wartości manganu, wapnia i żelaza), Wójcicach (IV klasa ze względu na wapń, fosforany i azotany) i Piekarach (III klasa ze względu na azotany, wapń i wodorowęglany).
15
Jakość gleb
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w 2009 r. przeprowadził badania stanu
zanieczyszczenia gleb w 10 punktach wokół ZNTK Oleśnica S.A. i Centralnej Ciepłowni w
Oleśnicy. Stwierdzono przekroczenie zawartości ołowiu w 1 punkcie pomiarowym oraz benzo(a)pirenu w 9 punktach. Istotne jest zwrócenie uwagi na postępujące zasklepianie powierzchni ziemi (pokrywania ziemi nieprzepuszczalnym materiałem). W ostatnich latach temu
zagadnieniu przypisywana jest coraz większa uwaga. Jest to sutkiem tego, że zasklepianie
zwiększa ryzyko powodzi i niedoborów wody, przyczynia się do globalnego ocieplenia oraz
wpływa niekorzystnie na lokalny mikroklimat. Można je ograniczyć poprzez inteligentne zagospodarowanie przestrzenne i zmniejszenie niekontrolowanego rozwoju miast. W zamian
można wykorzystywać potencjał rozwoju wewnątrz obszarów miejskich na przykład poprzez
rewitalizację terenów poprzemysłowych i zdegradowanych. Środki łagodzące obejmują stosowanie przepuszczalnych materiałów zamiast cementu lub asfaltu, wspieranie „zielonej infrastruktury” i bardziej powszechne wykorzystanie naturalnych systemów zbierania wody deszczowej. Jeżeli środki łagodzące stosowane na miejscu są niewystarczające, można rozważyć
zastosowanie środków kompensacyjnych, które mają na celu poprawę funkcji gleby w innych
miejscach.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Zasady ochrony środowiska przed promieniowaniem elektromagnetycznym określone
są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r., w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposób sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych różnicuje się
wyłącznie ze względu na obecność ludzi (tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową i
miejsca dostępne dla ludności).
Źródłem emisji szkodliwego promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy
są napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia 400 kV, 110 kV, linie średniego i niskiego napięcia, a także bazowe stacje elektrowni komórkowej. Rozkłady pól elektrycznych i magnetycznych występujących w otoczeniu linii są zależne od napięcia znamionowego
linii, prądu jaki przez linie płynie oraz od konstrukcji linii. Promieniowanie elektromagnetyczne może negatywnie oddziaływać na zdrowie ludzi. W zależności od napięcia linii ustala
się strefy bezpieczeństwa, w których obowiązuje zakaz przebywania ludzi, a także zakaz lokalizacji niektórych form zagospodarowania. Na przeważającym obszarze miasta linie przebiegają przez tereny niezagospodarowane, z dala od siedzib ludzkich. Jedynie w niewielu miejscach rozpięte są w sąsiedztwie terenów zamieszkałych.
Pomiary natężenia promieniowania elektromagnetycznego prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. W 2012 r. przeprowadzone przez WIOŚ pomiary natężenia promieniowania elektromagnetycznego obejmowały 45 punktów monitoringowych. Na terenie Oleśnicy badana była stacja znajdująca się przy ul. Klonowej. Badania
poziomów pól elektromagnetycznych w 2012 r. w wytypowanych punktach pomiarowych
zostały wykonane po raz drugi, pierwsze pomiary przeprowadzono w latach 2009-2010. Zarówno pierwsze pomiary, jak i obecne nie wykazały w żadnym punkcie przekroczeń wartości
dopuszczalnej poziomów natężenia pola elektromagnetycznego.
2.4. Tendencje zmian w środowisku w przypadku braku realizacji projektu zmiany Studium
W przypadku odstąpienia od sporządzenia zmiany Studium będącej przedmiotem niniejszej prognozy, zagospodarowanie terenu gminy odbywać się będzie na podstawie obowią16
zującego „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Oleśnicy” z dnia 30 listopada 2007 r. (uchwała Rady Miasta Oleśnica Nr XV/108/2007).
Zakres przestrzenny tej edycji studium w dużej mierze pokrywa się z projektowaną
zmianą. Zmiany w środowisku na terenach przeznaczonych pod rozwój osadnictwa i sieci
drogowej będą miały zbliżony charakter do opisywanego w niniejszej prognozie.
3. Analiza ustaleń projektu zmiany Studium i ocena zgodności z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi
3.1
Ustalenia dotyczące rozwoju zabudowy
W projekcie zmiany Studium zakłada się uwolnienie części przestrzeni rolniczej oraz
terenów niezagospodarowanych na cele budowlane. Główne kierunki rozwoju zabudowy
obejmują tereny mieszkaniowe i komercyjne. Obszary rozwoju funkcji mieszkaniowej dotyczą
przede wszystkim terenów jednostek Rataje, Lucień, Zielone Ogrody, Wądoły i Śródmieście,
gdzie zabudowa stanowić będzie uzupełnienie i kontynuację istniejącej tkanki urbanistycznej.
Oprócz tego planuje się zwiększenie powierzchni terenów usług centrotwórczych w centrum
miasta (Stare Miasto, Śródmieście), usług komercyjnych w Ratajach i Zielonych Ogrodach.
Tereny aktywności gospodarczej z funkcjami produkcyjnymi, składowo-magazynowymi i
usługowymi lokuje się przede wszystkim na obrzeżach miasta. Na terenach przeznaczonych
pod zainwestowanie stwarza się warunki dla rozwoju systemów infrastruktury technicznej, a
także sieci drogowej. W projekcie zmiany Studium zachowuje się istniejące tereny zabudowane.
Realizacja ustaleń zmiany Studium będzie oznaczać zmiany w krajobrazie terenów
rolnych i terenów niezagospodarowanych. Istniejąca przestrzeń tych terenów ulegnie przekształceniu w krajobraz zurbanizowany. Zgodnie z wymogami ustawy o ochronie gruntów
rolnych i leśnych, wyłączenie gruntów z produkcji roślinnej w granicy miasta Oleśnica nie
wymaga uzyskania zgody na przeznaczenie na cele nie związane z gospodarką rolną. Część
gleb o wysokich klasach bonitacyjnych ulega zachowaniu. Tereny te, położone przeważnie na
obrzeżach miasta, w dalszym ciągu użytkowane będą rolniczo. Zachowuje się również większość terenów ogrodów działkowych. Przed zabudową chroni się większość terenów rolnych
wysokich klas bonitacyjnych, tereny leśne oraz tereny dolin rzek. Na zabudowę przeznacza się
tereny po dawnych polach irygacyjnych. Dostępne informacje na temat walorów przyrodniczych miasta nie mówią nic o szczególnych wartościach przyrodniczych tych terenów.
Ustalona w studium polityka przestrzenna realizowana będzie przede wszystkim za
pomocą miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Przestrzeń terenu miasta
powinna być kształtowana w taki sposób, aby wybrane funkcje i przeznaczenia terenów nie
powodowały zagrożeń w środowisku.
Poszczególne inwestycje poddane będą postępowaniu w sprawie uzyskania decyzji o
środowiskowych uwarunkowaniach, zgodnie z ustawą z dnia 3 października o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
ocenach oddziaływania na środowisko. Przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na
środowisko mogą wymagać sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko. Klasyfikację
takich przedsięwzięć przedstawia Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r.
w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
W Studium przyjęto korzystne rozwiązania w zakresie ograniczenia potencjalnego
wpływu terenów mogących stanowić źródło uciążliwości (np. terenów produkcji) na tereny
mieszkaniowe. Do uciążliwości tych należą przede wszystkim emisja hałasu oraz zanieczyszczeń do atmosfery. W studium nie dopuszcza się na terenach mieszkaniowych lokalizacji
17
obiektów oraz urządzeń usługowych i produkcyjnych, które mogą pogorszyć stan środowiska i
stwarzających uciążliwości dla mieszkańców. Ponadto przyjmuje się, że przyszłe inwestycje
muszą uznać priorytet ochrony terenów mieszkaniowych. Uciążliwości obiektów i urządzeń w
zakresie emisji hałasu, spalin itp. nie mogą przekraczać granic poszczególnych działek zajmowanych przez inwestorów. Takie zapisy powinny gwarantować ochronę terenów mieszkaniowych niezależnie od ich położenia względem terenów mogących stanowić źródło negatywnych oddziaływań. Dla poszczególnych terenów wprowadza się dodatkowe zapisy mające
ograniczyć potencjalny negatywny wpływ na środowisko. Na terenach usług komercyjnych i
aktywności gospodarczej zabrania się lokalizacji obiektów oraz urządzeń produkcyjnych i
usługowych mogących pogorszyć stan środowiska, w tym środowiska życia mieszkańców.
Takie ograniczenia mają szczególne znaczenie na terenach, gdzie sąsiadują ze sobą funkcja
mieszkaniowa i komercyjna (zwłaszcza obiekty produkcji). Dodatkowo, na obrzeżach terenów
aktywności gospodarczej zalecono wprowadzenie pasów zieleni izolacyjnej, minimalizujących
negatywne oddziaływanie na tereny sąsiednie.
Zarówno przepisy ustawy prawo ochrony środowiska, jak i zapisy studium, obligują do
objęcia w planach miejscowych ochroną terenów wrażliwych na hałas (przede wszystkim zabudowy mieszkaniowej, szkół, szpitali itp.). Istotne znaczenie będzie miał sposób zagospodarowania terenów na styku zabudowy mieszkaniowej i terenów komercyjnych, przede wszystkim obiektów produkcji. Konieczne będzie odsunięcie terenów mieszkaniowych od przemysłowych i innych terenów stanowiących potencjalne źródło uciążliwości. Korzystnym rozwiązaniem jest jej odseparowanie terenów mieszkaniowych i przemysłowych zabudową nie wymagającą ochrony przed hałasem np. zabudową usługową. Tereny o wykluczających się funkcjach mogą być również oddzielone pasami zieleni izolacyjnej. Pasma takie powinny być odpowiednio szerokie, aby w skuteczny sposób minimalizować negatywny wpływ hałasu. Dodatkowo zieleń pochłaniać będzie niektóre zanieczyszczenia atmosferyczne. W projekcie
zmiany studium w wybranych miejscach wskazano przebieg ciągów zieleni izolacyjnej m.in.
wzdłuż wybranych odcinków planowanych dróg, a także pomiędzy terenami zabudowy
mieszkaniowej i usług komercyjnych w Ratajach.
Zwraca się uwagę, że Studium jest dokumentem intencyjnym o pewnym stopniu ogólności i nie należy oczekiwać, że wszystkie tereny zostaną zainwestowane. W ramach poszczególnych jednostek urbanistycznych (terenów) dopuszcza się różnorodne przeznaczenia, co
oznacza że na terenach przeznaczonych na zabudowę dopuszcza się funkcje uzupełniające
obejmujące m.in. zieleń, wody powierzchniowe. Istnieje zatem możliwość takiego kształtowania zabudowy w planach miejscowych, aby funkcje uciążliwe nie sąsiadowały z terenami podlegającymi ochronie.
3.2. Ustalenia dotyczące rozwoju systemów infrastruktury technicznej
Odprowadzanie ścieków
Na terenie miasta zakłada się dalszy rozwój sieci kanalizacji. Utrzymuje się istniejącą
oczyszczalnie ścieków. Po zrealizowaniu systemu kanalizacji zbiorczej, wymagane będzie
podłączenie do niej wszystkich istniejących i projektowanych obiektów kubaturowych objętych zasięgiem tego systemu. Przewiduje się rozbudowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej,
poprzez budowę nowych kanałów na terenach przeznaczonych do zainwestowania oraz modernizację i przebudowę istniejącej sieci. Takie rozwiązanie są korzystne dla utrzymania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych w dobrym stanie, a także zapewnienia odpowiedniego standardu zamieszkiwania na terenie miasta.
Szczególnie istotne jest skanalizowanie i zabezpieczenie przed przedostawaniem się w
głąb gruntu zanieczyszczeń z terenów wchodzących w obręb planowanej strefy pośredniej
18
zewnętrznej ujęcia wody pitnej Łąki, a także strefy zasilania głównego zbiornika wód podziemnych nr 322 „Zbiornik Oleśnica”.
Utrzymuje się istniejący system odprowadzenia wód opadowych. Z terenów zabudowanych wody zbierane są do systemu kanalizacji deszczowej. Z terenów niezabudowanych
wody wsiąkają bezpośrednio do gruntu, a także przedostają się do rowów i cieków. W odniesieniu do terenów utwardzonych zastosowanie ma rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do
wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególni szkodliwych dla środowiska wodnego.
Zgodnie z art. 19 tego rozporządzenia, ścieki ujęte w szczelne, otwarte lub zamknięte systemy
kanalizacyjne pochodzące z zanieczyszczonej powierzchni m.in. terenów przemysłowych,
składowych, baz transportowych, dróg krajowych klasy G oraz parkingów o powierzchni powyżej 0,1 ha, wymagają podczyszczenia przed wprowadzeniem do wód lub do ziemi. Ścieki
bezpośrednio odprowadzane do wód lub gruntu mogą stanowić poważne zagrożenie dla ich
jakości. Wody opadowe i roztopowe z terenów utwardzonych dróg i parkingów powinny być
odprowadzane do sieci kanalizacji deszczowej. W studium zgłasza się postulat, aby wyeliminować dopływ ścieków komunalnych do kanalizacji deszczowej, a na wylotach kanałów do
odbiornika zastosować urządzenia podczyszczające (np. separatory), ze względu na odprowadzanie z wodami opadowymi substancji ropopochodnych, spływających z terenów zurbanizowanych. Uszczegółowienie tematyki gospodarki wodno-ściekowej dokona się na etapie sporządzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Zaopatrzenie w ciepło
W zakresie zaopatrzenia budynków w ciepło przewiduje się pozostawienie obecnego
rozwiązania opartego na dystrybucji ciepła z Centralnej Ciepłowni, lokalnych kotłowni oraz
indywidualnych palenisk domowych. W celu ograniczenia nadmiernej emisji zanieczyszczeń
do atmosfery zaleca się prowadzenie termomodernizacji budynków, modernizację sieci ciepłowniczej, a także stosowanie wysoko sprawnych, niskoemisyjnnych urządzeń indywidualnego zaopatrzenia w ciepło. Korzystnie ocenia się stworzenie możliwości rozwoju sieci ciepłowniczej, w tym założenie podłączenia nowych terenów inwestycyjnych. Pozytywnie ocenia
się stworzenie możliwości zaopatrzenia terenów mieszkaniowych w gaz, a także wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii.
Sieci gazowe
Przez obszar miasta przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia. Przewiduje się rozwój
rozdzielczej sieci gazowej na terenach przeznaczonych do zainwestowania. Wzdłuż gazociągu
wyznacza się strefy ochronne na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30
lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać sieci gazowe.
Dla utrzymania bezpieczeństwa ludzi i mienia powszechnego w strefie wprowadza się ograniczenia w zagospodarowaniu. Wyznacza się odległości od terenów: 40 m od stacji paliw, 35 m
od terenów użyteczności publicznej, 25 m od terenów zakładów przemysłowych oraz 20 m lub
15 od rzutu budynku mieszkalnego i parkingów.
Wyznaczenie strefy oznacza też, że w przypadku planów lokalizowania obiektów budowlanych względem sieci zachodzi konieczność szczegółowego uzgodnienia wszelkich zbliżeń, kolizji oraz ingerencji u operatora sieci.
Na terenie miasta przewiduje się również rozbudowę rozdzielczej sieci gazowej średniego i niskiego ciśnienia na terenach przeznaczonych do zainwestowania zgodnie z obowiązującą ustawą Prawo Energetyczne, jeżeli zaistnieją techniczne i ekonomiczne warunki dostarczania paliwa gazowego.
19
Napowietrzne linie wysokiego napięcia
Przez teren miasta przebiega sieć przesyłowa o napięciu 400 kV relacji Pasikurowice –
Dobrzeń. Zachowuje się przebieg tej linii. Oprócz tego zakłada się rozbudowę sieci wysokiego
napięcia 110 kV o nowe odcinki i główne punkty zasilania. Istniejące i projektowane linie
przebiegają w dużej mierze z dala od terenów zamieszkałych. W celu ograniczenia negatywnego oddziaływania powodowanego emisją hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
wyznacza się strefy techniczne od napowietrznych linii wysokiego napięcia: 20 m od osi linii
110 kV w obu kierunkach oraz 45 m od linii 400 kV. W obrębie stref obowiązują ograniczenia
w zagospodarowaniu. Zakazuje się sadzenia oraz zakaz lokalizacji budynków mieszkalnych.
Zakazy te mogą przestać obowiązywać w przypadku skablowania i ukrycia linii pod ziemią.
Wyznaczenie stref zgodne jest z wymogami normy PN-E-05100-1:1998 „Elektroenergetyczne
linie napowietrzne. Projektowanie i budowa”.
Budowanie obecnie główne punkty zasilania opierają się na wykorzystaniu nowoczesnych technologii ograniczających emisję pól elektromagnetycznych do otoczenia. Punkty
najczęściej sytuuje się w zamkniętych budynkach, co zapobiega emisji pól elektromagnetycznych poza obiekt.
Strefy sanitarne od cmentarzy
W Oleśnicy zlokalizowane są dwa czynne cmentarze w jednostce Śródmieście po przeciwnych stronach ulicy Wojska Polskiego. Miasto posiada również cmentarz poza granicami
miasta na terenie gminy Oleśnica przy ul. Wileńskiej. Ponadto istnieją dwa nieczynne cmentarze: jeden w jednostce Rataje przy ul. Wielkopolnej, a drugi w jednostce Śródmieście na zapleczu ul. Leśnej.
Wokół cmentarzy obowiązują strefy ochrony sanitarnej zgodnie z rozporządzeniem
ministra gospodarki komunalnej z dnia 25 sierpnia 1959 r. w sprawie określenia, jakie tereny
pod względem sanitarnym odpowiednie są na cmentarze. Według przepisów zawartych w rozporządzeniu, w odległości 150 m od granic cmentarza nie wolno lokalizować zabudowy
mieszkaniowej, zakładów produkujących artykuły żywnościowe, zakładów przechowujących
żywność oraz studni służących do czerpania wody do picia i na potrzeby gospodarcze. W
przypadku gdy teren w granicach do 50 m od cmentarza posiada sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do tej sieci podłączone, strefa ochrony sanitarnej wynosi
50 m. Teren miasta jest zwodociągowany, więc obowiązuje strefa 50 m.
3.3. Ustalenia dotyczące rozwoju energetyki odnawialnej
Obecnie na terenie gminy nie pozyskuje się energii ze źródeł odnawialnych (OZE). W
studium stwarza się możliwości wykorzystania energii słońca na terenach aktywności gospodarczej: AG, 1AG, 1AG/MU i AGP, jako urządzenia wytwarzające energię o mocy przekraczającej 100 kW. Elektrownie będą mogły funkcjonować jako obiekty wolnostojące, sytuowane bezpośrednio na gruncie lub jako element budynków, np. umiejscowione na dachach. Poza
wskazaniem jednostek urbanistycznych, w których sytuować można elektrownie fotowoltaiczne, nie określa się ich szczegółowej lokalizacji.
Potencjalny negatywny wpływ paneli na otoczenie to niepokój optyczny wywoływany
refleksami świetlnymi, co powoduje, że elektrownie słoneczne uznaje się za niekorzystne sąsiedztwo dla terenów mieszkaniowych, a także lotnisk i tras przelotów statków powietrznych
(możliwość oślepienia pilotów). Elektrownie usytuowane zbyt blisko dróg mogą również
oślepiać kierowców. W celu eliminacji tego niekorzystnego zjawiska, panele fotowoltaiczne
pokrywa się powłoką antyrefleksyjną. Na etapie eksploatacji paneli fotowoltaicznych nie
przewiduje się znaczącego negatywnego wpływu na środowisko. Praca elektrowni nie będzie
powodować emisji hałasu, zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego (brak źródeł emisji).
20
Nie przewiduje się również wytwarzania odpadów. Pewne zagrożenie jest związane z koniecznością mycia paneli. W celu ochrony wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniami, należy ograniczyć stosowanie detergentów i innych środków powierzchniowo czynnych.
3.4. Ustalenia w zakresie rozwoju układu komunikacyjnego
Na terenie miasta zachowuje się istniejącą sieć drogową. Jej oś stanowi wschodni odcinek Obwodnicy Aglomeracji Wrocławskiej, a także drogi wojewódzkie nr 340 i 451. Przewiduje się rozbudowę układu komunikacyjnego o nowe drogi główne, zbiorcze i lokalne.
Największą uciążliwość w zakresie emisji hałasu będą charakteryzować się będą droga
ekspresowa oraz istniejące i planowane drogi główne. Pozostałe ulice, o lokalnym znaczeniu
cechować się będą niższym natężeniem ruchu, które w mniejszym stopniu przekładać się będzie na kształtowanie klimatu akustycznego otoczenia.
W celu ograniczenia emisji hałasu komunikacyjnego w studium formułuje się zalecenia lokalizacji zabudowy mieszkaniowej z dala od terenów, gdzie może dojść do przekroczeń
dopuszczalnych poziomów dźwięku (np. w niedalekim sąsiedztwie drogi ekspresowej), budowę ekranów akustycznych lub wprowadzanie pasów zieleni izolacyjnej, a także poprawę stanu
nawierzchni drogowej. Korzystnym rozwiązaniem przyjętym w planach miejscowych będzie
strefowanie zabudowy, tj. oddzielenie terenów wrażliwych na hałas od dróg cechujących się
największym natężeniem ruchu.
Odczytując przedstawiony na mapie akustycznej opracowanej przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad przebieg linii prezentujących rozkład hałasu drogowego można stwierdzić, że niekorzystne warunki dla lokalizacji zabudowy mieszkaniowej panują w pasie terenu o szerokości ok.150 m od jezdni. Planowane w studium kompleksy zabudowy
mieszkaniowej położone są w odległości ok. 240 m od wspomnianej drogi. Dodatkowo oddzielone są zabudowa usług komercyjnych oraz pasem zieleni izolacyjnej, które tworzyć powinny barierę odbijającą i pochłaniającą dźwięki. Zaplanowana zabudowa mieszkaniowa będzie zatem znajdywać się w bezpiecznej odległości od drogi ekspresowej. Jedynie w rejonie
węzła zjazdowego łączącego drogę ekspresową z drogą wojewódzką nr 340, tereny przeznaczone na zabudowę mieszkaniową są sytuowane stosunkowo blisko łącznika. Tereny te osłonięte są pasem zieleni izolacyjnej. Dane podane na mapie akustycznej nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, czy hałas powodowany pojazdami poruszającymi się zjazdem będą powodować ponadnormatywną emisję hałasu. W celu minimalizacji szkodliwego oddziaływania
może być konieczne wykonania ekranu akustycznego, odsuniecie zabudowy mieszkaniowej
lub osłonięcie jej obiektami nie wymagającymi ochrony przed hałasem.
We wschodniej części miasta przebiegać będzie droga klasy głównej będąca fragmentem trasy nr 340 (nowy przebieg drogi wojewódzkiej wyznaczony jako rezerwa terenowa
1RR). W kierunku południowym prowadzić będzie do Jelcza-Laskowic, w stronę północną do
Trzebnicy i Twardogóry. Droga ta przechodzić będzie przez tereny zabudowane, w tym w
sąsiedztwie terenów mieszkaniowych.
Droga ta będzie stanowić źródło uciążliwości, przede wszystkim w zakresie emisji hałasu oraz zanieczyszczeń gazowych i pyłowych. O ich rozmiarze trudno jest rozstrzygać na
etapie sporządzania projektu studium, w którym ustala się jedynie korytarz terenu zarezerwowanego pod trasę. Rozkład hałasu oraz ilość wprowadzanych do atmosfery substancji będzie
można oszacować na etapie sporządzania projektu budowlanego, po wykonaniu prognozy ruchu i w oparciu o projekt techniczny drogi. Pozwoli to na wybranie optymalnego dla mieszkańców i środowiska wariantu i rozstrzygnięcia o potrzebie wykonania zabezpieczeń ograniczających emisję hałasu. Wydaje się, że ze względu na bliskość terenów zabudowy mieszkaniowej, a tym samym konieczność dochowania dopuszczalnych poziomów dźwięku w środowisku, koniecznym zabezpieczeniem będzie budowa ekranów akustycznych wzdłuż tej drogi.
21
W celu oddzielenia trasy od terenów mieszkaniowych, tereny będą oddzielone pasem zieleni
izolacyjnej, która również może stanowić czynnik ograniczający rozprzestrzenianie się hałasu.
Zieleń taka może również pełnić funkcje estetyczne, osłaniając jezdnie lub ewentualne
ekrany akustyczne, które mogą stanowić element zakłócający przestrzeń terenów zabudowy
jednorodzinnej. Wydaje się, że najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie zieleni
wysokiej – drzew i krzewów nasadzonych rzędowo. Korzystne jest wykorzystanie do nasadzeń gatunków zimozielonych, tak aby zieleń pełniła swoje funkcje przez cały rok, a nie tylko
w okresie wegetacyjnym, co ma miejsce w przypadku gatunków liściastych.
Oprócz tego droga wojewódzka przebiegać będzie przez teren doliny rz. Oleśnicy, co
może spowodować zniszczenie rosnącej tam roślinności, a także zakłócenie funkcji korytarza
ekologicznego.
Na terenie miasta wskazuje się tereny obsługi komunikacji samochodowej – dworzec
autobusowy, parkingi, stacje paliw itp., które również mogą być emitorami hałasu. W celu
przeciwdziałania szkodliwemu wpływowi na tereny chronione przed hałasem ustala się, że na
opisywanych terenach nie dopuszcza się do realizacji inwestycji mogących stanowić zagrożenie dla sąsiadujących terenów mieszkaniowych.
W dalszym ciągu źródłem hałasu będą linie kolejowe. Oprócz istniejących odcinków
linii, planowane są nowe trasy kolejowe. W studium wprowadza się rezerwy dla przedłużenia
pierwszorzędnej linii nr 181 omijającej Oleśnicę od południa. W zakresie ograniczenia uciążliwości hałasowych ustala się zasady zagospodarowania i kształtowania zabudowy w otoczeniu linii. Budynki i budowle mogą być usytuowane w odległości nie mniejszej niż 10 m od
granicy obszaru kolejowego, natomiast odległość budynków i budowli od osi skrajnego toru
nie może być mniejsza niż 20 m. Jednocześnie zastrzega się, że budynki mieszkalne, zamieszkania zbiorowego oraz użyteczności publicznej powinny być usytuowane w odległości zapewniającej zachowanie dopuszczalnego natężenia hałasu i wibracji. Trudno jest na etapie
projektu studium ustalić wielkość możliwej emisji hałasu oraz jej wpływ na tereny chronione
przed hałasem. W południowo-wschodniej części miasta planowana linia kolejowa przebiegać
będzie przez planowane tereny mieszkaniowe. Na etapie opracowywania planów miejscowych
dla tej części miasta konieczne będzie rozlokowanie funkcji, w taki sposób, aby zminimalizować wpływ emisji hałasu na tereny chronione przed hałasem. Podobnie jak w przypadku
kształtowania terenów zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie terenów przemysłowych i
dróg o wysokim natężeniu ruchu, korzystnym rozwiązaniem ograniczającym wpływ hałasu
kolejowego na tereny mieszkaniowe zastosowanie będzie miało odsunięcie zabudowy, strefowanie oraz budowa ekranów akustycznych wzdłuż najbardziej uciążliwych odcinków linii
kolejowych. W studium planuje się utworzenie ciągów zieleni izolacyjnej wzdłuż planowanej
linii, co również może być korzystnym rozwiązaniem mającym na celu zmniejszyć uciążliwości.
3.5. Ocena zgodności z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi
Jako jeden z głównych celów studium uznaje się kształtowanie prawidłowych warunków ochrony środowiska przyrodniczego poprzez zachowanie istniejących i tworzenie nowych form ochrony przyrody, wprowadzenie inwestycji nieuciążliwych, ograniczenie inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska, poprawę stanu infrastruktury technicznej. Cel
ten jest realizowany przez szereg zapisów odnoszących się do ochrony poszczególnych komponentów środowiska. Uznaje się, że w projekcie zmiany Studium zawarto rozwiązania korzystne i skuteczne dla ochrony środowiska, które są zgodne z obowiązującymi przepisami
środowiska.
Jednym z celów studium jest waloryzacja terenów o wysokich wartościach przyrodniczych, a następnie objęcie ich ochroną. W szczególności odnosi się to dolin rzecznych, które
22
funkcjonują jako lokalny system powiązań przyrodniczych. W studium chroni się te tereny
przed zabudową. Wyodrębnia się dolinę rz. Oleśnicy jako proponowany ciąg ekologiczny. W
przyszłości dolina może zostać objęta ochrona obszarową. Fragment doliny został włączony
do chronionego obszaru Natura 2000.
W studium zwraca się uwagę na konieczność podejmowania działań mających na celu
ochronę wód powierzchniowych i podziemnych. Przyjmuje się zasadę ograniczania lokalizowania inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska. Promuje się stosowanie mało
uciążliwych technologii i urządzeń infrastruktury technicznej, a także podejmowanie działań
zmierzających do minimalizacji istniejących uciążliwości związanych głównie z komunikacją
drogową.
Należy uznać, że przyjęty w projekcie zmiany studium sposób zagospodarowania terenów jest zgodny uwarunkowaniami ekofizjograficznymi. Tereny osadnicze sytuuje się na terenach pozadolinnych, gdzie panują poprawne warunki dla wprowadzania obiektów inżynierskich. Ukształtowanie terenu oraz warunki klimatu lokalnego również sprzyjają osadnictwu.
Zabudowa na ogół sytuowana jest poza cennymi przyrodniczo terenami – lasami, terenami
ekosystemów wodnych i dolinami rzek.
W pewnym stopniu za niekorzystne z punktu widzenia środowiska jest zniszczenie
przydatnej dla rolnictwa pokrywy glebowej. Możliwa jest wycinka kolidującej z zabudową
oraz układem drogowym zieleni. W szczególności dotyczy to planowanej drogi wojewódzkiej
przez teren doliny Oleśnicy.
W projekcie studium zachowuje się istniejące lasy. Dodatkowo przeznacza się część
trenów niezagospodarowanych i ogrodów działkowych na tereny zieleni urządzonej, co należy
ocenić pozytywnie. Przyczyni się to do podniesienia walorów przyrodniczych miasta i poziomu zróżnicowania biologicznego.
Pozytywnie ocenia się zapisy z zakresu rozwoju infrastruktury technicznej, co pozwoli
na kształtowanie terenów zabudowy przy zachowaniu wysokich standardów zamieszkiwania i
uszanowaniu przepisów dotyczących ochrony środowiska.
4. Przewidywany wpływ realizacji ustaleń projektu zmiany Studium na
środowisko
4.1. Wpływ realizacji ustaleń projektu zmiany Studium na poszczególne elementy
środowiska
W niniejszym rozdziale dokonano analizy wpływu realizacji projektu zmiany Studium
na zasoby naturalne rozumiane jako poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego i
kulturowego. Według definicji zamieszczonej w Encyklopedii PWN (encyklopedia.pwn.pl),
zasoby naturalne to „twory organiczne (rośliny, zwierzęta, ekosystemy) i nieorganiczne (atmosfera, wody, minerały), wykorzystywane przez człowieka w procesie produkcji i konsumpcji”.
Oddziaływanie na świat przyrody i bioróżnorodność
Planowane zmiany użytkowania terenów polegać będą na przekształceniu części przestrzeni rolniczej i terenów niezagospodarowanych w zurbanizowaną. W przestrzeni pojawią
się obszary zabudowane, a wraz z nimi tereny zieleni urządzonej. Wyposażenie terenów zurbanizowanych w powierzchnie zielone umożliwiają zapisy mówiące o obowiązku pozostawienia minimalnych powierzchni biologicznie czynnej w obrębie działek budowlanych. Zieleń ta
23
jednak prawdopodobnie charakteryzować się będzie niewielkimi wartościami przyrodniczymi
i będzie pełnić jedynie funkcje ozdobne.
Zagrożona wycinką może być zieleń kolidująca z planowaną zabudową i projektowanymi szlakami komunikacyjnymi. Nie jest jednak wykluczone, że istniejąca zieleń może zostać wykorzystana do kształtowania zieleni urządzonej lub przydrożnej na poszczególnych
terenach. Na wybranych terenach wprowadza się konieczność ochrony istniejących terenów
leśnych i zadrzewień, co ma miejsce w jednostce Wądoły, w obrębie planowanych terenów
aktywności gospodarczej. Natomiast na terenach zieleni nieurządzonej (ZN) wprowadza się
zalecenie nie usuwania starych zadrzewień i zakrzaczeń, ze względu na pełnienie ważnych
funkcji ekologicznych i krajobrazowych.
W dokumencie studium zwraca się uwagę na ochronę terenów założeń parkowych i
obszarów zieleni ukształtowanych historycznie, w tym skwerów i cmentarzy. Ochrona taka
wynika z przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska.
Planowane tereny zainwestowane nie ingerują w miejsca o istotnych walorach przyrodniczych. Utrzymuje się obszary istotne dla zachowania bioróżnorodności, a więc lasy i
doliny cieków.
Na terenie miasta zachowuje się tereny leśne. Dopuszcza się możliwość zwiększenia
lesistości poprzez zalesienia nieużytków i gleb najniższych klas bonitacyjnych. Oprócz tego
wzmacnia się system przyrodniczy miasta poprzez wyznaczenie nowych terenów zieleni parkowych. Szczególnie korzystne jest uwolnienie terenów ogrodów działkowych i przeznaczenie ich na tereny zieleni urządzonej w sąsiedztwie doliny rz. Oleśnicy. Zwiększenie areału
terenów zieleni wzmocni rangę przyrodniczą obszaru i podniosą poziom zróżnicowania biologicznego. Należy jednak zwrócić uwagę, że część terenów zieleni parkowej tworzyć będzie
otoczone zabudową izolowane wyspy, które nie będą posiadały połączeń ekologicznych z terenami zasobnymi przyrodniczo. Zieleń urządzona tworzyć będzie enklawy krajobraz zabudowy miejskiej z przeznaczeniem na funkcje rekreacyjno-wypoczynkowe.
Zabudowa terenów otwartych zmniejszy możliwość swobodnego przemieszczania się
gatunków. Obiekty kubaturowe, nowe drogi oraz ogrodzenia posesji mogą stanowić barierę
migracyjną dla niektórych grup zwierząt przemieszczających się po lądzie np. małych ssaków.
Zwraca się jednak uwagę, że istniejąca intensywna zabudowa miasta, szlaki drogowe i linie
kolejowe już teraz stanowią barierę dla przemieszczania się roślin, zwierząt i grzybów. Zabudowa miejska nie tworzy atrakcyjnego miejsca dla bytowania przedstawicieli świata przyrody.
Istotne jest zachowanie korytarza ekologicznego ciągnącego się doliną rz. Oleśnica.
Dla prawidłowego funkcjonowania tego ciągu ekologicznego ogranicza się presję urbanistyczną w rejonie doliny i na terenach przyległych, pozostawiając tereny dolinne w dotychczasowym użytkowaniu. Rzeka Oleśnica została objęta ochroną w formie korytarza ekologicznego. Funkcję korytarza częściowo ogranicza istniejąca zabudowa miasta. Pewną barierę tworzyć może przeprawa mostowa w ciągu planowanej drogi wojewódzkiej nr 340. Należy oczekiwać, że ingerencja w teren doliny, ze względu na obecność cennych siedlisk przyrodniczych,
będzie ograniczona do minimum. Sposób wykonania mostu powinien umożliwiać swobodne
rozlewanie się wód oraz przemieszczanie się zwierząt (brak grodzenia, wykonanie przepustów
dla zwierząt). Niemniej jednak należy liczyć się z możliwością wycinki zieleni.
Jako cenne elementy systemu przyrodniczego miasta wskazuje się istniejące zbiorniki
wodne. Oprócz funkcji krajobrazowej pełnią one funkcje przyrodnicze ostoję flory i fauny
ekosystemu wód stojących. Należy jednak zaznaczyć, że zbiorniki położone w obrębie terenów zabudowanych pełnią niewielką rolę przyrodniczą. Podlegają one presji urbanistycznej są wykorzystywane rekreacyjnie jako tereny usług sportu i rekreacji oraz turystyki i wypoczynku. Ponadto otoczone zabudową oraz szlakami komunikacyjnymi nie posiadają odpowiednio wykształconych połączeń przyrodniczych. Poza rekreacyjnym zagospodarowaniem
pozostają jedynie zbiorniki położone w dolinie Oleśnicy, a także staw położony na terenach
rolnych w jednostce Lucień Bystre.
24
Zagospodarowaniu podlega staw położony w widłach rozgałęziającej się linii kolejowej w południowo-zachodniej części miasta. Wprowadzenie zagospodarowania rekreacyjnego
może przynieść ze sobą negatywne konsekwencje w postaci wycięcia części zieleni, zmian
linii brzegowej, a także zanieczyszczenia stawu. Jego przyrodnicza ranga może zatem ulec
zmniejszeniu. Zagospodarowanie otoczenia stawu ograniczy możliwości swobodnego przemieszczania się gatunków.
Oddziaływaniu projektu zmiany studium na formy ochrony przyrody i objęte ochroną
gatunki zwierzą dedykowany jest osobny rozdział.
Oddziaływanie na gleby i powierzchnię ziemi
W projekcie zmiany studium część gleb przeznacza się na zabudowę, co oznacza
zmniejszenie areału użytków rolnych. Dołożono starań, aby planowane tereny inwestycyjne w
możliwie jak najmniejszym stopniu pokrywały się z zasięgiem występowania gleb o najwyższych klasach bonitacji. Część gleb lezących na obrzeżach miasta w dalszym ciągu będzie
użytkowana rolniczo. Zachowuje się również wybrane tereny ogrodów działkowych, w których prowadzone są uprawy owocowe i warzywnicze. W studium zawarto postulat ochrony
gleb w obrębie zachowanych terenów rolnych, w szczególności gleb wysokich klas bonitacyjnych – II, III i IV. Gleby o niskich klasach przeznacza się na cele nierolnicze lub zalesienia.
Przekształcenia w morfologii terenu obejmować będą wykopy pod fundamenty budynków oraz prace inżynierskie polegające wyrównaniu terenów i utworzeniu nasypów z gruntów
antropogenicznych pod wprowadzenie szlaków komunikacyjnych. Zakres i charakter przekształceń znany będzie na etapie przygotowywania projektów budowlanych dotyczących poszczególnych inwestycji. Zaznacza się, że w studium dopuszcza się niewysoką zabudowę,
dostosowaną do istniejących w mieście obiektów, które nie będą wymagać głębokich wykopów.
W związku z realizacją inwestycji zaistnieje potrzeba zagospodarowania mas ziemnych
usuwanych bądź przemieszczanych. Masy takie mogą być wykorzystywane do prac niwelacyjnych związanych z pracami budowlanymi na terenie planowanych inwestycji, użyte do
niwelacji i zasypek wokół budynków. Nadwyżki mogą być wywożone na miejsce składowania
odpadów.
Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne
Ustalenia zmiany studium przewidują powiększenie ilości terenów zabudowanych, a
tym samych budynków, które ogrzewane będą za pomocą indywidualnych systemów grzewczych. Jest to równoznaczne jest z pojawieniem się nowych emitorów zanieczyszczeń atmosferycznych. Możliwe jest podłączenie nowych obiektów do sieci ciepłowniczej, co jest rozwiązaniem korzystniejszym niż utworzenie wielu źródeł rozproszonych.
Wzrost ilości terenów zabudowanych przełoży się również na wyższe niż obecnie natężenie ruchu samochodowego. Dodatkowo planuje się utworzenie nowych ciągów komunikacyjnych, które charakteryzować będzie wysokim natężeniem ruchu. Wzrastająca ilość pojazdów powodować będzie emisję szkodliwych substancji (m.in. węglowodorów, tlenków azotu)
do atmosfery. Trudno jest jednak jednoznacznie oszacować wielkość tego wpływu na stan
powietrza atmosferycznego w mieście i regionie.
Korzystnie ocenia się zwiększenie ilości terenów zieleni na terenie miasta. Zieleń wysoka pochłaniać będzie dwutlenek węgla i wytwarzać czysty tlen, co pozytywnie wpłynie na
jakość powietrza atmosferycznego.
Korzystny wpływ na jakość powietrza atmosferycznego ma rozwój energetyki odnawialnej. Pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych, które zastępować będzie energetykę
25
konwencjonalną, przyczyni się do zmniejszenia emisji szkodliwych gazów i pyłów do atmosfery (w szczególności dwutlenku węgla).
Oddziaływanie na klimat lokalny
Przyszłe zagospodarowanie terenu nie powinno wpłynąć modyfikująco na klimat lokalny. Zakres przestrzenny zmian charakteru klimatu miejscowego obejmować będzie planowane tereny zabudowy. W najbliższym sąsiedztwie budynków, terenów utwardzonych oraz
terenów komunikacji spodziewać się będzie można wzrostu średnich temperatur oraz spadku
wilgotności powietrza.
Warunki klimatu miejscowego zmienią się na obszarach przeznaczonych pod utworzenie zieleni, w tym zalesienia. Topoklimat terenów otwartych zostanie przekształcony w topoklimat wilgotny, właściwy dla terenów zadrzewionych i leśnych.
Oddziaływanie na klimat akustyczny
Za emisję hałasu odpowiedzialny będzie ruch pojazdów odbywający się istniejącymi i
planowanymi drogami oraz ruch kolejowy. Odrębną grupą będą instalacje emitujące hałas
przemysłowy.
W przyszłości nastąpi wzrost ruchu samochodowego w obrębie dróg doprowadzających ruch w kierunku terenów zainwestowanych, co może przekładać się na uciążliwości odczuwalne na terenach chronionych przed hałasem. Największym emitorem hałasu na terenie
miasta w dalszym ciągu będzie ruch samochodowy odbywający się drogą ekspresową, a także
drogami wojewódzkimi. Drogi te w wielu miejscach przebiegają w sąsiedztwie terenów chronionych przed hałasem, do których należą przede wszystkim tereny mieszkaniowe. Ochrona
klimatu akustycznego tych terenów wymagać będzie zastosowania rozwiązań ograniczających
emisję hałasu, np. ekranów akustycznych. Istotne będzie również oddalenie terenów mieszkaniowych od źródeł hałasu lub separowanie ich zabudową niewymagającą ochrony (np. terenami usług) na etapie sporządzania planów miejscowych. W studium zwraca się szczególną
uwagę na konieczność stosowania rozwiązań ograniczających wpływ hałasu na tereny chronione, zwłaszcza zabudowę mieszkaniową.
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne
Planowane zagospodarowanie nie narusza przebiegu cieków powierzchniowych. Ogranicza się ekspansję zabudowy na tereny dolinne. Następuje wzmocnienie przyrodniczej funkcji roli doliny rz. Oleśnica poprzez wprowadzenie nowych terenów zieleni parkowej.
Szczególne znaczenie dla ochrony wód powierzchniowych i podziemnych będzie miało skanalizowanie obszaru miasta. Przewiduje się docelowe skanalizowanie wszystkich jednostek osadniczych. Zgodnie z przepisami odrębnymi, zanieczyszczone wody opadowe i roztopowe pochodzące z powierzchni uszczelnionych (dróg, parkingów, placów itp.) będą zbierane
w system kanalizacji deszczowej.
Przyjęte rozwiązania mają szczególne znaczenie dla zachowania i poprawy jakości
wód płynących oraz zasobów głównego zbiornika wód podziemnych nr 322 „Zbiornik Oleśnica”.
Oddziaływanie na krajobraz, zabytki i dobra materialne
W wyniku stopniowej urbanizacji terenów rolnych nastąpi przeobrażanie tego krajobrazu w krajobraz o cechach miejskich. Krajobraz ten oparty jest o niską zabudowę z przewagą obiektów o funkcji mieszkaniowej. Realizacja Studium może nasilić i przyśpieszyć procesy
urbanizacyjne. Zmiany w krajobrazie będą duże i zupełne.
26
Na obszarze objętym opracowaniem zachowuje się istniejące budynki wraz z towarzyszącymi im obiektami infrastruktury technicznej. Zachowaniu ulegają najcenniejsze krajobrazowo tereny, w tym tereny leśne i tereny dolin rzecznych, jednak w obręb doliny wprowadza
się przeprawę mostową drogi klasy głównej, która stanowić będzie negatywną dominantę.
W projekcie zmiany Studium wykazano należytą troskę o zachowanie ładu przestrzennego. Definiuje się gabaryty nowych obiektów, wielkości działek wraz ze wskaźnikami intensywności zabudowy i powierzchni biologicznie czynnej. Określa się maksymalną wysokość
budynków, liczbę kondygnacji, kształt dachów itp.
Założenia Studium zakładają pielęgnację dziedzictwa kulturowego obejmując ochroną
najcenniejsze obiekty dziedzictwa kulturowego, w tym zabytki, cmentarze i inne cenne historycznie i architektonicznie obiekty.
Oddziaływanie na ludzi
Dopuszczone w projekcie zmiany Studium funkcje terenów w dużej mierze wykluczają
możliwość realizacji inwestycji i obiektów mogących w sposób znacząco negatywny wpłynąć
na środowisko życia i zdrowie mieszkańców.
Jakość środowiska i warunki zamieszkiwania nie powinny ulec niekorzystnym przekształceniom o charakterze znaczącym. W pewnym stopniu warunki zamieszkiwania może
pogorszyć nadmienia emisja zanieczyszczeń atmosferycznych z sektora komunalnego.
Przyjęte w projekcie zmiany Studium rozwiązania z zakresu rozbudowy infrastruktury
technicznej oraz zasad korzystania ze środowiska przyczynią się do podniesienia standardu
życia mieszkańców.
Rozpatrując oddziaływanie na ludzi należy poruszyć aspekt społecznych skutków realizacji zmiany studium. Poszerzenie oferty inwestycyjnej w mieście przełoży się na wzrost
zatrudnienia w sektorze przemysłowym i usługowym a w konsekwencji czego rozwój gospodarczy obszaru.
Opis oddziaływań o charakterze skumulowanym
Potencjalne oddziaływania skumulowane obejmują emisję hałasu oraz emisje zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery. Hałas powodowany będzie transportem samochodowym na drogach obsługujących ruch w kierunku obszarów przeznaczonych pod zainwestowanie. Wzrost ilości terenów zabudowanych na terenie miasta w przyszłości może powodować efekt kumulacji niekorzystnych presji na środowisko. Będą to oddziaływania o charakterze stałym.
Należy pozytywnie ocenić rozwój energetyki odnawialnej na terenie miasta. Zwiększająca się liczba elektrowni pozyskujących energię ze źródeł odnawialnych przyczyni się do
ograniczenia nadmiernej emisji zanieczyszczeń.
4.2. Analiza wpływu na formy ochrony przyrody
Oddziaływanie projektu zmiany studium na integralność Obszaru o Znaczeniu dla Wspólnoty Natura 2000 „Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego” PLH020091
W niniejszym rozdziale przedstawiono ocenę wpływu przedsięwzięcia na integralność
obszaru Natura 2000, która analizuje wpływ projektowanego dokumentu na stan ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków stanowiących przedmioty ochrony obszaru a także wpływ na
zachowanie struktur i procesów ekologicznych niezbędnych dla trwałości i prawidłowego
funkcjonowania siedlisk przyrodniczych oraz populacji roślin i zwierząt w granicach obszarów Natura 2000.
27
W obrębie obszaru ochronie podlegają następujące siedliska przyrodnicze:
− 6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris
− 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum
albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)
− 2330 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi
− 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne
(Convolvuletalia sepium)
− 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
oraz gatunki zwierząt:
− 1308 Barbastella barbastellus mopek
− 1324 Myotis myotis nocek duży
− 1188 Bombina bombina kumak nizinny
− 1166 Triturus cristatus traszka grzebiebniasta
− 1337 Castor fiber bóbr europejski
− 1355 Lutra lutra wydra europejska
− 1060 Lycaena dispar czerwończyk nieparek
− 4038 Lycaena helle czerwończyk fioletek
− 1037 Ophiogomphus cecilia trzepla zielona
− 1084 Osmoderma eremita pachnica dębowa
− 1145 Misgurnus fossilis piskorz.
Na terenie miasta znajduje się południowo-wschodni kraniec obszaru. Zajmuje on tereny wód powierzchniowych rzeki Oleśnicy (W), istniejącej zieleni parkowej (ZP), ujęcia wody
(1WW) oraz istniejących tereny rolne (RP), przy czym na terenach tych w granicach obszaru
Natura 2000 znajdują się stawy hodowlane i nie prowadzona jest produkcja roślinna.
Przestrzenne rozmieszczenie stanowisk chronionych zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych zaprezentowano na rysunku prognozy (na podstawie materiałów graficznych udostępnionych dzięki uprzejmości Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska we Wrocławiu).
W studium zachowuje się istniejące lasy, zbiorniki wodne, a także występujące w obrębie obszaru Natura 2000 tereny rolne. Dolinę rzeki Oleśnicy chroni się przed nadmierną
antropopresją sytuując zabudowę mieszkaniową i komercyjną poza jej obrębem. Dolina objęta
jest ochroną jako ciąg ekologiczny.
W projekcie zmiany studium przyjęto korzystne rozwiązania z zakresu ochrony środowiska, w szczególności ochrony zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, co ma znaczenie dla utrzymania jakości rz. Oleśnicy w dobrym stanie. Czystość wód ma istotne znaczenie dla występowania gatunków ryb, płazów i ssaków.
Dla zachowania miejsc występowania chronionych gatunków zwierząt związanych z
wodami płynącymi, przyjęto ograniczenia w zagospodarowaniu brzegów rzeki Oleśnicy. W
granicach obszaru Natura 2000 dopuszcza się urządzenia hydrotechniczne i melioracyjne, a
także rybackie, rekreacyjne, sportowe wykorzystanie wód pod warunkiem, że nie wpłyną w
sposób istotny na stan zachowania siedlisk i gatunków zasiedlających te wody.
Pewne zagrożenie niesie ze sobą możliwość wprowadzenia nowego zainwestowania na
terenie ZP. Jest to teren Parku Miejskiego Nad Stawami, który w dużej mierze posiada
ukształtowane zagospodarowanie. Teren poprzecinają ciągi pieszo-rowerowe, znajdują się tam
również miejsca wypoczynku i place zabaw. Na tym terenie dopuszcza się wprowadzenie
obiektów usługowych o funkcji rekreacyjno-wypoczynkowej, takich jak mała gastronomia,
boiska do gier małych, place zabaw, obiekty małej architektury. Ich realizacja może doprowadzić do uszczuplenia powierzchni siedliska 6510. Biorąc pod uwagę obowiązujące parametry i
wskaźniki urbanistyczne – powierzchnia zabudowy działki 10%, obowiązek pozostawienia
80% działki jako tereny biologicznie czynne – oraz faktycznie występujące zagospodarowanie
28
tego terenu, należy przyjąć, że na terenach dotychczas niezagospodarowanych (pokrytych siedliskiem 6510 w miejscu wskazanym na rysunku prognozy), prawdopodobnie nie zostanie
wprowadzone nowe zainwestowanie. Dodatkowo w Studium formułuje się zalecenie nie
wprowadzania nowego zagospodarowania w miejscach występowania siedliska przyrodniczego 6510.
Należy zaznaczyć, że w pozyskanych od RDOŚ we Wrocławiu materiałach, siedlisko
zostało oznaczone symbolicznie, bez wyznaczenia jego przestrzennego zasięgu. Ogranicza to
możliwość jednoznacznego określenia oddziaływania. Należy jednak przyjąć, że siedlisko to
nie obejmuje całego terenu ZP. Jest to jeden z kilku płatów zidentyfikowanych na obszarze
Natura 2000. Całkowita powierzchnia płatów siedliska 6510 w obrębie obszaru Natura 2000
jest niewielka i wynosi 12,31 ha. Powierzchnia łąki na terenie ZP jest zatem o wiele mniejsza
od tej wielkości. Powierzchnia terenu zieleni parkowej wynosi niemal 20 ha.
Zagrożeniem dla integralności siedliska łąkowego 6510 może być również planowana
droga wojewódzka klasy głównej, która przecinać będzie dolinę rz. Oleśnicy we wschodniej
części miasta. W tym miejscu powstanie przeprawa mostowa, która najprawdopodobniej posadowiona zostanie na przęsłach. Wykonanie mostu oznaczać może częściową fragmentację
siedliska w wyniku jego bezpośredniego zniszczenia, a także pogorszenie warunków siedliskowych poprzez zacienienie.
Trasa może stanowić barierę dla przemieszczania się zwierząt, np. dla przelatujących
nietoperzy, które mogą zderzać się z samochodami. Wydaje się jednak, że nie powinna mieć
wpływu na przebieg wód Oleśnicy, a tym samym migrację gatunków poruszających się po
lądzie i w wodzie.
Zwraca się uwagę, że siedlisko 6510 jest siedliskiem antropogenicznym, stworzonym i
utrzymywanym przez człowieka, dzięki czemu w przypadku wystąpienia strat przyrodniczych,
z powodzeniem może zostać odtworzone w innym miejscu.
Należy podkreślić, że przebieg drogi nie stanowi przedmiotu zmiany studium. Trasa
została zaplanowana w poprzednich edycjach „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Oleśnicy”.
W studium zastrzega się, że nie dopuszcza się lokalizacji obiektów i urządzeń usługowych mogących pogorszyć stan środowiska i stwarzających uciążliwości dla ludności. Oznacza to, że wymienione obiekty powinny być sytuowane poza zasięgiem chronionych siedlisk i
w sposób nie zagrażający zwierzętom. W przypadku gdy planowane zainwestowanie będzie
kolidowało z przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000, zabudowa nie zostanie dopuszczona.
Zwraca się uwagę, że dokument studium nie definiuje faktycznego sposobu zagospodarowania, które w sposób szczegółowy zostanie określony na etapie sporządzania miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego. Katalog funkcji terenów przeznaczonych na zainwestowanie jest elastyczny i umożliwia zachowanie terenów zielonych. Ocena zagrożenia dla
stanu siedlisk i stanowisk zwierząt jest również utrudniona ze względu na skalę opracowania.
Dlatego też szczegółowe rozpoznanie występowania siedlisk i stanowisk będzie konieczne na
etapie sporządzania planów miejscowych.
Trudno jest jednoznacznie ocenić wpływ tej drogi na przedmioty ochrony obszaru Natura 2000 ze względu na brak danych co do przestrzennego rozmieszczenia siedlisk, a także z
uwagi na fakt, że wyznaczone na rysunku studium linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu mają charakter umowny. Szczegółowy przebieg linii rozgraniczających tereny o
różnym przeznaczeniu dokona się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
W projekcie zmiany studium dopuszcza się korektę przebiegu granic nawet o 50 m w terenie,
przez co jednoznaczne określenie powierzchni kolizji planowanego zagospodarowania z terenami zielonymi nie jest możliwe.
Potencjalne zagrożenia wiążą się również z intensyfikacją ruchu turystycznego,
zwłaszcza w przypadku przyrostu bazy turystycznej. W sąsiedztwie doliny planuje się po29
większenie terenów zabudowy rekreacji indywidualnej o niewielkiej powierzchni, a także terenów rekreacyjno-sportowych. Zwiększona presja na tereny dolinne może skutkować wydeptywaniem roślinności oraz niepożądanymi zjawiskami takimi jak palenie ognisk czy porzucanie odpadów. Istotne dla ograniczenia skutków jest poziom świadomości ekologicznej mieszkańców. Skala takich zjawisk nie powinna powodować nieodwracalnych zmian w środowisku
przyrodniczym, a więc zniszczenia siedlisk i miejsc występowania zwierząt.
Wraz z pojawieniem się terenów zabudowanych nastąpią przekształcenia w strukturze
gatunkowej roślin. Pojawią się gatunki budujące zieleń urządzoną, które stanowić będą najprawdopodobniej drzewa i krzewy ozdobne. Na terenach zabudowanych i utwardzonych pojawią się również formacje roślinności synantropijnej. Niektóre gatunki roślin synantropijnych, a także ozdobnych, ze względu na swą ekspansywność i niewielkie wymagania siedliskowe mogą wypierać roślinność naturalną z ich siedlisk. Skala i charakter tych oddziaływań
na obecnym etapie nie jest jednak możliwa do ustalenia. Obecność gatunków ekspansywnych
uzależniona będzie od stopnia realizacji postanowień studium, charakteru wprowadzanej roślinności na terenach zabudowanych oraz działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się niepożądanych w środowisku gatunków (np. likwidowanie skupisk roślin inwazyjnych).
Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze
6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
Występowanie: Teren parku (ZP). Teren istniejącego ujęcia wody (1WW – nie ujęty w poprzedniej edycji Studium) jest ogrodzony i nie stanowi siedliska.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Potencjalnie są możliwe kolizje
z planowanym zagospodarowaniem – zabudową rekreacyjno-wypoczynkową oraz z planowaną drogą klasy głównej.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Wobec braku możliwości zmiany ustalonego przebiegu drogi zaleca się poprowadzić przeprawę mostową należy na przęsłach w sposób
jak najmniej ingerujący w morfologię terenu i siedlisko przyrodnicze.
W przypadku wystąpienia znacznego zmniejszenia powierzchni siedliska w wyniku kolizji z
drogą, należy podjąć działania kompensacyjne polegające na odtworzeniu siedliska (np. powiększenia istniejącego płata) w innym miejscu.
Należy ograniczyć realizację nowej zabudowy rekreacyjnej i usługowej na terenie ZP, zgodnie
z zaleceniami Studium.
Znacząco negatywne oddziaływanie: Możliwe w przypadku zniszczenia dużej powierzchni
siedliska.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane potencjalne oddziaływanie można ocenić w następujący sposób:
– pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie;
– pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
– pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
– pod względem charakteru zmian – negatywne;
– pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
– pod względem trwałości przekształceń – nieodwracalne;
– pod względem intensywności przekształceń – duże.
30
2330 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi
6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae,
Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)
Występowanie: Siedliska te nie występują na terenie miasta Oleśnica, ani w jego najbliższym
otoczeniu.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Brak. Realizacja zmiany studium
nie spowoduje uszczuplenia powierzchni siedlisk.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Znacząco negatywne oddziaływanie: Nie występuje.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane potencjalne oddziaływanie można ocenić w następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – bez znaczenia;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń – odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
Oddziaływanie na gatunki zwierząt
1308 Mopek Barbastella barbastellus
Charakterystyka ekologiczna: Mopek występuje głownie w okolicach lesistych, zarówno na
niżu jak i na wyżynach. Na dzienne kryjówki wybiera przeważnie głębokie i wąskie szczeliny
w drzewach, rzadziej w budynkach. Nieliczne kolonie rozrodcze znajdują się za odstającą korą, w szczelinach drzew, za okiennicami drewnianych budynków stojących w lesie lub w jego
pobliżu. żeruje w lasach i na ich obrzeżach, na terenach zakrzewionych, nad wodami (zwłaszcza ciekami) o zarośniętych brzegach, w ogrodach oraz przy lampach ulicznych. Zimuje w
podziemiach, dobrze znosząc niskie temperatury i małą wilgotność powietrza. Na jesieni często spotykany w szczelinach mostów. Gatunek ten tworzy niewielkie kolonie rozrodcze składające się z kilku – kilkunastu samic, które na swoje schronienia wybierają szczeliny w drzewach (także pod odstającą korą). Prawdopodobne jest występowanie w okresie letnim schronień dziennych i kolonii rozrodczych w dziuplach i pod odstającą korą. Mopki są bardzo
przywiązane do swoich kryjówek zwłaszcza do zimowisk. Największym zagrożeniem dla gatunku jest utarta schronień zimowych skupiających duża liczbę osobników.
Występowanie: W dolinie rz. Oleśnicy na terenie Parku (ZP). Może żerować w innych częściach miasta np. w otoczeniu zbiorników wodnych. Potencjalne korytarze migracyjne ciągną
w dolinach rzek, wzdłuż szpalerów, zadrzewień i zakrzewień na terenach rolnych.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Potencjalnie jest możliwe pogorszenie jakości siedlisk stanowiących środowisko życia gatunku w wyniku zmiany zagospoda31
rowania terenów zieleni urządzonej (ZP), a także zmniejszenie terytorium występowania gatunku na skutek przeprowadzenia planowanej drogi klasy głównej. Wydaje się jednak, że
ewentualna wycinka dziuplastych drzew tworzących kryjówki nietoperza na terenie Parku jest
mało prawdopodobna.
Budowa drogi spowoduje przecięcie doliny rz. Oleśnicy, co może zakłócić funkcjonowanie
korytarza ekologicznego. Możliwe są kolizje przelatujących nietoperzy z przejeżdżającymi
samochodami.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Wobec braku możliwości zmiany ustalonego przebiegu drogi zaleca się poprowadzić przeprawę mostową należy na przęsłach w sposób
jak najmniej ingerujący w morfologię terenu i siedliska przyrodnicze.
Należy ograniczyć realizację nowej zabudowy rekreacyjnej i usługowej, zgodnie z zaleceniami Studium.
Należy podjąć środki techniczne służące ograniczeniu kolizji nietoperzy z drogą (np. ekrany,
siatki zabezpieczające).
Należy dążyć do zachowania drzewostanów, zadrzewień i zakrzewień, a także szpalerów i alei
drzew.
Znacząco negatywne oddziaływanie: Nie występuje.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane potencjalne oddziaływanie można ocenić w następujący sposób:
– pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie;
– pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
– pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
– pod względem charakteru zmian – negatywne;
– pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
– pod względem trwałości przekształceń – nieodwracalne;
– pod względem intensywności przekształceń – duże.
1188 Kumak nizinny Bombina bombina
Charakterystyka ekologiczna: Gatunek o dużych wymaganiach siedliskowych, związany ze
zbiornikami wody stojącej (kwiecień – sierpień), rozlewiskami najchętniej nasłonecznionymi i
z dość bogatą roślinnością wodną. Do rozrodu kumak nizinny preferuje zbiorniki płytkie, nasłonecznione, o płaskich brzegach, z bogatą roślinnością. Stąd często spotykamy go na podmokłych łąkach, turzycowiskach, otwartych starorzeczach, oczkach polnych, małych nasłonecznionych stawkach. Jest aktywny w ciągu dnia. Przeobrażenie młodych następuje w lipcu
lub sierpniu. Jesienią osobniki szukają kryjówek do zimowania, którymi są najczęściej różnego rodzaju nory, szczeliny, jamy w ziemi itp.
Występowanie: Stawy hodowlane na terenach rolnych (tereny oznaczone symbolem RP).
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Brak. Teren zachowuje dotychczasowe przeznaczenie. W studium sformułowano zalecenie nie wprowadzania zalesienia na
tym terenie. Zmiana zagospodarowania stawów (np. zalesienie) jest bardzo mało prawdopodobna. . Są to grunty rolne w rozumieniu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Znacząco negatywne oddziaływanie: Nie występuje.
32
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane potencjalne oddziaływanie można ocenić w następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – bez znaczenia;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń – odwracalne;
– pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
1355 Wydra europejska Lutra lutra
Charakterystyka ekologiczna: Wydra związana jest ze środowiskiem wodnym. Spotkać ją
można nad brzegami rzek, potoków, stawów i jezior, od niedawna także nad brzegiem Bałtyku. Może zasiedlać nory na brzegach zbiorników i cieków wodnych, jednak rzadko są one
kopane przez nią. Czasem wejście do nory znajduje się pod wodą, jednak zdecydowanie częściej znajduje się ponad powierzchnią wody (zazwyczaj w bezpośrednim sąsiedztwie wody,
np. wśród korzeni drzew). Oprócz otworu wejściowego, nory wydry posiadają jeszcze otwory
wentylacyjne, znajdujące się pod korzeniami drzew. Zazwyczaj zajmuje gotowe nory wykonane przez piżmaka, bobra, lisa, czy borsuka. Doskonale pływa. Główny jej pokarm stanowią
ryby, ale uzupełnia pożywienie płazami, rakami, większymi chrząszczami wodnymi, ssakami
czy ptakami. Na polowania wychodzi najczęściej po zmroku. Od wody oddala się bardzo niechętnie, jednak potrafi podejmować nawet dalekie wędrówki.
Występowanie: Stawy hodowlane na terenach rolnych (tereny oznaczone symbolem RP),
dolina rz. Oleśnicy (W) i przyległe tereny parkowe (ZP).
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Potencjalnie jest możliwe pogorszenie jakości siedlisk stanowiących środowisko życia gatunku w wyniku zmiany zagospodarowania terenów parku (ZP). Tereny stawów hodowlanych nie zmieniają swojego przeznaczenia. Zmiana zagospodarowania stawów (np. zalesienie) jest bardzo mało prawdopodobna. Są
to grunty rolne w rozumieniu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Budowa drogi we wschodniej części miasta spowoduje przecięcie doliny rz. Oleśnicy, co może zakłócić funkcjonowanie korytarza ekologicznego.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Wobec braku możliwości zmiany ustalonego przebiegu drogi zaleca się poprowadzić przeprawę mostową należy na przęsłach w sposób
jak najmniej ingerujący w morfologię terenu i siedliska przyrodnicze, a także zapewniający
możliwość swobodnego przemieszczania się pod mostem.
Należy ograniczyć realizację nowej zabudowy rekreacyjnej i usługowej na terenie ZP, zgodnie
z zaleceniami Studium.
Znacząco negatywne oddziaływanie: Nie występuje.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane potencjalne oddziaływanie można ocenić w następujący sposób:
– pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie;
– pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
– pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
– pod względem charakteru zmian – negatywne;
– pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
33
–
–
pod względem trwałości przekształceń – nieodwracalne;
pod względem intensywności przekształceń – duże.
1060 Czerwończyk nieparek Lycaena dispar
Charakterystyka ekologiczna: Gatunek higrofilny. Zasiedla brzegi wód i bagien oraz podmokłe łąki, głównie w miejscach wilgotnych, często w pobliżu starorzeczy. Częściowo jego
siedlisko stanowią łęgi nadrzeczne, zwłaszcza fragmenty podmokłe z prześwitami lub graniczące z kwiecistymi łąkami. Preferuje siedliska półotwarte, osłonięte od silnych wiatrów, ale
dobrze nasłonecznione. Ostatnio coraz częściej obserwowany jest w środowiskach suchszych,
w tym także ruderalnych, co pozwala traktować go na równi z gatunkami synantropijnymi
(Buszko, Masłowski 2008). Motyle występują w dwóch pokoleniachw okresach: V-VI oraz
VIII-IX. Gąsienice rozwijają się wiosną (IV–V) i latem (VI-VII), prowadząc samotny tryb
życia – na liściach roślin żywicielskich, jakimi są szczawie (gł. sz. lancetowaty Rumex hydrolapathum, sz. kędzierzawy R. crispus oraz sz. tępolistny R. obtusifolius). Przepoczwarczają się
w miejscach żerowania. Dorosłe odżywiają się nektarem kwiatowym. Samice dość aktywnie
latają składając jaja po kilka na wierzchu liści i stopniowo oddalając się od miejsca wylęgu. W
ten sposób gatunek łatwo się rozprzestrzenia wzdłuż brzegów wód i rowów.
Występowanie: Nie występuje na terenie miasta. Stanowisko znajduje się na terenach zieleni
nieurządzonej przy północnej granicy miasta.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Brak. Zagospodarowanie terenu
miasta nie wpłynie na stanowisko motyla.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie wymagane.
Znacząco negatywne oddziaływanie: Nie występuje.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane potencjalne oddziaływanie można ocenić w następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – bez znaczenia;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń – odwracalne;
– pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
1037 Trzepla zielona Ophiogomphus cecilia
Charakterystyka ekologiczna: Jest gatunkiem ważki zasiedlającym nizinne i podgórskie
cieki różnej wielkości, od strumieni po duże rzeki. Wydaje się, że największe populacje tworzy w Polsce na rzekach kilkunasto- do kilkudziesięciometrowej szerokości. Trzepla zielona
przedkłada odcinki cieków położone w ród bogatej strukturalnie roślinności np. śródlesne lub
w otoczeniu łąk z nadbrzeżnymi zaroślami, drzewami. Wskazane jest duże nasłonecznienie
przynajmniej fragmentów obrzeży. Obecność roślinno ci wodnej nie ma znaczenia dla gatunku, często pokrycie nią jest niewielkie lub brak jej zupełnie. Larwy zasiedlają miejsca na głębokości 10-150 cm (prawdopodobnie do 2 m). Preferowane są osady piaszczyste i piaszczysto-żwirowate, miejscami z domieszką detrytusu. W Polsce jakość wody nie odgrywa dużej
roli. Trzepla występuje w rzekach V klasy czystości wody, a wysokie liczebności osiąga jesz34
cze przy IV klasie. Imagines wydają się preferować sąsiedztwo spokojniejszych fragmentów
cieków, najchętniej wybierając ich nasłonecznione fragmenty i obrzeża. Jednakże bardzo często spotyka się je z dala od wody, na polanach, porębach i drogach śródleśnych, skrajach lasu,
suchych, piaszczystych miejscach, polach.
Występowanie: Nie występuje na terenie miasta. Stanowisko znajduje się na terenach zieleni
nieurządzonej przy północnej granicy miasta.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Brak. Zagospodarowanie terenu
miasta nie wpłynie na stanowisko motyla.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie wymagane.
Znacząco negatywne oddziaływanie: Nie występuje.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane potencjalne oddziaływanie można ocenić w następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – bez znaczenia;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń – odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
1324 Nocek duży Myotis myotis
1166 Traszka grzebieniasta Triturus cristatus
4038 Czerwończyk fioletek Lycaena helle
1084 Pachnica dębowa Osmoderma eremita
1337 Bóbr europejski Castor fiber
1145 Piskorz Misgurnus fossilis
Występowanie: Gatunki te nie występują na terenie miasta Oleśnica, ani w jego najbliższym
otoczeniu.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Brak. Realizacja zmiany studium
nie spowoduje negatywnego oddziaływania.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Znacząco negatywne oddziaływanie: Nie występuje.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane potencjalne oddziaływanie można ocenić w następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – bez znaczenia;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń – odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
35
Ocena wpływu na stan ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych
Przeprowadzona analiza wykazała, że realizacja postanowień projektu zmiany studium
nie powinna powodować wystąpienia negatywnych oddziaływań o charakterze znaczącym w
odniesieniu do wymienionych siedlisk przyrodniczych i gatunków zwierząt. Planowane zagospodarowanie nie powinno wywierać wpływu na zachowanie struktur i procesów ekologicznych niezbędnych dla trwałości i prawidłowego funkcjonowania siedlisk przyrodniczych oraz
populacji gatunków stanowiących przedmioty ochrony obszaru Natura 2000 „Dolina Oleśnicy
i Potoku Boguszyckiego”. Konieczne będzie jednak podjęcie zaproponowanych środków minimalizujących potencjalne negatywne oddziaływania.
Pomniki przyrody
Uznaje się, że przyjęte w projekcie zmiany studium zagospodarowanie nie będzie wywierać negatywnego wpływu na pomniki przyrody. Na planszy studium wskazano miejsca
występowania pomników. Wyszczególniono je również w tekście. Obiekty te znajdują się na
terenach w przewadze zagospodarowanych, o ustalonej strukturze urbanistycznej – terenie
parku i zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. W odniesieniu do drzew obowiązują przepisy ustawy o ochronie przyrody, a także aktów je powołujących. Obowiązujące przepisy prawne wykluczają możliwość przypadkowego zniszczenia usunięcia czy zniszczenia drzew (obowiązek uzyskania stosownej decyzji).
Chronione gatunki zwierząt
Ptaki
Na terenie miasta wymienia się występowanie chronionych gatunków ptaków: łabędzia
niemego, kwiczoła (teren zieleni parkowej ZP), i brzegówki (dawne tereny warsztatowe i magazynowo-składowe w obrębie Bystre, obecnie przeznaczone na tereny sportowo-rekreacyjne
UST), bociana białego i pustułki.
Stanowiska ptaków w rejonie parku uznaje się za niezagrożone. Teren pozostaje w dotychczasowym użytkowaniu. W studium obejmuje się ochroną istniejące tereny zieleni urządzonej, w szczególności historycznie utworzone parki. Nie przewiduje się zwiększenia presji
ze strony pieszych w parku. Otoczenie tego terenu posiada ukształtowaną strukturę urbanistyczną i nie planuje się tu zmiany przeznaczenia terenów lub wprowadzenia funkcji powodujących degradację parku. W obrębie parku znajduje się staw, który tworzy dogodne miejsce
bytowania łabędzia. Ptak ten dobrze znosi obecność ludzi i przystosowany jest do życia na
obszarach zurbanizowanych, w centrach miast. W miejscach takich łabędzie są dokarmiane,
przez co decydują się na spędzenie zimy w kraju.
Stanowisko brzegówki w obrębie terenu UST może być zagrożone na skutek zmiany
zagospodarowania. Obecnie teren nie jest intensywnie użytkowany i porośnięty zielenią.
Wprowadzenie zagospodarowania może doprowadzić do bezpośredniego zniszczenia gniazd
lub pogorszenia warunków życia gatunku. Konieczne będzie zabezpieczenie skarp będących
miejscem gniazdowania brzegówki.
Na terenach zurbanizowanych w rok 1993 zinwentaryzowano kilka par pustułki. Zamieszkują one kościół zamkowy (3 pary), zamek (1 para) oraz młyn (1 para). Stanowiska te
nie są zagrożone. Wymienione budynki znajdują się w obrębie terenów, które nie zmieniają
swojego przeznaczenia. Dodatkowo objęte są one ochroną konserwatorską.
Zgodnie
z
informacjami
zamieszczonymi
w
serwisie
internetowym
http://baza.bociany.pl dedykowanym bocianom żyjącym na terenie Polski, gniazdo bociana
białego na terenie miasta Oleśnica znajduje się na kominie domu przy ul. Wiejskiej 78. W
studium jest to istniejący teren zabudowy mieszkaniowo-usługowej oznaczony symbolem
36
MU. Położony jest on w jednostce Lucień Bystre. Ocenia się, że stanowisko bociana nie jest
zagrożone. Teren, na którym znajduje się budynek mieszkalny nie zmienia swojego przeznaczenia i w dalszym ciągu pełnić będzie swoją funkcję. W otoczeniu tego terenu nie planuje się
funkcji mogących w sposób bezpośredni zagrażać ptakom. Na północ od gniazda znajdują się
tereny rolne, które mogą stanowić potencjalną bazę pokarmową dla bocianów. W studium
zachowuje się ich funkcje. Zagrożeniem dla bociana może być bezpośrednia ingerencja w komin budynku i fizyczne zniszczenie gniazda. Należy zwrócić uwagę, że bociany w Polsce są
ptakami darzonymi wyjątkową sympatią, dlatego też umyślne zniszczenie gniazda wydaje się
być mało prawdopodobne.
Dwa gniazda bociana białego (na słupach energetycznych i na lipie) identyfikuje się w
miejscowości Spalice, przy granicy miasta. Miejsca tez również nie będą zagrożone na skutek
zmiany ustaleń Studium.
Miejsca występowania opisanych powyżej gatunków ptaków przedstawiono na rysunku prognozy.
Zagrożeniem dla niektórych gatunków ptaków mogą być urządzenia przetwarzające
energię promieniowania słonecznego – panele fotowoltaiczne. Wpływ paneli fotowoltaicznych
na ptaki, zależy głównie od lokalizacji inwestycji. Wpływ ten może mieć charakter pośredni i
bezpośredni):
- Wpływ pośredni – Panele słoneczne i ich eksploatacja mogą spowodować bezpośrednią utratę siedlisk naturalnych, fragmentację siedlisk i/lub ich modyfikację, zaburzenia
związane ze straszeniem przebywających tam gatunków ptaków, głównie poprzez prace przy budowie parku solarnego i utrzymaniu jego późniejszej działalności. Podejrzewa się, że panele w olbrzymich układach mogą odstraszać ptaki (np. żurawie w
Hiszpanii czy gęsi w Niemczech), na takiej samej zasadzie jak olbrzymie części pól
uprawnych pokryte folią przyśpieszająca rozwój wegetacji.
- Wpływ bezpośredni – prawidłowa lokalizacja elektrowni słonecznej (na terenach nie
wykorzystywanych intensywnie przez ptaki) może przyczynić się paradoksalnie do
powstania alternatywnych miejsc żerowania, np. dla łuszczaków (fragmenty trawiaste i
krzewy pomiędzy panelami i sektorami) oraz gniazdowania (panele są zakładane na
specjalnych stojakach, które mogą być wykorzystywane przez niektóre gatunki do
umieszczania gniazd).
Pomimo różnych opinii wygłaszanych przede wszystkim na portalach internetowych,
nie ma naukowych dowodów na istnienie ryzyka śmiertelności dla ptaków związanych z panelami słonecznych ogniw fotowoltaicznych (na podstawie artykułu pt. „Wpływ elektrowni słonecznych na środowisko przyrodnicze” autorstwa prof. dra hab. Piotr Tryjanowskiego zamieszczonego w miesięczniku„Czysta Energia” – nr 1/2013.
Panele fotowoltaiczne mogą odstraszać i oślepiać ptaki ptaków poprzez odbijane światła i refleksy świetlne. Nie można wykluczyć, że nawet kilkusekundowe oślepienie może spowodować trudności w rozpoznaniu i ominięciu przeszkody. Dotyczy to zarówno ptaków zatrzymujących się w okolicy elektrowni słonecznej podczas migracji jak i drobnych ptaków
lęgowych. Elektrownie o dużych powierzchniach mogą powodować efekt olśnienia nawet ze
znacznej odległości. Ponadto błyszczące powierzchnie elektrowni mogą być z lustrem wody,
co może mieć negatywne oddziaływanie na ptaki wodno-błotne.
Niezwykle istotne jest zatem lokalizowanie większych zgrupowań paneli fotowoltaicznych z dala od miejsc ważnych dla występowania ptaków, a także tras migracji.
W opracowaniu pt. „Aktualizacja Studium przestrzennych uwarunkowań rozwoju
energetyki wiatrowej w województwie dolnośląskim 2011” (Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne, Wrocław 2011) identyfikuje się tereny istotne dla występowania ptaków. Obszar miasta Oleśnica znajduje się w strefie buforowej obszarów ważnych dla występowania ptaków o
znaczeniu regionalnym, nie zawierającego w swych granicach obszarów specjalnej ochrony
37
ptaków (B21 - Kompleks leśny koło Twardogóry). Nie stwierdza się tu znanych korytarzy
migracji ptaków (np. gęsi).
Bezpośrednio na terenie miasta nie utworzono obszarów chronionych ze względu na
występowanie ptaków. Nie znajdują się tu także strefy ochronne od gniazdujących ptaków.
Zgodnie z dostępnymi materiałami dotyczącymi występowania ptaków na terenie miasta Oleśnicy (inwentaryzacja pt. „Chronione gatunki zwierząt gminy Oleśnica”, praca zbiorowa, rok
1993), na terenach lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych (tereny oznaczone symbolami AG,
1AG, 1AG/MU, AGP.) nie identyfikuje się miejsc gniazdowania chronionych gatunków ptaków. Miejsca usytuowania paneli fotowoltaicznych znajdują się z dala od korytarza ekologicznego doliny Oleśnicy.
W większości są to tereny niezabudowane na peryferiach miasta. Użytkowane są rolniczo, głównie w formie upraw polowych i ogrodów działkowych. Pozbawione są zbiorników
wód stojących oraz cieków naturalnych.
Poniżej przedstawiono aktualne zagospodarowanie terenów, na których dopuszczono
rozmieszczenie paneli fotowoltaicznych, wraz z opisem potencjalnie występujących siedlisk i
struktur mogących być wykorzystywanymi przez ptaki, takich jak zadrzewienia, cieki, zbiorniki wodne itp.:
1. Obręb Rataje – planowane tereny AG przy drodze ekspresowej. Tworzy je mozaika
użytków rolnych z przewagą pól uprawnych z niewielkimi płatami łąk kośnych. Od
północy przylegają do terenów rolnych sąsiedniej gminy Dobroszyce. Ocenia się, że
teren ten posiada niską przydatność dla ptaków.
2. Obręb Wądoły – istniejące i planowane tereny AG i AGP. W części południowej tereny zurbanizowane (zabudowa przemysłowa), nielicznie tereny nieużytkowane pokryte zielenią niską. Otoczenie tworzy gęsta zabudowa przemysłowa i tereny kolejowe. Teren o bardzo niskiej przydatności dla ptaków.
W części wschodniej użytki rolne – uprawy polowe z niewielkimi powierzchniami
łąk. Część terenów tworzą ogrody działkowe. W krajobrazie rolnym nieliczne pasma
zadrzewień ciągnących się wzdłuż rowów melioracyjnych i potoku Świerzna (na styku z miejscowością Świerzna w gminie wiejskiej Oleśnica). Wzdłuż drogi nr 451
ciągnie się szpaler drzew. Otoczenie tworzy ekstensywna zabudowa mieszkaniowa,
ogrody działkowe i tereny rolne. Teren przydatny dla ptaków krajobrazu rolniczego.
W sąsiedztwie (m. Świerzna) – gniazdo bociana białego i remiza.
3. Obręb Zielone Ogrody – istniejący teren AG (w całości zagospodarowany), planowany teren 1AG – teren łąki w sąsiedztwie lotniska Spalice. Wzdłuż drogi zbiorczej
przy tym terenie ciągnie się niewielki szpaler drzew. Otoczenie tworzy lotnisko Spalice, tereny zurbanizowane i ogrody działkowe. Teren o przeciętnej przydatności dla
ptaków.
4. Obręb Lucień Bystre – istniejący 1AG/MU – teren zainwestowany pozbawiany wartości przyrodniczych. W otoczeniu tereny rolne i tereny niezagospodarowane z niewielkimi zgrupowaniami drzew. Teren o niskiej przydatności dla ptaków.
Z powyższej analizy wynika, że największym zagrożeniem dla ptaków będzie zajęcie terenów, a więc skurczenie się przestrzeni, która może być przez nie wykorzystywana. Największa strata dotyczy terenu położonego przy wschodniej granicy miasta, w obrębie Wądoły, który charakteryzuje się największym zróżnicowaniem siedliskowym. W celu zminimalizowania
strat przyrodniczych w obrębie planowanych terenów aktywności gospodarczej wprowadza się
konieczność ochrony istniejących terenów zadrzewień.
Negatywne oddziaływanie polegające na zmieszeniu się powierzchni siedlisk dotyczyć
będzie ptaków krajobrazu rolniczego. Potencjalnie występującymi ptakami związanymi z siedliskami rolnymi są (na podstawie inwentaryzacji przyrodniczej miasta i gminy Oleśnica):
myszołów (pojedyncze osobniki wykorzystujące tereny rolne jako miejsca żerowania), czajka
(łąki), turkawka, kukułka, skowronek polny, pliszka żółta i siwa, pokląskwa, kwiczoł, łozów38
ka, cierniówka, dzwoniec, makolągwa, trznadel, ortolan, potrzeszcz, wrona. Zaznacza się przy
tym, że są to ptaki uznane za pospolite a ich populacje są liczne. Utrata siedlisk na terenie
miasta Oleśnica nie powinna zatem w sposób znaczący wpłynąć na stan zachowania populacji
tych gatunków.
W rejonie planowanych inwestycji nie spotyka się ptaków rzadkich i zagrożonych wyginięciem. Nie stwierdzono także obecności ptaków wodno-błotnych, które należą do najbardziej narażonych na ryzyko negatywnego oddziaływania związanego z funkcjonowaniem
elektrowni fotowoltaicznych. Nie są także zagrożone ptaki środowisk leśnych ze względu na
brak obecności siedlisk leśnych na wymienionych terenach.
Na terenach zurbanizowanych pojawiać się mogą ptaki siedlisk miejskich i ruderalnych,
np. sierpówka, jerzyk, oknówka, dymówka, kopciuszek, kos. Funkcjonowanie paneli fotowoltaicznych nie powinno stanowić bezpośredniego zagrożenia dla tych ptaków.
Należy zaznaczyć, że tereny lokalizacji paneli fotowoltaicznych są przeznaczone pod
zainwestowanie i w przyszłości nie będą pełnić funkcji rolnej. Są to tereny aktywności gospodarczej, usługowo-produkcyjne, składowe, budowlane i produkcyjne. Pojawią się na nich
obiekty kubaturowe, drogi, place, urządzenia infrastruktury technicznej itp. Przestrzeń ta nie
będzie stanowić atrakcyjnego miejsca dla występowania ptaków, niezależnie od tego czy tam
powstaną elektrownie fotowoltaiczne.
Studium nie zawiera informacji o powierzchni, jaka może być zajmowana przez elektrownie fotowoltaiczne. Nie określa również parametrów technicznych urządzeń, ich mocy,
ani sposobu montowania (np. jako konstrukcje umieszczane na budynkach, budowle stojące na
ziemi). Z tego powodu jednoznaczna ocena oddziaływania elektrowni na ptaki jest utrudniona.
Nietoperze
Chronione gatunki ssaków to nietoperze. Na terenie miasta rozpoznaje się stanowiska
nocka dużego, nocka rudego, mroczka późnego, gacka brunatnego.
Pięć osobników nocka dużego stwierdzono na strychach zamku w Oleśnicy. Miejsce to
zajmuje również kolonia rozrodcza gacka brunatnego (ok. 8 osobników) i mroczka późnego (5
osobników). Dzienne schronienie ok. 2 osobników mroczka późnego znajduje się na strychu
kościoła przy ul. Wrocławskiej w Oleśnicy. Nocek rudy zajmuje terytorium stawów w parku
w Oleśnicy. Nie oznaczono tych stanowisk na rysunku studium i prognozy ze względu na brak
możliwości jednoznacznej identyfikacji budynków.
Ocenia się, że miejsca występowania nietoperzy nie powinny być zagrożone. W studium zachowuje się stawy będące żerowiskami dla nietoperzy. Wymienione budynki również
są zachowane i dodatkowo objęte ochroną konserwatorską. Przetrwanie koloni leżeć będzie w
gestii administratorów obiektów. Istotne będzie również zachowanie starych i dziuplastych
drzew będących schronieniem dla nietoperzy.
4.3. Oddziaływanie projektu zmiany Studium poza obszarem opracowania
Zagospodarowanie przyjęte w Studium może powodować wystąpienie oddziaływań na
środowisko poza ustalonymi granicami miasta. Wprowadzenie nowych elementów zainwestowania związanych z funkcjonowaniem obszarów zabudowanych wiąże się ze zwiększonym
poborem gazu ze źródeł zlokalizowanych poza Oleśnicą. Powstałe odpady będą stanowić obciążenie dla środowiska w miejscu ich utylizacji. Sposób zbierania odpadów realizowany będzie zgodnie z polityką przyjętą przez władze miasta i powiatu.
Zaistniałe emisje do powietrza atmosferycznego przyczynią się do ogólnego stanu środowiska w regionie. Uciążliwości związane ze wzrostem natężenia ruchu samochodowego
będą odczuwalne na całej długości tras dojazdowych do obiektów umiejscowionych na obszarze gminy.
39
4.4. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko
Transgraniczne oddziaływanie na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust.2, pkt 1d)
ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
oceniane jest w aspekcie granic międzynarodowych. Projekt zmiany Studium nie zawiera rozstrzygnięć, ani nie stwarza możliwości, w wyniku których mogłoby wystąpić transgraniczne
oddziaływanie na środowisko. Zagospodarowanie obszaru miasta nie będzie oddziaływać na
środowisko terenów położonych poza granicami kraju.
4.5.
Kompleksowa ocena skutków wpływu ustaleń projektu zmiany Studium na środowisko
Opisane w tekście oddziaływanie na poszczególne komponenty środowiska, zgodnie z
założeniami przyjętymi w rozdziale 1.2, przedstawiono poniżej w formie tabelarycznej (Tabele 2 – 5), a także na załączniku graficznym do niniejszego opracowania. W zależności od potencjalnego wpływu na środowisko dokonano podziału poszczególnych obszarów funkcjonalno-przestrzennych na grupy.
Tab. 2. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska - istniejące i planowane
tereny zieleni.
Oddziaływanie pod względem:
bezpośredniości
okresu trwania
częstotliwości
charakteru
zmian
zasięgu
trwałości
przekształceń
intensywności przekształceń
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe,
lokalne
odwracalne
zauważalne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe i
lokalne
odwracalne
duże
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
odwracalne
duże
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe i
lokalne
miejscowe
duże
bez znaczenia
bez znaczenia
stałe
pozytywne
miejscowe
odwracalne
bez znaczenia
wody
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe i
lokalne
odwracalne
zauważalne
krajobraz i
zabytki
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe
odwracalne
zauważalne
ludzi
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe
bez znaczenia
zauważalne
Oddziaływanie
na:
świat przyrody i
bioróżnorodność
gleby i powierzchnię
terenu
powietrze atmosferyczne
klimat lokalny
klimat akustyczny
40
zauważalne
Tab. 3. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska – tereny rolne.
Oddziaływanie pod względem:
Oddziaływanie
charakteru
bezpośredniości okresu trwania częstotliwości
zasięgu
na:
zmian
miejscowe
świat przyrody i Bezpośrednie i
długoterminowe
stałe
pozytywne
i lokalne
pośrednie
bioróżnorodność
gleby i pobezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne miejscowe
wierzchnię
terenu
bez znabez znapowietrze atbez znaczenia
bez znaczenia bez znaczenia
czenia
czenia
mosferyczne
bez znamiejscowe
stałe
bezpośrednie
długoterminowe
klimat lokalny
czenia
i lokalne
bez znabez znaklimat akubez znaczenia
bez znaczenia bez znaczenia
czenia
czenia
styczny
miejscowe,
Bezpośrednie i
lokalne i
długoterminowe
stałe
negatywne
wody
pośrednie
ponadlokalne
krajobraz i
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne miejscowe
zabytki
miejscowe
bezpośrednie i
stałe
pozytywne
długoterminowe
ludzi
i lokalne
pośrednie
trwałości
intensywności
przekształceń przekształceń
odwracalne
zauważalne
nieodwracalne
duże
bez znaczenia
bez znaczenia
częściowo
odwracalne
nieznaczne
bez znaczenia
bez znaczenia
częściowo
odwracalne
zauważalne
odwracalne
zauważalne
częściowo
odwracalne
zauważalne
Tab. 4. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska - istniejące i planowane
tereny zabudowane.
Oddziaływanie pod względem:
Oddziaływanie
charakteru
bezpośredniości okresu trwania częstotliwości
zasięgu
na:
zmian
miejscowe
świat przyrody i bezpośrednie i
długoterminowe
stałe
negatywne
pośrednie
i lokalne
bioróżnorodność
długoterminowe
gleby i pobezpośrednie
stałe
negatywne miejscowe
i krótkotermiwierzchnię
nowe
terenu
długoterminowe
bezpośrednie i
stałe i chwimiejscowe
powietrze atnegatywne
i krótkotermiwtórne
lowe
i lokalne
mosferyczne
nowe
bez znamiejscowe
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
klimat lokalny
czenia
i lokalne
długoterminowe
miejscowe,
klimat akubezpośrednie
i krótkotermistałe
negatywne
lokalne
styczny
nowe
miejscowe,
lokalne i
pośrednie
długoterminowe
stałe
negatywne
wody
ponadlokalne
pozytywne
bezpośrednie i
krajobraz i
długoterminowe
stałe
i negatyw- miejscowe
pośrednie
zabytki
ne
bezpośrednie i
miejscowe
długoterminowe
stałe
pozytywne
ludzi
pośrednie
i lokalne
41
trwałości
intensywności
przekształceń przekształceń
nieodwracalne
zauważalne
nieodwracalne
zauważalne
możliwe do
rewaloryzacji
zauważalne
częściowo
odwracalne
nieznaczne
odwracalne
zauważalne
częściowo
odwracalne
nieznaczne
nieodwracalne
zauważalne
częściowo
odwracalne
zauważalne
Tab. 5. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska – system drogowy.
Oddziaływanie
na:
świat przyrody i
bioróżnorodność
gleby i powierzchnię
terenu
powietrze atmosferyczne
klimat lokalny
klimat akustyczny
wody
krajobraz i
zabytki
ludzi
5.
Oddziaływanie pod względem:
charakteru
bezpośredniości okresu trwania częstotliwości
zasięgu
zmian
bezpośrednie i
miejscowe i
długoterminowe
stałe
negatywne
pośrednie
lokalne
długoterminowe
bezpośrednie
i krótkotermistałe
negatywne miejscowe
nowe
długoterminowe
bezpośrednie i
stałe i chwimiejscowe i
i krótkoterminegatywne
wtórne
lowe
lokalne
nowe
miejscowe i
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
negatywne
lokalne
miejscowe,
długoterminowe
bezpośrednie
i krótkotermistałe
negatywne
lokalne i
ponadlokalne
nowe
miejscowe,
pośrednie
długoterminowe
stałe
negatywne
lokalne i
ponadlokalne
bezpośrednie i
długoterminowe
stałe
negatywne miejscowe
pośrednie
Pozytywne
miejscowe i
bezpośrednie i
stałe
i negatywdługoterminowe
lokalne
pośrednie
ne
trwałości
intensywności
przekształceń przekształceń
nieodwracalne
duże
nieodwracalne
duże
możliwe do
rewaloryzacji
duże
częściowo
odwracalne
duże
odwracalne
duże
częściowo
odwracalne
nieznaczne
nieodwracalne
duże
częściowo
odwracalne
duże
Metody analizy realizacji postanowień projektu zmiany Studium
Przewidywane metody analizy realizacji postanowień projektu zmiany Studium pod
kątem wpływu na środowisko mogą się odnosić do przestrzegania ustaleń dotyczących przeznaczenia terenu, ukształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu, ustaleń dotyczących
wyposażenia w infrastrukturę techniczną, ochrony i kształtowania środowiska i ładu przestrzennego, ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków. Skutki realizacji omawianego dokumentu podlegają badaniom w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Monitoring
poszczególnych komponentów środowiska prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, starosta powiatu oleśnickiego, zgodnie z ustawą z dnia z dnia 27
kwietnia 2001 r Prawo ochrony środowiska oraz ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne.
Zgodnie z art. 55 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko
organ opracowujący dokument (Burmistrz Oleśnicy) prowadzi monitoring skutków realizacji
postanowień Studium w zakresie oddziaływania na środowisko (np. hałasu, jakości gleb, wód,
realizacji zabudowy terenów w planach miejscowych). Monitoring ten powinien być prowadzony w oparciu o wyniki badań przeprowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu
Środowiska, a także innych badań wykonywanych w zależności od zapotrzebowania np. w
przypadku pojawienia się skarg mieszkańców na uciążliwości prowadzonej działalności w
oparciu o Studium.
Częstotliwość przeprowadzania analiz powinna być uwarunkowana częstotliwością
badania aktualności kierunków polityki przestrzennej, zawartych w planach, programach i
studiach oraz w aktach prawa miejscowego. Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym wyniki omawianych analiz powinny być przekazywane co
najmniej raz w czasie trwania kadencji rady. Proponuje się zatem, aby analizy dotyczące
ochrony środowiska były przeprowadzane również z taką częstotliwością.
42
6. Przedstawienie rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie
lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko
Zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, prognoza oddziaływania na środowisko zawiera rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko mogących
być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu. Rozwiązania te przedstawiono poniżej.
1. Planowaną drogę wojewódzką klasy głównej należy przeprowadzić przez dolinę rzeki
Oleśnicy w postaci przeprawy mostowej na przęsłach w sposób jak najmniej ingerujący w morfologię terenu i siedliska przyrodnicze. Konieczne jest także zapewnienie
możliwości swobodnej migracji zwierząt pod drogą. Należy podjąć środki techniczne
służące ograniczeniu kolizji nietoperzy (np. ekrany, siatki zabezpieczające).
2. W przypadku odnotowania strat w środowisku przyrodniczym polegającym na zniszczeniu części siedliska przyrodniczego 6510 niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie w wyniku kolizji z planowaną drogą wojewódzką, należy zapewnić odtworzenie tego siedliska w innym miejscu na obszarze Natura 2000, bądź powiększenie obszaru o siedlisko tego samego typu. Ustalenie kompensacji powinno odbyć się na etapie analizy oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w oparciu o szczegółowe
umiejscowienie inwestycji w przestrzeni, parametry wykonania obiektów itp. Stosowaną w praktyce zasadą kompensacji jest konieczność odtworzenia zniszczonego siedliska o charakterze zbliżonym lub identycznym, tak by mogły w nim znaleźć miejsce
do bytowania te same gatunki zwierząt i roślin. Alternatywą może być stosowanie
określonych zabiegów ochronnych dla utrzymania korzystnego stanu ochrony w innych płatach siedliska o charakterze półnaturalnym, lub też naturalizacja siedlisk zdegenerowanych w sąsiedztwie planowanych inwestycji.
3. Należy odstąpić od zabudowy rekreacyjnej w przypadku kolizji z siedliskami i stanowiskami zwierząt na terenie ZP położonym w obrębie obszaru Natura 2000 „Dolina
Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego”.
4. Na terenie miasta należy dążyć do zachowania drzewostanów, zadrzewień i zakrzewień, a także szpalerów i alei drzew.
5. Potencjalny negatywny wpływ paneli fotowoltaicznych na otoczenie może być związany z niepokojem optycznym wywoływanym refleksami świetlnymi. W celu ograniczenia niepożądanego zjawiska, panele pokrywa się powłoką antyrefleksyjną.
6. W związku z koniecznością okresowego mycia paneli fotowoltaicznych, należy do tego celu używać substancji bezpiecznych dla jakości wód i gleb np. demineralizowanej
wody. Należy zrezygnować lub ograniczyć używanie detergentów i środków powierzchniowo czynnych.
7. W przypadku, gdy elektrownie fotowoltaiczne będą budowane bezpośrednio na trenach rolnych zaleca się sadzenie pomiędzy sektorami paneli niskopiennych żywopłotów, co zmniejsza ryzyko kolizji ptactwa wodnego.
8. Dla ograniczenia potencjalnego negatywnego wpływu linii wysokiego napięcia na
przelatujące ptaki i nietoperze, zalecane jest stosowanie rozwiązań technicznych zapobiegających zderzeniom i porażeniu prądem. W opracowaniu pt. „Informacja na temat
wdrażania rekomendacji 110 (2004) dotyczącej minimalizacji negatywnego oddziaływania linii energetycznych na ptaki” opublikowanej przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w 2011 r. wymienia się rozwiązania takie jak płytki fluorescencyjne,
kolorowe spirale, sylwetki ptaków drapieżnych na słupach itp. Odstraszacze maja na
celu również zapobieżenie siadaniu ptaków na słupach. Mogą to być np. bolce nad izolatorami i plastikowe grzebienie. W celu zapobiegnięcia porażaniu prądem stosuje się
43
m.in. osłony elementów nieizolowanych (izolatory, odgromniki) oraz ograniczniki napięć. Istotne jest również dostosowania harmonogramu prac budowlanych (w przypadku przebudowy linii) do okresów rozrodczych ptaków i innych zwierząt. Prace nie powinny być prowadzone w okresie lęgowym i bezpośrednio po jego zakończeniu.
9. W celu ograniczenia szkodliwej emisji hałasu, na etapie opracowywania planów miejscowych zaleca się lokalizować funkcje terenów w taki sposób, aby tereny na tereny
wrażliwe (zabudowa mieszkaniowa, szkoły, szpitale) znajdywały się jak najdalej od
źródeł emisji. Korzystnym rozwiązaniem jest strefowanie zabudowy - oddzielenie emitorów od zabudowy chronionej obiektami neutralnymi np. terenami usług, wprowadzanie zieleni izolacyjnej lub budowa ekranów akustycznych wzdłuż najbardziej uciążliwych odcinków linii drogowych i kolejowych.
10. Na planowanym terenie usług sportu i rekreacji znajduje się stanowisko chronionego
gatunku ptaka. Ocenia się, że planowane zagospodarowanie może zagrażać gatunkowi
w sposób bezpośrednie (zniszczenie gniazda) lub pogorszyć warunki jego bytowania.
Zaleca się, aby w przypadku realizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub bezpośrednio przed realizacją inwestycji przeprowadzić inwentaryzację
terenu w celu ujawnienia stanowiska i gatunku ptaka. Ewentualne prace inwestycyjne
należy przeprowadzić poza okresem lęgowym gatunku.
11. W celu zapewnienia optymalnych warunków bytowania nietoperzy należy dążyć do
zachowania drzewostanów, zadrzewień i zakrzewień, a także szpalerów i alei drzew na
terenie całego miasta.
Pozostałe przyjęte w projekcie zmiany Studium rozwiązania pozwalające zminimalizować lub ograniczyć niekorzystne oddziaływania uznaje się za wystarczające. Rozwiązania te
zostały przedstawione w poprzednich rozdziałach prognozy. Nie przedstawia się zatem dodatkowych rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko.
7. Rozpatrzenie rozwiązań alternatywnych do przyjętych w projekcie opisywanego dokumentu
W zakresie przedstawienia rozwiązań alternatywnych w stosunku do zaproponowanych w projekcie zmiany studium, można rozważyć pozyskiwanie energii odnawialnej z innych źródeł niż słońce. Mając na uwadze rolniczy charakter gminy Oleśnica, a także obecność
terenów rolnych w mieście, można rozpatrzyć wariant pozyskiwania energii pochodzącą ze
spalania biomasy. Elektrownie takie mogłyby zajmować tereny aktywności gospodarczej –
AG, 1AG, 1AG/MU i AGP, czyli tam, gdzie sytuuje się również elektrownie fotowoltaiczne.
W wyniku pracy elektrowni na biomasę dodatkowym zyskiem jest wytworzenie ciepła, którym można zapatrzeć budynki na terenie miasta. Wymagałoby to rozbudowy sieci ciepłowniczej. Zwraca się uwagę, że w przeciwieństwie do elektrowni słonecznej, elektrownia na biomasę powoduje emisję zanieczyszczeń powstających w wyniku spalania. Co prawda wydzielany podczas spalania dwutlenek węgla (jeden z gazów cieplarnianych) powraca do środowiska naturalnego, z którego został zaabsorbowany w czasie wzrostu rośliny (zerowy bilans emisji dwutlenku węgla), jednak nie przyczynia się to do redukcji CO2, co ma miejsce w przypadku pozyskiwania energii ze słońca.
Nie rozpatruje się wariantu pozyskiwania energii odnawialnej z wiatru. Wysokie maszty elektrowni nie są obiektami pożądanymi w krajobrazie miasta. Ponadto zwarta zabudowa
obszaru miasta powoduje, że elektrownie musiałyby być sytuowane blisko terenów mieszkaniowych, co wiąże się z ryzykiem występowania niekorzystnych oddziaływań, przede wszystkim emisji hałasu.
44
W związku z powyższym uznaje się, że wybór fotowoltaiki jako sposobu pozyskiwania
odnawialnych źródeł energii w warunkach lokalnych miasta Oleśnica wydaje się być optymalny.
W trakcie prac nad projektem studium rozpatrywano przebieg drogi klasy głównej
(nowy przebieg drogi wojewódzkiej nr 340). Funkcjonowanie drogi będzie miało istotne znaczenie dla wyprowadzenia ruchu tranzytowego poza obszar Oleśnicy. Droga ta przecina obszar Natura 2000 „Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego” tym samym mogąc stanowić
zagrożenie dla fragmentów rosnących tam siedlisk przyrodniczych i żyjących w dolinie zwierząt. Może także pogorszyć się funkcjonowanie doliny jako korytarza ekologicznego.
Postulat utworzenia drogi został zgłoszony w poprzednich edycjach „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Oleśnicy”. Na etapie opracowywania studium rozpatrywano różne warianty projektowe układu komunikacyjnego na terenie miasta i gminy Oleśnica, w tym usytuowanie opisywanej drogi. Sposób przeprowadzenia
trasy ograniczony jest zagospodarowaniem terenu miasta, a w szczególności istniejącą zabudową mieszkaniową we wschodniej jego części. Konieczne było szukanie rozwiązania usytuowania drogi w sposób jak najmniej ingerujący w przestrzeń osiedli mieszkaniowych i innych
terenów zabudowanych. Wybór innego niż przyjęty w Studium wariantu oznaczałby konieczność zniszczenia części zabudowy bądź też odstąpienie od wykonania drogi. Ocenia się jednak, że powstrzymanie się od budowy tej trasy w znacznym stopniu upośledziłby system
transportowy na terenie miasta i gminy Oleśnica, w konsekwencji czego stanowiłby to czynnik
ograniczający rozwój społeczno-gospodarczy miasta.
Należy zaznaczyć, iż nie ma możliwości przeprowadzenia obwodnicy poza doliną rzeki Oleśnicy i obszarem Natura 2000. Droga przebiegać będzie w kierunku północ-południe,
dzieląc teren doliny na cześć wschodnią i zachodnią. W związku z tym nie ma możliwości
przeprowadzenia drogi w miejscu omijającym obszar chroniony. Przesunięcie drogi w dowolnym kierunku za każdym razem będzie oznaczało ingerencję w dolinę.
Zaznacza się, że przebieg drogi na rysunku studium jest orientacyjny i dopuszcza się jego korektę nawet o 50 m w terenie. Uszczegółowienie przebiegu drogi dokona się na etapie
sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzenno. Konieczne będzie takie
przeprowadzenie planowanej drogi wojewódzkiej, aby w jak najmniejszym stopniu przecinała
cenne siedliska przyrodnicze i stanowiska gatunków zwierząt chronionych w obrębie obszaru
Natura 2000.
Uznaje się, że przeprowadzenie drogi nie narusza przepisów prawnych związanych z
ochroną przyrody ustanowionych zarówno na szczeblu lokalnym, krajowym, jak i europejskim.
W przypadku stwierdzenia wystąpienia negatywnego oddziaływania na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000, zasadne będzie zastosowanie przepisów art. 34 ustawy o
ochronie przyrody, dopuszczający realizację przedsięwzięcia w przypadku, gdy przemawiają
za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze
społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych. Zezwolenie udzielane przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska wiąże się z koniecznością wykonania
kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000.
Wprowadzenie nowych funkcji dla cennych terenów doliny rzecznej powinno być poprzedzone wykonaniem szczegółowych inwentaryzacji przyrodniczych, natomiast prace przy
wykonaniu poszczególnych inwestycji powinny odbywać się przy udziale specjalistów przyrodników. Przy pracach budowlanych powinno zabezpieczyć się cenne elementy środowiska.
W uzasadnionnych przypadkach możliwe jest przeniesienie gatunków bądź wykonanie kompensacji przyrodniczych celem wyrównania strat powstałych w środowisku.
W odniesieniu do planowanych terenów zabudowanych nie proponuje się rozwiązań
alternatywnych. Na etapie sporządzania projektu zmiany Studium rozważane były różne wa45
rianty rozwiązań, które dotyczyły m. in. problematyki komunikacji, sposobu rozmieszczenia
terenów w przestrzeni, ustalenia proporcji pomiędzy powierzchnią zabudowaną a powierzchnią biologicznie czynną, a także rozwiązań z zakresu systemów infrastruktury technicznej.
Wszystkie rozważane koncepcje projektowe były analizowane pod kątem potencjalnego oddziaływania na środowisko. Poszczególne rozwiązania nie różniły się od siebie w zasadniczy
sposób pod względem wpływu na środowisko. Ustalenia analizowanego projektu są wynikiem
kompromisu pomiędzy wymogami ochrony środowiska i życia człowieka, a koniecznością
rozwoju urbanistycznego i społecznego gminy. Zaprezentowane rozwiązania są zgodne z
ustawodawstwem odrębnym, dokumentami planistycznymi obowiązującymi na terenie miasta
i wykorzystują instrumenty planistyczne służące zrównoważonemu rozwojowi miasta.
8. Informacje o celach ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu
międzynarodowym, krajowym i lokalnym oraz powiązania z innymi dokumentami
Dokumenty na szczeblu międzynarodowym
Działania przewidziane w zmianie studium w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego oraz skutków oddziaływania kierunków jego zagospodarowania mają charakter lokalny
jednak uwzględniają cele ochrony środowiska zawarte w dokumentach strategicznych opracowywanych na szczeblu krajowym i regionalnym oraz w dyrektywach Unii Europejskiej.
Dokumentami rangi międzynarodowej o charakterze przestrzennym, które stanowią
podstawę do formułowania celów ochrony środowiska w programach krajowych to konwencje
międzynarodowe, przyjęte przez stronę polską. Są to m. in.:
- Konwencja Genewska w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości z 1979 r. wraz z II protokołem siarkowym z 1994 r. (Oslo),
- Konwencja Berneńska o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz ich siedlisk
naturalnych z 1979 r.,
- Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z Kioto, 1997
r. wraz Protokółem.,
- Konwencja Ramsarska o obszarach wodno – błotnych z 1971 r. ze zmianami w Paryżu
(1982 r.) i Regina (1987 r.),
- Konwencja ONZ o ochronie różnorodności biologicznej z Rio de Janeiro, 1992 r.,
- Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z Rio de Janeiro, 1992 r.,
- Protokół Montrealski w sprawie substancji zubażających warstwę ozonową z 1987 r.
wraz z poprawkami londyńskimi (1990 r.), wiedeńskimi (1992 r.).
Wszelkie akty prawne oraz pośrednio dokumenty związane z polityką przestrzenną i
polityką ekologiczną państwa są zgodne z przepisami prawa międzynarodowego oraz ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi. W szczególności dostosowywane są również do
prawa Unii Europejskiej i polityk przyjętych przez kraje wspólnoty. Poszczególne dyrektywy
unijne (np. Dyrektywa Siedliskowa, Dyrektywa Ptasia, Dyrektywa Wodna) transponowane są
do prawodawstwa polskiego i mają odzwierciedlenie w wiążących aktach prawnych.
Spośród celów ochrony środowiska ustalonych na szczeblu międzynarodowym i
wspólnotowym, istotne z punktu widzenia projektu zmiany studium jest ochrona siedlisk i
gatunków w ramach programu Natura 2000 „Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego”. W
projekcie zmiany studium położono nacisk na zachowanie doliny rz. Oleśnica, które stanowi
element obszaru Natura 2000. Szczegółową analizę ustaleń projektu zmiany studium na obszar
Natura 2000 zawiera rozdział 4.2.
46
Dokumenty na szczeblu krajowym
1. „Polityka ekologiczna państwa”, która nawiązuje do priorytetowych kierunków działań
określonych w VI Programie działań Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska - wskazuje narzędzia ochrony środowiska, oraz problemy związane ze współpracą międzynarodową, uwzględniając w szczególności UE. Swoje cele i zakres działań wyznacza w trzech
przedziałach czasowych: do roku 2002, do roku 2010 i do roku 2025, a także Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, która została przyjęta
uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009r. w sprawie przyjęcia dokumentu „Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009 – 2012 z perspektywą do roku
2016” (M.P. nr 34, poz. 501) - przedstawia cele w zakresie rozwiązań systemowych z włączeniem aspektów ekologicznych do polityk sektorowych, przede wszystkim do energetyki, przemysłu, transportu, gospodarki komunalnej i budownictwa, rolnictwa, leśnictwa i turystyki. Dokument ten dostrzega ważną rolę w ekologizacji planowania przestrzennego i
użytkowania terenu oraz w edukacji ekologicznej i dostępie do informacji. W Polityce
podkreśla się aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym jako jedno z działań systemowych. W dokumencie tym wskazuje się m.in. na uwzględnienie wymagań ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W Studium definiuje się podstawowe założenia polityki
przestrzennej gminy. Podkreśla się konieczność ochrony przyrodniczo i krajobrazowo najcenniejszych zasobów środowiska. W trosce o kształtowanie ładu przestrzennego i zrównoważony rozwój przestrzeni rozdziela się obszary przeznaczone na zainwestowanie od terenów pełniących funkcje przyrodnicze. Oprócz tego wprowadza się ustalenia dotyczące
ochrony zasobów wód podziemnych (w tym zasobów głównego zbiornika wód podziemnych) i powierzchniowych. W polityce formułuje się postulat ochrony korytarzy ekologicznych. W Studium zachowuje się tereny zielone doliny rz. Oleśnicy i ogranicza negatywny wpływ działalności człowieka w obrębie doliny, dzięki czemu zapewnia się prawidłowe funkcjonowanie korytarza ekologicznego.
2. „Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej
wraz z Programem działań” – podkreśla ważność zachowania całej rodzimej przyrody, bez
względu na formę użytkowania oraz stopień jej przekształcenia lub zniszczenia. W Studium zachowuje się najcenniejsze przyrodniczo tereny, do których należą lasy, ekosystemy dolin rzecznych, a także część przestrzeni rolniczej wraz podnoszącymi jej walory
elementami środowiska, takimi jak zadrzewienia i zakrzewienia, oczka wodne itp. Wskazuje się na konieczność ochrony wód, korytarzy ekologicznych dolin rzecznych, lasów, a
także kompleksów przyrodniczych objętych ochroną.
3. „Krajowy Program Zwiększania Lesistości” - zawiera ogólne wytyczne sporządzania regionalnych planów przestrzennego zagospodarowania w dziedzinie zwiększania lesistości.
Na terenie miasta ustala się, że część przestrzeni rolnej przeznacza się na zalesienie. Do
zalesienia proponuje się gleby o najniższych klasach bonitacyjnych oraz nieużytki.
4. „Krajowy Plan Gospodarki Odpadami” - określa zakres działania niezbędny do zaplanowania zintegrowanej gospodarki odpadami w kraju, w sposób zapewniający ochronę środowiska z uwzględnieniem obecnych i przyszłych możliwości technicznych, organizacyjnych. W Studium definiuje się zasady gospodarki odpadami, zgodnie z obowiązującymi
przepisami powszechnymi i miejscowymi oraz systemem kolekcji, odbioru i unieszkodliwiania odpadów przyjętym w mieście. Gospodarka odpadami komunalnymi miasta Oleśnicy została uwzględniona w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami dla Wielkopolski. W konsekwencji miasto Oleśnica oraz 12 innych gmin przystąpiło do spółki budującej
Zakład Zagospodarowania Odpadów w Olszowej, gmina Kępno, woj. wielkopolskie.
5. „Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych” - program inwestycji rozbudowy systemów oczyszczalni ścieków w sektorze komunalnym do 2015 r.. Pozwala na wyeliminowanie nieoczyszczonych ścieków (pochodzących ze źródeł miejskich i aglomera47
cji) z wód powierzchniowych. Dokument dotyczy także poprawy jakości wód powierzchniowych, będących potencjalnym źródłem poboru ujęć komunalnych. Jego zadaniem jest
również pobudzenie inicjatyw lokalnych (nowe miejsca pracy) oraz pełne dostosowanie do
wymogów Unii Europejskiej w zakresie wyposażenia w system oczyszczalni ścieków i
kanalizacji. W Studium jako jedno z zadań definiuje się rozwój sieci kanalizacji. Ustala
się, że wszystkie tereny osadnicze powinny zostać wyposażone w systemy kanalizacji sanitarnej. Należy systematycznie rozbudowywać system kanalizacji sanitarnej i deszczowej.
6. „Polityka Energetycznej Polski do 2030 roku” - projekt zmiany Studium wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniu na pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii jest jednym z najważniejszych kierunków przyjętej
przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r. Uszczegółowienie planów wykorzystania OZE dokonano w przyjętym w grudniu 2010 r. „Krajowym planie działań w zakresie
energii ze źródeł odnawialnych”. W dokumencie tym Polska zobowiązała się do zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej brutto do poziomu 15,5%. W roku 2010 poziom ten wyniósł 10,2%. Dla porównania średnia krajów
Unii Europejskiej wyniosła 20,1%. Zakłada się, że fundamentem zwiększenia udziału
energii ze źródeł odnawialnych będzie większe wykorzystanie biomasy oraz energii elektrycznej z wiatru. Na terenie miasta Oleśnica przyjmuje się wykorzystywanie energii słońca za pośrednictwem paneli fotowoltaicznych.
7. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry” (M.P. 2011 nr 40 poz. 451) rzeka Oleśnica oraz Potok Boguszycki mają na całej długości status silnie zmienionej części wód, natomiast rzeka Świerzna ma status naturalnej części wód. Stan tych cieków
określony jest jako zły. Obowiązującym celem środowiskowym dla rzeki Oleśnica i Potoku Boguszyckiego jest dobry potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny w 2015 r. oraz
dobry stan wód w 2021 r. Niemniej, te odcinki ww. cieków które przepływają przez obszar
Natura 2000, dobry stan wód muszą osiągnąć już w 2015 r., podobnie jak i rzeka Świerzna
którą obowiązuje ten sam cel. Według Planu gospodarowania wodami osiągnięcie tych celów nie jest zagrożone. Mając na uwadze powyższe, należy pamiętać że przy wydawaniu
decyzji administracyjnych zezwalających na realizację przedsięwzięć niezbędnym jest
zweryfikowanie, czy planowane zamierzenia nie zakłócą osiągnięcia celu środowiskowego. W studium zapewnia się właściwą ochronę zasobów wód powierzchniowych poprzez
ograniczenie działalności człowieka w rejonie dolin rzek, rozwojowi systemu kanalizacji
na terenie miasta oraz ograniczeniu gospodarki rolnej, której szkodliwy wpływ przejawia
się w przedostawaniu się do wód nawozów sztucznych i środków ochrony roślin.
Dokumenty na szczeblu regionalnym i lokalnym
1. „Plan zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego”. Jako jeden z celów polityki przestrzennej województwa dolnośląskiego ustala się zapewnienie wysokiej
jakości zwykłych wód podziemnych, co jest realizowane m.in. przez zakaz odprowadzania
nieoczyszczonych ścieków do wód gruntowych i gruntu, co stanowić będzie ochronę
Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 322 „Zbiornik Oleśnica”. W zakresie ochrony
zasobów glebowych wskazuje się na zachowanie odpowiedniej ilości i jakości gleb, na
których możliwa byłaby produkcja żywności – w studium przyjmuje się zasadę ochrony
gruntów wysokiej jakości (klasy bonitacyjne I-III) przed nieuzasadnionym wyłączaniem z
użytkowania rolniczego. Zachowuje się tereny leśne, co również jest zgodne z planem.
Ponadto w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych i walorów krajobrazowych województwa wskazuje się utrwalenie, integrację i rozszerzanie regionalnego systemu obszarów chronionych – w nawiązaniu do systemu krajowego oraz systemów europejskich,
m.in. Natura 2000.
48
2. „Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 20082011 z uwzględnieniem lat 2012-2015”( Zarząd Województwa Dolnośląskiego, 2008) –
jako nadrzędną zasadę wskazuje się zrównoważony rozwój, czyli taki rozwój, który umożliwia harmonijny rozwój gospodarczy i społeczny wraz z ochroną walorów środowiskowych. Formułuje się cele szczegółowe, do których należą m.in.:
− Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz ochrona jakości i ilości wód podziemnych wraz z racjonalizacją ich wykorzystania – studium zawiera zapisy mówiące o konieczności utrzymania zasobów wód w należytym stanie, zapewnia się właściwą
ochronę zasobów wód powierzchniowych poprzez ograniczenie działalności człowieka
w rejonie dolin rzek, rozwojowi systemu kanalizacji na terenie miasta oraz ograniczeniu gospodarki rolnej, której szkodliwy wpływ przejawia się w przedostawaniu się do
wód nawozów sztucznych i środków ochrony roślin.
− Trwała poprawa jakości powietrza atmosferycznego – na terenie miasta zakłada się
rozwój sieci ciepłowniczej opartej o zcentralizowane źródło energii, co z punktu widzenia utrzymania właściwego stanu powietrza jest korzystne. W celu ograniczenia
nadmiernej emisji zanieczyszczeń do atmosfery zaleca się prowadzenie termomodernizacji budynków, modernizację sieci ciepłowniczej, a także stosowanie wysoko sprawnych, niskoemisyjnnych urządzeń indywidualnego zaopatrzenia w ciepło. Istnieje możliwość ograniczenia emisji poprzez możliwość zaopatrzenia terenów mieszkaniowych
w gaz, a także wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii.
− Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców województwa, Rozwój i modernizacja systemu transportowego z uwzględnieniem rozwiązań zmniejszających lub eliminujących negatywny wpływ transportu na środowisko – w studium podkreśla się
konieczność ochrony terenów wrażliwych na hałas (w szczególności terenów mieszkaniowych) przed hałasem komunikacyjnym. W celu ograniczenia emisji hałasu komunikacyjnego w studium m.in. formułuje się zalecenia lokalizacji zabudowy mieszkaniowej z dala od terenów, gdzie może dojść do przekroczeń dopuszczalnych poziomów
dźwięku. Zakazuje się inwestycji, które mogą stanowić źródło hałasu negatywnie oddziałującego na tereny mieszkaniowe. Korzystnym rozwiązaniem jest możliwość przełożenia tranzytu na drogę ekspresową oraz zmiana przebiegu dróg wojewódzkich (wyprowadzenie z centrum).
− Ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych – zgodnie z
przepisami odrębnymi, wokół linii wysokiego napięcia wprowadza się strefy ochronne
z ograniczeniami w zagospodarowaniu. Dla istniejących na terenie miasta stacji bazowych telefonii komórkowych nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów
pól elektromagnetycznych w środowisku, zatem nie formułuje się dodatkowych zaleceń w zakresie lokalizacji tych urządzeń.
− Zintegrowana, trwale zrównoważona ochrona zasobów przyrody prowadzona w ramach racjonalnej polityki przestrzennej – w studium obejmuje się ochroną najcenniejsze tereny przyrodnicze – dolinę rz. Oleśnicy wraz z obszarem Natura 2000, lasy, parki
i zieleńce, a także zachowuje się zbiorniki wodne.
− Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych zarówno pod względem ekologicznym
jak i ekonomicznym – w studium zaleca się zachowanie najcenniejszych gleb wysokich klas bonitacyjnych. Pozostawia się te grunty w użytkowaniu rolniczym.
− Ograniczenie oddziaływania przemysłu i energetyki na środowisko – przyjmuje się zapisy gwarantujące ograniczenie potencjalnych negatywnych oddziaływań przemysłu na
środowisko, co zostało szczegółowo opisane w rozdziale 3.1 prognozy.
− Podniesienie jakości życia mieszkańców i zachowanie ładu przestrzennego – studium
stanowi podstawowy element racjonalnego kształtowania przestrzeni w oparciu o
49
przepisy prawne oraz zasady ładu przestrzennego. Jest to dokument mający na celu
również kształtowanie polityki społeczno-gospodarczej.
3. Program zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska województwa dolnośląskiego
(Urząd marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wrocław, 2002). Długoterminowy
cel programu sformułowano jako „Harmonijny, zrównoważony rozwój województwa, w
którym wymagania ochrony środowiska nie tylko mają istotny wpływ na przyszły charakter regionu, ale również wspierają jego rozwój gospodarczy”. Generalne cele strategiczne
do roku 2015 w zakresie ochrony środowiska to m.in.:
− ochrona i wzrost różnorodności biologicznej (określenie zasobów, objęcie ochroną obszarów o wysokich walorach przyrodniczych, powiększenie zasobów leśnych i zapewnienie ich kompleksowej ochrony, podniesienie różnorodności biologicznej i krajobrazowej, rozwój terenów zieleni w miastach i na terenach wiejskich;
− poprawa jakości powietrza atmosferycznego (dalsze ograniczanie emisji z zakładów
przemysłowych, zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza ze źródeł niskiej emisji i ze
źródeł komunikacyjnych);
− zmniejszenie uciążliwości hałasu (komunikacyjnego i przemysłowego);
− przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych i podziemnych i ich ochrona
(uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej, zmniejszenie zużycia wody, ograniczenie zanieczyszczenia spowodowanego niekontrolowanymi spływami powierzchniowymi, podniesienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, zwiększenie małej retencji, ochrona zasób wód podziemnych).
Cele te pokrywają się z zadaniami ustalonymi w innych dokumentach (m.in. Wojewódzki
Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 2008-2011 z
uwzględnieniem lat 2012-2015”, „Plan zagospodarowania przestrzennego województwa
dolnośląskiego”). Sposób nawiązania do nich w projekcie studium został opisany w powyższych akapitach.
− „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Oleśnicy na lata 2012-2015 z
perspektywą na lata 2016-2019” (UM Oleśnicy, 2012 r.). W programie definiuje się
cele służące poprawie jakości poszczególnych komponentów środowiska, m.in. powietrza atmosferycznego, wód, klimatu akustycznego, powierzchni ziemi itd. Cele te zbliżone są do postulatów zawartych w dokumentach ustalonych na szczeblu wojewódzkim, co zostało opisane w poprzednich akapitach. W programie zwraca się uwagę na
dużą rolę planowania przestrzennego w procesach służących ochronie środowiska.
Jednym z celów programu jest ekologizacja planowania przestrzennego zapewniająca
utrzymanie równowagi przyrodniczej w procesie organizacji przestrzeni dla potrzeb
społeczeństwa, z zachowaniem warunków zapewniających ochronę środowiska przed
nadmiernym poziomem hałasu i innymi uciążliwościami o źródle antropogenicznym.
Analiza zawarta w niniejszej prognozie pozwala stwierdzić, że opisywany projekt
zmiany studium realizuje ten cel.
9.
Streszczenie
Niniejsze opracowanie analizuje i ocenia potencjalny wpływ realizacji ustaleń zmiany
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Olesnica”.
Utrzymuje się podstawowe założenia rozwoju przestrzennego gminy określone w poprzedniej
edycji studium. Wskazuje się miejsca przeznaczone na zabudowę mieszkaniową oraz tereny
inwestycyjne (tereny aktywności gospodarczej). Aktualizacją objęto systemy komunikacji
i infrastruktury technicznej oraz możliwości ich rozwoju. Dopuszcza się możliwość pozyski50
wania energii ze źródeł odnawialnych. Zachowuje się istniejące zainwestowanie gminy oraz
istniejącą sieć drogową. Istotne jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju osadnictwa oraz
ochrona cennych elementów środowiska, w tym zasobów wodnych, terenów leśnych oraz obszarów o wysokich walorach ekologicznych.
W projekcie zmiany Studium przyjęto korzystne rozwiązania z zakresu ochrony środowiska na terenach zurbanizowanych, rolnych oraz przyrodniczo cennych. Z punktu widzenia uwarunkowań ekofizjograficznych nie ma większych przeszkód dla wprowadzania zabudowy na przedmiotowym terenie. Wykazano możliwość wystąpienia negatywnego oddziaływania na Natura 2000 „Dolina Oleśnicy i Potoku Boguszyckiego”, jednak przy zastosowaniu
środków minimalizujących negatywny wpływ na środowisko, przedmioty ochrony obszaru nie
powinny być zagrożone. Projekt zmiany Studium został sporządzony zgodnie z przepisami
dotyczącymi ochrony środowiska. Jego realizacja podyktowana jest potrzebą zwiększenia
oferty terenów zabudowy mieszkaniowej i komercyjnej na terenie miasta Oleśnica.
51