82.Potop szwedzki-int

Potop szwedzki 1655-1660
1. Przyczyny najazdu szwedzkiego
1.
2.
3.
4.
5.
W grupach zastanówcie się nad przyczynami najazdu szwedzkiego
(Przyczyny najazdu szwedzkiego ze s. 261–262) i przygotujcie listę z
propozycjami przyczyn wojny.
Potem przedstawienie pomysłów
W dalszej kolejności zastanówcie się w grupach nad wyborem
dziewięciu najważniejszych – waszym zdaniem – skutków ze
stworzonej wspólnie listy
Dyskusja nad proponowaną hierarchią podanych haseł (najpierw
ustalanie w swoich drużynach miejsce poszczególnych propozycji
– wskazując jeden najważniejszy argument (pole nr 1), dwa bardzo
ważne (nr 2 i 3), trzy ważne (nr 4, 5 i 6), dwa mniej istotne (nr 7 i
8) i jeden najmniej ważny (nr 9), po czym starają się staracie się
przekonać pozostałe zespoły o słuszności swoich wyborów. W
Wspólny wybór
Przykładowe hasła do wykorzystania









1. dążenie Jana Kazimierza do wzmocnienia władzy
królewskiej
2. rozdawanie urzędów dworskich przez króla
3. niezadowolenie magnatów z polityki króla
4. powstanie opozycji antykrólewskiej
5. dążenie Szwecji do panowania nad Morzem Bałtyckim
6. wpływ wojny na poprawę sytuacji finansowej Szwecji
7. pretensje polskich Wazów do korony szwedzkiej
8. zdrada Hieronima Radziejowskiego
9. poparcie części magnaterii dla króla szwedzkiego
2. Potop szwedzki





Lipiec 1655 r. 40 000 żołnierzy
szwedzkich atakuje RP; z Pomorza
Przedniego do Wielkopolski i z Inflant
na Litwę
Pod Ujściem szlachta wielkopolska
za namową Krzysztofa Opalińskiego i
Andrzeja Karola Grudzińskiego poddała
się bez walki
W Kiejdanach hetman Janusz
Radziwiłł zawarł ze Szwedami
traktat, oddający Litwę pod
panowanie szwedzkie
Wrzesień 1655 r. król ucieka na
Śląsk
Baaaaaaardzo szybkie i rozległe
zwycięstwa



Atak na Prusy
Królewskie – w większości
udany
Próba zdobycia Gdańska
przez Karola Gustawa –
nieudana
Styczeń 1656 r. ugoda z
Fryderykiem Wilhelmem
z Prus, któremu za
wierność oddano Warmię
3. Wojna o wyzwolenie Rzeczypospolitej



Część szlachty poparła
Karola Gustawa
Ale szwedzka „armia ma
wyżywić się sama”;
kontrybucje, rabowanie dzieł
sztuki, morderstwa, profanacja
kościołów
Reakcja – powstawanie
oddziałów partyzanckich
Obrona Jasnej Góry (XI-XII 1656)


Próby zdobycia przez
Szwedów klasztoru
częstochowskiego – nieudana
Obroną dowodził przeor
zakonu paulinów Augustyn
Kordecki
Konfederacja w Tyszowcach XII 1655





Konfederacja w grudniu w
Tyszowcach, potem w
Łańcucie
Celem było ogłoszenia
pospolitego ruszenia przeciw
Szwedom
Powrót króla; we Lwowie
reorganizacja armii
Na jej czele stanął Stefan
Czarniecki; początkowo
porażki (pod Gołębiem luty
1656)
Bitwa pod Warką – nasi górą!
Śluby lwowskie IV 1656
By zapewnić sobie opiekę Góry,
Jan Kazimierz we Lwowie
składa śluby (tzw. lwowskie)
1. oddaje kraj pod opiekę
Matki Boskiej,
2. obiecując poprawę losu
mieszczan i chłopów
3. Obiecuje wygnać z kraju
arian (1658 r. sejm
nakazuje wygnać braci
polskich z Polski)




Walki w Wielkopolsce,
Małopolsce, Prusach Królewskich
Bitwa pod Warszawą (VII
1656r.) – porażka Jana K.
Bitwa pod Prostkami (X
1656r.) – wygrana przez
Wincentego Gosiewskiego, ale
pod Filipowem - porażka
4. Zmiana sytuacji międzynarodowej
Trakat w Niemieży 1656

W Niemieży w 1656 r. traktat polsko-rosyjski
dotyczący włączenia się Rosji do wojny ze Szwecją, a
gdyby Janowi Kazimierzowi zeszło się ze świata bez
potomka, to car Aleksy będzie nam rządził
Układ w Radnot 1656
W odpowiedzi na to
układ w Radnot 1656:
Szwecja +
Brandenburgia +
Kozacy + Siedmiogród
+ Radziwiłł (Litwa)
1. Podział polski między
sygnatariuszy układu
2. Na czele Polski miał
stać książę
siedmiogrodzki Jerzy
II Rakoczy




By nie doszło do wzmocnienia Węgrów pomocy
Polsce udzielili Habsburgowie
By nie doszło do wzmocnienia Szwedów pomocy
Polsce udzielili Duńczycy
W 1657r. Szwedzi wycofują część wojsk z Polski, a
Siedmiogród został pokonany przez Polaków i
Tatarów
Trakakty welawsko-bydgoskie 1657
Elektro brandenburski
Fryderyk Wilhelm jako lennik
polski winien nam posłuszeństwo,
ale on wolał Szwedów
 Gdy Radnot zaczęło się kruszyć
dogadał się z Polakami
1. Hohenzollernowie mają
suwerenność w Prusach
Książęcych
2.
Dostali też w zastaw starostwo
drahimskie oraz w lenno okręg
lęborsko-bytowski na Pomorzu

5. Pokój w Oliwie i koniec wojny



1.
2.
3.
4.
5.
Od 1658 r. wojna na terenach duńskich (Jak
Czarniecki do Poznania po szwedzkim zaborze, dla
ojczyzny ratowania wrócim się przez morze)
Francja nie chce wzmocnienia Habsburgów
więc nakłania do zawarcia pokoju (jednocześnie
ratując Szwecji tylnią część pleców)
Pokój w Oliwie 1660
Bez zmian terytorialnych
Jan Kazimierz zrzekł się praw do korony
szwedzkiej (choć mógł nosić sobie taki
tytuł) i Inflant
Szwecja gwarantuje wolność handlu na
Bałtyku i zwrot zagrabionych dóbr
kulturalnych
Wolność dla innowierców w RP
Potwierdzono traktaty welawskobydgoskie