Tego roku grupa uczniów z naszej szkoły podjęła

U źródła, czyli kilka słów dla humanistów
Można powiedzieć, że jednym z największych błędów współczesności jest ogólne
przekonanie o nie wartym pokonywania dystansie dzielącym nas od kulturalnych osiągnięć
epoki antyku. Lekceważenie dziedzictwa przeszłości, nawet tej najdawniejszej, będącej
swoistą podstawą tego, co rozwijano na przestrzeni kolejnych wieków, jest oczywiście
działaniem niekorzystnym. Zawsze powinno się zdawać sobie sprawę z istnienia początku
dorobku stworzonego przez człowieka.
W pierwszej kolejności warto wspomnieć o tym, że nie byłoby kultury europejskiej w
obecnym kształcie, gdyby nie powstanie wielkich religii monoteistycznych. Kształtująca się
przez setki lat Biblia funkcjonuje w ludzkiej świadomości nie tylko jako święta księga, ale
również dzieło literackie, stanowiące natchnienie dla wielu artystów późniejszych epok.
Motywy wędrówki, tułaczki, marności egzystencji, czy nawet samego mesjanizmu, do tego
liczne symbole i alegorie odnaleźć można w tekstach literackich każdego okresu.
Oczywiście istniała też kultura grecka, określana mianem tradycji pogańskiej. W tym
wypadku u podstaw literatury również leży religia – chociaż widocznych jest mnóstwo różnic,
między innymi fakt, iż greccy bogowie, w przeciwieństwie na przykład do hebrajskiego
Jahwe, nie istnieli od zawsze. Ich powstanie poprzedziły narodziny wyłonionego z Chaosu
świata. Rzecz jasna ówcześni ludzie byli nie mniej ciekawi otaczającej ich rzeczywistości od
współczesnych, pragnęli poznać odpowiedzi na pytania, które prawdopodobnie zawsze
pozostaną wielką niewiadomą. Z tego też względu ich życie było silnie związane z wiarą –
poprzez mity podejmowano próbę tłumaczenia sobie zjawisk niezrozumiałych. Sama zaś
mitologia po dziś dzień stanowi bogate źródło inspiracji artystycznych.
Utwory autorstwa Homera uznaje się za pierwsze znane przykłady twórczości epickiej,
natomiast liryka zaczęła funkcjonować wraz z obrzędami religijnymi. Podobnie zresztą jak
dramat, ściśle związany z kultem boga Dionizosa. Doprowadzenie teatru antycznego do
działającej przez wiele lat formy zawdzięczamy trzem wielkim dramatopisarzom:
Ajschylosowi, Sofoklesowi i Eurypidesowi. Wprowadzili oni do teatru drugiego i trzeciego
aktora oraz ustanowili obowiązujące jeszcze wiele wieków później zasady kompozycji
dramatu Postępujący rozwój, nabieranie kształtu i wprowadzane innowacje umożliwiły w
końcu uniezależnienie się rodzajów literackich od swych korzeni. Sama kultura grecka
charakteryzuje się przede wszystkim estetyką, przejawiającą się we wszystkich aspektach
sztuki. Kultem piękna, rozwojem edukacji oraz filozofii, czyli umiłowania mądrości, co w
późniejszym okresie zostało przejęte i kontynuowane przez Rzymian.
To właśnie tam wszystko się zaczęło – istotne jest dla nas poznanie podstaw, z których
wyrosła współczesna kultura, choćby z samego szacunku.
Mariola Nowak