Program ochrony zwierz¹t na lata 2013-2015
Transkrypt
Program ochrony zwierz¹t na lata 2013-2015
Załącznik do Uchwały Nr ……../2012 Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego z dnia … listopada 2012 r. PROGRAM Upowszechniania znajomości przepisów ustawy o ochronie zwierząt wśród rolników w województwie zachodniopomorskim na lata 2013-2015 Szczecin, listopad 2012 I. WPROWADZENIE Opracowanie programu uzasadnione jest koniecznością upowszechniania wśród rolników w województwie zachodniopomorskim wiedzy na temat aktualnych przepisów dotyczących ochrony zwierząt, obowiązków wynikających z tych przepisów i kształtowania postaw zgodnych z duchem ustawodawstwa krajowego i unijnego. Podstawowym aktem prawnym jest ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku „ o ochronie zwierząt” (Dz. U. z 2003 r. Nr 1006, poz. 1002 z późn. zm.) Przepisy ogólne wymienionej ustawy zawierają kluczowe stwierdzenie dla współczesnego prawodawstwa dotyczącego traktowania zwierząt: „Zwierzę jako istota Ŝyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę” oraz wynikające z tego stwierdzenia zadania dla organów administracji publicznej na rzecz ochrony zwierząt, które powinny być realizowane we współdziałaniu z odpowiednimi instytucjami oraz organizacjami krajowymi i międzynarodowymi. W programie zawarto działania jakie naleŜy podjąć do roku 2015, określone w oparciu o analizę aktualnego stanu produkcji zwierzęcej w województwie zachodniopomorskim w aspekcie przestrzegania przepisów ustawy o ochronie zwierząt, ze szczególnym uwzględnieniem dobrostanu zwierząt i standardów technologicznych produkcji oraz norm ochrony zwierząt określonych w przepisach Unii Europejskiej. Pojęcie „standardy Technologiczne” zawiera zbiór wymagań, łącznie z parametrami technicznymi, rozwiązaniami funkcjonalnymi, wyposaŜeniem technicznym i technologicznym oraz elementami infrastruktury technicznej spełniających potrzeby dobrostanu zwierząt oraz ochrony środowiska. PoniewaŜ przedmiotowy program skierowany jest do rolników, to swoim zakresem obejmuje głównie zwierzęta gospodarskie, domowe i wolno Ŝyjące, a zagadnienia w nim zawarte uwzględniają w szczególności: postępowanie, utrzymywanie zwierząt (dobrostan), transport, ubój i uśmiercanie zwierząt oraz zabiegi na zwierzętach. Zgodnie z Kodeksem Dobrostanu Zwierząt Gospodarskich poziom dobrostanu jest tym wyŜszy im w większym stopniu zapewnia się chowanym zwierzętom pięć wolności. Są to: • wolność od głodu i pragnienia, • wolność od dyskomfortu, • wolność od bólu, urazów i chorób, • wolność od strachu i stresu, • wolność do zamanifestowania naturalnych zachowań. Zatem zwierzętom trzeba zapewnić: • dostateczną ilość świeŜej wody i paszy, pokrywającej potrzeby w zakresie wzrostu, zdrowotności i Ŝywotności, • wygodną powierzchnię do wypoczynku, moŜliwość schronienia się przed niekorzystnymi warunkami, • prewencję, profilaktykę, szybką diagnostykę i skuteczne leczenie, • eliminację czynników stresogennych, • odpowiednią przestrzeń Ŝyciową, • Ŝyczliwy stosunek ludzi do obsługiwanych zwierząt. II. UWARUNKOWANIA PROGRAMU – CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Województwo zachodniopomorskie zajmuje 2289,2 tys. ha tj. 7,3 % powierzchni kraju. W uŜytkowaniu rolniczym w (2011) znajdowało się 1127,18 tys. ha, tj. 49,2 % powierzchni województwa, a lasy i grunty leśne zajmowały 830,63 tys. ha, tj. 36,3 %. W powierzchni uŜytków rolnych grunty uŜytkowane rolniczo stanowiły 79,4 %, trwałe uŜytki zielone (łąki i pastwiska) – 20,2 %,, a sady 0,4 %. Gleby województwa zachodniopomorskiego zaliczane są do grupy gleb polodowcowych; przewaŜają wśród nich gleby bielicowe i brunatne. Są to gleby średnio przydatne dla rolnictwa; ich udział w ogólnej [powierzchni uŜytków rolnych wynosi 51,2 % (Polska – 39,3%), gleby b. dobre i dobre zajmują zaledwie 21,7 % (Polska – 28 %). Województwo jest regionem o przestrzennie zróŜnicowanych warunkach glebowych. Najkorzystniejsze warunki występują w południowo – zachodniej części (powiaty: pyrzycki, gryfiński, choszczeński i południowa część stargardzkiego oraz częściowo: kamieński, gryficki, kołobrzeski, koszaliński, sławieński). Najsłabsze gleby to rejon nadzalewowy oraz pas gmin połoŜonych w południowo – wschodniej części województwa ( gminy: Kalisz Pomorski, Mirosławiec, Wierzchowo, Czaplinek, Borne Sulinowo, Szczecinek, Biały Bór). Uprawa zbóŜ w województwie jest i nadal będzie zajmować dominującą pozycję w produkcji roślinnej, mimo iŜ dziś oceniana jest w kategoriach nadmiernego udziału w strukturze zasiewów. Wynika to z istniejących predyspozycji przyrodniczo – produkcyjnych, a takŜe organizacyjnych, na co składa się wielkość gospodarstw i stosowne uzbrojenie techniczne. Tendencje wzrostu produkcji zbóŜ i kształtowały się pod wpływem zmniejszonego popytu rynkowego na inne produkty roślinne, a zwłaszcza na strączkowe i okopowe oraz powszechne niegdyś w województwie rośliny włókniste (len) i kiszonkowe, zajmujące znaczące miejsce w płodozmianie. Przywrócenie właściwych proporcji oraz ograniczenie powierzchni uprawy zbóŜ byłoby realne w przypadku wystąpienia racjonalnego zapotrzebowania na inne produkty o dostatecznie trwałej pozycji rynkowej. W całokształcie produkcji rolniczej nie występują jednak zagroŜenia ze strony konkurencyjnych upraw – rzepaku, kukurydzy na ziarno, czy roślin strączkowych. W przypadku wystąpienia tendencji wzrostowych wśród upraw niezboŜowych istnieje moŜliwość zagospodarowania części odłogów, zwłaszcza pod uprawę zbóŜ mniej intensywnych. Tak więc powierzchnia uprawy zbóŜ będzie prawdopodobnie nadal zajmować obszar ok. 520-550 tys. ha i nawet przy wzroście ogólnej powierzchni zasiewów ich udział pozostawać będzie w przedziale 66-70%. Potencjał klimatyczno – glebowy i struktura agrarna województwa zachodniopomorskiego predysponuje go do rozwoju chowu i hodowli wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich, a w szczególności bydła mlecznego i czysto rasowego bydła mięsnego oraz owiec. Potencjał klimatyczno-glebowy i struktura agrarna województwa zachodniopomorskiego predysponuje go do rozwoju chowu i hodowli wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich. Stan posiadanych trwałych uŜytków zielonych wskazuje, Ŝe chów i hodowla bydła mlecznego, czysto rasowego bydła mięsnego, winna być lokalizowana w powiatach, w których jest ponad 20% trwałych uŜytków zielonych. Dorobek prawny Unii Europejskiej zapewnia obywatelom krajów członkowskich wysoki poziom ochrony zdrowia konsumentów, tworzy mechanizmy dbałości o zdrowie i dobrostan zwierząt hodowlanych. Polska będąc członkiem Unii Europejskiej musi zintensyfikować dostosowujące sektor Ŝywnościowy do wymagań jednolitego rynku. III.STAN PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ Lata Bydło Trzoda chlewna W tym ogółem krowy Owce W tym ogółem lochy W tysiącach sztuk POLSKA rok 2009 5700,0 2687,9 14278,6 1373,8 286,4 96,1 39,2 373,2 37,8 8,3 5760,6 2657,4 15278,1 1426,6 267,7 95,6 37,6 365,4 38,8 7,7 35,0 17,0 89,0 8,5 1,8 10,1 4,1 39,2 4,0 0,6 37,0 17,0 99,0 9,2 1,7 10,0 3,9 38,2 4,1 0,6 Województwo Zachodniopomorskie rok 2009 POLSKA rok 2010 Województwo Zachodniopomorskie rok 2010 Na 100 ha uŜytków rolnych POLSKA rok 2009 Województwo Zachodniopomorskie rok 2009 POLSKA rok 2010 Województwo Zachodniopomorskie rok 2010 działania IV. CELE STRATEGICZNE PROGRAMU Celem nadrzędnym programu jest poprawa warunków utrzymania zwierząt gospodarskich na terenie województwa zachodniopomorskiego oraz ograniczenie do minimum przypadków niehumanitarnego traktowania zwierząt; Osiągnięcie tego celu wymaga pogłębienia wiedzy i umiejętności rolników w zakresie prowadzenia produkcji zwierzęcej w gospodarstwie rolnym w sposób zgodny z przepisami ustawy „O ochronie zwierząt” oraz dostosowanie gospodarstw do standardów unijnych w zakresie ochrony środowiska. 1. Poprawa jakości warunków sanitarnych przy skupie, obrocie, uboju i transporcie zwierząt gospodarskich; 2. Podniesienie świadomości rolników na temat konieczności prowadzenia badań weterynaryjnych i prowadzenia dokumentacji w gospodarstwie; 3. Wyeliminowanie nieprawidłowości i naruszania zasad stwarzających zagroŜenie dla zdrowia zwierząt; 4. Popularyzacja przepisów z zakresu ochrony zwierząt i zapewnienia dobrostanu zwierząt; 5. Ograniczenie, a następnie wyeliminowanie przypadków niewłaściwego traktowania zwierząt podczas transportu, w miejscach ich gromadzenia i uboju; 6. Poprawa statusu zdrowotnego stad zwierząt i gospodarstw; 7. Stworzenie odpowiednich warunków zoohigienicznych w pomieszczeniach inwentarskich; 8. Zwiększenie dostępności do informacji o konieczności ochrony i zapewnienia dobrostanu zwierząt; 9. Wyeliminowanie zagroŜeń związanych z niebezpiecznymi środkami Ŝywienia zwierząt; 10. Zwiększenie znajomości wymogów weterynaryjnych wśród rolników Województwa Zachodniopomorskiego; 11. Zwiększenie dostępności do szkoleń dotyczących obowiązujących regulacji prawnych w zakresie ochrony zwierząt. 1. Cele długoterminowe • podniesienie świadomości społecznej na temat konieczności prowadzenia badań weterynaryjnych i prowadzenia dokumentacji w gospodarstwie; • wyeliminowanie nieprawidłowości i naruszania zasad stwarzających zagroŜenie dla zdrowia zwierząt; • popularyzacja przepisów z zakresu ochrony zwierząt i zapewnienia dobrostanu ; • ograniczenie, a następnie wyeliminowanie przypadków łamania praw zwierząt podczas transportu, w miejscach ich gromadzenia i uboju; • poprawa jakości środków Ŝywienia zwierząt; • poprawa statusu zdrowotnego stad zwierząt i gospodarstw; • stworzenie odpowiednich warunków zoohigienicznych w pomieszczeniach inwentarskich. 2. Cele krótkoterminowe • zwiększenie dostępności do informacji o konieczności ochrony i zapewnienia dobrostanu zwierząt; • zwiększenie znajomości zasad identyfikacji i rejestracji zwierząt; • wyeliminowanie zagroŜeń związanych z niebezpiecznymi środkami Ŝywienia zwierząt; • zwiększenie znajomości wymogów weterynaryjnych wśród rolników województwa zachodniopomorskiego; • zwiększenie dostępności do szkoleń dotyczących obowiązujących regulacji prawnych w zakresie ochrony zwierząt. V. KIERUNKI DZIAŁAŃ 1. Podnoszenie wiedzy producentów rolnych poprzez róŜne formy edukacyjne ( szkolenia, seminaria wyjazdy studyjne) w zakresie ochrony zwierząt gospodarskich z szczególnym uwzględnieniem: • dobrostanu zwierząt gospodarskich, • stosowania dozwolonych technologii w chowie i hodowli zwierząt, • wymogów w pomieszczeniach inwentarskich • zasad zapobiegania chorobom zakaźnym i postępowania ze zwierzętami chorymi i zranionymi, • utrzymania zwierząt gospodarskich w otwartym systemie, • identyfikacji i rejestracji zwierząt gospodarskich, • produkcji pasz i stosowania dodatków mineralno-witaminowych w Ŝywieniu zwierząt gospodarskich. 2. Działania informacyjne wspierająca problematykę ochrony zwierząt poprzez artykuły i zalecenia w wydawanym co miesiąc przez ZODR w Barzkowicach Magazynie Rolniczym, wynikające z rozporządzeń MRiRW: • z dnia 15 lutego 2010r. w zakresie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej • z dnia 28 czerwca 2010r.w zakresie minimalnych warunków utrzymania gatunków zwierząt gospodarskich innych niŜ te dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej • dnia 21 października 2010r, w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji mięsa przeznaczonego na uŜytek własny, • ustawy z dnia 16 września 2011r. w sprawie zmiany ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie. • ekologicznego chowu zwierząt gospodarskich, • informowanie o podmiotach w województwie zachodniopomorskim które świadczą usługi w zakresie zbioru, transportu i unieszkodliwienia podłych zwierząt 3. Opracowanie w latach 2013-2015 siedmiu broszur i poradników przez ZODR w Barzkowicach, dotyczących ochrony zwierząt ( co najmniej 1000 egz. jedno wydanie) dla hodowców zwierząt gospodarskich na temat: • Wymogi w zakresie ochrony zdrowia zwierząt gospodarskich, • Normy i wskaźniki zapewniające ochronę (dobrostan) dla zwierząt gospodarskich, • Minimalne warunki utrzymania kur niosek i brojlerów kurzych zgodnie z przepisami UE, • Czynniki stresogenne u trzody chlewnej. • Utrzymywanie zwierząt futerkowych z uwzględnieniem dobrostanu. • Warunki utrzymania trzody chlewnej z uwzględnieniem dobrostanu zwierząt. 4. Doradztwo w gospodarstwach rolnych przez specjalistów doradztwa w zakresie ochrony zwierząt poprzez następujące formy doradcze: • poradnictwo indywidualne tj. specjalistyczne, dyrektywne, problemowe z uwzględnieniem pokazów wizytacji i odwiedzin sąsiedzkich na bazie obiektów inwentarskich • poradnictwo zespołowe i grupowe, • poradnictwo masowe bez kontaktowe ( instruktaŜ, zalecenia i porady) w radio i telewizji. 5. Doradztwo czynnościowe i edukacja dla rolników z uwzględnieniem spraw ochrony zwierząt poprzez : • organizację wystaw zwierząt gospodarskich na Targach Rolnych w Barzkowicach, • organizację wspólnie z miesięcznikiem ”TRZODA CHLEWNA” i miesięcznikiem „BYDŁO” z Poznania konkursów na temat;. Najlepszy producent trzody chlewnej, Najlepszy hodowca bydła mlecznego i mięsnego, oraz z KRUS gospodarstwie rolnym , gdzie brane dobrostanu zwierząt gospodarskich. O/Koszalin konkursu na temat BHP w są pod uwagę równieŜ sprawy dotyczące ochrony i 6. Pozyskanie środków finansowych z FAPA na realizację 44 szkoleń w latach 2013 2015 dla producentów rolnych w zakresie spełnienia przez gospodarstwo rolne zasad wzajemnej zgodności ze szczególny uwzględnieniem ochrony (dobrostanu) zwierząt gospodarskich. 7. Współpraca z Wojewódzką Inspekcją Weterynaryjną w Szczecinie i jej strukturami powiatowymi, Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Szczecinie i jej strukturami powiatowymi, oraz związkami branŜowymi w zakresie upowszechniania problematyki dotyczącej ochrony zwierząt gospodarskich. VI. HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU Głównymi formami upowszechniania przepisów ustawy „O ochronie zwierząt” zaplanowanymi w programie na lata 2013 – 2015 są: • szkolenia grupowe, • doradztwo indywidualne, • organizacja wystaw i pokazów zwierząt, konkursy, • działalność wydawnicza, • współpraca ze związkami branŜowymi rolników. Tabelaryczne zestawienie działalności szkoleniowej, instruktaŜowej i wydawniczej dla rolników w latach 2013 - 2015 realizowanej przez ZODR w Barzkowicach dotycząca ochrony zwierząt przedstawia się następująco: L.p. Nazwa realizowanego zadania Temat szczegółowy doradczego Forma Liczba realizacji planow anych zadań 1. Dostosowanie gospodarstw Wymogi obszaru C tj. ochrona rolnych woj. zwierząt gospodarskich z zachodniopomorskiego do uwzględnieniem ich dobrostanu szkolenia, 44 44 wymogów wzajemnej zgodności 2 Realizacja Obszaru C Zapoznanie się z praktycznymi szkolenia nt. wymogów wzajemnej przykładami dostosowania Wizytacja zgodności w zakresie obiektów inwentarskich do przykładowych ochrony zwierząt wymogów ochrony (dobrostanu) gospodarstw w gospodarskich zwierząt zakresie dostosowania do obszaru C w ramach crosscompliance 3 Utrzymanie gatunków zwierząt Normy ochrony cieląt, świń, kur doradztwo wg gospodarskich dla których niosek, i brojlerów kurzych indywidualne; potrzeb normy ochrony zostały szkolenia określone w przepisach Unii Europejskiej 4 Utrzymanie gatunków Normy ochrony bydła z doradztwo wg zwierząt gospodarskich inne wyjątkiem cieląt, koni, owiec, indywidualne; potrzeb niŜ te, dla których normy kóz, drobiu (indyki, gęsi, kaczki, ochrony zostały określone w strusie, przepiórki, przepisach UE perlice)zwierzęta futerkowe, szkolenia jelenie i daniele utrzymywane w warunkach fermowych 5 Zasady uboju zwierząt Spełnienie wymagań Doradztwo wg. gospodarskich na uŜytek określonych w przepisach o indywidualne; potrzeb własny ochronie zwierząt. Zwalczaniu chorób zakaźnych i identyfikacji i 6 rejestracji zwierząt szkolenia Wymagania zdrowotne Obowiązki posiadacza zwierząt w Doradztwo wg. zwierząt gospodarskich zakresie zwalczania chorób indywidualne; potrzeb zakaźnych szkolenia 7 Wymagania w zakresie Obowiązki rolników w zakresie Doradztwo wg. produkcji pasz dla zwierząt produkcji pasz w własnym indywidualne; potrzeb gospodarskich gospodarstwie szkolenia 8 śywienie zwierząt Wymagania w zakresie ochrony i Doradztwo wg. gospodarskich Ŝywienia zwierząt w indywidualne; potrzeb gospodarstwach utrzymujących zwierzęta do produkcji Ŝywności szkolenia 9. Wymagania dotyczące BHP i Wymogi BHP przy obsłudze wyposaŜenia obiektów zwierząt gospodarskich oraz Doradztwo wg. inwentarskich wyposaŜenie obiektów indywidualne; potrzeb inwentarskich( dezynfekcji, mat dezynfekcyjnych, izolacji 10. zwierząt chorych) szkolenia Produkcja zwierzęca w Chów zwierząt gospodarskich Doradztwo wg. gospodarstwie ekologicznym metodami ekologicznym z indywidualne; potrzeb uwzględnieniem ochrony zwierząt szkolenia 11. SprzedaŜ bezpośrednia Wymagania weterynaryjne Doradztwo wg. produktów pochodzenia dotyczące produktów indywidualne; potrzeb zwierzęcego pochodzenia zwierzęcego szkolenia 12. Działalność MOL (Marginalna, Wymagania weterynaryjne Doradztwo wg. Lokalna, Ograniczona) w dotyczące prowadzenia indywidualne; potrzeb zakresie produkcji zwierzęcej działalności MOL w produkcji zwierzęcej szkolenia 13. Barzkowickie Targi Rolne Wymogu dotyczące utrzymania „Agro Pomerania” zwierząt podczas transportu oraz pokaz 3 konkurs 9 wystaw. 14. Konkursy dla hodowców „Najlepszy producent Trzody zwierząt gospodarskich chlewnej”, „Najlepszy hodowca bydła mlecznego i mięsnego”, „BHP w gospodarstwie rolnym” 15. Wywiady w mediach Ochrona przeŜuwaczy, świń, wywiad wg. dotyczące utrzymywania i drobiu, zwierzęta domowe radio/telewizja potrzeb Informacje w Wymogi dotyczące ochrony artykuły i 36 Zachodniopomorskim zwierząt gospodarskich i zalecenie Magazynie Wydawniczym domowych ochrony zwierząt gospodarskich oraz domowych 16. Broszury i poradniki 17. 1. Wymogi w zakresie Broszury i uwzględniające problematykę ochrony zdrowia zwierząt poradniki (min ochrony zwierząt gospodarskich, nakład 1000 2. Normy i wskaźniki egz/broszur) gospodarskich 7 zapewniające ochronę (dobrostan) dla zwierząt gospodarskich, 3. Minimalne warunki utrzymania kur niosek i brojlerów kurzych zgodnie z przepisami UE, 4. Czynniki stresogenne u trzody chlewnej. 5. Utrzymywanie zwierząt futerkowych z uwzględnieniem dobrostanu. 6. Warunki utrzymania trzody chlewnej z uwzględnieniem dobrostanu zwierząt. VII. OCZEKIWANE EFEKTY PROGRAMU • Przekonanie posiadaczy zwierząt gospodarskich, Ŝe zapewnienie dobrostanu zwierząt jest nie tylko kwestią humanitaryzmu, który powinien cechować kaŜdego człowieka, ale jest to takŜe problem efektywności ekonomicznej produkcji zwierzęcej. Bowiem dobrze traktowane zwierzęta są zdrowsze na skutek większej naturalnej odporności, co sprawia, Ŝe zwierzęta takie efektywniej produkują i jednocześnie ponosi się mniejsze nakłady na ich leczenie; • Uświadomienie, Ŝe ochrona zwierząt to nie zakaz uśmiercania zwierząt, ale zakaz uśmiercania nieuzasadnionego i niehumanitarnego; • Przeszkolenie rolników z terenu województwa zachodniopomorskiego w zakresie obowiązujących regulacji prawnych w zapewnieniu dobrostanu zwierząt i konsekwencje ich nieprzestrzegania; • Rozpowszechnianie wśród rolników informacji o obowiązkach wynikających z przepisów ustawy o ochronie zwierząt poprzez szkolenia, konkursy, broszury i poradniki uwzględniające problematykę ochrony zwierząt gospodarskich w gospodarstwach rolnych wraz z doradztwem odnośnie utrzymania dobrostanu zwierząt w tych gospodarstwach; • Uświadomienie hodowcom zwierząt zaleŜności między dobrostanem zwierząt, a płatnościami podstawowymi i jakością produktów rolnych; • Zmotywowanie rolników do konkretnych rozwiązań w budynkach inwentarskich w celu zapewnienia zwierzętom właściwych warunków bytowania; VIII. POSTANOWIENIA KOŃCOWE 1. Program moŜe być Zachodniopomorski pozyskiwanymi aktualizowany przez Wydział Ośrodek Doradztwa Rolniczego środkami finansowymi na podstawie Rolnictwa w i Rybactwa oraz Barzkowicach zgodnie corocznej z uchwały budŜetowej Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego. Na tej podstawie Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach – jako główny realizator programu – opracuje szczegółowy program ustawy w kaŜdym roku jego realizacji wraz z harmonogramem obejmującym koszty szkoleń upowszechniania finansowo–rzeczowym, grupowych, wydawnictw i innych działań zawartych w programie oraz szczegółowy harmonogram szkoleń. 2. Program został uzgodniony i zaakceptowany przez Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach. 3. Program upowszechniania znajomości przepisów ustawy o ochronie zwierząt wśród rolników w województwie zachodniopomorskim na lata 2012-2015 wchodzi w Ŝycie z dniem 01 stycznia 2013 roku po przyjęciu uchwały przez Zarząd Województwa Zachodniopomorskiego. 4. Z dniem 31 grudnia 2012 roku traci moc uchwała Nr 399/07 z dnia 16 maja 2007 roku Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego przepisów ustawy o ochronie zwierząt zachodniopomorskim na lata 2007- 2012. dotycząca upowszechniania wśród rolników w znajomości województwie