VIDEO ARTw pigułce

VIDEO ART w pigułce
Początek dwudziestego wieku stał się punktem
zwrotnym w sztuce. Szybko rozwijające się w tym czasie
nurty związane z fotografią, stały się kanwą dzisiejszych
szeroko rozumianych multimediów, a wpływu jaki na nie
wywarła nie sposób przecenić.
formance.* Pionierem tej dziedziny jest Koreańczyk Nam
June Paik, do dziś uważany za najważniejszego i najbardziej
wpływowego artystę v. a.
Powszechnie uważa się, że wynalezienie fotografii
uwolniło malarstwo od konieczności naśladowania rzeczywistości. Tym samym odziedziczyła ona popularne w wieku
dziewiętnastym gatunki plastyczne i wniosła wkład do rozwoju modernizmu.
Fotografia, szczególnie jej nurt konceptualny dwudziestego wieku, zapoczątkowała rozwój sztuk „ruchomego
obrazu”, jak film eksperymentalny i sztukę nowych mediów.
– jednokanałowe przeznaczone do oglądania na jednym
ekranie, jak tradycyjne programy telewizyjne;
Istnieją różne typy realizacji video art :
– interaktywne, w których widz może czynnie uczestniczyć;
– instalacje oraz performance z użyciem dwóch i więcej monitorów lub projektorów i ewentualnie kamer.
Ryszard Pawłowski, „Kineformy”
Wraz z rozwojem techniki nastąpiło połączenie obrazu i dźwięku w sztuce filmowej, a w kolejnych latach spadkobiercą wszelkich ”ruchomych obrazów” stał się video art.
VIDEO ART
VIDEO ART [ang.] albo SZTUKA VIDEO lub po
prostu VIDEO (w odróżnieniu od spolszczonego > WIDEO,
oznacza najczęściej samo medium), czyli sztuka realizowana
za pomocą sprzętu wideo, powstała wraz z wprowadzeniem
na rynek tanich, ogólnodostępnych magnetowidów i kamer
w końcu lat 60., a rozwinęła w latach 70. Sama sztuka video,
to gatunek, który wywodzi się z prób rejestracji wydarzeń
artystycznych, a więc ze sztuk plastycznych i naturalnym dla
niej kontekstem jest nie tyle kino i inne sztuki narracyjne,
jak literatura – ile malarstwo, rzeźba, sztuka instalacji, per-
52
Z ideologicznego i estetycznego punktu widzenia,
video artyści kontestują telewizję jako domenę komercji,
proponując w zamian użycie medium, które służyłoby nawiązaniu bardziej bezpośredniego kontaktu z widzem i penetrowaniu nowych obszarów wrażliwości, niedostępnych
innym dyscyplinom artystycznym i środkom przekazu.
Genetycznie video art jest także spokrewniona
z FILMEM EKSPERYMENTALNYM i KONCEPTUALIZMEM,
często też wchodzi w związki ze SZTUKĄ FEMINISTYCZNĄ.
Do pionierów v.a. należą obok Paika, Beryl Korot
(autorka przejmującej realizacji „Dachau 1974”), Douglas
Davis (twórca pierwszych dzieł zachęcających widza do
aktywnego udziału) i Peter Campus (autor pierwszych interaktywnych instalacji z projekcjami w czasie rzeczywistym).
Współcześni najgłośniejsi video-artyści to: Bill
Viola, Gary Hill, Tony Oursler i Shirin Neshat, oraz przed-
Nam June Paik, „Video Flag”
stawiciele SWISS VIDEO. Polskimi pionierami tej sztuki są
Józef Robakowski, Wojciech Bruszewski i inni członkowie
Warsztatu Formy Filmowej (FILM EKSPERYMENTALNY),
do których z czasem dołączyli m.in. Zbigniew Libera, Artur
Żmijewski i Katarzyna Kozyra. Wcześniej inspiratorami dla
twórców kilku pokoleń stali się min. dwaj wybitni polscy
artyści: Karol Hiller i Andrzej Pawłowski pierwszy dzięki
eksperymentom z własną techniką fotograficzna – HELIOGRAFIKĄ (lata 30.), drugi stał się znany natomiast w latach
50. dzięki KINEFORMOM – ruchomym, improwizowanym
obrazom świetlnym (później sfilmowanym).
Efektem poszukiwań artystycznych i praktyczną realizacją różnych idei i działań wyżej wymienionych twórców
(i innych) było wiele prac i projektów wykonanych w różnych technikach multimedialnych. Co ciekawe, w aspekcie
historycznym, dziedzina ta wywarła ogromny wpływ na popularne dziś sztuki multimedialne, szczególnie zaś na video
art , który stał się nową syntezą obrazu i dźwięku.
Andrzej Pawłowski (1925-86) był artystą wszechstronnym. Malarz, rzeźbiarz, fotografik, autor filmów
eksperymentalnych, teoretyk i pedagog, projektant form
przemysłowych, autor aranżacji wystawienniczych, profesor krakowskiej ASP, współtwórca Wydziału Form Przemysłowych. Był członkiem – założycielem Grupy Krakowskiej,
a także Stowarzyszenia Projektantów Form Przemysłowych.
Należał do ZPAP i ZPAF, uczestniczył w Międzynarodowej
Radzie Stowarzyszeń Wzornictwa Przemysłowego (ICSID).
Twórczość artysty rysuje nam postać poszukiwacza, uważnego obserwatora, odkrywcy, eksperymentatora.
Pierwsze zachowane prace – rzeźba i rysunki pochodzą jeszcze z lat czterdziestych i początku lat pięćdziesiątych. W połowie lat pięćdziesiątych Pawłowski stał się sławny dzięki
Kineformom, ruchomym, rzutowym na ekran projekcjom
świetlnym, które zostały sfilmowane.
Fotomedia – tak chętnie wykorzystywane przez
Pawłowskiego – w największym stopniu mogły być uważane za czynnik sprzyjający podtrzymywaniu postawy awangardowej, chociażby z uwagi na stałe techniczne udoskonalenia w tym obszarze, skutkujące stwarzaniem nowych
możliwości estetycznych. Obecnie proces taki zauważyć
można w obszarze elektronicznych środków obrazowania
i przekazu, m.in. video art.
Andrzej Pawłowski – poprzez swoje wnikliwe
poszukiwania w dziedzinie fotografii oraz eksperymentu
z ruchomymi obrazami świetlnymi – pozostawił dzieło wyjątkowe i na tyle uniwersalne, że jego przesłanie pozostaje
aktualne do dzisiaj. Nowatorstwo jego przemyśleń na temat
ruchomych obrazów świetlnych, pozwala zaliczać go do
światowej czołówki artystów, jako prekursora filmu eksperymentalnego oraz sztuk multimedialnych (w tym video art).
* Performance - (z angielskiego: przedstawienie,
wykonanie), uważany jest za żywą sztukę rozumianą
dwojako:
z jednej strony jako osobisty, personalny pokaz artysty przed publicznością, bezpośredni z nią kontakt,
z drugiej- jako sprzeciw wobec wszystkiego, co stare
i skostniałe, skonwencjonalizowane. Sztuka performance jest więc sztuką którą stanowi zachowanie
osoby (lub grupy osób) w określonym miejscu, o określonym czasie.
Bibliografia:
– Marcin Giżycki, SŁOWNIK KIERUNKÓW, RUCHÓW I KLUCZOWYCH POJĘĆ SZTUKI DRUGIEJ POŁOWY XX WIEKU,
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2002.
– „ Andrzej Pawłowski 1925-1986”, Jan Trzupek , „Wprowadzenie”, Adam Sobota: OBRAZOWANIE ŚWIATLEM,; Galeria Sztuki Wspólczesnej w Katowicach, Muzeum Narodowe
we Wrosławiu, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki
w Krakowie, Katowice 2002.
– MAŁA HISTORIA FOTOGRAFII, Boris von Brauchitsch,
Przedmowa, Przekład – Jan Koźbiał i Barbara Tarnas,Wyd.
Cyklady, Warszawa 2004.
– http://pl.wikipedia.org
Artur Ptak
53