Palmiry 73 - Muzeum Historyczne w Legionowie

73. ROCZNICA BESTIALSKIEGO MORDU DOKONANEGO PRZEZ NIEMCÓW
NA MIESZKAŃCACH LEGIONOWA I OKOLIC
W lutym 1940 r. gestapo przeprowadziło prowokację polegającą na zamordowaniu
komisarycznego wójta Legionowa o nazwisku Merlke. Akcję organizacyjnie przeprowadzili
volksdeutsche: Dreger, Korcz i Stupnicki.
26 lutego w wyniku niemieckiej akcji odwetowej, za rzekome zamordowanie wójta przez
Polaków, hitlerowcy wywieźli do Palmir i rozstrzelali ok. 190 mieszkańców Legionowa i okolic (174
męŜczyzn i 16 kobiet).
W Palmirach zamordowano najwybitniejszych obywateli Legionowa, działaczy społecznych
i politycznych - załoŜycieli naszego miasta. To właśnie oni w latach 20. i 30. doprowadzili do
powstania gminy Legionowo i ofiarnie przyczynili się do jej rozwoju. Wśród ofiar byli urzędnicy,
rzemieślnicy, wojskowi, lekarze i inŜynierowie.
Listę osób do rozstrzelania sporządzili miejscowi Niemcy - przedwojenni mieszkańcy
Legionowa. Doskonale znali oni lokalne stosunki i osobiście uczestniczyli w aresztowaniach.
Wśród zamordowanych znalazło się wielu znaczących obywateli Legionowa, m.in. Mikołaj
BoŜym, który 7 września 1939 r., wobec opuszczenia Legionowa przez dotychczasowe władze
gminy, objął obowiązki wójta czasu wojny. Wraz z synem Józefem został aresztowany przez
hitlerowców w nocy 24 lutego 1940 r. W zbiorowej mogile odnaleziono takŜe zwłoki kpt. Henryka
Starczewskiego – bohatera wojny 1920 r. i działacza niepodległościowego z Jabłonny oraz Jana
Górczyńskiego – właściciela Wytwórni Wyrobów Betonowych, dzięki której m.in. zostało
zbudowane przedwojenne Legionowo.
W czasie powojennej ekshumacji przeprowadzonej w maju 1946 r. udało się ustalić nazwiska
zaledwie 78 ofiar, z tego 48 z Legionowa.
Oto nazwiska rozstrzelanych w Palmirach i okolicach Legionowa: M. BoŜym, J. BoŜym,
J. Będrowski, W. Brodel, P. Buczacki, T. Bydłoń, J. Chłopicki, J. Dąbrowski, A. Falkowski,
S. Gierczyński,
J. Górczyński,
S. Kącki, H. Kępka,
C. Kozłowski,
Krupiecki, Lisowski,
J. Matuszewski, R. Mateuszczyk, W. Mikulski, L. Miszewski, J. Mermon, Z. Merzon, K. Młodkowski,
S. Nikoli, E. Nowak, A. Obrębski, H. Piekarski, W. Pradomski, F. Prasuła, W. Podlaski, S. Przybysz,
J. Rewersiak, S. Roszkiewicz, J. Sikora, P. Stachnik, E. Słupiński, W. Szymański, J. Szymczak,
W. Swięszkowski, R. Szwedowski, S. Traczyk, W. Walewski, W. Wasiak, F. Wilgos, A. Ziółkowski,
J. śebrowski, M. śebrowski, T. śebrowski.
Nazajutrz, po tragicznych wydarzeniach, miejsce śmierci legionowian zaznaczone zostało
przez miejscowego gajowego.
Współcześnie w Palmirach pomordowanych legionowian upamiętnia kwatera „I”.
Pod koniec lat 50. ksiądz płk Jan Mrugacz sprowadził z Palmir do Legionowa, w asyście
harcerzy i wojska, symboliczną urnę z prochami. Została wmurowana wraz z pamiątkową tablicą
z ciemnoszarego granitu w ścianę kościoła.
Uroczyste odsłonięcie i poświęcenie tablicy odbyło się w 1958 r.
Uprzejmie informujemy, Ŝe wyjazd na cmentarz
w Palmirach dla delegacji i rodzin ofiar mordu,
planowany jest
26 lutego 2013 r. (wtorek) o godz. 11oo
z przystanku przed Ratuszem (ul. J. Piłsudskiego 41).
Chęć wzięcia udziału prosimy zgłaszać
do dnia 21 lutego 2013 r.
w sekretariacie Muzeum Historycznego w Legionowie
tel. 22 774 21 66.
lub e-mail: [email protected]
Tablica z urną w kościele garnizonowym
p.w. św. Józefa w Legionowie,
poświęcona pomordowanym w Palmirach