Przesłanie współprzewodniczących Grupy do Spraw Trudnych

Przesłanie współprzewodniczących Grupy do Spraw Trudnych
wynikających z historii polsko-rosyjskich stosunków
Minister Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej
Radosław Sikorski
Minister Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej
Siergiej Ławrow
Szanowni Panowie Ministrowie,
Jak Panom wiadomo, w dniach 28–29 maja 2009 roku w Krakowie odbyło się trzecie
posiedzenie Grupy, w czasie którego uczestnicy ostatecznie uzgodnili formułę i strukturę wspólnej
publikacji, poświęconej złożonym problemom wspólnej historii i dokonali wymiany przygotowanych tekstów. Omówiona i zatwierdzona została też inna wspólna publikacja przygotowana
z udziałem Grupy, poświęcona genezie drugiej wojny światowej. Uczestnicy Grupy omówili
również sprawy związane z włączeniem się Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej i Kościoła Rzymskokatolickiego w Polsce do dwustronnego dialogu społecznego, w szczególności w kwestiach historycznych. Prace Grupy przebiegały – jak zwykle – w konstruktywnej i przyjaznej atmosferze.
Uczestnicy odnotowali przy tej sposobności, że w sprawie zbrodni katyńskiej prace Grupy
osiągnęły granice tego, co jest możliwe w ramach jej kompetencji i nie może ona zapewnić dalszego
postępu bez właściwego wsparcia ze strony ministrów spraw zagranicznych i przywódców obu
państw.
Zważywszy na to, że zbliżające się rocznice 70-lecia wybuchu drugiej wojny światowej
i tragedii katyńskiej mogą stać się dodatkowym czynnikiem pobudzania negatywnych emocji wokół
spraw historycznych i utrudnić rozwój stosunków między naszymi państwami, Grupa powierzyła
współprzewodniczącym przygotowanie konkretnych propozycji w sprawie rozwiązania kwestii
zbrodni katyńskiej i przedłożenia ich do wiadomości ministrom spraw zagranicznych i przywódcom Polski oraz Rosji.
Uczestnicy jednomyślnie opowiedzieli się za przedstawieniem przywódcom obu państw
zalecenia podjęcia nowych wspólnych kroków dla upamiętnienia ofiar Katynia i umożliwienia
swobodnego dostępu do wszystkich dokumentów związanych z tą sprawą.
W opinii uczestników Grupy sprawą istotną jest nadanie odpowiednim wysiłkom stron
charakteru trwałego i instytucjonalnego oraz wspólne i ostateczne zdjęcie sprawy zbrodni katyńskiej z porządku dziennego w dwustronnych relacjach.
Kierując się powyższymi motywami, a także opiniami, wyrażonymi podczas obrad,
współprzewodniczący proponują rozważenie sprawy utworzenia w Rosji (np. w Smoleńsku)
i w Polsce (w Warszawie) dwóch polsko-rosyjskich ośrodków, które zajmowałyby się uwiecznieniem pamięci oraz dokumentowaniem i prowadzeniem prac archiwalnych.
Powołane do życia instytucje (np. Polsko-Rosyjski Dom Wspólnej Historii) podejmowałyby działania również w szerszym zakresie spraw dotyczących problematyki historyczno-memorialnej.
W szczególności instytucje te mogłyby pełnić następujące funkcje:
– Upamiętnianie ofiar i moralno-polityczne osądzenie winnych tej zbrodni;
886
BIAŁE PLAMY – CZARNE PLAMY
Przesłanie współprzewodniczących Grupy do Spraw Trudnych
– Utrzymanie w należytym stanie miejsc pochówku, zarówno związanych ze zbrodnią
katyńską, jak i innych polskich i rosyjskich miejsc pochówku na terytoriach obu państw;
– Przeciwdziałanie próbom fałszowania historii poprzez wspieranie badań historycznych;
– Działalność edukacyjna, adresowana przede wszystkim do młodego pokolenia.
Przywódcy obu państw mogliby mianować osoby odpowiedzialne za wykonanie tej decyzji.
Podjęcie wspólnej decyzji przez rządy obu państw i poinformowanie o tym opinii
publicznej w czasie zaplanowanej na jesień bieżącego roku wizyty premiera Federacji Rosyjskiej
w Polsce byłoby ważnym krokiem na drodze poprawy i kształtowania nowego typu wzajemnych
polsko-rosyjskich stosunków. Decyzja taka usunęłaby istotne przeszkody, które wywierają
w ostatnich latach negatywny wpływ na polsko-rosyjskie relacje i są wykorzystywane przez określone
środowiska do zaogniania nieprzyjaznych emocji.
Spotkania współprzewodniczących z wysokimi hierarchami Kościoła Rzymskokatolickiego
w Polsce i Patriarchatu Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej upewniły nas, że Kościół w Polsce i Cerkiew
w Rosji są gotowe aktywnie włączyć się w rozwiązanie tej sprawy i szerzej – w proces zbliżenia obu
naszych narodów.
Profesor
Adam D. Rotfeld
Akademik
Anatolij W. Torkunow
Warszawa–Moskwa, 22 czerwca 2009 roku
BIAŁE PLAMY – CZARNE PLAMY
887