Biogeny

Projekty Flagowe
w Obszarze Priorytetowym
Biogeny (Nutri)
Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego
Anna Sosnowska
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
18.03.2014
Eutrofizacja – główny problem Morza Bałtyckiego
•
•
•
•
Eutrofizacja – przeżyźnienie i jego niekorzystne skutki dla środowiska.
Jest to szereg wzajemnie sprzężonych procesów, które w różnych akwenach
zależą od różnych czynników.
Główna przyczyna: dopływ biogenów (związków zawierających N i P)
Skutki: nadmierny rozwój fitoplanktonu i makroglonów, intensywne zakwity,
zmętnienie wody, wymieranie organizmów morskich, obniżenie walorów
rekreacyjnych akwenu.
Antropogeniczne
źródła biogenów:
• Spływ wody z gospodarstw
rolnych
• Niewłaściwie oczyszczane
ścieki
• Emisja gazów pochodzących z
ruchu drogowego i morskiego
oraz z procesów spalania
Obszar Priorytetowy Biogeny (PA Nutri)
pn. „Ograniczenie zrzutów substancji biogennych do morza
do poziomów akceptowalnych„ (1)
•
•
•
•
•
•
Głównym celem OP Biogeny jest osiągnięcie dobrego stanu środowiska
morskiego (cel SUERMB: Save the Sea), włączając w to optymalny poziom
biogenów.
Koordynatorzy: Finlandia (Ministerstwo Środowiska) i Polska (Główny
Inspektorat Ochrony Środowiska)
Komitet Sterujący (od 2012 r.)
4 projekty flagowe w ramach obszaru
Strona internetowa: http://groupspaces.com/eusbsr-nutrient-inputs/
Kontakt: [email protected], [email protected]
więcej kontaktów: http://www.gios.gov.pl/artykuly/1022/Kontakty-PA-NUTRI
Obszar Priorytetowy Biogeny (2) – działania
Działania w ramach OP Biogeny:
1. Poprawa oczyszczania ścieków.
2. Bardziej efektywne zarządzanie biogenami.
3. Poprawa międzysektorowego, politycznego
dialogu.
4. Poszukiwanie korzystnych finansowo
mechanizmów redukcji biogenów.
5. Współpraca z państwami spoza Unii
Europejskiej.
6. Poprawa metod gromadzenia danych
dotyczących obciążenia biogenami.
Projekty Flagowe (FP)
•
•
Strategia UE RMB realizowana jest poprzez działania podejmowane w ramach
konkretnych projektów flagowych. Mogą być to np. Działania w celu
wypracowania kluczowych rozwiązań, nowych technologii, metod realizacji
zadań, nowych form współpracy. Projekty mogą dotyczyć również kluczowych
inwestycji o znaczeniu regionalnym.
Projekty mogą być pojedyncze lub zgrupowane w klaster w ramach wspólnej
dziedziny.
Zyski ze statusu projektu flagowego:
• Nowe kontakty, tworzenie sieci partnerstwa i współpracy w
regionie.
• Nowe możliwości promocji projektu.
• Informacje od PACs o ważnych inicjatywach i wydarzeniach
w regionie.
• Wsparcie PACs przy poszukiwani finansowania.
Kryteria wyboru projektów flagowych w OP Biogeny
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wypełnianie kryteriów ogólnych dla FP określonych w Planie
Działania (AP) SUERMB.
Realizowanie przynajmniej 1 z działań OP Biogeny.
Osiągnięcie konkretnych rezultatów w redukcji ilości
biogenów trafiających do Morza Bałtyckiego.
Brak pokrywania się z istniejącymi FP.
Współpraca w ramach projektu bądź jego efekty powinny
dotyczyć przynajmniej 3 krajów z RMB w tym przynajmniej 2
z EU.
Realistyczny i ograniczony czas realizacji projektu.
Jasny, konkretny plan finansowania i plan realizacji projektu.
Utworzenie sieci partnerów z wyznaczonym liderem
projektu.
Wypracowanie konkretnych praktycznych rezultatów, które
będą dostępne publicznie.
Brak negatywnego wpływu na SUERMB.
Projekty Flagowe w ramach OP Biogeny (1)
•
•
•
•
•
„Stopniowe zaprzestanie użycia fosforanów w
detergentach” (Phasing out of the use of phosphates in
detergents)
Partner wiodący: Szwedzka Agencja Chemikaliów.
Zakończony: w 2011 r.
Efekt projektu: Projekt wspierał państwa regionu Morza
Bałtyckiego we wdrażaniu Zalecenia HELCOM 28E/7 (dot.
ograniczenia ilości fosforanów stosowanych w proszkach
do prania i środkach czyszczących do zmywarek) poprzez
opracowanie materiału informacyjnego nt. stosowania
fosforanów w detergentach. Przeznaczony głównie dla
decydentów politycznych, dostępny w Internecie i wersji
papierowej.
Finansowanie: Szwedzka Agencja Chemikaliów.
Projekty Flagowe w ramach OP Biogeny (2)
•
•
•
•
•
„ Baltic Deal - Wdrażanie najlepszych praktyk rolniczych”
(Putting best agricultural practices into work – the Baltic Deal)
Partner wiodący: Federacja Szwedzkich Rolników i Łotewskie
Centrum Doradztwa i Szkoleń dla Obszarów Wiejskich
Zakończony: w 2013 r.
Efekt projektu: Projekt skupiał rolników oraz organizacje doradztwa rolniczego
w celu podniesienia ich kompetencji dotyczących praktyk i działań rolnośrodowiskowych. Promował użycie uzasadnionych ekonomicznie środków
ograniczających utratę biogenów z rolnictwa, przy zachowaniu konkurencyjności
gospodarstw. Polskim partnerem projektu było Centrum Doradztwa Rolniczego w
Brwinowie – Oddział w Radomiu (CDR). Dzięki międzynarodowej współpracy w
ramach projektu obecnie funkcjonuje 117 pokazowych gospodarstw rolnych
służących dalszej edukacji rolników z regionu Morza Bałtyckiego, w tym 48
w Polsce. Odbyło się ponad 90 wizyt studyjnych i warsztatów w gospodarstwach
demonstracyjnych z udziałem ponad 2000 osób.
Finansowanie: BSR Programme 2007-13/ NIB/ NEFCO, ok. 4mln eur.
Projekty Flagowe w ramach OP Biogeny (3)
•
•
•
•
•
„Ocena regionalnego poziomu zanieczyszczeń biogenami i wskazanie
projektów priorytetowych mających na celu ograniczenie ilości
biogenów spływających z Białorusi do Morza Bałtyckiego” (Assessment
of regional nutrient pollution load and identification of priority projects to
reduce nutrient inputs from Belarus to the Baltic Sea.)
Partner wiodący: NEFCO (Nordic Environment Finance Cooperation)
Zakończony: w 2013 r.
„Efekt projektu: Projekt opracował plan działania dotyczący
podstawowych inwestycji i działań mających na celu redukcję
i kontrolę ilości biogenów spływających z Białorusi do Bałtyku.
Plan działania skierowany jest do decydentów politycznych
i wskazuje potrzeby dokonania konkretnych inwestycji
w oczyszczalniach ścieków w 10 miastach oraz na farmach
białoruskich.
Finansowanie: BSAP support (NIB/NEFCO), ok. 243 870 eur.
Projekty Flagowe w ramach OP Biogeny (4)
•
•
•
•
„PRESTO” – Projekt na rzecz zmniejszenia eutrofizacji
Morza Bałtyckiego dzisiaj (Project on Reduction of the
Eutrophication of the Baltic Sea Today) Partner wiodący:
Związek Miast Bałtyckich (UBC)
Zakończony: w lutym 2014 r.
Efekt projektu: Projekt przeprowadził 5 badań technicznych i planów
inwestycyjnych mających na celu osiągnięcie finansowo korzystnych redukcji
zrzutów biogenów z miast białoruskich do Bałtyku. Poczyniono również
niewielkie inwestycje w sprzęt laboratoryjny. Zorganizowano treningi
i
warsztaty dla operatorów oczyszczalni ścieków, inżynierów oraz
przedstawicieli akademickich. Wyniki warsztatów zostały wprowadzone
również do programu białoruskich uczelni.
Finansowanie: ERDF (European Regional Development Fund)/ ENPI
(European Neighbourhood and Partnership Instrument), ok. 4,5 mln eur.
Potencjalne Projekty Flagowe w ramach OP Biogeny (1)
•
•
•
List informacyjny nt. SUE RMB i OP Biogeny wystosowany na początku 2013 r.
przez koordynatorów w celu pozyskania nowych interesariuszy, liderów
projektów.
Zapewnianie istotnych informacji interesariuszom OP Biogeny np. nt. nowych
źródeł finansowania projektów.
13 projektów zgłoszonych do OP Biogeny z prośbą o list poparcia do SMF,
w tym:
–
–
–
–
3 projekty z polskimi liderami
4 projekty z polskimi partnerami
2 projekty z ww. mają zapewnione finansowanie początkowe SMF
2 projekty z ww. są wstępnie zaakceptowane do finansowania początkowego SMF.
Potencjalne Projekty Flagowe w ramach OP Biogeny (2)
•
BEST – „Lepsza wydajność oczyszczania ścieków” (Better Efficiency for
a Sewage Treatment). Projekt ma na celu implementowanie korzystnych
finansowo środków mających na celu poprawę jakości oczyszczania ścieków,
w szczególności na obszarze Polski i Białorusi oraz przeprowadzenie inwestycji
mających na celu eliminację fosforanów i substancji niebezpiecznych
w oczyszczalniach. Liderzy: Miasto Helsinki, John Nurminen Foundation.
•
BBG – „Bałtycki niebieski wzrost” (Baltic Blue Growth). Projekt ma na celu
promowanie farm małży na większą skalę. Małże służą m.in. do produkcji pasz,
stanowią naturalny filtr dla biogenów zawartych w wodach morskich.
Lider: Gmina Kalmar.
Potencjalne Projekty Flagowe w ramach OP Biogeny (3)
•
SUWMAB – „Strategie zrównoważonej gospodarki komunalno – ściekowej
w regionie Morza Bałtyckiego” (Strategies for sustainable communal wastewater management in the Baltic Sea Region). Projekt ma na celu zmniejszenie
ilości biogenów trafiających do Bałtyku ze źródeł rozproszonych poprzez
promowanie przydomowych oczek wodnych. Projekt przeprowadzi również
pilotażowe inwestycje oraz odpowiednie szkolenia. Lider: Politechnika Gdańska.
•
BARUWA – „Ocena i promocja oczyszczania ścieków na obszarach
wiejskich w celu redukcji spływu ilości biogenów do Morza Bałtyckiego”
(Evaluation and promotion of rural wastewater treatment for reduction of nutrient
loads to the Baltic Sea). Projekt ma na celu opracowanie podręcznika
zawierającego wytyczne dla efektywnej redukcji spływu ilości biogenów do
Bałtyku z obszarów wiejskich, szczególnie na terenie Polski. Lider: POMINNO.
Potencjalne Projekty Flagowe w ramach OP Biogeny (4)
- raport nt. identyfikacji projektów
•
•
•
•
Raport pn. „Identyfikacja i wypracowanie nowych projektów dla Obszaru
Priorytetowego Biogeny Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza
Bałtyckiego” (Identification and Development of New Projects for Priority Area
Nutri of the European Union Strategy for the Baltic Sea Region).
Na zlecenie Ministerstwa Środowiska Finlandii opracowywany przez fińskie firmy
usługowe SITO i Alleco.
Projekt ma za zadanie zebrać informacje nt. aktualnie realizowanych działań
(projektów) dot. eutrofizacji Morza Bałtyckiego i na podstawie przeprowadzonych
wywiadów ma zaproponować zakres projektów, które w przyszłości najefektywniej
posłużą zmniejszeniu eutrofizacji Bałtyku.
Raport jest w trakcie opracowywania, zakończenie prac planowane jest w marcu
2014 r.
Osiągnięcie celów Strategii UE RMB
Osiągnięcie celów Strategii UE RMB jest możliwe tylko poprzez efektywną
realizację projektów flagowych stanowiących praktyczną odpowiedź na
potrzeby środowiskowe.
Niezbędnym jest zapewnienie środków, nie tylko na finansowanie
początkowe, ale też środków na finansowanie właściwego projektu.
Przegapienie odpowiedniego momentu na podjęcie działań może skutkować
w groźnych dla środowiska morskiego skutkach oraz w znacznie wyższych
nakładach finansowych na realizację działań naprawczych.
Dziękuję za uwagę
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Anna Sosnowska
[email protected]