Wykorzystanie wierzby do celów remediacyjnych i energetycznych

Wykorzystanie wierzby do celów remediacyjnych i energetycznych
Autorzy: dr Jerzy Szdzuj, mgr inŜ. Piotr Kubiesa, mgr Tomasz Siobowicz,
dr hab. Tomasz Staszewski
Celem prac planowanych w projekcie jest zbadanie w jakim stopniu zanieczyszczenia chemiczne
mogą wpływać na wielkość i opłacalność produkcji biomasy wybranych odmian wierzb oraz, czy
ewentualny brak uzasadnienia ekonomicznego – zbyt mała produkcja biomasy – powinien przekreślać
tę formę rewitalizacji, skoro wymiernym efektem ekologicznym moŜe być zmniejszenie
zanieczyszczeń środowiska wodno-glebowego. Ponadto, celem projektu jest równieŜ
wyselekcjonowanie odmian/genotypów, które najlepiej zaadoptują się do warunków siedliskowych
i dadzą największą biomasę.
W projekcie prowadzone są badania określające moŜliwości adaptacyjne róŜnych odmian i genotypów
wierzby do jej rozwoju na glebach zanieczyszczonych chemicznie, pod kątem produkcji biomasy oraz
pobierania pierwiastków toksycznych. Badania terenowe są prowadzone na powierzchniach
doświadczalnych w Tarnowskich Górach, Bytomiu i Kórniku, na których zgromadzono
70 odmian/genotypów wierzby. Prowadzono równieŜ doświadczenie wazonowe z 2,5 %, 5 % i 10 %
dodatkiem odpadu zdeponowanego w rejonie zlikwidowanych Zakładów Chemicznych w Tarnowskich
Górach. W doświadczeniu wazonowym wykorzystano 8 odmian wierzby, które w 2006 roku na poletku
doświadczalnym w Bytomiu charakteryzowały się najlepszymi parametrami biometrycznym. Dodatek
odpadu do gleby spowodował znaczne zmniejszenie plonów wszystkich zastosowanych odmian oraz
pojawienie się na liściach nekroz. W glebie o największym (10 %) dodatku odpadu przeŜyła tylko
jedna odmiana wierzby – genotyp nr 17 (Salix ericophala). Ta sama odmiana wierzby
charakteryzowała się największymi przyrostami oraz największą świeŜą i suchą masą na
powierzchniach doświadczalnych w Bytomiu i Tarnowskich Górach. W liściach i drewnie najlepiej
rosnących odmian wierzby przeprowadzono analizy chemiczne. Przeprowadzono równieŜ analizy
chemiczne gleby oraz liści i drewna najlepiej rosnących odmian na poletkach w Bytomiu, Tarnowskich
Górach i porównano z tymi samymi odmianami rosnącymi na powierzchni kontrolnej.
Znalezienie odmian tolerancyjnych i wysoko produkcyjnych moŜliwych do uprawy na terenach
o podwyŜszonych lub wysokich zawartościach pierwiastków toksycznych powinny znaleźć
zastosowanie praktyczne w efektywnym zagospodarowaniu, fitostabilizacji i fitoremediacji
zdegradowanych terenów poprzemysłowych. Istotną sprawą jest równieŜ znaczne ograniczenie
zjawisk erozji eolicznej i wodnej tych terenów. Pozyskiwanie biomasy uzyskiwanej z hodowli
prowadzonych na terenach zdegradowanych, moŜe być istotnym czynnikiem wspierającym
w wypełnieniu przez Polskę limitów pozyskiwania energii ze źródeł alternatywnych. Nie moŜna
równieŜ pominąć moŜliwych efektów związanych z ograniczeniem ryzyka zdrowotnego ludności
zamieszkującej w sąsiedztwie terenów zdegradowanych jak i poprawę walorów estetycznych
(krajobrazowych) poprzez wprowadzenie zieleni w „krajobraz księŜycowy”.
Dodatkowych informacji udziela
dr hab. Tomasz Staszewski
e-mail: [email protected]