docPOSTĘPOWANIE UOKiK STANOWISKO IZBY ARCHITEKTÓW LIST
download 
Reklamacja Transkrypt
POSTĘPOWANIE UOKiK STANOWISKO IZBY ARCHITEKTÓW LIST
www.zachodniopomorska.iarp.pl (10) 4/2005 do użytku wewnętrznego w numerze: POSTĘPOWANIE UOKiK W ZWIĄZKU Z ART. 28 PKT 4 ZASAD ETYKI ZAWODOWEJ ARCHITEKTA STANOWISKO IZBY ARCHITEKTÓW W SPRAWIE POSTĘPOWANIA UOKIK LIST PREZESA T. TACZEWSKIEGO DO CZŁONKÓW IZBY ARCHITEKTÓW ZMIANY W USTAWIE PRAWO BUDOWLANE KONKURSY Z POSIEDZEŃ RADY ZPOIA informator ZPOIA [email protected] STANOWISKO ŚRODOWISK ARCHITEKTÓW I URBANISTÓW SZCZECINA W SPRAWIE ZADAŃ ORAZ ZASAD WYBORU ARCHITEKTA MIASTA SZCZECINA. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRACY BIURA ZPOIA Zachodniopomorska Okręgowa Izba Architektów, ul. Staromłyńska 19, 70-561 Szczecin, tel.: (091) 434 74 64 NIP: 851-27-70-194 Regon: 017466395-00042, Konto: BP SA I O. w Szczecinie nr 89 1020 4795 0000 9202 0003 7598 Zachodniopomorska Okręgowa Izba Architektów delegatura w Koszalinie, ul. Piastowska 21, 75-400 Koszalin, tel./fax (0-94) 342-24-36 Informator ZPOIA (10) 4_2005 POSTĘPOWANIE UOKiK W ZWIĄZKU Z ART. 28 PKT 4 ZASAD ETYKI ZAWODOWEJ ARCHITEKTA Na podstawie materiałów KRIA (2005-10-05) Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczął postępowanie antymonopolowe przeciwko Izbie Architektów w wyniku przyjęcia art. 28 punkt 4 Zasad Etyki Zawodowej Architekta, uchwalonych przez Zjazd Izby w listopadzie 2002 roku. Kwestionowany artykuł ZEZA wskazuje na nieetyczność uczestnictwa w przetargach na prace projektowe, w których jedynym kryterium oceny prac jest cena. W związku z postępowaniem Izba Architektów zajęła oficjalne stanowisko, które zostało przekazane Urzędowi. Stanowisko było uzupełnione tekstem prezesa Taczewskiego. Oba dokumenty Izby, oraz zarzuty UOKiK publikujemy poniżej. STANOWISKO IZBY ARCHITEKTÓW W SPRAWIE POSTĘPOWANIA UOKIK Na podstawie materiałów KRIA (2005-10-05) STANOWISKO IZBY ARCHITEKTÓW w sprawie postępowania Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w związku z przyjęciem art. 28 punkt 4 Zasad Etyki Zawodowej Architekta, przygotowane przez Kancelarię Prawną Wierciński, Kwieciński Baehr, Spółka Komandytowa. 1.Uwagi wprowadzające Rozstrzygnięcie sprawy będącej przedmiotem postępowania przed Prezesem UOKIK będzie miało niezwykle istotne znaczenie dla określenia roli, jaką mają odgrywać samorządy zawodowe. Stanowić będzie ono również istotną wypowiedź polskiego organu ochrony konkurencji w dyskusji, jaka toczy się w chwili obecnej w Unii Europejskiej, a której tematem przewodnim jest rola samorządów zrzeszających przedstawicieli tzw. wolnych zawodów (ang. liberal professions) w kształtowaniu zasad wykonywania tych profesji, jak również zakres zastosowania reguł konkurencji do przyjmowanych przez samorządy zawodowe reguł wykonywania zawodu. Warto jest zatem poprzedzić szczegółowe rozważania dotyczące zarzutu postawionego Izbie Architektów omówieniem dotychczasowego przebiegu tej dyskusji. 1.1.Potrzeba regulacji wolnych zawodów w świetle dokumentów opublikowanych przez Komisję Europejską W kluczowym wystąpieniu z dnia 21 marca 2003 r1., prof. Mario Monti, ówczesny Komisarz ds. Konkurencji, podkreślił rolę, jaką odgrywają przedstawiciele wolnych zawodów w kształtowaniu gospodarki europejskiej oraz w realizacji celów wyznaczonych w Strategii Lizbońskiej. W przemówieniu zawartych zostało również kilka tez, które dziś można uznać za powszechnie przyjęte: • Po pierwsze, jest oczywiste, iż wolne zawody (do których zalicza się m.in. architektów, prawników, lekarzy, farmaceutów, księgowych) poddane są we wszystkich krajach UE regulacji. • Po drugie, metody tej regulacji oraz jej zakres różnią się znacząco w poszczególnych krajach członkowskich. • Po trzecie – nadmierna bądź dyskryminacyjna regulacja nie służy dobrze interesom ani członków korporacji, ani interesom konsumentów, a tym samym nie leży w interesie publicznym. • Po czwarte – jednym z kluczowych mechanizmów eliminacji patologicznych i dyskryminacyjnych ograniczeń związanych z nadmierną regulacją mogą być przepisy dotyczące konkurencji2. • Po piąte wreszcie – każde z takich ograniczeń podane być musi indywidualnej ocenie, nie jest bowiem prawdziwa teza, iż wszelkie formy regulacji naruszają prawo konkurencji. Kluczowa jest zatem w każdym wypadku odpowiedź na pytanie, czy w konkretnym wypadku istnienie określonych ograniczeń ma swoje obiektywne uzasadnienie i jest w interesie publicznym. Wytycznych umożliwiających ocenę zakresu regulacji szukać można zarówno w dokumentach opublikowanych przez Komisję Europejską, jak i w orzecznictwie sądowym. W odniesieniu do dokumentów opublikowanych przez Komisję Europejską kluczowe znaczenie ma z pewnością „Report on Competition in Professional Services” z 9 lutego 2004r.3 Podkreślając rolę wolnych zawodów w gospodarce europejskiej oraz negatywny wpływ, jaką może mieć na tą gospodarkę niewłaściwa lub nadmierna regulacja, Komisja Europejska wskazuje jednocześnie na czynniki, które sprawiają, iż pewien zakres regulacji wolnych zawodów jest niezbędny (por. s. 24 i nast. Raportu).: • Po pierwsze, konieczność regulacji wynika z „asymetrii informacji” (ang. „asymetry of information). Jedną z kluczowych cech usług oferowanych przez przedstawicieli wolnych zawodów jest bardzo wysoki poziom ich specjalizacji, który uniemożliwia w wielu wypadkach odbiorcom tych usług ich prawidłową ocenę. Konieczne jest zatem stworzenie w tym zakresie innych mechanizmów, które zapewnią zarówno klientom, jak i całemu społeczeństwu właściwą ochronę przed nadużyciami związanymi między innymi z oferowaniem usług złej jakości. • Po drugie, kluczowe znaczenie mają tzw. „externalities” (skutki zewnętrzne). Część z usług świadczonych przez przedstawicieli wolnych zawodów wywiera bowiem skutki nie tylko dla ich bezpośrednich odbiorców, ale również dla wielu innych osób (Komisja podaje m.in. przykład źle zaprojektowanego budynku, który może zagrażać bezpieczeństwu publicznemu, zdrowiu i życiu przebywających w nim osób). Odbiorca tychże usług może nie być w stanie zweryfikować ich jakości, a tym samym zapewnić ich właściwego poziomu, narażając tym samym na ryzyko także interesy innych podmiotów. • Trzecim czynnikiem jest daleko idąca ingerencja usług świadczonych przez wolne zawody w wartości istotne dla całego społeczeństwa, w dobro wspólne („public goods”). Przykładem takiego dobra jest w ocenie Komisji m.in. jakość środowiska urbanistycznego. Brak regulacji może powodować, iż jakość świadczonych usług będzie niska, co z kolei będzie miało szereg negatywnych konsekwencji nie tylko dla odbiorcy usługi, ale również dla osób trzecich, a nawet i przyszłych pokoleń. 1 Informator ZPOIA (10) 4_2005 Warto w tym miejscu wskazać, iż wszystkie wymienione powyżej czynniki mają zastosowanie do usług świadczonych przez architektów. Także bowiem te usługi cechuje wysoki poziom skomplikowania, uniemożliwiający w wielu przypadkach odbiorcom samodzielną ocenę ich jakości. Jednocześnie usługi te mają kluczowy wpływ nie tylko na sytuację ich odbiorców, ale także na sytuację ogółu społeczeństwa oraz przyszłych pokoleń i to na różnych płaszczyznach (np. bezpieczeństwa publicznego, jakości środowiska urbanistycznego itp.). Taki charakter usług świadczonych przez architektów potwierdza nie tylko użycie przez samą Komisję Europejską przykładów nawiązujących do specyfiki tego zawodu (o których była mowa powyżej), ale również inne dokumenty opublikowane przez organy wspólnotowe. Warto w tym miejscu wskazać na uchwałą Rady WE z 12 lutego 2001 r4., w sprawie jakości architektonicznej w środowiskach miejskich i wiejskich, w której potwierdzono szczególną rolę, jaką odgrywa wysokiej jakości architektura w życiu społecznym, wzywając jednocześnie Komisję Europejską do zapewnienia, że we wszystkich jej działaniach nacisk zostanie położony na zapewnienie wysokiej jakości usług architektonicznych oraz że uwzględniać będą owe działania specyfikę świadczenia tych usług. 1.2.Regulacja w świetle orzecznictwa sądów Podobne sposób myślenia o regulacji zawodów zaufania publicznego odnaleźć można w orzecznictwie sądowym. Poniżej omawiamy w związku z tym pokrótce dwa orzeczenia o kluczowym znaczeniu – orzeczenie ETS w sprawie Wouters oraz orzeczenie SOKIK w sprawie zasad etyki przyjętych przez samorząd notarialny. 1.2.1.Orzeczenie ETS w sprawie Wouters Orzeczenie ETS w sprawie Wouters dotyczyło regulacji przyjętych przez holenderską izbę zrzeszającą adwokatów. Regulacje te zabraniały członkom korporacji zatrudnionym w spółkach, które zatrudniały również biegłych rewidentów, udziału w transakcjach, których natura wymagała badania przez biegłego rewidenta, o ile badanie miało być wykonane przez rewidenta zatrudnionego w tej samej spółce. Dokonując oceny tej sprawy Trybunał uznał, iż nie każde ograniczenie tego typu (które bezsprzecznie ogranicza konkurencję, w tym sensie, że uniemożliwia prawnikom przyjmowanie pewnych spraw) jest sprzeczne z prawem konkurencji. Omawiane ograniczenie było bowiem niezbędne dla zapewnienia prawidłowego wykonywania zawodu (wykluczając sytuacje konfliktu interesów), a tym samym nie stanowiło naruszenia art. 81 (1) TWE. Dochodząc do takiej konkluzji, Trybunał wskazał na konieczność każdorazowego uwzględnienia pełnego kontekstu przyjęcia określonego ograniczenia. W szczególności uwzględnić należy przyczyny jego wprowadzenia, związane z koniecznością zapewnienia właściwej organizacji i jakości wykonywania usług, przestrzegania zasad etycznych w ich świadczeniu itp. Istnienie takich ograniczeń służy bowiem w istocie ochronie interesu odbiorcy usługi oraz ochronie interesu publicznego. Jeżeli zatem wprowadzone ograniczenia konkurencji stanowią niezbędne minimum służące do osiągnięcia wskazanych powyżej celów, a jednocześnie stosowane są w sposób niedyskryminacyjny, to w ocenie ETS nie stanowią one naruszenia reguł konkurencji. 1.2.2.Orzeczenie SOKIK w sprawie samorządu notarialnego Niemal identyczne stanowisko zajął SOKIK. Omawiane orzeczenie Sądu dotyczyło zgodności z przepisami Ustawy § 25 Kodeksu Etyki Zawodowej Notariusza, w którym zapisano, że notariusz powinien wystrzegać się jakichkolwiek form nieuczciwej konkurencji zawodowej. Wśród przykładów nieuczciwej konkurencji wymienionych w § 26 Kodeksu Etyki, wskazano m.in. "przyciąganie klientów poprzez zaproponowanie niższego wynagrodzenia, co jest szczególnie rażącym przypadkiem nieuczciwej konkurencji". Nie podzielając poglądu Prezesa UOKIK, iż tego typu postanowienia są sprzeczne z przepisami ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów („Ustawa”), SOKIK wskazał, iż rynek usług notarialnych nie jest rynkiem w pełni konkurencyjnym, gdyż w pewnej mierze jest regulowany przepisami Prawa o notariacie. Notariusza powołuje bowiem i wyznacza jego siedzibę Minister Sprawiedliwości (art. 10), notariusz działa tylko w jednej kancelarii i może wykorzystywać do sprawowania funkcji tylko niektóre formy organizacyjne z dostępnych do prowadzenia działalności gospodarczej (art. 4 § 1 i 3). Ponadto za usługi przysługuje mu wynagrodzenie nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej ustalonej przez Ministra Sprawiedliwości (art. 5). Dlatego w ocenie Sądu zarzut stosowania cenowej praktyki monopolistycznej związany przedmiotowo z cenami regulowanymi występującymi w badanym sektorze nie może być skutecznie postawiony bez m.in. dokonania wykładni całości unormowania z nim związanego, pod kątem celu jego wprowadzenia. Właśnie w tej materii interpretacja Sądu zasadniczo różniła się od interpretacji dokonanej w zaskarżonej decyzji. Zakwestionowany przez Prezesa UOKIK zapis § 26 pkt 2 Kodeksu Etyki nie może być bowiem w ocenie SOKIK rozpatrywany w oderwaniu od całości wyraźnie wyodrębnionego w tym akcie uregulowania obowiązków notariusza wobec innych notariuszy (§ 25-35 Kodeksu Etyki). Jednym z podstawowych obowiązków spoczywającym na notariuszu jest wystrzeganie się jakichkolwiek form nieuczciwej konkurencji zawodowej. W ocenie Sądu wszystkie postanowienia Kodeksu Etyki mają w związku z tym na celu nie likwidowanie czy utrudnianie konkurencji wśród notariuszy, ale zabezpieczenie tego środowiska zawodowego przed nieuczciwą konkurencją i ochroną jakości świadczonych usług. Regulacja taka jest tym samym dla Sądu głęboko usprawiedliwiona. Reasumując swoje rozważania, SOKIK uznał, iż nie było podstaw do przyjęcia w zaskarżonej decyzji, że uchwalenie § 26 pkt 2 Kodeksu Etyki było przejawem zakazanego porozumienia cenowego ograniczającego konkurencję na rynku usług notarialnych5. 2.Ocena art. 28 pkt. 4 Zasad Etyki Powyższe rozważania należy odnieść do zarzutu postawionego Izbie Architektów „stosowania praktyki ograniczającej konkurencję, poprzez zawarcie zakazanego ustawą porozumienia, polegającej na ustaleniu bezpośrednio przez Izbę warunków sprzedaży prac projektowych na krajowym rynku usług architektonicznych w wyniku przyjęcia w art.28 pkt. Zasad Etyki Zawodowej Architekta, wprowadzonego w życie w drodze uchwały z dnia 24 listopada 2002 r. Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Izby Architektów, postanowienia zakazującego członkom tej Izby uczestnictwa w przetargach na prace projektowe, w których jedynym kryterium oceny ofert jest cena, co może stanowić naruszenie art. 5 ust. 1 pkt. 1 ww. ustawy.” Z rozważań przedstawionych do tej pory wynika, iż kluczowa dla oceny zasadności zarzutu jest odpowiedź na pytanie, czy powyższe ograniczenie możliwości wykonywania zawodu znajduje obiektywne usprawiedliwienie i jest w interesie publicznym, czy też wręcz przeciwnie pozbawione jest ono takiego usprawiedliwienia. 2 Informator ZPOIA (10) 4_2005 2.1.Istota postanowienia art. 28 pkt. 4 Zasad Etyki W pierwszej kolejności należy odczytać pełny sens art. 28 pkt. 4 Zasad Etyki. Postanowienie to jest kierowane wyłącznie do członków korporacji i ogranicza im możliwość udziału w przetargach na prace projektowe, w których jedynym kryterium oceny ofert jest cena. Przyjęcie prostego założenia, że wszelkie ograniczenia w wykonywaniu zawodu stanowią ograniczenie konkurencji prowadzić musiałoby do wniosku, iż w istocie mamy do czynienia z naruszeniem reguł konkurencji. Jest to jednak, jak już wskazano, założenie błędne. Celem bowiem, w przypadku tego typu usług, jakimi są usługi architektoniczne, nie jest zapewnienie konkurencji samej w sobie, ale zapewnienie konkurencja uczciwej, rozgrywającej się na płaszczyznach innych, niż tylko jak najniższe koszty dla zamawiającego usługę. Ten zaś wymóg jest spełniony. Każdy z członków korporacji może bowiem na takich samych zasadach konkurować z pozostałymi architektami, z tym tylko zastrzeżeniem, iż konkurencja nie może się sprowadzać jedynie do oferowania jak najniższych cen (kosztem jakości świadczonych usług), ale musi uwzględniać także kryteria jakościowe. Jest to zatem konkurencja umiejętności (typowa dla usług wysoce wyspecjalizowanych), a nie wyłącznie konkurencja cenowa (właściwa np. dla dóbr konsumpcyjnych). Przyczyny przyjęcia tego typu ograniczenia zostały omówione w sposób wyczerpujący w piśmie przygotowanym przez Pana dr Tomasza Taczewskiego, Prezesa KRIA. W tym miejscu chcielibyśmy jedynie po raz kolejny podkreślić następujące okoliczności: • Etyka zawodu architekta, tak jak wszystkie etyki zawodowe, zbudowana jest wokół dobra uznanego za centralne, którym jest w tym przypadku jakość środowiska przestrzennego życia ludzi. Dążenie do realizacji tego dobra stanowi misję i powołanie zawodu architekta. Konieczności ochrony tego dobra nikt nie może kwestionować. Jego wagę podkreśla m.in. cytowana powyżej uchwała Rady WE. • Przyjęcie art. 28 pkt. 4 Zasad Etyki wynika z przekonania, że konkurencja na rynku architektonicznym nie może powodować obniżania jakości architektury. Cena usługi architekta jest w gruncie rzeczy tożsama z honorarium jego i jego współpracowników. Inne koszty stanowią jej niewielki ułamek. Sprowadzenie konkurencji wyłącznie do poziomu ceny stwarza realne ryzyko znaczącego pogorszenie jakości świadczonych usług poprzez wymuszanie skrócenia czasu przeznaczanego na pracę intelektualną przez wykonawcę zlecenia. Doświadczenia samorządu wskazują, że w większości przypadków ograniczenie kryteriów wyboru jedynie do ceny skutkuje niską jakością realizacji lub poważnymi kłopotami w trakcie wykonywania projektu i samej budowy. • Projekt architektoniczny określa nie tylko wartość kulturową estetyczną użytkową i trwałość obiektu, który ma na jego podstawie powstać. Decyduje o kosztach jego realizacji i przyszłego użytkowania. Cena projektu stanowi niewielką część tych kwot, które decydują o wartości inwestycji. Wybór projektu i projektanta w oparciu o kryterium ceny usługi projektowej, które nie uwzględnia tej oczywistej zależności ma zatem również w wymiarze bezpośrednio ekonomicznym, charakter społecznie niepożądany ze względu na kolosalne ryzyko niegospodarności. • Godzenie się na takie reguły konkurencji w zawodzie, które nie będą uwzględniać specyficznych wymogów tworzenia architektury i które będą służą głównie obniżaniu ceny, a nie ochronie jakości przestrzeni miast i osiedli, pozostaje w otwartym konflikcie z poczuciem odpowiedzialności architekta za innych - klientów i użytkowników efektów jego pracy. • Izba Architektów, wypełniając swoje obowiązki ustawowe, z których podstawowym jest zapewnieniu społeczeństwu pewności należytego wykonywania zawodu przez członków samorządu, ma zatem nie tylko prawo, ale i obowiązek wymagać przestrzegania kwestionowanej zasady etyki zawodowej. Samorząd zawodowy działając w imię realizacji interesu publicznego, jest zobowiązany do podejmowania starań zmierzających do tego, aby rynek usług architektonicznych był miejscem działania osób właściwie rozumiejących dobro, do realizacji którego zostali powołani. 2.2.Art. 2 pkt. 5 ustawy – Prawo zamówień publicznych Wykładnia przepisów Ustawy nie może być dokonywana w oderwaniu od przepisów innych Ustaw. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na przepis art. 2 pkt. 5 ustawy – Prawo zamówień publicznych („PZP”), w którym w sposób jednoznaczny przesądzono, iż w przypadku zamówień w zakresie działalności twórczej (do której to działalności zalicza się działalność architektów) jedynym kryterium oceny ofert nie może być cena. Nie ulega zatem wątpliwości, iż zamawiający organizujący przetargi, w których oferty najkorzystniejsze wybierane są wyłącznie w oparciu o kryterium ceny naruszają przepisy prawa. Ustawodawca (który wprowadził przepisy PZP w celu zapewnienie efektywnego wykorzystania środków publicznych) uznał bowiem, iż nie leży w interesie publicznym wydatkowanie tychże środków na prace o charakterze twórczym przy uwzględnieniu wyłącznie ceny usługi. Równie istotne muszą być dla zamawiających inne kryteria odnoszące się np. do jakości i funkcjonalności oferowanych rozwiązań. Oznacza to, że w istocie art. 28 pkt. 4 Zasad Etyki zabrania członkom korporacji uczestnictwa w działaniach, które są bezprawne. Zasady Etyki, dyscyplinując w tym zakresie członków korporacji (a przy założeniu ich przestrzegania – także i zamawiających), służą zatem egzekwowaniu przepisów prawa, które ustanowione zostały w interesie publicznym. Tym samym nie ma możliwości uznania, że naruszają one inne przepisy, które także służą realizacji interesu publicznego. Konkluzja taka byłaby sprzeczna z podstawowymi zasadami państwa prawa. 3.Podsumowanie Rozważania zawarte w niniejszym piśmie prowadzą do wniosku, iż art. 28 pkt. 4 Zasad Etyki Zawodu Architekta spełnia wszystkie kryteria uznania, iż nie stanowi on naruszenia reguł konkurencji. • Wprowadzając w życie i egzekwując tego typu ograniczenie Izba Architektów działa w interesie publicznym. Zapewnienie, iż konkurencja pomiędzy przedstawicielami zawodu nie zostanie sprowadzona wyłącznie do walki cenowej, ale rozgrywać się będzie także w sferze umiejętności służy bowiem ochronie dóbr publicznych, jakimi są przykładowo zapewnienie właściwego środowiska architektonicznego obecnym i przyszłym pokoleniom, zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom budynków, zapewnienie efektywnego wydatkowania środków publicznych. Kwestionowana zasada etyki zawodowej nie służy zatem eliminacji konkurencji (która nadal jest w pełni możliwa), ale jedynie nadaniu tejże konkurencji odpowiedniego (także merytorycznego) wymiaru. • Działania Izby Architektów służą również w tym zakresie egzekwowaniu przepisów innych przepisów wprowadzonych w 3 Informator ZPOIA (10) 4_2005 życie w interesie publicznym – tj. przepisów Prawa zamówień publicznych, stanowiąc zarówno dla członków korporacji, jak i dla zamawiających środek dyscyplinujący, zapobiegający organizacji przetargów, które są sprzeczne z przepisami prawa i nie służą efektywnemu wydatkowaniu środków publicznych. Przyjęcie, że działania w pełni zgodne z przepisami jednego aktu prawnego naruszają przepisy innego aktu prawnego byłoby sprzeczne z zasadami państwa prawa i czyniłoby z prawa konkurencji „superprawo”, co z pewnością nie jest intencją ustawodawcy. Konkurencja nie jest bowiem celem samym w sobie, ale ma służyć określonym celom społecznym. W tym kontekście można wręcz twierdzić, iż przepis Prawa zamówień publicznych ten stanowi konkretną normę regulującą zasady konkurencji pomiędzy wykonawcami i w pewnych wypadkach może być w związku z tym uznany za lex specialis w stosunku do przepisów Ustawy. W związku z powyższym wnosimy na podstawie art. 11 ust. 1 Ustawy o wydanie decyzji o niestwierdzeniu stosowania praktyki ograniczającej konkurencję, tj. stwierdzenie, iż przyjęcie w art.28 pkt. 4 Zasad Etyki Zawodowej Architekta, wprowadzonego w życie w drodze uchwały z dnia 24 listopada 2002 r. Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Izby Architektów, postanowienia zakazującego członkom tej Izby uczestnictwa w przetargach na prace projektowe, w których jedynym kryterium oceny ofert jest cena nie stanowi naruszenia art. 5 ust. 1 pkt. 1 Ustawy. „Competition in Professional Services. New Light and New Challenges”, Berlin, 21 marca 2003 r. Tekst przemówienia może zostać znaleziony na stronach Komisji Europejskiej. LIST PREZESA T. TACZEWSKIEGO DO CZŁONKÓW IZBY ARCHITEKTÓW Na podstawie materiałów KRIA (2005-10-07) Szanowne Koleżanki i Koledzy, Do niektórych z Was lub do niektórych Waszych firm trafiły ostatnio listy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, związane z postępowaniem wyjaśniającym, prowadzonym w stosunku do Izby Architektów, dotyczącym Zasad Etyki naszego zawodu. Zwracam się do Was o udzielenie terminowych i możliwie wyczerpujących odpowiedzi na pytania zawarte w liście. Pragnę podkreślić, że Wasz udział w tej rutynowej procedurze jest obowiązkiem wynikającym z przepisów prawa. Pozdrawiam, Tomasz Taczewski ZMIANY W USTAWIE PRAWO BUDOWLANE 1 Por. przykładowo orzeczenie ETS w sprawie Wouters C-309/99 [2002] ECR I-1577 oraz orzeczenie SOKIK z dnia 14 maja 2003 sygn. XVII Ama 55/02, dotyczące samorządu zawodowego notariuszy. 2 COM (2004) 83 final. Tłumaczenia terminów użytych w raporcie – własne. 3 Dz.Urz.WE, C 73/6 z 6 marca 2001 r. Odnośnie specyfiki zawodu architekta por. także wystąpienie Pani Katariny Nilsson, Prezydenta Architects’ Council of Europe „Regulation of Professional Services and Con-cumer Protection”, wygłoszone w dniu 28 października 2003 r. w trakcie konferencji zorganizowanej przez Komisję Europejską (tekst wystąpienia dostępny na stronach Komisji Europejskiej). 4 Na marginesie tej sprawy można wskazać, iż dotyczyła ona kwestii szczególnie wrażliwej z punktu widzenia prawa konkurencji, jaką jest swoboda kształtowania cen. Pomimo tego SOKIK uznał, iż w pewnych przypad-kach nawet ograniczenia tego typu mogą mieć obiektywne usprawiedliwienie i służyć uczciwej konkurencji. Z poglądem takim nie zgodził się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2004 r. (III SK 28/04). Odrębna ocena konkretnego postanowienia nie zmiania jednak faktu, iż obywa wyroki Sądów potwierdzają konieczność każdorazowej, indywidualnej oceny konkretnych postanowień w świetle m.in. ich efektów oraz celów, jakich realizacji mają służyć. 5 Wkrótce wchodzą w życie zmiany w ustawie prawo budowlane. Najistotniejsza z nich, z punktu widzenia funkcjonowania zawodu architekta oraz Izby Architektów, polega na wymaganiu tytułu magistra inżyniera architekta od osób ubiegających się o uzyskanie uprawnień budowlanych do projektowania bez ograniczeń w specjalności architektoniczno budowlanej. Art. 14 ust. 3 pkt 1) ujmuje to następująco: Uzyskanie uprawnień budowlanych (...)wymaga: 1. do projektowania bez ograniczeń i sprawdzania projektów architektoniczno-budowlanych: a. ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności, b. odbycia dwuletniej praktyki przy sporządzaniu projektów, c. odbycia rocznej praktyki na budowie; Równocześnie utrzymano uprawnienia do projektowania w ograniczonym zakresie, które mogą być przyznane osobom spełniającym, zgodnie z brzmieniem Art. 14 ust. 3 pkt 2) następujące wymagania: a. ukończenia wyższych studiów zawodowych, w rozumieniu przepisów o wyższych szkołach zawodowych, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności lub ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku pokrewnym dla danej specjalności, b. odbycia dwuletniej praktyki przy sporządzaniu projektów, c. odbycia rocznej praktyki na budowie; 4 Informator ZPOIA (10) 4_2005 Ustawa zmienia także nieco wymagania stawiane rzeczoznawcom. Art. 15 ust 1 i 2 otrzymały brzmienie: Zmiany ustawy likwidują też elewację, jako istotny element zatwierdzonego projektu, nie wymieniając jej na liście istotnych zmian w Art. 36a ust.5 pkt 2, gdzie wśród charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego, wymienia się jedynie powierzchnię zabudowy, wysokość, długość, szerokość i liczbę kondygnacji. 1. Rzeczoznawcą budowlanym może być osoba, która: 1) korzysta w pełni z praw publicznych; 2) posiada: a. tytuł zawodowy magistra inżyniera, magistra inżyniera architekta, inżyniera lub inżyniera architekta, b. uprawnienia budowlane bez ograniczeń, c. co najmniej 10 lat praktyki w zakresie objętym rzeczoznawstwem, d. znaczący dorobek praktyczny w zakresie objętym rzeczoznawstwem. 2. Właściwy organ samorządu zawodowego, na wniosek zainteresowanego, orzeka, w drodze decyzji, o nadaniu tytułu rzeczoznawcy budowlanego, określając zakres rzeczoznawstwa. Równocześnie rozszerzono uprawnienia projektanta odnośnie kwalifikacji odstąpienia od zatwierdzonego projektu i oceny zmian jako istotnych lub nieistotnych, poprzez zapis ust. 6 w wyżej powołanym artykule, który brzmi: Ustawa wprowadza także nową regulację, pozwalającą na nadanie tytułu rzeczoznawcy osobom nie spełniającym wymagań wykształcenia lub posiadania uprawnień. Art. 15 ust. 3 brzmi: Zmiany ustawy obejmują także szereg innych korekt i nowych zapisów o mniej istotnym charakterze z punktu widzenia codziennego uprawiania naszego zawodu. 3. Właściwy organ samorządu zawodowego może również nadać tytuł rzeczoznawcy osobie, która nie spełnia warunku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a i b, ale posiada szczególną wiedzę i doświadczenie w zakresie nieobjętym uprawnieniami budowlanymi. Ten nieprecyzyjny zapis spowoduje zapewne szereg wątpliwości i trudności interpretacyjnych. Rozporządzenie ministra właściwego, które zgodnie z dotychczasowym i nie zmienionym brzmieniem Art. 16 ust 1, określa rodzaje i zakres przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie oraz szereg wymagań związanych z trybem dokumentowania wymagań i udzielaniem uprawnień, nie rozwieje zapewne tych wątpliwości pomimo ustawowego doprecyzowania jego treści w nowym ustępie 1a: 1a. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, należy w szczególności uregulować sprawy: 1. sposobu dokumentowania posiadanego wykształcenia i kwalifikowania wykształcenia za odpowiednie lub pokrewne, 2. sposobu dokumentowania praktyki i kryteriów uznawania praktyki, 3. sposobu przeprowadzania egzaminu na uprawnienia budowlane, 4. ustalania wysokości odpłatności za postępowanie kwalifikacyjne, 5. ustalania wynagrodzenia członków komisji egzaminacyjnej, 6. sposobu stwierdzania przygotowania zawodowego oraz uzyskiwania specjalizacji techniczno-budowlanej, 7. ograniczania zakresu uprawnień budowlanych, 8. określania rodzajów specjalizacji techniczno-budowlanych, w taki sposób, aby mając na względzie zachowanie interesu osób ubiegających się o nadanie uprawnień budowlanych, rozporządzenie nie stwarzało problemów interpretacyjnych przy stosowaniu w praktyce. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia oraz jest obowiązany zamieścić w projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące odstąpienia. KONKURSY Międzynarodowa konferencja "Modern Earth Building 2005" - Berlin W dniach 18-20 listopada 2005 w Berlinie Kontakt i informacje: Umbra GmbH, Peter Steingass, Rigaer Straße 29 A, 10247 Berlin tel: 0049 30 61625548 fax: 0049 30 61625549 e-mail: [email protected] www.moderner-lehmbau.com 19 Międzynarodowy Kongres Projektowania, Konstrukcji, Modernizacji i Zarządzania Obiektami Sportowymi i Rekreacyjnymi W dniach 26-28 października 2005 w Kolonii odbędzie się 19 Międzynarodowy Kongres Projektowania, Konstrukcji, Modernizacji i Zarządzania Obiektami Sportowymi i Rekreacyjnymi. Głównym organizatorem kongresu jest Międzynarodowe Stowarzyszenie na rzecz Obiektów Sportowych i Rekreacyjnych (IAKS). Konkurs na nowy kompleks budynków Estońskiego Muzeum Narodowego Estońskie Muzeum Narodowe we współpracy z Ministerstwem Kultury oraz Związkiem Architektów Estonii ogłasza międzynarodowy konkurs architektoniczny na nowy kompleks budynków Estońskiego Muzeum Narodowego. Ostateczny termin nadsyłania zgłoszeń: 22.11.2005. Informacje, zasady konkursu i terminy na stronie: www.museumcompetition.org 5 Informator ZPOIA (10) 4_2005 Szczegółowych informacji udzielają: Agnes Aljas, menedżer projektu z ramienia Estońskiego Muzeum Narodowego tel: 00372 7422040 e-mail: [email protected] Anni Nool, menedżer projektu z ramienia Związku Architektów Estonii tel: 00372 6411737 e-mail: [email protected] Pille Epner, menedżer projektu z ramienia Związku Architektów Estonii tel: 00372 6411737 e-mail: [email protected] Konkurs na zagospodarowania terenu fragmentu centrum osiedla Podjuchy w Szczecinie Architekt Miasta, Wydział Urbanistyki i Administracji Budowlanej Pl.Armii Krajowej 1, 70-456 Szczecin ogłasza konkurs urbanistycznoarchitektoniczny na: projekt koncepcyjny zagospodarowania terenu fragmentu centrum osiedla Podjuchy w Szczecinie, między ulicami : Cichą, Granitową, Floriana Szarego i rzeką Regalicą. 1. Przedmiot Konkursu. Przedmiotem konkursu jest opracowanie i zaprezentowanie przez uczestników konkursu: o koncepcji funkcjonalno-przestrzennej zagospodarowania fragmentu centrum osiedla Podjuchy w Szczecinie, na terenie ograniczonym ulicami: Ciasną, Granitową, Floriana Szarego i rzeką Regalicą (ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji funkcjonalnoprzestrzennej zagospodarowania terenu między torem kolejowym a rzeką Regalicą); o koncepcji architektonicznej Osiedlowego Domu Kultury wraz z propozycją jego lokalizacji na terenie opracowania (wg załączonego programu). 2. Forma Konkursu Organizator Konkursu ogłasza go jako jednoetapowy, otwarty. 3. Regulamin Konkursu. Regulamin konkursu wraz z załącznikami można odbierać od dnia 01.09. 2005 r. w Wydziale Urbanistyki i Administracji Budowlanej Urzędu Miasta Szczecin, pl. Armii Krajowej 1, w dniach i godzinach : poniedziałek - godz. 10:00-16:00, od wtorku do piątku - godz. 9:0015:00, w pokoju 202 (Zespół ds. Rewitalizacji, WUiAB). Regulamin konkursu wydawany jest bezpłatnie. Regulamin można też pobrać ze strony www.szczecin.pl . 4. Termin składania prac Konkursowych. Składanie prac konkursowych wyłącznie bezpośrednio przez uczestników konkursu lub pocztą kurierską do dnia 30.11. 2005 r. w Wydziale Urbanistyki i Administracji Budowlanej Urzędu Miasta Szczecin, pl. Armii Krajowej 1, w godzinach 10:00-15:00, w pokoju 270. Konkursowy. 5. Nagrody. Przewiduje się przyznanie następujących nagród: o I nagroda w wysokości 20 000 PLN o II nagroda w wysokości 15 000 PLN o III nagroda w wysokości 10 000 PLN o Dwa wyróżnienia po 5 000 PLN 6. Rozstrzygnięcie Konkursu. Rozstrzygnięcie konkursu, ogłoszenie wyników, otwarcie wystawy pokonkursowej i dyskusja odbędą się 14.12.2005 r., w Urzędzie Miasta Szczecin, pl. Armii Krajowej 1, w sali nr 161 o godz. 12:00. SARP Oddział w Częstochowie ogłasza otwarty, ogólnopolski, jednoetapowy, realizacyjny konkurs SARP nr 932 na koncepcję architektoniczną kościoła na szlaku pielgrzymkowym zorganizowany pod honorowym patronatem ks. arcybiskupa Stanisława Nowaka Metropolity Częstochowskiego. Ogłoszenie konkursu i rozpoczęcie sprzedaży regulaminu konkursu. 12.10.2005 r Składanie pytań dotyczących regulaminu konkursu do dnia 24.10.2005 r. Wysłanie odpowiedzi na pytania do dnia 31.10.2005 r. Składanie prac konkursowych i zakończenie sprzedaży regulaminu konkursu do dnia 05.12.2005 r. Ogłoszenie rozstrzygnięcia konkursu 20.12.2005 r. Regulamin konkursu można nabyć do dnia 05.12.2005 r. w siedzibie organizatora, po wcześniejszym kontakcie telefonicznym lub otrzymać za zaliczeniem pocztowym, po przesłaniu zamówienia pocztą lub faxem. Cena regulaminu konkursu wynosi 120 zł. Na powyższą sumę zostanie wystawiony przez organizatora rachunek. Kontakt: Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział w Częstochowie. 42-200 Częstochowa, ul. Kopernika 11, lok.11. tel: (34)3246935, fax: (34)3248546, email: [email protected] Konkurs na opracowanie koncepcji urbanistycznoarchitektonicznej zagospodarowania nadodrzańskich terenów turystyki i rekreacji w Głogowie. Przedmiotem Konkursu jest opracowanie koncepcji ideowoprogramowej zagospodarowania nadodrzańskich terenów w Głogowie pod funkcje związane z rekreacją i turystyką wodną wraz z określeniem rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych projektowanego bulwaru nadodrzańskiego, przystani żeglugi rzecznej i miejsc rekreacji wodnej. Celem konkursu jest uzyskanie najlepszej koncepcji rozwiązania funkcjonalno-przestrzennego zagospodarowania nadodrzańskich terenów w Głogowie w odniesieniu do pomysłu na program użytkowy jak i sposobu zagospodarowania istniejących terenów nad Odrą na funkcje związane z rekreacją i turystyką wodną. Składanie wniosków o dopuszczenie do udziału w konkursie w siedzibie Zamawiającego jw. upływa 07.11.2005 r. do godz.15:00, decyduje data wpływu. Ogłoszenie o wyniku kwalifikacji zostanie wywieszone na tablicy ogłoszeń w siedzibie Zamawiającego oraz ukaże się na stronie internetowej www.bip.um.glogow.pl. Prace konkursowe uczestników zaproszonych do dalszego udziału w konkursie należy składać w siedzibie Zamawiającego do dnia 20.02.2006 r. do 15:00 ( osobiście lub pocztą kurierską). Kontakt: Organizator: Gmina Miejska Głogów, Prezydent Miasta Głogowa, 67-200 Głogów, Rynek 10, tel./fax: (76)7265437 [email protected] Regulamin Konkursu i informacje związane z konkursem można uzyskać w siedzibie Zamawiającego: Urząd Miejski w Głogowie. Rynek 10, pok. Nr 314, tel. (076)72 65 437, w cenie 30,00 zł brutto. 6 Informator ZPOIA (10) 4_2005 Z POSIEDZEŃ RADY ZPOIA Rada ZPOA prowadzi monitoring stanu osobowego gminnych i miejskich komisji urbanistycznych na podstawie danych przesyłanych przez urzędy miast i gmin. Celem monitoringu jest zbadanie, czy nie są naruszone warunki ustawowej rekomendacji członków organizacji i stowarzyszeń zrzeszających architektów i urbanistów do gminnych i miejskich komisji urbanistycznych. Prowadzony jest równocześnie monitoring wydanych pozwoleń na budowę pod kątem sprawdzenia czy zostały one wykonane bez naruszenia ustawy prawo budowlane tj. przez osoby uprawnione, członków właściwych Izb. ZPOIA wystąpiła do starostw powiatowych naszego województwa o udostępnienie danych dotyczących wydanych pozwoleń na budowę, ze szczególnym uwzględnieniem posiadania przez projektantów odpowiednich uprawnień. Część urzędów udostępniła pełne dane, część – dane niepełne, niektóre starostwa odmówiły udostępnienia informacji. Prawnicy Izby zbadają prawny aspekt takiej odmowy. Ze zgromadzonego materiału wynika, że wielu projektantów nie posiadając odpowiednich uprawnień podpisało projekty budowlane ze skutkiem otrzymania pozwolenia na budowę. Rada ZPOIA wystąpi także do Izby Inżynierów o pomoc w uzupełnieniu danych. Po zgromadzeniu miarodajnej dokumentacji Rada podejmie decyzję o sposobie wyeliminowania nieprawidłowości. W związku z koniecznością poprawy kontaktu za pośrednictwem strony www, Rada podjęła decyzję zlecenia płatnego redagowania stron internetowych ZPOIA w oparciu o środki finansowe przewidziane na ten cel w budżecie. W październiku Rada ZPOIA planuje szkolenie z zakresu ochrony przyrody i środowiska. Członkowie Prezydium Rady ZPOIA uczestniczyli w pracach zespołu reprezentującego członków organizacji środowiskowych architektów i urbanistów powołanego w sprawie określenia zadań oraz zasad wyboru Architekta Miasta Szczecina. Praca zespołu była bezpośrednim następstwem spotkania, którego inicjatorem był Wiceprezydent Miasta Szczecina Zbigniew Zalewski. Owocem pracy zespołu było wypracowanie wspólnego dla wszystkich organizacji stanowiska, w tej istotnej dla miasta i naszego środowiska sprawie. Poniżej przedstawiamy tekst przekazany władzom miasta. STANOWISKO ŚRODOWISK ARCHITEKTÓW I URBANISTÓW SZCZECINA W SPRAWIE ZADAŃ ORAZ ZASAD WYBORU ARCHITEKTA MIASTA SZCZECINA. Stanowisko środowisk architektów i urbanistów Szczecina reprezentowanych przez: • Zarząd Stowarzyszenia Architektów Polskich Oddział w Szczecinie, • Zarząd Towarzystwa Urbanistów Polskich Oddział w Szczecinie, • Prezydium Rady Zachodniopomorskiej Okręgowej Izby Architektów, • Przedstawicieli Zachodniej Okręgowej Izby Urbanistów, w sprawie zadań oraz zasad wyboru Architekta Miasta Szczecina. Mając na uwadze potrzebę nadania odpowiedniej dynamiki procesom inwestycyjnym jak również zdając sobie sprawę ze złożoności zagadnienia, jakim jest kreowanie polityki przestrzennej Miasta stoimy na stanowisku, że konieczne jest powołanie silnego ośrodka o charakterze doradczym i koordynacyjnym w zakresie wszystkich działań związanych z planowaniem i zagospodarowania przestrzeni Miasta Szczecina. W celu skutecznego wypełniania zadań stojących przed Architektem Miasta, stanowisko to powinno bezpośrednio podlegać Prezydentowi Miasta Szczecina. Architekt Miasta pełniłby swoje zadania będąc Pełnomocnikiem Prezydenta do spraw ładu przestrzennego. Zakres kompetencji i obowiązków powinien obejmować między innymi istotny udział w kształtowaniu polityki przestrzennej Miasta, koordynację działań związanych z planowaniem przestrzennym oraz inwestowaniem, promocję architektury. Ważnym elementem działań Architekta Miasta byłaby praca na rzecz stworzenia wizji rozwoju Szczecina w skali urbanistycznej oraz jego kształtu i estetyki w skali architektonicznej. Dla potrzeb prawidłowej realizacji zadań Architekt Miasta byłby inicjatorem merytorycznych spotkań i dyskusji środowiskowych mających na celu włączenie środowisk profesjonalnych w proces kształtowania Miasta. Istotnym elementem na tym polu byłoby organizowanie konkursów architektonicznych i urbanistycznych. Stoimy na stanowisku konieczności rozdziału stanowisk Architekta Miasta oraz Dyrektora Wydziału Urbanistyki i Administracji Budowlanej. Powodem jest różny zakres obowiązków oraz zadań związanych z obu stanowiskami. Naszym zdaniem, Architekt Miasta uwolniony od konieczności bezpośredniego zaangażowania w pracę wydziału mógłby podjąć prace na rzecz stworzenia wizji rozwoju Miasta oraz koordynować pracę zespołów oraz osób w celu jej realizacji. 7 Informator ZPOIA (10) 4_2005 Mając na uwadze zakres obowiązków oraz charakter zadań powierzonych Architektowi Miasta właściwą formą ich realizacji byłoby powołanie Biura Architekta Miasta – pełnomocnika Prezydenta do spraw ładu przestrzennego. W związku z realizacją wspólnego celu, jakim jest ład przestrzenny, Biuro Architekta Miasta mogłoby objąć swoją gestią stanowiska Plastyka Miejskiego, Pełnomocnika Prezydenta ds. Rewitalizacji oraz zespół Miejskiego Konserwatora Zabytków wraz z ich dotychczasowym zakresem obowiązków. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRACY BIURA ZPOIA Stoimy na stanowisku, że skuteczność Architekta Miasta byłaby większa przez równoczesne powierzenie funkcji Przewodniczącego Miejskiej Komisji UrbanistycznoArchitektonicznej. Z uwagi na specyfikę zagadnień kształtowania polityki przestrzennej niezbędne byłoby członkostwo Architekta Miasta w Kolegium Prezydenckim. W odniesieniu do kompetencji osoby, a tym samym w celu ustalenia właściwych zasad oceny kandydatów w postępowaniu konkursowym na stanowisko Architekta Miasta ważne jest uwzględnienie następujących kryteriów: wykształcenie wyższe architektoniczne, znajomość bieżącej problematyki z zakresu planowania przestrzennego oraz realizacji zadań inwestycyjnych w Szczecinie, znajomość aktów prawnych związanych z dziedziną planowania przestrzennego oraz realizacją zadań inwestycyjnych, posiadanie znaczącego dorobku zawodowego, przynależność do właściwej izby samorządu zawodowego architektów lub urbanistów, doświadczenie w kontaktach ze środowiskami profesjonalnymi zarówno inwestorów jak również projektantów architektów i urbanistów, kreatywność i odwaga w działaniu, umiejętność mediacji i negocjacji, umiejętność skutecznego komunikowania się, znajomość języków obcych. Kandydat wybrany na stanowisko Architekta Miasta powinien posiadać pełne zaufanie oraz poparcie środowiska architektów i urbanistów Szczecina wyrażające się w uczestnictwie przedstawicieli wszystkich organizacji środowiskowych w składzie komisji konkursowej powołanej dla wyłonienia osoby Architekta Miasta. Przyjęcie stanowiska Architekta Miasta wiązałoby się z koniecznością jednoznacznej rezygnacji z działalności gospodarczej w zakresie mającym jakikolwiek związek z zakresem powierzonych obowiązków. Mamy nadzieję, że nasze stanowisko przyczyni się do stworzenia silnego dzięki poparciu Władz Miasta oraz środowiska zawodowego architektów i urbanistów oraz skutecznego w działaniu urzędu Architekta Miasta Szczecina. Z nadzieją na dalszą współpracę dla dobra przestrzeni naszego Miasta oraz jego mieszkańców, pozostajemy z poważaniem, Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział w Szczecinie Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział w Szczecinie Zachodniopomorska Okręgowa Izba Architektów Zachodnia Okręgowa Izba Urbanistów 8
