Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
10.07.2014
DJ FOLK, czyli śpiewająca tradycja
____________________________
autor: maria sikorska
Pieśni na wywożenie mężatek, piosnki podkoziołkowe czy przyśpiewki weselne.To wszystko znajdziesz
na płycie z dawnymi regionalnymi „przebojami” z Kujaw i Pałuk. Nie byłoby w tym nic niezwykłego,
gdyby nie fakt, że dawny repertuar, taki jak: „Owczaryszkowie ojca synowie”, „Wypij, wypij choć
kieliszek wina”, „A ubogi ja kujawiaczek” czy „Nasz gospodarz w karczmie siedzi” – możemy poznać
dzięki wiejskim śpiewakom i grajkom urodzonym jeszcze w XIX wieku, których występy zostały kiedyś
zarejestrowane. Znalezione w Archiwum Muzeum Etnograficznego w Toruniu, mogą teraz cieszyć i…
zadziwiać współczesnych melomanów.
Celem wydawnictwa jest promocja tradycyjnej muzyki Kujaw i Pałuk. Utwory przechowywane w
Archiwum Działu Folkloru Muzeum Etnograficznego w Toruniu, czyli przyśpiewki, piosenki taneczne,
pieśni oraz tańce, zostały zarejestrowane w latach 50. – 70. XX wieku. Są one cenne ze względu na
udział muzyków urodzonych jeszcze w XIX wieku. Wykonawcy to reprezentujący często przeciętny
poziom muzyczny autentyczni wiejscy grajkowie i śpiewacy, którzy na co dzień zajmowali się
gospodarzeniem, a nie muzykowaniem.
Głównym kryterium doboru muzyków była ich pamięć o dawnym repertuarze, a nie umiejętności
muzyczne. Stąd dla współczesnego odbiorcy nagrania te mogą brzmieć bardzo surowo, wręcz
archaicznie, zdarzają się bowiem muzykom wyraźne potknięcia, fałszywe dźwięki. Publikacja tych
nagrań wydaje się jednak ważna, bo dokumentuje i przybliża mniej idealizowany, autentyczny obraz
wiejskiej kultury muzycznej, stanowiąc pewną przeciwwagę dla większości propozycji nagraniowych
realizowanych z udziałem wyselekcjonowanych, najzdolniejszych wiejskich artystów.
Dokumentację nagraniową dla Muzeum Etnograficznego zapoczątkował Roderyk Lange (w latach
1957-1966). W jego nagraniach dominują utwory związane z tańcem: przyśpiewki, piosenki taneczne
oraz muzyka instrumentalna. Materiał zebrany przez późniejszych zbieraczy (Krystynę
Pospiech-Tubaję, Ewę Arszyńską) jest bardziej różnorodny, zawiera nagrania pieśni lirycznych i
obrzędowych. We wszystkich przypadkach rejestracji dokonywano na amatorskim sprzęcie, co
wpłynęło na jakość techniczną nagrań. Mamy nadzieję, że świadomość dużej wartości dokumentalnej i
historycznej tych nagrań pomoże słuchaczom w ich odbiorze. Układ płyty wynika z funkcji utworów
opisanych przez informatorów.
Między numerami 1 a 46 – zestawiono melodie wykonywane na co dzień. Utwory ściślej związane z
sytuacjami obrzędowymi, głównie pieśni i przyśpiewki weselne, zgrupowano od nr 47 do 64. Pięć
ostatnich pozycji (od 65 do 69), to utwory z cyklu dorocznego (dwie melodie podkoziołkowe, pieśń na
wywożenie mężatek oraz pieśń z kolędowania wielkanocnego i przywoływki dyngusowe). Informacji o
wykonawcach jest sporo. Są równie pasjonujące, jak samo nagranie. Przykładowo, Andrzej Lisek z powiatu był kołodziejem i rzeźbiarzem. Robił skrzypce i basy. Chętnie
śpiewał. Współpracował z kcyńską kapelą – basował mu Stanisław Nowak. Rozalia Łukaszewicz z
Tarczyna była zapraszana na wesela jako śpiewaczka. Ze względu na wysoki głos o specyficznej
barwie nazywano ją „klarnetem”. Jej dziadek był skrzypkiem weselnym.
strona 1 / 2
Pobrano z portalu Mapa Kultury
Podczas wesel basowała mu żona. Matka Rozalii – tancerka i śpiewaczka, znaczną część swego
repertuaru przekazała córce. Z kolei Kazimierz Ziółkowski z powiatu szubińskiego był ceniony jako
wykonawca wiwatów. Piotr Jabłoński z Płonkowa był śpiewakiem i wielokrotnym drużbą weselnym.
Swą wiedzę o obrzędach i zwyczajach przekazał w licznych wywiadach i zapiskach dotyczących m.in.
kolędowania wielkanocnego i przywoływek. Wydawcą płyty jest Muzeum Etnograficzne w Toruniu. Więcej informacji na stronie www.etnomuzeum.pl konkurs
strona 2 / 2