168_book_HK bez rozkladowek_Layout 1

The Art
Die Kunst der Fuge
NFM Wrocławska Orkiestra Kameralna LEOPOLDINUM
NFM LEOPOLDINUM Kammerorchester Wrocław / NFM Wrocław Chamber Orchestra LEOPOLDINUM
ERNST KOVACIC dyrygent / Dirigent / conductor
[ 1]
Johann Sebastian Bach
Contrapunctus I from Kunst der Fuge BWV 1080
3:01
Wolfgang Amadeus Mozart
[ 2]
[ 3]
[ 4]
Adagio and Fugue in C minor KV 546
Adagio
Fugue
Robert Schumann
Fugue No. 5 from Six Fugues on the Name of BACH Op. 60
(arr. by Paul Angerer)
of Fugue
[ 5]
[ 6]
Carl Reinecke
Fughetta gioiosa from Serenade in G minor Op. 242
Hanns Eisler
Fugue for strings from triptych Das Vorbild
3:02
3:59
2:19
4:23
3:30
Benjamin Britten
[ 7]
[8]
[ 9]
Prelude and Fugue for 18 strings Op. 29
Prelude
Fugue
Henry Purcell
Fantasia upon One Note
3:38
6:37
2:20
Heitor Villa-Lobos
Sztuka fugi
[10]
[11]
Bachianas brasileiras No. 9
Prelude
Fugue
1:58
5:42
Arthur Honegger
[12]
[13]
[14]
Prélude, arioso et fughette sur le nom de Bach
(arr. by Arthur Hoérée)
Prélude
Arioso
Fughette
1:53
3:07
1:39
Scherzo and Fugue for string orchestra
Scherzo
Fugue
5:55
4:29
Moritz Moszkowski
[17]
[18]
Prelude and Fugue Op. 85
Prelude
Fugue
4:31
6:18
TT: 69:21
Erich Zeisl
[15]
[16]
Sztuka fugi
Utwory na tej płycie odtwarzają fascynującą i piękną drogę, którą podążali kompozytorzy dwóch stuleci,
wykorzystujący formę fugi. Na początku XVIII wieku kontrapunktyczna biegłość, wymagana przez tę formę,
była już – głównie za sprawą Jana Sebastiana Bacha – w pełni rozwinięta i dojrzała. Opanowanie tej
sztuki nawet dziś jeszcze stanowi ważny element kompozytorskiego warsztatu i jest przedmiotem nauczania
na uczelniach wyższych i uniwersytetach.
Jeśli uświadomimy sobie, jak bardzo na przestrzeni dziejów zmieniły się oczekiwania wobec kompozytorów,
uznamy za naturalne, że przemiany te są widoczne także w okolicznościach, w jakich kompozytorzy sięgali
po formę fugi. W czasach klasycyzmu istniały wciąż pewne określone kompozycyjne konteksty, w których
stosowano fugi, zwłaszcza w utworach wokalnych – choćby w mszach, w finałowych kulminacjach oratoriów,
lecz niekiedy również w symfoniach i utworach kameralnych (Wielka fuga B-dur Beethovena). Także Adagio
i Fugę Wolfganga Amadeusza Mozarta zaliczyć należy do szczytowych osiągnięć tej tradycji, choć wstępne Adagio reprezentuje już świat brzmieniowy i wyrazowy wysoce odległy od reguł kontrapunktu.
Robert Schumann swej (przeznaczonej pierwotnie na organy) fudze nadaje charakter niemal taneczny,
jak gdyby chciał w ten sposób zrównoważyć „surowość” kontrapunktu. Także Carlowi Reinecke udało się
w Fughetta gioiosa z wdziękiem przeobrazić regularną początkowo fugę w taneczną „miniaturę salonową”.
Każdy słuchacz, któremu nieobcy jest kontrapunkt, wie, że już sam wybór tematu fugi silnie determinuje
kompozytorskie możliwości kształtowania utworu. O tym, czy i jakie możliwe będą stretta, inwersje,
augmentacje itp. oraz ich kombinacje, kompozytor decyduje bezpośrednio przy wyborze tematu.
Interesujące będzie wysłuchanie prezentowanych na płycie utworów także pod tym kątem.
2
Wielu kompozytorów starało się też zapewnić równowagę pomiędzy subiektywnie preferowaną estetyką
brzmienia a maestrią kontrapunktu poprzez wprowadzanie preludiów lub innych utworów dopełniających
fugę. Widać to dobrze w błyskotliwym utworze Maurycego Moszkowskiego, ale również u Arthura
Honeggera, którego fuga stanowi jedynie bardzo krótkie zakończenie pięknego, trzyczęściowego utworu:
została poprzedzona Toccatą i Ariosem, które wprawdzie nawiązują do wzorów barokowych, ale styl
Honeggera jest w nich bardzo wyraźny.
Heitor Villa-Lobos swą fugę wzbogaca południowoamerykańskimi rytmami swej ojczyzny. Również
tutaj już preludium wprowadza nas w typowy dla tego kompozytora świat, zapowiadając, że fuga
z jej licznymi powtórzeniami rozkołysanego tematu pomyślana jest jako orgiastyczna kulminacja.
Także Erich Zeisl zdaje się sugerować, że poprzedzając swą fugę wysoce wirtuozowskim, pełnym
pikanterii scherzem nie postrzega jej jako formy „ścisłej”, lecz raczej w kategoriach ludycznych,
„muzykanckich”, co zarazem nie przeszkadza mu w niemal patetycznym zakończeniu utworu.
Krótka fuga Hannsa Eislera, pochodząca z kantaty Das Vorbild, mogłaby tak naprawdę zostać
odebrana przez jego studentów jako swego rodzaju „model fugi”.
Fantazja na jednej nucie Henry’ego Purcella może zaś służyć za przykład tego, jak już przed Bachem
była wysoko rozwinięta sztuka kontrapunktu. Tego, że na przestrzeni całej „Fantasia sopra C” altówki grają
dźwięk c, nie odbieramy wcale jako męczące – jest to wręcz niedostrzegalne wobec całego bogactwa harmonii i linearnego współdziałania głosów, sprzyja zarazem cudownej integralności tego krótkiego utworu.
Benjamin Britten ujmuje swą fugę w ramy rozbudowanego, sugestywnego Preludium i jego wariantowego
powtórzenia. Sama fuga ma pewien oryginalny rys, wynikający zapewne z przeznaczenia dzieła – powstało
ono bowiem w roku 1943 dla uczczenia 10. jubileuszu orkiestry smyczkowej Boyda Neela. By ukazać
w pełni możliwości tego zespołu, Britten ograniczył temat fugi do niewielkiego motywu tak, że kolejno
każdy z osiemnastu muzyków prezentuje go solowo, tworząc kalejdoskopowy, konsekwentny rytmicznie
obraz brzmieniowy. Owemu krótkiemu motywowi Britten przeciwstawia wykonywane zespołowo odcinki
kontrapunktyczne (z trylami, klasterami, motywami pizzicato i martellato, akordami itp.), uzyskując
w ten sposób wirtuozowski fajerwerk z akcji solowych i zespołowych. Po powrocie wolnego Preludium
energiczna coda efektownie kończy utwór.
Ernst Kovacic
3
Z fuga˛ przez wieki
Nie bez powodu muzyczna podróż orkiestry LEOPOLDINUM nosi tytuł bezpośrednio odwołujący się do
Bachowskiego Kunst der Fuge. Z tym, że Sztuka fugi jest tu rozumiana znacznie szerzej, ponieważ Bach
stał się dla LEOPOLDINUM jedynie punktem wyjścia prezentacji kolejnych kompozycji, pisanych (z wyjątkiem Purcella) w czasach znacznie późniejszych, jednak w swej formie odwołujących się do Bachowskich
fug. Ruszajmy zatem w podróż z fugą przez wieki…
Kunst der Fuge (Sztuka fugi, BWV 1080) Jana Sebastiana Bacha (1685–1750) to jedno z ostatnich dzieł
lipskiego kantora, pisane w latach 1749–50 i nieukończone. Składa się z czternastu fug – dwunastu
czterogłosowych i dwóch trzygłosowych – oraz czterech kanonów dwugłosowych. Zbiór ten stał się niejako
podsumowaniem epoki kontrapunktu i ścisłej polifonii oraz muzycznym testamentem Bacha, jako że
kolejne pokolenie kompozytorów skłaniało się już ku homofonii i innym formom muzycznego wyrazu.
W Sztuce fugi Bach postanowił ukazać wszystkie możliwości polifonicznego opracowania tematu,
z wyjątkiem ostatniej, niedokończonej fugi, opartej na dźwiękach B-A-C-H.
4
Adagio i fuga c-moll KV 546 Wolfganga Amadeusza Mozarta (1756–1791) to utwór napisany w 1788 roku
w Wiedniu. Fuga to transkrypcja jego Fugi c-moll na dwa fortepiany KV 426, skomponowanej w 1783 roku,
Adagio natomiast zostało specjalnie dodane przez kompozytora. Utwór inspirowany jest stylem polifonicznym Bacha, którego muzykę Mozart poznał w 1782 roku dzięki jednemu ze swych patronów, Gotfrydowi
van Swietenowi. Inspiracja Bachem uwidacznia się w formie fugi, jednak charakter utworu wpisuje się
w stylistykę późnych kompozycji Mozarta, włącznie z Requiem d-moll. Świadczy o tym nie tylko pełne
dramatyzmu, utrzymane w ciemnych barwach Adagio, ale również burzliwa i pełna ekspresji Fuga.
Robert Schumann (1810–1856), mistrz lirycznych miniatur romantycznych i pieśni, wielbił muzykę
Bacha, a w okresie gnębiącej go depresji – w połowie lat czterdziestych dziewiętnastego wieku – koncentracja na kontrapunkcie i rygorystycznych formach polifonicznych, jak fuga czy kanon, stała się
dla niego niemal obsesją. Z tego właśnie okresu pochodzi Sześć fug na temat nazwiska BACH op. 60
na organy (aranżacji na smyczki dokonał Paul Angerer). Schumann napisał je w 1845 roku i są one,
jak określił David Gammie, „wspaniałą symfonią fugi, podróżą przez różne krajobrazy i emocje ciemności i światła”. Romantyczna natura Schumanna daje tu o sobie znać w cieniowaniu tonacji czy
zmienności rytmów i nastrojów. Prezentowana na płycie Fuga nr 5 ma iście barokowy, rytmiczny temat,
który jest konsekwentnie rozwijany i rozbudowywany, prowadząc do nietypowego, jakby urwanego
zakończenia.
Carl Reinecke (1824–1910) był kompozytorem, skrzypkiem i dyrygentem niemieckim epoki romantyzmu.
Jego muzyka utrzymana jest w kręgu wpływów twórczości Feliksa Mendelssohna i Roberta Schumanna.
Od 1860 roku mieszkał w Lipsku, gdzie pełnił funkcję dyrygenta orkiestry tamtejszego Gewandhausu
oraz profesora kompozycji i fortepianu w lipskim Konserwatorium. Po przejściu na emeryturę poświęcił
się wyłącznie kompozycji i z tego właśnie okresu pochodzi także Serenada g-moll na smyczki op. 242,
skomponowana ok. 1897 roku. Jej czwartą częścią jest prezentowana na płycie melodyjna i radosna
w wyrazie Fughetta gioiosa, która powoli przeobraża się z fugi w pełen uroku walc.
Hanns Eisler (1898–1962), urodzony w Wiedniu, znany jest głównie ze swej współpracy z Bertoldem
Brechtem oraz z utworów o silnym zabarwieniu ideowym – jeszcze przed wybuchem drugiej wojny
światowej Eisler miał zdeklarowane przekonania komunistyczne. Nie zmienił ich podczas pobytu na
emigracji w Stanach Zjednoczonych, dokąd musiał uciekać ze względu na swe żydowskie pochodzenie.
Pod koniec lat czterdziestych z kolei działania władz amerykańskich skierowane przeciwko komunistom
– także w Hollywood, gdzie kompozytor pracował – spowodowały, że został on wydalony z kraju
i powrócił do Berlina Wschodniego. Tam skomponował szereg utworów wpisujących się w estetykę
socrealistyczną (Eisler był nawet autorem hymnu państwowego NRD), choć niepozbawionych walorów
5
Z fuga˛ przez wieki
artystycznych. Jako uczeń Arnolda Schönberga, stosował w swej muzyce dodekafonię, traktował ją
jednak swobodnie, łącząc jej zasady z językiem muzycznym zrozumiałym dla szerokiego grona odbiorców, zgodnie z założeniami socrealizmu i jego własnymi przekonaniami. Prezentowana tu, pełna
łagodnych, delikatnie dysonujących brzmień i wyraźnie stylizowana na barokową Fuga na smyczki
pochodzi ze skomponowanego w 1952 roku obszernego tryptyku Das Vorbild na alt i orkiestrę do słów
Johanna Wolfganga Goethego.
Powstałe w 1943 roku Preludium i fuga na 18 smyczków op. 29 Benjamina Brittena (1913–1976) to
właściwie utwór trzyczęściowy – tytułowe Preludium (Grave) i Fugę (Allegro energico) dopełnia bowiem
rozbudowana Coda (Grave come prima), nawiązująca wyrazowo do początkowego Preludium. Kompozycja
ta ukazuje maestrię Brittena w zakresie operowania zespołem osiemnastu instrumentów smyczkowych,
z których każdy traktowany jest jak odrębny głos w rozbudowanej polifonicznej strukturze. Britten
łączy tu wysokie umiejętności techniczne z głęboką ekspresją, właściwą także innym jego kompozycjom.
Preludium rozpoczyna seria dramatycznych w wyrazie akordów, po której następuje liryczny odcinek
środkowy z wyraźną linią melodyczną prowadzoną przez skrzypce solo, aby na koniec powrócić do
akordowego początku, choć już w zdecydowanie łagodniejszym tonie. Temat Fugi wprowadza zasadniczo odmienny nastrój, ma bowiem charakter marszowy, o zabarwieniu militarnym czy fanfarowym.
W środkowej części Fugi ów wojskowy ton ustępuje miejsca atmosferze bardziej lirycznej, niemal pastoralnej, znaczonej pełnymi ornamentów przebiegami poszczególnych głosów. Finałowa Coda zaś to pełne
spokoju zamknięcie kompozycji, z wyraźnymi reminiscencjami początkowego Preludium (akordy, solowa
kantylena skrzypiec), jak również Fugi – z szybkimi pasażami w samym zakończeniu utworu.
6
Henry Purcell (1659–1695), czołowy kompozytor angielski epoki baroku, koncentrował się przede
wszystkim na tworzeniu muzyki scenicznej (m.in. słynna opera Dydona i Eneasz) i wokalno-instrumentalnej na potrzeby dworu królewskiego. Prezentowana tu Fantazja na jednej nucie (Fantasia
upon One Note) przeznaczona na pięć wiol powstała ok. 1680 roku i należy do największych osiągnięć Purcella na polu muzyki czysto instrumentalnej. Jest to przykład jedynego w programie tej
płyty utworu polifonicznego niebędącego fugą, a właśnie fantazją zbudowaną wokół trzymanego
przez cały czas w partii altówki dźwięku ‘c’. Całość kompozycji dzieli się na cztery zróżnicowane
odcinki – od pełnego dostojeństwa nastroju dworskiego tańca, przez żywe i ruchliwe przebiegi,
po fragmenty akordowe o spokojniejszym wyrazie. Warto dodać, że do Fantazji Purcella w dwudziestym wieku nawiązał Elliott Carter (ur. 1908), komponując w 1974 roku A Fantasy about Purcell’s
„Fantasia upon One Note”, przeznaczoną na kwintet dęty, w której podstawowy dźwięk ‘c’ pojawia
się kolejno w poszczególnych instrumentach na wzór dzwonów.
Heitor Villa-Lobos (1887–1959), brazylijski kompozytor i dyrygent, w swej twórczości wielokrotnie
sięgał do rodzimego folkloru. Jednocześnie pozostawał wielbicielem muzyki Bacha. Obu tym fascynacjom dał wyraz w cyklu dziewięciu kompozycji zatytułowanych Bachianas brasileiras, pisanych
w latach 1930–45. Jest to właściwie zbiór suit, jako że każdy z utworów składa się z co najmniej
dwóch części, z których jedna nawiązuje do twórczości Bacha, druga zaś do brazylijskiego folkloru.
Poszczególne utwory cyklu przeznaczone są na inną obsadę; prezentowana tu ostatnia, dziewiąta
suita może być wykonywana albo przez chór a cappella, albo właśnie przez orkiestrę smyczkową.
Składa się ona z dwóch części – nastrojowego preludium i rozbudowanej, tanecznej w charakterze
fugi, znaczonej południowoamerykańskimi rytmami i frazami melodycznymi, wyraźnie odwołującymi
się do motywów z muzyki ludowej.
Arthur Honegger (1892–1955) w swej twórczości wielokrotnie nawiązywał do gatunków i form używanych w muzyce barokowej, czego przykładem jest również Prélude, arioso et fughette sur le nom de
Bach. Utwór ten został skomponowany w 1932 roku na fortepian, a cztery lata później Arthur Hoérée
dokonał jego transkrypcji na orkiestrę smyczkową. Motyw B-A-C-H był wielokrotnie wykorzystywany
przez kompozytorów dziewiętnastego (m.in. Schumann) i dwudziestego wieku, wskazując bezpośrednio na inspirację osiągnięciami lipskiego mistrza polifonii. W utworze Honeggera toccatowe w charakterze, a utrzymane w wolnym tempie Preludium przechodzi w śpiewne, pełne zadumy i melancholii
Arioso, zakończone elegijnym fragmentem chorałowym, całość natomiast zwieńcza kunsztowna Fuga,
zbliżona w nastroju do toccatowego początku utworu.
Erich Zeisl (1905–1959) urodził się w Wiedniu i tam odebrał wykształcenie muzyczne, a jego kompozycje w latach dwudziestych i trzydziestych ubiegłego wieku cieszyły się w stolicy Austrii sporą popularnością. Jego żydowskie pochodzenie sprawiło, że po zajęciu Austrii przez Hitlera kompozytor uciekł
wraz z żoną do Paryża, a następnie do Ameryki. Podobnie jak Hanns Eisler i z jego zresztą polecenia
7
Z fuga˛ przez wieki
komponował tam m.in. muzykę do filmów produkowanych w Hollywood. Większość utworów koncertowych
Zeisla pochodzi jednak z okresu sprzed wyjazdu z Wiednia. Tak jest i w przypadku Scherza i fugi na
orkiestrę smyczkową. Kompozycja ta została napisana w latach 1936–37, a jej prawykonanie miało
miejsce 10 marca 1938 roku w Wiedniu. Geneza utworu sięga roku 1933, w którym powstał I Kwartet
smyczkowy kompozytora. Kwartet ten odniósł spory sukces i wydawnictwo Universal Edition zamówiło
u jego twórcy instrumentację na orkiestrę. Zeisl wybrał do zinstrumentowania trzy części kwartetu –
Scherzo, Fugę oraz Wariacje na temat słowackiej pieśni ludowej, ostatecznie jednak opublikowano wersję
dwuczęściową, z radosnym Scherzem oraz pełną gracji Fugą, utrzymanymi w stylu neoklasycznym.
Preludium i fuga na smyczki op. 85 Maurycego Moszkowskiego (1854–1925) przenosi słuchacza do
schyłkowego okresu późnego romantyzmu. Skomponowana w 1911 roku (roku śmierci Gustawa Mahlera),
należy do mniej znanych kompozycji swego twórcy, ustępując znacznie jego utworom fortepianowym,
błyskotliwym i wirtuozowskim, często o charakterze dydaktycznym (liczne etiudy). Chorałowo rozpoczynające się Preludium wprowadza elegijny temat, typowy dla późnoromantycznego stylu adagiowego.
Z nastrojem tym kontrastuje radosna Fuga z tematem o skocznym charakterze, konsekwentnie przenikającym gęstą fakturę kontrapunktujących się głosów orkiestry. Całość kończy typowo barokowa, chorałowa
koda. Włączenie tego utworu do programu prezentowanego przez Wrocławską Orkiestrę LEOPOLDINUM
jest dodatkowym ukłonem w stronę kompozytora, który urodził się właśnie w stolicy Dolnego Śląska.
Beata Bolesławska-Lewandowska
8
Die Kunst der Fuge
Die Stücke auf dieser CD zeichnen den faszinierenden und reizvollen Weg nach, den Komponisten in
der Anwendung der Fugenform im Laufe von zwei Jahrhunderten gegangen sind.
Im frühen 18. Jahrhundert war ja, besonders durch Johann Sebastian Bach, die kontrapunktische
Kunstfertigkeit, die diese Form erfordert, schon voll entwickelt und entfaltet worden. Die Aneignung
dieser Kunstfertigkeit ist – eigentlich bis heute – ein fester Bestandteil des Kompositionshandwerks,
das an Hochschulen und Universitäten gelehrt wird.
Freilich, bedenken wir, wie sehr sich die zentralen Anliegen der Komponisten im Laufe der Zeit verändert haben, so nimmt es nicht wunder, dass dieser Wandel auch spürbar wurde, wann immer
Komponisten die Fugenform benutzten.
In der Klassik gab es noch überlieferte kompositorische Situationen, in denen Fugen verwendet wurden
– besonders in der Vokalkomposition, in Messen, als Schlußsteigerung in Oratorien etwa, aber auch
hin und wieder in Symphonien und Kammermusikwerken (Beethovens Große Fuge in B).
Wir sehen also Wolfgang Amadeus Mozarts Adagio und Fuge auf der Höhe der Tradition. Das vorangestellte Adagio fügt allerdings schon eine Klang- und Ausdruckswelt hinzu, die sich deutlich von der
Herrschaft des Kontrapunkts entfernt.
Robert Schumann stimmt in seiner (ursprünglich für Orgel geschriebenen) Fuge einen geradezu tänzerischen
Charakter an, wie wenn er die „Strenge“ des Kontrapunkts durch ein Gegengewicht ausgleichen wollte.
Und Carl Reinecke schafft es in seiner Fughetta gioiosa sogar spielend, die gut gearbeitete Fuge
am Anfang des Stücks allmählich in ein tänzerisches „Salonstück“ überzuführen. Pflicht und Kür!
9
Die Kunst der Fuge
Jeder mit dem Kontrapunkt vertraute Hörer weiß, dass schon die Wahl des Fugenthemas die kompositorischen Möglichkeiten innerhalb der Fuge sehr beeinflusst. Ob und welche Art von Engführungen,
Umkehrungen des Themas, Vergrößerungen etc. anwendbar und kombinierbar sind, entscheidet der
Komponist schon bei der Themenwahl. Es ist interessant, alle Stücke der CD auch von diesem
Blickpunkt aus anzuhören.
Weiters beabsichtigen Komponisten durch Präludien oder andere ergänzende Sätze offenbar, einen
Ausgleich zu schaffen zwischen den persönlich bevorzugten Klangwelten und dem anzutretenden
Beweis ihrer kontrapunktischen Meisterschaft. Das ist in Moritz Moszkowskis brilliantem Werk deutlich
spürbar, aber auch bei Arthur Honegger, dessen Fuge nur den äußerst kurzen Abschluß seines reizvollen dreiteiligen Werkes bildet: ihr gehen eine Toccata und ein Arioso voran, die zwar auf barocken
Vorbildern aufbauen aber deutlich Honeggers Handschrift zeigen.
Heitor Villa-Lobos reichert seine Fuge mit südamerikanischen Rhythmen seiner Heimat an. Auch hier
führt uns schon das Präludium in die dem Komponisten gemäße Welt und lässt vorausahnen, dass die
Fuge selbst mit ihren vielen Wiederholungen des schwingenden Themas als eine einzige orgiastische
Verdichtung gedacht ist.
Durch die Voranstellung eines sehr virtuosen und spritzigen Scherzos deutet auch Erich Zeisl an,
dass er seine Fuge nicht streng sehen will, sondern eher spielerisch, musikantisch; und er zögert
nicht, das Werk geradezu pathetisch abzuschließen.
Die kurze Fuge Hanns Eislers, seiner Kantate Das Vorbild entnommen, könnte tatsächlich als
„Modellfuge“ für seine Studenten verstanden werden.
10
Und Henry Purcell Fantasia upon One Note mag als Beweis dafür gelten, wie weit die kontrapunktischen Künste in der Zeit vor Bach schon gediehen waren: Dass während der gesamten „Fantasia
sopra C“ von den Bratschen das C gespielt wird empfinden wir ganz und gar nicht als Einengung.
Es ist ja bei diesem Reichtum der Harmonie und Stimmführung kaum wahrnehmbar! Und doch trägt
es zur wunderbaren Geschlossenheit des kurzen Werks bei.
Benjamin Britten rahmt seine Fuge mit einem gestisch großartigen Prelude und dessen variierter
Wiederkehr ein. Die Fuge selbst weist eine Besonderheit auf, die wahrscheinlich auf den Anlass der
Komposition zurückzuführen ist: Das Werk entstand 1943 zum 10-jährigen Bestand des Streichorchesters
von Boyd Neel. Um die Qualitäten dieses Ensembles deutlich zu machen beschließt Britten, das
Fugenthema auf ein kleines Motiv zu reduzieren, sodass jeder einzelne der 18 Spieler hintereinander
allein einsetzen kann und insgesamt sich ein sich auffächerndes rhythmisch einheitliches Klangbild
ergibt. Diesem kurzen Motiv stellt Britten kollektiv vorgetragene Kontrapunkte (Triller, melodische
Klangflächen, pizzicato- Gruppen, Akkorde, martellato- Linien etc.) entgegen und erzeugt ein virtuoses
Feuerwerk aus Solo- und Gruppenaktionen. Nach der Wiederkehr des langsamen Prelude schließt eine
furiose Coda das Stück wirkungsvoll ab.
Ernst Kovacic
11
Mit der Fuge durch Jahrhunderte
Es ist nicht ohne Grund, dass die Reise des LEOPOLDINUM Orchesters einen direkt auf Bachs Kunst
der Fuge zurückgreifenden Titel trägt. Nur wird hier die Kunst der Fuge viel breiter verstanden, da Bach
für LEOPOLDINUM nur ein Ausganspunkt ist – zur Präsentation von weiteren Werken, die (mit Ausnahme
Purcells) viel später geschrieben wurden, doch in deren Form auf Bachs Fugen anknüpft. Lass uns also
die Reise mit der Fuge durch Jahrhunderte beginnen…
Johann Sebastian Bachs (1685–1750) Die Kunst der Fuge (BWV 1080) ist eines der letzten Werke des
Leipziger Kantoren, in den Jahren 1749–50 geschrieben und nicht vollendet. Es besteht aus vierzehn
Fugen – zwölf vierstimmigen und zwei dreistimmigen – wie auch vier zweistimmigen Kanons. Diese
Sammlung wurde sozusagen zum Resümee der Epoche des Kontrapunkts und strikter Polyphonie – es
ist auch Bachs musikalisches Testament, da die nachfolgende Generation der Komponisten sich schon
der Homophonie und anderen Formen des musikalischen Ausdrucks zuneigte. In Der Kunst der Fuge
entschied sich Bach, anhand eines einzigen Themas alle Möglichkeiten der polyphonischen Bearbeitung
zu zeigen
nur die letzte, unvollendete Fuge benützt ein auf den Tönen B-A-C-H aufgebautes Thema.
12
Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) schrieb sein Adagio und Fuge c-moll KV 546 in 1788 in Wien.
Die Fuge ist eine Transkription der Fuge c-moll KV 426 für zwei Klaviere, komponiert in 1783, das Adagio
wurde vom Komponisten in der Streicherfassung hinzugefügt. Einer seiner Gönner, Gottfried van Swieten,
machte Mozart im Jahr 1782 mit Bachs Musik bekannt. Die Form der Fuge ist klar durch Bachs polyphone Meisterschaft inspiriert – der Charakter dieses Stückes gehört jedoch eher der Stilistik Mozarts
Spätzeit an (Requiem d-moll). Das zeigt sich nicht nur im dramatischen, in dunklen Farbtönen gehaltenen Adagio, sondern auch in der stürmischen ausdrucksvollen Fuge.
Robert Schumann (1810–1856), Meister der lyrisch-romantischen Miniaturen und Lieder, verehrte
Bachs Musik. In der Mitte der vierziger Jahre des 19. Jahrhunderts, in denen er unter Depression litt,
wurde die Konzentration auf den Kontrapunkt und strenge polyphone Formen wie Fuge oder Kanon
geradezu zu einer Obsession. Aus dieser Zeit stammen die Sechs Fugen über den Namen BACH op. 60
für Orgel (für Streicher wurden sie von Paul Angerer arrangiert). 1845 geschrieben, sind sie, wie
David Gammie es bezeichnete „eine großartige Symphonie der Fuge, eine Reise durch unterschiedliche
Landschaften und Emotionen von Dunkelheit und Helligkeit”. Schumanns romantische Natur zeigt
sich hier im Schattieren von Tonarten oder dem Reichtum von rhythmischen Strukturen und
Stimmungen. Die hier präsentierte Fuge Nr. 5 hat ein wahrhaftig barockes, rhythmisches Thema,
das konsequent entwickelt und ausgebaut wird und zu einem durchaus überraschende Ende führt.
Carl Reinecke (1824–1910) war ein deutscher Komponist, Violinist und Dirigent der Romantik. Seine
Musik bleibt im Kreis der Einflüsse von Felix Mendelssohn und Robert Schumann. Seit 1860 wohnte
er in Leipzig, wo er Dirigent des dortigen Gewandhauses und Professor für Komposition und Klavier
am Leipziger Konservatorium war. Im Alter widmete er sich ausschließlich dem Komponieren und aus
dieser Zeit – 1897– stammt die Serenade g-moll für Streicher op. 242. Die auf dieser CD präsentierte
Fughetta gioiosa ist der 4. Satz dieser Serenade, melodisch und fröhlich im Ausdruck, der sich langsam
von einer Fuge in einen anmutigen Walzer verwandelt.
Hanns Eisler (1898–1962), in Wien geboren, ist hauptsächlich durch seine Zusammenarbeit mit
Berthold Brecht bekannt, wie auch durch stark ideologische Stücke – schon vor Ausbruch des Zweiten
Weltkrieges hatte er deklarierte kommunistische Überzeugungen. Diese blieben auch während seiner
Emigration in die U.S.A., wohin er seiner jüdischen Abstammung wegen fliehen musste, unverändert.
Ende der vierziger Jahre, in der McCartney Ära,wurde er des Landes verwiesen und kehrte nach
Ost-Berlin zurück. Dort hat er eine ganze Reihe in sozialrealistischer Ästhetik gehaltene, künstlerisch
13
Mit der Fuge durch Jahrhunderte
wertvolle Stücke komponiert (Eisler war sogar der Autor der DDR Nationalhymne). Als Schüler von
Arnold Schönberg hat Eisler in seiner Musik die Dodekaphonie angewendet, doch ging er frei mit ihr
um, und wusste ihre Regeln mit einer für einen breiten Rezipientenkreis verständlichen Musiksprache zu
verbinden, was mit den Erwartungen des Sozialrealismus und seinen eigenen Überzeugungen übereinstimmte. Die hier präsentierte, mit milden, sanft dissonierenden Klängen, und sichtlich auf Barock
stilisierte Fuge für Streicher war auch als Lehrstück für seine Studenten gedacht. Sie stammt aus dem
1952 komponierten Triptychon Das Vorbild für Alt und Orchester nach Worten Johann Wolfgang Goethes.
Das 1943 entstandene Stück Prelude and Fugue for 18 Strings von Benjamin Britten (1913–1976) ist
ein dreiteiliges Werk – Präludium (Grave), und Fuge (Allegro energico), werden nämlich von einer Coda
(Grave come prima) abgeschlossen, die an das einführende Präludium anknüpft. Diese Komposition zeigt
Brittens Meisterschaft in der Führung eines Ensembles von achtzehn Streichinstrumenten, von denen
jedes als eine eigene Stimme in der polyphonen Struktur behandelt wird. Britten verbindet hier hohes
technisches Können mit tiefer Ausdruckskraft, wie wir es auch aus seinen anderen Kompositionen
kennen. Das Präludium wird von eine Reihe dramatischer Akkorde eröffnet, denen eine von der Violine
solo gespielte melodische Linie folgt, um wieder zu diesmal bedeutend sanfter klingenden Akkorden
zurückzukehren. Das Thema der Fuge trägt einen wesentlich andersartigen, geradezu marschartigen
Charakter. Im mittleren Teil der Fuge wird dieser entschlossene Ton durch eine viel lyrischere Stimmung
abgelöst , gekennzeichnet durch spielerisch ornamentierte Abläufe der einzelnen Stimmen. Die Coda ist
ein ruhevoller Abschluss des Werkes, mit deutlichen Reminiszenzen aus dem Präludium, bevor das Stück
mit aus der Fuge abgeleieten schnellen Passagen zu Ende geht.
14
Henry Purcell (1659–1695), ein führender englischer Komponist des Barock, hat sich hauptsächlich der
Bühnenmusik gewidmet (z. B. die berühmte Oper Dido and Aeneas), wie auch der Vokal-instrumentalen
Musik, die er im Auftrag des königlichen Hofs schrieb. Die hier dargebotene fünfstimmige Fantasia upon
One Note entstand um 1680 und gehört zu Purcells Meisterwerken im Bereich rein instrumentaler Musik.
Es ist das einzige Beispiel auf dieser CD das keine Fuge, eher eine Vorform der Fuge ist, als Phantasie
über den während des gesamten Stückes von der Viola gehaltenen Tones ‘c’ aufgebaut. Das Stück ist in
vier, teils ruhige, teils bewegt tänzerische Abschnitte gegliedert. Es ist erwähnenswert, dass im zwanzigsten Jahrhundert Elliott Carter (geb. 1908), in seiner 1974 entstandenen Fantasy about Purcell’s
“Fantasia upon One Note” an Purcells Fantasia anknüpfte; auch in diesem Stück, für ein Blasquintett
bestimmt, kommt der Grundton ‘c’ nachfolgend in allen Instrumenten, einem Glockenklang ähnlich, vor.
Heitor Villa-Lobos (1887–1959), ein brasilianischer Komponist und Dirigent, griff in seinem Schaffen
oft nach der einhemischen Folklore. Gleichzeitig blieb er auch großer Liebhaber von Bachs Musik.
Diese beiden Inspirationen brachte er zum Ausdruck im Zyklus von neun Kompositionen unter dem Titel
Bachianas brasileiras, entstanden in den Jahren 1930–45. Es ist eigentlich eine Suitensammlung, jedes
Stück besteht aus mindestens zwei Teilen, von denen das eine an Bachs Schaffen anknüpft, und das
andere an die brasilianische Folklore. Die einzelnen Stücke sind für verschiedene Besetzungen bestimmt
– die hier präsentierte, letzte Suite Nr. 9, kann entweder von einem Chor a cappella vorgeführt werden,
oder – wie hier – von einem Streichorchester. Die Suite besteht aus zwei Teilen: einem stimmungsvollen
Präludium und einer tanzartigen Fuge, gekennzeichnet durch südamerikanische Rhythmusmuster und
melodische Phrasen, die sich sehr deutlich aus der Volksmusik herleiten.
Arthur Honegger (1892–1955) hat in seinem künstlerischen Werk mehrmals an Gattungen und Formen,
die im Barock gebraucht wurden, angeknüpft. Ein Beispiel dafür ist auch das hier präsentierte Prélude,
arioso et fughette sur le nom de Bach. Dieses Stück wurde in 1932 für Klavier komponiert, und vier
Jahre später hat Arthur Hoérée eine Transkription für ein Streichorchester vorgelegt. Das Motiv
B-A-C-H wurde, wie wir wissen, häufig von Komponisten aufgegriffen. In Honeggers Stück geht das
toccatenartige, langsame Präludium in ein nachdenklich-melancholisches Arioso über, das von einem
elegischen Choralteil beendet wird; das ganze Stück krönt eine knappe kunstvolle verdichtete Fuge,
in der Stimmung dem Toccata-Anfang naheliegend.
Erich Zeisl (1905–1959) wurde in Wien geboren und dort auch musikalisch ausgebildet. Seine Werke
waren in den zwanziger und dreißiger Jahren des vorigen Jahrhunderts in Österreichs Hauptstadt
ziemlich populär. Aufgrund seiner jüdischen Abstammung verließ er nach dem „Anschluss” Österreich
und floh mit seiner Frau zuerst nach Paris, von dort weiter nach Amerika. Ähnlich wie Hanns Eisler
– und auch dank dessen Empfehlung – komponierte er Filmmusik für Hollywood. Die meisten
konzertanten Werke Zeisls stammen aber aus der Zeit vor seiner Flucht aus Wien. Dies trifft auch
für Scherzo und Fuge op. 8 zu. Diese Komposition entstand in den Jahren 1936–37, und wurde zum
15
Mit der Fuge durch Jahrhunderte
ersten Mal am 10. März 1938 in Wien aufgeführt. Die Entstehungsgeschichte dieses Stückes geht auf
das Jahr 1933 zurück, in dem das Streichquartett Nr. 1 des Komponisten entstand. Das Quartett war
ein grosser Erfolg und der Verlag Universal Edition beauftragte Zeisl, eine Orchesterversion herzustellen. Zeisl hat für die Instrumentation drei Teile des Quartetts gewählt: das Scherzo, die Fuge und
die Variationen über ein slowakisches Volkslied, letztendlich herausgegeben wurde aber eine zweiteilige
Version mit dem fröhlichen Scherzo und der graziösen, im neo-klassischen Stil gehaltene Fuge.
Das Präludium und Fuge für Streicher op. 85 von Moritz Moszkowski (1854–1925) zeigt, was
Komponisten der Fugenform in der späten Romantik abgewinnen konnten. Komponiert in 1911 (dem
Jahr Gustav Mahlers Tod), zählt das Werk zu den weniger bekannten Stücken seines Schöpfers, der
sich vor allem mit sehr brillanten und virtuosen, oft didaktischen Klavierwerken und Etuden einen
Namen machte. Moszkowski gelingt es in der Doppelfuge als Meister des kontrapunktischen Handwerks
alle Raffinessen der Satztechnik mit dem unvergleichlichen Flair romantischen Virtuosentums zu
verbinden. Mit der Wahl dieses Stückes für das hier präsentierte Programm erweist das Leopoldinum
Orchester dem in der schlesischen Hauptstadt Breslau, der Wirkungsstätte des Orchesters, geborenen
Komponisten seine Reverenz.
Beata Bolesławska-Lewandowska
16
The Art of Fugue
The compositions on this CD represent many stages in the beautiful and fascinating journey taken by
composers who explored the form of the fugue over the period of two centuries. In the early 18th century, the contrapuntal skills which that form requires were – most of all thanks to Johann Sebastian Bach
– already highly developed and mature. Even today, the mastery of counterpoint is an important aspect
of a composer’s workshop and a subject taught in academies and universities. We are aware of how
greatly our expectations have changed over the ages with regard to composers’ skills and technique.
It is only natural that those changes should be visible also in those contexts in which composers made
use of the fugue form.
In the age of classicism, the fugue was still reserved for specific contexts, especially for vocal works
– for example: masses, the final culminations of oratorios – but also at times for parts of symphonies
and chamber music (e.g. Beethoven’s Great Fugue in B flat major). Wolfgang Amadeus Mozart ’s Adagio
and Fugue deserves a place among the peak achievements of that tradition, even if the opening Adagio
already represents a type of sound and expression far removed from the rules of counterpoint.
Robert Schumann dressed his fugue (originally – for organ) in a nearly dance-like costume, as if he
had wished to counterbalance in this way the “austerity” of counterpoint.
Also Carl Reinecke managed gracefully to transform his Fughetta gioiosa (opening like a regular fugue)
into a dance “parlour miniature”.
Each listener familiar with the principles of counterpoint knows that the very choice of the fugue theme
determines the possibilities of developing the piece. What stretti, inversions, augmentations, etc., and
what combinations of these will be possible, if at all, is decided by the composer in the very beginning
when he composes the theme. It might be interesting to look at the works on this CD also from this angle.
17
The Art of Fugue
Many composers wished to achieve balance between the sound aesthetic they had a subjective
preference for and the mastery of counterpoint – by adding preludes or other pieces complementing
the fugue. This is well illustrated by Moritz Moszkowski’s spectacular piece, but also by Arthur
Honegger, whose fugue acts only as a very brief closing section in a beautiful tripartite composition
preceded by a Toccata and an Arioso. The latter two, though clearly looking back to baroque models,
bear a distinctive mark of Honegger’s own style.
Heitor Villa-Lobos enriched his fugue with Latin American rhythms from his homeland. Also here, already
the Prelude introduces us to the sound world typical of this composer, foreshadowing the fugue which,
with numerous repetitions of the swinging theme, is conceived as an orgiastic culmination of the whole.
Similarly Erich Zeisl seems to suggest, by preceding his fugue with a highly virtuosic, piquant scherzo,
that he does not see the fugue as a “strict” form, but rather – in ludic, folk “music-making” categories,
which does not stop him from finishing the piece on a nearly solemn note. Hanns Eisler’s brief fugue
from the cantata Das Vorbild might in fact be considered as a kind of “model fugue” for his students.
Henry Purcell’s Fantasia upon One Note testifies to the high standards of the art of counterpoint already
before Bach. We do not find it at all boring that throughout the whole “Fantasia sopra C” the violas play
just one note C – it is almost indiscernible behind the wealth of harmonies and linear voice-leading, but
enhances the wonderful unity of this short piece.
18
Benjamin Britten puts his fugue in the framework of an elaborate, highly suggestive Prelude repeated
with variation at the close. The fugue itself has an original streak which probably results from its function
– it was composed in 1943 to mark the 10th anniversary of Boyd Neel’s string orchestra. In order to
demonstrate the full possibilities of that orchestra, Britten reduced the theme of the fugue to a brief
motif played solo by each of the eighteen musicians, which creates a kaleidoscopic, rhythmically uniform
sound image. The brief motif is contrasted with collectively performed contrapuntal sections (with trills,
clusters, pizzicato and martellato motifs, chords, etc.), which results in a virtuoso display of solo and
orchestral feats. After the return of the slow Prelude, the whole piece is rounded up by an energetic coda.
Ernst Kovacic
The Fugue Through the Ages
It is not without reason that the musical journey of the LEOPOLDINUM bears a title directly referring
to Bach’s Kunst der Fuge. The Art of the Fugue is given a wider meaning here, though, as Bach is for
the orchestra only a starting point for the presentation of works written (except for Purcell’s music)
in a much later period, though drawing on Bach’s fugues in their form. Let us then start our journey
– with the fugue through the ages...
Kunst der Fuge (The Art of the Fugue, BWV 1080) by Johann Sebastian Bach (1685–1750) is one
of the Leipzig cantor’s last works, composed in 1749–50 and left unfinished. It consists of fourteen
fugues – twelve four-part and two three-part ones – as well as four two-part canons. The collection
sums up the age of the counterpoint and strict polyphony and can be seen as Bach’s musical
testament. The next generation of composers favoured homophony and other forms of musical
expression. In Kunst der Fuge Bach sets out to present all the possibilities of polyphonically
developing a theme
except for the last unfinished one based on the sequence B-A-C-H.
Adagio and Fugue in C minor KV 546 by Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) was written in 1788
in Vienna. The Fugue is a transcription of his own Fugue in C minor for two pianos KV 426, composed
in 1783, while the Adagio was specially added by the composer. The piece was inspired by the poly-
19
The Fugue Through the Ages
phonic style of J.S. Bach, with whose music Mozart became familiar in 1782 thanks to one of his
patrons, Gottfried van Swieten. The inspiration is visible in the form of the fugue, but the whole piece
is composed in the style of Mozart’s late compositions, including the Requiem in D minor, which is
evident in the highly dramatic Adagio, set in dark colours, and the tempestuous, extremely expressive
Fugue.
Robert Schumann (1810–1856), master of lyrical Romantic miniatures and songs, adored Bach’s
music, and in the period when he was plagued by depression (the mid-1840s), concentration on
counterpoint and rigorous polyphonic forms became almost an obsession for him. It is from this
period that we have his Six Fugues on the Name of BACH Op. 60 for organ (arranged for strings by
Paul Angerer). Written in 1845, they are, in David Gammie’s words, “a wonderful symphony of the
fugue, a journey through various landscapes and emotions of darkness and light”. Schumann betrays
his Romantic nature by shading the keys, changing rhythms and moods. The Fugue No. 5 included
on this CD has a truly Baroque rhythmical theme, consistently developed and elaborated, leading
to an untypical, seemingly broken ending.
Carl Reinecke (1824–1910) was a German composer, violinist and conductor of the Romantic era whose
music was influenced by the work of Felix Mendelssohn and Robert Schumann. From 1860, Reinecke
lived in Leipzig, where he held the posts of conductor of the Gewandhaus Orchestra and professor of
composition and piano in the Leipzig Conservatory. After his retirement he dedicated himself entirely
to composition and it was in that period (around 1897) that he composed the Serenade in G minor for
strings Op. 242, the fourth part of which is the tuneful and joyous Fughetta gioiosa, presented on this
CD. The Fughetta gradually metamorphoses from a fugue into a charming waltz.
20
Hanns Eisler (1898–1962), born in Vienna, best known for his collaboration with Bertold Brecht and for
ideologically involved compositions – was a declared communist even before the World War II, and did
not change his views during his stay in the United States, where he had to flee because of his Jewish
origins. In the late 1940s the American authorities’ anticommunist campaign – also in Hollywood, where
Eisler worked – resulted in his expulsion from the country and so he returned to East Berlin. There he
composed a number of works in the style of socialist realism (he even became the author of East
Germany’s national anthem), though not totally devoid of artistic merit. As a pupil of Arnold Schönberg,
he applied the twelve-tone technique in his music, but he treated it freely and combined it with a
musical discourse accessible to a wide audience, in agreement with the principles of socialist realism
and his own worldview. The Fugue for strings of 1952, clearly a Baroque stylisation full of soft, mildly
dissonant sounds, was part of the extensive triptych Das Vorbild for alto and orchestra to words by
Johann Wolfgang Goethe.
Benjamin Britten’s (1913–1976) Prelude and Fugue for 18 strings Op. 29, written in 1943, is in
fact a tripartite composition: the Prelude (Grave) and Fugue (Allegro energico) are complemented
by an elaborate Coda (Grave come prima), looking back in its expression to the opening Prelude.
In the piece, Britten demonstrates his mastery in operating an 18-piece string ensemble in which
each instruments is treated as a separate voice in an elaborate polyphonic structure. Britten
combines technical proficiency with profound expression, which we can also find in his other compositions. The Prelude begins with a series of dramatically expressive chords, characteristic also
of Britten’s other works, followed by a lyrical middle section with a distinct melodic line in the
solo violin and returning in the final part to the chordal opening, though in a much milder vein.
The theme of the Fugue introduces a completely different mood: it has the character of a military
march or a fanfare. In the central part of the fugue, this military tone gives way to more lyrical,
almost pastoral atmosphere, with highly ornamental lines in all the voices. In the final Coda the
composition comes to a peaceful close with clear reminiscences of both the opening Prelude
(chords, a solo cantilena in the violin) and of the Fugue – with fast passages in the very last
section of the piece.
Henry Purcell (1659–1695), England’s major Baroque composer, mostly wrote stage music (incl. the
famous opera Dido and Aeneas) and vocal-instrumental works for the royal court. The Fantasia upon
One Note recorded here was composed around 1680 as a piece for five viols and is one of Purcell’s
greatest purely instrumental achievements. In the programme of this CD, the Fantasia is the only
polyphonic piece which is not a fugue, but a fantasy built around the note C sustained by the viola
throughout the piece. The whole is divided into four contrasted sections – from the dignified mood
of a court dance, to lively rapid passages, to more quiet chordal textures. Interestingly, in the
21
The Fugue Through the Ages
20th century Purcell’s Fantasia inspired Elliott Carter (b. 1908) to write A Fantasy about Purcell’s
“Fantasia upon One Note” for wind quintet, in which the basic C appears successively in all the instruments like the sound of bells.
The Brazilian composer and conductor Heitor Villa-Lobos (1887–1959) frequently drew on native folklore
in his work, but he also remained a great admirer of Bach’s music. He gave voice to both of these fascinations in his cycle of nine compositions entitled Bachianas brasileiras, written in 1930–45. It is, in
fact, a collection of suites, as every piece consists of at least two parts, of which one draws on Bach’s
oeuvre and the other – on Brazilian folklore. The compositions in the cycle are composed for various
performers. The last, ninth suite included on this CD can be performed by an unaccompanied choir or
a string orchestra. It consists of two parts: an atmospheric prelude and an elaborate dance-like fugue
marked by Latin American rhythms and melodic phrases clearly derived from folk music.
Arthur Honegger (1892–1955) frequently drew in his music on genres and forms of Baroque music.
The Prélude, arioso et fughette sur le nom de Bach is one example of such indebtedness. Composed
in 1932 for piano, it was transcribed for string orchestra by Arthur Hoérée four years later. The B-A-C-H
theme had frequently been used by 19th- (e.g. Schumann) and 20th-century composers directly inspired
by the achievements of the Leipzig master of polyphony. In Honegger’s composition, the slow toccata-like
Prelude leads to a melodious, reflective, melancholy Arioso with an elegiac chorale in the end, and
the whole culminates in a masterful Fugue, close in mood to the toccata-like opening of the piece.
22
Erich Zeisl (1905–1959) was born in Vienna, where he also received musical education. In the 1920s
and 30s his compositions enjoyed much popularity in the Austrian capital, but when Hitler annexed
Austria, as a man of Jewish descent Zeisl had to flee with his wife to Paris and then to America.
Similarly to Hanns Eisler and, in fact, on his recommendation, he also composed music for Hollywood
films. Most of Zeisl’s concert pieces come, however, from the period before he left Vienna. The Scherzo
and Fugue for string orchestra, written in 1936–37, was first performed on 10th March 1938 in Vienna,
but the piece had originated back in 1933 when the composer wrote his String Quartet No. 1. The
quartet won a considerable success and the Universal Edition commissioned its author to arrange
it for orchestra. Zeisl selected three movements of the quartet to orchestrate – the Scherzo, the
Fugue and Variations on the Theme of a Slovak Folk Song. Eventually, however, only a two-part
orchestral version was published, consisting of the joyful Scherzo and the gracious Fugue, both in
Neoclassical style.
Prelude and Fugue for strings Op. 85 by Moritz Moszkowski (1854–1925) brings us to the final years
of late Romanticism. Composed in 1911 (the year of Gustav Mahler’s death), it is one of Moszkowski’s
less known works, eclipsed by his spectacular virtuoso piano pieces, frequently – didactic works
(numerous études). The Prelude, opening as a chorale, introduces an elegiac theme typical of late
Romantic adagio style. This mood is contrasted with the joyful Fugue featuring a lively theme consistently penetrating the dense texture of contrapuntally developed orchestral parts. The whole ends
with a choral coda in a typical Baroque fashion. The presence of this piece in the programme of the
album is LEOPOLDINUM’s tribute to its composer, born in Wrocław, the capital of Lower Silesia and
the Orchestra’s home.
Beata Bolesławska-Lewandowska
23
Ernst Kovacic
skrzypek, dyrygent
Wiedeń, a w nim twórcze napięcie między tradycją i nowoczesnością, to muzyczne tło, w którym Ernst Kovacic
dorastał i w którym wykształcił swoje spojrzenie na formę, dźwięk i interpretację. Kreacje sonat solowych
Bacha, koncertów skrzypcowych Mozarta oraz zaangażowanie w zakresie Nowej Muzyki ustaliły znaczącą pozycję
Ernsta Kovacica wśród skrzypków jego generacji.
Wielu kompozytorów, takich jak Krenek, Cerha, HK Gruber, Schwertsik, Holloway, Osborne, Eröd, Haas, Furrer,
Bates, zadedykowało artyście swoje utwory. W ostatnich sezonach koncertowych wraz z Wiener Philharmoniker,
London Sinfonietta oraz Radio-Symphonieorchester Wien prawykonał koncerty skrzypcowe m.in. Beata Furrera,
Django Batesa i Friedricha Cerhy. W sezonie 2008/09 w ramach Wien Modern Festival wraz z zespołem
Klangforum Wien zagrał po raz pierwszy Koncert skrzypcowy Clemensa Gadenstättera.
Jako solista najlepszych orkiestr w Europie, Azji, Afryce, Australii i Ameryce, grał pod dyrekcją takich dyrygentów, jak Franz Welser-Möst, Sir Roger Norrington, Sir Simon Rattle, Esa-Pekka Salonen, Michael Gielen, Heinz
Karl Gruber. Brał udział w festiwalach w Salzburgu, Wiedniu, Grazu (Styriarte), Grafenegg, Bregenz, Berlinie,
Rawennie, Edynburgu, Szlezwiku-Holsztynie, Oslo (Ultima), Sankt Gallen (Arcana), Malmö (Music and Art
Around), Londynie (BBC Proms) i innych.
Ernst Kovacic, jako dyrygent i solista dyrygujący od instrumentu, współpracuje z wieloma orkiestrami kameralnymi; od 1996 do 1998 roku był dyrektorem artystycznym Wiener Kammerorchester. Grał m.in. ze Scottish
Chamber Orchestra, Irish Chamber Orchestra, English Chamber Orchestra, Northern Sinfonia, Britten Sinfonia,
Stuttgarter Kammerorchester, St Paul’s Chamber Orchestra, Norweską Orkiestrą Kameralną, Klangforum Wien,
Ensemble Modern, Cameratą Salzburg, Cameratą Bern i Deutsche Kammerphilharmonie Bremen.
Od 2008 roku jest członkiem Zebra Trio, obok Stevena Danna i Anssi Karttunena.
24
W 2007 roku rozpoczął współpracę z NFM Wrocławską Orkiestrą Kameralną LEOPOLDINUM, jako jej dyrektor artystyczny. Z zespołem tym wystąpił na Flanders Festival, Brücken-Festival (Austria), Warszawskiej Jesieni (2008)
oraz XIII Wielkanocnym Festiwalu Ludwiga van Beethovena w Warszawie. Dla firmy płytowej Capriccio nagrał
wraz z LEOPOLDINUM komplet dzieł na orkiestrę smyczkową Ernsta Kreneka, a dla CD Accordu – kompozycje
Beethovena, Schönberga i Lutosławskiego.
Ernst Kovacic gra na instrumencie Giovanniego Battisty Guadagniniego z 1753 roku.
NFM Wrocławska Orkiestra Kameralna LEOPOLDINUM
Orkiestra powstała ponad 30 lat temu. Jej nazwa nawiązuje do jednego z najcenniejszych zabytków architektury barokowej w Europie Środkowej, słynącej ze znakomitej akustyki Auli Leopoldyńskiej Uniwersytetu
Wrocławskiego.
Zespół, składający się ze znakomitych muzyków, zdobył szerokie uznanie słuchaczy i krytyki, występując
w takich salach, jak: Philharmonie i Schauspielhaus w Berlinie, Tivolis Koncertsal w Kopenhadze, Teatro
Victoria Eugenia w San Sebastian, oraz na festiwalach: Arcana (Sankt Gallen), Brücken-Festival i GottfriedVonEinem-Tage w Austrii, Flanders Festival i Europalia w Belgii, Muziekfestival West-Brabant w Holandii,
Bodenseefestival czy Weilburger Schlosskonzerte w Niemczech, Echternach w Luksemburgu, Périgord Noir
we Francji, Estoril w Portugalii, a także festiwalach w Polsce, m.in. Warszawska Jesień, Wielkanocny Festiwal
im. Ludwiga van Beethovena, Wratislavia Cantans czy Musica Polonica i Electronica Nova.
Od 2007 roku dyrektorem artystycznym LEOPOLDINUM jest skrzypek i dyrygent Ernst Kovacic. Orkiestra nagrała
kilkanaście płyt, Rossini Gala z Ewą Podleś (kontralt) otrzymała nagrodę Polskiej Akademii Fonograficznej
– Fryderyk 1999. Pod dyrekcją Ernsta Kovacica nagrała już sześć albumów, z których Ernst Krenek – Symphonic
Elegy został wysoko oceniony w prestiżowych pismach muzycznych: „Diapason”, „Fanfare” i „The Strad”.
25
Ernst Kovacic
Geiger, Dirigent
Wien mit seinem starken Spannungsfeld zwischen Tradition und innovativen Kräften, prägte Ernst Kovacic
nachhaltig. Dieser Einfluss ist in seinem Formbewusstsein, seiner musikalischen Ausdeutungsweise und seiner
Klangvision spürbar. Seine Interpretationen von Bach-Solosonaten und von Mozart-Violinkonzerten wie auch sein
Engagement in die Neue Musik behaupteten die Position des Künstlers unter den Violinisten seiner Generation.
Viele Komponisten, u.a. Krenek, Cerha, HK Gruber, Schwertsik, Holloway, Osborne, Eröd, Haas, Furrer, Bates,
komponierten Werke für Ernst Kovacic. Er beschäftigte sich mit den Uraufführungen von Violinkonzerten, u.a.
von Beat Furrer, Django Bates und Friedrich Cerha mit den Wiener Philharmoniker, der London Sinfonietta wie
auch dem Radio-Symphonieorchester Wien. Im Jahre 2008 führte er zusammen mit dem Klangforum Wien ein
Violinkonzert von Clemens Gadenstätter im Rahmen des Festivals Wien Modern zum ersten Mal auf.
Da er die Konzerte mit den besten Orchestern in Europa, Asien, Afrika, Australien und in den USA gab, spielte er
unter der Leitung von solchen Meistern wie Franz Welser-Möst, Sir Simon Rattle, Sir Roger Norrington, Esa-Pekka Salonen, Michael Gielen, Heinz Karl Gruber. Er nahm an verschiedenen Festivalen teil: in Salzburg, Wien,
Graz (Styriarte), Grafenegg, Bregenz, Berlin, Ravenna, Edynburg, Schleswig-Holstein, Oslo (Ultima), Sankt Gallen
(Arcana), Malmö (Music and Art Around), London (BBC Proms) u.a.
Als „directing soloist“ und Dirigent arbeitet Ernst Kovacic mit vielen Kammerorchestern. In den Jahren 1996–1998
war er der künstlerischer Leiter des Wiener Kammerorchesters. Er musiziert mit den Scottish, Irish und English
Chamber Orchestra, mit Northern Sinfonia, Britten Sinfonia, mit dem Stuttgarter Kammerorchester, St Paul’s
Chamber Orchestra, mit dem Norwegischen Kammerorchester, Klangforum Wien, Ensemble Modern, Camerata
Salzburg, Camerata Bern und mit der Deutschen Kammerphilharmonie Bremen.
Seit 2008 ist er Mitglied des Zebra Trio, neben Steven Dann und Anssi Karttunen.
26
Seit 2007 arbeitet er mit dem NFM LEOPOLDINUM Kammerorchester Wrocław als dessen künstlerischer Leiter
zusammen. Er trat mit diesem Ensemble auf dem Flanders Festival, Brücken-Festival (Österreich), dem Warschauer
Herbst (2008) und dem 13. Ludwig van Beethoven Osterfestival in Warschau auf. Für die Capriccio
Plattenfirma hat er mit LEOPOLDINUM das Gesamtwerk für Streichorchester von Ernst Krenek aufgenommen,
und für CD Accord – Werke von Beethoven, Schönberg und Lutosławski.
Der Künstler spielt das Instrument von Giovanni Battista Guadagnini aus dem Jahre 1754.
NFM LEOPOLDINUM Kammerorchester Wrocław
Das NFM LEOPOLDINUM Kammerorchester Wrocław entstand im Jahr 1978. Sein Name bezieht sich auf einen
der Prunkschätze der mitteleuropäischen Barockarchitektur – auf die wegen ihrer ausgezeichneten Akustik
berühmt gewordene Leopoldinum-Aula der Universität Wrocław.
Das aus den hervorragenden Musikern bestehende LEOPOLDINUM-Ensemble fand in Polen und im Ausland
große Anerkennung sowohl bei Zuhörern wie auch bei Kritikern. Das Ensemble trat auf folgenden Bühnen
auf: in der Philharmonie und im Schauspielhaus in Berlin, im Tivoli Konzertsaal in Kopenhagen, Teatro
Victoria Eugenia in San Sebastian, wie auch auf folgenden Festivalen: Arcana (Sankt Gallen), Brücken-Festival
und GottfriedVonEinem-Tage in Österreich, Flanders Festival und Europalia in Belgien, Muziekfestival West-Brabant in Holland, Bodenseefestival und Weilburger Schlosskonzerte in Deutschland, in Echternach in
Luxemburg, Périgord Noir in Frankreich, Estoril in Portugal und auch bei vielen anderen Festivalen in Polen,
u.a. Warschauer Herbst, Ludwig van Beethoven Osterfestival, Wratislavia Cantans, Musica Polonica und
Electronica Nova.
Seit 2007 ist der Geiger und Dirigent Ernst Kovacic LEOPOLDINUMs künstlerischer Leiter. Das Orchester hat
einige zehn CDs aufgenommen, von denen eine – Rossini Gala, aufgenommen mit Ewa Podleś (Kontra-Alt)
– von der Phono-Akademie mit dem Fryderyk-Preis 1999 ausgezeichnet wurde. Unter Leitung von Ernst
Kovacic hat es schon sechs CDs aufgenommen, von denen die Ernst Krenek – Symphonic Elegy hoch in den
Prestige-Musikzeitschriften „Diapason“, „Fanfare“ und „The Strad“ geschätzt wurden.
27
Ernst Kovacic
violinist, conductor
Vienna with its creative tensions between tradition and innovation provided the musical background in which
Ernst Kovacic grew up and developed his vision of form, sound and interpretation. With his interpretations of
Bach’s solo sonatas, Mozart’s violin concertos and his involvement in New Music, Ernst Kovacic soon established
his position as one of the leading violinists of his generation.
Many composers, such as Krenek, Cerha, HK Gruber, Schwertsik, Holloway, Osborne, Eröd, Haas, Furrer, Bates,
and others, have dedicated their works to Ernst Kovacic. In the recent seasons he has given, among others,
the world premieres of violin concertos by Beat Furrer, Django Bates and Friedrich Cerha with the Vienna
Philharmonic Orchestra, the London Sinfonietta and the RSO Vienna. In the season 2008–09 he premiered
Clemens Gadenstätter’s new Violin Concerto with Klangforum Wien at the Wien Modern Festival.
As the soloist of prominent orchestras in Europe, Asia, Africa, America and Australia Ernst Kovacic has played
under such conductors as Franz Welser-Möst, Sir Roger Norrington, Sir Simon Rattle, Esa-Pekka Salonen,
Michael Gielen, and Heinz Karl Gruber. He has taken part in festivals in Salzburg, Vienna, Graz (Styriarte),
Grafenegg, Bregenz, Berlin, Ravenna, Edinburgh, Schleswig-Holstein, Oslo (Ultima), Sankt Gallen (Arcana),
Malmö (Music and Art Around), London (BBC Proms), and others.
As directing soloist and conductor, Ernst Kovacic collaborates with many chamber orchestras: from 1996
to 1998 he was artistic director of the Vienna Chamber Orchestra. Among others, he has played with the
Scottish, Irish and English Chamber Orchestras, the Northern Sinfonia, the Britten Sinfonia, Stuttgart Chamber
Orchestra, St Paul’s Chamber Orchestra, the Norwegian Chamber Orchestra, the Klangforum Wien, the Ensemble
Modern, Camerata Salzburg, Camerata Bern and Deutsche Kammerphilharmonie from Bremen.
Since 2008 he has been a member of the Zera Trio with Steven Dann and Anssi Karttunen.
28
In 2007 he took over the artistic direction of the NFM Wrocław Chamber Orchestra LEOPOLDINUM in Poland.
With this orchestra he appeared at the Flanders Festival, Brücken-Festival (Austria), Warsaw Autumn (2008),
the 13th Ludwig van Beethoven Easter Festival in Warsaw. With LEOPOLDINUM, he has recently recorded
complete works for string orchestra by Ernst Krenek for the Capriccio label and Beethoven’s, Schönberg’s
and Lutosławski’s compositions for CD Accord.
Ernst Kovacic plays a violin made by Giovanni Battista Guadagnini in 1753.
NFM Wrocław Chamber Orchestra LEOPOLDINUM
The Orchestra was founded over 30 years ago. Its name refers to the name of one of the most precious monuments of Central Europe’s Baroque architecture: the Aula Leopoldina at Wrocław University, famous for its
marvellous acoustics.
The ensemble, bringing together outstanding musicians, earned substantial critical and public acclaim after
making its appearance at such venues as: the Philharmonie and Schauspielhaus in Berlin, Tivolis Koncertsal
in Copenhagen, Teatro Victoria Eugenia in San Sebastian; as well as festivals: Arcana (Sankt Gallen), GottfriedVonEinem-Tage and Brücken-Festival in Austria, Flanders Festival and Europalia in Belgium, Muziekfestival
West-Brabant in the Netherlands, Bodenseefestival and Weilburger Schlosskonzerte in Germany, Echternach
Festival in Luxembourg, Périgord Noir in France, Estoril in Portugal, and in Poland: the Warsaw Autumn,
Ludwig van Beethoven Easter Festival, Wratislavia Cantans as well as Musica Polonica and Electronica Nova.
Since 2007, the post of artistic director of the Orchestra has been held by Ernst Kovacic – a violinist and
conductor.
The Orchestra has recorded several albums, including Rossini Gala with Ewa Podleś (contralto), which received
the Polish Phonographic Academy Award Fryderyk 1999. Under the direction of Ernst Kovacic, the Orchestra
has so far recorded six CD’s. The album Ernst Krenek – Symphonic Elegy has been highly praised in the prestigious music magazines “Diapason”, “Fanfare” and “The Strad”.
29
30
Muzycy, którzy wzięli udział w nagraniu tej płyty
Musikers, die an dieser CD-Aufnahme teilgenommen haben / Musicians who took part in the recording of this CD
Ernst Kovacic – dyrygent / Dirigent / conductor
skrzypce I / 1. Violinen / 1st violins
Christian Danowicz koncertmistrz / Konzertmeister / leader
Agata Jeleńska
Lilianna Koman-Blicharska
Anna Szufłat
Jowita Kłopocka
Jacek Greń
skrzypce II / 2. Violinen / 2 violins
Tymoteusz Rapak
Dorota Pindur
Arkadiusz Pawluś
Mirosław Dzięcielski
Bożena Wikar
Karolina Krężelewska
nd
altówki / Bratschen / violas
Michał Micker
Tomasz Pstrokoński-Nawratil
Konstanty Poźniak
Daria Ujejska
wiolonczele / Violoncelli / cellos
Marcin Misiak
Jakub Kruk
Jacek Francuz
Bożena Papała
kontrabasy / Kontrabässe / double basses
Mirosław Mały
Paweł Jabłczyński
Barbara Migurska Kierownik Organizacyjny Orkiestry
Orchestermanager / Manager of the Orchestra
Filharmonia Wrocławska im. Witolda Lutosławskiego
Witold Lutosławski Wrocław Philharmonie/Philharmonic
Andrzej Kosendiak Dyrektor Generalny
Der Generaldirektor / General Director
www.leopoldinum.art.pl
31
Nagrano w Sali Koncertowej im. Jana Kaczmarka Radia Wrocław, 27-29 września 2010
Aufnahme aus dem Jan-Kaczmarek-Konzertsaal der Radio Wrocław, 27-29 September, 2010
Recorded at Jan Kaczmarek Concert Hall of Radio Wrocław, September 27-29, 2010
Reżyseria nagrania / Tonmeister / Recording producers: EWA LASOCKA, ANTONI GRZYMAŁA
Montaż / Aufnahmemontage / Editing: EWA LASOCKA, ANTONI GRZYMAŁA
Mastering: EWA LASOCKA, ANTONI GRZYMAŁA
Producent wykonawczy / geschäftsführender Produzent / Executive producer: BARBARA MIGURSKA, MARTA NIEDŹWIECKA
Redakcja / Redaktion / Editor: AGNIESZKA KURPISZ
Übersetzung: AGNIESZKA KŁOPOCKA, PIOTR MACULEWICZ
Translations: TOMASZ ZYMER
Zdjęcia / Fotos / Photos: ŁUKASZ RAJCHERT
Opracowanie graficzne / Graphischer Entwurf / Graphic design: TADEUSZ KAZUBEK
Okładka oparta na zdjęciu / CD-Umschlag basiert auf dem Foto / Cover based on photo by:
HONDA JANAK (hondaj2006/flickr.com)
ACD 168-2
© 2010 Filharmonia Wrocławska ® 2011 CD ACCORD
www.cdaccord.com.pl
e-mail: [email protected]
Distributed in Poland by Universal Music Polska
Worldwide distribution by Naxos
NARODOWE FORUM MUZYKI Wrocław – Polska
Wielkie otwarcie jednej z najbardziej prestiżowych sal koncertowych – Narodowego Forum Muzyki nastąpi
wkrótce we Wrocławiu.
Narodowe Forum Muzyki pomieści: salę koncertową na ok. 1800 miejsc, trzy sale kameralne, sale prób,
pomieszczenia konferencyjno-biurowe, studio nagrań, przestrzeń wystawienniczą, podziemny parking.
Narodowe Forum Muzyki będzie obiektem o najnowocześniejszych założeniach architektonicznych,
zaprojektowanym przez Autorską Pracownię Architektury Kuryłowicz & Associates. Najwyższy poziom
akustyki zapewniają specjaliści z firmy Artec Consultants Inc.
NFM będzie siedzibą licznych zespołów Filharmonii Wrocławskiej oraz festiwali.
Projekt prowadzi Andrzej Kosendiak – pełnomocnik Prezydenta Wrocławia.
Projekt „Budowa Narodowego Forum Muzyki we Wrocławiu” współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach XI Priorytetu Kultura i Dziedzictwo Kulturowe, działanie 11.2:
„Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym” Programu Operacyjnego Infrastruktura
i Środowisko.
NATIONALES FORUM DER MUSIK Wrocław – Polen
Die feierliche Eröffnung einer der renommiersten Konzertsäle in Polen, des sog. Nationalen Forums
der Musik (NFM), findet demnächst in Wrocław statt.
Das Nationale Forum der Musik beherbergt einen Konzertsaal für ca. 1800 Zuhörer, drei Kammersäle,
Proberäume, Konferenz- und Büroräume, Ausstellungsräume, ein Aufnahmestudio und eine Tiefgarage.
Als Projekt der Architekturbüro Kuryłowicz & Associates entspricht NFM modernsten architektonischen
Anforderungen. Die ideale Akustik im NFM ist dem Team der Experten der Firma Artec Consultans Inc
zu verdanken.
Das NFM wird zum Sitz der zahlreichen Ensembles der Philharmonie Wrocławs, sowie verschiedener Festivals.
Das Projekt wird vom Andrzej Kosendiak, dem Bevollmächtigten des Stadtpräsidenten geleitet.
Das Projekt „Entstehung des Nationalen Forums der Musik in Wrocław“ wird von EU-Fördermitteln des Europäischen
Fonds für regionale Entwicklung (EFRE) mitfinanziert im Rahmen des Operationsprogramms Infrastruktur und Umwelt,
Priorität 11. Kultur und Kulturschutz, Maßnahme 11.2: „Entwicklung und Verbesserung der Kulturinfrastruktur
mit überregionaler Bedeutung“.
NATIONAL FORUM OF MUSIC Wrocław – Poland
One of the world’s most prestigious concert halls – National Forum of Music is going to have its grand
opening soon in Wrocław, Poland.
National Forum of Music will include: the main concert hall with 1800 seats, three chamber halls, rehearsal
rooms, conference and office space, a recording studio, exhibition space and an underground parking lot.
Excellent acoustics are designed by Artec Consultants Inc. As a remarkable architectural concept
designed by APA Kuryłowicz & Associates, NFM will surely become a symbol of the city and a magnet for
incredible artistic events!
The NFM will be the home venue of numerous festivals and ensembles of the Wrocław Philharmonic.
The project is managed by Andrzej Kosendiak – acting on behalf of the Mayor of Wrocław.
The Project National Forum of Music in Wrocław is co-funded by the European Regional Development Fund within the
framework of the Priority Axis 11th Culture and Cultural Heritage under the Operational Programme Infrastructure and
Environment – Measure 11.2: Extension and improvement of cultural infrastructure and improvement of access to culture.
Leo Festiwal
NFM Wrocławska Orkiestra Kameralna LEOPOLDINUM w maju 2009 roku zainicjowała organizację LEO Festiwalu.
Pomysłodawcą Festiwalu był Andrzej Kosendiak, a autorem formuły programowej szef artystyczny Orkiestry
Ernst Kovacic. Podczas festiwalowych koncertów obok prezentacji rozległego repertuaru duże znaczenie ma
nawiązywanie dialogu z innymi dziedzinami sztuki: architekturą, poezją, tańcem, filmem, sztukami plastycznymi,
przedsięwzięciami teatralnymi. Twórcy festiwalu wyznają zasadę, że sztuka i muzyka spełniają bardzo istotne
funkcje w życiu społecznym, stąd pragną prowadzić dialog z publicznością i są głęboko zainteresowani
potrzebami społeczności Wrocławia i regionu.
Leo Festival
Das NFM LEOPOLDINUM Kammerorchester Wrocław initiierte im Mai 2009 das LEO Festival. Andrzej Kosendiak
gab die Idee dazu und Ernst Kovacic, der künstlerische Leiter des Orchesters, entwickelte das Programm des
Festivals. Neben einem breiten Spektrum von musikalischen Aufführungen ist die Hauptidee des Festivals das
Ineinandergreifen und der Dialog zwischen verschiedenen Kunstarten: Architektur, Poesie, Tanz, Film, bildende
Kunst und Theater. Die Gründer dieses Festivals folgen ihrer Überzeugung, dass Kunst und Musik eine
wesentliche Funktion im Leben der Gesellschaft erfüllen. Um die Bedürfnisse der Breslauer kennen zu lernen,
suchen sie auf diesem Weg einen Dialog mit ihrem Publikum.
Leo Festival
In May 2009 the NFM Wrocław Chamber Orchestra LEOPOLDINUM started organizing the LEO Festival. The author
of the idea was Andrzej Kosendiak, and the festival programme was prepared by the orchestra’s artistic director
Ernst Kovacic. The most important aspect of the festival, apart from the presentation of a vast musical repertoire,
is the dialogue with other disciplines of art, such as architecture, poetry, dance, cinema, visual arts and theatre
projects. The founders of the Festival believe that art and music play a very important role in our social life.
For this reason, they wish to engage in a dialogue with the audience and are deeply involved in the needs
of Wrocław’s communities, both in the city and the region.
Johann Sebastian Bach
[ 1]
Contrapunctus I from Kunst der Fuge BWV 1080
3:01
Wolfgang Amadeus Mozart
[ 2]
[ 3]
Adagio and Fugue in C minor KV 546
Adagio
Fugue
3:02
3:59
Robert Schumann
[ 4]
Fugue No. 5 from Six Fugues on the Name of BACH Op. 60
(arr. by Paul Angerer)
2:19
Carl Reinecke
Fughetta gioiosa from Serenade in G minor Op. 242
4:23
The Art of Fugue
[ 5]
Hanns Eisler
[ 6]
Fugue for strings from triptych Das Vorbild
3:30
Benjamin Britten
[ 7]
[8]
Prelude and Fugue for 18 strings Op. 29
Prelude
Fugue
3:38
6:37
Henry Purcell
Fantasia upon One Note
2:20
l
[ 9]
[10]
[11]
Bachianas brasileiras No. 9
Prelude
Fugue
1:58
5:42
Arthur Honegger
[12]
[13]
[14]
Prélude, arioso et fughette sur le nom de Bach
(arr. by Arthur Hoérée)
Prélude
Arioso
Fughette
1:53
3:07
1:39
Erich Zeisl
Scherzo and Fugue for string orchestra
[15] Scherzo
[16] Fugue
5:55
4:29
© 2010 Filharmonia Wrocławska
® 2011 CD ACCORD
ACD 168-2
LEOPOLDINUM / KOVACIC
Art of Fugue
Sztuka fugi
Heitor Villa-Lobos
Moritz Moszkowski
[17]
[18]
Prelude and Fugue Op. 85
Prelude
Fugue
4:31
6:18
total time: 69:21
ACD 168-2
NFM Wrocławska Orkiestra Kameralna LEOPOLDINUM
NFM LEOPOLDINUM Kammerorchester Wrocław
NFM Wrocław Chamber Orchestra LEOPOLDINUM
ERNST KOVACIC
dyrygent / Dirigent / conductor
MADE IN POLAND