SZLIFOWANIE DIAMENTÓW

KSZTAŁCENIE I WYCHOWANIE
SZLIFOWANIE
DIAMENTÓW
Szlifowanie diamentów to żmudna, długotrwała, wymagająca wielkiej cierpliwości
praca. Jednak efekt potrafi wynagrodzić wszystko – w ręku mistrza skrzy się brylant,
obiekt westchnień, przedmiot pożądania… Łacińskie diamentum znaczyło tyle,
co niezniszczalny, niepokonany, i odnosiło się do charakterystycznej cechy
tego minerału, najtwardszej substancji w przyrodzie.
O szlifowaniu rozproszonych po Małopolsce „diamentów”
z Krystyną Dynowską-Chmielewską – kierownikiem
projektu „DiAMEnT” – rozmawia Dorota Kulesza.
Pani pierwsze skojarzenie ze słowem diament?
Pierwsze jest oczywiste… coś do oszlifowania, coś do zamiany
w brylant, ale to nie jedyny trop. Słowo diament jest akronimem myśli przewodniej, która towarzyszy projektowi: dostrzec
i aktywizować możliwości, energię, talenty. „DiAMEnT” ma na
celu wydobycie możliwości tkwiących w zdolnych uczniach,
ale także we wszystkich tych, którzy mogą i chcą ich wspierać.
Czyli nie przesłanie Norwida?
Wiersz Norwida możemy dopisać do listy skojarzeń…
Kiedy rozpoczęła się przygoda z „DiAMEnT-em”?
Pomysł na to, żeby w Małopolsce stworzyć system pracy
z uczniami zdolnymi, zrodził się w 2008 roku, wyszedł ze strony zarządu województwa małopolskiego, a inicjatorem całego
przedsięwzięcia jest wicemarszałek Roman Ciepiela. Początkowo myśleliśmy o realizacji projektu w ramach III Priorytetu
POKL. Kiedy nie udało się uzyskać dofinansowania, zapadła
decyzja o realizacji „DiAMEnT-u” w ramach komponentu regionalnego. Od lutego 2009 r., „Diament” jest realizowany jako
projekt systemowy o charakterze innowacyjnym.
Krystyna Dynowska-Chmielewska – nauczyciel konsultant w Małopolskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli, kierownik projektu „DiAMEnT”, współautorka merytorycznych i organizacyjnych założeń projektu; absolwentka filologii polskiej i nauk społecznych, zdobyła kwalifikacje w zakresie organizacji
i zarządzania w oświacie, andragogiki; uczestniczka ogólnopolskich programów, m.in. Nowa Szkoła
(grupa 100/1), Gimnazjum 2002, Wizytator; promotor nowej podstawy programowej MEN.
32
Wywiad_diament.indd 32
Czy jest Pani związana z „DiAMEnT-em” od początku?
Tak. Byłam w grupie osób, które prowadziły pierwsze rozmowy
o kształcie projektu, następnie koordynowałam pracę zespołu, pracującego nad szczegółową koncepcją i przygotowującego wniosek o dofinansowanie, a od początku jego realizacji
jestem kierownikiem projektu.
Minęły prawie 2 lata od tych pierwszych rozmów… Czy idea
początkowa przeszła pomyślnie starcie z rzeczywistością?
Myślę, że jeszcze za wcześnie na formułowanie ostatecznych
wniosków. Od stycznia tego roku zaczęliśmy tzw. okres testowania, czyli taki etap projektu, na którym sprawdzamy, jak
Magazyn Dyrektora Szkoły – Sedno
10/19/10 3:02:56 PM
PROJEKT „DIAMENT”
KSZTAŁCENIE I WYCHOWANIE
wszystkie wypracowane narzędzia, programy sprawdzają się
w praktyce. „DiAMEnT” jest realizowany w takim kształcie, w jakim został stworzony i staramy się dążyć do osiągnięcia założonych celów. Dzisiaj z całą pewnością mogę powiedzieć, że
udało nam się opracować wszystkie, używając nomenklatury
POKL-owskiej, produkty projektu, a więc programy, testy do diagnozy uzdolnień, koncepcje i opracowania – powstały terminowo
i w zaprojektowanym kształcie.
i trudniej dostrzec ucznia uzdolnionego w tych obszarach. Ma to
swoje przełożenie na narzędzia badawcze. Myślę, że szczególnie trudne było zbudowanie testu pisemnego, sprawdzającego
uzdolnienia z przedsiębiorczości. Wydaje mi się, że ciekawe były
testy z matematyki czy języka angielskiego, gdzie część badająca uzdolnienia była innowacyjna, o wysokim poziomie trudności
i – to, co teraz powiem, jest na razie tylko intuicyjne – sądzę, że
skutecznie pomaga rozpoznać uzdolnienia uczniów.
Zatrzymajmy się na moment na diagnozie uzdolnień. Wydaje
się, że objęcie tak dużej próby uczniów testem uzdolnień kierunkowych jest chyba – jak do tej pory – największym badaniem
uzdolnień w Polsce (z grupy 25 123 uczniów piszących test
w całym województwie do zajęć pozaszkolnych zostało zakwalifikowanych 12 966 osób, czyli 51,61% badanych). Czy to nie
jest według Pani jeden z największych sukcesów projektu?
„DiAMEnT” jest projektem innowacyjnym w wielu wymiarach,
ale zgadzam się, że diagnoza stanowi jeden z najbardziej innowacyjnych i najtrudniejszych jego elementów, bo tak naprawdę nie mamy w Polsce doświadczeń w badaniu uzdolnień
w systemowy, kompleksowy sposób. Rzecz jasna, bada się np.
potencjał intelektualny uczniów w poradniach, wykonuje się
testy predyspozycji w momencie przyjmowania do klas czy
szkół językowych, ale takiego badania o charakterze systemowym na pewno do tej pory nie było. Tak więc jest to novum. Badanie jest dwuetapowe, tzn. zaczęliśmy od nominacji nauczycielskich, a potem dokonaliśmy ich weryfikacji poprzez test.
Składał się z on z testu osiągnięć i z testu uzdolnień. I właśnie
ten drugi test, pisany przez uczniów, uważam za szczególne
osiągnięcie „DiAMEnT -u”.
Potwierdzają to zresztą sami nauczyciele… No właśnie – rola nauczycieli podczas nominacji wydaje się być kluczowa, prawda?
Staraliśmy się przed nominacjami przygotować dyrektorów szkół,
wyjaśniając na konferencjach, czego po tych nominacjach oczekujemy. Wyjaśnialiśmy, że chodzi nam o ucznia zdolnego nie w tzw.
rozumieniu społecznym, z najwyższą średnią i „paskiem”, ale takiego, który ma wyraźne predyspozycje w dziedzinach, o których
tu rozmawiamy. Niestety, nie wszyscy nauczyciele do końca zastosowali się do takiego właśnie modelu nominacji, o czym mówili potem sami na spotkaniach. Często dzielili się takimi stwierdzeniami, że chyba nie do końca zrozumieli, jak przeprowadzić nominacje, mimo że otrzymali od nas arkusze, ze sformułowanymi
kryteriami. Być może więc część nominacji jest obarczona błędem, ale wiem też, że w wielu szkołach doskonale sobie z nominacjami poradzono.
Obie doskonale wiemy, jak wiele jest definicji w literaturze
przedmiotu, nie mogę nie zapytać o Pani szczególnie ulubioną definicję ucznia zdolnego. Prawdopodobnie wpisuje się
w ideę projektu…
To jest i moja ulubiona definicja, i jedna z podstaw teoretycznych
całej, mocno rozbudowanej koncepcji psychologiczno-pedagogicznej „DiAMEnT-u”. Podstawą do myślenia o uczniu zdolnym
jest dla nas tzw. trójpierścieniowy model zdolności Renzulliego.
Zakłada on, że o zdolnościach możemy mówić wtedy, kiedy
współwystępują ze sobą trzy komponenty: wysoki potencjał intelektualny, wysoki poziom twórczości i wysoki poziom motywacji. W ten sposób chcemy myśleć o uczniu zdolnym, co z kolei
determinuje to, jak chcemy z tym uczniem pracować.
Przypomnijmy – uzdolnienia kierunkowe badane były z matematyki, języka angielskiego, przedsiębiorczości i technologii informacyjno-komunikacyjnej. Jesteście Państwo na etapie opracowywania raportu z diagnozy, czy już można sformułować
jakieś wnioski?
Pierwszy wniosek jest taki, że najwięcej uczniów zostało zgłoszonych drogą nominacji nauczycielskich w zakresie matematyki i języka angielskiego – jest to więc najliczniejsza próba badawcza uprawniająca do wysnuwania miarodajnych wniosków. Ubiega Pani moje pytanie… jak w takim razie będzie wyglądaMoże to świadczyć na przykład o tym, że uzdolnienia kierun- ła praca z uczniami na zajęciach?
kowe z informatyki czy przedsiębiorczości są trudniej mierzalne Jest kilka kierunków, które jednocześnie pokazują nasz sposób
myślenia o systemie pracy z uczniem zdolnym. Tak więc na etapie klas I–III dajemy nauczycielom możliwość wykorzystania
„DiAMEnT”
programu z zakresu rozwijania twórczego myślenia, który nie
jest programem kierowanym do uczniów zdolnych, ale może
Projekt systemowy województwa małopolskiego, realizowany
być realizowany z całą klasą jako program uzupełniający. Na
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Priorytet 9.6),
bazie wzmocnionej twórczości oferujemy dopiero od IV klasy
jako projekt innowacyjny z komponentem ponadnarodowym. Liszkoły podstawowej zajęcia dla uczniów o uzdolnieniach kiederem projektu jest Małopolskie Centrum Doskonalenia Nauczyrunkowych, wyłonionych drogą diagnozy i to są zajęcia o chacieli, partnerami: Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis Unirakterze pozaszkolnym. Chcemy w całym województwie stwoversity z siedzibą w Nowym Sączu oraz National-Louis University
rzyć sieć ośrodków pozaszkolnych wspierających rozwój uzdolw Chicago. Cel projektu to stworzenie systemu pracy z ucznianień poznawczych. Dodatkowe formy wsparcia to szkoły letmi zdolnymi w województwie małopolskim. Odbiorcami różnych
nie i e-lerningowe koła naukowe – te ostatnie też chcemy realizować innowacyjnie, czyli z wykorzystaniem kadry naszego
form wsparcia jest ok. 15 000 uczniów i ok. 6 000 nauczycieli.
partnera zagranicznego – National Louis University w Chicago
Listopad 2010 (nr 9)
Wywiad_diament.indd 33
33
10/19/10 3:02:56 PM
KSZTAŁCENIE I WYCHOWANIE
INTEGRACJA W PRAKTYCE
i autorskiej platformy edukacyjnej, opracowanej przez nowosądecką Wyższą Szkołę Biznesu. To jest główny zakres wsparcia
uczniów zdolnych. Gdybym chciała powiedzieć o towarzyszącej nam idei, to zakładamy uzupełnienie oferty proponowanej
przez system edukacyjny, dlatego nie myślimy o przygotowywaniu do konkursów i olimpiad, o stypendiach, bo to wszystko
już jest. Sądzimy, że proponowane w projekcie rozwiązania
mogą być drogą do innego postrzegania pracy z uczniem
zdolnym – do wspierania jego twórczości, wzmacniania motywacji, rozwijania kompetencji ponadprzedmiotowych.
Metoda wybrana do prowadzenia zajęć pozaszkolnych to metoda projektu, ale oparta na strategii PBL, czy inaczej – pracy
poprzez rozwiązywanie problemu. Właśnie ta formuła jest podstawą definicji wprowadzanego obowiązkowo do realizacji projektu edukacyjnego, zgadza się?
Jeśli chcemy myśleć o pracy z uczniem zdolnym jako wzmacnianiu go w twórczym myśleniu, w samodzielności, w docieraniu do źródeł wiedzy (mogłabym tu tę listę jeszcze rozbudowywać), to musimy znaleźć takie rozwiązania metodyczne, które
będą najskuteczniejsze w osiąganiu tych właśnie celów. Pracę
uczniów metodą projektu ze strategią PBL obserwowaliśmy
w Stanach i uważamy, że warto ją przenieść na polski grunt.
Być może to droga do większej ilości patentów i laureatów Nagrody Nobla?
Zdecydowanie tak! Przecież mamy do czynienia ze swoistym
paradoksem – z jednej strony nasi uczniowie wygrywają międzynarodowe konkursy, ale kiedy przychodzi do rywalizacji naukowej później, w dorosłym życiu, to się okazuje, że my gdzieś
tam giniemy. Podczas wizyty studyjnej w Chicago uderzyło
mnie, że tam, pracując z uczniem zdolnym, nie myśli się o jednorazowym zwycięstwie w konkursie, a bardziej o budowaniu
twórczego potencjału oraz wdrażaniu do wykonywania ćwiczeń i rozwiązywania problemów o charakterze praktycznym.
Czyli szlifujemy diamenty, żeby pokazywać brylanty?
Tak. Z całą pewnością.
Marzenie?
Bardzo zależy mi na tym, aby to, co zostanie wypracowane przez
„DiAMEnT”, po zakończeniu projektu żyło własnym życiem dalej
i stało się elementem praktyki edukacyjnej, nie tylko w Małopolsce.
Dorota Kulesza – dyrektor Gimnazjum Niepublicznego w Zabierzowie Bocheńskim, członek zarządu Polskiego Stowarzyszenia Kreatywności, członek OSKKO.
Informacja
PROJEKT „REMIKSUJEMY BIBLIOTEKĘ”
remiksy słowno muzyczne i darmowe audiobooki lektur szkolnych
Projekt Fundacji Nowoczesna Polska “Remiksujemy bibliotekę” przygotuje młodych ludzi do twórczego i krytycznego korzystania z mediów i nowoczesnych technologi informacyjnych poprzez organizację cyklu warsztatów medialnych skierowanych do młodzieży oraz ogłoszenie otwartego konkursu na najlepszy remiks słowno-muzyczny klasyki polskiej
literatury. W jury konkursu zasiadają znani muzycy - Duże Pe, Pablopavo oraz DJ Kwazar. Warsztaty realizowane będą
wspólnie z trzema bibliotekami publicznymi z różnych rejonów Polski.
Biblioteki pomagają nam w nawiązaniu kontaktu z lokalną młodzieżą, zorganizowaniu sal i sprzętu na warsztaty oraz zapraszają do siebie młodzież i prowadzących na spotkania podsumowujące. Angażują się również w promocję projektów
i udostępniają na swych stronach zarówno materiały informacyjne, jak i utwory tworzone w ramach warsztatów. Dodatkowym efektem współpracy nawiązanej z biblioteką z Podkowy Leśnej jest wspólny konkurs na komiksy promujące Wolne
Lektury oraz działalność konsultantów ds remiksów - najbardziej aktywnych uczestników warsztatów, których Biblioteka
wspiera w dalszym promowaniu idei tworzenia z wykorzystaniem otwartych zasobów w sieci.
W czasie realizacji projektu zostanie również nagranych 12 godzin audiobooków lektur szkolnych do wykorzystania
przez uczestników warsztatów do tworzenia własnych literackich remiksów słowno-muzycznych. Wśród wybranych utworów znajdują się m.in. wiersze Bolesława Leśmiana i Miłosza Biedrzyckiego. Nagrane zostaną m.in. Wiktora Korzeniewskiego. Wszystkie audiobooki dostępne będą za darmo na otwartej licencji w internecie. Można je będzie odtwarzać
bezpośrednio z internetu lub ściągnąć na swój komputer czy urządzenie mobilne.
Projekt realizowany jest ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
blog projektu: remiksujemybiblioteke.blogspot.com
34
Wywiad_diament.indd 34
Magazyn Dyrektora Szkoły – Sedno
10/19/10 3:02:57 PM