PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA GIŻYCKO NA

Transkrypt

PROGRAM OCHRONY RODOWISKA
DLA MIASTA GI YCKO
NA LATA 2004 – 2011
(projekt)
GI YCKO, 2004
Program Ochrony rodowiska dla miasta Gi ycko na lata 2004 - 2011
2
SPIS TRE CI:
1. WPROWADZENIE _______________________________________________________ 7
2. METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU I UWARUNKOWANIA PROGRAMU__ 8
3. CHARAKTERYSTYKA MIASTA ___________________________________________ 11
3.1 INFORMACJE OGÓLNE _____________________________________________ 11
3.2 POŁO ENIE GEOGRAFICZNE I ADMINISTRACYJNE _________________ 12
3.2.1. POWI ZANIA Z INNYMI O RODKAMI_____________________________ 13
3.3 HISTORIA REGIONU________________________________________________ 13
3.4 ZABYTKI KULTURY MATERIALNEJ _________________________________ 15
3.5 WARUNKI KLIMATYCZNE __________________________________________ 19
3.6 UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI I GEOMORFOLOGIA ____________ 19
3.7 BUDOWA GEOLOGICZNA___________________________________________ 20
3.8 ANALIZA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA _______ 21
3.8.1 STRUKTURA U YTKOWANIA TERENU ____________________________ 21
3.8.2 DEMOGRAFIA ___________________________________________________ 23
3.8.3 ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE ___________________________________ 24
3.8.4. DZIAŁALNO GOSPODARCZA __________________________________ 24
4.1. UWARUNKOWANIA ZEWN TRZNE OPRACOWANIA PROGRAMU
OCHRONY
RODOWISKA DLA MIASTA GIZYCKA_____________________ 43
4.1.1.POLITYKA EKOLOGICZNA PA STWA _____________________________ 43
4.1.2. INTEGRACJA Z UNI EUROPEJSK _______________________________ 45
4.1.3. POLITYKA I STRATEGIA WOJEWÓDZTWA WARMI SKO MAZURSKIEGO ______________________________________________________ 46
4.1.4. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ CE Z PLANU ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA WARMI SKO – MAZURSIEGO ______ 47
4.1.5. OBOWI ZUJ CE AKTY PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY
RODOWISKA _______________________________________________________ 48
5. ZAŁO ENIA OCHRONY RODOWISKA DLA MIASTA GIZYCKA DO 2011 ROKU 49
5.1. GMINNE LIMITY RACJONALNEGO WYKORZYSTANIA ZASOBÓW
NATURALNYCH I POPRAWY STANU RODOWISKA _____________________ 49
5.2. NADRZ DNY CEL PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA DLA MIASTA
GI YCKA _____________________________________________________________ 50
5.3. PRIORYTETY EKOLOGICZNE ______________________________________ 50
6. POPRAWA JAKO CI RODOWISKA I BEZPIECZE STWA EKOLOGICZNEGO _ 52
6.1. JAKO
WÓD I STOSUNKI WODNE _________________________________ 52
6.1.1. STAN AKTUALNY _______________________________________________ 52
6.1.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA JAKO WÓD I STOSUNKI WODNE
_____________________________________________________________________ 58
6.1.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: JAKO WÓD I STOSUNKI
WODNE NA LATA 2004 - 2007 __________________________________________ 65
6.2 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE_____________________________________ 66
6.2.1 STAN AKTUALNY _______________________________________________ 66
3
6.2.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA: POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 68
6.3.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA: HAŁAS ______________________ 79
6.3.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: HAŁAS __________________ 85
6.4 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE ______________________ 86
6.4.1 STAN AKTUALNY _______________________________________________ 86
6.4.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA: PROMIENIOWANIE
ELEKTROMAGNETYCZNE ____________________________________________ 88
6.4.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: PROMIENIOWANIE
ELEKTROMAGNETYCZNE ____________________________________________ 91
6.5 POWA NE AWARIE I ZAGRO ENIA NATURALNE ____________________ 92
6.5.1 POWA NE AWARIE ______________________________________________ 92
6.5.2 ZAGRO ENIA NATURALNE_______________________________________ 93
6.5.3. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA: POWA NE AWARIE I
ZAGROZENIA NATURALNE ___________________________________________ 94
6.5.4. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: POW NE AWARIE I
ZAGRO ENIA NATURALNE ___________________________________________ 97
7. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE U YTKOWANIE
ZASOBÓW PRZYRODY ____________________________________________________ 98
7.1 OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU______________________________ 98
7.1.1 STAN AKTUALNY _______________________________________________ 98
7.1.1.4. Fauna. _________________________________________________________ 103
7.1.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA: OCHRONA PRZYRODY I
KRAJOBRAZU_______________________________________________________ 106
7.1.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: OCHRONA PRZYRODY I
KRAJOBRAZU_______________________________________________________ 113
7.2 SUROWCE MINERALNE ___________________________________________ 115
7.2.1 STAN AKTUALNY ______________________________________________ 115
7.2.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA: OCHRONA POWIERZCHNI
TERENU I ZASOBÓW KOPALIN _______________________________________ 116
7.3. GLEBY ___________________________________________________________ 118
7.3.1 STAN AKTUALNY ______________________________________________ 118
7.3.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA: GLEBY _____________________ 118
7.3.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: GLEBY _________________ 121
8. ZRÓWNOWA ONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I
ENERGII _______________________________________________________________ 122
8.1 RACJONALIZACJA U YTKOWANIA WODY DO CELÓW
PRODUKCYJNYCH I KONSUMPCYJNYCH______________________________ 122
8.2 ZMNIEJSZENIE ZU YCIA ENERGII _________________________________ 123
8.3 WZROST WYKORZYSTANIA ENERGII ZE RÓDEŁ ODNAWIALNYCH 123
8.4 ZMNIEJSZENIE MATERIAŁOCHŁONNO CI I ODPADOWO CI
PRODUKCJI __________________________________________________________ 124
9. WŁ CZANIE ASPEKTÓW EKOLOGICZNYCH DO POLITYK SEKTOROWYCH _ 125
9.1 ZAGADNIENIA OCHRONY RODOWISKA W UJ CIU SEKTOROWYM_ 125
9.1.1 PRZEMYSŁ _____________________________________________________ 125
4
9.1.2 TRANSPORT ___________________________________________________ 127
9.1.3 GOSPODARKA KOMUNALNA I BUDOWNICTWO ___________________ 127
9.1.4 REKREACJA I TURYSTYKA ______________________________________ 128
9.1.5. OHRONA ZDROWIA ____________________________________________ 128
9.1.6. AKTYWIZACJA RYNKU DO DZIAŁA NA RZECZ RODOWIKA _____ 129
10. EDUKACJA EKOLOGICZNA ___________________________________________ 129
10.1. DOTYCHCZASOWE DZIAŁANIA W ZAKRESIE PROMOCJI I EDUKACJI
EKOLOGICZNEJ______________________________________________________ 130
10.2 EDUKACJA EKOLOGICZNA POZASZKOLNA _______________________ 130
10.2.PROPONOWANE DZIAŁANIA W RAMACH EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
______________________________________________________________________ 130
11. ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU _______________________ 132
11.1. STAN AKTUALNY ________________________________________________ 132
12. ZARZ DZANIE OCHRON
RODOWISKA _______________________________ 138
12.1. INSTRUMENTY ZARZ DZANIA RODOWISKIEM __________________ 138
12.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE ______________________________________ 138
13. SPOSÓB KONTROLI ORAZ DOKUMENTOWANIA REALIZACJI PROGRAMU 148
14. ANALIZA MO LIWYCH DO ZASTOSOWA ROZWI ZA NA PODSTAWIE
OCENY INFRASTRUKTURY MIASTA, ORGANIZACJI WEWN TRZNEJ
I ZARZ DZANIA OCHRON RODOWISKA W MIE CIE ORAZ SYTUACJI
FINANSOWEJ ___________________________________________________________ 151
5
6
1. WPROWADZENIE
Post puj cy wielowiekowy rozwój cywilizacyjny, któremu towarzyszyło beztroskie
i nieograniczone korzystanie z dóbr przyrody, doprowadził do znacznej degradacji rodowiska
naturalnego. Efektem tego procesu było nie tylko zanieczyszczenie poszczególnych
komponentów rodowiska, ale tak e wyczerpywanie si zasobów surowcowych, gini cie
gatunków zwierz t i ro lin oraz pogorszenie stanu zdrowia ludno ci na terenach
przeobra onych na niespotykan dotychczas skal . W Polsce do lat 90-tych XX wieku
rodowisko było uwa ane za ródło surowców oraz rezerwuar odpadów i zanieczyszcze .
Nie trudno przewidzie , e takie podej cie do zagadnie z zakresu ochrony rodowiska
w krótkim czasie mogłoby doprowadzi do katastrofy. Obecnie przyjmuje si , e jednym
z najwa niejszych praw człowieka jest prawo do ycia w czystym rodowisku. Konstytucja
RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku stanowi, e Rzeczpospolita Polska zapewnia ochron
rodowiska kieruj c si zasad zrównowa onego rozwoju.
Zrównowa ony rozwój wi e si z prowadzeniem szerokiej działalno ci gospodarczej
i społecznej przy jednoczesnym niedopuszczeniu do dalszej degradacji rodowiska
naturalnego oraz z podejmowaniem działa zmierzaj cych do restytucji zniszczonych
elementów rodowiska. Istota zrównowa onego rozwoju polega zatem na pokryciu obecnych
potrzeb bez ograniczania mo liwo ci rozwoju przyszłym pokoleniom.
Ochrona rodowiska jest obowi zkiem władz publicznych, które poprzez swoj polityk
powinny zapewni bezpiecze stwo ekologiczne. Gminy nale do władz publicznych, zatem
tak e na nich spoczywa obowi zek wykonywania zada z zakresu ochrony rodowiska oraz
odpowiedzialno za jako
ycia mieszka ców. Dodatkowym wyzwaniem stało si przyszłe
członkostwo w Unii Europejskiej oraz zwi zane z nim wymogi – wdro enie unijnych
przepisów i osi gni cie standardów UE w zakresie ochrony rodowiska.
Efektywno działa z zakresu ochrony dziedzictwa przyrodniczego zale y przede wszystkim
od polityki i rozwi za przyj tych na szczeblu lokalnym oraz od pozyskania zainteresowania
i zrozumienia ze strony społeczno ci lokalnych. Działania takie, aby były skuteczne, musz
by prowadzone zgodnie z opracowanym uprzednio programem, sporz dzonym na podstawie
wnikliwej analizy sytuacji dla danego rejonu. Zadanie takie ma spełnia wieloletni program
ochrony rodowiska.
Program ochrony rodowiska na lata 2004 – 2011 jest dokumentem planowania
strategicznego, zawieraj cym cele i kierunki polityki prowadzonej przez Miasto Gi ycko
i okre laj cym wynikaj ce z nich działania. Tak uj ty Program b dzie wykorzystywany jako:
•
główny instrument strategicznego zarz dzania Miastem w zakresie ochrony rodowiska,
•
podstawa tworzenia programów operacyjnych i zawierania kontraktów z innymi
jednostkami administracyjnymi i podmiotami gospodarczymi,
•
przesłanka konstruowania bud etu Miasta,
•
płaszczyzna koordynacji i układ odniesienia dla innych podmiotów polityki ekologicznej
oraz podstawa do ubiegania si o fundusze celowe ze ródeł krajowych i Unii
Europejskiej.
7
Cele i działania proponowane w programie ochrony rodowiska posłu do kreowania
warunków dla takich zachowa ogółu społecze stwa Miasta Gi ycka, które słu y b d
poprawie stanu rodowiska przyrodniczego. Realizacja celów wytyczonych w programie
powinna spowodowa polepszenie warunków ycia mieszka ców przy zachowaniu walorów
rodowiska naturalnego na terenie Miasta.
Program ochrony rodowiska przedstawia aktualny stan rodowiska, okre la hierarchi
niezb dnych działa zmierzaj cych do poprawy tego stanu, umo liwia koordynacj decyzji
administracyjnych oraz wybór decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez ró ne podmioty
i instytucje. Sam program nie jest dokumentem stanowi cym, ingeruj cym w uprawnienia
poszczególnych jednostek administracji rz dowej i samorz dowej oraz podmiotów
u ytkuj cych rodowisko. Nale y jednak oczekiwa , e poszczególne jego wytyczne
i postanowienia b d respektowane i uwzgl dniane w planach szczegółowych i działaniach
inwestycyjnych w zakresie ochrony rodowiska.
Program ochrony rodowiska słu y b dzie koordynacji działa
rodowiska w Mie cie. Jego funkcje polega b d na:
zwi zanych z ochron
•
działaniach edukacyjno – informacyjnych, przekazywaniu ogółowi społecze stwa,
zainteresowanym podmiotom gospodarczym i instytucjom informacji na temat zasobów
rodowiska przyrodniczego oraz stanu poszczególnych komponentów rodowiska,
•
wskazywaniu tzw. gor cych punktów, czyli najwa niejszych zagro e
sposobów ich rozwi zywania,
•
promowaniu i wdra aniu zasad zrównowa onego rozwoju,
•
koordynacji działa zwi zanych z ochron rodowiska pomi dzy administracj publiczn
wszystkich szczebli oraz instytucjami i pozarz dowymi organizacjami ekologicznymi na
rzecz ochrony rodowiska w Mie cie,
•
ułatwieniu wydawania decyzji okre laj cych sposób i zakres korzystania ze rodowiska.
rodowiska gminy i
Zakłada si , e kształtowanie polityki ekologicznej w Gi ycku b dzie miało charakter procesu
ci głego, z jednoczesnym zastosowaniem metody programowania „krocz cego”, polegaj cej
na cyklicznym weryfikowaniu perspektywicznych celów w przekrojach etapowych
i wydłu aniu horyzontu czasowego Programu w jego kolejnych edycjach.
2. METODYKA
PROGRAMU
OPRACOWANIA
PROGRAMU
I
UWARUNKOWANIA
Jako punkt odniesienia dla programu ochrony rodowiska przyj to aktualny stan rodowiska
oraz stan infrastruktury ochrony rodowiska na dzie 31.12.2003 z uwzgl dnieniem
dost pnych danych za okres 2004 roku.
Sposób opracowania Programu został podporz dkowany metodologii wła ciwej dla
planowania strategicznego, polegaj cej na:
1. Okre leniu diagnozy stanu rodowiska przyrodniczego na terenie Miasta Gi ycka,
zawieraj cej charakterystyk poszczególnych komponentów rodowiska wraz z ich ocen ;
8
2. Okre leniu konstruktywnych działa maj cych na celu popraw stanu aktualnego
w zakresie ochrony rodowiska poprzez przedstawienie celów strategicznych, celów
długo- i krótkoterminowych oraz kierunków działa wraz z opracowaniem programów
operacyjnych dla poszczególnych segmentów rodowiska;
cele ekologiczne – cele, po osi gni ciu których ma nast pi poprawa danego elementu
rodowiska stanowi cy ostateczny efekt podejmowanych działa ;
kierunki działa – kierunki słu ce do osi gni cia wyznaczonych celów ekologicznych;
zadania ekologiczne – konkretne przedsi wzi cia prowadz ce do realizacji wyznaczonych
kierunków a tym samym celów ekologicznych. Zadania te maj charakter krótkookresowy
i winny by realizowane a do osi gni cia zało onego celu.
3. Przedstawieniu uwarunkowa realizacyjnych Programu w zakresie rozwi za
prawno-instytucjonalnych, ródeł finansowania, systemu zarz dzania rodowiskiem
i Programem;
4. Okre leniu zasad monitorowania efektów wdra ania Programu.
ródłami informacji dla Programu były materiały uzyskane z Urz du Miejskiego w Gi ycku,
Starostwa Powiatowego w Gi ycku, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w
Olsztynie, Wojewódzkiego Urz du Statystycznego, Urz du Marszałkowskiego Województwa
Warmi sko - Mazurskiego, Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej, Stra y
Po arnej, a tak e prace instytutów i placówek naukowo – badawczych z zakresu ochrony
rodowiska oraz gospodarki odpadami, jak równie dost pna literatura fachowa.
Koncepcja Programu oparta jest o zapisy nast puj cych dokumentów:
-
Prawo ochrony rodowiska z 27 kwietnia 2001 roku. Definiuje ono ogólne wymagania
w odniesieniu do programów ochrony rodowiska opracowywanych dla potrzeb
województw, powiatów i gmin.
-
Polityka ekologiczna pa stwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na lata
2007 – 2010”. Zgodnie z zapisami tego dokumentu Program winien definiowa :
- cele redniookresowe do 2011 roku
- zadania na lata 2004 – 2007
- monitoring realizacji Programu
- nakłady finansowe na wdro enie Programu
Cele i zadania uj te zostały w nast puj cych blokach tematycznych:
- cele i zadania o charakterze systemowym,
- ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne u ytkowanie zasobów przyrody,
- zrównowa one wykorzystanie surowców,
- jako
rodowiska i bezpiecze stwo ekologiczne.
9
Program ochrony rodowiska województwa warmi sko - mazurskiego. W dokumencie tym
okre lono długoterminow polityk ochrony rodowiska dla województwa, przedstawiono
cele krótkoterminowe i sposób ich realizacji, okre lono sposoby zarz dzania
rodowiskiem i aspekty finansowe realizacji programu.
Program ochrony rodowiska dla powiatu gi yckiego, w którym okre lono stan i zadania
z zakresu ochrony rodowiska dla poszczególnych gmin powiatu.
Wytyczne do sporz dzania programów ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym
i lokalnym, które podaj sposób i zakres uwzgl dniania polityki ekologicznej pa stwa
w programach ochrony rodowiska oraz wskazówki, co do zawarto ci programów.
W gminnym programie powinny by uwzgl dnione:
• zadania własne gminy (pod zadaniami własnymi nale y rozumie te przedsi wzi cia,
które b d finansowane w cało ci lub cz ciowo ze rodków b d cych w dyspozycji
gminy),
• zadania koordynowane (pod zadaniami koordynowanymi nale y rozumie pozostałe
zadania zwi zane z ochron
rodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów
naturalnych, które s finansowane ze rodków przedsi biorstw oraz ze rodków
zewn trznych, b d cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla centralnego, b d
instytucji działaj cych na terenie gminy, ale podległych bezpo rednio organom
centralnym).
10
3. CHARAKTERYSTYKA MIASTA
3.1 INFORMACJE OGÓLNE
Miasto Gi ycko jest stolic powiatu gi yckiego, utworzonego wraz z reform administracyjn
w 1999 roku. W skład powiatu wchodziły wówczas nast puj ce gminy:
- gminy miejskie: Gi ycko,
- gminy miejsko – wiejskie: Wegorzewo i Ryn,
- gminy wiejskie: Miłki, Kruklanki, Gi ycko, Wydminy, Pozezdrze, Budry i Banie Mazurskie.
Obecnie w skład powiatu gi yckiego (po 1 stycznia 2002 roku) wchodz :
- gminna miejska: Gi ycko,
- gmina miejsko – wiejska: Ryn,
- gminy wiejskie: Miłki, Kruklanki, Gi ycko, Wydminy,
Powierzchnia miasta Gi ycka liczy 1 387 ha i jest
zamieszkiwana przez 29 856 osoby (31.12.2002. GUS).
Miasto le y w północno-wschodniej cz ci Polski
(21°46' E - 54°02' N) na szlaku Wielkich Jezior
Mazurskich, na przesmyku mi dzy jeziorami Niegocin
i Kisajno.
Gi ycko jest miastem turystycznym o charakterze
usługowym. Około 80 % gruntów stanowi obszary nie
zwi zane z u ytkowaniem rolniczym. S to przewa nie
tereny zainwestowane i zwi zane z zabudow
mieszkaln . Lasy poło one s głównie w południowozachodniej cz ci miasta i stanowi około 7,5 %
powierzchni ogólnej. Pozostał cz
powierzchni
zajmuj u ytki rolne.
ródło:
Strategia
Zrównowa onego
Rozwoju miasta Gi ycka.
Pod wzgl dem zagospodarowania przestrzennego miasta, w obr bie Gi ycka mo na wyró ni
dwa wyra nie kompleksy: układ zabudowy miejskiej z przewag zabudowy mieszkalnousługowej oraz kompleks terenów le nych (wraz z Twierdz Boyen), terenów wojskowych,
usług, turystyki i obszarów mieszkalno-usługowych, poło onych w zachodniej cz ci miasta,
wzdłu szlaku pomi dzy jeziorami Niegocin i Kisajno.
Przewa aj c form zagospodarowania terenu stanowi wszelkie formy zwi zane z turystyk
i rekreacj . Gi ycko dzi ki swoim szczególnym walorom przyrodniczo – krajobrazowym
uznawane jest za jeden z głównych o rodków turystyczno – wypoczynkowych Pojezierza
Mazurskiego. Sytuacja taka sprzyja rozwojowi małych i rednich przedsi biorstw z bran y
turystycznej. Jednocze nie miasto jako siedziba powiatu stanowi wa ny punkt dyspozycyjno –
usługowy o ponadlokalnym znaczeniu dla Województwa Warmi sko – Mazurskiego. Oprócz
dwóch powy szych Gi ycko posiada funkcje przemysłow o znaczeniu lokalnym, zwi zan
z istniej cymi zakładami, przetwarzaj cymi surowce miejscowe (nieuci liwe dla
rodowiska) na skal lokaln .
11
Na terenie miasta funkcjonuje wiele podmiotów gospodarczych. S to zakłady reprezentuj ce
bran e takie jak: budownictwo, ciepłownictwo, turystyka, usługi, motoryzacja, elektryka.
Szczególnie wa ny dla miasta Gi ycka jest jego potencjał przyrodniczo – kulturowy,
warunkuj cy mo liwo ci rozwoju turystyki. Poło enie w centralnej cz ci szlaku Wielkich
Jezior Mazurskich sprzyja rozwojowi eglarstwa i kajakarstwa. Rejon ten stanowi baz
turystyczn dla mieszka ców nie tylko północno – wschodnich terenów kraju, ale całej
Polski. W ostatnich latach obserwuje si wzrost turystów zagranicznych, z których wi kszo
(około 70 %) stanowi Niemcy.
3.2 POŁO ENIE GEOGRAFICZNE I ADMINISTRACYJNE
Zgodnie z podziałem fizyczno – geograficznym (według Kondrackiego) gmina miejska
Gi ycko poło ona jest w granicach Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Poni ej
przedstawiono podział szczegółowy:
Podział fizyczno - geograficzny
Nazwa wydzielenia
Numer podziału
megaregion
prowincja
podprowincja
makroregion
mezoregion
Europa Wschodnia
Niziny Wschodniobałtycko – Białoruskie
Pojezierza Wschodniobałtyckie
Pojezierze Mazurskie
Kraina Wielkich Jezior Mazurskich
8
84
842
842.8
842.83
Rysunek 1 Poło enie miasta Gi ycko na tle s siaduj cych jednostek administracyjnych Polski
Pod wzgl dem administracyjnym Gi ycko poło one jest we wschodniej cz ci województwa
warmi sko - mazurskiego, na północny – wschód od Olsztyna. Miasto Gi ycko otoczone jest
ze wszystkich stron gmin wiejsk Gi ycko (rys. 1), która s siaduje z nast puj cymi
obszarami:
12
od północy z powiatem w gorzewskim,
od wschodu z gmin Kruklanki i Wydminy,
od południa z gmin Miłki i Ryn,
od zachodu z gmin Ryn.
3.2.1. POWI ZANIA Z INNYMI O RODKAMI
Gmina Gi ycko poło ona jest we wschodniej cz ci województwa warmi sko – mazurskiego,
w północnej cz ci powiatu gi yckiego. Pozostałe centra gmin powiatu gi yckiego
zlokalizowane s odpowiednio:
w kierunku północny – wschód: Kruklanki,
w kierunku południowy – wschód Wydminy,
w kierunku południowym: Miłki,
w kierunku południowo – zachodnim: Ryn.
Gi ycko oddalone jest od stolicy województwa Olsztyna o około 100 km. Miasto to ma
powi zania z innymi o rodkami głównie przez drogi krajowe i wojewódzkie.
Przez Gi ycko przebiega równie linia kolejowa na trasie Białystok – Olsztyn, która ł czy
miasto z najwa niejszymi o rodkami miejskimi na Mazurach..
3.3 HISTORIA REGIONU
Od dawnych czasów przesmyk mi dzy jeziorami Niegocin i Kisajno był szlakiem
wykorzystywanym przez ludzi. Stanowił on drog na trasie karawan kupców trudni cych si
handlem bursztynem. Było to miejsce w sam raz nadaj ce si dla obronno ci, mo na było tu
organizowa punkty oporu przed najazdami ze Wschodu i z Południa, a tak e w czasie wa ni
mi dzy s siaduj cymi plemionami. W kronikach mo na si doszuka zapisów okre laj cych,
e pierwsi mieszka cy przybyli tutaj dopiero w XIII w., natomiast studia archeologiczne
dowodz na niejednokrotne lady działalno ci ludzkiej w tym regionie na du o wcze niej.
W okresie przed chrystianizacj dzisiejszych Mazur teren ten le ał na granicy terytoriów
trzech s siaduj cych plemion pruskich: Sudów (Ja wingów), Galindów i Bartów.
Na przesmyku tym w ówczesnych czasach stało (ogromne na swe czasy) grodzisko. W 1008
r. Z inicjatywy biskupa Brunona z Kwerfurtu (ur. ok. 974, zm. 1009 r.) wyruszyła w te tereny
wyprawa maj ca na celu nawrócenie ludno ci tubylczej na wiar chrze cija sk . Misja
Brunona z Kwerfurtu została podj ta z inicjatywy i z poparciem Bolesława Chrobrego,
jednak e zako czyła si fiaskiem i m cze stwem misjonarza, wła nie, jak si wydaje,
w pobli u dzisiejszego Gi ycka. Pó niejsze wyprawy odbywały si ju na zasadzie
nawracania mieczem, gdy zamieszkuj ce te tereny poga skie ludy chciały zachowa sw
niezale no od innych władców, a przyj cie chrze cija stwa tak niezale no likwidowało.
Jako miejsce u yteczne dla karawan oraz obronno ci Niegoci ska twierdza stała na swoim
miejscu przez długie lata, natomiast pierwsze wsie powstały tutaj dopiero na przełomie XIV
i XV stulecia: Sterławki Wielkie (1387), Sterławki Małe (1407). Nieco pó niej, w połowie
XV wieku napływa zacz li tu liczniej osadnicy mazowieccy, szukaj cy nowych terenów pod
pług. Sytuacja odwróciła si całkowicie dopiero po wojnie 1454-1466 (a zwłaszcza po hołdzie
13
pruskim z 1525r.), gdy to dawne terytorium wielkich mistrzów jako lenno wcielono w granice
Polski. W czasie tym powstało tu du o traktów i innych mniejszych dróg maj cych znaczenie
o randze ogólno krajowej, ł cz cych takie miasta jak Lwów, Warszaw i Wilno z portami
morskimi Gda ska, Elbl ga, Braniewa i Królewca. Wynikało z tego kilka rzeczy. Po pierwsze
kraj uwolnił si od ci głych wojen prowadzonych przez braci zakonnych, tłumniej napływali
osadnicy, przeistaczaj c tutejsze bory w tereny rolnicze. Na ten okres przypada fakt nadania
wi kszo ci wsi powiatu gi yckiego przywilejów lokacyjnych. Jako pierwsza przywilej
lokacyjny otrzymała Nowa Wie , osiedle poło one nieopodal zamku „Loetzen” (tak nazywał
si ówcze nie gi ycki zamek). Przywilej ten ustalał prawa i obowi zki mieszka ców wsi
jakim podlegali. Wyznaczono granice nale ce do wsi, zezwolono jej mieszka com na wolny
połów ryb, bartnictwo i my listwo. Mieszka cy musieli tak e pełni rozmaite posługi na rzecz
zamku oraz proboszcza miejscowej parafii, poczynaj c od danin ró nego rodzaju, zarówno
w monecie jak i w naturaliach, utrzymaniu w porz dku mostu na drodze przy Niegocinie
a ko cz c na słu bie dla wielmo ów. Wie miała swój samorz d, a jego przewodnicz cy
posiadał uprawnienia do wyrokowania w drobnych sprawach cywilnych i karnych, a za
pełnion funkcj uposa ono woln ziemi i odsetkami od grzywien. Dokument lokacyjny
pochodzi z 1475r., sporz dzony został w j zyku niemieckim, natomiast przewodnicz cego
rady nazwano tam po polsku starost , co jest oczywistym dowodem, i wie miała polskich
mieszka ców w czasach, kiedy nad okolic jeszcze sprawował władz zakon.
W połowie XVI wieku wyst piła na tych terenach zaraza (przed któr ksi
Albrecht uciekł
z Królewca w lasy mazurskie), w wyniku czego Nowa Wie utraciła wi kszo mieszka ców,
jednak e w 1573 r. wkrótce po mini ciu epidemii zanotowano we wsi 64 luby, co stanowi
jawny dowód, e d uma omin ła te tereny. W maju 1612 roku przygotowano w kancelarii
królewieckiej na polecenie ksi cia pruskiego Albrechta szczegółowy akt przyznaj cy
miejscowo ci Nowa Wie prawa miejskie. Uznano, e dotychczasowa nazwa osady nie była
odpowiednia, poniewa Nowa Wie nie była ju wsi , nazwano j Lötzen (od nazwy zamku
gi yckiego). W radzie miejskiej zasiadło sze osób, w s dzie miejskim równie sze osób.
Pierwszym burmistrzem Gi ycka wybrany został Paweł Rudzki. Miasta w tamtych czasach
posiadały du niezale no . Same planowały własnymi funduszami, same ustalały sobie
prawa i obierały władze - rad miejsk z burmistrzem i ław tj. s d miejski.
Osada ju jako pełnoprawne miasto, stanowiła pr ny o rodek handlu i rzemiosła. Wynikało
to z faktu, e w miastach rzemie lnicy mogli organizowa si , tworzy cechy, mo na było
wprowadza szereg praw, które sprzyjały rozwojowi handlu. W Gi ycku wprowadzono
zasady samorz du miast Prus Ksi cych czy Prus Królewskich, jednak e starosta ksi cy
posiadał szereg praw, nadzoruj c i ci gaj c podatki na rzecz korony.
W XVII wieku Gi ycko prze ywało swój rozkwit, powi kszyło znacznie swój obszar i liczb
ludno ci. W kolejnych latach na miasto spadła kl ska wojenna, a po jej zako czeniu okazało
si , e jest oddalone od głównych traktów (poniewa podczas wojny straciły one swoje
znaczenie), a dodatkowo stało si cz ci powstałego w 1701r. Królestwa Pruskiego.
W rezultacie Gi ycko pozostało miastem małym i biednym.
Od południowo-zachodniej strony miasta górował zamek, który został poddany gruntownej
przebudowie w latach 1613-1614. Nadano mu wtedy styl renesansowy, dobudowuj c skrzydła
mieszkalne. Niestety w połowie XVIII wieku w wyniku po aru uległ całkowicie on
zniszczeniu. Droga prowadz ca do zamku stała si główn osi miasta (przy której z czasem
tworzyły si liczne zabudowania), natomiast dawna Nowa Wie (le ca na drugiej stronie tej
drogi) północnym przedmie ciem, zwanym pierwotnie Wiosk , potem ulic Nowowiejsk .
14
W centrum ukształtował si rynek, mocno wydłu ony, trapezowaty, powstały z rozszerzenia
cz ci drogi przecinaj cej go po przek tnej od południowo-zachodniego do północnowschodniego naro nika. Rynek ten stał si głównym punktem rozwojowy miasta, z jednym
odgał zieniem w kierunku dawnej Nowej Wsi i drugim w stron jeziora Niegocin (obecnie
ulica Wodna).
W 1613r. mieszka cy Gi ycka wznie li ratusz, prawdopodobnie w zachodniej pierzei rynku
(spłon ł on w po arze jakie nawiedziło miasto w 1822 r.). Podobny los spotkał ko ciół,
zlokalizowany we wschodniej cz ci rynku. W 1692r. urz duj cy na stanowisku burmistrza
Jan Jakunowski, dokonał inwentaryzacji Gi ycka, która wykazała w granicach miasta 32
budynki murowane, 5 domów tzw. połówek, 48 drewnianych domów, tzw. “bud”, a poza tym
20 domków ogrodniczych. Front najwi kszego domu liczył 83 stopy, najmniejszego
(murowanego) 49 stóp. Dachy wszystkich domów kryto strzech , czego rezultatem były
liczne po ary: w 1657r., 1686r., 1756r., natomiast 8 marca 1786r. po ar strawił blisko sto
budynków mieszkalnych i gospodarczych. Jednak e prawdziwe kl ski nawiedziły Gi ycko
w XIX wieku. W lipcu 1816 r. wielki po ar zniszczył 34 budynki Gi ycka, 17 stycznia 1818r.
zanotowano w tej cz ci Mazur siln burz (nad Gi yckiem szalał w ci gu siedmiu godzin,
zrywaj c dachy z wi kszo ci domów, niszcz c młyn i kilka budynków). Cztery lata pó niej,
3 kwietnia 1822r., miasto dotkn ł po ar, najwi kszy w dziejach Gi ycka. Wybuchł
z nieznanych przyczyn, w piorunuj cym tempie pochłaniaj c budynki wokół ko cioła, a po
paru godzinach, w wyniku silnego wiatru przeniósł si do najdalszych kra ców miasta.
Spaliło si 205 budynków, w tym 50 budynków mieszkalnych, 9 spichrzy, 4 młyny, 74 stajni,
54 stodoły, ko ciół i budynki parafialne, ratusz, szkoła, przytułek, remiza stra acka. Cho nie
było ofiar w ludziach, mieszka cy nie uratowali nic ze swojego dobytku. Pó niej miasto
nawiedziły: epidemia cholery z 1831 r. (ta sama, na któr zmarli wówczas Hegel, Dybicz,
wielki ksi
Konstanty) pochłaniaj c około 100 mieszka ców, oraz surowa i długa zima
(du e bryły lodu spotykano na polach jeszcze w lipcu i w sierpniu, a niektóre z nich
przetrwały podobno do nast pnej zimy) z 1837 na 1838 r., której rezultatem był głód ludno ci
poniewa zbiory były marne.
Przez XVIII i XIX wiek Gi ycko pozostawało miasteczkiem nie wyró niaj cym si specjalnie
spo ród pozostałych miejscowo ci na Mazurach. Dopiero połowa XIX wieku zapocz tkowała
przełom w dotychczasowym rozwoju miasta. Gi ycko pełniło funkcje handlowo –
turystyczne. Po wybuchu II wojny wiatowej miasto uległo zniszczeniom (grabie e wojsk
radzieckich). Podczas wojny, a tak e po roku 1945 wiele dotychczasowych mieszka ców
miasta, w tym ludno niemiecka i mazurska, opu ciło Gi ycko. Na ich miejsce sprowadziła
si ludno z Wile szczyzny, Polski centralnej, a tak e z Ukrainy.
Gi ycko nosiło, podobnie jak wiele miast mazurskich, dwie nazwy: niemieck Lötzen i polsk
Lec. Ostatnia nazwa Gi ycka zachowała si do naszych czasów. Jednak e zaraz po wojnie
zacz to u ywa dla grodu nad Niegocinem nazwy Łoczany. Pó niej przyj to nazw Łuczany
zarówno w stosunkach oficjalnych, jak w mowie potocznej i w publikacjach urz dowych.
Nazw Gi ycko miasto otrzymało 4 marca 1946 r. wynikiem ustalenia „Komisji Ustalania
Nazw Miejscowo ci”, działaj cej przy ministrze Administracji Publicznej.
3.4 ZABYTKI KULTURY MATERIALNEJ
Tereny le ce w okolicach przesmyku mi dzy jeziorami Niegocin i Kisajno s zamieszkiwane
ju od około 1000 lat. Pocz tkowo stał tutaj tylko drewniany gród jako miejsce le ce na
szlaku bursztynowym i jednocze nie twierdza broni ca okoliczne plemiona przed
15
zagro eniami. W XIV i XV wieku były tutaj lokowane pierwsze wsie, zacz ła napływa
tłumniej ludno . Niestety niewiele obiektów przetrwało do dnia dzisiejszego, czego
przyczyn były cz ste kl ski nawiedzaj ce ten region.
Budowle sakralne
Na szczególn
uwag
zasługuj :
Neoklasycystyczny ko ciół z 1827 roku
- wi tynia ewangelicka budowana na
tle prostok ta, salowa, z wysuni t
wie
zachodni ,
murowana,
otynkowana, dach dwuspadowy kryty
dachówk , wie a na planie kwadratu, w
1881r. dobudowano apsyd
chóru.
Ołtarz
i
ambon
projektował
prawdopodobnie
Karol
Fryderyk
Schinkel, jeden ze słynniejszych
architektów niemieckich pierwszej połowy XIX w. (pl. Grunwaldzki). Ponadto, na terenie
miasta znajduje si „Krzy Brunona” – na wzgórzu nad Niegocinem w 1910 r. wzniesiono
przez mieszka ców Gi ycka eliwny krzy upami tniaj cy prawdopodobne miejsce
m cze skiej mierci w. Brunona z Kwerfurtu (1009 r.).
Zabytkowe układy przestrzenne
W ród obszarów miejskich na wyró nienie zasługuj dwa obiekty o charakterze obronnym.
Jedn z nich i jednocze nie starsz jest
skrzydło zamku pokrzy ackiego z XIV
wieku, była siedziba komornika, starosty
oraz komendanta twierdzy. Poło ony tu
nad brzegiem Niegocina. Pierwotnie
zlokalizowany prawdopodobnie na
miejscu starego grodziska pruskiego.
Zniszczony przez Litwinów w 1365 r.
Budow nowego zamku zako czono ok.
1377 r. Stanowił on istotny element
ła cucha
krzy ackich
stra nic
zabezpieczaj cych pogranicze litewsko
– ja wieskie. Ponownie zniszczony i
odbudowany na nowym miejscu po
wojnie 13-letniej. Wybudowany na planie czworoboku, pierwotnie jednoskrzydłowy z
podzamczem, otoczony fos . Przebudowywany w XVI i XVII w. zatracił cechy obronne. W
1749 r. spłon ły całkowicie dwa dobudowane skrzydła mieszkalne, natomiast po 1945 r.
rozebrano budynek posadowiony na południowym murze kurtynowym, z nisk cylindryczn
baszt w cz ci wschodniej. Najstarsze zachowane do dzi fragmenty zamku to gotycki dom
mieszkalny, trójkondygnacyjny, podpiwniczony, piwnice z XV w. ze sklepieniami
krzy owymi i szczyty w formach renesansowych.
Niemniej atrakcyjnym zabytkiem jest „Twierdza Boyen” - obiekt fortyfikacyjny wybudowany
w latach 1844 – 1857, poło ony na terenie tzw. "Wyspy Gi yckiej", a wi c obszaru
16
ograniczonego jeziorami Kisajno i
Niegocin, oraz kanałami: Niegoci skim
i
Łucza skim.
Zaporowy
fort
artyleryjski na planie nieregularnej
gwiazdy z sze cioma frontami o narysie
bastionowym i
poligonalnym,
z
centralnie poło onym majdanem oraz
don onem. Cało
otoczona murem
Carnota i such fos . Na wałach liczne
stanowiska artyleryjskie, obserwacyjne,
ceglane i betonowe schrony. W
naro ach bastionów kaponiery i kojce.
Twierdza stanowiła od pocz tku XX w.
element "Mazurskiej Pozycji Jeziornej",
a od 1935 r. Gi yckiego Rejonu Umocnionego. Odegrała znaczn rol w powstrzymaniu
ofensywy rosyjskiej w 1914 r. W latach 1941-1944 na terenie twierdzy funkcjonował szpital
wojskowy oraz komórka oddziału wywiadu wojskowego Fremde Heere Ost.
W ród pozostałych obiektów zabytkowych Gi ycka istotne znaczenie maj XIX i XX wieczne kamienice przy ul. Pionierskiej i D browskiego – zachowane do czasów nam
współczesnych dzi ki faktowi nienaruszenia ich w czasie działa wojennych.
Kolejnym miejscem jest obrotowy most
na Kanale Łucza skim - zbudowany w
1889 roku. Jest to jeden z dwóch tego
typu mostów w Europie. W XX wieku
był on modernizowany. W latach 60tych zainstalowano nap d elektryczny
co doprowadziło do zniszczenia
nabrze a poprzez silne uderzenia.
Nast pnie wybudowano w jego miejsce
most saperski, który nie zyskał jednak
aprobaty mieszka ców Gi ycka i
dlatego te w 1993 roku postanowiono
ponownie zbudowa most, zgodnie z
pierwotnymi
zało eniami
jego
konstruktorów. Obiekt ten jest sprawny i obsługiwany r cznie (otwarcie zajmuje około 5
minut). Jego waga przekracza 100 ton.
Przy ul. Warszawskiej znajduje si zabytkowa „Piekarnia Regelskiego”. Jest to jeden z
najstarszych budynków murowanych w Gi ycku. Zbudowany na zasadzie konstrukcji
szachulcowej, aktualnie stanowi siedzib Stowarzyszenia "Wspólnota Mazurska" i
„Archiwum Mazurskiego”.
Uwarunkowania historyczne, oraz ich nie zawsze szcz liwy przebieg, ukształtowały
dzisiejszy wygl d miasta. Miały na to tak e wpływ zniszczenia wojenne, przekształcenia
powojenne oraz b d ce wynikiem wcze niejszych kl sk zmiany urbanistyczne. Centrum
miasta, jego sie ulic i placów oraz Twierdza „Boyen” uznane zostały za warto kulturow i
podlegaj ochronie konserwatorskiej.
17
W rejestrze zabytków znajduj si nast puj ce zespoły i obiekty:
Obiekt
Ulica
Urbanistyczny układ miasta z XVI – XVII i XIX w.
Zespół ko cioła ewangelickiego: ko ciół murowany z ok. 1827 i plebania murowana z połowy
XIX w.
Zamek murowany z XIV w. Wielokrotnie przebudowywany
Numer
410
A – 897
42
Twierdza Boyen, murowano – ziemna, z 1844 – 1848 r.
A – 984
Białostocka 13
Dom mieszkalny w konstrukcji szachulcowej, z ok. 1930 r.
A – 933
D browskiego 5
Dom mieszkalny z przełomu XIX/XX w.
A – 934
D browskiego 6
A – 935
D browskiego 13
A – 920
D browskiego 15
A – 921
Nadbrze na 11
Dom mieszkalny w konstrukcji szachulcowej
A – 999
Warszawska 17
Dom mieszkalny XIX w.
A – 901
Most obrotowy na Kanale Łucz skim, murowano – metalowo – kamienny, z konstrukcj i
mechanizmem unikalnym w skali europy z XIX w.
Murowany zespół rze ni miejskiej z XIX/XX w.
524
A – 983
Warszawska
Cmentarz ewangelicki z XIX w.
516
Moniuszki
Cmentarz wojskowy z I wojny wiatowej
325
Cmentarz wojskowy ołnierzy radzieckich z II wojny wiatowej
A – 983
Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gi ycka.
W spisie zabytków znajduj si nast puj ce zespoły i obiekty:
Obiekt
Ulica
Numer
Warszawska
Kaplica cmentarna murowana z drugiej połowy XIX wieku
-
Warszawska
Szpital murowany z połowy XIX wieku
-
1 Maja 12
Szkoła obecnie ZSO, z około 1890 roku
-
Warszawska
Wie a ci nie z pocz tku XX wieku
-
D browskiego 3, 7, 8, 12
Domy murowane z przełomu XIX i XX wieku
-
Konarskiego 11
Dom murowany z pocz tku XX wieku
-
Nadbrze na 11
Dom o konstrukcji szachulcowej z około 1930 roku
-
Olszty ska 8a
Dom murowany z przełomu XIX i XX wieku
-
Pionierska 1, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 11,
Domy murowane z pocz tku XX wieku
13, 16
-
Pocztowa 1
-
Sikorskiego 3
Dom murowany z około 1930 roku
-
Staszicaa 2
-
Kolejowa 10, 22
-
Traugutta 3
-
Warszawska 15, 24, 26
-
Wyzwolenia 14
Dom murowany z przełomu XIX i XX wieku
-
Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gi ycka.
18
3.5 WARUNKI KLIMATYCZNE
Pod wzgl dem klimatycznym miasto Gi ycko znajduje si w mazurskiej dzielnicy
klimatycznej, z silnymi wpływami kontynentalnymi. Jest to najchłodniejsza dzielnica
klimatyczna Polski. Klimat warunkowany jest tu w du ej mierze s siedztwem Morza
Bałtyckiego, a tak e poło eniem Gi ycka w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich pomi dzy
dwoma jeziorami Kisajno i Niegocin. Niewielkie deniwelacje terenu w okolicy nie maj
kluczowego znaczenia.
rednia temperatura zimy wynosi –3 0C, rednia temperatura lata 16,6 0C, a rednia roczna
6,5 0C. Natomiast rednie sumy opadów wahaj si w granicach od 586 do 650 mm rocznie.
Ilo dni z temperatur poni ej 0 0C wynosi tu około 140 ( rednia dla Polski 110 dni).
Charakterystyczn cech klimatu jest tak e wyst powanie przymrozków pó n wiosn
(pocz tek maja) i wczesn jesieni (koniec wrze nia). Najzimniejszym miesi cem jest
stycze , najcieplejszym lipiec. Amplitudy temperatur wahaj si od 20 do 22 0C. Na tym
terenie przewa aj wiatry zachodnie.
Warunki klimatu lokalnego mog by nieco odmienne od klimatu panuj cego w regionie,
zale nie m.in. od: rze by terenu i pokrycia terenu. W rejonie miasta Gi ycka nie obserwuje
si du ych ró nic warunków klimatycznych, ze wzgl du na małe urozmaicenie rze by terenu,
niezbyt wysoki stopie pokrycia terenami le nymi i niski stopie urbanizacji.
3.6 UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI I GEOMORFOLOGIA
Rejon miasta Gi ycka znajduje si w rodkowej cz ci Pojezierza Mazurskiego, w Krainie
Wielkich Jezior Mazurskich. Kraina ta rozci ga si na obszarze około 1 730 km2, w obni eniu
pomi dzy: Pojezierzem Mr gowskim od zachodu i Pojezierzem Ełckim od wschodu.
Od północy graniczy z Krain W gorapy, natomiast od południa z Równin Mazursk .
Rychling podzielił ten mezoregion na 5 mikroregionów: Pojezierze Gi ycko – W gorzewskie
(842.831), Wyniesienie Pozezdrza sko – Ko uchowskie (842.832), Pojezierze Ry skie
(842.833), Pojezierze Orzyskie (842.834) oraz Pojezierze Bełda skie (842.835). Niew tpliwie
ukształtowanie terenu i jego morfologia zwi zana jest z działalno ci l dolodu, który
pozostawił w tej cz ci Polski charakterystyczne formy geomorfologiczne.
Wielkie Jeziora Mazurskie le na wysoko ci około 116 m n.p.m. (wyrównany poziom wód
w jeziorach) i stanowi nieck wypełnion jeziorami, bagnami i mokradłami. Najwi ksze
wysoko ci nie osi gaj nigdzie 200 m n.p.m. (np. Wie yca 198 m n.p.m. koło wsi Jeziorko
pomi dzy Rynem i Gi yckiem). Wysoko ci wzgl dne natomiast w stosunku do jezior osi gaj
kilkadziesi t metrów.
Teren ten obejmowało zlodowacenie południowopolskie, rodkowopolskie i północnopolskie,
z czego najwi ksze znaczenie miało ostatnie zlodowacenie północnopolskie (bałtyckie).
Ró norodne formy tego krajobrazu tworzyły si w rezultacie erozyjnej i akumulacyjnej
działalno ci l dolodu i jego wód roztopowych.
Charakterystyczne dla powierzchni terenu s te wzgórza morenowe, które zwi zane s
z postojem l dolodu. Zbudowane one s z materiału naniesionego przez lodowiec, takiego jak
piasek, wir, glina i głazy. Podstawowym ci giem wzgórz jest ła cuch ci gn cy si
19
z południowej cz ci Warmii, po Mikołajki i Ełk. Kolejne etapy zanikania czaszy l dolodu
zaznaczały si morenami mi dzy Rynem, a Gi yckiem i wokół jeziora Niegocin.
Na terenie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich Jeziora istniej jeziora wypełniaj ce moren
denn , jeziora powstaj ce pomi dzy wałami moreny czołowej lub jeziora rynnowe. Jeziora
moreny dennej s zazwyczaj du e i niegł bokie, odznaczaj si urozmaicon lini brzegow ,
z licznymi półwyspami, zatokami i wyspami. Powstawały one w rezultacie równomiernej
akumulacji materiału l dolodu lub istnienia w jego podło u brył „martwego lodu" (m.in.
jezioro niardwy), które po stopieniu tworzyły niecki wypełnione wod . Jeziora moreny
czołowej s równoległe do kierunków wałów morenowych. Jeziora rynnowe tworz natomiast
zbiorniki w skie i długie o znacznych gł boko ciach, które stanowiły wcze niej tzw. rzeki
podlodowcowe. Obszar ten urozmaicaj ponadto ozy, pagórki kemowe oraz sandry.
3.7 BUDOWA GEOLOGICZNA
Obszar miasta Gi ycko le y w
rodkowej cz ci prekambryjskiej platformy
wschodnioeuropejskiej, w obr bie wyniesienia mazursko-suwalskiego.
Powierzchni terenu w okolicach Gi ycka stanowi utwory czwartorz dowe, a bezpo rednie
podło e dla czwartorz du stanowi osady kredowe i trzeciorz dowe. Najwi kszy wpływ na
budow geologiczn wierzchnich warstw terenu miało zlodowacenie bałtyckie (najmłodsze).
Obszar miasta Gi ycka le y w cało ci w zasi gu stadiału górnego zlodowacenia Wisły.
Mi szo
utworów czwartorz dowych wynosi ok. 200 m. Pokrywa czwartorz dowa
charakteryzuje si
skomplikowan
budow , w znacznym stopniu warunkowan
glacjitektonicznie. Wyró niono tu osady sze ciu zlodowace : zlodowacenia najstarsze
(Narwi), zlodowace południowopolskich (Sanu i Wilgi), rodkowopolskich (Odry i Warty)
oraz zlodowace północnopolskich (Wisły).
Najstarszymi utworami plejstoce skimi s utwory zlodowacenia Narwi reprezentowane przez
gliny zwałowe o mi szo ci dochodz cej do 15 m wyst puj ce w dolinie kopalnej. W czasie
zlodowace południowopolskich obecno l dolodu na opisywanym terenie zaznaczała si
dwukrotnie. Zlodowacenie Sanu reprezentowane jest przez gliny zwałowe, iły oraz mułki i
piaski zastoiskowe. Natomiast nad nimi zalegaj gliny zwałowe zlodowacenia Wilgi. S to
gliny piaszczysto-ilaste z przeławiceniami mułków ilastych i piasków ze wirem. Na glinach
zwałowych zalegaj piaski i mułki jeziorno-rzeczne interglacjału wielkiego. Mi szo tych
utworów waha si od kilku do 40 m.
W czasie zlodowace rodkowopolskich obecno l dolodu na obszarze Gi ycka miała
miejsce czterokrotnie. Wkraczaj cy l dolód zlodowacenia Odry spowodował silne zaburzenie
glacitektoniczne osadów interglacjału wielkiego. Powy ej tych utworów wyst puj serie glin
zwałowych zlodowacenia Odry i Warty. S to szare gliny piaszczyste lub piaszczysto-ilaste, a
ich mi szo dochodzi do ok. 90 m. Le ce bezpo rednio nad sob warstwy glin zwałowych
wiadcz o braku na tym terenie osadów mi dzymorenowych lub ich denudacji.
Wynikiem działalno ci l dolodu zlodowacenia Wisły s piaski i wiry wodnolodowcowe
dolne o mi szo ci ok. 30 m. Utwory te to przewa nie piaski ró noziarniste, lokalnie piaski ze
wirem i rzadko wiry. Wyst puj ce nad piaskami gliny zwałowe tworz szeroko
rozprzestrzeniony na opisywanym terenie poziom, reprezentowany przez gliny br zowe i
szare, silnie piaszczyste. Mi szo glin waha si od kilku do 30 m. W wielu miejscach gliny
te pod cielaj gliny stadiału górnego, tworz c z nimi jeden trudny do rozpoznania, jednolity
kompleks. W zagł bieniach pomi dzy poziomami glin zwałowych wyst puj utwory
piaszczysto- wirowe. Gliny zwałowe górnego wyst puj na powierzchni terenu w rodkowej
i wschodniej cz ci miasta.
20
Na północy miasta na powierzchni terenu wyst puje pas glin zwałowych moren czołowych
Gi ycko-Sołdany.
Najmłodsze utwory plejscoce skie na terenie arkusza stanowi osady wodnolodowcowe
tworz ce si wokół brył martwego lodu wypełniaj cych mis jeziora Niegocin. Utwory te
widoczne s na powierzchni terenu w zachodniej cz ci miasta wokół jeziora. S to piaski i
wiry wodnolodowcowe, piaski tarasów kemowych, oraz piaski pyłowate jeziorne.
Miejscami utwory plejstocenu przykryte s płatami holoce skimi. S to głownie piaski i gliny
deluwialne oraz torfy. Osi gaj one niewielkie mi szo ci.
3.8 ANALIZA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA
3.8.1 STRUKTURA U YTKOWANIA TERENU
Gmina Gi ycko to gmina miejska. Zlokalizowana jest w na terenie kompleksu Krainy
Wielkich Jezior Mazurskich, na przesmyku mi dzy jeziorami Kisajno i Niegocin, w centralnej
cz ci Powiatu Gi yckiego. Gmina zajmuje powierzchnie 13, 87 km2 (1 387 ha).
Struktura gruntów Gi ycka jest zdominowana przez zabudow . Tereny miasta zajmuj
powierzchni 1 387 ha, z czego funkcje nie zwi zane z rolnictwem i uprawami le nymi
zajmuj 1 097 ha, czyli 79 % cało ci. Lasy i u ytki orne zajmuj 103 ha i 187 ha, co stanowi
odpowiednio 7,5 % i 13,5 %. Tereny le ne wyst puj pomi dzy kanałem Niegoci skim
i Gi yckim. W północno – wschodniej cz ci miasta (poza granicami) znajduje si ponadto
kompleks le ny zwany Lasem Miejskim. Za najatrakcyjniejsze siedliska uznaje si obszary
poło one po zachodniej stronie miasta. Charakter tych skupisk wskazuje na du ingerencj
w ich zagospodarowaniu, szczególnie w okolicach przesmyku mi dzy jeziorami Kisajno
i Niegocin, a tak e w rejonie Twierdzy „Boyen”.
Du e znaczenie dla parametrów klimatycznych maj zlokalizowane w mie ci oraz jego
bezpo rednim s siedztwie ogródki działkowe, ich ł czna powierzchnia wynosi blisko 71 ha
(zaliczona do funkcji nie zwi zanych z rolnictwem i uprawami le nymi). Ogródki działkowe
znajduj si w rejonach Kanału Gi yckiego – ulicy Działkowej – Wilanowskiej – 3 Maja,
a tak e w rejonie ulicy Obwodowej i Batorego.
Taki układ zagospodarowania terenu, gdzie 80 % powierzchni stanowi obszary zabudowane
lub powi zane z zabudow , decyduje o wysokim stopniu zainwestowania.
Przez teren miasta Gi ycka przebiegaj dwa szlaki komunikacyjne stanowi ce osie miasta.
S to: ul. Moniuszki – Olszty ska – Warszawska – Białostocka (w kierunku wschód –
zachód) oraz Aleja 1 Maja (w kierunku północ – południe).
21
W poni szej tabelce przedstawiono zbiorcze zestawienie zagospodarowania mienia gminy
miejskiej Gi ycko (dane z Urz du Miejskiego Gi ycko).
Zagospodarowanie mienia Gminy Miejskiej Gi ycko (539 ha)
Grunty Gminy Miejskiej Gi ycko w mie cie Gi ycko (482 ha)
Grunty Gminy oddane w
u ytkowanie wieczyste
Grunty w zarz dzie
gminnych jednostek
organizacyjnych
112 ha
w tym:
9 ha
osobom
fizycznym
spółdzielniom
mieszkaniowym
innym osobom
prawnym
Grunty stanowi ce zasób gruntów komunalnych
30
361 ha
w tym:
u ytki rolne w tym dzier awy
88 ha
47
lasy i grunty le ne
63 ha
35
wody
tereny komunikacyjne
tereny zielone
nieu ytki
tereny niezabudowane lub
zabudowane czasowo
tereny zabudowane
Grunty poza granicami miasta Gi ycka (57 ha)
Przedsi biorstwo Wodoci gów i
Kanalizacji
22 ha
10 ha
28 ha
38 ha
11 ha
46 ha
80 ha
Składowisko odpadów
Cmentarz
11 ha
8 ha
Według Planu Ogólnego Zagospodarowania Przestrzennego dla miasta Gi ycka, wydziela si
9 jednostek o zró nicowanych funkcjach:
1) jednostk A z terenami projektowanego centrum usługowego,
2) jednostk B z terenami przemysłowo – składowymi,
3) jednostk C z terenami zabudowy mieszkaniowej, ogródków działkowych,
wojskowymi, usług ogólno – miejskich,
4) jednostk D z terenami zabudowy mieszkaniowej i usługowej oraz terenami
przemysłowymi,
5) jednostk E z terenami osiedla Wilanów,
6) jednostk F z terenami wsi Gajewo,
7) jednostk G z terenami le nymi, poło onymi pomi dzy jeziorami: Kisajno, Tajty,
Niegocin i przeznaczonymi pod rozwój funkcji turystycznej,
8) jednostk H z terenami wsi Wilkasy.
Na terenie miasta znajduj si tak e tereny wojskowe: w obr bie ulicy Nowowiejskiej –
Batorego, ulicy Batorego – Ko ciuszki – 1 Maja, Wojska Polskiego – Moniuszki i terenów
Almaturu, oraz ulicy Moniuszki – w. Brunona.
Miasto Gi ycko stanowi bardzo wa ny o rodek turystyczno – wypoczynkowy, handlowo –
usługowy, administracyjny i produkcyjny zarówno w skali mikro, jak i dla całego regonu.
Ustalenia Studium Uwarunkowa
i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego
ustanawiaj zaplecze dla rozwoju tych funkcji. Obszar ten wyznaczaj nast puj ce
22
miejscowo ci: Wilkaski, Wilkasy, Antonowo, Pierkunowo, Gajewo, Sulimy, Bystry
i Grajewo.
Sie osadnicza stanowi w/w obszar zaplecza z miastem Gi ycko w centrum, a tak e linie
miejscowo ci: Ryn – Gi ycko – Pozezdrze – W gorzew, Gi ycko – Wydminy – Olecko oraz
Gi ycko – Mikołajki – Orzysz. Mniejsze centra tej sieci, b d ce ogniwami w złowymi,
stanowi miejscowo ci: Spytkowo, Ko uchy Wielkie, Uparty Małe i Kruklin.
W poni szej tabeli przedstawiono tereny b d ce w trakcie zabudowy o powierzchni powy ej
1 ha. Aktualnie zagospodarowywanych jest 63,3 ha terenów.
Lp.
Nazwa inwestycji
1
2
3
4
5
6
Dzielnica składowo – przemysłowa
Dzielnica ródmie cia
Twierdza Boyen
Zagospodarowanie terenu przy ul. Jeziornej
Teren nad Tajtami
Zagospodarowanie terenu przy ul. Białostockiej – była baza
paliw
Osiedle Grodzie ska
Nadbrze e jeziora Niegocin – port jachtowy
„Ró a Wiatrów”
1 Maja – Kr. Jadwigi
Cmentarz – ul. Obwodowa
Pla a – Port eglugi
Budowa szosy obwodowej
7
8
9
10
11
12
13
Powierzchni obszaru w trakcie
zabudowy (ha)
8,0
6,0
10,0
6,0
10,0
5,0
6,0
3,0
1,8
2,5
1,5
2,5
10,0
ródło: ankieta.
3.8.2 DEMOGRAFIA
Miasto Gi ycko zamieszkuje 29 856 ludno ci (Uwarunkowania i mo liwo ci rozwoju powiatu
gi yckiego, 2003, stan na 31.12.2002), co stanowi 52 % mieszka ców powiatu gi yckiego.
W poni szej tabeli przedstawiono tendencje zmian liczby ludno ci na terenie miasta
pocz wszy od 1990 roku.
Rok
1990
1995
2000
2001
2002
Liczba ludno ci
Ogółem
W tym kobiety
28 958
30 594
31 541
31 523
29 856
14 818
15 674
16 357
16 350
15 619
ródło: Uwarunkowania i mo liwo ci rozwoju powiatu gi yckiego 2003.
Przyrost naturalny w 2002 roku był dodatni i wyniósł + 21 osób (Uwarunkowania
i mo liwo ci rozwoju powiatu gi yckiego 2003). Pomimo, i przyrost ten był najwy szy
spo ród wszystkich gmin powiatu gi yckiego, obserwuje si stały spadek jego warto ci
pocz wszy od pocz tku lat 90-tych (warto najwy sza w 1990 roku wynosz ca +72).
G sto zaludnienia na terenie miasta wynosi 2 153 os./km2. Natomiast saldo migracji w 2002
roku było równe zeru, co oznacza, e tyle samo ludno ci przybyło na teren miasta,
23
ile odpłyn ło. W 2001 roku saldo migracji było ujemne (-25 osób), w latach wcze niejszych
za miało warto dodatni (w 1998 roku wynosiło +168).
3.8.3 ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE
Miasto Gizycko liczy 29 856 osób. Spo ród mieszka ców miasta ludno
w wieku
przedprodukcyjnym wynosi 6 937 osób, w wieku produkcyjnym 18 704, natomiast w wieku
poprodukcyjnym 4 215. Wska nik ludno ci w wieku produkcyjnym wynosi 62,7 % ogółu
mieszka ców miasta. Obserwuje si spadek liczebno ci roczników przedprodukcyjnych
i wzrost liczby ludno ci w wieku poprodukcyjnym, co oznacza, e społecze stwo miasta
zaczyna si starze . Poni szy diagram prezentuje struktur produkcyjn mieszka ców miasta.
Struktura produkcyjna mieszkanców miasta.
14%
Ludno w wieku
produkcyjnym
Ludno w wieku
przedprodukcyjnym
23%
63%
Ludno w wieku
poprodukcyjnym
W Gi ycku, spo ród 29 856 osób zamieszkałych, pracuje 4 929 osób, w tym 2 633 kobiety.
Najwi cej ludno ci pracuje w usługach nierynkowych (40,6 %) oraz w usługach rynkowych
(33,3 %). Pracuj cy w rolnictwie, łowiectwie i le nictwie stanowi zaledwie 2,4 % ogółu
pracuj cych (Uwarunkowania i mo liwo ci rozwoju powiatu gi yckiego 2003, stan na
31.08.2003).
Na terenie Gi ycka jest 3 257 osób zarejestrowanych jako bezrobotni ( w tym 54,4 % kobiet),
co stanowi 11 % ogółu mieszka ców miasta. Bez prawa do zasiłku jest niemal e 84 %
bezrobotnych (2 722 osób) (Uwarunkowania i mo liwo ci rozwoju powiatu gi yckiego 2003,
stan na 31.12.2002).
3.8.4. DZIAŁALNO
GOSPODARCZA
Gmina miejska Gi ycko jest bardzo atrakcyjnym obszarem dla inwestorów, z uwagi na
rozbudowane zaplecze dla rozwoju turystyki. Na terenie miasta zarejestrowanych jest 3 665
podmiotów gospodarczych, nie wliczaj c gospodarstw indywidualnych (Uwarunkowania
i mo liwo ci rozwoju powiatu gi yckiego 2003, stan na 31.12.2002). Najwi cej jest firm
zatrudniaj cych do 9 pracowników (84,7 %), najmniej firm najwi kszych zatrudniaj cych
powy ej 50 pracowników (4,0 %). Dane te prezentuje poni szy diagram.
24
Struktura firm w zale no ci od ilo ci
zatrunionych pracowników.
11%
4%
Ilo firm zatrudniaj cych mniej
ni 9 pracowników
Ilo firm zatrudniaj cych od 10
do 49 pracowników
Ilo firm zatrudniaj cych
wi cej ni 50 pracowników
85%
W poni szej tabeli przedstawiono zestawienie firm działaj cych na terenie miasta Gi ycka,
według typu działalno ci.
Charakter usług
Produkcja laminatów poliestrowo-szklanych.
Zbiorniki podziemne na deszczówk i szamba
kompleksowe projekty budowlane, projekty
gotowe, bramy gara owe i drzwi firmy Hörmann
Budownictwo, sieci i intalacje elektryczne, stacje
paliw
sprzeda materiałów budowlanych, instalacyjnych i
wyposa enia wn trz, usługi transportowe
Alarmy, centrale telefoniczne, telewizja
przemysłowa, domofony, bramy gara owe i
wjazdowe.
Skład budowlany. Szeroki wybór towarów
niezb dnych do remontu lub budowy Twojego
domu, mieszkania itp
tereny zielone, nawodnienia, baseny, fontanny,
oczyszcz. cieków, instal. wod-kan.
Okna Budomex, Drzwi Porta, Szafy, Zabudowy System Komandor, Drzwi antywł. Gerda
roboty ziemne, zewn trzne sieci kanalizacji
deszczowej, sanitarnej, wodoci gi, drogi, place,
chodniki z kostki betonowej, granitowej.
kostka POLBRUK, układanie płytek
chodnikowych, bie ce utrzymanie dróg i
przepustów, nadzór inwestycyjny
Klimatyzacja i chłodnictwo, instalacja, sprzeda ,
monta , serwis
Wytwórnia kotłów c.o. na wszystkie paliwa:
drewno, miał, brykiet, biomasa, koks, gaz, olej itp
Instalacje co, wodoci gowe, kanalizacyjne, okna,
drzwi
Sprzeda kmpl. kotowni gazowych i olejowych
Grzejniki - Termokominki - Wkady kominowe
Nazwa firmy
Budownictwo
AKWEN
ARCHITEKT - Jerzy Walasek
Biłas & synowie
Budomex
MAKROS
Adres
Gajewo, ul. Suwalska 6e;
11-500 Gi ycko
ul. Traugutta 14C; 11-500
Gi ycko
11-500 Gi ycko ul. 1-go
Maja 25
ul. Przemysłowa 1, 11-500
Gi ycko
ul. Łagodna 8, 11-500
GI YCKO -Antonowo
NOWAKOWSCY s.j.
ul.Obwodowa 3
11 - 500 Gi ycko
SKAN - Jacek Stajuda
ul. Traugutta 14D; 11-500
Gi ycko
Biuro Handlowe: 11-500
Gi ycko ul. Armii Krajowej
11-500 Gajewo k/ Gi ycka
ul. Suwalska 11
Przedsi biorstwo Handlowe GI MAR
Przedsi biorstwo Robót In ynieryjnych
TMD GI YCKO
Zakład Usług Remontowo Budowlanych Jerzy Dadełło
i Robót Drogowych
Gi ycko
Ciepłownictwo
KLIMA
KOSTRZEWA
Przedsi biorstwo ProdukcyjnoUsługowo-Handlowe INSTALL
Przedsi biorstwo - Produkcyjno Usługowo - Handlowe "SANEX"
25
11-500 Gi ycko
ul. Mickiewicza 5
11-500 Gi ycko, ul.
Suwalska 32A
11-500 Gi ycko
ul.Suwalska 5
11-500 Gi ycko
Sikorskiego 9
Sprz t AGD i RTV,KOMPUTERY
Sieci i instalacje elektryczne, prace kontrolno
pomiarowe, instalacje alarmowe, instalacje
komputerowe
Hurtownia Elektryczna
Elektronika i Elektryka
RTV EURO
OM s.c.
D.Bucholski Z.Cedrowski
Gi ycko, Plac Targowy 1
11-500 GI YCKO
ul.Suwalska 21
POLAMP
11-500 Gi ycko, ul.
Przemysłowa 1
Gastronomia
Usługi gastronomiczne
Gospoda ,,Pod Czarnym Łab dziem"
KARCZMA POD ZŁOT RYBK
BAR HORNET
BAR OMEGA
Informatyka
Serwis oprogramowania, produkcja
oprogramowania, bezpiecze stwo sieci
komputerowych
Gi yckie Centrum Komputerowe
Magdalena Sobolewska, psycholog,
Mi dzynarodowy Certyfikat Mistrza NLP,
Prywatna Pracownia Psychologiczna
Kupno, sprzeda nieruchomo ci
Medycyna
Nieruchomo ci
Mazurskie Biuro Nieruchomo ci s.c.
Motoryzacja
11-511 Rydzewo k/Gi ycka
11-500 Gi ycko,
pl..Olszty skiej 15
11-500 Gi ycko,
pl..Grunwaldzki 12
11-500 Gi ycko,
ul.Olszty ska 4
11-500 Gi ycko; ul.
Królowej Jadwigi 19/24
11-500 Gi ycko; ul. Jagiełły
6A
11-500 Gi ycko; ul.
D browskiego 13
Motoryzacja, naprawa mechaniki pojazdowej, sklep
z cz ciami zamiennymi
FIAT AUTO
lakiery samochodowe koncernu Akzo Nobel:
Sikkens, Lesonal, Dyna, Mason
Motoryzacja, tłumiki, sprzeda , monta , serwis,
cz ci samochodowe
Motoryzacja, usługi motoryzacyjne, diagnostyka
pojazdów mechanicznych wszelkiego typu,
remonty ci kiego sprz tu budowlanego
Sklep z cz ciami samochodowymi, auto handel,
naprawy samochodów w podstawowym zakresie
Motoryzacja, sklep z cz ciami samochodowymi,
naprawa elektryki samochodowej, specjalizacja
rozruszniki do pojazdów wszelkiego typu
Motoryzacja, usługi wulkanizacyjne, auto handel,
wypo yczalnia przyczep samochodowych, sprzeda
cz ci samochodowych
Motoryzacja, mechanika pojazdowa, naprawy
mechaniczne, elektryki samochodowej, elektroniki
samochodowej
Motoryzacja, usługi motoryzacyjne, autoryzowana
stacja kontroli pojazdów, instalacje gazowe
Auto Serwis Lewczyk
11-500 Gi ycko
ul.Kwiatowa 10
FIAT auto serwis
11-500 Gi ycko, ul. 1Maja21
Przedsi biorstwo Handlowo Usługowe 11-500 Gi ycko
" Auto-Kolor"
ul.D browskiego 7
Przedsi biorstwo Produkcyjno
ul. Obwodowa 11 - 500
Usługowo Handlowe
GI YCKO
Przedsi biorstwo Usługowo-Handlowo- 11-500 Gi ycko
Produkcyjne
ul.Suwalska 30
TECHMOT
Sklep Motoryzacyjny "AUTO CZ CI" 11- 500 Gi ycko
ul. Warszawska 30
Sklep Motoryzacyjny
11-500 Gi ycko
ul. Suwalska 21
m.in. produkcja s kaczy
Zakład Produkcyjno - Handlowy MARK 11-500 Gi ycko, ul.
Słowia ska 32a
Usługi turystyczne
Biuro Usług Turystycznych
WAMA-TOUR
ul.Konarskiego 1/1
11-500 Gi ycko
Czarter Jachtów- Sasanki VIVA 700, 660 Janmor
UKA
Port: Wilkasy nad J.Niegocin
TOP CARS
Marek FEDIO 11-500
Gi ycko ul. Obwodowa 3
Zakład Mechaniki Samochodowej
11 - 500 GI YCKO
ul.Kili skiego 3
Zakład Usług Motoryzacyjnych
11-500 Gi ycko
ul.Obwodowa 3 i 7
Spo ywcze
Turystyka
26
20, 620 Supernowa.
Usługi hotelarskie
TERENOWY PRZEWODNIK TURYSTYCZNY
PO WARMII I MAZURACH
Jachty Tango 780FS, Tango 730 New, Pegaz 696,
Sportina 595, Orion. NOWO !!! Twister 800!
Jacht na 8 osób.
Jachty: Tango 780 S, Tango 730 S, Sasanka 660,
Mors RT, Mak 630
Czarter jachtów na Mazurach
Turystyka, rejsy szlakiem wielkich jezior statkami
eglugi Mazurskiej
Usługi fotograficzne
Sklep z cz ciami i akcesoriami motoryzacyjnymi.
HOTEL RELAX
Bogdan Szczotko
Czartery jachtów na Mazurach.
Czartery jachtów na Mazurach
"Wind"
KONCHA JACHT CZARTER
" EGLUGA MAZURSKA"
Spółka z o/o
Usługi
AGFA StarPrint
STUDIO FOTOGRAFICZNE
AUTO LECH
Licencjonowane Biuro Rachunkowe, prowadzenie
ksi g rachunkowych, pełnej ksi gowo ci
Usługi turystyczne
Biuro Rachunkowe
Urz dzenia elektroniczne
Estyma Electronics
PILOT WYCIECZEK
Handel, farby, lakiery, akcesoria malarskie, ywice, FIRMA WIELO
BRAN OWA
”T CZA”
Produkcja maszyn rolniczych. Wiod cy w kraju
HYDRAMET
producent ładowaczy czołowych oraz hydrauliki
Przedsi biorstwo Produkcyjno siłowej
Handlowo - Usłgowe
Instalacje gazowe, co, kanalizacyjne,
Przedsi biorstwo Produkcyjno wodoci gowe
Usługowo Handlowe
SANEX
Centralki telefoniczne, aparaty telefoniczne,
JANTEL
budowa sieci telefonicznych,
JAN BOROWY
sieci komputerowych, konserwacja, serwis
Autoryzowany przedstawiciel firmy
pogwarancyjny,
Platan
KOPALNIA PIASKU
"WILKASKI"
Handel, Artykuły o wietlenia wn trz, meble
MINI MARKET
kuchenne, wypoczynkowe, segmenty
Zenon Pigulak
wycieczki krajowe i zagraniczne, mi dzynarodowe ORBISTRAVEL
przewozy autokarowe,
bilety lotnicze i promowe
klep z cz ciami samochodowymi, zakład
POLMOZBYT GI YCKO sc.
mechaniki pojazdowej, myjnia
sprzeda szkła, luster, pustaków szklanych, plexi,
PHU Szkłobud Sp.
okien i drzwi z PCV, alu, drewna
Ubezpieczenia ,pojazdów, imprez, nieszcz liwych Po rednictwo Ubezpieczeniowe
wypadków itp.
sprzeda i monta kominków, wkładów
Przedsi biorstwo Handlowo Usługowe
kominkowych, zabudowy
ALTIMA
Lombard, po yczki pod zastaw, sprzeda sprz tu
Przedsi biorstwo Handlowo Usługowe
RTV,AV
VABANK
Produkcja, producent stolarki budowlanej z PCV,
Przedsi biorstwo Produkcyjno
okna, drzwi, ogrodzenia
Handlowo Usługowe DABI
Wyrób piecz tek, prowadzenie ksi gowo ci,
Przedsi biorstwo Wielobran owe
instalacje elektryczne, prace kontrolno pomiarowe ELSTEMP
RADIO TAXI s.c
27
siedziba: Ul. Kr. Jadwigi6/39
ul.Białostocka 5a
11-500 Gi ycko
11-500 Gi ycko,
ul.Moniuszki 6A/8
11-500 Gi ycko ul.
Bohaterów Westerplatte
15/30 Roman Kowal.
11-500 Gi ycko ul.
Daszy skiego 21a/42
ul. Staszica 28/11
11-500 GI YCKO
Aleja Wojska Polskiego 8
ul.Olszty ska 3A
11-500 Gi ycko
11-500 Gi ycko
ul. Traugutta 5
11 - 500 Gi ycko
ul.Pocztowa 5
11-500 Gi ycko,
ul.Olszty ska 21/1
ul.Kazimierza Wlk.8/24
11-500 Gi ycko
11-500 Gi ycko
ul.Suwalska 5
11 - 500 GI YCKO -Gajewo
ul. Obwodowa 3
11-500 Gi ycko
ul.Sikorskiego 9
11-500 Gi ycko, ul.
Moniuszki 6\41
11-500 Gajewo/ Gi ycka
ul. Suwalska 11
11-500 Gi ycko
ul.Traugutta 5
11-500 Gi ycko D browskiego 3
11-500 Gi ycko
ul.1-go Maja 17
Gi ycko 11-500, ul.
Obwodowa 6A
11 - 500 GI YCKO
ul. Mikołaja Kopernika 9/3
11-500 Gi ycko
ul.Suwalska 30
11-500 Gi ycko
ul.Mickiewicza 5
11 - 500 GI YCKO
ul. Obwodowa 6
11-500 Gi ycko
ul. Gda ska 22a
11 - 500 GI YCKO
Usługi fryzjerskie, kosmetyczne, solarium
Salon Pi kno ci VIKI
- profesjonalne tłumaczenia przysi głe
pisemne i ustne
- tłumaczenia z ró nych dziedzin wg potrzeb
wynajem kabin sanitarnych,
kontenerów, ogrodze przestawnych.
Czarter Jachtów- Sasanki VIVA 700, 660
Supernowa, Janmor 20, 620.
TŁUMACZ PRZYSI GŁY
j zyka angielskiego
Barbara Czyrko
TOI TOI Systemy Sanitarne Spółka z
o.o.
UKA Tadeusz Foltyn
nagrobki, parapety, schody, ogrodzenia
Zakład Kamieniarsko Betoniarski
Zakład Usługowo-Handlowy „TOOL”
ul. Suwalska 21
11 - 500 Gi ycko
ul. Jagiełły 26
ul. Okrzei 4A/11 Gi ycko
11-500 Gi ycko, Bystry
Port: Wilkasy nad J.Niegocin
siedziba: Ul. Kr. Jadwigi
6/39
11-500 Gi ycko
Ko uchy Wielkie 14 a
11-500 Gi ycko ul.
Traugutta 14 C
ródło: Strona internetowa miasta Gi ycka.
Rolnictwo
Na terenie Gi ycka rolnictwo pełni marginaln rol . U ytki rolne rozprzestrzeniaj si po
wschodniej i zachodniej stronie miasta, na obszarze gminy wiejskiej Gi ycko.
W gminie tej (wiejskiej) u ytki rolne zajmuj około 47 % powierzchni terenu, w tym grunty
orne 65 %, ł ki 11 %, a pastwiska 24 %. (U). Najwi cej gospodarstw indywidualnych
ukierunkowanych jest na produkcj zwierz c i wielokierunkow , produkcja ro linna
natomiast stanowi jedynie 19 % produkcji całkowitej. Hodowla zwierz t pełni istotn rol na
tym obszarze. Obsada bydła wynosi tu 54,6 sztuk/100 ha u ytków rolnych, natomiast obsada
trzody chlewnej wynosi 256,97 sztuk/100 ha u ytków rolnych i jest ona najwy sza
w powiecie. rednia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa w gminie wiejskiej Gi ycko
jest do wysoka i wynosi 16,6 ha.
U ytki rolne zajmuj w mie cie około 13,5 % powierzchni ogólnej miasta (Studium
Uwarunkowa i Przestrzennego Zagospodarowania Gminy). Zgodnie z danymi zawartymi
w dokumencie pt. Uwarunkowania i mo liwo ci rozwoju powiatu gi yckiego, 2003, stan na
31.12.2002, w Gi ycku około 17,3 % gruntów u ytkowanych jest rolniczo (z czego grunty
orne stanowi 62,3 %, sady 4,9 %, ł ki 11,4 %, natomiast pastwiska 21,4 %).
Powierzchnia u ytków rolnych na terenie miasta jest stopniowo ograniczana.
3.8.5 INFRASTRUKTURA TECHNICZNO – IN YNIERYJNA GMINY
Poziom infrastruktury na terenie miasta Gi ycko jest wysoki, w porównaniu do pozostałych
gmin powiatu.
Sie wodoci gowa
Długo rozdzielczej sieci wodnej na terenie miasta wynosi 50,8 km (2002 rok). Istnieje 1 405
poł cze do budynków mieszkalnych. Zu ycie wody na terenie miasta w 2002 roku wyniosło
1 986,7 ty . m3, do dało warto 66,5 m3/rok na jednego mieszka ca. Woda doprowadzana
jest do miasta z uj cia „Gajewo” i „Sulimy”, magistral wodoci gow biegn c wzdłu ulic:
Białostockiej i Warszawskiej oraz ul. Obwodowa i al. 1 Maja. Zaopatrzenie w wod
28
umo liwia uj cie „Gajewo”. Pobierana woda wymaga uzdatniania, ze wzgl du na
ponadnormatywn zawarto zwi zków elaza, manganu i siarkowodoru. Niektóre o rodki
zaopatrywane s w wod z uj własnych zlokalizowanych na ich terenie (m.in. o rodek
„Almatur” i COS).
Gi ycko posiada zdolno do zaopatrzenia w wod z istniej cych uj w wysoko ci 8.160
m3/d, z czego produkuje si 6.600 m3/d. Na terenie miasta z sieci wodoci gowej korzysta
około 99,2 % mieszka ców.
Długo sieci wodoci gowej na 1 km2 wynosiła odpowiednio (Uwarunkowania i Mo liwo ci
Rozwoju Powiatu Gi yckiego 2003):
w 1990 roku: 2,84 km (powiat: 0,13)
w 1996 roku: 3,51 km (powiat: 0,31)
w 2000 roku: 3,56 km (powiat: 0,55)
w 2001 roku: 3,58 km (powiat: 0,44)
w 2002 roku: 3,63 km (powiat: 0,45)
W 2002 roku najwi ksze zu ycie wody spo ród gmin powiatu gi yckiego zanotowano
w mie cie i gminie Gi ycko, odpowiednio 3 388,84 ty . m3 (Uwarunkowania i Mo liwo ci
Rozwoju Powiatu Gi yckiego 2003). Najwi kszym zakładem ujmuj cym wody podziemne
było przedsi biorstwo Wodoci gów i Kanalizacji Sp. z o. o. w Gi ycku (1 994,13 ty . m3).
Pobrana woda pochodziła wył cznie ze złó wody podziemnej.
Poni ej przedstawiono ocen jako ci wody z wodoci gu publicznego sporz dzon za okres
01.04.2003 - 30.06.2003 roku przez Pa stwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego
w Gi ycku (zgodnie z art. 12 pkt. 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym
zaopatrzeniu w wod i zbiorowym odprowadzaniu cieków /Dz. U. Nr 72 poz. 747/).
Do bada bakteriologicznych pobrano 30 próbek, natomiast do bada fizykochemicznych 10.
Parametry
1
Barwa
M tno ( NTU)
pH
Przewodno (µS/cm
w 20 ºC)
Smak
Zapach
Amoniak (mg/l)
Azotyny (mg/l)
Azotany ( mg/l)
elazo ( mg/l)
Mangan ( mg/l)
Fluorki (mg/l)
Chlorki (mg/l)
Dopuszczalne
zakresy
warto ci Dz. U.
nr 203, poz.
1718
Liczba
oznacze
danego
parametru
Liczba
Liczba ozn.
Warto
Warto
oznacze
wykazuj cyc
rednia
max
spełniaj cych
h
przekrocz przekrocze
wymagania dla przekroczenia
enia
nia
danego
danego
parametru
parametru
2
15
1
6,5-9,5
3
9
9
9
4
9
9
9
5
-------
6
-------
7
-------
2500
Akceptowalny
akceptowalny
0,5 (1,5)
0,5
50
0,2
0,05
1,5
250
9
9
9
9
9
9
9
9
--9
9
9
9
9
9
9
9
9
--9
---------------------
---------------------
---------------------
29
Twaro jako CaCo3
(mg/l)
CHZT met.
KMnO(µg/l)
Ołów ( mg/l)
Kadm (mg/l)
Chrom (mg/l)
Inne
Escherichia coli
bakterie gr. coli typ
kał. (
termotoleranc.)/100m
l
Bakterie gr. coli/
100ml
Enterokoki (
paciorkowce
kał.)/100ml
Ogólna liczba
bakterii w 37ºC/1ml
Ogólna liczb bakterii
w 22ºC/1ml
60-500
9
9
---
---
---
5000
0,05
0,003
0,05
7
---------
7
---------
-----------
-----------
-----------
0
30
30
---
---
---
0
30
30
---
---
---
0
1
1
---
---
---
20
30
30
---
---
---
100
30
30
---
---
---
Poni ej przedstawiono ocen jako ci wody z wodoci gu publicznego sporz dzon za okres
01.01.2004 - 31.03.2004 roku przez Pa stwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego
w Gi ycku (zgodnie z art. 12 pkt. 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym
zaopatrzeniu w wod i zbiorowym odprowadzaniu cieków /Dz. U. Nr 72 poz. 747/).
Do bada bakteriologicznych i fizykochemicznych pobrano po 7 próbek.
Parametry
Dopuszczalne
zakresy warto ci
Dz. U. nr 203,
poz. 1718
1
2
Barwa
Nie wi cej ni 15
M tno (
Nie wi cej ni 1
NTU)
pH
6,5-9,5
Przewodno
(µS/cm w 20
2500
ºC)
Smak
--Zapach
Akceptowalny
Amoniak (mg/l)
0,5 1)
Azotyny (mg/l)
0,5
Azotany ( mg/l)
50
elazo ( mg/l)
0,2
Mangan ( mg/l)
0,05
Fluorki (mg/l)
--Chlorki (mg/l)
--Twaro jako
CaCo3 (mg/l)
--CHZT met.
Liczba
oznacze
danego
parametru
Liczba
oznacze
spełniaj cych
wymagania dla
danego
parametru
Liczba ozn.
wykazuj cych
przekroczenia
danego
parametru
Warto
rednia
przekroczenia
Warto
max
przekroczenia
3
7
7
4
6
7
5
1
---
6
20
---
7
20
---
7
7
---
---
---
7
7
---
---
---
7
7
7
7
7
7
7
2
---
7
7
7
7
7
7
7
2
---
-------------------
-------------------
-------------------
---
---
---
---
---
30
KMnO(µg/l)
Ołów ( mg/l)
Kadm (mg/l)
Chrom (mg/l)
Inne
Escherichia coli
bakterie gr. coli
typ kał.
(termotoleranc.)
/100ml
Bakterie gr.
coli/ 100ml
Enterokoki (
paciorkowce
kał.) /100ml
Ogólna liczba
bakterii
w 37ºC/1ml
Ogólna liczb
bakterii
w 22ºC/1ml
-----------
-----------
-----------
-----------
-----------
-----------
0
7
7
---
---
---
0
7
7
---
---
---
0
2
2
---
---
---
20
7
7
---
---
---
100
2
2
---
---
---
Poni ej przedstawiono wyniki bada wody przeznaczonej do spo ycia przez ludzi
sporz dzony przez Powiatow Stacj Sanitarno- Epidemiologiczn Oddział Higieny
Komunalnej w Gi ycku, sporz dzonych w pa dzierniku i listopadzie 2003 roku (zgodnie
z art. 12 pkt. 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod i
zbiorowym odprowadzaniu cieków /Dz. U. Nr 72 poz. 747/).
Lp.
Nazwa badanego
czynnika
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
2
M tno
Barwa
Smak
Zapach
Odczyn (pH)
Przewodno elektryczna
Twardo jako CaCO3
elazo
Chlorki
Amoniak
Azotyny
Azotany
Utlenialno
14
15
Mangan
Fluorki
Jednostka
miary
3
mg/l Si 02
mg/l Pt
--------( Scm-1)
mg Ca CO3
mg Fe/l
mg Cl/l
mg NH4+/l
mg NO2-/l
mg NO3-/l
mg O2/l
mg Mn/l
mg F/l
Wyniki badania / miejsca
Najwy sza
Poboru próbki / data poboru próbki
dopuszczalna
warto wg Rozp.
Stacja
Min. Zdr.
Uzdatniania
Sklep spo ywczy
z 19.11.2002r.
Wody
ul. Perkunowska
Dz.U.Nr 203
/ woda
poz. 1718
uzdatniona /
12.11.2003r.
13.10.2003r.
4
5
6
1
1
Nie wi cej ni 1
5
10
Nie wi cej ni 1
Akceptowalny
Akceptowalny
Akceptowalny
Akceptowalny
Akceptowalny
Akceptowalny
7,7
7,4
6,5-9,5
481
551
2500
403,3
379,0
60-500
0,05
0,04
0,2
29,7
22,6
250
0,14
0,15
0,5/1,5
0,007
0,003
0,5
0,58
0,75
50
----------5000 g/l
( 5 mg/l )
0,05
0,00
0,05
---------1,5
31
16
17
18
19
20
Liczba kolonii bakterii na
agarze po 72 h w temp. 22 st.
C w 1 ml wody
Liczba kolonii bakterii na
agarze po 24 h w temp. 37 st.
C w 1 ml wody
Liczba bakterii grupy coli w
100 ml wody
Liczba bakterii grupy coli
typu kałowego w 100 ml
wody
Enterokoki ( paciorkowce
kałowe )
1 ml
25
2
100
1 ml
<1
<1
20
100 ml
0
0
0
100 ml
0
0
0
100 ml
0
-----
0
Stwierdza si ,
e pobrane próbki wody w zakresie zbadanych wska ników
fizykochemicznych i bakteriologicznych odpowiadaj wymaganiom sanitarnym dla wody do
picia i na potrzeby gospodarcze zgodnie z Rozporz dzeniem Ministerstwa Zdrowia z dnia
19.11.2002r. ( Dz. U. Nr 203 poz. 1718 ).
W poni szej tabeli zaprezentowano wyniki pomiarów fizykochemicznych wody
przeprowadzonych w Stacji Uzdatniania Wody w Gi ycku (Przedsi biorstwo Wodoci gów
i Kanalizacji Sp. z o. o. w Gi ycku). Badania te wykonane były 20 maja 2004 roku.
32
Nr analizy
Najwy sza dopuszczalna warto
według Rozporz dzenia Ministra
Zdrowia z 19 listopada 2002 roku
(Dz. U. Nr 203 poz. 1718)
217
218
219
220
woda surowa
woda napowietrzana
woda przed filtrami
woda uzdatniona
Temperatura ( C)
-
-
-
-
-
M tno
-
-
-
-
nie wi cej ni 1
Barwa (mg/l Pt.)
52,7
57,1
56,6
7,2
nie wi cej ni 15
Zapach
z2S
z1R
z1S
akceptowalny
akceptowalny
Smak
-
-
-
-
akceptowalny
Odczyn (pH)
7,27
7,54
7,73
7,73
6,5 – 9,5
-
-
-
-
5000
Amoniak mg NH4/l
0,569
0,474
0,575
0,095
1,50
Azotany (mg NO3/l)
0,10
0,10
0,20
1,40
50
Azotyny (mg NO2/l)
0,026
0,036
0,03
0,018
0,50
Chlorki (mg/l Cl)
18,0
20,0
18,0
19,0
250
2,39
2,96
3,08
0,070
0,20
Mangan (mg/l Mn)
0,311
0,449
0,451
0,040
0,05
Twardo ogólna (mg/l
CaCO3)
Siarczany (mg/l)
474,0
468,0
459,0
453,0
60 – 500
40,0
-
-
-
-
ChZT (mg/l O2)
22,0
-
-
-
-
Rodzaj badanej wody
0
Utlenialno
(NTU)
(ug/l O2)
elazo ogólne (mg/l Fe)
33
Wyniki bada wskazuj , e woda jest uzdatniona w wystarczaj cym stopniu, aby mogła
spełnia stosowne wymagania.
Badania stanu wodoci gów przeprowadzane s przez Pa stwowego Powiatowego Inspektora
Sanitarnego w Gi ycku. W 2003 roku skontrolowano 47 wodoci gów na terenie powiatu
gi yckiego. Stan sanitarno – higieniczny urz dze wodnych oceniono jako dobry.
Sie kanalizacyjna
Długo sieci kanalizacyjnej w Gi ycku wynosi 51 km, za ilo przył czy 1 437 (2002 rok).
Długo sieci kanalizacyjnej na 1 km2 wynosiła odpowiednio (Uwarunkowania i Mo liwo ci
Rozwoju Powiatu Gi yckiego 2003):
w 1990 roku: 2,43 km (powiat: 0,04)
w 1996 roku: 2,91 km (powiat: 0,06)
w 2000 roku: 3,42 km (powiat: 0,15)
w 2001 roku: 3,42 km (powiat: 0,14)
w 2002 roku: 3,64 km (powiat: 0,15)
Z terenu miasta gi ycka w 2002 roku odprowadzono 1 623 ty . m3 cieków. W poni szej
tabeli przedstawiono ilo ci cieków odprowadzanych do wód i do ziemi w 2002 roku
(Uwarunkowania i Mo liwo ci Rozwoju Powiatu Gi yckiego 2003) z tereny miasta i gminy
Gi ycko.
Podmiot korzystaj cy ze
rodowiska
Ilo cieków
komunalnych (m3)
Przedsi biorstwo Rolne
„Perkun” w Pierkunowie
Przedsi biorstwo
Wodoci gów i Kanalizacji
Sp. z o. o. w Gi ycku
Okr gowa Spółdzielnia
Mleczarska w Gi ycku
2 577,0
Ilo cieków
wykorzystanych rolniczo
(m3)
4 076,0
Ilo
wód chłodniczych
(m3)
2 654 795,0
-
-
-
-
156 600,0
-
W miejscowo ci Bystry koło Gi ycka funkcjonuje mechaniczno – biologiczno – chemiczna
oczyszczalnia cieków. Działa ona od 1994 roku i jest zarz dzana przez Przedsi biorstwo
Wodoci gów i Kanalizacji Sp. z o. o. w Gi ycku (ul. Obwodowa 6). Oczyszczone cieki
odprowadzane s do jeziora Niegocin (od stycznia 2004 roku). Wcze niej kierowane były do
jeziora Grajewko. Jej moc przerobowa to 10 580 m3/dob (maksymalnie 14 000 m3/dob ).
Projektowane obci enie ładunkiem BZT5 – 5 916 kg/dob . Rzeczywiste rednioroczne
obci enie to 4 313 kg/dob . redni stopie obci enia 73%. W sezonie letnim osi ga 90%.
Na oczyszczalnie trafia wi kszo
cieków bytowo-gospodarczych, które s odprowadzane
przy pomocy systemu grawitacyjno – ci nieniowego. Istnieje konieczno tłoczenia cieków
ze wzgl du na ró nice wysoko ciowe na tym obszarze oraz wysoki poziom zwierciadła wód
gruntowych. Około 8 % stanowi cieki przemysłowe. Do oczyszczalni sprowadzane s cieki
m.in. z mleczarni, browarów, masarni, rze ni i usług. Na cz
mechaniczn oczyszczalni
składa si punkt zlewny, dwie kraty płaskie, piaskownik poziomy dwukomorowy. Str canie
fosforu mo e by wspomagane chemicznie.
34
Poni sza tabela przedstawia wyniki bada z 2003 roku dotycz ce ładunków substancji
w ciekach dopływaj cych do oczyszczalni i w ciekach oczyszczonych.
Ładunek substancji
Jednostka miary
BZT5
ChZT-Cr
zawiesina og.
azot og.
fosfor og.
chlorki
siarczany
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
Ładunek w ciekach Ładunek w ciekach
doprowadzonych do
opuszczaj cych
oczyszczalni
oczyszczalni
1 787 902
17 838
2 934 541
108 280
1 225 462
26 757
213 974
12 922
24 448
1 102
277 033
258 702
236 369
170 981
Redukcja
99%
96,3%
97,8%
94%
95,5%
6,6%
27,6%
ródło: ankieta.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez u ytkownika oczyszczalni, najwi kszy stopie
oczyszczenia cieków dotyczy parametrów takich jak: BZT5, CHZT, zawiesina, azot i fosfor.
Chlorki i siarczany usuwane s w mniejszym stopniu.
Osad nadmierny z oczyszczalni poddawany jest procesom odwadniania na wirówkach po
wcze niejszej stabilizacji i higienizacji w warunkach tlenowych w temp. 55-60oC (proces
autotermicznej termofilowej stabilizacji osadów – ASTO). rednie uwodnienie osadu po
procesach wynosi 85%. Oczyszczalnia posiada zezwolenie na rolnicze wykorzystanie
cieków. Jest on badany co 4 miesi ce. Wyniki bada wykonanych w Głównym
Laboratorium Analiz Chemicznych Instytutu Nawo enia i Gleboznawstwa w Puławach,
z 2003, roku przedstawia poni sza tabela.
Badana cecha
Jednostka
pH w H2O
zawarto suchej masy
pH
%
Zawarto w suchej masie
azot całkowity
%
pi ciotlenek fosforu
%
tlenek potasu
%
tlenek wapnia*
%
tlenek magnezu
%
substancja organiczna
%
popiół surowy
%
kadm
mg/kg
chrom
mg/kg
mied
mg/kg
nikiel
mg/kg
ołów
mg/kg
cynk
mg/kg
rt
mg/kg
* badanie wykonano metod nieakredytowan .
Wynik badania
7,73
28,67
4,15
8,45
0,61
10,30
1,90
57,03
42,97
2,62
27,70
238,00
24,60
34,2
1 008,00
1,61
ródło: ankieta.
Od 2001 roku oczyszczalnia była modernizowana i rozbudowywana. Prace zako czono we
wrze niu 2003 roku.
35
Generalnie oczyszczalnia nie jest uci liwa dla mieszka ców. W 2002 roku do delegatury
WIO w Gi ycku wpłyn ły 3 skargi dotycz ce uci liwo ci zapachowych zwi zanych
z eksploatacj oczyszczalni, a ci lej rzecz bior c z zagospodarowaniem osadów ciekowych.
W 2001 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska przeprowadził na terenie
Przedsi biorstwa Wodoci gów i Kanalizacji Sp. z o. o. w Gi ycku kontrole odprowadzanych
cieków. Nie stwierdzono adnych przekrocze dopuszczalnych st e zanieczyszcze
w oczyszczonych ciekach.
Wody deszczowe odprowadzane s kanalizacj grawitacyjn do:
1) Jeziora Niegocin z terenu: Osiedla ródmie cie, ul. Traugutta, ul. Mickiewicza, cz ci ul.
Warszawskiej, ul. D browskiego, Armii Krajowej, wschodniej cz ci miasta, terenu
„Jeziornej”, z terenu Przedsi biorstwa Wodoci gów i Kanalizacji,
2) Kanału Łucza skiego z terenu: Jednostki Wojskowej, Osiedla Kajki, ul. Wojska
Polskiego, Osiedla Kili skiego, Osiedla Kajki, ul. Obwodowej, ul. Wilanowksiej, ul.
Drzymały, ul. Wesołej, ul. Sikorskiego, ul. Konarskiego, ul. Kopernika, ul. Daszy skiego,
cz ci ul. Ko ciuszki, ul. 3-go maja, ul. Sikorskiego, ul. Moniuszki, ul. Wojska Polskiego,
ul. Olszty skiej, ul. Owsianej, ul. Wodnej, cz ci ul. Kolejowej, Twierdzy Boyen,
3) Jeziora Wojsak z terenu: Osiedla Wilanów.
Gospodarka odpadami stałymi
Zgodnie z Planem Gospodarki Opadami dla powiatu gi yckiego na terenie Gi ycka powstaje
53 014 m3 odpadów rocznie, z czego 2 640 m3 odpadów pochodzi rocznie z turystki. (5 %).
Odpady z terenu miasta wywo one s na składowisko odpadów innych ni niebezpieczne
i oboj tne w miejscowo ci widry. Obiekt ten przyjmuje odpady komunalne. Jego
powierzchnia całkowita wynosi 13,10 ha, z czego powierzchnia wykorzystana wynosi około
4,5 ha. Dziennie przyjmuje około 40 Mg odpadów. Składowisko to funkcjonuje od 1976 roku
i aktualnie wymaga modernizacji, poniewa nie spełnia szeregu wymogów prawnych
w zakresie lokalizacji, eksploatacji i monitoringu składowisk (m.in. brak piezometrów,
uszczelnienia). Teren składowiska niemal w cało ci otoczony jest gruntami nale cymi do
Lasów Pa stwowych.
Na terenie miasta i jego okolic wyst puje ponadto problem tzw. „dzikich wysypisk”, które s
na bie co likwidowane przez odpowiednie do tego słu by.
Na terenie miasta nie prowadzi si selektywnej zbiórki odpadów komunalnych.
Przewiduje si utworzenie ,,Mazurskiego Zwi zku Mi dzygminnego Gospodarki Odpadami”,
do którego zada nale e b dzie planowanie i wykonywanie zada z zakresu ochrony
rodowiska, a szczególnie realizacja kompleksowego regionalnego programu gospodarki
odpadami.
Charakterystyka systemu zaopatrzenia w energi ciepln .
Głównym dostawc energii cieplnej na terenie miasta jest PEC Sp. z o. o. Firma posiada 9
kotłowni zaopatruj cych głownie spółdzielnie mieszkaniowe. Poni ej przedstawione zostały
informacje o poszczególnych kotłowniach firmy:
36
Kotłownie na miał w glowy:
- o . XXX-lecia
moc termiczna 29,4 MW (ruch ci gły)
ul. Sikorskiego
moc termiczna 9,78 MW (sezon grzewczy)
ul. Przemysłowa
moc termiczna 3,14 MW (wł czana awaryjnie w sezonie letnim w
czasie przerw technologicznych w kotłowni na o . XXX-lecia)
Dwie pierwsze kotłownie maj decyzje wydane przez Starostwo Powiatowe, a trzecia podlega
tylko zgłoszeniu do Starostwa Powiatowego.
Kotłownie na gaz GZ50:
- ul. Nowowiejska 35 moc termiczna 2,685 MW (zgłoszenie do Starostwa Powiatowego)
- ul. Armii Krajowej 4
- ul. D browskiego 3
- ul. Warszawska38
- ul. Łucza ska 2
Kotłownie na olej opałowy:
- ul. Białostocka 35 - kotłownia ta wykorzystywane jest do zaopatrywania w ciepło biur PEC
Do kotłowni zarz dzanych przez PEC Sp. z o.o. podł czonych jest ponad 200 w złów
cieplnych. Firma dostarcza energi ciepln do ok. 80% budynków mieszkalnych w Gi ycku
Pozostała struktura gospodarki cieplnej w Gi ycku oparta jest o około 120 kotłowni o mocy
powy ej 50 kW. W około 80 kotłowniach zainstalowane s niskosprawne kotły w glowe z
rusztem stałym o sprawno ciach eksploatacyjnych wynosz cych około 50%. W mie cie nie
zlikwidowano problemu niskiej emisji. W około 190 budynkach wielorodzinnych stosuje si
ogrzewanie piecowe lub eta owe, natomiast około 1 030 obiektów zabudowy jednorodzinnej
wyposa onych jest w kotłownie na w giel i koks.
Charakterystyka systemu zaopatrzenia w gaz ziemny.
Zabezpieczenie potrzeb gazowych dla mieszka ców Gi ycka pokrywane jest z krajowego
systemu gazowniczego. Miasto zasilane jest w gaz ziemny gazoci giem wysokiego ci nienia
z kierunku Szczytno – Mr gowo (stacje redukcyjne w Wilkasach, przy ul. Bohaterów
Westerplatte, w rejonie ul. Jagiełły, w Wilanowie i przy ul. Lotniczej). Długo sieci gazowej
wynosi 51 398 m. Z sieci tej korzysta około 93,2 % ludno ci miasta.
Charakterystyka systemu zaopatrzenia w energi elektryczn .
Energia elektryczna dostarczana jest sieci napowietrzno WN-110/15 kV od strony Wydmin
przelotowo w kierunku K trzyna. Obecnie trwaj prace przy budowie trzeciej linii WN-110
kV w kierunku W gorzewa. Na terenie miasta w przewa aj cej mierze wyst puj kablowe
linie redniego i niskiego napi cia, pracuj ce w systemie pier cienia. W 1997 roku było
10 640 odbiorców energii elektrycznej, zu ywaj cych 15 305 MW/godz. (Studium
Uwarunkowa i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy, dane na rok 1997).
Na obszarze Gi ycka zabudowanych jest 111 stacji transformatorowych SN/n.n – głównie
murowanych.
37
Drogownictwo
Gi ycko posiada dobrze rozwini ta sie drogow , dzi ki której ma poł czenie z Warszaw ,
Trójmiastem i Białystokiem, a tak e z okr giem Kaliningradzkim i Litw .
Teren miasta stanowi w zeł komunikacyjny, w okolicy którego krzy uj si nast puj ce drogi
nr 63 Pozezdrze – Gizycko – Orzysz,
nr 643 Gizycko – Szymonka (poł czenie z drog krajow nr 16) – Mikołajki,
nr 655 Gi ycko Wydminy – Olecko – granica pa stwa,
nr 656 Gi ycko – Ełk,
nr 59 Gi ycko – Ryn,
nr 592 Gizycko – Ketrzyn.
Drogi krajowe nr 644 i 643 biegn w kierunku północ – południe, natomiast drogi nr 655,
656, 608 i 592 w kierunkach wschód – zachód. Ponadto, przez teren ten przebiegaj drogi
powiatowe i gminne tworz ce uzupełniaj cy system dróg.
Elementem bardzo sprzyjaj cym jest poło enie miasta w rejonie mi dzynarodowego szlaku
transportowo – komunikacyjnego „Via Baltica”, który przebiega na linii Helsinki – Ryga –
Kowno – Suwałki – Warszawa. Poza tym Gi ycko poł czone jest drogami o ruchu kołowym
z Warszaw , Gda skiem, Białymstokiem, Wilnem oraz Kalingradem.
Poni ej zestawiono drogi publiczne gminne na terenie miasta:
ul. Kasztanowa
ul. wirowa
ul. Klonowa
ul. Słoneczna
ul. Topolowa
ul. Wi niowa
ul. Szkolna
ul. Wspólna
ul. Przyszło
ul. Warzywna
ul. Kasztela ska
ul. Hetma ska
ul. Koszarowa (odcinek od ul. Nowowiejskiej do ul. Drzymały)
ul. Sportowa
ul. Staszica (odcinek od ul. Suwalskiej do ul. Białostockiej)
ul. Kazimierza Wielkiego
ul. Kombatantów
ul. Wodoci gowa (odcinek od ul. Jagiełły do ul. Królowej Jadwigi)
ul. Królowej Jadwigi
ul. Generała Orlicz-Dreszera
ul. Krótka
ul. Nadbrze na
ul. Turystyczna
ul. Warmi ska
ul. Jarz binowa
ul. Orzechowa
ul. Wrzosowa
38
Stan dróg na terenie Gi ycka jest dobry. Wymaga jednak stałych modernizacji i konserwacji.
W ostatnich latach obserwuje si zwi kszenie ruchu na obszarze miasta, co zwi zane jest
z mał przepustowo ci przepraw mostowych. W Studium Uwarunkowa i Kierunków
Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Gi ycka wskazuje si na potrzeb budowy
nowego mostu, co odci yłoby centrum miasta i pozwoliłoby na pełne wykorzystanie
obwodnicy.
Kolejnictwo
W ramach poł cze kolejowych istniej linie o relacjach z Białymstokiem, Olsztynem,
a tak e poprzez miasto Olsztyn z Wybrze em, południem Polski i Berlinem. Przez teren
miasta przebiega linia kolejowa na trasie Olsztyn – Gi ycko – Ełk – Białystok. Poci gi
odje d aj ce ze stacji w Gi ycku jad docelowo do miejscowo ci takich jak: Białystok,
Olsztyn, Ełk, Szczecin, Wrocław, Gdynia, Korsze i Racibórz (przez Warszaw ). Z uwagi na
rzadkie kursowanie poci gów dalekobie nych (m.in. poł czenie w Warszaw ), dojazd
i wyjazd z Gi ycka mo e stanowi istotny problem. Problem ten pojawia si zwłaszcza
w sezonie letnim. Dlatego te , pasa erowie coraz cz ciej wybieraj samochody osobowe,
jako lepszy i szybszy rodek transportu.
Dzi ki w złowi komunikacyjnemu w Olsztynie, miasto Gi ycko jest powi zane z innymi
regionami kraju.
Stacja PKP znajduje si przy placu Dworcowym w Gi ycku (obok jest dworzec PKS).
W 2003 roku Powiatowy Inspektorat Sanitarny oceniał obiekty u yteczno ci publicznej
na terenie powiatu gi yckiego. Kontrolowano m. in. hotele, dworce, ust py publiczne itp.
Zły stan sanitarny oraz techniczny wykazano w dwóch obiektach, mi dzy innymi na Dworcu
w Gi ycku.
Komunikacja autobusowa
Na terenie miasta przy Placu Dworcowym istnieje dworzec autobusowy PKS. Gi ycko
posiada poł czenia z miejscowo ciami takimi jak m.in.: Augustów, Bartoszyce, Białystok,
Ełk, Gda sk, K trzyn, Kraków, Kruklanki, Lidzbark Warmi ski, Lublin, Łom a, Łód ,
Mikołajki, Mr gowo, Olsztyn, Pisz, Ryn, Suwałki, Warszawa, W gorzewo, Wilno i Wrocław.
Istotnym problemem komunikacji PKS jest zbyt rzadkie kursowanie autobusów na trasach
dalekobie nych, m.in. w kierunku Warszawy. Problem ten pojawia si zwłaszcza w sezonie
letnim.
W obr bie miasta i jego okolic kursuj tak e taksówki. Postoje taksówek w Gi ycku znajduj
si przy ul. Królowej Jadwigi oraz na placu Grunwaldzkim i Dworcowym.
Turystyka
Gmina miejska Gi ycko ze wzgl du na swoje poło enie stanowi specyficzny o rodek
działalno ci ludzkiej. Poło enie na terenie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich warunkuje
główn funkcje miasta, jak jest funkcja turystyczno – wypoczynkowa, w skali całego
regionu. Do głównych form turystycznych nale szlaki piesze, rowerowe, spływy kajakowe
oraz uprawianie eglarstwa. Nie brakuje równie mo liwo ci na wypoczynek w obr bie
39
miasta. Gi ycko posiada du a baz turystyczn , pozwalaj c na uprawianie wszystkich
powy szych form turystyki, jak stanowi miejsca noclegowe, liczne porty i przystanie
eglarski i kajakowe, baseny k pielowe, boiska i sale gimnastyczne, a tak e elementy
wchodz ce w skład Miejskiego O rodka Sportu i Rekreacji, takie jak pełno wymiarowe
boisko, korty tenisowe, kryty basen oraz 4 hale sportowe i bie nia.
Na baz noclegow składaj si : hotele, motele, kwatery prywatne, schronisko młodzie owe,
campingi oraz pola namiotowe, przy czym najwi kszy udział w cało ci stanowi kwatery
prywatne. Liczba miejsc noclegowych waha si tutaj w przedziale od 2 do 20, z czego a 68
% to domki jednorodzinne, 18 % samodzielne mieszkania, natomiast reszt stanowi
wynajmowane pojedyncze pokoje. rednia cena wynajmu to około 20 – 25 zł. Cało bazy
noclegowej stanowi blisko 2000 miejsc, z czego a 54 % to miejsca całoroczne.
W ostatnich latach miasto zanotowało szczególny napływ turystów z zagranicy. Zauwa alny
wzrost wyst pił w liczbie odwiedzaj cych obcokrajowców z Francji, Hiszpanii i Włoch,
a zwłaszcza grup indywidualnych, zainteresowanych aspektami przyrodniczymi
i historycznymi regionu, a tak e nastawionymi na turystyk pieszo – rowerow ,
wykorzystuj c baz noclegowa typu campingi, pola namiotowe oraz kwatery prywatne.
Szczególnie nale y wyró ni napływ turystów z Niemiec (których liczba utrzymuje si na
niezmiennym od kilku lat poziomie stanowi cym około 70 % wszystkich zagranicznych
turystów). Grupa ta stanowi potencjalnego klienta hoteli i innych miejsc o wy szym
standardzie.
Miasto Gi ycko wraz z przyległymi terenami stanowi równie bardzo wa ny region
uprawiania turystyki przez turystów rodzimych. W ostatnich latach zanotowano wyra ny
wzrost zainteresowania zorganizowanym wypoczynkiem typu kolonie i obozy. Znaczny jest
równie udział w tym sektorze rodzin z dzie mi. Tury ci z Polski preferuj zazwyczaj
kwatery których koszt nie przekracza 40 zł za dzie , znaczna jest tak e grupa korzystaj ca
z noclegu w ramach wynajmu jachtów (Gi ycko oferuje około 2000 koi/dzie ). Najwi ksz
grup rodzimych turystów stanowi przyjezdni z województwa mazowieckiego (około
połowa), do innych wi kszych grup nale mieszka cy województw łódzkiego, l skiego,
dolno l skiego, wielkopolskiego, wi tokrzyskiego, podlaskiego i zachodniopomorskiego.
Z otoczeniem miasto poł czone jest systemem szlaków turystycznych, których składaj si
szlaki Pisz – Ruciane Nidy – Mikołajki – Ryn – Gi ycko – W gorzewo. Gi ycko jako
poło one w centralnej cz ci Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, stanowi istotn baz dla
uprawiania turystyki pieszej. Jest to równie powód, dla którego miasto stanowi jeden
z najwa niejszych o rodków eglugi i turystyki zwi zanej ze spływami kajakowymi.
Do najbardziej ucz szczanych szlaków wodnych nale trasy:
Gi ycko – W gorzewo,
Gi ycko – Jezioro Dejguny,
Gi ycko – Mikołajki.
Cało ci turystyki zwi zanej z eglarstwem i spływami kajakowymi, sprzyja rozbudowany
system kanałów, ł cz cych poszczególne akweny w kompleksie Wielkich Jezior Mazurskich,
na których trasie le y miasto. Jeziora Kisajno i Niegocin poł czone s dwoma kanałami,
Niegoci skim i Gi yckim (Łucza skim), przebiegaj cymi przez Gi ycko. W okolicach tych
kanałów zlokalizowanych jest w granicach miasta siedem portów, oferuj cych eglarzom
postój, sanitariat, sklep. Prezentowane s one poni ej:
40
ALMATUR Gi ycko Sp. z o.o. Mi dzynarodowe Centrum eglarstwa i Turystyki
Wodnej jezioro Kisajno
Centralny O rodek Sportu Oddział Gi ycko jezioro Kisajno
DALBA jezioro Niegocin wylotu Kan. Łucza skiego do Niegocina
Miejski O rodek Sportu i Rekreacji w Gi ycku jezioro Niegocin
Mi dzyszkolna Baza Sportów Wodnych jezioro Niegocin
O rodek eglarski LOK jezioro Niegocin
ZAMEK Kanał Łucza ski
Obok indywidualnych mo liwo ci turystycznych w tym regionie, szczególn atrakcje
stanowi organizowane rejsy, prowadzone przez „ eglug Mazursk ”. Rejsy turystyczne
odbywaj si na nast puj cych szlakach:
1) Gi
2) Gi
3) Gi
4) Gi
5) Gi
6) Gi
7) Gi
8) Gi
9) Gi
10) Gi
11) Gi
ycko – Rydzewo – Szymonka – Jez. niardwy - Mikołajki,
ycko – Rydzewo – Szymonka,
ycko – Rydzewo,
ycko – Mikołajki – Gi ycko,
ycko – Mikołajki – Ruciane Nida,
ycko – Jez. Niegocin – Gi ycko,
ycko – Jez. Mamry – W gorzewo,
ycko – W gorzewo – Gi ycko,
ycko – Wyspa Kormoranów – (Sztynort) – Gi ycko,
ycko – Wyspa Miło ci (Jez. Niegocin) – Gi ycko,
ycko – Szlak Łab dzi (Jez. Kisajno) – Gi ycko.
Turystyka rowerowa na terenie miasta Gi ycko i okolic reprezentowana jest przez
5 oznakowanych szlaków, i s to:
SZLAK NIEBIESKI - 67 km
Gi ycko- widry-Pieczarki-Harsz-Sztynort-Kamionka Wlk.-Radzieje-Ma any-Gierło Parcz-Doba-Kamionki-Guty-Pi kna Góra-Gi ycko
SZLAK CZERWONY - 67 km
Gi ycko-Wilkasy-Szczybały Gi .-Skop-Tros-Ryn-Salpik-Nakomiady-OwczarniaKwiedzyna-Gierło -Parcz-Doba-Kamionki-Guty-Piekna Góra-Gi ycko
SZLAK ÓŁTY - 44 km
Gi ycko-Sulimy-Pieczonki-Kruklanki-Jeziorowskie-Jasieniec-Przerwanki-PozezdrzePieczarki- widry-Gi ycko
SZLAK ZIELONY - 70 km
Gi ycko-Ko uchy Wlk.-Upałty M.-Kruklin-Sucholaski-Wydminy-Szczepanki-MiłkiRydzewo-Kanał Kula-Bogaczewo-Gi ycko
SZLAK BR ZOWY - 66 km
Gi ycko-Pieczonki-Kruklanki- ywki Mł.-Mo d any-Jurkowo W g.-Wolisko-LipowoGr dzkie-Gawliki Wlk.-Mazuchówka-Wydminy-Sucholaski-Kruklin-Ko uchy Wlk.Gi ycko
41
Oprócz tego nale y wymieni szlaki rowerowe przeznaczone dla turystyki rodzinnej,
charakteryzuj ce si krótszymi trasami i przebiegiem w okolicach Gi ycka:
SZLAK "DEJGUNY" - 26 km
Gi ycko-Pi kna Góra-Guty-Kamionki-Zatoka Kamionecka-Bogacko-Wrony-Pi kna
Góra-Gi ycko
P TLA NIEGOCINA - 35 km
Gi ycko-Bystry-Ruda-Rydzewo-Kanał Kula-Bogaczewo-Strzelce-Wilkasy-Gi ycko
SZLAK "JEZ. KRUKLIN" - 36 km
Gi ycko-Ko uchy Wlk.-Kruklin-Gr dy Kruklaneckie-Kruklanki-Pieczonki-SulimyGi ycko
W Studium Uwarunkowa i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Gi ycka
wskazano przebieg cie ek rowerowych na trasach Gi ycko – Kruklanki oraz Gi ycko –
Pozezdrze jako cie ki o randze europejskiej. Zaproponowano tak e utworzenie cie ki
regionalnej na trasie Gi ycko – Orzysz, wokół jeziora Niegocin oraz na wyspie Gi yckiej.
Gi ycko ma bardzo dobrze rozbudowan ofert turystyczn dla przyjezdnych. Przyje d aj c
tutaj mo na nie tylko skorzysta miejscowego klimatu, miasto oferuje uprawianie ró nego
rodzaju turystyki, w zale no ci od potrzeb i ch ci indywidualnych. Dla tych, którzy zdecyduj
si na sp dzanie czasu w mie cie i jego okolicach istnieje cała gama imprez kulturalno –
sportowo – rozrywkowych, odbywaj cych w ci gu całego roku kalendarzowego.
Cało powy szych atrakcji podlega cały czas dynamicznemu rozwojowi. Zauwa a si du y
wzrost w liczbie odwiedzaj cych turystów, zarówno z kraju, jak i z zagranicy. Powoduje to
zwi kszanie si zapotrzebowania na baz turystyczn we wszystkich wariantach
turystycznych. Dlatego nale y wymieni główne mankamenty turystyczne Gi ycka, do
których nale :
brak hoteli o standardzie 4 – gwiazdkowym,
brak obiektów o wi kszej liczbie miejsc noclegowych (wyj tek stanowi niedawno otwarty
AZS Wilkasy),
brak wystarczaj cej liczby tanich noclegów,
mała liczba toalet publicznych,
brak odpowiednich dyskotek, klubów, itp.,
mała liczba k pielisk,
pasywno promocyjna oraz niekompetentna obsługa wielu podmiotów turystycznych.
Jako zało enia wyj ciowe do Programu ochrony rodowiska dla Miasta Gi ycka przyj to
uwarunkowania zewn trzne i wewn trzne, wynikaj ce z obowi zuj cych aktów prawnych,
programów wy szego rz du oraz dokumentów planistycznych uwzgl dniaj cych
problematyk ochrony rodowiska. Niezb dne było równie uwzgl dnienie zamierze
rozwojowych powiatu i jego poszczególnych gmin, zarówno w zakresie gospodarczym
i przestrzennym, jak i społecznym.
Uwarunkowania te, w powi zaniu z aktualnym stanem rodowiska w powiecie były podstaw
do zdefiniowania priorytetów i celów w zakresie ochrony rodowiska i racjonalnego
u ytkowania zasobów naturalnych.
42
4.1. UWARUNKOWANIA ZEWN TRZNE OPRACOWANIA PROGRAMU OCHRONY
RODOWISKA DLA MIASTA GIZYCKA
Zasady ochrony rodowiska wymuszaj zachowanie kompleksowego, a zarazem sektorowego
podej cia. Gmina nie jest układem zamkni tym, a poszczególne elementy rodowiska
zachowuj ci gło bez wzgl du na granice terytorialne. Z tego wzgl du, konieczne jest
przyj cie uwarunkowa wynikaj cych z programów, planów i strategii zewn trznych
wy szego rz du, umo liwiaj cych szersze spojrzenie na poszczególne dziedziny ochrony
rodowiska.
Główne uwarunkowania zewn trzne dla Miasta Gi ycka w zakresie ochrony rodowiska
wynikaj z nast puj cych dokumentów:
•
strategii trwałego i zrównowa onego rozwoju kraju i województwa warmi sko mazurskiego,
•
strategii rozwoju regionalnego kraju,
•
koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i województwa warmi sko mazurskiego,
•
polityki ekologicznej pa stwa wraz z programem wykonawczym,
•
systemu prawa ochrony
prawnych,
•
mi dzynarodowych zobowi za Polski w zakresie ochrony rodowiska,
•
zobowi za Polski przyj tych w zakresie ochrony rodowiska w ramach procesu
akcesji do Unii Europejskiej,
•
programu ochrony rodowiska dla województwa warmi sko - mazurskiego,
•
strategii i polityk sektorowych (zwłaszcza w zakresie energetyki, energetyki
odnawialnej, rolnictwa i obszarów wiejskich, rozwoju regionalnego, edukacji
ekologicznej, transportu, le nictwa).
rodowiska w Polsce, w tym projektowanych aktów
4.1.1.POLITYKA EKOLOGICZNA PA STWA
Zasady realizacji polityki ekologicznej, cele i zadania uj te w "Programie wykonawczym do
II Polityki Ekologicznej Pa stwa na lata 2002 - 2010" oraz, w dostosowanej do wymaga
ustawy Prawo ochrony rodowiska, "Polityce ekologicznej pa stwa na lata 2003-2006
z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 -2010", zostały przyj te jako podstawa
niniejszego Programu.
Nadrz dn
zasad
przedstawion
w Polityce ekologicznej pa stwa jest zasada
zrównowa onego rozwoju. Zrównowa ony rozwój nie narusza w sposób istotny i trwały
rodowiska ycia człowieka i godzi prawa przyrody, ekonomii oraz rozwoju społecze stw
wraz ze zrównowa eniem szans dost pu do zasobów obecnym i przyszłym pokoleniom.
W skrócie wi c zapewnia rozwój wynikaj cy z działalno ci człowieka odbywaj cy si
w harmonii z przyrod . Najwa niejszymi czynnikami, które nale y uwzgl dnia przy
programowaniu zrównowa onego rozwoju s : czynniki społeczne, ekologiczne, przestrzenne
i ekonomiczne.
43
Rozwój zrównowa ony oznacza tak filozofi rozwoju globalnego, regionalnego
i lokalnego, która przeciwstawia si ekspansji opartej wył cznie o wzrost gospodarczy.
W Polityce ekologicznej pa stwa jako zasady szczegółowe przyj to:
Zasad prewencji, oznaczaj c w szczególno ci:
- zapobieganie powstawaniu zanieczyszcze
poprzez stosowanie najlepszych
dost pnych technik (BAT),
- recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk, energii, wody
i surowców ze cieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast
ich składowania,
- zintegrowane podej cie do ograniczania i likwidacji zanieczyszcze i zagro e
zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego
zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (tzw. dyrektywa IPPC),
- wprowadzanie pro rodowiskowych systemów zarz dzania procesami produkcji
i usługami, zgodnie z ogólno wiatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie,
wyra onymi m.in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej
produkcji, Responsible Care, itp.
Zasad "zanieczyszczaj cy płaci” odnosz c si do odpowiedzialno ci za skutki
zanieczyszczenia i stwarzania innych zagro e . Odpowiedzialno t ponosi powinny
wszystkie jednostki u ytkuj ce rodowisko, a wi c tak e konsumenci, zwłaszcza, gdy
maj mo liwo wyboru mniej zagra aj cych rodowisku dóbr konsumpcyjnych.
Zasad integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi oznaczaj c uwzgl dnienie
w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi
i społecznymi.
Zasad regionalizacji, oznaczaj c m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi
ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodno-błotne, szczególnie
w strefach przygranicznych).
Zasad subsydiarno ci, oznaczaj c przekazywanie cz ci kompetencji i uprawnie
decyzyjnych dotycz cych ochrony rodowiska na wła ciwy szczebel regionalny lub
lokalny tak, aby był on rozwi zywany na najni szym szczeblu, na którym mo e zosta
skutecznie i efektywnie rozwi zany.
Zasad skuteczno ci ekologicznej i efektywno ci ekonomicznej odnosz c si do wyboru
planowanych przedsi wzi inwestycyjnych ochrony rodowiska a oznaczaj c potrzeb
minimalizacji nakładów na jednostk uzyskanego efektu.
W Polityce Ekologicznej Pa stwa przedstawione zostały tak e cele ogólne
o charakterze strategicznym i realizacyjnym, w ró nych horyzontach czasowych.
Jako oddzielne zagadnienie omówione zostało zagadnienie wł czania aspektów ochrony
rodowiska do polityk sektorowych takich jak: przemysł i energetyka, transport, rolnictwo,
le nictwo, budownictwo i gospodarka komunalna, zagospodarowanie przestrzenne, turystyka,
ochrona zdrowia, handel i działalno obronna. Wskazane zostały przede wszystkim cele
i działania, które nale y podj w ramach programów sektorowych, jako konieczny udział
sektorów w realizacji zrównowa onego rozwoju.
44
4.1.2. INTEGRACJA Z UNI EUROPEJSK
Przyst pienie Polski do członkostwa w Unii Europejskiej narzuca na władze samorz dowe
obowi zek dostosowania si do norm przez ni przyj tych, tak e w zakresie ochrony
rodowiska. Obecnie całe ustawodawstwo polskie jest zgodne z unijnym i zorientowane
głównie na ochron poszczególnych komponentów rodowiska oraz regulacj procesów
technologicznych i produktów w celu ochrony zdrowia człowieka i rodowiska. Niezb dnym
i niezwykle istotnym czynnikiem w procesie integracji europejskiej jest uwypuklenie roli
planowania i zarz dzania rodowiskowego. VI Program działa Wspólnoty Europejskiej
w dziedzinie ochrony rodowiska na lata 2001 – 2010 podkre la, ze realizacja
zrównowa onego rozwoju ma nast pi poprzez popraw rodowiska i jako ci ycia obywateli
krajów nale cych do Unii Europejskiej.
Problemem szczególnej wagi dla Miasta Gi ycka jest spełnienie standardów ekologicznych
Unii Europejskiej. B dzie to oznaczało konieczno dostosowania stanu aktualnego do
wymaga , szczególnie w zakresie gospodarki odpadami, gospodarki wodno – ciekowej,
ochrony gleb, powierzchni ziemi i ochrony przyrody.
Istotnym zagadnieniem jest zapewnienie ródeł finansowania dla zaplanowanych działa
i inwestycji. Miasto Gi ycko ma niewielkie mo liwo ci samodzielnego wykorzystania
wi kszych funduszy pochodz cych ze ródeł Unii Europejskiej, przykładowo wymogi
Funduszu Spójno ci pozwalaj bowiem na finansowanie projektów przekraczaj cych 10 mln
euro. Dodatkowym wsparciem dla zwi kszenia szansy na uzyskanie rodków z funduszy
mog by projekty grupowe, o charakterze zintegrowanym, obejmuj cym grup gmin lub
nawet powiatów oraz ł cz ce w jednym projekcie ró ne zagadnienia. Konieczne jest zatem
zawi zywanie regionalnych struktur w celu rozwi zania ponadlokalnych problemów
z zakresu ochrony rodowiska i rozwoju infrastruktury, w których Miasto Gi ycko mo e
uczestniczy jako beneficjant.
Niebagateln rol b dzie pełnił w tym wzgl dzie Fundusz Spójno ci, dlatego istotne jest, aby
na etapie programowania zada z zakresu ochrony rodowiska uwzgl dni zasady i kryteria
przyznawania rodków finansowych z funduszy Unii Europejskiej. Priorytety cz ci
rodowiskowej Funduszu Spójno ci, istotne z punktu widzenia Miasta Gi ycka s
nast puj ce:
Priorytet 1. Poprawa jako ci wód powierzchniowych poprzez takie działania jak:
- budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej i opadowej oraz urz dze do podczyszczania
tam, gdzie przyniesie to najwi kszy efekt ekologiczny przy uwzgl dnieniu efektywno ci
kosztowej,
Priorytet 2. Racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi poprzez:
- budow , rozbudow lub modernizacj składowisk odpadów komunalnych oraz tworzenie
systemów recyklingu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (sortownie, kompostownie
itp.).
- tworzenie systemów zagospodarowania osadów ciekowych, co umo liwi spełnienia
wymogów dyrektywy 86/278 w sprawie osadów ciekowych,
- rekultywacj terenów zdegradowanych przez działalno przemysłow .
45
Wspierane b d zintegrowane systemy zagospodarowania odpadów, ł cz ce kilka elementów,
np. selektywn zbiórk , odzysk i unieszkodliwienie odpadów ulegaj cych biodegradacji, itp.
W ramach tego priorytetu b d mogły by wspierane zwi zki komunalne, działaj ce na rzecz
poprawy w dziedzinie gospodarki odpadami.
Priorytet 3. Poprawa jako ci powietrza poprzez:
-
systemow konwersj palenisk domowych na rozwi zania
przyjazne
zdrowiu
i rodowisku (głównie zamiana w gla na gaz, w okresie pocz tkowym eliminacja w gla
niskiej jako ci, przej cie na paliwa bezdymne).
4.1.3. POLITYKA I STRATEGIA WOJEWÓDZTWA WARMI SKO - MAZURSKIEGO
Najwa niejszym dokumentem b d cym podstaw programowania rozwoju województwa jest
„Strategia rozwoju województwa warmi sko - mazurskiego”. Wojewódzkie programy, w tym
program ochrony rodowiska, s realizacj strategii rozwoju województwa. Z tego powodu
w pracach nad Programem... wykorzystano cele i zadania zwi zane z ochron rodowiska
i u ytkowaniem zasobów naturalnych, sprecyzowane w ramach priorytetów "Strategii ...".
Cele strategiczne w „Strategii...” sformułowano w o miu obszarach rozwoju, przyj tych jako
priorytetowe dla województwa warmi sko – mazurskiego, tj.:
1. wspieranie przedsi biorczo ci,
2. edukacja,
3. infrastruktura techniczna,
4. restrukturyzacja obszarów wiejskich,
5. rozwój turystyki,
6. atrakcyjno zamieszkania,
7. rodowisko przyrodnicze,
8. dziedzictwo i kultura.
Dla Miasta Gi ycka z punktu ochrony
nast puj ce cele strategiczne i operacyjne:
rodowiska najwi ksze znaczenie b d
miały
Obszar rozwoju: Wspieranie przedsi biorczo ci
Cele operacyjne:
1. Skuteczna polityka wspierania małych i rednich przedsi biorstw na poziomie samorz du,
która polega b dzie mi dzy innymi na pomocy w dostosowywaniu si producentów do
norm, standardów, systemów zarz dzania jako ci , rodowiskiem, bezpiecze stwem i higien
pracy (ISO), zarz dzania przez jako (TQM) przyj tych w Unii Europejskiej,
Obszar rozwoju: Infrastruktura techniczna
Cele operacyjne:
1. Zwi kszenie zewn trznej dost pno ci transportowej oraz wewn trznej spójno ci regionu
2. Prawidłowa gospodarka wodna i sprawny system infrastruktury technicznej
przeciwpowodziowej i melioracyjnej
46
3. Infrastruktura techniczna na rzecz ochrony
Europejskiej
rodowiska zgodna z normami Unii
Obszar rozwoju: Rozwój turystyki
Cele operacyjne:
1. Maksymalne i dynamiczne wykorzystanie predyspozycji turystycznych regionu
2. Zwi kszenie kapitału inwestycyjnego w turystyce
Obszar rozwoju: rodowisko przyrodnicze
Cele operacyjne:
1. Wykorzystanie współpracy mi dzynarodowej dla ochrony rodowiska
2. Dobry stan i jako wód
3. Poprawa jako ci i ochrony powierzchni ziemi
4. Poprawa jako ci i ochrona powietrza
5. Hałas w normie
6. Zachowane walory krajobrazowe
7. Monitoring rodowiska
8. Wysoka wiadomo ekologiczna społecze stwa – wła ciwa edukacja ekologiczna
4.1.4. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ CE Z PLANU ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA WARMI SKO – MAZURSIEGO
W pracach nad Programem ochrony rodowiska wykorzystano zapisy dokonane w Planie
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmi sko - Mazurskiego, a zwłaszcza
dotycz ce celów i kierunków działania oraz konkretnych zada dotycz cych polityki
przestrzennej w zakresie ochrony zasobów i walorów rodowiska przyrodniczego,
infrastruktury systemu transportowego oraz infrastruktury technicznej ochrony rodowiska.
Naczelnym celem polityki zagospodarowania przestrzennego prowadzonej przez samorz d
województwa jest kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno – przestrzennej
województwa sprzyjaj cej zrównowa onemu wykorzystaniu cech, zasobów i walorów
przestrzeni z rozwojem gospodarczym, wzrostem poziomu i jako ci ycia oraz trwałym
zachowaniem wła ciwo ci rodowiska dla potrzeb obecnego i przyszłych pokole .
Plan Zagospodarowania Przestrzennego dla Województwa Warmi sko – Mazurskiego
wymienia mi dzy innymi w ród celów generalnych zagospodarowania przestrzennego
województwa:
1. Kształtowanie struktur przestrzennych województwa zapewniaj cych spójno regionu
i likwidacj dysproporcji rozwoju społeczno – gospodarczego, uwzgl dniaj cych zasady
zrównowa onego rozwoju;
2. Podnoszenie konkurencyjno ci, innowacyjno ci i atrakcyjno ci regionu;
3. Ochrona i racjonalne kształtowanie
kulturowego.
rodowiska przyrodniczego i dziedzictwa
Natomiast za naczelne zasady gospodarowania przestrzeni w „Planie...” uznaje si :
47
1. utrzymanie w rozwoju zrównowa onym rodowiska przyrodniczego i zurbanizowanego
poprzez zastosowanie wła ciwej skali i stopnia koncentracji zagospodarowania
przestrzeni;
2. wielofunkcyjny rozwój struktur przestrzennych zarówno w miastach jak i na terenach
wiejskich;
3. nadrz dno
rozwoju jako ciowego nad ilo ciowym we wszystkich aspektach
zagospodarowania przestrzennego.
4.1.5. OBOWI ZUJ CE AKTY PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY RODOWISKA
Podstawowymi aktami prawnymi w dziedzinie ochrony przyrody s nast puj ce ustawy:
- Ustawa Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U.2001.62.627)
z pó niejszymi zmianami
- Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 pa dziernika 1991 r. (jednolity tekst ustawy
o ochronie przyrody, ogłoszony w Dz.U. 2001 r. Nr 99 poz. 1079)
- Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le nych z dnia 3 lutego 1995 r. (tekst jednolity Dz. U.
95.16.78)
- Ustawa o lasach z dnia 28 wrze nia 1991 r. (Dz. U. 91.101.444) z pó niejszymi zmianami
- Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. 2001.115.1229) z pó niejszymi
zmianami
- Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U.94.27.96)
z pó niejszymi zmianami
- Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod i zbiorowym
odprowadzaniu cieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747) z pó niejszymi zmianami
- Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U.2001.62.628) z pó niejszymi
zmianami
48
5. ZAŁO ENIA OCHRONY
ROKU
RODOWISKA DLA MIASTA GIZYCKA DO 2011
Naczeln zasad przyj t w Programie ochrony rodowiska dla Miasta Gi ycka jest zasada
zrównowa onego rozwoju umo liwiaj ca lepsze zagospodarowanie istniej cego potencjału
miasta (zasobów rodowiska, surowców naturalnych, obiektów, sprz tu, jak i ludzi oraz
wiedzy).
Na podstawie kompleksowego raportu o stanie rodowiska oraz ródłach jego przekształcenia
i zagro enia przedstawiono poni ej propozycj działa programowych umo liwiaj cych
spełnienie zasady zrównowa onego rozwoju poprzez koordynacj działa w sferze
gospodarczej, społecznej i rodowiskowej. Daje to mo liwo planowania przyszło ci Miasta
w perspektywie kilkunastu lat i umo liwia aktywizacj społecze stwa Miasta - zwi kszenie
inicjatywy i wpływu społeczno ci na realizacj działa rozwojowych.
Cele i działania proponowane w programie ochrony rodowiska powinny posłu y do
tworzenia warunków dla takich zachowa ogółu społecze stwa, które polega b d
w pierwszej kolejno ci na niepogarszaniu stanu rodowiska przyrodniczego na danym terenie,
a nast pnie na jego poprawie. Realizacja wytyczonych celów w programie powinna
spowodowa zrównowa ony rozwój gospodarczy, polepszenie warunków ycia mieszka ców
przy zachowaniu walorów rodowiska naturalnego na terenie Miasta Gi ycka.
5.1.
GMINNE LIMITY RACJONALNEGO WYKORZYSTANIA
NATURALNYCH I POPRAWY STANU RODOWISKA
ZASOBÓW
W zwi zku z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i konieczno ci
ograniczenia wprowadzania zanieczyszcze do rodowiska ustalone zostały limity krajowe
(do osi gni cia do 2010 roku), przedstawione w "II Polityce ekologicznej pa stwa. Limity
te nie zostały zmienione w "Polityce ekologicznej pa stwa na lata 2003 - 2006
z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 -2010". W skali kraju s one nast puj ce:
- Zmniejszenie wodochłonno ci produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r.
(w przeliczeniu na PKB i warto sprzedan w przemy le),
- Ograniczenie materiałochłonno ci produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposób,
aby uzyska co najmniej rednie wielko ci dla pa stw OECD (w przeliczeniu na jednostk
produkcji, warto produkcji lub PKB),
- Ograniczenie zu ycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i o 25% w stosunku do 2000 r.
(w przeliczeniu na jednostk produkcji, warto produkcji lub PKB),
- Dwukrotne zwi kszenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych
w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r,
- Odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów
komunalnych,
- Pełna likwidacja zrzutów cieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych,
- Zmniejszenie ładunku zanieczyszcze odprowadzanych do wód powierzchniowych,
w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie
miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego - równie o 30%,
- Ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%,
niemetanowych lotnych zwi zków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu
z 1990 r.
49
Z uwagi na brak podstaw planistycznych nie mo na obecnie dokona podziału limitów
krajowych na regionalne. Dlatego te , dla Miasta Gi ycka zało ono realizacj polityki
długoterminowej, sprzyjaj cej osi gni ciu wymienionych w limitach krajowych działa
i ograniczania emisji zanieczyszcze , natomiast szczegółowe wytyczne przyj to jedynie dla
gospodarki odpadami, zgodnie ze sporz dzonym Planem gospodarki odpadami.
5.2. NADRZ DNY CEL PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA DLA MIASTA
GI YCKA
Nadrz dny cel Programu ochrony rodowiska dla Miasta Gi ycka sformułowano nast puj co:
D enie do osi gni cia zrównowa onego rozwoju Miasta Gi ycka i wzrost jego
atrakcyjno ci poprzez popraw stanu rodowiska przyrodniczego i utrzymanie ładu
przestrzennego
5.3. PRIORYTETY EKOLOGICZNE
Kompleksowo zagadnie ochrony rodowiska na terenie Miasta wymusiła wyznaczenie
celów strategicznych, rednio- i krótkoterminowych, a tak e przyj cie zada z zakresu
wszystkich sektorów ochrony rodowiska. Spo ród nich dokonano wyboru najistotniejszych
zagadnie , których rozwi zanie przyczyni si w najbli szej przyszło ci do poprawy stanu
rodowiska na terenie Miasta Gi ycka.
Wyboru priorytetów ekologicznych dokonano w oparciu o diagnoz stanu poszczególnych
komponentów rodowiska na terenie Miasta, uwarunkowania zewn trzne (obowi zuj ce akty
prawne) i wewn trzne, a tak e inne wymagania w zakresie jako ci rodowiska.
Wybór priorytetowych przedsi wzi ekologicznych na terenie Miasta Gi ycka na lata 2004 2011 przeprowadzono przy zastosowaniu nast puj cych kryteriów organizacyjnych
i rodowiskowych.
Kryteria o charakterze organizacyjnym
- wymiar przedsi wzi cia (ponadlokalny i publiczny)
- zaawansowanie przedsi wzi cia w realizacji
- konieczno
realizacji przedsi wzi cia ze wzgl dów prawnych
- zabezpieczenia rodków na realizacj lub o mo liwo
uzyskania dodatkowych
zewn trznych rodków finansowych (z Unii Europejskiej z innych ródeł zagranicznych lub
krajowych)
- efektywno
ekonomiczna przedsi wzi cia
- znaczenie przedsi wzi cia w skali regionalnej
- spełnianie wymogów zrównowa onego rozwoju - zgodno
gospodarczego Miasta
przedsi wzi cia dla rozwoju
Kryteria o charakterze rodowiskowym
- mo liwo
likwidacji lub ograniczenia najpowa niejszych zagro e
i zdrowia ludzi
- zgodno z celami ekologicznymi i zasadniczymi kierunkami zada
Strategii Rozwoju Miasta Gi ycka
50
dla
rodowiska
wynikaj cych ze
- zgodno z celami i priorytetami ekologicznymi okre lonymi w „Polityce ekologicznej
pa stwa na lata 2003-2006 z uwzgl dnieniem perspektyw na lata 2007-2010”
- zgodno
z mi dzynarodowymi zobowi zaniami Polski w zakresie ochrony rodowiska
- skala dysproporcji pomi dzy aktualnym i prognozowanym stanem rodowiska a stanem
wymaganym przez prawo
- skala efektywno ci ekologicznej przedsi wzi cia (efekt planowany, tempo jego osi gni cia)
- wieloaspektowo efektów ekonomicznych przedsi wzi cia (mo liwo jednoczesnego
osi gni cia poprawy stanu rodowiska w zakresie kilku elementów rodowiska)
- w odniesieniu do gospodarki odpadami istotnym kryterium była zgodno proponowanych
zada z wymogami kształtowania nowoczesnej gospodarki odpadami poprzez priorytetowe
traktowanie tworzenia systemów, działa w zakresie zbiórki i transportu, odzysku
i unieszkodliwiania odpadów.
Kieruj c si podanymi powy ej kryteriami, wyznaczono nast puj ce cele i zadania
priorytetowe dla Miasta Gi ycka z zakresu ochrony rodowiska:
Priorytet 1
Poprawa jako ci wód powierzchniowych
Priorytet 2
Poprawa jako ci powietrza atmosferycznego, w tym ograniczenie niskiej emisji
Priorytet 3
Ograniczenie uci liwo ci hałasu komunikacyjnego i przemysłowego
Priorytet 4
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury ochrony rodowiska
Priorytet 5
Utworzenie spójnego systemu przyrodniczego Miasta
Priorytet 6
Podniesienie wiadomo ci ekologicznej społecze stwa Miasta poprzez zintegrowany system
edukacji ekologicznej
Priorytet 7
Ochrona przed powa nymi awariami i zagro eniami naturalnymi
S to elementy, co do których w pierwszym rz dzie winny by podj te działania zmierzaj ce
do poprawy aktualnego stanu.
51
6.
POPRAWA
EKOLOGICZNEGO
6.1. JAKO
JAKO CI
RODOWISKA
I
BEZPIECZE STWA
WÓD I STOSUNKI WODNE
6.1.1. STAN AKTUALNY
6.1.1.1 Wody powierzchniowe
Sie hydrograficzna
Gi ycko poło one jest pomi dzy dwoma wielkimi jeziorami: Niegocin i Kisajno, na szlaku
Wielkich Jezior Mazurskich od W gorzewa w cz ci północnej do miejscowo ci Ruciane
Nida w cz ci południowej (wraz z odnogami). Jeziora ł czy system, na który składa si
9 kanałów oraz dwie luzy. Główny szlak eglugowy ma długo 86,8 km, natomiast
ze szlakami bocznymi jego ogólna długo wynosi 106,2 km. System jezior ma ten sam
poziom zwierciadła wody, który wynosi 116 m n.p.m. Poziom ten utrzymany jest przez
urz dzenia pi trz ce na rzece W gorapie i na Kanale Jegli skim w Karwiku oraz jazie
w miejscowo ci Kwik.
Na podstawie hydrografii mo na cał Krain Wielkich jezior Mazurskich podzieli na
3 zespoły: okolice Jeziora Mamry z W gorzewem i Pozezdrzem, zespół Jezior niardwy,
Bełdany i Tałty z Mikołajkami, Rynem i Orzyszem, a tak e stref (w skład której wchodzi
omawiany obszar) jezior i kanałów Niegocin – Tałtowisko z miastem Gi ycko.
Na obszarze Gi ycka przebiega dział wodny pierwszego rz du zlewni rzeki Wisły (dopływu
Pisy) i Pregoły (dopływu W gorapy). Biegnie on na północ od jeziora Niegocin, gdzie od
Gi ycka wznosi si ku północy. Wody z kompleksu jezior poł czonych systemem kanałów a
poło onych na południe od działu wód powierzchniowych odprowadzane s przez rzek Pis
i Narew do Wisły.
Przez zachodnie obszary miasta przebiegaj dwa kanały: Kanał Gi ycki (kanał prawy) ma
długo 2 130 m, natomiast kanał Niegoci ski (kanał lewy) 1 200 m. Kanał Gi ycki ł czy
jezioro Niegocin i Kisajno, kanał Niegoci ski za ł czy jezioro Tajty i Niegocin.
W rejonie Gi ycka na sie
hydrograficzn
składa si
tak e wiele cieków,
małopowierzchniowych jezior i terenów podmokłych, nie wyst puj jednak wi ksze cieki
powierzchniowe. W obr bie granic administracyjnych Gi ycka znajduj si dwa małe jeziora:
Popówka Du a (poł czona hydraulicznie z jeziorem Kisajno) oraz Popówka Mała.
Na terenie miasta wody zajmuj jedynie 10 ha powierzchni ogólnej (0,7 % powierzchni
ogólnej miasta). Na terenie gminy wiejskiej Gi ycko stanowi one ju 25 % powierzchni
ogólnej gminy.
Jezioro Niegocin
Jezioro Niegocin jest zbiornikiem wodnym o powierzchni 2 688,28 ha i gł boko ci
maksymalnej 39,7 m. Jest to jezioro wytopiskowe o urozmaiconym dnie i rozwini tej linii
brzegowej o długo ci około 35 km. Stanowi on południow granic miasta Gi ycko.
52
Na terenie jeziora znajduje si wyspa Grajewo. Jezioro to zakwalifikowano do II kategorii
podatno ci na degradacj . W latach 80 – i 90 – tych zbiornik ten był bardzo zanieczyszczany
bezpo rednim dopływem cieków z miasta Gi ycka. Po 1995 roku, po uruchomieniu
oczyszczalni cieków, skierowano cieki do jeziora Grajewko, które jest poł czone z jeziorem
Niegocin. Dzi ki temu, wody w jeziorze Niegocin uległy znacznej poprawie. Poprawie
stwierdzono m.in. w badaniach prze roczysto ci wody, która aktualnie w sezonie letnim
wynosi 1,9 – 3,0 m (wcze niej była ni sza ni 0,5 m). Wzrosła tak e ilo okrzemek,
b d cych wska nikiem czysto ci wód. Od 2004 roku cieki oczyszczone s kierowane do
jeziora Niegocin.
Jezioro Kisajno
Jezioro Kisajno jest zbiornikiem wodnym o powierzchni 1 902,33 ha i gł boko ci redniej
8,4 m (gł boko maksymalna wynosi 25,0 m). Stanowi on północn granic miasta Gi ycko.
Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 1 896,0 ha, natomiast obj to 159 800,0 m3. Zlewnia
całkowita jeziora zajmuje powierzchni 61,7 km2. Podło e zlewni zbudowane jest z glin
zwałowych z du ym udziałem torfów i aluwiów. Południowe obrze a zlewni zbudowane s
z piasków i wirów. W obr bie jeziora wyst puje du o wysp stanowi cych rezerwat
ornitologiczny. S to: D bowa Górka, Wlk. Kiermuza, Grn. Ostrów, Sosnowy Ostrów, Du y
Ostrów ora wiele innych o bardzo malej powierzchni. Jezioro to zakwalifikowano do
I kategorii podatno ci na degradacj .
Oba jeziora s w du ym stopniu obci one turystycznie. Wzdłu ich brzegów
zlokalizowanych jest wiele o rodków wypoczynkowych, pól biwakowych, domków
wypoczynkowych i kei. Najwi kszym o rodkiem jest miasto Gi ycko. Pozostałe
miejscowo ci to Pierkunowo, Pi kna Góra i Guty (wokół jeziora Kisajno) oraz Grajwo,
Kleszczewo, Strzelce i Wilkasy (wokół jeziora Niegocin).
Ponadto, na terenach przyległych do Gi ycka znajduje si jezioro Tajty (w zachodniej cz ci)
i jezioro Wojsak (w północnej cz ci).
Stan wód powierzchniowych
Stan jezior monitoruje Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Olsztynie (delegatura
w Gi ycku). Wyró nia si trzystopniow klasyfikacj jezior:
1)
2)
3)
4)
I kategoria – wody czyste, oligotroficzne
II kategoria – wody o obni onej jako ci, umiarkowanie troficzne
III kategoria – wody niskiej jako ci, silnie zeutrofizowane
wody pozaklasowe – silnie zanieczyszczone, hipertroficzne.
Badania wykonano w latach 1989 – 2001. Jego wyniki przedstawia poni sza tabela.
Jezioro
Niegocin
Kisajno
Powierzchnia
(ha)
Klasy czysto ci
I
II
2688,28
1902.33
Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska.
53
+
III
+
pozaklasowe
Z bada wynika, e Jezioro Kisajno zaliczane jest do II klasy czysto ci, natomiast jezioro
Niegocin jest bardziej zanieczyszczone i zaliczane jest do III klasy.
Ponadto, w 2003 roku Pa stwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gi ycku nadzorował na
terenie swojej działalno ci jako wody powierzchniowej w k pieliskach. Pod nadzorem
pozostawały wszystkie k pieliska na terenie miasta. Stwierdzono, e woda odpowiadała
normom. Pozytywnie oceniono tak e jako wody w basenach (woda z basenów pływalni
krytej w Gi ycku jest pobierana do bada raz w miesi cu).
ródła zanieczyszcze wód powierzchniowych
Głównym ródłem zanieczyszcze jest niekontrolowany zrzut cieków bytowo –
gospodarczych z terenów wiejskich oraz z jednostek pływaj cych, a tak e spływ zwi zków
organicznych z pól uprawnych (głównie zwi zki azotowe i fosforowe). W poni szej tabeli
zamieszczono miejsca przypuszczalnego wprowadzania cieków do rodowiska przez
nieszczelne szamba. Uwaga: Ilo odprowadzanych cieków mo na przyj w wysoko ci
około 95 % poboru wody. Pobór wody we wszystkich budynkach wymienionych w tabeli
wynosi w sumie 99,506 m3/dob . Natomiast ilo odprowadzonych cieków mo na przyj
na poziomie 94,531 m3/dob . Wynika st d, e do wód i do ziemi przenika dziennie około 5
m3 cieków.
Lokalizacja obiektu
Rodzaj obiektów
ul. 3 – go Maja
(nr 34/2, 34/1, 32, 36, 38/2, 38/1, 42) oraz
Al. 1 – go Maja 19
budynki
mieszkalne oraz
zakład
kamieniarski
budynki
mieszkalne, sklep
osiedle Wilanów
(ul. Antonowska: 27, 45, 47A/1, ul.
Działkowa 10, ul. Jasna 1, ul. Kasztanowa
13, ul. Krzywa: 31, 5, 17, 29, ul. Ł kowa:
12, 16, 18, 1A, 3A, 36, 6, ul.
Pierkunowska: 1, 8A, 17, 2, 8B, 37, 19, 23,
ul. Piaskowa 6, ul. Polna: 2, 4, 9, ul.
Rolnicza: 45, 63A, 41, 78, 65, 63, 59, 71,
74, 76, 82, 45A, ul. Rybacka 34, 28, 16A,
20, 8, 10, ul. Słoneczna: 4, 7, ul. Szkolna:
1, 3, 7, ul. widerska: 19, 39, 27, ul.
Topolowa 10, ul. Wiejska: 34, 57, 29, 1, 31,
33, 36, 37, 22B, 15, 7, 5, 23, 3A, ul.
Wi niowa 14, Zakole 4, ul. wirowa)
dzielnica składowo – przemysłowa
(ul. Białostocka: 37A, 37, 33, 41, 31, ul.
Obwodowa 7, ul. Suwalska: 40, 42)
ul. Jeziorna 21
budynki
mieszkalne,
magazyn,
hurtownia, handel
opałem, punkty
składowo –
handlowe, baza
sprz tu ci kiego,
hurtownia w dlin,
baza ywca
hala sportowa
54
Ilo
u ytkowników
(RLM)
48
Pobór wody
(m3/dob )
290
od 0,00 do
14,61
od 5 do 6
39
od 0,00 do
11,96
od 4 do 20
6
0,60
12
od 0,07 do
3,40
Pojemno
szamba w
obiekcie (m3)
od 7 do 30
ul. Kili skiego
(1, 5, 12, 24)
ul. My liwska
(7, 2, 15, 20)
ul. Nowogródzka
(13, 39, 23)
ul. Nowowiejska
(47, 47B)
Kajki
(Orlicz Dreszera 35)
Pla a Miejska
ul. Pomorska
(5A, 8)
ul. Rajska 4
ul. Sm tka 2
ul. Batorego 10
ul. Traugutta
ul. Warszawska
(20A, 22, 35)
budynki
mieszkalne,
zakład stolarski,
zakład
rzemie lniczy
zakład
kamieniarski,
budynki
mieszkalne,
zakład stolarski,
strzelnica
budynki
mieszkalne
budynki
mieszkalne
budynki
mieszkalne
szalet miejski
budynki
mieszkalne
budynki
mieszkalne
budynki
mieszkalne
budynki
mieszkalne
pawilon
handlowy
budynki
mieszkalne,
gazownia,
cerkiew
16
od 0,00 do
0,07
5
19
od o,00 do
0,31
6
12
6
8
od 0,25 do
0,55
0,03
od 4 do 5
4
0,1
5
3
12
30
od 5 do 6
4
0,15
od 0,00 do
0,38
0,24
4
0,12
5
4
0,47
6
2
0,05
4
12
od 0,004 do
0,81
4
5
ródło: Urz d miejski w Gi ycku (ankieta).
Ponadto, ródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych (a tak e wód podziemnych, gleb
i drzewostanu) s zanieczyszczone wody opadowe. Zanieczyszczenie to jednak nie jest w tym
regionie istotne.
Na terenie województwa warmi sko – mazurskiego badania wód deszczowych prowadzone
s przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska. Próbki pobierane s na stacji
Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Olsztynie na ul. Sielskiej.
Z przeprowadzonych bada wynika, e rednie ładunki zanieczyszcze (w kg/ha/rok) s
ni sze od redniej krajowej. Ponadto, wyniki trzy-letnich obserwacji wykazuj tendencje
spadkowe. Poni ej zaprezentowano emisj ładunków zanieczyszcze zanotowan w 2001
roku: 16,85 kg/ha/rok siarczanów, 6,09 kg/ha/rok chlorków, 2,93 kg/ha/rok azotu
azotanowego i azotynowego, 0,323 kg/ha/rok fosforu ogólnego, 3,80 kg/ha/rok sodu, 2,54
kg/ha/rok potasu, 5,13 kg/ha/rok wapnia, 0,76 kg/ha/rok magnezu, 0,335 kg/ha/rok cynku,
0,0372 kg/ha/rok miedzi, 0,128 kg/ha/rok elaza, 0,0197 kg/ha/rok ołowiu, 0,00121 kg/ha/rok
kadmu, 0,0062 kg/ha/rok niklu, 0,0019 kg/ha/rok chromu, 0,0361 kg/ha/rok manganu, 0,0715
kg/ha/rok wolnych jonów wodorowych.
Zagro enie powodziowe
Na terenie miasta nie wyst puje powa ne zagro enie powodziowe.
55
6.1.1.2 Wody podziemne
Warunki hydrologiczne województwa Warmi sko – Mazurskiego zaliczane s do do
skomplikowanych. Ich zró nicowanie polega na do specyficznym charakterze warunków
geologicznych i geomorfologicznych. Dzi ki zaawansowanym pracom nad opracowaniem
Map Hydrogeologicznych w skali 1:50 000 (całe województwo ma by pokryte tymi mapami
do ko ca 2004r.), a tak e zwi zanym z tym wyznaczeniem Głównych Zbiorników Wód
Podziemnych (GZWP), warunki hydrogeologiczne województwa s , w niektórych rejonach
dobrze rozpoznane. Na terenie województwa (w cało ci lub cz ciowo) znajduje si 14
Głównych Zbiorników Wód Podziemnych. S to przewa nie zbiorniki czwartorz dowe.
Gi ycko poło one jest w s siedztwie zbiornika nr 206: „Kraina Wielkich Jezior Mazurskich”.
Miasto graniczy z nim od trzech stron, od północy, zachodu i południa. Jest on w naturalny
sposób izolowany od powierzchni terenu osadami o słabej przepuszczalno ci i grubo ci na
ogół przekraczaj cej 20 m, o czasie przenikania do warstwy wodono nej przewa nie
dłu szym ni 20 – 25 lat. Jest to zbiornik pochodzenia czwartorz dowego,
mi dzymorenowego. Jego zwierciadło wyst puje rednio na poziomie 60 m. Ogólnie jako
wód podziemnych na obszarze województw uznaje si na do dobr , charakteryzuje si ona
mineralizacj wodorow glanowo – wapniow na poziomie 200 – 600 mg/dm3. Poza tym
stwierdza si w tych wodach zwi kszony udział substancji elaza i manganu.
Głównym pi trem u ytkowym na terenie miasta s wody czwartorz dowe. Pi tro to
reprezentowane jest przez trzy główne poziomy wodono ne
Na niedu ych gł boko ciach w rejonie miasta zalegaj piaski lu ne, b d słabogliniaste, które
stanowi pierwszy poziom wodono ny. Ze wzgl du na płytkie zaleganie, wody te mog by
zanieczyszczone. S one eksploatowane przez studnie kopane.
Główne ródło zaopatrzenia w wod stanowi poziom mi dzymorenowy. Reprezentuj go
osady piaszczysto- wirowe, lokalnie rozdzielone seriami glin zwałowych. Utwory te s
izolowane od powierzchni terenu glin zwałow . Poziom ten posiada w rejonie Gi ycka
zwierciadło napi te. Ujmowany jest studniami o gł boko ci od 20 m do ko. 55 m. Ujmowana
warstwa wodono na wyst puje na gł boko ci ok.. 20 m, a jej mi szo waha si od kilku do
ponad 40 m. Wydajno ci studni wynosz od 4,2 m3/h, przy depresji 5 m do 113 m3/h, przy
depresji 10,9 m.
Poziom podglinowy rozdzielany jest na dwie warstwy. Pierwsza w rejonie Gi ycka
nawiercona została na gł boko ci od 102 do 147 m. Tworz j osady drobnopiaszczyste,
lokalnie piaszczysto wirowe. Uzyskiwane wydajno ci wahaj si w przedziale od 28 m3/h do
160 m3/h. Strop drugiej warstwy poziomu podglinowego znajduje si na gł boko ci 156- 201
m, a uzyskiwane wydajno ci mieszcz si w przedziale 25 do 50 m3/h.
Zgodnie z regionalizacj hydrogeologiczna wyst powania wód podziemnych wg B.
Paczy skiego z 1995 r., obszar Gi ycka poło ony jest w makroregionie pólnocnowschodnim, regionie mazursko-podlaskim II
Przewa aj ca cz
miasta zaliczana jest do obszarów o niskim stopniu zagro enia dla wód
podziemnych. redni stopie wyst puje we wschodniej cz ci miasta (liczne ogniska
zanieczyszcze ), wysoki w północno-zachodniej (niska odporno poziomu wodono nego).
56
ródłem zaopatrzenia w wod pitn mieszka ców Gi ycka stanowi uj cie Gajewo - warstwa
czwartorz dowa - poziom podglinowy. Uj cie to znajduje si na terenie gminy Gi ycko.
Aktualnie warstwa I ujmowana jest 8 studniami, a warstwa III jedn studni . Poza uj ciem
Gajewo wody podziemne ujmowane s przez studnie Zakładów Rybnych (obecnie
nieeksploatowane), Okr gowej Spółdzielni Mleczarskiej, Szpitala Powiatowego,
Nadle nictwa w Gi ycku oraz Gospodarstwa Pomocniczego RZGW
Gi ycko wchodzi w zakres Monitoringu Jako ci Zwykłych Wód Podziemnych. W ramach
tego prowadzona s badania parametrów fizyczno – chemicznych, a w rezultacie otrzymuje
si informacje o jako ci wód. Poza tym, tereny te s równie obj te Sieci Stacjonarnych
Obserwacji Wód Podziemnych, (prowadzon przez Pa stwowy Instytut Geologiczny) oraz
Sieci Obserwacyjn Wód Gruntowych (prowadzon przez Instytut Meteorologii i
Gospodarki Wodnej).
W ramach pa stwowego projektu sieci Monitoringu Jako ci Zwykłych Wód Podziemnych,
nadzorowanego przez Pa stwowy Instytut Geologiczny, w granicach Województwa
Warmi sko – Mazurskiego posadowionych jest 41 punktów obserwacyjnych. Dokonuje si
43 trzech typów oznacze wody, a nast pnie wg odpowiednich wytycznych okre la stopie
jako ci wody. Jednym z takich punktów pomiarowych jest Doba koło Gi ycka. Bada
dokonuje si na podstawie 4 otworów, co ma na celu zbadanie parametrów ró nych
poziomów wodono nych. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi w 2002 roku wody
podziemne poziomu czwartorz dowego z punktu Doba nale do Ib (gł boko 58,2 m), II
(gł boko 158 m) i III klasy (gł boko do 2 m). W poziomie kredowym wyst puj wody III
klasy jako ci na gł boko ci około 255 m. W Gi ycku istnieje równie stacja pomiarowa.
Próbki s pobierane z poziomu wodono nego le cego na gł boko ci 35 m. Stan wody
oscyluje w granicach Ib jako ci wody.
Uzupełnieniem dla powy szego projektu jest Regionalny Monitoring Jako ci Zwykłych Wód
Podziemnych, prowadzony dla omawianego terenu od roku 2000 (wcze niej istniał tylko w
granicach byłego województwa Olszty skiego, obejmuj c 30 stacji pomiarowych) na
obszarze całego województwa warmi sko – mazurskiego, na który składa si 71 stacji. W ich
skład wchodzi wcze niej wspomniana stacja w Gi ycku, na której wody z poziomu około 156
m maj II klas jako ci (ze wzgl du na wy sz zawarto HCO3, NH4). W 2002 roku
stwierdzono ponadnormatywn zawarto Fe, Mn i NH4.
Z powy szych informacji wynika, e wody poziomu czwartorz dowego z okolic Gi ycka
maj II klas jako ci (monitoring regionalny). S to wody o redniej jako ci. Taki sam stan
wyst puje w 64 % punktów pomiarowych całego Województwa Warmi sko – Mazurskiego.
W ostatnich latach obserwuje si wyra ne niepokoj ce tendencje zaniku ł czno ci
hydraulicznej wód podziemnych z powierzchniowymi.
Stopie zanieczyszczenia wód podziemnych zale y od:
- lokalizacji ognisk zanieczyszcze ,
- stopnia izolacji warstw wodono nych i wychodni,
- ska enia pozostałych komponentów rodowiska.
Potencjalne zagro enie wód podziemnych mo e by spowodowane:
1) zrzutem nie oczyszczonych cieków,
57
2) przeciekiem z szamb i kanalizacji,
3) spływem obszarowym z pól uprawnych i terenów silnie zurbanizowanych,
4) przeciekiem, b d awari na terenie dystrybucji paliw płynnych,
5) emisj pochodz c ze ródeł liniowych (kolej, drogi),
6) emisj zanieczyszcze gazowych wnikaj cych w gł b profilu glebowego wraz z
opadami atmosferycznymi,
7) infiltracj zanieczyszczonych wód powierzchniowych.
6.1.1.3. Melioracje
Osuszanie terenów wywołuje niekorzystne skutki w rodowisku przyrodniczym. Powoduje
obni enie poziomu wód gruntowych (wysychanie studni). Po rednim skutkiem jest tak e
przyspieszenie spływu wód i zmniejszenie retencji wody.
Naturalnym magazynem wody s zbiorniki wodne, mokradła i tereny podmokłe. Wiosn
przyjmuj nadmiar wody i umo liwiaj przes czanie w gł b gleby i odnawianie zasobów wód
gruntowych. Bardzo wa nym czynnikiem retencyjnym s tak e obszary le ne.
Teren Gi ycka, ze wzgl du na swój miejski charakter, nie posiada rozbudowanego systemu
melioracyjnego na potrzeby rolnictwa. Jednak e jeziora Niegocin i Kisajno s poł czone
kanałami: Niegoci skim i Gi yckim, które wchodz w zakres ogólnomazurskiego układu
kanałów eglugi ródl dowej. Kanał Gi ycki przecina miasto oddzielaj c centrum i Wysp
Gi yck z usytuowan na niej Twierdz Boyen.
6.1.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA JAKO
WÓD I STOSUNKI WODNE
Cel strategiczny:
D enie do poprawy jako ci wód powierzchniowych oraz ochrona jako ci i ilo ci wód
podziemnych wraz z racjonalizacj ich wykorzystania
Cele rednioterminowe do roku 2011:
1. Zapewnienie mieszka com Miasta dost pu do wody o odpowiedniej jako ci i niezb dnej
ilo ci do celów pitnych oraz rekreacyjno - turystycznych
2. D enie do osi gni cia wła ciwych standardów wód powierzchniowych pod wzgl dem
jako ciowym
3. Ochrona wód przed zanieczyszczeniami pochodz cymi ze ródeł przemysłowych,
komunalnych i rolniczych
4. Rozwój i modernizacja infrastruktury ochrony rodowiska
5. Racjonalizacja zu ycia wody w przemy le, rolnictwie i gospodarstwach domowych
Strategia osi gania celów długoterminowych i rednioterminowych
Długofalowym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie gospodarki wodnej jest
osi gni cie dobrego stanu ekologicznego wód, tak pod wzgl dem jako ciowym jak
i ilo ciowym oraz dotrzymywanie normatywnych wymaga dla cieków i innych
zanieczyszcze odprowadzanych do rodowiska wodnego. Działania z tego zakresu
zdeterminowane s zobowi zaniami akcesyjnymi Polski. Sektor ochrony jako ci wód
zwi zany z gospodark wodno – ciekow jest najbardziej rozwini tym elementem polityki
rodowiskowej w Unii Europejskiej, st d te wdra anie postanowie poszczególnych
58
dyrektyw i rozporz dze (uj tych w Prawie wodnym i Prawie ochrony rodowiska) jest
najwi kszym wyzwaniem (tak e finansowym) dla władz samorz dowych.
Dla Miasta najistotniejsze b dzie spełnienie wymaga dyrektyw dotycz cych:
- oczyszczania cieków komunalnych – Dyrektywa 91/271/EWG
- ochrony wód przed zanieczyszczeniami – Dyrektywa 91/676/EWG (tzw. azotanowa, okres
dostosowawczy do 2008 r.)
- standardów jako ci wód – Dyrektywa 75/440/EWG (jako wód powierzchniowych
b d cych ródłem wody pitnej), Dyrektywa 76/160/EWG (normy dla wód przeznaczonych
do celów rekreacyjnych), Dyrektywa 78/659/EWG (jako wód niezb dna dla ryb),
Dyrektywa 79/923/EWG (jako wód niezb dna dla skorupiaków), Dyrektywa 98/83/EC
(jako wód do picia)
Analiza aktualnego stanu rodowiska Miasta wykazała, e priorytetowym zadaniem
w zakresie ochrony rodowiska b dzie poprawa jako ci wód powierzchniowych oraz
rozbudowa systemu kanalizacyjnego. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych ma w du ej
mierze charakter allochtoniczny, dlatego dla osi gni cia tego celu konieczne b dzie podj cie
szerokiej współpracy regionalnej z jednostkami poło onymi na obszarze zlewni tych wód.
W działaniach długoterminowych Miasto b dzie zwracało szczególn uwag na dalsz
popraw gospodarki wodno- ciekowej, ze szczególnym naciskiem na uporz dkowanie
systemu oczyszczania i odprowadzania cieków, w tym tak e cieków opadowych z terenów
zurbanizowanych i przemysłowych oraz likwidacj nielegalnych wylotów cieków
i nieszczelnych szamb. Docelowo planuje si obj cie systemem kanalizacji i wodoci gów
całego obszaru Miasta, modernizacj stacji uzdatniania wody oraz modernizacj istniej cych
odcinków sieci wodoci gowej i kanalizacyjnej (kolektorów głównych i sieci rozdzielczych).
Do roku 2015 przewiduje w odniesieniu do gospodarki wodnej całkowit likwidacj zrzutu
cieków nieoczyszczonych z terenu Miasta, ochron wód podziemnych, a szczególnie
głównych zbiorników tych wód oraz współprac z gminami s siednimi w celu ograniczenia
zanieczyszcze doprowadzanych do wspólnych akwenów wodnych.
Zwi kszona zostanie skuteczno ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem
poprzez ograniczenie przenikania ich z powierzchni terenu oraz ochron miejsc szczególnie
wra liwych (ustanawianie stref ochronnych, likwidacja nieczynnych uj wody, szczególnie
nieeksploatowanych studni kopanych, ograniczenie zanieczyszcze obszarowych z terenów
przemysłowych, zurbanizowanych i rolniczych). Zadania te uwzgl dniane b d w planie
zagospodarowania przestrzennego Miasta.
Nale y podkre li , e realizacja zamierze w zakresie gospodarki wodno – ciekowej
uzale niona b dzie w du ej mierze od pozyskania funduszy na ten cel, ze ródeł krajowych
oraz Unii Europejskiej.
Uwarunkowania prawne
Główn regulacj prawn odnosz c si do zagadnie gospodarki wodnej jest ustawa Prawo
Wodne z dnia 18 lipca 2001 (Dz. U. z 2001 r, Nr. 115 poz. 1229). Zakłada ona
gospodarowanie wodami uwzgl dniaj ce zasad wspólnych interesów i powinna by
realizowana przez współprac administracji publicznej, u ytkowników wód i przedstawicieli
lokalnych społeczno ci.
59
Podstawowymi aktami wspomagaj cymi s Prawo Ochrony rodowiska (Dz.U. z 2001 r. Nr
62, poz. 627 z pó . zm.) oraz ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wod i zbiorowym
odprowadzeniu cieków (Dz. U. z 2001 Nr. 72 poz. 747).
Dodatkowe regulacje w zakresie ochrony wód znajduj si w przepisach wykonawczych do
wymienionych ustaw, najwa niejsze z nich to:
- Rozporz dzenie Ministra Infrastruktury, w sprawie okre lenia przeci tnych norm zu ycia
wody (Dz. U. 2002 Nr.8 poz. 79);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie warunków, jakie nale y spełnia przy
wprowadzaniu cieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie
szkodliwych dla rodowiska wodnego (Dz. U. 2002. Nr. 212 poz. 1799);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie wymaga , jakim powinny odpowiada
wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludno ci w wod przeznaczon do
spo ycia oraz cz stotliwo ci pobierania próbek wody, metodyk referencyjnych analiz
i sposobu oceny, czy wody odpowiadaj wymaganym warunkom (Dz. U. 2002 Nr.204 poz.
1727);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie kryteriów wyznaczania wód wra liwych
na zanieczyszczenie zwi zkami azotu ze ródeł rolniczych oraz szczegółowych wymaga ,
jakim powinny odpowiada programy działa maj cych na celu ograniczenie odpływu azotu
ze ródeł rolniczych (Dz. U. 2002 Nr. 241 poz. 2093, Dz. U. 2003 Nr. 4 poz. 44);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie wysoko ci jednostkowych stawek kar za
przekroczenie warunków wprowadzania cieków do wód lub do ziemi (Dz. U. 2001 Nr. 146
poz. 1640);
- Rozporz dzenie Ministra Zdrowia, w sprawie warunków, jakim powinna odpowiada woda
do picia i na potrzeby gospodarcze, woda w k pieliskach, oraz zasad sprawowania kontroli
jako ci wody przez organy Inspekcji Sanitarnej i (Dz. U. 2000 Nr. 82 poz. 937);
Efekty działa :
- zmniejszenie relatywnego zu ycia wody
- poprawa jako ci wód powierzchniowych i podziemnych
- zmniejszenie ładunku zanieczyszcze pochodz cych ze ródeł powierzchniowych
- poprawa stanu zdrowia mieszka ców Miasta
60
Cele rednioterminowe, krótkoterminowe i kierunki działa w zakresie poprawy jako ci wód i stosunków wodnych
Kierunek działa
Cele krótkoterminowy do
Cel rednioterminowy
roku
2007
do roku 2011
Systematyczny relatywny
spadek poboru wód
podziemnych do celów
innych ni konsumpcyjne
oraz dla przemysłu
spo ywczego i
farmaceutycznego
1. Preferowanie wodooszcz dnych technologii przemysłowych przez
przedsi biorców, prowadzenie działa edukacyjnych dla tej grupy
odbiorców
realizacja przez podmioty
gospodarcze, Urz d Miejski we
współpracy ze Starostwem
Powiatowym mediami,
organizacjami ekologicznymi,
firmami szkoleniowymi i
agencjami rz dowymi
1. Ograniczenie strat wody zwi zanych z jej przesyłem
2. Optymalizacja zu ycia wody do celów socjalno-bytowych i
przemysłowych (propagowanie instalowania liczników zu ycia wody
oraz stymulacja do zmniejszania jej zu ycia)
D enie do ograniczania
Racjonalizacja zu ycia
wodochłonno ci sektora
komunalnego
(gospodarstwa
wody w przemy le,
3. Podnoszenie wiadomo ci ekologicznej mieszka ców Miasta i
domowe i podmioty
rolnictwie i
podmiotów gospodarczych w zakresie ograniczania zu ycia wody
publiczne) oraz produkcyjno poprzez edukacj i informowanie
gospodarstwach
- usługowego
domowych
Zapobieganie zmianom
naturalnych stosunków
wodnych
Jednostki odpowiedzialne
1. Zapewnienie ochrony naturalnych i sztucznych zbiorników
retencyjnych, takich jak tereny podmokłe, cieki wodne, zbiorniki wód
powierzchniowych poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów w
planach zagospodarowania przestrzennego.
2. Rozwój systemu małej retencji oraz upowszechnienie i wdro enie
proekologicznych metod retencjonowania wody
3. Inwentaryzacja oraz prawidłowa eksploatacja systemów melioracji
4. Efektywne poszukiwanie funduszy do realizacji zaplanowanych
działa ze ródeł krajowych i zagranicznych
61
koordynacja działa przez
Urz d Miejski, we współpracy
ze Starostwem Powiatowym
oraz z o rodkami edukacyjnoinformacyjnymi: edukacji
ekologicznej, szkołami,
mediami, podmiotami
gospodarczymi,
przedsi biorstwami
wodoci gowymi
realizacja przez Urz d Miejski
oraz RZGW, wspólnie
z Wojewódzkim Zarz dem
Melioracji i U ytków Wodnych
Cel rednioterminowy
do roku 2011
Zapewnienie
mieszka com Miasta
dost pu do wody o
odpowiedniej jako ci
i niezb dnej ilo ci do
celów pitnych oraz
rekreacyjno turystycznych
Ochrona wód przed
zanieczyszczeniami
pochodz cymi ze ródeł
przemysłowych,
roku 2007
Kierunek działa
1. Efektywne poszukiwanie funduszy do realizacji zaplanowanych
działa ze ródeł krajowych i zagranicznych
Ochrona wód podziemnych
przed zanieczyszczeniem ze
ródeł punktowych i
obszarowych
2. Wspieranie działa zmierzaj cych do likwidacji dopływu
zanieczyszcze do wód powierzchniowych oraz podziemnych
(ograniczenie zanieczyszcze pochodz cych z jednostek osadniczych,
ograniczenie zanieczyszcze spowodowanych gospodark odpadami,
ograniczenie zanieczyszcze pochodz cych ze spływów
Działania te b d
powierzchniowych, itp)
3. Eliminacja nieszczelnych zbiorników gromadzenia cieków (szamb), koordynowane przez Starostwo
Powiatowe, we współpracy z
kontrola zagospodarowania cieków bytowo – gospodarczych na
Urz dem Miasta, mediami,
terenach nieskanalizowanych
podmiotami gospodarczymi
4. Inwentaryzacja, zabezpieczenie lub likwidacja nieczynnych uj
oraz stowarzyszeniami i
wody, szczególnie studni kopanych
organizacjami na terenie zlewni
5. Wprowadzenie stref ochrony po redniej uj wody (zadanie z
zakresu RZGW) oraz ich wła ciwe zagospodarowanie
6. Uwzgl dnienie w planach zagospodarowania przestrzennego ochrony
głównych zbiorników wód podziemnych
7. Ograniczanie negatywnego wpływu na rodowisko zanieczyszcze
obszarowych i punktowych pochodz cych z działalno ci rolniczej,
szczególnie za opracowanie i wdro enie programu działa na rzecz
ograniczenia spływu zanieczyszcze azotowych (stanowiska do
składowania obornika, magazynowania gnojowicy), propagowanie tzw.
Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych
8. Edukacja ekologiczna rolników i osób uprawiaj cych ziemi w celu
u wiadamiania szkodliwo ci nadmiernego stosowania rodków ochrony
ro lin, nawozów sztucznych i naturalnych
1. Współpraca ponadlokalna w celu ochrony wód powierzchniowych i
Działania te b d
podziemnych
koordynowane przez Starostwo
Powiatowe, we współpracy z
2. Likwidacja zrzutów nieoczyszczonych lub niedostatecznie
Urz dem Miasta, mediami,
oczyszczonych cieków do wód powierzchniowych
62
Cel rednioterminowy
do roku 2011
przemysłowych,
komunalnych i
rolniczych
roku 2007
D enie do osi gni cia
wła ciwych standardów
wód powierzchniowych
pod wzgl dem
jako ciowym
Poprawa jako ci wód
powierzchniowych
Rozwój i modernizacja
infrastruktury ochrony
rodowiska
Rozwój i poprawa
gospodarki
wodno – ciekowej Miasta
Kierunek działa
3. Eliminacja zanieczyszcze wymywanych przez opady poprzez
oraz stowarzyszeniami i
zorganizowany odbiór wód opadowych z terenów przemysłowych i
organizacjami na terenie zlewni
zurbanizowanych poprzez opracowanie i wdro enie koncepcji
zagospodarowania cieków opadowych na tych terenach
4. Eliminacja zanieczyszczania brzegów zbiorników wodnych i cieków
odpadami zdeponowanymi na tzw. „dzikich składowiskach”
5. Inwentaryzacja ródeł zanieczyszcze dopływaj cych wód
powierzchniowych na terenie całej zlewni – współpraca z powiatem i
s siednimi gminami
6. Realizacja programu oczyszczania cieków z zakładów
produkcyjnych u ywaj cych w procesie produkcyjnym substancji
niebezpiecznych przez budow lub modernizacj oczyszczalni cieków
wraz systemem kanalizacji
7. Wdra anie opracowanych koncepcji kanalizacji deszczowej i
sanitarnej, realizacja zapisów Krajowego Planu Oczyszczania cieków
Komunalnych
8. Rozwój monitoringu wód powierzchniowych, podziemnych i osadów
dennych
1. Inwentaryzacja stanu sieci wodoci gowej
Działania te b d
2. Modernizacja uj wody oraz sieci wodoci gowej (modernizacja
koordynowane przez Urz d
w złów i stacji redukcyjnych) poprzez wymian urz dze znajduj cych
Miejski, we współpracy ze
si w złym stanie technicznym. Szczególnie dotyczy b dzie to
Starostwem Powiatowym oraz
odcinków ruroci gów z rur stalowych i eliwnych
przedsi biorstwami wodno 3. Budowa nowej sieci wodoci gowej z uwzgl dnieniem obecnych i
kanalizacyjnymi
przyszłych odbiorców wody
4. Optymalizacja wykorzystania obecnych uj wody dla potrzeb
nowopowstaj cej sieci wodoci gowej
5. Likwidacja nieczynnych uj wody, zagra aj cych czysto ci wód
podziemnych
6. Budowa lub modernizacja stacji uzdatniania wody w celu
zapewnienia mieszka com odpowiedniej jako ci wody pitnej
7. Zmniejszenie awaryjno ci sieci wodoci gowej i kanalizacyjnej
poprzez stosowanie nowoczesnych materiałów i rozwi za
technicznych oraz intensyfikacj napraw bie cych
8. Inwentaryzacja stanu sieci kanalizacyjnej, zbiorników
bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni cieków
63
Cel rednioterminowy
do roku 2011
roku 2007
Kierunek działa
9. Modernizacja oczyszczalni cieków i rozbudowa systemu kanalizacji
10. Wymiana odcinków kanalizacji b d cych w złym stanie
technicznym
11. Budowa równoczesna wodoci gów i kanalizacji
12. Modernizacja gospodarki ciekowej w zakładach przemysłowych
oraz wspieranie i egzekwowanie programów racjonalnej gospodarki
wodno- ciekowej w zakładach
13. Wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni cieków lub
szczelnych zbiorników bezodpływowych na obszarach o zabudowie
ekstensywnej
14. Optymalizacja wykorzystania istniej cej oczyszczalni cieków
15. Modernizacja istniej cej oczyszczalni cieków
16. Budowa systemu oczyszczania cieków opadowych, szczególnie z
terenów zurbanizowanych i przemysłowych
64
6.1.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: JAKO
Lp.
Zadanie
Typ zadania
WÓD I STOSUNKI WODNE NA LATA 2004 - 2007
Termin realizacji
Sektor: Jako
1
2
3
4
Likwidacja nieszczelnych zbiorników
gromadzenia cieków (szamb), kontrola
zagospodarowania cieków bytowo –
gospodarczych i przemysłowych na terenach
nieskanalizowanych
Modernizacja gospodarki ciekowej w
zakładach przemysłowych
Likwidacja nielegalnych wylotów
kolektorów do cieków wodnych oraz
zrzutów cieków
Rewitalizacja zbiorników wodnych
6
Odmulanie, regulacja i renowacja koryt
kanałów melioracyjnych i rowów
Sie wodno – kanalizacyjna i sanitarna
7
Sie wodno – kanalizacyjna i sanitarna
8
Przebudowa kanałów deszczowych +
podczyszczenie
5
Realizatorzy
ródła finansowania
wód i stosunki wodne
Koordynowane
2004 - 2007
Miasto Gi ycko
Stra Miejska
wła ciciele posesji
Koordynowane
2004 - 2007
podmioty gospodarcze
Koordynowane
2004 - 2007
Miasto Gi ycko
Starostwo Powiatowe
przedsi biorstwa wodno kanalizacyjne
rodki własne
rodki podmiotów
gospodarczych
Koordynowane
2004 - 2007
bd
Koordynowane
2004 - 2007
Własne +
koordynowane
Własne +
koordynowane
Własne
2005 – 2007
RZWG
WZMiUW
RZWG
WZMiUW
Miasto Gi ycko, FOWJM, PWIK
Sp.z.o.o.
Miasto Gi ycko, FOWJM, PWIK
Sp.z.o.o.
Miasto Gi ycko
2008 – 2008
2004 – 2007
RAZEM KOSZTY w latach 2004 - 2007: 18,8 mln zł
65
fundusze ekologiczne
rodki inwestorów
rodki inwestorów
bud et pa stwa
rodki własne, PWIK
Sp.z.o.o., pomocowe
rodki własne, PWIK
Sp.z.o.o., pomocowe
rodki własne,
NFO iGW, bud et
Pa stwa
Szacunkowy
koszt
500 ty . zł
x
500 ty . zł
x
x
6,8 mln
8,0 mln
3,0 mln
6.2 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
6.2.1 STAN AKTUALNY
Powietrze atmosferyczne, oprócz wód powierzchniowych, jest najbardziej wra liwym
na zanieczyszczenia komponentem rodowiska, a jednocze nie bezpo rednio decyduj cym
o warunkach ycia człowieka, zwierz t i ro lin. Emisje zanieczyszcze do powietrza
powoduj pogorszenie si zdrowia ludno ci, straty w rodowisku, zwłaszcza w drzewostanie
iglastym, a tak e wymierne straty gospodarcze. Stopie oddziaływania na rodowisko zale y
od wielu czynników oraz od odporno ci organizmów na zanieczyszczenia. Istotne s równie
czynniki klimatyczne takie jak: temperatura, nasłonecznienie, wilgotno powietrza czy
pr dko
wiatru. W działaniu zanieczyszcze na organizmy ywe obserwuje si
wyst powanie zjawiska synergizmu, tj. działania skojarzonego, wywołuj cego efekt wi kszy,
ni by to wynikało z sumy efektów poszczególnych składników.
Zjawisko zanieczyszczenia powietrza definiuje si jako wprowadzanie do powietrza
organizmów ywych lub substancji chemicznych, które nie s jego naturalnymi składnikami,
albo – b d c nimi – wyst puj w st eniach przekraczaj cy wła ciwy dla nich zakres.
Do najwa niejszych niekorzystnych zjawisk wymuszaj cych działania w zakresie ochrony
powietrza przed zanieczyszczeniem zalicza si :
- emisj zorganizowan pochodz ca ze ródeł punktowych (przemysł, usługi, lokalne
kotłownie, z ogrzewania budynków mieszkalnych),
- emisj niezorganizowan tj. emisj zanieczyszcze wprowadzanych do powietrza bez
po rednictwa przeznaczonych do tego celu rodków technicznych np. spawanie czy
lakierowanie wykonywane poza obr bem warsztatu czy spalanie na powierzchni ziemi jak
wypalanie traw, itp., lub
- emisj ze ródeł liniowych i powierzchniowych (drogi, parkingi).
Na terenie Miasta Gi ycka wyst puj wszystkie kategorie ródeł emisji: punktowe, liniowe
(komunikacja) i powierzchniowe. Znacz cy wpływ na poziom st e pyłu w powietrzu
atmosferycznym Miasta ma: emisja zanieczyszcze ze ródeł bytowo-komunalnych, ze ródeł
zwi zanych z transportem samochodowym, a tak e emisje zwi zane z energetycznym
spalaniem paliw w scentralizowanych systemach grzewczych oraz emisje technologiczne.
Dodatkowym ródłem zanieczyszczenia powietrza pyłem jest unos pyłu z powierzchni terenu,
dróg, dachów, pól uprawnych itd., oraz zanieczyszczenia alochtoniczne, napływaj ce spoza
terenu Miasta.
Poni sza tabela przedstawia główne czynniki zanieczyszczaj ce powietrze z uwzgl dnieniem
miejsca ich powstawania:
66
ródła zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
Zanieczyszczenie
Pył ogółem
SO2 – dwutlenek siarki
NO - tlenek azotu
NO2 – dwutlenek azotu
NOx - suma tlenków azotu
CO - tlenek w gla
O3 – ozon
ródło emisji
Spalanie paliw, unos pyłu przez wiatr, pojazdy
Spalanie paliw zawieraj cych siark , procesy technologiczne
Spalanie paliw i procesy technologiczne przy wysokiej temperaturze
Spalanie paliw i procesy technologiczne
Sumaryczna emisja tlenków azotu (NO, NO2)
Powstaje podczas niepełnego spalania
Powstaje naturalnie oraz z innych zanieczyszcze (utleniaczy)
Powa nym ródłem zanieczyszcze powietrza na terenie Miasta jest niska emisja.
Niew tpliwym problemem jest spalanie w domowych piecach odpadów, w tym tworzyw
sztucznych, gumy i tekstyliów. Domowe paleniska nie wytwarzaj wystarczaj co wysokiej
temperatury do ich całkowitego spalenia. W zwi zku z tym do atmosfery przedostaj si du e
ilo ci sadzy, w glowodorów aromatycznych, merkaptanów i innych szkodliwych dla zdrowia
ludzi zwi zków chemicznych. Nasila si to szczególnie w okresie grzewczym.
Na stan powietrza oddziałuj tak e ródła komunikacyjne. Wysokie zanieczyszczenie
powietrza substancjami pochodz cymi ze spalania paliw w silnikach pojazdów wyst puje na
skrzy owaniach głównych ulic Miasta, przy trasach komunikacyjnych o du ym nat eniu
ruchu biegn cych przez obszary o zwartej zabudowie. Przyczyn nadmiernej emisji
zanieczyszcze ze rodków transportu jest przede wszystkim zły stan techniczny pojazdów,
zła eksploatacja, przestoje w ruchu spowodowane zł organizacj ruchu lub zbyt mał
przepustowo ci dróg.
Na terenie miasta Gi ycka do zakładów emituj cych zanieczyszczenia energetyczne spalania
paliw na potrzeby technologiczne oraz zanieczyszczenia technologiczne nale :
1) Okr gowa Spółdzielnia Mleczarska w Gi ycku,
2) Zakład energetyki cieplnej: PEC Sp. z o.o. w Gi ycku.
Na terenie Okr gowej Spółdzielni Mleczarskiej w Gi ycku znajduje si kotłownia
technologiczna o mocy 3,44 MW, wyposa ona w 3 kotły parowe o ruszcie stałym, zasilane
w glem kamiennym. Urz dzeniami redukuj cymi s dopalacze. Przeprowadzane badania
wykazuj ponadnormatywne warto ci emisji CO i NO2.
Natomiast na terenie Zakładu Energetyki Cieplnej PEC Sp. z o.o. w Gi ycku znajduje si 9
ródeł energetycznych: 3 zasilane miałem (29,4 MW, 9,8 MW, 2,7 MW), 5 opalanych gazem
GZ50 i 1 olejem opałowym. W urz dzenia redukuj ce (cyklony) wyposa one s jedynie du e
obiekty takie jak kotłownia 25 MW, 9,8 MW i 2,7 MW. W wyniku przeprowadzanych bada ,
ponadnormatywne warto ci emisji wykazano w ródłach o mocy 25 MW (SO2, NO2, CO) i
9,8 MW (NO2, CO). Jednak e wg informacji uzyskanych w Zakładu Energetyki Cieplnej
PEC Sp. z o.o. przekroczenia norm s nieznaczne i maj charakter epizodyczny. Firma
prowadzi na bie co regulacje kotłów. W przypadku stwierdzenia przekroczenia norm kocioł
jest wył czany i poddawany regulacji.
W Gi ycku kontrole przestrzegania wymogów ochrony rodowiska w zakresie ochrony
powietrza w 2002 roku przeprowadzono w 2 zakładach (Przedsi biorstwo Produkcyjne
67
,,USS” oraz obiektów energetyki zawodowej PEC Sp. z o.o.). Monitoring dotyczył instalacji
wytwarzaj cych ciepło na potrzeby technologiczne i emisji.
Na terenie Gi ycka (ul. Suwalska 3) prowadzone s pomiary st e głównych zanieczyszcze
powietrza: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu oraz pyłu. W 2001 roku st enie rednioroczne
dwutlenku azotu wyniosło 14 µg/m3, st enie rednioroczne dwutlenku siarki – 5 µg/m3,
natomiast pyłu 11 µg/m3. W rejonie miasta Gi ycka nie odnotowuje si adnych przekrocze
badanych parametrów. Wyniki bada wskazuj tak e, e warto ci tych parametrów s jeden
z najni szych na terenie województwa warmi sko – mazurskiego. W ostatnich latach
obserwuje si popraw jako ci powietrza atmosferycznego. W poni szej tabeli przedstawiono
wyniki bada przeprowadzonych w 1999, 2000 i 2001 roku.
Rok bada
St enie rednie
roczne
1999
2000
2001
29
21
14
1999
2000
2001
9
5
5
1999
2000
2001
14
13
11
St enie nie
przekraczane przez
98% czasu
Monitoring dwutlenku azotu
54
44
27
Monitoring dwutlenku siarki
47
25
19
Monitoring pyłu zawieszonego
46
48
62
rednie st enie w sezonie
letnim
grzewczym
25
20
12
33
21
15
3
2
2
15
7
7
8
7
5
21
13
18
ródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska, Olsztyn 2002, „Raport o stanie
rodowiska województwa warmi sko – mazurskiego w 2001 roku”.
Ze wzgl du na ochron zdrowia powiat gi ycki zaklasyfikowano do II klasy czysto ci
powietrza bior c pod uwag imisj dwutlenku siarki i dwutlenku azotu. Natomiast do III
klasy czysto ci bior c pod uwag imisje tlenku w gla i pyłu drobnego PM 10. Ze wzgl du na
ochron ro lin, teren powiatu zaklasyfikowano do III klasy.
6.2.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA: POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
Cel strategiczny:
Utrzymanie dotychczasowej, dobrej jako ci powietrza atmosferycznego na terenie
Miasta Gi ycko i dalsze ograniczanie niskiej emisji zanieczyszcze
Cele rednioterminowe do roku 2011 i krótkoterminowe do roku 2007:
1.D enie do ograniczenia wielko ci emisji zanieczyszcze komunikacyjnych
2. D enie do ograniczenia emisji ze ródeł komunalnych, szczególnie niskiej emisji
3. D enie do ograniczenia emisji ze ródeł przemysłowych
Strategia osi gania celów i kierunki działa
Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jako ci, w szczególno ci przez
utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poni ej dopuszczalnych dla nich poziomów lub
co najmniej na tych poziomach oraz zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co
najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s one dotrzymane.
68
Na terenie Miasta Gi ycka jednym z najwi kszych ródeł zanieczyszczenia s
ródła
zwi zane z wytwarzaniem i u ytkowaniem ciepła i energii, st d te najprostsz
i najefektywniejsz metod ochrony rodowiska b dzie racjonalizacja tych procesów
w wyniku bezpo redniego ograniczenia zu ycia paliwa lub jego zmiany na tzw. paliwo
ekologiczne (przechodzenie z opalania w glem na gaz, olej, energie elektryczna lub energi
odnawialn ).
W celu ograniczenia emisji zanieczyszcze emitowanych do powietrza w wyniku
prowadzenia gospodarki cieplnej wyró ni mo na dwa kierunki działa :
- wzrost energooszcz dno ci poprzez stosowanie zabiegów termoizolacyjnych - modernizacje
budynków mieszkalnych, publicznych i innych.
W pierwszej kolejno ci zadaniami tymi obj nale y bloki mieszkalne zbudowane z wielkiej
płyty. Nie bez znaczenia b dzie dokonana przy tej okazji poprawa estetyki tych budynków
dzi ki wymianie okien i drzwi oraz zmianie elewacji. W przedsi wzi ciach
termoizolacyjnych, realizowanych przez Miasto, spółdzielnie mieszkaniowe i wła cicieli
budynków, współudział (w tym finansowy) mógłby mie tak e powiat.
- modernizacja lub przebudowa systemów ogrzewania – szczególnie małych kotłowni oraz
indywidualnych palenisk domowych.
Zadanie to b dzie realizowane głównie przez wła cicieli budynków, tak e dla podwy szenia
komfortu i uzyskania odczuwalnych oszcz dno ci finansowych. W gospodarce cieplnej du e
znaczenie maj uwarunkowania rynkowe, st d te wskazanie szczegółowych wytycznych nie
jest mo liwe. Generalnie, na terenach, gdzie dominuje zabudowa rozproszona, nie ma
ekonomicznego uzasadnienia rozwój centralnych systemów ciepłowniczych. W starym
budownictwie paliwa stałe s i jeszcze przez długi okres czasu b d podstawowym no nikiem
energii.
Znaczn popraw mo na uzyska w wyniku prowadzenia edukacji ekologicznej
mieszka ców, na temat szkodliwo ci spalania odpadów w paleniskach domowych, co obecnie
jest cz st praktyk .
W pó niejszym okresie nale y zwróci uwag na mo liwo wykorzystania czystych ródeł
energii oraz ródeł odnawialnych. Do ródeł energetycznych o charakterze odnawialnym
nale y np. biomasa ro linna. ródłem biomasy wykorzystywanej dla celów energetycznych
mog by odpady tartaczne oraz drewno odpadowe z wyr bu i czyszczenia lasów.
Perspektywicznie dodatkowym ródłem biomasy mog by uprawy energetyczne wierzby
krzewiastej prowadzone na nieu ytkach i terenach niezagospodarowanych, wilgotnych czy
zalewowych oraz słoma pszeniczna.
Emisja komunikacyjna jest najbardziej uci liwa dla mieszka ców ulic poło onych przy
ruchliwych trasach komunikacyjnych i w g stej zabudowie mieszkalnej. Nie jest obecnie
mo liwa zmiana organizacji ruchu dla najbardziej uci liwych dróg w Mie cie, równie wiele
działa poprawiaj cych stan powietrza jest niezale nych od władz gminnych i powiatowych
(stan techniczny samochodów, jako benzyny, płynno i organizacja jazdy, stan techniczny
dróg). Na terenach zurbanizowanych Miasta, a tak e na drogach tranzytowych prowadz cych
przez tereny g sto zaludnione istotne znaczenie ma turystyka, przyczyniaj ca si do
69
zanieczyszczenia powietrza na terenach atrakcyjnych turystycznie. Z tego wzgl du istotne jest
promowanie turystyki rowerowej, budowa nowych cie ek rowerowych, pieszych i konnych,
a tak e organizacja tzw. dojazdów kombinowanych (dojazd do miejsca przeznaczenia
rodkami komunikacji zbiorowej, nast pnie mo liwo wynaj cia roweru).
Na terenie Miasta Gi ycka pewnym ródłem zanieczyszczenia powietrza jest tak e
działalno gospodarcza, szczególnie przemysł. W celu ograniczenia emisji przemysłowej
podejmowane powinny by działania przez samych sprawców zanieczyszcze , m.in.
zainstalowanie urz dze ochronnych, wdro enie nowych technologii, zmiana technologii
produkcji, itp.
Kompleksow regulacj w dziedzinie ochrony powietrza stanowi w UE tzw. dyrektywa
ramowa w sprawie oceny i zarz dzania jako ci powietrza w otoczeniu – 96/62/EC oraz
dyrektywy pochodne.
Instrumenty prawne wykorzystywane do ograniczenia emisji zanieczyszcze w Polsce,
uwzgl dniaj ce wymagania dyrektyw UE, to przede wszystkim Prawo Ochrony rodowiska
oraz wydane do niego przepisy wykonawcze do najwa niejszych nale :
- Rozporz dzenie Rady Ministrów, w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze
rodowiska (Dz. U. 2001 Nr. 130 poz. 1453);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, zakres i sposób przekazywania informacji
dotycz cych zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. 2002 Nr. 204, poz. 1727);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie marginesów tolerancji dla dopuszczalnych
poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2002 Nr. 87, poz. 796);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie sposobów, metod i zakresu dokonywania
oceny poziomów substancji w powietrzu, górnych i dolnych progów oszacowania dla
substancji o ustalonych poziomach dopuszczalnych oraz metodyk referencyjnych
modelowania jako ci powietrza (Dz. U. 2002 Nr. 87, poz. 798);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie szczegółowych wymaga , jakim powinny
odpowiada programy ochrony powietrza (Dz. U. 2002 Nr. 115, poz. 1003);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie warto ci odniesienia dla niektórych
substancji w powietrzu (Dz. U. 2003 Nr. 1, poz. 12).
Efekty działa :
- poprawa stanu zdrowotnego mieszka ców Miasta, poprawa jako ci ycia
- poprawa stanu fauny i flory na terenie Miasta
- zmniejszenie strat materialnych spowodowanych zanieczyszczeniami powietrza
70
Cele rednioterminowe, krótkoterminowe i kierunki działa w zakresie poprawy jako ci powietrza atmosferycznego
Kierunek działa
Cel rednioterminowy do roku
Cele krótkoterminowy do roku
2011
2007
D enie do ograniczania wielko ci emisji zanieczyszcze
komunikacyjnych
1. Polepszenie i optymalizacja warunków
ruchu drogowego w celu zwi kszenia
płynno ci transportu i przepustowo ci
drogowej
2. Prowadzenie i wspieranie działa
inwestycyjnych oraz organizacyjnych
d cych do ograniczenia ruchu
tranzytowego przez tereny o g stym
zaludnieniu
3. Poprawa standardów technicznych
infrastruktury drogowej, zwłaszcza w
obszarach wysoko zurbanizowanych i na
obszarach chronionych
4. Rozwój i wspieranie transportu
zbiorowego w celu zwi kszenia jego
udziału w całkowitych przewozach
pasa erskich.
5. Budowa sieci parkingów, zatok
postojowych
6. Promowanie i wdra anie
nowoczesnych rozwi za technicznych
w komunikacji i pojazdach
7. Promowanie stosowania w pojazdach
benzyny bezołowiowej, biopaliw i gazu
8. Doposa enie stacji diagnostycznych w
zakresie przyrz dów pomiarowych
umo liwiaj cych pomiar emisji gazów
silnikowych, propagowanie i wspieranie
akcji kontroli stanu technicznego
pojazdów
9. Eliminacja z ruchu pojazdów nie
spełniaj cych obowi zuj cych norm
ekologicznych
71
realizacja zada przez zarz dy dróg
koordynacja działa przez Starostwo
Powiatowe, przy udziale Urz du Miasta
2011
D
2007
Kierunek działa
10. Promowanie proekologicznych
zachowa wła cicieli samochodów (np.
Dzie bez samochodu, korzystanie ze
rodków transportu publicznego,
korzystanie kilku osób z jednego pojazdu)
11. Rozbudowa cie ek pieszych,
rowerowych i konnych
1. Ograniczanie udziału indywidualnych
palenisk w glowych w strukturze systemu
grzewczego, szczególnie na terenach
realizacja zada przez Urz d Miejski,
enie do ograniczania emisji ze ródeł komunalnych, szczególnie g stej zabudowy
Starostwo Powiatu, wła cicieli budynków
niskiej emisji
2. Zwi kszenie udziału odnawialnych
ródeł energii w bilansie energetycznym
gminy
3. Inwentaryzacja i analiza mo liwo ci
potencjału energii odnawialnej mo liwej
do wykorzystania na terenie Miasta
3. Prowadzenie edukacji ekologicznej w
zakresie ochrony powietrza i
przedstawienie szkodliwego
oddziaływania zanieczyszcze pyłowych
i gazowych dla zdrowia i kosztów
społeczno-ekonomicznych
spowodowanych zanieczyszczeniem
atmosfery
4. Prowadzenie zintegrowanych działa
na rzecz minimalizacji zu ycia energii
m.in. poprzez termoizolacj budynków
mieszkalnych i publicznych, montowanie
regulatorów ciepła, wymian stolarki
drzwiowej i okiennej, itp.
72
2011
2007
D enie do ograniczania emisji ze ródeł przemysłowych
Kierunek działa
5. Spalanie w gla o korzystnych dla
rodowiska parametrach, m.in. takich jak:
zmniejszona zawarto siarki, niska
zawarto popiołu, wysoka warto
opałowa
6. Przechodzenie na paliwo ekologiczne,
np. olejowe lub gazowe
7. Wspieranie wykorzystania lokalnych
ródeł energii odnawialnej oraz pomoc
przy wprowadzaniu bardziej przyjaznych
dla rodowiska no ników energii
8. Wprowadzenie i konsekwentne
przestrzeganie zakazu spalania traw i
odpadów na powierzchni ziemi
9. Zorganizowanie punktu informacji,
gdzie zainteresowani mogliby uzyska
informacje, jakie nale y spełni warunki,
aby uzyska dofinansowanie lub kredyt
na preferencyjnych warunkach np. z
WFO iGW, Banku Ochrony rodowiska
SA lub Banku Gospodarstwa Krajowego na termorenowacj budynków
i modernizacj kotłowni i palenisk
domowych
1. Ograniczanie emisji niezorganizowanej
z terenu zakładów i innych placówek
2. Prowadzenie odpowiedniej polityki
przestrzennej, maj cej na celu lokalizacj
zakładów uci liwych ze wzgl du na
emisje zanieczyszcze do atmosfery na
terenach oddalonych od zabudowy
mieszkalnej (nie na linii najcz stszych
kierunków wiatrów) i uwzgl dnienie tych
zapisów w planach zagospodarowania
przestrzennego
73
realizacja zada przez zakłady
przemysłowe i inne podmioty
wprowadzaj ce zanieczyszczenia do
powietrza
Urz d Miejski
2011
2007
Kierunek działa
3. Rozbudowa lub ł czenie systemów
ciepłowniczych w celu racjonalizacji
wykorzystania energii pierwotnej paliw
4. Monta urz dze odpylaj cych
stosowanie wysokosprawnych,
nowoczesnych technik odpylania
5. Monta urz dze dla ograniczania
emisji zanieczyszcze gazowych
6. Hermetyzacja procesów
technologicznych
7. Przestrzeganie przez poszczególne
zakłady i kontrola norm odno nie emisji
zanieczyszcze
8. Promowanie i wdra anie
nowoczesnych, energooszcz dnych
technologii
9. Promowanie systemów zarz dzania
rodowiskowego (projekty Czystej
Produkcji i norm zarz dzania
rodowiskowego (np. ISO 14000)
74
L.p Zadanie
.
1
Inwentaryzacja ródeł zorganizowanej i
rozproszonej emisji zanieczyszcze do
atmosfery
2
Modernizacja kotłowni w glowych
b d cych w gestii Miasta
Ciepłownictwo – zmniejszenie emisji,
zmiana ródła emisji, wymiana instalacji
co, ł czenie systemów
Zmiana struktury grzewczej w Mie cie
3
4
5
6
7
Modernizacja i rozbudowa systemów
ciepłowniczych, o ile jest to ekonomicznie
uzasadnione
Doposa enie stacji diagnostycznych w
zakresie przyrz dów pomiarowych
umo liwiaj cych pomiar emisji gazów
silnikowych
Termomodernizacja budynków
komunalnych
Typ zadania
Termin
Realizatorzy
realizacji
Sektor: Powietrze atmosferyczne
koordynowane
2004 - 2005
Miasto Gi ycko
Starostwo
Powiatowe
Szacunkowy koszt
20 ty . zł
rodki własne
rodki własne, PEC,
pomocowe
b.d.
własne
2004 - 2007
Miasto Gi ycko
koordynowane
2004 – 2007
Miasto Gi ycko
PEC sp.z.o.o.
koordynowane
2004 - 2007
koordynowane
2004 - 2007
koordynowane
2004 -2006
Miasto Gi ycko
inwestorzy prywatni
Miasto Gi ycko
przedsi biorstwa
ciepłownicze
wła ciciele stacji
rodki inwestorów
rodki własne
rodki własne
rodki własne inwestorów
rodki inwestorów
fundusze pomocowe
Bud et pa stwa
rodki własne
4,5 mln
4,5 mln
400 ty . zł
8
Termomodernizacja obiektów bazy
zdrowotnej i wychowawczej
9
Kontrola pojazdów pod k tem
dotrzymania wymaganych poziomów
st e zanieczyszcze w spalinach
Budowa cie ek rowerowych, pieszych i
konnych
koordynowane
2004 - 2007
Przedsi biorstwo
Energetyki Cieplnej
prywatni inwestorzy
Miasto Gi ycko
Miasto Gi ycko
Przedsi biorstwo
Energetyki Cieplnej
Policja
koordynowane
2005 -2007
Miasto Gi ycko
zarz dy dróg
rodki własne
3,5 mln. zł
Rozszerzenie i kontynuacja monitoringu
powietrza
koordynowane
2004 – 2007
WSSE
WIO
bud et pa stwa
x
10
11
koordynowane
2004 - 2007
Własne
2004 – 2007
75
rodki własne, kredyt BBK
kierowcy pojazdów
bd
3,0 mln
x
L.p Zadanie
.
Typ zadania
Termin
Realizatorzy
realizacji
Razem koszty: 7,92 mln zł.
76
Szacunkowy koszt
6.3 HAŁAS I WIBRACJE
6.3.1 STAN AKTUALNY
Hałas jest jednym z rodzajów zanieczyszcze , do którego zaliczane s d wi ki
o cz stotliwo ciach od 16 Hz do 16000 Hz (art. 3 ust. 4 i 5 ustawy Prawo Ochrony
rodowiska Dz. U. Nr 62 poz. 627). Natomiast d wi kiem nazywamy rozchodz ce si
zaburzenie (drgania) cz steczek powietrza. Mo na je opisa ci nieniem oraz cz stotliwo ci
drga . Za wzgl du na sposób słyszenia d wi ków przez człowieka (człowiek słyszy d wi ki
w skali logarytmicznej) wprowadzono poj cie poziomu ci nienia zdefiniowanego jako
L=10log(P2/P02) [dB]. Warto ci progowe poziomów hałasu okre la rozporz dzanie Ministra
rodowiska z dnia 9 stycznia 2002 roku (Dz.U. Nr 8 poz. 81). S one wyra one za pomoc
równowa onego poziomu hałasu i odnosz si odr bnie dla dróg i linii kolejowych, odr bnie
dla pozostałych obiektów i grup ródeł hałasu, a tak e startów, l dowa i przelotów statków
powietrznych, ustalaj c warto ci dla pory dziennej i nocnej.
Hałas stanowi jedno ze ródeł zanieczyszczenia rodowiska, wzrastaj ce w ostatnich latach
w zwi zku z rozwojem komunikacji, uprzemysłowieniem i post puj c urbanizacj .
Odczuwany jest przez ich mieszka ców jako jeden z najbardziej uci liwych czynników
wpływaj cych ujemnie na rodowisko i samopoczucie. Hałas wywołuje zm czenie, złe
samopoczucie, utrudnia wypoczynek, mo e prowadzi do cz ciowej lub całkowitej utraty
słuchu. Ponadto powoduje powa ne zmiany psychosomatyczne, jak zagro enie
nadci nieniem, zaburzenia nerwowe, zaburzenia w układzie kostno-naczyniowym.
Hałasem nazywa si ka dy d wi k, który w danych warunkach jest okre lony jako szkodliwy,
uci liwy lub przeszkadzaj cy, niezale nie od jego parametrów fizycznych. Odczucie hałasu
jest wi c bardzo subiektywne i zale y od wra liwo ci słuchowej poszczególnych jednostek.
Zespół zjawisk akustycznych zachodz cych w rodowisku, okre lony za pomoc parametrów
akustycznych czasu i przestrzeni nazywa si umownie klimatem akustycznym rodowiska
zewn trznego. Uci liwo
hałasu dla organizmu zale y od nat enia d wi ku, jego
cz stotliwo ci i czasu trwania.
Wyró nia si trzy główne rodzaje hałasu, według ródła powstawania:
- hałas przemysłowy powodowany przez urz dzenia i maszyny w obiektach przemysłowych
i usługowych,
- hałas komunikacyjny pochodz cy od
i lotniczego,
rodków transportu drogowego, kolejowego
- hałas komunalny wyst puj cy w budynkach mieszkalnych, szczególnie wielorodzinnych
i w obiektach u yteczno ci publicznej.
Na terenie Miasta Gi ycka wyst puj wszystkie wymienione rodzaje hałasu.
Hałas przemysłowy
Hałas przemysłowy na terenie Gi ycka stanowi zagro enie o charakterze lokalnym,
wyst puj ce głównie na terenach s siaduj cych z zakładami produkcyjnymi. Jest on
uci liwy głównie dla budynków zlokalizowanych w pobli u takich obiektów. Poziom hałasu
przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla ka dego obiektu i zale y od parku
maszynowego, zastosowanej izolacji hal produkcyjnych, a tak e prowadzonych procesów
technologicznych oraz funkcji urbanistycznej s siaduj cych z nim terenów. Wewn trz hal
przemysłowych hałas mo e si ga poziomu 80 - 125 dB i w znacznym stopniu przenosi si
77
na tereny s siaduj ce. W s siedztwie zakładów przemysłowych poziomy d wi ku osi gaj
warto ci od 50 dB (mało uci liwe) do 90 dB (bardzo uci liwe).
Do ródeł hałasu przemysłowego na terenie Miasta Gi ycka nale
przede wszystkim:
– urz dzenia technologiczne i instalacje wyci gowe w zakładach produkcyjnych,
– urz dzenia i instalacje chłodnicze,
– wolnostoj ce maszyny, nie posiadaj ce zabezpiecze akustycznych,
– maszyny i urz dzenia pracuj ce w pomieszczeniach nieprzystosowanych (bez izolacji
akustycznej),
– transport wewn trzzakładowy,
– aparatura nagła niaj ca w obiektach rozrywkowych.
Monitoring hałasu przemysłowego dotyczył planowanych kontroli lub wynikał
ze zgłoszonych interwencji. W 2002 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska
w Olsztynie – Delegatura w Gi ycku przeprowadził na terenie miasta 2 kontrole zwi zane
z ochron rodowiska przed hałasem: w OSM Gi ycko i PEC Sp. z o.o. (ciepłownia na
osiedlu XXX-lecia). ródłem hałasu na terenie Okr gowej Spółdzielni Mleczarskiej jest
instalacja skraplania par amoniaku oraz wentylator proszkowni mleka typu „B”, natomiast na
terenie Przedsi biorstwa Energetyki Cieplnej instalacja odpylania spalin odlotowych.
Naruszenia wyst piły na terenie PEC Sp. z o.o. Firma PEC Sp. z o.o. wykonała w 1999 r.
Specjalny ekran maj cy zminimalizowa hałas powstaj cy przy pracy wentylatorów. Badania
Hałasu prowadzony w pa dzierniku 2002 r. wykazały nieznaczne przekroczenie norm w
czasie nocy, lecz kary nie były naliczane ze wzgl du na podniesione w stosunku do norm tło
dla całego miasta. Nale y jednak podkre li , e problem hałasu przemysłowego na terenie
Gi ycka jest znacznie mniejszy ni w innych miastach województwa.
Oprócz wymienionych ródeł hałasu na terenie Miasta spotykamy równie inne obiekty
emituj ce hałas do rodowiska. Na terenie Gi ycka za najbardziej uci liwe uwa a si
sezonowe zakłady usługowe typu dyskoteki, ogródki piwne, itp. Równie małe zakłady
przemysłowe i warsztaty usługowe s
ródłami hałasu o ograniczonym zasi gu
oddziaływania, wpływaj one na warunki klimatu akustycznego, jednak e wpływ ten ma
charakter lokalny. Do zakładów takich nale najcz ciej: warsztaty mechaniki pojazdowej,
blacharskie, lusarskie, stolarskie, kamieniarskie, krawieckie i markety handlowe. Takie
stacjonarne ródła hałasu mog jednak powodowa uci liwo ci akustyczne dla osób
zamieszkuj cych w ich najbli szym s siedztwie.
Hałas komunikacyjny
Do najpowszechniejszych i najbardziej uci liwych ródeł hałasu nale y komunikacja
drogowa. rodki transportu s ruchomymi ródłami hałasu decyduj cymi o parametrach
klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Poziomy d wi ku
rodków komunikacji drogowej s wysokie i wynosz 75-90 dB, przy dopuszczalnych
nat eniach hałasu w rodowisku w otoczeniu budynków mieszkalnych do 67 dB w porze
nocnej i do 75 dB w porze dziennej.
Charakter Miasta Gi ycka, z dobrze rozwini t sieci ulic i dróg i wzmo onym ruchem
w kierunku terenów rekreacyjno - wypoczynkowych sprawia, e głównym ródłem hałasu
78
jest tu wła nie komunikacja drogowa i kolejowa. Mimo to, Gi ycko nie nale y do terenów
powa nie zagro onych hałasem komunikacyjnym.
Znacz cym ródłem hałasu s tak e linie kolejowe i stacje postojowe. Według modelowej
analizy potencjalnego zagro enia hałasem kolejowym w sieci głównych tras kolejowych
w kraju w oparciu o aktualne rozkłady jazdy wykonane przez Instytut Ochrony rodowiska,
trasy kolejowe o nat eniu ruchu porównywalnym z Miastem Gi ycko generuj w porze
dziennej hałas o zasi gu 60 dB w granicach 50 – 100 m, w porze nocnej hałas o zasi gu
50 dB o zasi gu poni ej 150 m.
Z uwagi na wzrastaj c liczb pojazdów i zwi kszaj ce si nat enie ich ruchu mo na
przyj , e na terenie Miasta utrzymywa si b dzie tendencja wzrostowa nat enia hałasu
zwi zanego z ruchem kołowym. Przyczyn
wzrostu uci liwo ci jest równie
niezadowalaj ca jako nawierzchni dróg. Szczególnie odczuwalne jest to w centrum
miejscowo ci, wzdłu głównych dróg wiod cych przez miejscowo ci, szczególnie
o znaczeniu tranzytowym. W ostatnich latach obserwuje si przyrost obszarów nara onych na
hałas, zwłaszcza drogowy. Wi e si to zarówno z napływem turystów oraz zwi kszonym
korzystaniem mieszka ców Miasta z komunikacji indywidualnej.
Hałas osiedlowy i mieszkaniowy
Szacuje si , e w skali kraju a 25% mieszka ców jest nara ona na ponadnormatywny hałas
w mieszkaniach wyst puj cy w wyniku stosowania „oszcz dnych” materiałów i konstrukcji
budowlanych. Hałas wewn trz osiedlowy spowodowany jest przez prac silników
samochodowych, wywo enie mieci, dostawy do sklepów, gło n muzyk radiow . Do tych
hałasów doł cza si niejednokrotnie bardzo uci liwy hałas wewn trz budynku,
spowodowany wadliwym funkcjonowaniem instalacji wodno-kanalizacyjnej, centralnego
ogrzewania, d wigów, hydroforów, zsypów. Bardzo cz sto powodem hałasu wewn trz
budynków mieszkalnych jest lokalizacja w pomieszczeniach piwnicznych lokali usługowych
typu introligatornie, pub czy dyskoteka. Według polskiej normy, poziom hałasu pochodz cy
od instalacji i urz dze budynku mo e wynosi w ci gu dnia 30-40 dB, noc 25-30 dB.
6.3.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA: HAŁAS
Cel strategiczny:
D enie do utrzymania dotychczasowego poziomu hałasu poni ej dopuszczalnego
poprzez ograniczanie uci liwo ci akustycznych na obszarze Miasta
Cele rednioterminowe i kierunki działa do roku 2011:
1. Niedopuszczenie do pogorszenia klimatu akustycznego na obszarach, gdzie sytuacja
akustyczna jest korzystna
2. Ograniczanie hałasu na terenach, gdzie jego nat enie odczuwalne jest jako uci liwe,
szczególnie na terenach zurbanizowanych
Strategia realizacji celów rednioterminowych
Zgodnie z art. 112 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony rodowiska (Dz. U.
Nr 62 poz. 627) ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu
akustycznego rodowiska, w szczególno ci poprzez: utrzymanie poziomu hałasu poni ej
79
dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie i zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej
do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
Zgodnie z art. 113 ustawy Prawo Ochrony rodowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627)
w Rozporz dzeniu Ministra rodowiska okre lone zostały dopuszczalne poziomy hałasu
w rodowisku, w zale no ci od rodzajów terenu (zabudowa mieszkaniowa, tereny
uzdrowiskowe, rekreacyjno – wypoczynkowe, szpitale oraz domy opieki społecznej i budynki
zwi zane ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci), z uwzgl dnieniem rodzaju obiektu
lub działalno ci b d cej ródłem hałasu. Poziomy te okre lone zostały dla pory dnia i nocy.
Ochrona przed hałasem polega na:
- zapobieganiu jego powstawania
- zapobieganiu jego przenikania do rodowiska
Podstawowym zadaniem jest inwentaryzacja miejsc, gdzie wyst puj przekroczenia hałasu
i dokładne rozpoznanie sytuacji akustycznej w Mie cie. Konieczna jest równie koordynacja
działa (tak e policji) w celu badania pojazdów powoduj cych szczególny hałas, a tak e
systematyczne usprawnianie ruchu drogowego, budow poł czenia mostowego, budow
nowych odcinków dróg i modernizacj nawierzchni istniej cych.
W planowaniu przestrzennym nale y przyj
z kryteriów lokalizacji nowych inwestycji.
zasad stosowania nat enia hałasu jako jedno
W miejscach szczególnie nara onych na hałas, zlokalizowanych w pobli u g stej zabudowy
mieszkaniowe,j konieczne b dzie zastosowanie rodków zmniejszaj cych negatywny wpływ
hałasu, a wi c budowa ekranów akustycznych lub zasadzenie pasów zwartej zieleni
izolacyjnej (g ste krzewy i drzewa). Nale y tak e promowa działania ograniczaj ce
uci liwo hałasu dla mieszka ców, czyli propagowa stosowanie odpowiednich materiałów
budowlanych, wymian okien na d wi koszczelne, itp.
Przy modernizacji dróg i ulic nale y zwróci szczególn , uwag na dobór nawierzchni
wła ciwej dla rzeczywistej pr dko ci pojazdów. Zastosowanie cichych nawierzchni
drogowych poprawi warunki akustyczne w rodowisku zewn trznym o około 5 dB.
Dobr metod redukcji hałasu jest wymiana okien na d wi koizolacyjne, które zapewni
warunki komfortu akustycznego wewn trz pomieszcze zamkni tych. Wymagania dotycz ce
izolacyjno ci okien według wymaga normy zale
od poziomu d wi ku hałasu
samochodowego okre lonego dla szesnastu godzin pory dziennej oraz o miu godziny nocy.
Efekty działa :
- zmniejszenie skali obiektywnego nara enia mieszka ców Miasta na hałas
- spełnienie obowi zuj cych standardów w zakresie poziomu hałasu
- poprawa jako ci ycia mieszka ców poprzez zmniejszenie subiektywnie odczuwalnej
uci liwo ci hałasowej
- zintensyfikowanie kontroli i nadzoru nad istniej cymi ródłami hałasu oraz
zintensyfikowanie działa prewencyjnych dla ograniczenia uci liwo ci obiektów
80
Cele rednioterminowe, krótkoterminowe i kierunki działa w zakresie hałasu
Cel rednioterminowy do roku 2011
Niedopuszczenie do pogorszenia
klimatu akustycznego na obszarach,
gdzie sytuacja akustyczna jest
korzystna
Ograniczanie hałasu na terenach,
gdzie jego nat enie odczuwalne jest
jako uci liwe lub przekracza
dopuszczalne normy
Kierunek działa
Cele krótkoterminowy do roku 2007
1. Inwentaryzacja ródeł uci liwo ci
Monitoring akustyczny poziomu
akustycznej
hałasu, zwłaszcza pochodzenia
2.
Dokonanie oceny akustycznej
komunikacyjnego
Prowadzenie polityki przestrzennej
pozwalaj cej na zró nicowanie
lokalizacji obiektów
w zale no ci od jego uci liwo ci
hałasowej
Ograniczenie nara enia ludno ci
Miasta na ponadnormatywny hałas
82
wybranych miejsc Miasta
3. Wprowadzanie do miejscowych
planów zagospodarowania
przestrzennego zapisów odno nie
standardów akustycznych dla
poszczególnych terenów
realizowane przez policj i Urz d
Miejski we współpracy ze
Starostwem Powiatowym, z
mediami, szkołami
4. Przeznaczanie wydzielonych
specjalnie terenów na cele lokalizacji
uci liwego akustycznie przemysłu,
rzemiosła i usług
5. Wła ciwe kształtowanie linii
zabudowy i brył powstaj cych
budynków w celu zminimalizowania
wpływu hałasu drogowego
6. Prowadzenie działalno ci edukacyjnej
o zagro eniu rodowiska i zdrowia
ludzkiego hałasem
1. Modernizacja nawierzchni dróg
realizowane przez Zarz dy Dróg
2. Zwi kszenie ilo ci izolacyjnych
realizowane przez Urz d Miejski
pasów zieleni w miejscach nara onych
oraz Zarz dy Dróg
na ponadnormatywny hałas
3. Stosowanie d wi kochłonnych
realizowane przez wła cicieli domów
elewacji budynków
i spółdzielnie mieszkaniowe
4. Wymiana stolarki okiennej na okna o realizowane przez wła cicieli domów
podwy szonym wska niku
i spółdzielnie mieszkaniowe
izolacyjno ci akustycznej wła ciwej
(Rw>30dB) w budynkach nara onych na
ponadnormatywny hałas
83
Kierunek działa
5. Zintensyfikowanie działa
ograniczaj cych negatywny wpływ
hałasu na mieszka ców poprzez:
- poprawienie organizacji ruchu
ułatwiaj c płynno jazdy
- budow poł czenia mostowego
- popraw stanu nawierzchni ulic
- wła ciw organizacj robót
budowlanych
6. Ograniczanie hałasu w obiektach
przemysłowych poprzez:
- zastosowanie w zakładach
przemysłowych automatyzacji i
hermetyzacji procesu produkcji
- monta ekranów akustycznych wokół
obiektów szczególnie uci liwych
- przebudow instalacji wentylacyjnych
i klimatyzacyjnych
- skrócenie czasu pracy hała liwych
urz dze
- dobór technologii produkcji o niskim
poziomie hałasu
- stosowanie obudów d wi kochłonnych
na urz dzenia i maszyny emituj ce
wysoki poziom hałasu
7. Wyeliminowanie z u ytkowania
rodków transportu, maszyn i urz dze ,
których hała liwo nie odpowiada
przyj tym standardom
8. Reagowanie na skargi mieszka ców
Miasta na ponadnormatywny hałas
9. Skuteczne egzekwowanie stosowania
przepisów krajowych i unijnych w
zakresie ochrony przed hałasem
realizowane przez Urz d Miejski ,
Starostwo Powiatowe oraz
Zarz dy Dróg
realizowane przez podmioty
gospodarcze, przy nadzorze WIO ,
Urz du Miasta oraz Starostwa
Powiatowego
realizowane przez policj
realizowane przez Urz d Miejski
oraz Starostwo Powiatowe
84
Kierunek działa
10. Wprowadzenie ogranicze u ywania
motorowych jednostek pływaj cych na
wodach powierzchniowych, je eli jest to
konieczne dla zapewnienia
odpowiednich warunków akustycznych
6.3.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: HAŁAS
L.p.
Zadanie
Typ zadania
1
Inwentaryzacja ródeł uci liwo ci
akustycznej
Opracowanie map akustycznych dla
obszarów poło onych wzdłu dróg,
których eksploatacja mo e powodowa
negatywne oddziaływanie na
rodowisko
Opracowanie programów ograniczania
hałasu na obszarach, na których poziom
hałasu przekracza dopuszczaln warto
koordynowane
koordynowane
2006 - 2007
4
Budowa zabezpiecze przed
uci liwo ciami akustycznymi np.
osłon, ekranów akustycznych –
realizacja zalece wynikaj cych z
opracowanych programów
koordynowane
2004 - 2007
5
Zwi kszanie ilo ci izolacyjnych pasów
zieleni wzdłu dróg
koordynowane
2004 - 2007
6
Działania edukacyjne promuj ce
transport zbiorowy i alternatywny
(rowery)
koordynowane
2004 - 2007
7
Podniesienie standardu infrastruktury
drogowej w mie cie
Budowa tras spacerowych, rowerowych,
edukacyjnych, placów rekreacyjnych
Własne +
koordynowane
Własne
2004 – 2007
Generalna Dyrekcja Dróg
Krajowych
Zarz d Dróg Wojewódzkich
zarz dy dróg powiatowych i
gminnych
Krajowych
gminnych
zarz dcy obiektów
Krajowych
gminnych
Miasto Gi ycko
Starostwo Powiatowe
Miasto Gi ycko
organizacje samorz dowe i
pozarz dowe
Miasto Gi ycko
2004 – 2007
Miasto Gi ycko
2
3
8
koordynowane
Termin realizacji
Realizatorzy
Sektor: Hałas
2004
Starostwo Powiatowe
Miasto Gi ycko
2005
Zarz dy Dróg
RAZEM KOSZTY: 9,503 mln zł.
85
bud et pa stwa
bud et pa stwa
bud et pa stwa
rodki UE
bud et pa stwa
rodki UE
Własne, bud et
Pa stwa
Własne, bud et
Pa stwa
Szacunkowy koszt
20 ty . zł
bd
bd
bd
bd
10 ty . zł
5,5 mln
4,0 mln
6.4 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE
6.4.1 STAN AKTUALNY
Promieniowanie elektromagnetyczne jest bardzo rozległe i obejmuje ró ne długo ci fal,
pocz wszy od fal radiowych przez fale promieni podczerwonych, zakres widzialny i fale
promieni nadfioletowych, a do bardzo krótkich fal promieni rentgenowskich i promieni
gamma. Z całego spektrum promieniowania elektromagnetycznego w sposób istotny
oddziałuj na organizmy tylko te fale, które s pochłaniane przez atomy, cz steczki i struktury
komórkowe. Z uwagi na sposób oddziaływania promieniowania na materi widmo
promieniowania elektromagnetycznego mo na podzieli na promieniowanie jonizuj ce
i niejonizuj ce:
- promieniowanie jonizuj ce, wyst puje w wyniku u ytkowania zarówno wzbogaconych, jak
i naturalnych substancji promieniotwórczych w energetyce j drowej, ochronie zdrowia,
przemy le, badaniach naukowych,
- promieniowanie niejonizuj ce wyst puje wokół linii energetycznych wysokiego napi cia,
radiostacji, pracuj cych silników elektrycznych oraz instalacji przemysłowych, urz dze
ł czno ci, domowego sprz tu elektrycznego, elektronicznego itp.
Nadmierne dawki promieniowania działaj szkodliwie na wszystkie organizmy ywe, dlatego
te ochrona przed szkodliwym promieniowaniem jest jednym z wa nych zada ochrony
rodowiska.
Promieniowanie jonizuj ce
Promieniowanie jonizuj ce jest nieodł cznym elementem rodowiska naturalnego, dociera
z Kosmosu, z wn trza Ziemi. Przy opracowywaniu zbiorczych ocen zagro e radiacyjnych
dla ludzi i rodowiska rozró nia si zagro enia pochodz ce od radionuklidów naturalnych
i sztucznych.
W przyrodzie wyst puje prawie 80 radioizotopów i ok. 20 pierwiastków promieniotwórczych.
Do najbardziej znanych nale izotopy uranu i toru, a tak e potasu, w gla i wodoru.
Intensywno promieniowania wywołana naturalnymi pierwiastkami promieniotwórczymi
jest ró na w ró nych miejscach naszego globu.
Radionuklidy pochodzenia sztucznego przedostały si do rodowiska w wyniku prób z broni
j drow lub zostały uwolnione z obiektów j drowych i składowisk paliwa w trakcie ich
normalnej eksploatacji lub w stanach awaryjnych (np. katastrofa elektrowni j drowej
w Czarnobylu). S równie wytwarzane przez ró nego rodzaju urz dzenia stosowane np.
w diagnostyce medycznej, przemy le czy badaniach naukowych. Na terenie Miasta Gi ycka
ródłem promieniowania jonizuj cego s aparaty do RTG zlokalizowane na terenie
przychodni i szpitali.
Promieniowanie niejonizuj ce
Jest to takie promieniowanie, którego energia nie powoduje procesu jonizacji w trakcie
oddziaływania na materi (w tym na ciało człowieka). Zgodnie z rozporz dzeniem Ministra
rodowiska z dnia 30 pa dziernika 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U. nr
192, poz. 1883), ródłami promieniowania niejonizuj cego s urz dzenia wytwarzaj ce:
86
- pole elektromagnetyczne i magnetyczne stałe
- pole elektryczne i magnetyczne o cz stotliwo ci 50 Hz, takie jak: stacje i linie
elektroenergetyczne wysokiego napi cia
- pole elektromagnetyczne o cz stotliwo ci od 1 kHz do 300000 MHz (urz dzenia
radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokalizacyjne)
- inne ródła promieniowania z zakresu cz stotliwo ci 0 – 0,5 Hz, 0,5- 50 Hz oraz 50 Hz –
1000 Hz.
Głównymi ródłami promieniowania niejonizuj cego na terenie Miasta Gi ycka s :
Cz stotliwo przemysłowa 50 Hz:
1. elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napi cia, o napi ciach znamionowych
110 i 220 kV
2. stacje transformatorowe, o napi ciu znamionowym 110 kV i 220 kV,
Cz stotliwo ci radiowe:
1. urz dzenia radiolokacyjne i radionawigacyjne.
2. stacje przeka nikowe telefonii komórkowej,
Ponadto, na terenie Miasta zlokalizowane s liczne obiekty radiokomunikacyjne, działaj ce
w pa mie mikrofalowym lub radiowym, o małej mocy i nie wymagaj ce w zwi zku z tym
uzyskania pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych do rodowiska. ródłem
promieniowania s tak e zespoły sieci i urz dze elektrycznych w gospodarstwie domowym
(np. kuchenki mikrofalowe)
Na
terenie
Miasta
Gi ycka
najpowa niejszymi
ródłami
promieniowania
elektromagnetycznego s stacje bazowe telefonii komórkowej. Instalacje te emituj
niejonizuj ce promieniowanie elektromagnetyczne, generowane przez anteny stacji w czasie
jej pracy, a ich moc promieniowana izotropowo jest ró na w zale no ci od wielko ci stacji
bazowej (cz sto równie
powy ej 100 W). Cz stotliwo
emitowania pól
elektromagnetycznych waha si w granicach od 30 kHz do 300 GHz.
Stacja telefonii komórkowej PLUS GSM w Gi ycku zlokalizowana jest na działce nr 592,
przy ul. Olszty skiej. Inwestorem i operatorem stacji jest „Polkomtel” S.A. z siedzib
w Warszawie. W skład stacji wchodz urz dzenia zasilaj ce i nadawczo – odbiorcze
umieszczone w kontenerze technologicznym oraz anteny zainstalowane na istniej cym
kominie. Na kominie zainstalowane s nast puj ce anteny:
1) trzy nadawczo – odbiorcze anteny sektorowe typu Kathein 739 634, pracuj ce w pa mie
900 MHz. Anteny te zawieszone s na wysoko ci 34 m n.p.t. i skierowane wzdłu azymutów
00, 1300 i 2700. Urz dzenia nadawcze zasilaj anteny moca nie przekraczaj c 20 W,
za po rednictwem fiderów 7/8 o tłumieniu około 1,7 dB.
2) dwie paraboliczne nadawczo – odbiorcze anteny linii radiowych o nast puj cej
konfiguracji:
Wysoko
zawieszenia
32,3 m n.p.t.
32,3 m n.p.t.
Azymut
350
1050
Maksymalna moc
nadajnika
16 dBM
16 dBM
87
pasmo pracy
Typ anteny
38 GHz
38 GHz
VHLP1-370
VHLP1-370
Obiekt ten stwarza potencjalne zagro enie dla rodowiska przyrodniczego poprzez emisj pół
elektromagnetycznych. Pomimo, i obiekt wytwarza promieniowanie niejonizuj ce, mo e
wywoła pr dy elektryczne we wszystkich ciałach materialnych (w organizmach ludzkich
wł cznie). Zale y to od poziomu oddziaływuj cego pola i jego cz stotliwo ci. Zagro enie
wywołane promieniowaniem mo e spowodowa zmiany w funkcjonowaniu organizmów
wpływaj c na zakłócenia pracy o rodka nerwowego i układu kr enia.
6.4.2.
PROGRAM
DZIAŁA
ELEKTROMAGNETYCZNE
DLA
SEKTORA:
PROMIENIOWANIE
Cel strategiczny:
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
1. Ograniczanie oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego
Cele krótkoterminowe do roku 2007 i kierunki działa :
1. Kontrola poziomów promieniowania niejonizuj cego na terenie Miasta
2. Utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni ej dopuszczalnych lub co najmniej
na tych poziomach
3. Ochrona mieszka ców Miasta przed oddziaływaniem nadmiernego promieniowania
elektromagnetycznego
Zasady ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym i sposób jego kontroli podaje
wymienione wcze niej rozporz dzenie Ministra rodowiska z dnia 30 pa dziernika 2003
roku. Zagadnienia te uwzgl dnione zostały równie w przepisach sanitarnych, prawie
zagospodarowania przestrzennego, przepisach bezpiecze stwa i higieny pracy oraz w prawie
budowlanym.
W rozporz dzeniu okre lono w nim m.in.:
- dopuszczalne poziomy elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj cego
w rodowisku,
- metody sprawdzania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w rodowisku
- metody wyznaczania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, je eli
w rodowisku wyst puj pola elektromagnetyczne z ró nych zakresów cz stotliwo ci
Dla terenów przeznaczonych pod zabudow mieszkaniowa wyznaczono warto składowej
elektrycznej pola elektromagnetycznego 50 Hz w wysoko ci 1 kV/m. Dla pozostałych
terenów, na których przebywanie ludno ci jest dozwolone bez ogranicze , ustalono wysoko
składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o cz stotliwo ci 50 Hz w wysoko ci 10
kV/m, a magnetycznej 60 kV/m.
Pomiary kontrolne pól elektromagnetycznych prowadzi b dzie Wojewódzka Stacja
Sanitarno – Epidemiologiczna oraz WIO . Wojewoda prowadzi b dzie ponadto rejestr
zawieraj cy informacje o terenach, na których przekroczony został dopuszczalny poziom pól
elektromagnetycznych w rodowisku. Prawo ochrony rodowiska wprowadziło obowi zek
posiadania pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych dla:
- linii i stacji elektromagnetycznych o napi ciu znamionowym 110 kV lub wy szym,
88
- instalacji radiokomunikacyjnych, radionawigacyjnych, których równowa na
promieniowania izotropowa jest równa 15 W lub wy sza, emituj cych
elektromagnetyczne o cz stotliwo ci od 0,03 MHz do 300 000 MHz.
moc
pola
Zagro enie promieniowaniem niejonizuj cym mo e by stosunkowo łatwo wyeliminowane
lub ograniczone, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej człowieka
od pól przekraczaj cych okre lone warto ci graniczne.
Z uwagi na obecny brak odpowiedniej aparatury pomiarowej do wykonywania bada
promieniowania niejonizuj cego, w przyszło ci proponuje si skupi na działaniach
zmierzaj cych do zapobiegania powstawaniu ródeł emisji promieniowania na terenach g stej
zabudowy mieszkaniowej.
Z drugiej strony, nale y unika lokalizacji nowych budynków mieszkalnych w bliskim
s siedztwie linii elektroenergetycznych lub stacji transformatorowych wysokiego napi cia.
Za najistotniejsze przepisy prawne w dziedzinie ochrony przed promieniowaniem nale y
uzna zapisy ustawy Prawo Ochrony rodowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z pó .
zm.), Dział VI – Ochrona przed polami elektromagnetycznymi.
Według zapisów art. 124 PO , wojewoda prowadzi rejestr zawieraj cy informacj o terenach,
na których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych
w rodowisku. Rejestr ten jest corocznie aktualizowany.
Obecnie brak jest stosownych przepisów wykonawczych – rozporz dze , reguluj cych
szczegółowo zasady ochrony przed promieniowaniem, zostan one dopiero wydane.
89
Cele rednioterminowe, krótkoterminowe i kierunki działa w zakresie poprawy jako ci powietrza atmosferycznego
Ograniczanie oddziaływania
promieniowania
Kierunek działa
Kontrola poziomów promieniowania 1. Inwentaryzacja i kontrola ródeł
promieniowania elektromagnetycznego
niejonizuj cego na terenie Miasta
Utrzymanie poziomów pól
elektromagnetycznych poni ej
dopuszczalnych lub co najmniej na
tych poziomach
Ochrona mieszka ców Miasta przed
oddziaływaniem nadmiernego
promieniowania
90
na terenie Miasta
2. Badania pól elektromagnetycznych
zgodnie z Rozporz dzeniem Ministra
rodowiska w sprawie dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych w
rodowisku oraz sposobu sprawdzenia
dotrzymywania tych poziomów
1. Preferowanie niskokonfliktowych
lokalizacji nowych ródeł
promieniowania niejonizuj cego
2. Uwzgl dnianie w planach
zagospodarowania przestrzennego
aspektów zwi zanych z zagro eniem
promieniowaniem niejonizuj cym
3. Restrykcyjne przestrzeganie
przepisów prawa w zakresie rozwi za
technicznych i lokalizacji obiektów
emituj cych promieniowanie
elektromagnetyczne szczególnie na
obszarach zabudowa mieszkalnych
oraz na terenach, na których znajduj si
łobki, przedszkola, szkoły, szpitale,
internaty, itp. (warto składowej
elektrycznej elektromagnetycznego
promieniowania nie mo e przekroczy
1kV/m, natomiast poziom składowej
magnetycznej – 80 A/m)
1. Wyznaczanie stref ograniczonego
u ytkowania wokół tych urz dze
emituj cych promieniowanie
niejonizuj ce, gdzie stwierdzono
przekroczenie dopuszczalnych
poziomów promieniowania
Urz d Wojewódzki
Starostwo Powiatowe
Urz d Miasta
WIO
realizowane przez Urz d
Wojewódzki we współpracy ze
Starostwem Powiatowym i Urz dem
Miasta
Urz d Miasta
Urz d Wojewódzki
Starostwo Powiatowe
WIO
inwestorzy
wła ciciele i operatorzy anten
Urz d Wojewódzki
Kierunek działa
Przestrzeganie przepisów
bezpiecze stwa, higieny pracy, prawa
budowlanego, gospodarowania
przestrzennego i przepisów sanitarnych
w celu ochrony przez promieniowaniem
elektromagnetycznym
ogół społecze stwa Miasta
6.4.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE
L.p
1
2
Zadanie
Typ zadania
Badania pól elektromagnetycznych
zgodnie z Rozporz dzeniem Ministra
rodowiska w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól
koordynowane
elektromagnetycznych w rodowisku
oraz sposobu sprawdzenia
dotrzymywania tych poziomów (w
trakcie uchwalania)
Uwzgl dnianie w planach
koordynowane
aspektów zwi zanych z zagro eniem
promieniowaniem niejonizuj cym
Termin realizacji
Realizatorzy
bud et pa stwa
rodki inwestorów
2004 - 2007
WIO
operatorzy anten
2004 - 2007
Urz d Miasta
91
Szacunkowy koszt zł
x
bud et własny
x
6.5 POWA NE AWARIE I ZAGRO ENIA NATURALNE
6.5.1 POWA NE AWARIE
Zgodnie z art. 3 ust. 23 i 24 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony rodowiska (Dz.
U. Nr 62 poz. 627) powa n awari jest zdarzenie, w szczególno ci emisja, po ar lub eksplozja
powstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst puje
jedna lub wi cej niebezpiecznych substancji, prowadz ce do natychmiastowego powstania
zagro enia ycia lub zdrowia ludzi lub rodowiska lub powstania takiego zagro enia
z opó nieniem. Powa n awari przemysłow jest natomiast powa na awaria maj ca miejsce na
terenie zakładu.
Ze wzgl du na zagro enie jakie mo e powodowa powa na awaria, bardzo wa na jest identyfikacja
wszystkich ródeł zagro enia, wyznaczenie obszaru potencjalnego oddziaływania oraz
wprowadzenie stosownych zabezpiecze . Z uwagi na transgraniczny charakter oddziaływania
konieczna jest współpraca wielu gmin w celu zapobiegania zagro eniom oraz skutecznego
reagowania.
W 2003 roku, celem koordynowania i efektywnego reagowania w sytuacjach kryzysowych,
powołano Powiatowy Zespół Reagowania Kryzysowego w Gi ycku. Dzi ki niemu akcje
ratownicze mog by stosunkowo szybko i skutecznie przeprowadzone, poniewa sprawuje on
kontrol nad wszystkimi jednostkami bior cymi udział w akcji na wypadek zagro enia.
Zagro enie chemiczne
ródłem zagro enia chemicznego s zakłady produkuj ce lub magazynuj ce rodki niebezpieczne
powoduj ce wysokie zagro enie w rodowisku przyrodniczym, do których nale m.in. substancje
łatwopalne, wybuchowe, radioaktywne. Wielko zagro enia zale y od:
- ilo ci zakładów przechowuj cych na swoim terenie toksyczne rodki przemysłowe oraz ich
lokalizacji,
- lokalizacji tras transportu toksycznych rodków przemysłowych oraz wielko
transportu
i cz stotliwo .
Na terenie Miasta funkcjonuje Okr gowa Spółdzielnia Mleczarska, która eksploatuje instalacj
chłodnicz z czynnikiem chłodz cym, którym jest amoniak (w ilo ci około 800 kg). W dniu
13 marca 2000 roku nast piło rozszczelnienie instalacji, na skutek p kni cia zł cza pomi dzy
parownikiem, a zasobnikiem wody lodowej. Ulotniło si wtedy około 25 kg amoniaku.
Przeprowadzono sprawn akcj ratownicz , dzi ki czemu nie doszło do powa nego
zanieczyszczenia rodowiska. Drugim potencjalnym ródłem zagro enia jest zakład „Serex"”Sp.
z o. o. w Gi ycku, który eksploatuje instalacje chłodnicz z czynnikiem chłodz cym amoniakiem
w ilo ci około 2 400 kg. W 2001 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska przeprowadził
kontrole w w/w zakładach. Nie stwierdzono adnych zaniedba w eksploatacji instalacji.
Stwierdzono tak e, e ewentualna awaria zwi zana z instalacja do obsługi toksycznych rodków
mo e wyst pi wył cznie na skal lokaln .
Poni ej zestawiono zakłady pracy zagro one ze wzgl du na fakt przechowywania lub stosowania
gazów technicznych, palnych, amoniaku, cieczy palnych i materiałów drewnopodobnych (Program
Ochrony rodowiska dla powiatu gi yckiego):
- Stacje transformatorowe,
- egluga Mazurska,
92
- Młyn Przemysłowy,
- Meblarska Spółdzielnia Inwalidów ,,Zgoda”,
- Magazyn gazu propan – butan,
- Zakład Gazów Technicznych i Medycznych ,,Intergaz”,
- Stacja Auto Gazu,
- Okr gowa Spółdzielnia Mleczarska,
- ,,Serex” Sp. z o. o
Ponadto, s to stacje paliw na ul. 1-ego Maja, ul. Obwodowej i ul. Białostockiej, oraz stacja
kolejowa.
Istnieje tak e powa ne zagro enie zatrucia wody pitnej substancjami niebezpiecznymi, z uwagi na
nie zabezpieczony dost p osób nieupowa nionych do uj cia wody w Grajewie.
Katastrofy komunikacyjne
Katastrofy komunikacyjne mog wyst pi na skutek zderzenia w ruchu drogowym, kolejowym lub
lotniczym. Na terenie Miasta przecinaj si drogi o znaczeniu regionalnym i lokalnym. Gi ycko
posiada tak e obwodnic , która stanowi ul. Obwodowa. Generalnie, na terenie Miasta nie istnieje
powa ne zagro enie o charakterze komunikacyjnym. Niebezpieczne s skrzy owania ulic
przecinaj cych obwodnic , ze wzgl du na wzmo ony ruch samochodowy.
Katastrofy budowlane
Katastrofy budowlane powstaj w czasie budowy obiektów, ich eksploatacji lub wyburzania.
W trakcie eksploatacji katastrofy budowlane powstaj zazwyczaj na skutek nieprawidłowej lub
przestarzałej konstrukcji budynku, m.in.: wilgo powoduj ca korozje materiałów budowlanych,
wykorzystanie materiałów słabej jako ci, nierównomierne osiadanie budynku. Katastrofy te mog
tak e nast pi z przyczyn naturalnych (np. huragan) lub zaniedba lokatorów (np. wybuch kuchenki
gazowej).
Ska enie radiacyjne
Na terenie Gi ycka nie ma zlokalizowanych adnych elektrowni j drowych, b d innych ródeł
b d cych potencjalnym zagro eniem dla mieszka ców. Pomimo tego, obszar gminy jest
potencjalnie zagro ony awari radiacyjn , poniewa awaria zwi zana ze ska eniem radiacyjnym
charakteryzuje si du ym zasi giem oddziaływania. Jedyny czynny polski reaktor "Maria"
w wierku koło Otwocka o projektowej mocy nominalnej 30 MWt, ze wzgl du na swoje cechy
konstrukcyjne oraz niewielki w porównaniu z reaktorami energetycznymi rdze , stanowi
niewielkie zagro enie. Prawdopodobie stwo awarii polegaj cej na stopieniu rdzenia i uwolnieniu
znacznych ilo ci substancji promieniotwórczych jest bliskie zeru.
6.5.2 ZAGRO ENIA NATURALNE
Przez katastrof naturaln rozumie si zdarzenie zwi zane z działaniem sił natury. Mog to by :
wyładowania atmosferyczne, wstrz sy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne,
długotrwałe wyst powanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, po ary, susze, powodzie,
zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe wyst powanie
szkodników chorób ro lin i zwierz t albo chorób zaka nych ludzi albo te działanie innego
ywiołu. Zjawiska naturalne maj zazwyczaj charakter gwałtowny i nieprzewidywalny.
Na terenie miasta Gi ycka nie wyst puj powa ne zagro enie naturalne.
93
6.5.3. PROGRAM DZIAŁA
NATURALNE
DLA SEKTORA: POWA NE AWARIE I ZAGROZENIA
Cel strategiczny:
Minimalizacja ryzyka wyst pienia powa nej awarii i zagro e naturalnych oraz eliminacja
i ograniczanie skutków w razie ich wyst pienia
1. Minimalizacja ryzyka wyst pienia powa nej awarii lub zagro e naturalnych
2. Ochrona ludno ci Miasta przed skutkami powa nej awarii lub kl sk ywiołowych wraz ze
zwi kszeniem wiadomo ci społecznej dotycz cej zasad post powania i zapobiegania w przypadku
wyst pienia powa nej awarii lub kl sk ywiołowych.
Efekty działa :
- wzrost bezpiecze stwa rodowiskowego,
- zmniejszenie strat wymiernych i niewymiernych (ekonomicznych, materialnych i społecznych)
w wyniku wyst pienia powa nych awarii przemysłowych i transportowych,
- minimalizacja ryzyka wyst powania powa nych awarii oraz nadzwyczajnych zagro e dla
rodowiska poprzez zwi kszony poziom prewencji,
- wzrost wiadomo ci społecznej,
- ograniczenie ryzyka wyst pienia zagro e spowodowanych bł dem ludzi lub ich nie wiadomym
działaniem,
- zlikwidowanie cz ci przyczyn powoduj cych zdarzenia nadzwyczajne i powa ne awarie,
- zwi kszenie mo liwo ci przeciwdziałania skutkom wyst powania wydarze nadzwyczajnych.
94
Cele rednioterminowe, krótkoterminowe i kierunki działa w zakresie powa nych awarii i zagro e naturalnych
Minimalizacja ryzyka wyst pienia
powa nej awarii
Zapobieganie powa nym awariom
95
Kierunek działa
1. Utrzymywanie w gotowo ci
sprawnego systemu zapobiegawczo –
interwencyjno – ratunkowego na
wypadek wyst pienia powa nej awarii
lub kl sk ywiołowych
2. Wdra anie zasad i zalece zawartych
w Wojewódzkim Planie Zarz dzania
Ryzykiem oraz „Powiatowym Planie
Reagowania Kryzysowego dla powiatu
gi yckiego”
realizowane przez Starostwo
Powiatowe, Stra Po arn , Stra
Miejsk , Policj , Wodne Ochotnicze
Pogotowie Ratunkowe
realizowane przez Urz d Miejski,
Stra Po arn , Stra Miejsk , Policj
3. Aktualizacja listy obiektów
mog cych by przyczyn powa nej
awarii (zakłady i instalacje o
zwi kszonym i du ym stopniu ryzyka)
oraz wyegzekwowanie od nich
sporz dzenia: raportów o
bezpiecze stwie oraz planów
operacyjno-ratowniczych,
prewencyjnych programów
zapobiegania awariom, opracowanie i
wdro enie systemu bezpiecze stwa w
zakładach o du ym ryzyku
Starostwo Powiatowe, Stra Po arna,
WIO
4. Monitoring potencjalnych sprawców
powa nych awarii pod k tem spełniania
przez nich wymogów bezpiecze stwa i
prewencji
5. Uwzgl dnianie w miejscowych
planach zagospodarowania
przestrzennego ustale w zakresie
powa nych awarii
WIO , Stra Po arna
Urz d Miasta
Urz d Miasta
Minimalizacja skutków sytuacji
awaryjnych
Ochrona ludno ci Miasta przed
skutkami powa nej awarii lub kl sk
ywiołowych wraz ze zwi kszeniem Zwi kszenie wiadomo ci społecznej
wiadomo ci społecznej dotycz cej
dotycz cej zasad post powania i
zasad post powania i zapobiegania
zapobiegania w przypadku
wyst pienia powa nej awarii lub
w przypadku wyst pienia powa nej
kl sk ywiołowych
awarii lub kl sk ywiołowych
96
Kierunek działa
6. Przeprowadzanie szkole dla
odpowiedzialnych słu b oraz
podmiotów stwarzaj cych ryzyko
dotycz cych zapobiegania,
minimalizacji ryzyka i post powania w
razie wyst pienia powa nej awarii
7. Kontrola nad załadunkiem,
transportem i rozładunkiem materiałów
niebezpiecznych w celu zapobiegania
potencjalnym powa nym awariom
8. Kontrola stanu technicznego
pojazdów przeznaczonych do przewozu
substancji niebezpiecznych
9. Wyznaczenie optymalnych
(najbezpieczniejszych) tras dla
przewozu substancji niebezpiecznych
1. Promowanie systemu ubezpiecze
ekologicznych dla obiektów i działa ,
które w sytuacji awaryjnej b d
wymaga sfinansowania działa
ratowniczych i naprawczych
2. Prowadzenie działa edukacyjno –
informacyjnych dla mieszka ców
Miasta o mo liwo ci zapobiegania
i post powania w razie wyst pienia
powa nej awarii lub kl sk ywiołowych
podmioty prowadz ce transport
i spedycje materiałów
niebezpiecznych, policja, stra
po arna, ITD
Policja, ITD
realizowane przez Starostwo
Powiatowe, Urz d Miasta, Stra
Po arn , Stra Miejsk , Policj ,
media, szkoły
Pa stwowa Stra Po arna,
Urz d Miasta
realizowane Starostwo Powiatowe,
Urz d Miasta, Stra Po arn , Stra
Miejsk , Policj , szkoły, media
6.5.4. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: POW NE AWARIE I ZAGRO ENIA NATURALNE
L.p
1
2
3
4
5
6
7
Zadanie
Aktualizacja listy instalacji stanowi cych potencjalne
zagro enia rodowiska i ycia ludzi na terenie Miasta
Monitoring potencjalnych sprawców powa nych
awarii
Uwzgl dnianie w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego ustale w zakresie
powa nych awarii
Informowanie społecze stwa Miasta o wyst pieniu
powa nych awarii przemysłowych lub zagro e
naturalnych
Działania edukacyjne dla ogółu ludno ci Miasta w
zakresie post powania w przypadku wyst pienia
powa nej awarii lub zagro enia naturalnego
i zapobiegania im
Przeprowadzanie szkole dla odpowiedzialnych słu b
oraz podmiotów stwarzaj cych ryzyko dotycz cych
zapobiegania, minimalizacji ryzyka i post powania w
razie wyst pienia powa nej awarii
Kontrola nad załadunkiem, transportem i
rozładunkiem materiałów niebezpiecznych w celu
zapobiegania potencjalnym powa nym awariom
Typ zadania
Termin
realizacji
Realizatorzy
Miasto Gi ycko
Starostwo Powiatowe
Stra Po arna
WIO
WIO
Stra Po arna
koordynowane
2005
koordynowane
2004 - 2007
własne
2004 - 2007
Miasto Gi ycko
koordynowane
2004 - 2007
Miasto Gi ycko
Stra Po arna, Stra Miejska,
Policja, szkoły, media
2004 - 2007
Miasto Gi ycko, Stra Po arna,
Stra Miejska, Policja, szkoły,
media
2004 - 2007
Starostwo Powiatowe,
Miasto Gi ycko Stra Po arna,
Stra Miejska, Policja, szkoły,
media
koordynowane
koordynowane
bud et własny
bud et pa stwa
x
2 tys. zł
x
x
8 tys. zł
20 tys. zł
x
x
x
koordynowane
2004 - 2007
RAZEM KOSZTY: 30 ty . zł
97
policja
x
7.
OCHRONA
DZIEDZICTWA
PRZYRODNICZEGO
U YTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY
I
RACJONALNE
7.1 OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU
7.1.1 STAN AKTUALNY
7.1.1.1 Lasy
Lasy jako zbiorowiska ro linne stanowi niezmiernie wa ny element rodowiska naturalnego,
pełni c bardzo istotne funkcje, dotycz ce aspektów przyrodniczych, kulturalnych,
ekonomicznych, społecznych, takich jak.:
1) retencja wody, szczególnie w okresie wzmo onych opadów,
2) zapobieganie erozji gleby,
3) zwi kszanie stanu jako ci powietrza atmosferycznego,
4) łagodzenie klimatu lokalnego, po przez ni sze amplitudy temperatur, ni sze pr dko ci
wiatrów, zmiana bilansu cieplnego,
5) poprawa estetyki krajobrazu,
6) wzrost bioró norodno ci oraz ostoja dla dzikich gatunków flory i fauny (funkcja ochrony
bezpo redniej),
7) polepszenie stanu ycia mieszka ców, zarówno od strony fizycznej, jak i psychicznej,
8) stanowienie bazy przyrodniczej dla rozwoju turystyki.
Lasy na terenie Miasta Gi ycka stanowi powierzchni 103 ha (7,5 % powierzchni ogólnej).
Wyst puj one głównie w zachodniej cz ci Gi ycka (Wyspa Gi ycka). Ponadto, najbli sze
kompleksy le ne, le ce poza granicami administracyjnymi Gi ycka, znajduj si na północ
od Miasta – teren pomi dzy osiedlem Wilanów, a Jeziorem Kisajno, na północny – wschód
od miasta – tereny pomi dzy miejscowo ciami Gajewo i Jegliniec (Las Miejski) oraz na
zachód od miasta – okolice Pi knej Góry.
Tereny le ne le ce w ramach gminy miejskiej Gi ycko wchodz w skład Nadle nictwa
Gi ycko. Nadle nictwo to utworzone w 1945 roku, stanowi cz
II Krainy Przyrodniczo –
Le nej Mazursko - Podlaskiej le cej w obr bie Dzielnicy Pojezierza Mazurskiego.
W ramach podziału administracyjnego Polski Nadle nictwo znajduje si w granicach
województwa Warmi sko – Mazurskiego obejmuj c tereny gmin: Gi ycko, Kruklanki,
Miłki, Orzysz, Ryn, Stare Juchy, W gorzowo, Wydminy, K trzyn oraz miast Gi ycko,
Orzysz, Ryn. Stanowi je trzy obr by le ne: Gi ycko, Ryn, Orzysz, w ród których
wyodr bniono 18 le nictw i 1 gospodarstwo szkółkarskie. Ogólna powierzchnia Nadle nictwa
wynosi 24 559 ha.
Poni sza tabela wyznacza grunty nadaj ce si do zalesienia (Program Ochrony rodowiska
dla powiatu gi yckiego) na terenie Miasta Gi ycka oraz powiatu gi yckiego.
98
Wyszcze- RV RVI RzVI Razem
gólnienie (ha) (ha) (ha)
R
(ha)
Miasto
Gi ycko
Powiat
gi ycki
28
17
4 938 2 212
ŁV
(ha)
ŁVI Razem
(ha)
Ł
(ha)
PsV
(ha)
Ps VI PsZ VI Razem
(ha)
(ha)
Ps
(ha)
RAZEM
(ha)
0
45
3
0
3
20
9
0
29
77
38
7 188
1 582
297
1 879
2 406
448
52
2 906
11 193
Na terenie Nadle nictwa Gi ycko utworzono lasy ochronne o ł cznej powierzchni 8 174 ha,
co stanowi 38,5 % powierzchni le nej nadle nictwa. W ród lasów chronionych wyró niono:
- 5 013 ha lasów wodochronnych,
- 2 332 ha lasów stanowi cych ostoje zwierz t,
- 646 ha lasów stanowi cych siedliska cenne przyrodniczo,
- 183 ha lasów glebochronnych.
Podział ten przedstawia poni szy diagram.
Lasy ochronne na terenie Nadle nictwa Gi ycko.
8%
lasy wodochronne
2%
lasy stanowi ce
ostoje zwierz t
29%
61%
lasy stanowi ce
siedliska cenne
przyrodniczo
lasy glebochronne
7.1.1.2 Dominuj ce w gminie zbiorowiska ro linne
Dominuj cym zbiorowiskiem le nym wyst puj cym na terenie powiatu Gi yckiego jest Bór,
posiadaj cy w drzewostanie sosn z domieszk wierka, d bu, brzozy, jesionu i olchy.
Jedynie w północno-wschodniej stronie powiatu (pocz tek Puszczy Boreckiej) panuje
drzewostan wierkowy. Oprócz typowych dla powy szych siedlisk gatunków drzew mo na
tutaj spotka : d b szypułkowy, grab, lip drobnolistn , klon, brzoz , olsz czarn i olsz
szar . Pojezierze Gi yckie dzi ki swoim szczególnym warunkom klimatycznym –
geograficznym stanowi tereny graniczne dla kilku gatunków drzew. Najbardziej na północ
99
wysuni te siedliska dla buka, znajduj si nieco na zachód od granic administracyjnych
powiatu gi yckiego, dla cisa jest to linia biegn ca we wschodniej cz ci. Natomiast północno
– wschodnia granica zasi gu wyst powania dla d bu bezszypułkowego przebiega wła nie
przez ten teren. Z drugiej strony, od północnego – wschodu wchodzi na to terytorium wierk
borealny, którego granica zachodnia i południowo-zachodnia najdalszego zasi gu
w zachodniej cz ci Pojezierza Mazurskiego.
Ze wzgl du na du powierzchni jezior w strukturze siedlisk tego obszaru znaczn pozycje
zajmuj zbiorowiska przybrze ne. Wyst puj one zarówno wzdłu płytkich jezior, szeroko
porastaj c brzeg, jak i równie w cienkich strefach jezior gł bokich i na mieliznach.
Do dominuj cych gatunków Pojezierza Gi yckiego, w strefie przybrze nej, zalewanej przez
wod w okresie najwy szego jej poziomu, rosn turzyce i sitowie. Tak e przy brzegu, ale na
gł boko ci od jednego do dwu metrów, rozrasta si trzcina, oczeret, pałka szeroko – i w sko –
listna. W cz ciach gł biej zanurzonych wyst puje ro linno zanurzona, o pływaj cych
li ciach, jak np.: grzybienie, nenufary, rdestnice i ramienice.
Na terenie Miasta najbardziej zalesiony obszar stanowi „Wyspa Gi ycko”. Potencjaln
ro linno ci tego terenu jest gr d subkontynentalny (dla siedlisk wie ych) i ols (dla gleb
bagiennych). Obecnie obszar Wyspy porastaj zbiorowiska le ne nale ce do dwóch
ekosystemów. W strefie brzegowej (zwłaszcza wzdłu jeziora Niegocin) wyst puj
zbiorowiska typu ols. Zbiorowiska typu gr d natomiast, porastaj gleby pozostaj ce poza
wpływem wód gruntowych. Dominuj tu takie gatunki jak: lipa, grab, d b szypułkowy i klon.
Zbiorowiska najbardziej zbli one do naturalnych to pasy szuwarów wodnych, które porastaj
strefy brzegowe jezior (przewa nie szuwar trzcinowy i pałkowy). Drzewostan na terenie
Wyspy w przewa aj cej cz ci jest jednowiekowy (II – III kl. w.). Stan sanitarny drzewostanu
zliczany jest jako dobry, głównie dzi ki wykonanym w latach 1998 – 99 zabiegom
sanitarnym.
Poni ej zestawiono wyniki oceny dendrologicznej drzewostanu znajduj cego si na terenie
wybranych parków w Gi ycku.
Nazwa parku
Lokalizacja
Zabytkowy
Cmentarz
Komunalny
rejon ulicy
Ko ciuszki,
Sm tka i
Wodoci gowej
Park przy
Pla y
Miejskiej
pla a miejska
Powierzchni
Wnioski ekspertyzy denrdologicznej
a
5,5 ha
W wyniku analizy 493 drzew do wyci cia wytypowano 27
(5,5 % drzewostanu), do zabiegów piel gnacyjnych 403
drzewa (81,7 %), do zabiegów konserwacyjno – ochronnych
238 drzew (48,4 %), do zało enia wi za elastycznych 40
drzew (8,1 %), do zało enia wi za sztywnych 3 drzewa (0,6
%). Drzew nie wymagaj cych adnego zabiegu jest 49 (9,9
%). Uznano, e stan sanitarno – techniczny drzewostanu jest
poni ej redniego stanu.
b.d.
W wyniku analizy 317 drzew (w tym 10 obiektów takich jak
np. ywopłoty) do wyci cia wytypowano 22 drzewa (6,9 %),
do zabiegów konserwacyjno – chirurgicznych 88 (28 %), do
zabiegów piel gnacyjnych 197 (62 %), w tym 178 drzew do
ci sanitarnych w koronach,
do wykonania zabiegów odmładzaj cych i formuj cych w
przerosłych ywopłotach jest 58 sztuk drzew i 170 mb
ywopłot wierkowy, do zało enia wi za w koronach 3
drzewa, do uznania za pomniki przyrody wytypowano 27
drzew (w tym jeden grupowy co daje w sumie 11 pomników).
Drzew nie podlegaj cym zabiegom piel gnacyjno –
ochronnym jest 120 sztuk (38 %). Stan sanitarno – techniczny
100
Nazwa parku
Lokalizacja
Powierzchni
a
Park
u zbiegu ulic
Suwalskiej i
Białostockiej
b.d.
Park
przy ul.
Moniuszki
b.d.
Park
przy ul.
Gda skiej
b.d.
Wnioski ekspertyzy denrdologicznej
drzewostanu jest dobry.
sztuk (19 % drzewostanu), do zabiegów piel gnacyjnych 47
drzew (63 %), do zabiegów konserwacyjno – ochronnych 18
drzew (24 %), do zało enia wi za elastycznych 1 drzewo (1
%). Drzew nie wymagaj cych adnych zabiegów jest 28, co
stanowi 37 % drzewostanu. Nie wytypowano adnych drzew
na Pomniki przyrody. Stan sanitarno – techniczny
drzewostanu jest dobry.
sztuk (9,3 % drzewostanu), do zabiegów piel gnacyjnych 363
drzewa 982 %), do zabiegów konserwacyjno – ochronnych
wytypowano 128 drzew (29 %), do zało enia wi za
elastycznych 18 drzew (4,1 %). Drzew nie wymagaj cych
adnych zabiegów jest 79, co stanowi 17,9 % drzewostanu.
Wytypowano ponadto 30 drzew jako Pomniki Przyrody. Stan
sanitarno – techniczny drzewostanu jest nieco gorszy ni
redni.
Dominuj cymi gatunkami w drzewostanie jest brzoza
brodawkowata (59 % drzewostanu) oraz olcha czarna (21 %).
W wyniku analizy 780 drzew (w tym wyst puj dwa pasy
zieleni niskiej) do wyci cia wytypowano 120 sztuk (15 %
drzewostanu), do zabiegów piel gnacyjnych 652 drzewa (84
%), do zabiegów konserwacyjno – chirurgicznych 278 drzew
(36 %), do zało enia wi za w koronach 5 sztuk 90,6 %). Stan
sanitarno – techniczny drzewostanu jest dobry. Wytypowano
ponadto 10 drzew jako Pomniki Przyrody (w tym 5 brzóz
brodawkowatych, 3 olchy czarne, 1 lip drobnolistn i 1
wierzb biał ).
ródło: Ekspertyzy dendrologiczne. Urz d Miejski Gi ycka.
7.1.1.3 Obszary i obiekty chronione
Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 14 wrze nia 2001 roku o ochronie przyrody (Dz.U. nr 99 poz.
1079), do form ochrony przyrody nale : parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki
krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody, stanowiska
dokumentacyjne, u ytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo – krajobrazowe. Ponadto, ochrona
obejmuje si równie poszczególne gatunki ro lin i zwierz t.
Prawie cały obszar wyspy Gi yckiej poło ony jest w obr bie „Obszaru Chronionego
Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich” (granica przebiega w cz ci zachodniej).
Obszar ten został utworzony ju w 1991 roku przez Wojewod Suwalskiego.
Na terenie miasta zlokalizowane s trzy głazy narzutowe:
- głaz narzutowy o obwodzie 1310 cm wysoko ci 180 cm,
- głaz narzutowy o obwodzie 925 cm, wysoko ci 160 cm,
- głaz narzutowy o obwodzie 1050 cm wysoko ci 180 cm.
Zgodnie z danymi Programu Ochrony rodowiska dla powiatu gi yckiego na terenie Gi ycka
znajduje si 79 pomników przyrody, w tym głaz narzutowy na Placu grunwaldzkim.
Wi kszo pomników stanowi drzewa takie jak: klon zwyczajny, jesion wyniosły, olcha
czarna, brzoza brodawkowata, czy d b szypułkowy.
101
Istotne ze wzgl du na ci gło systemu ochrony przyrody s równie korytarze ekologiczne
poło one na terenie Gi ycka i jego okolic. S to pasy terenu, wyró niaj ce si od
otaczaj cego tła, najcz ciej przyjmuj posta cieku wodnego, b d pasa zieleni. Pełni one
nast puj ce funkcje:
- zmniejszaj stopie izolacji „płatów” krajobrazowych i ułatwiaj przemieszczanie si
ro lin i zwierz t,
- stanowi tzw. efekt bariery półprzepuszczalnej, modyfikuj odpływ powierzchniowy i
podziemny, działanie wiatru, wywiewanie gleby, przemieszczanie aerozoli, bierne
przemieszczanie organizmów,
- siedliskowe dla specyficznych grup gatunków,
- wzbogacaj ce i reguluj ce oddziaływanie na otaczaj ce tło (umo liwiaj
rozprzestrzenianie si gatunków pomi dzy obszarami w złowymi, co utrzymuje
równowag ekologiczn i bioró norodno ).
Najwa niejszym korytarzem ekologicznym w tym regionie jest Szlak Wielkich Jezior
Mazurskich. W okolicy Gi ycka przebiega on na trasie Jezioro Kisajno – Jezioro Niegocin
(poprzez dwa kanały). Szczególnie istotne s liczne wyspy na jeziorze Kisajno, stanowi ce
siedliska wielu rzadkich gatunków flory i fauny. Na tym obszarze powstał rezerwat
o charakterze ornitologicznym. Równie wa ny jest szlak le ny prowadz cy wzdłu
zachodnich wybrze y tych jezior.
Na terenie Miasta i jego okolic istniej tak e obszary, które nie podlegaj ochronie
przyrodniczej, lecz s cenne z punktu widzenia warto ci ekologicznych, estetycznych
i kulturowych. S to tzw. tereny zieloni urz dzonej. Do takich obszarów nale m.in. parki
miejskie, ziele ce, skwery, ogrody działkowe, ziele przyuliczna i przyzakładowa oraz parki
dworskie o charakterze zabytkowym, a tak e cmentarze.
Gi ycko cechuje wyst powania du ej ilo ci terenów zieleni urz dzonej, jak skwery, place
i ziele ce. Powierzchnia terenów zielonych stanowi 1,5 % powierzchni ogólnej miasta (6,8
m2/ 1 mieszka ca). W obr bie terenów zieleni oraz na pojedynczych stanowiskach obj to
ochron 8 pomnikowych drzew i aleja lipowa na powierzchni około 2 000 ha. Na terenie
Miasta istnieje 6 parków. S to:
- Zabytkowy Cmentarz Komunalny w rejonie ul. Ko ciuszki, Sm tka i Wodoci gowej,
- park przy ul. Suwalskiej – Białostockiej,
- park przy ul. Gda skiej,
- park Rogera Gemaere’a przy ul. Moniuszki,
- park przy pla y miejskiej,
- park Nadziei im. Jana Pawła II przy ul. Wodoci gowej – Kr. Jadwigi.
W obr bie granic administracyjnych miasta Gi ycka znajduj si cztery cmentarze:
1) komunalny na ul. 1 – go maja o powierzchni 8,1352 ha,
2) ołnierzy Armii Radzieckiej na ul. Moniuszki o powierzchni 0,3494 ha,
3) cmentarz z okresu I wojny wiatowej na ul. Moniuszki o powierzchni 0,3304 ha,
4) cmentarz zabytkowy na ul. Warszawskiej o powierzchni 2,3917 ha.
102
Ro linno
ruderalna
Jest to typ ro linno ci towarzysz cy zmianom antropogenicznym, gdzie zniszczona została
ro linno naturalna, a nie wprowadzono sztucznie ukształtowanej.
Na terenie miasta ten typ ro linno ci jest licznie reprezentowany, z uwagi na wiele terenów
przekształconych działalno ci człowieka (tereny kolejowe, przemysłowe, składowiska,
pobocza ulic i dróg, ugory). Ro linno ruderalna na terenie Gi ycka jest bogata i bujna wyst puje tu wiele zespołów z licznym gatunkami antropofitów, co ma zwi zek z yzn gleb
i bogata histori osadnicz miasta.
7.1.1.4. Fauna.
Na terenie powiatu gi yckiego wyró nionych zostało 13 obwodów łowieckich (u ytkowanych
przez Koła Łowieckie : ,,Ry ”, ,,Rogacz”, ,,Dzik”, ,,Sokół” i ,,Kormoran”). Nadzór nad
gospodark w tych obwodach prowadzi Nadle nictwo Gi ycko. Poni ej prezentowany jest
stan zwierzyny grubej chronionej i łownej uzyskane na podstawie inwentaryzacji z 15 marca
2003 roku:
ubry
Łosie
Jelenie
Sarny
Muflony
Dziki
58 szt.
89 szt.
602 szt.
1.985 szt.
13 szt.
815 szt.
Szacunkowy stan innej zwierzyny chronionej i łownej na 15 marca 2003 roku:
Wilki
Ry
Borsuk
Kuna
Lis
Zaj c
Ba anty
Kuropatwa
Jarz bek
Cietrzew
Pi mak
Wydra
Bóbr (ilo rodzin)
Jenot
Norka
14 szt.
2 szt.
260 szt.
423 szt.
733 szt.
1.710 szt.
66 szt.
550 szt.
70 szt.
14 szt.
35 szt.
219 szt.
83 szt.
409 szt.
977 szt.
Do ciekawszych i zarazem unikatowych aspektów regionu nale y zlokalizowane na terenie
Puszczy Boreckiej populacje ubra, rysia i wilka. Na pograniczu gminy Wydminy i Miłki
wyst puje nieliczna populacja cietrzewia. Introdukowanym gatunkiem jest Muflon, wyst puj
on na terenie Le nictwa Franciszkowo w gminie Wydminy. Pozostałe gatunki wyst puj na
terenie całego powiatu.
103
Do cz stych i licznie wyst puj cych gatunków ryb, yj cych w wodach Pojezierza
Gi yckiego, przede wszystkim: siej , sielaw , ryby z rodziny łososiowatych, yj ce
w czystych i chłodnych wodach. Poza tym na szczególn uwag zasługuje sum. Jest to
gatunek drapie ny. Innymi rybami powiatu gi yckiego s : stynka, karp, kara , lin, kiełb,
leszcz, krep, ukleja, ró anka, ja , wzdr ga, w gorz, szczupak, oko , jazgarz, sandacz,
ciernik, mi tus, i wiele innych.
W ród okolicznych terenów spotka mo na wiele z rzadkich i chronionych gatunków ptaków.
Nale do nich: orzeł przedni (jednak wył cznie okazy przelotne), orzeł bielik – ptak
gnie d acy si w okolicach Gi ycka (8 par), orlik krzykliwy (48 par), kania czarna ( 4 pary ),
kania ruda (1 para), łab d głuchy, bocian czarny (7 par), bocian biały, czapla siwa,
lepowron, g
g gawa, puchacz, cietrzewie (1 stanowisko ), uraw oraz jarz bek.
Szczególnej ochronie podlegaj miejsca rozrodu i regularnego przebywania ptaków
chronionych. W okolicy ich gniazd tworzy si strefy cisłej i cz ciowej ochrony.
Przeobra enia ro linno ci
Z uwagi na du y stopie zurbanizowania, nie pozostaje to bez wpływu na stan szaty ro linnej
w Gi ycku. Przyczyn tych zmian s w najwi kszym stopniu komunikacja, turystyka
i gospodarka komunalna. Najwi ksza presja wywierana jest w centrum miasta, co ma zwi zek
z zanieczyszczeniami komunikacyjnymi, stosowaniem chemicznych rodków zimowego
utrzymania dróg, pokrycie znacznej powierzchni warstwami nieprzepuszczaj cymi wody, co
powoduje utrudnienia w jej infiltracji do systemu korzeniowego ro lin oraz zanieczyszczenie
gleb w pobli u dróg i ulic metalami ci kimi. Szacuje si , e promie oddziaływania drogi na
ro linno ma szeroko 150 metrów po obu stronach jezdni.
Zbiorowiska ro linne na terenie miasta wykazuj silne cechy synatropizacji. Obserwuje si
tak e degradacje torfowisk (ujednolicenie i zubo enie składu gatunkowego).
Generalnie, wewn trz miasta tereny o funkcji ekologicznej zajmuj niewielkie, odizolowane
powierzchnie, nie tworz c tym samym lokalnych struktur przyrodniczych z otoczeniem
miasta. Zagro eniem dla ci gło ci ekosystemów w obr bie miasta s m.in ogrodzenia działek
budowlanych do linii brzegowej zbiorników wodnych oraz poprzeczne przeci cia korytarzy
i ci gów ekologicznych przez ulice i drogi.
Zagro enia szaty ro linnej na terenie Miasta
Do głównych zagro e lasów na terenie Miasta nale
zagro enia biotyczne i abiotyczne.
Zagro enia biotyczne:
- szkodniki,
- zwierzyna,
- grzyby fitopatogeniczne.
Zagro enia abiotyczne:
- po ary lasów,
- zanieczyszczenie i zmiana naturalnych warunków rodowiska - zanieczyszczenie wód,
powietrza, gleby, zmiany stosunków wodnych. Ponadto niekorzystnym zjawiskiem jest
wzrost urbanizacji i uprzemysłowienia. Zagro eniem jest rozproszenie i stosunkowo
104
niewielkie powierzchnie lasów, co nie sprzyja wykształceniu si pełnych ekosystemów
le nych. Brak jest ł czno ci pomi dzy poszczególnymi kompleksami le nymi.
Utrzymuj cy si ekstensywny charakter rolnictwa nie powoduje zbyt du ej intensywno ci
zmian zachodz cych w szacie ro linnej.
W poni szych tabelach przedstawiono najwa niejsze zagro enia dla systemu przyrodniczego
Miasta Gi ycka, wraz z propozycj zapobiegania lub minimalizacji tych czynników.
Zagro enia, sposoby ich eliminacji i minimalizacji.
Lp.
Identyfikacja
Sposób eliminacji i minimalizacji zagro e
zagro e
1. Zanieczyszczenie wód Rozbudowa systemu oczyszczania cieków, kanalizowania dzielnic i zaopatrzenia w
wod , wprowadzenie systemu oczyszczania cieków burzowych, zabudowa
biologiczna kanałów, strumieni oraz terenów wokół zbiorników wodnych,
ograniczenie stosowania nawozów mineralnych i rodków ochrony ro lin w
miejscach poło onych w s siedztwie cieków i zbiorników wodnych, mo liwo
budowy przydomowych oczyszczalni cieków tylko w zabudowie rozproszonej.
2. Zanieczyszczenie
Ocieplanie budynków, modernizacja systemów ogrzewania na wykorzystuj ce ródła
powietrza
czystej energii i energii odnawialnych.
3. Zanieczyszczenie
Zbiórka, segregacja i wywóz odpadów stałych, likwidacja starych składowisk
powierzchni ziemi
odpadów i rekultywacja terenu.
4. Zagro enia
Prognozowanie wyst powania owadów, m.in. przez wykładanie pułapek,
drzewostanów ze strony wyszukiwanie i usuwanie zasiedlonych drzew stoj cych, usuwanie cz ci drzew
owadów
przewróconych lub złamanych w wyniku działania czynników abiotycznych,
mechaniczne rozdrabnianie gał zi i resztek po wyróbce drewna, z pozostawieniem
ich na powierzchni, ograniczanie ilo ci owadów poprzez korowanie surowca
drzewnego, chwytanie owadów w pułapki, zwalczanie biologiczne i chemiczne.
5. Zagro enia
Zwalczanie huby korzeniowej poprzez zabezpieczanie pni po ci tych drzewach
drzewostanów przez
preparatami biologicznymi, usuwanie niektórych drzew pora onych.
paso ytnicze grzyby
6. Niepo dany kierunek Koszenie ł k i usuwanie niepo danych drzew i krzewów, w celu zachowania
zmian w zbiorowiskach niele nych zbiorowisk ro linnych, utrzymanie gruntów uprawnych – zespołów
niele nych
tradycyjnych upraw i zwi zanych z nimi zbiorowisk segetalnych.
7. Zmniejszanie si
Eliminacja nadmiernej konkurencji osobników ekspansywnych, utrzymanie
liczebno ci (bogactwa) wła ciwych stosunków wodnych i zachowanie gospodarki ekstensywnej i
gatunków ro lin
pierwotnych sposobów u ytkowania rolniczego, ochrona gatunków zagro onych.
8. Zanikanie
Zachowanie ró norodno ci, powierzchni i wła ciwego rodowiska ycia zwierz t,
i przekształcanie
sterowanie zag szczeniem, struktur gatunkow , wiekow i przestrzenn grup
siedlisk gatunków
zwierz t.
zwierz t
9. Gini cie rodzimych
Przywracanie gatunków zwierz t, które dawniej wyst powały na terenie powiatu,
gatunków zwierz t
zasilanie grup zwierz t nowymi osobnikami, dokarmianie zwierz t w okresie
zalegania wysokiej pokrywy nie nej i katastrofalnie niskich temperatur, pogł bianie
i odladzanie wodopojów.
10. Nieszcz liwe
Okresowe przetrzymywanie i leczenie zwierz t wymagaj cych opieki, odpowiednie
zdarzenia losowe,
oznakowanie dróg przecinaj cych korytarze ekologiczne, budowa przej dla
którym ulegaj
zwierz t nad lub pod drogami.
zwierz ta
11. Zu ycie techniczne
Konserwacja i rewaloryzacja.
zabytków budownictwa
i architektury
12. Zniekształcenie
Prace rekonstrukcyjne, w tym np. przycinanie gał zi (ogławianie).
krajobrazu
105
7.1.2. PROGRAM
KRAJOBRAZU
DZIAŁA
DLA
SEKTORA:
OCHRONA
PRZYRODY
I
Cel strategiczny:
Ochrona i rozwój walorów przyrodniczych i krajobrazowych Miasta
Ochrona istniej cych zasobów le nych Miasta i wzrost ich bioró norodno ci
1. Utworzenie Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych (ESOCh) w Mie cie i jego
otoczeniu
2. Podniesienie wiadomo ci ekologicznej społeczno ci Miasta
3. D enie do optymalnego wykorzystania walorów przyrodniczo - kulturowych Miasta
1. Ochrona czynna i bierna obszarów oraz obiektów chronionych i przyrodniczo cennych
2. Rozwój systemu zieleni osiedlowej i miejskiej
3. Ochrona, rozwój i racjonalne wykorzystanie zasobów le nych
4. Promocja obszarów chronionych i innych walorów przyrodniczych
5. U ytkowanie zasobów le nych i zieleni miejskiej w sposób zgodny z zasadami ochrony
przyrody, bioró norodno ci i krajobrazu
Jednym z najwa niejszych zada z zakresu gospodarki lasami jest zwi kszenie lesisto ci
kraju. Konsekwentna realizacja celów tej polityki powinna by prowadzona na
poszczególnych szczeblach administracji pa stwowej, tak e na szczeblu powiatowym
i gminnym. Głównym celem jest zwi kszenie lesisto ci kraju do 30% w roku 2020 i 33% po
roku 2050.
Lasy spełniaj bardzo istotne funkcje, przede wszystkim rol przyrodnicz , ekonomiczn
i społeczn . Zwi kszenie lesisto ci kraju uzasadnione jest przede wszystkim potrzeb
wi kszego wykorzystania funkcji lasów w:
1) retencjonowaniu i łagodzeniu ekstremalnych stanów przepływu wód powierzchniowych i
gruntowych,
2) przeciwdziałaniu degradacji i erozji gleb oraz stepowieniu krajobrazu,
3) wi zaniu CO2 i gazów przemysłowych z powietrza, wody i gleby oraz neutralizacji ich
negatywnego działania,
4) korzystnej modyfikacji warunków hydrologicznych i topoklimatycznych na terenach
rolniczych,
5) zachowaniu zasobów genowych flory i fauny oraz przywracaniu ró norodno ci
biologicznej i naturalno ci krajobrazu,
6) tworzeniu mo liwo ci wypoczynku dla ludno ci oraz poprawy warunków ycia na terenach
zurbanizowanych.
Zadania ekologiczne prowadz ce do realizacji tego kierunku działania to:
106
- ochrona i powi kszanie zasobów le nych (opracowanie planów urz dzenia lasu wraz z
programem ochrony przyrody);
- racjonalne, zgodne z zasadami ochrony przyrody u ytkowania zasobów le nych, w tym
wprowadzenie bezpiecznych technik i technologii prac le nych;
- działania prowadz ce do zró nicowania struktury gatunkowej lasów i poprawy struktury
wiekowej drzewostanów;
- opracowanie i wdro enie sieci monitoringu rodowiska le nego w celu przeciwdziałania
stanom niepo danym (choroby szkodniki);
- dostosowanie lasów do pełnienia zró nicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych
przez opracowanie programu udost pniania i zagospodarowania lasów do celów rozwoju
turystyki i wypoczynku, regeneracji zdrowia, edukacji ekologicznej;
- zalesienia gruntów wył czonych z u ytkowania rolniczego przez opracowanie zasad
dotycz cych zalesiania gruntów porolnych z uwzgl dnieniem potrzeb ochrony
ró norodno ci biologicznej oraz zachowaniem korytarzy ekologicznych.
Docelowo planuje si powstanie w Mie cie spójnego systemu przyrodniczego, poł czonego
ze strukturami przyrodniczymi w otoczeniu Gi ycka. System taki składa si b dzie ze stref
ekologicznych, urz dzonych w oparciu o aktualne i projektowane zainwestowanie terenów.
Główne elementy takiej struktury tworzy b d :
- strefa rekreacyjna i krajobrazowa doliny jezior
- strefa izolacyjna przy dzielnicy przemysłowej
- strefa infrastrukturowa wzdłu ci gów komunikacyjnych drogowych i kolejowych
- strefa miejska – zło ona z terenów zieleni miejskiej
Miasto Gi ycko d y b dzie do zwi kszenia udziału obszarów cennych przyrodniczo oraz
poprawy estetyki poszczególnych dzielnic. Zagospodarowanie projektowanych ci gów
parkowo - spacerowych, istniej cych i projektowanych parków oraz skwerów, zespołów
parkowo-sportowych, rozbudowa systemu zieleni osiedlowej, a tak e wprowadzenie terenów
zieleni izolacyjnej i izolacyjno-krajobrazowej oraz zalesie powinno nast pi w zale no ci od
potrzeb mieszka ców, mo liwo ci finansowych Miasta i podmiotów odpowiedzialnych za
poszczególne tereny.
Poprawa ci gło ci przestrzennej i wzbogacenie bioró norodno ci
ekologicznej wymaga :
systemu osnowy
-
wprowadzenia dolesie
oraz k powego zadrzewienia i zakrzaczenia funkcji
hydrosanitarnej, ekologicznej i krajobrazowej, zalesianie terenów zdegradowanych lub
nieu ytków, szczególnie na obrze ach Miasta
-
wprowadzenia
-
wzmocnienia i wprowadzenia obudowy biologicznej cieków i mikropłatów ekologicznych
-
wprowadzenie pasów zieleni izolacyjno-krajobrazowej wzdłu dróg i przy obiektach
uci liwych rodowiskowo
biogrup zieleni ekologiczno – krajobrazjowej i ekologiczno – izolacyjnej
107
Podstawowe regulacje prawne z zakresu zasobów przyrodniczych zawarte s w takich aktach
jak, ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. z 1991 r, Nr. 114, poz. 492 z pó . zm.), ustawa
o lasach (Dz.U. z 1991 r. Nr 101, poz. 444 z pó . zm.) , Prawo Ochrony rodowiska (Dz.U.
z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z pó . zm.), Prawo łowieckie (Dz.U. z 1995 r. Nr 147, poz. 713
z pó . zm. – ustawa z dnia 26 lipca 2001 r o zmianie ustawy prawo łowieckie Dz. U. 2001 Nr.
125 poz. 1366), ustawa o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. z 2001 r, Nr.
73, poz. 764) oraz ustawa o ochronie gatunków rolnych i le nych (Dz. U. z 1995 nr. 16, poz.
78). Najwa niejsze przepisy wykonawcze do wymienionych ustawa to:
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie rodzajów i zakresu opracowa
ekofizjograficznych (Dz. U. 2002 Nr. 155 poz. 1298);
- Rozporz dzenie Ministra
rodowiska, w sprawie okre lenia rodzajów siedlisk
przyrodniczych podlegaj cych ochronie (Dz. U. 2001 Nr. 92 poz. 1029);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie zasad współdziałania Lasów Pa stwowych
ze starostami w zakresie sporz dzania planów zalesiania i uproszczonych planów urz dzenia
lasu, szkole , nadzoru nad wykonywaniem prac zalesieniowych oraz dostarczania sadzonek
(Dz. U. 2002 Nr. 12 poz. 121);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie jednorazowego odszkodowania
za przedwczesny wyr b drzewostanu (Dz. U. 2002 Nr. 99 poz. 905);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich
łowieckich planów hodowlanych (Dz. U. 2002 Nr. 194 poz. 1640);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie szczegółowych zasad przekazywania
w zarz d obwodów łowieckich wył czonych z wydzier awiania (Dz. U. 2002 Nr. 219 poz.
1842);
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie ustalenia listy gatunków zwierz t łownych
oraz okre lenia okresów polowa na te zwierz ta (Dz. U. 2001 Nr. 43 poz. 488).
Efekty działa :
- zwi kszenie atrakcyjno ci turystycznej i rekreacyjnej Miasta
- zaspokojenie wypoczynkowo – rekreacyjnych potrzeb mieszka ców i turystów
- zwi kszenie zasobów i produktywno ci oraz trwało ci i bezpiecze stwa ekosystemów
le nych
108
Cele rednioterminowe, krótkoterminowe i kierunki działa w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu
2007
Utworzenie ekologicznego
Ochrona czynna i bierna obszarów
systemu obszarów chronionych i
oraz obiektów chronionych i
przyrodniczo cennych Miasta i
przyrodniczo cennych
jego otoczenia
Kierunek działa
1. Ochrona terenów chronionych i
przyrodniczo cennych przed
niewła ciwym zainwestowaniem
2. Wdra anie zalece dotycz cych
ochrony przyrody zawartych w planach
ochrony rezerwatów przyrody i
obowi zuj cych aktach prawnych
3. Rewaloryzacja terenów cennych
przyrodniczo
4. Ochrona czynna zieleni w dolinach
jezior
5. Zachowanie istniej cych ekosystemów
naturalnych, szczególnie zbiorników
wodnych, terenów podmokłych i
torfowisk
6. Utrzymanie istniej cych korytarzy
ekologicznych wzdłu dolin i zbiorników
wodnych
7. Budowa przej dla zwierz t nad lub
pod trasami komunikacyjnymi i
przepławek dla zwierz t wodnych
Urz d Miejski, Starostwo Powiatowe,
Nadle nictwa, Konserwator przyrody,
Wojewoda,
Zarz dy Dróg,
spółdzielnie mieszkaniowe,
wła ciciele domów,
szkoły, media, stowarzyszenia i
organizacje turystyczno - krajoznawcze
109
8. Usprawnienie ochrony in situ i ex situ
gatunków ro lin i zwierz t zagro onych
wygini ciem oraz starych, tradycyjnych
odmian ro lin i ras zwierz t hodowlanych
maj cych znaczenie dla ochrony
ró norodno ci biologicznej, poprzez
stworzenie i utrzymanie niezb dnych
warunków technicznych do takiej
ochrony (stosowne obiekty i ich
wyposa enie)
9. Uwzgl dnienie ochrony jezior i
kanałów wraz z obrze ami w
miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego
Rozwój systemu zieleni osiedlowej i 1. Konserwacja i rewaloryzacja zieleni
miejskiej
miejskiej
2. Inwentaryzacja i waloryzacja zieleni
miejskiej
3. Opracowanie i wdra anie programu
ochrony zieleni miejskiej
4. Konserwacja zieleni w pasach
drogowych ulic gminnych
5. Zwi kszanie terenów zieleni
osiedlowej
6. Zwi kszenie udziału terenów
pokrytych ro linno ci trwał ,
szczególnie w zlewniach bezpo rednich
jezior
1. Aktualizacja ewidencji gruntów
Ochrona, rozwój i racjonalne
wykorzystanie zasobów le nych rolnych i nieu ytków pod k tem
mo liwo ci ich zalesienia lub
przeznaczenia na tereny rekreacyjne
2. Zalesianie lub zagospodarowanie w
kierunku rekreacyjno – wypoczynkowym
gruntów wył czonych z u ytkowania
rolniczego oraz nieu ytków
110
3. Scalanie niewielkich enklaw le nych w
wi ksze kompleksy
4. Utrzymanie lasów stanowi cych
własno komunaln
5. Przeciwdziałanie zagro eniu
po arowemu, w tym monitoring stanu i
zagro e
6. Poprawa kondycji zdrowotnej lasów
Podniesienie wiadomo ci
ekologicznej społeczno ci Miasta
D enie do optymalnego
wykorzystania walorów
przyrodniczo - kulturowych
1. Promocja proekologicznych form
turystyki i rolnictwa
Promocja obszarów chronionych i 2. Wł czenie organizacji i stowarzysze
innych walorów przyrodniczych ekologicznych „non profit” do
współpracy w ochronie czynnej obiektów
Miasta
i obszarów przyrodniczych w ramach
3. Rozbudowa infrastruktury turystycznej
na terenach o walorach przyrodniczo –
krajobrazowych i kulturowych Miasta
4. Rozwój sieci dydaktycznych cie ek
przyrodniczych
5. Prowadzenie ci głej edukacji
ekologicznej na temat form ochrony
przyrody i walorów przyrodniczych
Miasta
6. Wł czenie organizacji i stowarzysze
ekologicznych „non profit” do
współpracy w ochronie czynnej obiektów
i obszarów przyrodniczych w ramach
1. Zmniejszanie ekspansji terenów
zurbanizowanych na obszarach
przyrodniczo cennych poprzez stosowanie
U ytkowanie zasobów le nych i
zieleni miejskiej w sposób zgodny z odpowiednich zapisów w planach
zasadami ochrony przyrody,
111
przyrodniczo - kulturowych
Miasta
bioró norodno ci i krajobrazu
2. Stymulowanie zmian w systemie
planowania przestrzennego pod katem
ograniczenia nadmiernej koncentracji
działalno ci gospodarczej i dostosowania
jej do lokalnych warunków
przyrodniczych
3. Zwi kszanie poł cze systemu
przyrodniczego Miasta poprzez tworzenie
ł czników mi dzy poszczególnymi
elementami systemu
4. Wprowadzanie stref zieleni izolacyjnej
wokół obiektów uci liwych
rodowiskowo i krajobrazowo
5. Ustalenie kompromisu w stosunku do
tendencji w zakresie wyboru kierunków
rozwoju okre lonego obszaru o du ych
walorach przyrodniczych, wynikaj cych z
istniej cego zainwestowania oraz stopnia
przekształcenia rodowiska
przyrodniczego
6. Respektowanie potrzeb ochrony
krajobrazu podczas prowadzenia
inwestycji
Zwi kszenie atrakcyjno ci
turystycznej Miasta i otoczenia
1. Rozbudowa infrastruktury turystycznej
gminy na terenach o walorach
przyrodniczo – krajobrazowych i
kulturowych
2. Promocja walorów przyrodniczych
Miasta
112
7.1.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU
1
Lp
2
3
Zadanie
Promocja walorów
przyrodniczych Miasta
Tworzenie nowych terenów
zieleni miejskiej i osiedlowej
Zalesianie terenów
zdegradowanych i nieu ytków
4
Urz dzanie, utrzymywanie
i ochrona istniej cej zieleni
urz dzonej
5
Utworzenie terenów
rekreacyjnych i
wypoczynkowych ( cie ki
rowerowe, szlaki piesze, pola
biwakowe, boiska sportowe)
Rozwój szlaków turystycznych i
cie ek dydaktycznych na
terenach interesuj co
przyrodniczo Miasta
Ochrona obszarów cennych
przyrodniczo
6
7
8
9
10
Kontrola przestrzegania
przepisów o ochronie przyrody
w trakcie gospodarczego
wykorzystywania zasobów
przyrody
Budowa przej dla zwierz t
nad trasami komunikacyjnymi i
przepławek dla zwierz t
wodnych
Sporz dzenie uproszczonych
Typ zadania
koordynowane
Termin realizacji
2004 - 2007
własne
2004 - 2007
koordynowane
2004 - 2007
własne
2004 - 2007
własne
2004 - 2007
własne
2004 - 2007
Realizatorzy
Miasto Gi ycko
Starostwo Powiatowe
organizacje turystyczne
Miasto Gi ycko
Starostwo Powiatowe
Miasto Gi ycko
Nadle nictwa
wła ciciele lasów
Miasto Gi ycko
wła ciciele terenów
Miasto Gi ycko
prywatni inwestorzy
rodki inwestorów
bud et własny
rodki wła cicieli gruntów
bud et pa stwa
rodki Lasów Pa stwowych
bud et własny
rodki inwestorów
Bud et własny
rodki UE
Fundusze ekologiczne
Miasto Gi ycko
organizacje turystyczne
bud et własny
bud et własny
10 ty . zł
500 ty . zł
bd
500 ty . zł
160 ty . zł
200 ty . zł
koordynowane
2004 - 2007
Starostwo Powiatowe
Miasto Gi ycko
Wojewoda Warmi sko Mazurski
własne
2004 - 2007
Miasto Gi ycko
2004 - 2007
przedsi biorstwa robót
drogowych
Zarz dy Dróg
bud et własny
rodki inwestorów
b.d.
2004 - 2007
Nadle nictwa
PFO iGW
b.d.
koordynowane
koordynowane
113
20 ty . zł
-
Lp
11
Zadanie
planów urz dzania lasów i
inwentaryzacji stanu lasów nie
stanowi cych własno ci Skarbu
Pa stwa
Inwentaryzacja i waloryzacja
obszarów przyrodniczo cennych
Typ zadania
Termin realizacji
własne
2005 - 2006
Realizatorzy
Miasto Gi ycko
RAZEM KOSZTY: 1,49 mln zł
114
WFO iGW
bud et własny
100 ty . zł
7.2 SUROWCE MINERALNE
7.2.1 STAN AKTUALNY
Na terenie Miasta brak jest eksploatowanych złó surowców mineralnych. Wi kszo
zasobów (maj cych gospodarcze zastosowanie) istniej cych w rejonie Miasta Gi ycko, jak
równie całego powiatu gi yckiego, wyst puje w warstwie przypowierzchniowej. S to
głównie osady czwartorz dowe, powstałe w epoce lodowcowej, nale do nich przede
wszystkim: zło a kruszywa naturalnego oraz piasków kwarcowych wykorzystywanych do
produkcji betonów komórkowych. Na podstawie dokumentacji (stan na 31.12.2001)
stwierdzono wyst powanie 8 450 ty . ton kruszywa naturalnego w 29 zło ach na terenie
powiatu. Natomiast piaski kwarcowe zalegaj w czterech zło ach w ilo ci 2 268 ty . m3. Poza
tym, wyst puj równie cztery zło a kredy jeziornej (104 ty . ton) zaliczanej do grupy
kopalin rolniczych. W poni szej tabeli zaprezentowano charakterystyk złó wyst puj cych
w najbli szej okolicy Gi ycka.
Nazwa zło a
Kruklin
Kruklin II
Upałty
Bogaczewo II
Kruklanki D
Kruklanki E
Kruklin II
Kruklin III
Kruklin IV
Kruklin RDP
Spytkowo
Spytkowo II
Spytkowo III wyeksploatowane
Spytkowo IV
Wronka
Gajewo
Gajewo I
Stan zagospodarowania
Zasoby geologiczne
zło a
bilansowe
Kreda jeziorna
(zasoby i wydobycie w ty . ton)
zagospodarowane –
14,0
eksploatowane
zagospodarowane –
eksploatowane okresowo
zagospodarowane –
41,0
eksploatowane
Kruszywo naturalne ( wiry i piaski)
(zasoby i wydobycie w ty . ton)
zagospodarowane –
15,0
Zło e zaniechane
113,0
zagospodarowane –
113,0
eksploatowane
zagospodarowane –
197,0
eksploatowane
Zło e o zasobach
153,0
rozpoznanych
szczegółowo (w kat.
A+B+C1)
zagospodarowane –
1181,0
eksploatowane
zagospodarowane –
272,0
eksploatowane
Zło e zaniechane
100,0
zagospodarowane –
16,0
zagospodarowane –
2,0
eksploatowane
zagospodarowane –
140,0
eksploatowane
zagospodarowane –
364,0
zagospodarowane –
33,9
eksploatowane
Zło e o zasobach
189,0
115
Wydobycie
60,0
36,0
32
17
-
13
8
27
-
Nazwa zło a
Niegocin
Niegocin II
Pierkunowo
Wilkaski
Stan zagospodarowania
Zasoby geologiczne
zło a
bilansowe
rozpoznanych wst pnie (w
kat. C1)
Piaski kwarcowe do produkcji betonów komórkowych
(w ty . ton m3)
Zło e zaniechane
717,0
zagospodarowane –
693,0
eksploatowane
750,0
Zło e o zasobach
rozpoznanych wst pnie (w
kat. C1)
zagospodarowane –
108,0
eksploatowane
Wydobycie
30
4
ródło: Program Ochrony rodowiska dla Powiatu Gi yckiego.
7.2.2. PROGRAM DZIAŁA
ZASOBÓW KOPALIN
DLA SEKTORA: OCHRONA POWIERZCHNI TERENU I
Cel strategiczny:
Ochrona zasobów złó nieeksploatowanych kopalin oraz rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych
1. Ochrona złó perspektywicznych
2. Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych
1.Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych
2.Rekultywacja lub rewitalizacja terenów dawnych wyrobisk i niedopuszczanie do ich dalszej
degradacji (np. w postaci niekontrolowanego składowania odpadów)
3.Ochrona złó nie eksploatowanych poprzez uwzgl dnienie ich w planach zagospodarowania
przestrzennego
Zasady korzystania z kopalin uregulowane s przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku
Prawo geologiczne i górnicze (z pó niejszymi zmianami). Ustawa ujmuje zagadnienia
zwi zane z własno ci kopalin, u ytkowaniem oraz koncesjonowanie. Ponadto, uj ta jest
równie ochrona rodowiska, w tym złó kopalin i wód podziemnych, w zwi zku
z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin.
Obowi zek rekultywacji spoczywa na u ytkowniku zło a. Obowi zek ten musi zosta
wypełniony w ci gu 5 lat od zako czenia działalno ci wydobywczej. Rol organów
administracji publicznej jest okre lenie warunków prowadzenia takiej działalno ci, jej
zako czenia i rozliczenia. Tam, gdzie jest to mo liwe, preferowa si b dzie wodno - le ny
kierunek rekultywacji z przeznaczaniem na cele rekreacyjne. Nale y podj
cisł współprac
z u ytkownikami zło a w celu takiego prowadzenia eksploatacji, aby docelowo uzyska od
razu atrakcyjny teren (akwen) rekreacyjny. W przypadku, gdy nie jest mo liwe wskazanie
przedsi biorcy, który wydobywał zło e, b d jego nast pcy prawnego, obowi zek
rekultywacji ci y na bud ecie pa stwa i działaj cym w jego imieniu ministrze wła ciwym do
spraw Skarbu Pa stwa.
116
Cele rednioterminowe, krótkoterminowe i kierunki działa w zakresie ochrony powierzchni terenu i zasobów kopalin
Kierunek działa
Ochrona złó perspektywicznych Ochrona złó nie eksploatowanych 1. Rozpoznawanie i dokumentowanie
poprzez uwzgl dnienie ich w
planach zagospodarowania
przestrzennego
Poszukiwanie substytutów kopalin
naturalnych
Rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych
Rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych
nowych złó kopalin.
1. Zagospodarowanie i rekultywacja
wyrobisk i terenów poeksploatacyjnych
Rekultywacja lub rewitalizacja
terenów dawnych wyrobisk i
niedopuszczanie do ich dalszej
degradacji (np. w postaci
niekontrolowanego składowania
odpadów)
Działania realizowane bez bezpo redniego udziału Urz du Miejskiego w Gi ycku.
117
Przedsi biorcy, o rodki naukowe
podmioty odpowiedzialne za eksploatacj
i rekultywacj , Starostwo Powiatowe
7.3. GLEBY
7.3.1 STAN AKTUALNY
W powiecie gi yckim dominuj gleby bielicowe wytworzone z gliny zwałowej (lekkie
i rednie) oraz gleby bielicowe ci kie wytworzone z gliny zwałowej lub iłu. S to najcz ciej
gleby dobre lub rednie. Ponadto, wyst puj tak e gleby brunatne wytworzone z glin
zwałowych (lekkie i rednie). Znaczne obszary powiatu pokrywaj równie torfowiska niskie.
Gleby zlokalizowane na terenie Miasta Gi ycko charakteryzuj si typowym zró nicowaniem
dla obszarów zurbanizowanych, dziel c si na dwie grupy:
1. gleby wykształcone w wyniku procesów przyrodniczych i zmodyfikowane w czasie ich
gospodarczego wykorzystania;
2. gleby kulturoziemne i industroziemne (silnie przekształcone antropogeniczne).
Na terenie miasta Gi ycka wyst puj słabe gleby klas IV, V i Vib. S to gleby słabej jako ci.
Najwi ksze warto ci u ytkowe posiadaj gleby zlokalizowane we wschodniej cz ci miasta,
najni sze natomiast w cz ci zachodniej.
7.3.2. PROGRAM DZIAŁA DLA SEKTORA: GLEBY
Cel strategiczny:
Racjonalne wykorzystanie gleb i gruntów wraz z ich ochron i rekultywacj
Cele rednioterminowe do roku 2011
1. Zmniejszenie degradacji chemicznej i fizycznej gleb oraz gruntów
2.Wzrost wiadomo ci społecze stwa, głównie osób uprawiaj cych ziemi , w zakresie zasad
jej ochrony
Cele krótkoterminowe do roku 2007 i kierunki działa
1. Zagospodarowanie gleb w sposób adekwatny do ich klasy bonitacyjnej i zanieczyszczenia
2. Uaktualnianie informacji o jako ci oraz o zanieczyszczeniu gleb i gruntów
3. Zmniejszenie areału terenów zdegradowanych i zanieczyszczonych
Na cele nierolnicze i niele ne mo na przeznacza przede wszystkim grunty oznaczone
w ewidencji gruntów jako nieu ytki, a w razie ich braku – inne grunty o najni szej
przydatno ci rolniczej. Przeznaczenia gruntów rolnych i le nych na cele nierolnicze i niele ne
mo na dokona jedynie w planach zagospodarowania przestrzennego.
Szczegółowej ochronie podlegaj u ytki rolne o wysokiej bonitacji, tzn. klas I-III,
wytworzone z gleb pochodzenia mineralnego oraz u ytki rolne klas IV-VI – je li zostały
wytworzone z gleb pochodzenia organicznego oraz lasy. W tych przypadkach
zagospodarowanie gruntów na cele nierolnicze i niele ne ł czy si z uzyskaniem zgody na
wył czenie ich z produkcji rolniczej i le nej. Inwestorzy w znacznej mierze wykorzystuj
grunty najmniej przydatne dla rolnictwa, dla swych zamierze inwestycyjnych.
118
Rolnictwo nie pełni du ej roli w rozwoju Miasta, jednak e, w zwi zku z konieczno ci
przystosowania rolnictwa do wymaga integracji europejskiej, powinny zosta wprowadzone
Zasady Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych, integrowana produkcja i obowi zek atestacji
sprz tu ochrony ro lin oraz kontrola stosowanych nawozów i rodków ochrony ro lin.
W zwi zku z upraw na terenie Miasta warzyw i owoców w ogródkach działkowych
i przydomowych, istotne jest prowadzenie działa edukacyjno – informacyjnych na temat
poziomu zanieczyszczenia gleb i konieczno ci stosowania odpowiednich upraw i nawozów.
Pewne typy ro lin kumuluj metale ci kie, w zwi zku z tym nie zaleca si ich uprawy
w celach konsumpcyjnych. W terenach miejskich nale y propagowa rekreacyjno –
wypoczynkowe funkcje takich ogrodów. Upraw na glebach nara onych na zanieczyszczenie
nale y zaniecha szczególnie w pobli u tras komunikacyjnych.
Istotnym zadaniem do realizacji w zakresie ochrony gleb jest racjonalizacja ich nawo enia
mineralnego. Szczegółowe zasady stosowania dopuszczalnych ilo ci nawozów azotowych
okre lone zostały w dyrektywie Unii Europejskiej o dopuszczalnej ilo ci azotanów w glebie
pochodzenia rolniczego oraz w Dyrektywie o zastosowaniu osadów ciekowych w rolnictwie.
Zagadnienia prawne z zakresy ochrony powierzchni ziemi, reguluj przede wszystkim Prawo
Ochrony rodowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z pó . zm.), Prawo geologiczne
i górnicze (Dz. U. z 1994 r Nr 27, poz. 96 z pó . zm. – ustawa z dnia 27 lipca o zmianie
ustawy Prawo geologiczne i górnicze Dz. U. 2001 Nr. 110, poz. 1190), ustawa o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003 r Nr. 80, poz. 717) oraz ustawa o ochronie
gruntów rolnych i le nych (Dz. U. z 1995 r. Nr 16, poz. 78 z pó , zm.).
Do najwa niejszych przepisów wykonawczych nale :
- Rozporz dzenie Ministra rodowiska, w sprawie okre lenia standardów jako ci gleby (Dz.
U. 2002 Nr. 165 poz. 1359);
- Rozporz dzenie rady Ministrów, w sprawie okre lenia organów wła ciwych w zakresie
administracji geologicznej i nadzoru górniczego ( Dz. U. 1998 Nr. 162 poz. 1144).
119
Cele rednioterminowe, krótkoterminowe i kierunki działa w zakresie ochrony gleb
2011
Zmniejszenie degradacji
chemicznej i fizycznej gleb oraz
gruntów
2007
Uaktualnianie informacji o jako ci
oraz o zanieczyszczeniu gleb i
gruntów
Zmniejszenie areału terenów
zdegradowanych i
zanieczyszczonych
Ograniczenie przeznaczania
gruntów na cele nierolnicze i
niele ne – ochrona ilo ciowa
Kierunek działa
1. Upowszechnianie zasad Dobrej
praktyki rolniczej i rolnictwa
ekologicznego.
zadanie realizowane o rodki doradcze,
Urz d Miejski, Starostwo Powiatowe
2. Ograniczenie czynników
wpływaj cych na degradacj gleby i
gruntów (głównie emisji przemysłowych i
komunikacyjnych)
realizacja przez Starostwo Powiatowe i
Urz d Miejski poprzez wydawanie
decyzji reglamentacyjnych i
kształtowanie ogólnej polityki ochrony
rodowiska oraz przez podmioty
odziaływuj ce negatywnie na
rodowisko]
1. Rekultywacja gleb i gruntów
zdegradowanych i zanieczyszczonych,
przeznaczanie gleb zdegradowanych do
zalesiania lub rekreacji
Zagospodarowanie gleb w sposób adekwatny do ich klasy bonitacyjnej i
zanieczyszczenia
120
realizacja przez Starostwo Powiatowe i
Urz d Miejski oraz podmioty
odpowiedzialne za powstałe powstały
stan
Wzrost wiadomo ci
społecze stwa, głównie osób
uprawiaj cych ziemi , w
zakresie zasad jej ochrony
Edukacja ekologiczna w zakresie
ochrony gleb
7.3.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA SEKTORA: GLEBY
Lp
1
2
3
4
5
Zadanie
Aktualizacja i poszerzenie tematyki map
glebowo rolniczych o sposoby nawo enia i
wapnowania oraz przeciwdziałanie erozji i
zanieczyszczeniom
Upowszechnianie zasad Dobrej praktyki
rolniczej i rolnictwa ekologicznego.
Ograniczenie przeznaczania gleb cennych
rolniczo na cele nierolnicze i niele ne
Przeznaczanie gleb zdegradowanych do
zalesiania
Wła ciwe zagospodarowanie wyrobisk
poeksploatacyjnych
1. Prowadzenie działa edukacyjno –
informacyjnych dla mieszka ców
dotycz cych stanu zanieczyszczenia gleb
i ich prawidłowego wykorzystania,
głównie stosowania odpowiednich upraw
i racjonalnego u ycia nawozów
sztucznych i rodków ochrony ro lin na
terenach rolnych, ogródków działkowych
i le nych
Typ zadania
koordynowane
Termin realizacji
2004 - 2007
Realizatorzy
ARiMR, Izby Rolnicza
fundusze
ekologiczne,
dotacje
60 ty . zł
koordynowane
2004 - 2007
O rodki Doradztwa
Rolniczego
6 ty . zł
koordynowane
2004 - 2007
koordynowane
2004 - 2007
koordynowane
2004 - 2007
Miasto Gi ycko
Starostwo Powiatowe
Miasto Gizycko
Starostwo Powiatowe
przedsi biorcy
fundusze
ekologiczne,
dotacje
fundusze
ekologiczne
fundusze
ekologiczne
rodki inwestorów
RAZEM KOSZTY: 86 ty . zł
121
20 ty . zł
b.d.
8. ZRÓWNOWA ONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I
ENERGII
Na terenie Miasta Gi ycka najwi ksza presja na rodowisko wywierana jest przez sfer
gospodarki komunalnej, turystyk oraz w znacznie mniejszym stopniu i lokalnie – przez zakłady
produkcyjne. Istotne kierunki oddziaływania to: emisja zanieczyszcze do wód i powietrza,
emisja hałasu, pobór wód podziemnych oraz energii. St d te , zagadnienia te zostały uj te
w programie ochrony rodowiska.
8.1 RACJONALIZACJA U YTKOWANIA WODY DO CELÓW PRODUKCYJNYCH
I KONSUMPCYJNYCH
Cel rednioterminowy:
Zmniejszenie w perspektywie do roku 2010 wodochłonno ci produkcji przemysłowej
oraz zmniejszenie zu ycia wody w sektorze komunalnym
Cel ten wynika z przyj tych limitów krajowych. Najwi ksze znaczenie dla realizacji tego celu
maj działania podejmowane przez poszczególne zakłady produkcyjne, a tak e jednostki
funkcjonuj ce w sektorze komunalnym.
Na terenie Miasta zu ycie wody, zarówno do celów konsumpcyjnych, jak te produkcyjnych,
systematycznie spada. Zwi zane jest to przede wszystkim z urealnieniem cen wody oraz
systemem rozlicze (przej cie z systemu ryczałtowego na liczniki poboru), w którym konsument
płaci za rzeczywist ilo zu ytej wody. Ogólny wzrost kosztów utrzymania spowodował w ród
mieszka ców wykształcenie postaw oszcz dzania wody, co jest zjawiskiem pozytywnym.
W celu dalszego zmniejszenia wodochłonno ci w strefie gospodarki, zakłady korzystaj ce ze
rodowiska – pobieraj ce wod , surowce i energi powinny stosowa najlepsze dost pne techniki
(BAT). Istotne jest wdra anie systemów zarz dzania rodowiskowego w zakładach (normy ISO
14000), wprowadzanie zasad Czystej Produkcji, przyst powanie do programów sektorowych
z dziedziny ochrony rodowiska.
Cele krótkoterminowe i kierunki działa :
1. Relatywne zmniejszenie, a docelowo eliminacja wykorzystania wód podziemnych do celów
przemysłowych, z wyj tkiem spo ywczego i farmaceutycznego
2. Relatywne zmniejszenie zapotrzebowania na wod w przemy le i rolnictwie
3.Wprowadzanie zamkni tych obiegów wody i wodooszcz dnych technologii produkcji
w przemy le
4.Kontynuacja modernizacji sieci wodoci gowych w celu zmniejszenia strat wody w systemach
przesyłowych
5.Wspieranie działa maj cych na celu zmniejszenie zu ycia wody w gospodarstwach
domowych (modernizacja urz dze , instalacja liczników wody)
6.Prowadzenie działa edukacyjno – informacyjnych, zarówno dla mieszka ców Miasta, jak
i podmiotów gospodarczych w zakresie konieczno ci i mo liwo ci oszcz dzania wody
Efekty wynikaj ce z racjonalizacji zu ycia wody:
- zwi kszenie regionalnych zasobów wodnych
- przywrócenie równowagi w rodowisku wodnym
- zmniejszenie ilo ci wytwarzanych cieków, a tym samym poprawa jako ci wód
122
8.2 ZMNIEJSZENIE ZU YCIA ENERGII
Cel rednioterminowy:
Zmniejszenie zu ycia energii w przeliczeniu na jednostk krajowego produktu o 25%
w roku 2010 w porównaniu z rokiem 2000 i o 50% w porównaniu z rokiem 1990
Cel ten wynika bezpo rednio z zało e Polityki Ekologicznej Pa stwa. Osi gni cie go
uwarunkowane jest dalszym urealnieniem cen energii, m.in. poprzez wliczenie w jej cen
jednostkow kosztów rodowiskowych (opłaty produktowe od paliw, zró nicowane w zale no ci
od uci liwo ci danego paliwa dla rodowiska). Ograniczenie ogólnego zu ycia energii (tak e
zmniejszenie produkcji energii) przyniesie efekty w postaci zmniejszenia zu ycia surowców
energetycznych, a tak e zmniejszenia emisji zanieczyszcze do rodowiska.
Zmniejszenie zu ycia energii powinno by rozpatrywane jednostkowo, gdy przy zakładanym
wzro cie gospodarczym i rozwoju powiatu nieunikniony jest bezwzgl dny wzrost zu ycia
energii.
Zmniejszenie zu ycia energii, zwłaszcza w sektorze komunalnym, zwi zane b dzie
z nieuniknionym wzrostem cen tej energii. Podstawowe znaczenie b d mie równie działania
w zakresie restrukturyzacji i modernizacji gospodarki (wprowadzanie energooszcz dnych
technologii) oraz wzrost wiadomo ci społecze stwa.
Wymienione działania b d realizowane przez podmioty gospodarcze, a tak e wytwórców
energii; władze samorz dowe maj ograniczony wpływ na realizacj zało onych celów.
Niemniej, istotne jest prowadzanie działa edukacyjnych i informowanie o dost pnych
mo liwo ciach w zakresie ograniczania zu ycia energii.
1. Restrukturyzacja gospodarki w kierunku ograniczania produkcji energochłonnej
2. Wprowadzanie energooszcz dnych technologii i urz dze w przemy le, energetyce
i gospodarce komunalnej
3. Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej, w systemach przesyłowych oraz obiektach
mieszkalnych, usługowych i przemysłowych
4. Poprawa parametrów energetycznych budynków, szczególnie nowobudowanych
5. Racjonalizacja zu ycia i oszcz dzania energii przez społecze stwo Miasta
6. Stymulowanie i wspieranie przedsi wzi w zakresie zmniejszania zu ycia energii
Efekty wynikaj ce ze zmniejszenia energochłonno ci gospodarki:
- zmniejszenie eksploatacji zasobów naturalnych
- spadek zu ycia paliw
- zmniejszenie emisji zanieczyszcze powietrza
- ograniczenie kosztów ochrony atmosfery przed zanieczyszczeniami
- zmniejszenie negatywnych oddziaływa zanieczyszcze powietrza na rodowisko
- zmniejszenie kosztów produkcji energii
8.3 WZROST WYKORZYSTANIA ENERGII ZE RÓDEŁ ODNAWIALNYCH
Zwi kszenie udziału ródeł odnawialnych w produkcji energii
123
Obecnie wykorzystanie energii odnawialnej w Unii Europejskiej kształtuje si na poziomie 6 %.
Planuje si wzrost tego udziału do 12% w perspektywie roku 2010. W Polsce zakłada si ,
e w 2010 roku udział zu ycia energii odnawialnej b dzie na poziomie 7,5 % (wynika to
z Rozporz dzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 maja 2003 roku
w sprawie szczegółowego zakresu obowi zku zakupu energii elektrycznej i ciepła
z odnawialnych ródeł energii oraz energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu
z wytwarzaniem ciepła).
Na terenie Miasta Gi ycka nie istniej du e mo liwo ci szerszego wykorzystania energii
odnawialnej. Mo liwe jest natomiast w jego najbli szym otoczeniu stosowanie w szerokim
zakresie metod przetwarzania energii biomasy (np. słomy, drewna) na energi u yteczn , głównie
ciepln (kotły opalane biomas ), a tak e wykorzystania energii geotermalnej. Mo liwe byłoby
wykorzystanie energii słonecznej poprzez instalacj baterii słonecznych. Do celów
energetycznych mo e by równie wykorzystywany gaz powstaj cy w wyniku fermentacji
metanowej osadów ciekowych oraz gaz wysypiskowy.
1.Zwi kszenie zaanga owania rodków publicznych (bud etowych i pozabud etowych)
i prywatnych na rozwój energetyki ze ródeł odnawialnych z równoczesn popraw efektywno ci
ich wykorzystania
2.Intensyfikacja działa umo liwiaj cych wykorzystanie w tym zakresie rodków finansowych
z Unii Europejskiej i mi dzynarodowych instytucji finansowych
3.Inwentaryzacja potencjału energii odnawialnej i niekonwencjonalnej na terenie Miasta
4.Działalno
edukacyjno – informacyjna z zakresie wykorzystania energii ze ródeł
odnawialnych
5.Wsparcie finansowo – logistyczne projektów w zakresie budowy urz dze i instalacji z zakresu
energii odnawialnej
Efekty wynikaj ce ze wzrostu wykorzystania energii ze ródeł odnawialnych:
- zmniejszenie zu ycia nieodnawialnych zasobów surowców energetycznych
- ograniczenie emisji zanieczyszcze
tradycyjnych
powietrza powstaj cych podczas spalania paliw
- stymulacja rozwoju nowoczesnych technologii
- stworzenie nowych miejsc pracy
- zyskanie wizerunku miasta wspieraj cego działania innowacyjne
8.4 ZMNIEJSZENIE MATERIAŁOCHŁONNO CI I ODPADOWO CI PRODUKCJI
Cele rednioterminowe:
Ograniczanie materiałochłonno ci produkcji
Wycofanie z produkcji i u ytkowania, b d ograniczenie u ytkowania substancji
i materiałów niebezpiecznych (reglamentowanych przez dyrektywy UE i przepisy prawa
mi dzynarodowego) (dotyczy substancji zawieraj cych metale ci kie, trwałe
zanieczyszczenia organiczne oraz substancje niszcz ce warstw ozonow )
Poszczególne działania uj te w niniejszym rozdziale skierowane s głównie do podmiotów
gospodarczych. Rol jednostek samorz dowych jest popularyzacja metod ograniczania presji na
rodowisko oraz wpływ na polityk rodowiskow zakładów poprzez wydawanie odpowiednich
decyzji i zezwole .
124
1. Oszcz dna gospodarka materiałami i surowcami w zakładach produkcyjnych
2. Zwi kszenie recyklingu i odzysku materiałowego i energetycznego w zakładach
produkcyjnych
3. Zapobieganie i minimalizacja zanieczyszczeniom, uci liwo ciom i zagro eniom u ródła
Efekty wynikaj ce ze zmniejszenia materiałochłonno ci i odpadowo ci produkcji:
- zmniejszenie nakładów jednostkowych na produkcj przemysłow
- zmniejszenie ogólnych kosztów ochrony rodowiska oraz w zakładach
- zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
- zmniejszenie zu ycia surowców naturalnych i innych materiałów
- zmniejszenie ilo ci wytwarzanych odpadów.
9. WŁ CZANIE ASPEKTÓW EKOLOGICZNYCH DO POLITYK SEKTOROWYCH
9.1 ZAGADNIENIA OCHRONY RODOWISKA W UJ CIU SEKTOROWYM
Rozwój cywilizacyjny i gospodarczy s przyczyn degradacji rodowiska naturalnego –
zanieczyszczania jego poszczególnych komponentów, wyczerpywania si
zasobów
surowcowych, zmiany gatunkowe flory i fauny, a tak e pogarszania si stanu zdrowia ludno ci.
Przeciwdziałaniem dla niekontrolowanej ekspansji gospodarczej jest przyj cie zasad
zrównowa onego rozwoju, który polega na prowadzeniu szerokiej działalno ci człowieka,
ci głym rozwoju gospodarczym i społecznym przy niedopuszczeniu do dalszej degradacji
rodowiska naturalnego oraz na podejmowaniu działa zmierzaj cych do restytucji zniszczonych
elementów rodowiska. Oznacza to, e w ka dej dziedzinie działalno ci gospodarczej, która
mo e oddziaływa na rodowisko, nale y przyj okre lone zasady i cele, które ogranicz lub
wyeliminuj ten negatywny wpływ. Wskazówki w tej sprawie przedstawione zostały
w dokumencie Rady Ministrów „Wytycznych dotycz cych zasad i zakresu uwzgl dniania
zagadnie ochrony rodowiska w programach sektorowych” oraz w Polityce Ekologicznej
Pa stwa.
Dla Miasta Gi ycka w zakresie oddziaływania na rodowisko znaczenie maj
dziedziny:
nast puj ce
9.1.1 PRZEMYSŁ
Miasto Gi ycko nie nale y do do uprzemysłowionych jednostek terytorialnych, a działalno
produkcyjna, a tak e zakładane plany rozwoju, nie s głównymi czynnikami oddziałuj cymi
negatywnie na rodowisko. Do głównych zagro e z tytułu rozwoju przemysłu nale jednak:
emisja zanieczyszcze do powietrza i wód, degradacja powierzchni ziemi i krajobrazu, emisja
hałasu, mo liwo wyst pienia powa nej awarii.
Głównym celem dla zrównowa enia produkcji przemysłowej jest:
Minimalizacja negatywnego oddziaływania procesów przemysłowych na rodowisko
poprzez wdro enie pro rodowiskowych wzorców i modelu produkcji oraz planowania
przestrzennego
Zgodnie z zasad „zanieczyszczaj cy płaci”, zakłady przemysłowe powinny ponosi całkowit
odpowiedzialno za podejmowane działania mog ce pogorszy stan rodowiska przyrodniczego.
Istotne jest, aby sprawcy zanieczyszcze i przekształce nie ograniczali si do naprawy
125
zaistniałych szkód i spełnienia wymogów okre lonych w pozwoleniach na korzystanie ze
rodowiska, ale zmierzali do zapobiegania i minimalizacji negatywnych oddziaływa .
Istotne jest, aby nowopowstaj ce podmioty gospodarcze nie nale ały do jednostek silnie
oddziałuj cych na rodowisko – preferowany powinien by np. przemysł zaawansowanej
technologii, wymagaj cy zaplecza badawczego.
Na terenach przewidzianych do zagospodarowania w ramach produkcji przemysłowej, usług
i handlu proponuje si wprowadzenie nast puj cych zasad zrównowa onego rozwoju:
1. zasada zapobiegania powstawaniu zanieczyszcze
2. zasada utrzymania i ochrony istniej cych zasobów rodowiska przyrodniczego
3. zasada racjonalnego zagospodarowania powierzchni ziemi przy zachowaniu wysokiego
udziału terenów zielonych
4. zasada stosowania najlepszej dost pnej techniki (BAT), w tym technologii energooszcz dnych
z maksymalnym wykorzystaniem energii odpadowej oraz energii odnawialnej
5. zasada ograniczania ryzyka wyst pienia powa nej awarii oraz jej skutków dla ludzi
i rodowiska
Dodatkowe kierunki działa
przemysłowym to:
zmierzaj ce do osi gni cia zało onego celu w sektorze
1. Osi gni cie w zakładach przemysłowych wska ników energochłonno ci, materiałochłonno ci
i wodochłonno ci nie odbiegaj cych od tych, jakie w tym samym czasie b d uzyskiwane
w innych krajach Unii Europejskiej i OECD
2. Ograniczanie terenów wytwórczo ci jako elementu terenów zainwestowanych, przy
zwi kszeniu intensywno ci ich wykorzystania
3. Spełnienie przez wszystkie zakłady wymaga w zakresie korzystania ze rodowiska
okre lonych przepisami prawa krajowego i obowi zuj cymi decyzjami administracyjnymi
(dopuszczalne wielko ci emisji, rejestry zanieczyszcze , monitorowanie emisji, zintegrowane
pozwolenia na korzystanie ze rodowiska, zasady post powania z odpadami, jako ekologiczna
wyrobów, zarz dzanie ryzykiem rodowiskowym, oceny oddziaływania na rodowisko,
procedury raportowania)
4. Wdra anie projektów Czystszej Produkcji i zarz dzania
modernizacja instalacji przemysłowych
rodowiskowego w zakładach,
5. Sukcesywne wyposa anie zakładów (tam, gdzie jest to niezb dne) w infrastruktur techniczn
ochrony rodowiska (oczyszczalnie cieków, systemy oczyszczania spalin, itp.)
6. Wdro enie systemów zapobiegania i przeciwdziałania zdarzeniom mog cym powodowa
powa n awari oraz ograniczanie jej skutków dla ludzi i rodowiska w zakładach stwarzaj cych
tego typu zagro enie
7. Wdro enie dobrowolnych lub obowi zkowych (w zale no ci od stopnia ryzyka) ubezpiecze
od odpowiedzialno ci cywilnej za ewentualne, spowodowane szkody ekologiczne
8. Modernizacja, ewentualnie eliminacja z obszarów o funkcji mieszkaniowo – usługowej
zakładów wytwórczych
126
Na terenie Miasta Gi ycka nie wytypowano zakładów posiadaj ce instalacje, które b d musiały
uzyska pozwolenie zintegrowane, zgodnie z wymogami ustawy Prawo ochrony rodowiska
z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz.U. Nr62, poz. 627 z pó n. zm) oraz ustaw o wprowadzeniu
ustawy Prawo ochrony rodowiska, o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 lipca
2001 roku (Dz.U. Nr 100, poz. 1085). Obowi zek uzyskania pozwole zintegrowanych wynika
z konieczno ci dostosowania si do dyrektywy 96/61/WE (IPPC).
Kolejn istotna spraw jest dostosowanie funkcjonuj cych w gminie stacji paliw do
rozporz dzenia Ministra Gospodarki z dnia 20.09.200 r w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiada bazy i stacje paliw płynnych, ruroci gi dalekosi ne do transportu
ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 98, poz. 1067 z pó n. zm.).
Rozporz dzenie to jest wynikiem konieczno ci spełnienia wymaga dyrektywy 94/63 WE –
kontrola emisji lotnych zwi zków organicznych z istniej cych instalacji do magazynowania
i transportu paliw. Zgodnie z tymi aktami prawnymi, do 31.12.2005 roku stacje paliw powinny
by wyposa one w urz dzenia kontrolno – pomiarowe sygnalizuj ce wycieki paliw do gruntu
i wód, w urz dzenia zabezpieczaj ce przed emisja par benzyn do powietrza przy napełnianiu
zbiorników magazynowych i tankowaniu paliwa przez kierowców. Stacje nie spełniaj ce
wymaga b d musiały zosta zmodernizowane, b d te zamkni te.
Aspekty zwi zane z rozwojem proekologicznych form działalno ci gospodarczej przedstawione
zostały równie w Planie gospodarki odpadami.
9.1.2 TRANSPORT
Jednym z atutów Miasta powinien by dobry układ komunikacyjny wraz z rozwini tym
systemem lokalnego transportu zbiorowego.
Perspektywiczne cele zrównowa enia sektora transportu dla Miasta Gi ycka obejmuj :
1. Popraw bezpiecze stwa ruchu drogowego
2. Usprawnienie poł cze komunikacyjnych Miasta
3. Popraw warunków podró owania w transporcie indywidualnym i zbiorowym
4. Budow zatok w miejscach zatrzymywania si autobusów
5. Utwardzenie nawierzchni dróg gruntowych
6. Doprowadzenie do ogólnej przepustowo ci szlaków i w złów infrastruktury transportowej,
a tak e jej rozmieszczeniu przestrzennemu, do stanu w pełni odpowiadaj cego rzeczywistym
potrzebom przewozowym
7. Zmniejszenie technicznych ogranicze w zakresie rozwoju transportu rowerowego, poprzez
wybudowanie lub wyznaczenie, na wszystkich obszarach zabudowanych, cie ek
rowerowych oraz odpowiednio zagospodarowanych miejsc do parkowania rowerów
8. Poprawa stanu istniej cych dróg i ulic poprzez ich przebudow , modernizacj
9. Budow nowego poł czenia mostowego
9.1.3 GOSPODARKA KOMUNALNA I BUDOWNICTWO
Zamierzenia w zakresie uzyskania docelowych cech zrównowa enia gospodarki
komunalnej i budownictwa obejmuj :
1. Spełnienie wszystkich wymaga wynikaj cych z przepisów prawa krajowego i regulacji Unii
Europejskiej, a tak e okre lonych regułami racjonalno ci i dobrej praktyki gospodarowania,
dotycz cych stanu infrastruktury technicznej gospodarki komunalnej w zakresie: uzdatniania
wody do picia, oczyszczania i odprowadzania cieków, zagospodarowania odpadów,
ograniczania emisji ze spalania w lokalnych kotłowniach, opomiarowanie zu ycia wody
i ciepła, zmniejszenie strat przesyłowych wody i ciepła
127
2. Tworzenie b d utrzymanie ładu przestrzennego w Mie cie, obejmuj cego zachowanie
wła ciwych relacji pomi dzy terenami zabudowanymi i terenami otwartymi, zaplanowany,
zharmonizowany z krajobrazem kształt architektoniczno – urbanistyczny pojedynczych
budynków i ich zespołów, dbało o czysto i porz dek
3. Całkowite wyeliminowanie samowoli budowlanej
4. Szerokie wdra anie tzw. dobrych praktyk w zakresie realizacji prac budowlanych (organizacja
zaplecza i placu budowy, stosowane technologie, jako , a zwłaszcza uci liwo dla
rodowiska, maszyn i urz dze oraz rodków transportu, porz dkowanie i rekultywacja
zaj tego terenu po zako czeniu inwestycji, itp.), skuteczne wspierane nadzorem inwestorskim
i administracyjnym w pełni wykorzystuj cym zalecenia zawarte w wykonanych ocenach
oddziaływania projektowanych inwestycji na rodowisko
9.1.4 REKREACJA I TURYSTYKA
Miasto Gi ycko posiada liczne walory krajobrazowe i przyrodnicze, co sprzyja wypoczynkowi
i turystyce. W Mie cie i jego otoczeniu, oprócz atrakcji przyrodniczych, znajduj si tak e liczne
obiekty zabytkowe i miejsca pami ci narodowej, które przyci gaj zwiedzaj cych. Obecna
infrastruktura turystyczna i kulturalna, w tym baza noclegowa, s zadawalaj ce na potrzeby
rynku turystycznego.
Ruch turystyczny, szczególnie nasilony w sezonie letnim, oddziałuje tak e w sposób negatywny
na rodowisko. Nadmierny gwar i hałas komunikacyjny jest przyczyn zakłócania spokoju np.
ptaków b d cych w fazie l gowej, nat enie ruchu samochodowego jest przyczyn
zanieczyszczenia atmosfery i gleby w pobli u dróg dojazdowych do obiektów. Nieprzestrzeganie
zasad czysto ci i porz dku przez turystów powoduje za miecanie terenów rekreacyjnych.
Planowane do uzyskania, docelowe cechy zrównowa enia sektora rekreacji i turystyki obejmuj :
1. Optymalne wykorzystanie walorów przyrodniczych Miasta do celów rekreacji i turystyki
2. Wzmocnienie infrastruktury rekreacyjnej i turystycznej na terenie Miasta
3. Wspieranie rozbudowy szlaków pieszych, wodnych, konnych i rowerowych
4. Kontynuacja i wdra anie programów wspieraj cych rozwój rekreacji i sportu mieszka ców,
organizacja turniejów i zawodów sportowych
5. Wspieranie towarzystw i fundacji zajmuj cych si turystyk , rekreacja i sportem
6. Ochrona dziedzictwa kulturowo – historycznego (program ochrony zabytków)
9.1.5. OHRONA ZDROWIA
W tej dziedzinie wyró ni mo na dwa aspekty: oddziaływania na rodowisko obiektów słu by
zdrowia, takich jak szpitale, przychodnie, laboratoria medyczne oraz szerszego uwzgl dnienia
w badaniach medycznych wpływu zanieczyszcze rodowiska na zdrowie ludzi.
Perspektywiczne cechy zrównowa enia ochrony zdrowia obejmuj :
1. Wdro enie nowoczesnego systemu gospodarki odpadami medycznymi
2. Wyposa enie wszystkich obiektów słu by zdrowia (typu szpitale) w niezb dn nowoczesn
infrastruktur w zakresie oczyszczania cieków oraz korzystania ze szlachetnych ródeł energii
(gaz ziemny, energia elektryczna, energia odnawialna)
3. Spełnienie przez wszystkie obiekty słu by zdrowia wykorzystuj ce niebezpieczne substancje
i urz dzenia (przede wszystkim ró nego rodzaju chemikalia, aparatur analityczn , urz dzenia
terapeutyczne emituj ce promieniowanie jonizuj ce) wymaga w zakresie zarz dzania
ryzykiem
rodowiskowym (zapobieganie i przeciwdziałanie sytuacjom awaryjnym,
zabezpieczenie przed dost pem niepowołanych osób, rygorystyczne przestrzeganie zalecanych
128
technik i procedur post powania oraz stosowanie wymaganych zabezpiecze w ramach
zabiegów terapeutycznych i wykonywania analiz)
4. Rozszerzenie zakresu bada
profilaktycznych chorób wywołanych czynnikami
rodowiskowymi (zanieczyszczenie powietrza, wód, hałas i stres miejski)
5. Promowanie zdrowego stylu ycia i aktywnego wypoczynku
9.1.6. AKTYWIZACJA RYNKU DO DZIAŁA NA RZECZ RODOWIKA
Istotnym wsparciem ochrony rodowiska jest aktywizacja rynku do działa na rzecz ochrony
rodowiska prowadz ca do tworzenia tzw. zielonych miejsc pracy (zwłaszcza w turystyce
i ochronie przyrody, odnawialnych ródłach energii, wykorzystaniu odpadów), rozwoju produkcji
urz dze słu cych ochronie rodowiska b d produkcji towarów przyjaznych rodowisku.
Na poziomie powiatu opracowany b dzie tzw. ramowy program wspierania zielonych miejsc
pracy jako element walki z bezrobociem. Program ten b dzie zawierał mechanizm finansowego
i eksperckiego wspierania władz samorz dowych i prywatnych przedsi biorców w tworzeniu
zielonych miejsc pracy.
1. Uwzgl dnianie w przetargach organizowanym przez administracj rz dow i samorz dow
wymogów ekologicznych, o ile jest to ekonomicznie uzasadnione
2. Kształtowanie równoprawnych warunków konkurencji przez pełne stosowanie zasady
„zanieczyszczaj cy płaci”, wraz z uwzgl dnieniem kosztów zewn trznych
3. Wspieranie powstawania i zachowania tzw. „zielonych” miejsc pracy, w szczególno ci w:
ochronie przyrody, odnawialnych ródłach energii, transporcie publicznym, działaniach na
rzecz oszcz dzania zasobów (zwłaszcza energii i wody), odzysku produktów lub ich cz ci oraz
odzysku opakowa i wykorzystania odpadów jako surowców wtórnych
4. Stymulowanie rozwoju przemysłu urz dze ochrony rodowiska, zwłaszcza urz dze
wykorzystywanych w ochronie wód i powietrza oraz zagospodarowania odpadów
5. Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym
Ze wzgl du na g stnienie sieci infrastruktury w krajobrazie oraz potencjalny rozwój gospodarczy
na terenie Miasta, nale y zadba o uwzgl dnienie w planach zagospodarowania przestrzennego
oraz studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego, wniosków
wynikaj cych z istniej cej lub planowanej lokalizacji terenów chronionych wraz z ich otulinami.
Zadania prowadz ce do realizacji tego kierunku działania to:
1. Uwzgl dnienie w planach zagospodarowania przestrzennego selektywnego dost pu do terenów
wyj tkowo cennych przyrodniczo;
2. Wprowadzenie odpowiednich procedur lokalizacyjnych chroni cych tereny cenne
przyrodniczo przed przeinwestowaniem;
3. Przeciwdziałanie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach
chronionych.
10. EDUKACJA EKOLOGICZNA
Edukacja ekologiczna odgrywa bardzo wa n
rol
w kształtowaniu wiadomo ci
pro rodowiskowej. Jej adresatem powinni by zarówno uczniowie szkół wszystkich szczebli,
przedszkoli oraz innych grup zorganizowanych typu: dru yny harcerskie, koła zainteresowa ,
koła krajoznawcze, turystyczne, a tak e wszyscy mieszka cy gminy. Edukacja ma za zadanie
wykształci nowe spojrzenie na rodowisko i jego walory oraz nauczy jak chroni przyrod
i racjonalnie korzysta z jej dóbr.
129
Działania zaproponowane w Programie przyczyni si do ukształtowania wiadomo ci
ekologicznej, rozumianej jako wiedza, pogl dy i wyobra enia ludzi o rodowisku przyrodniczym
i jego ochronie.
10.1. DOTYCHCZASOWE DZIAŁANIA W ZAKRESIE PROMOCJI I EDUKACJI
EKOLOGICZNEJ
Edukacja ekologiczna w placówkach szkolnych ma na celu zapoznanie uczniów z problematyk
rodowiska oraz uwra liwienie ich na jego ochron . Odbiorcami edukacji formalnej s uczniowie
wszystkich szczebli pocz wszy od przedszkoli na szkołach wy szych ko cz c. Tematyka
przyrodnicza poruszana jest na lekcjach m.in. biologii i geografii. Poza tym, na terenie Miasta
i jego okolic przeprowadza si akcje typu sprz tanie wiata w ramach „Dnia Ziemi”. Sprz ta si
głównie lasy, tereny poło one wzdłu linii brzegowej jezior, wyspy na jeziorach oraz parki
i skwery na terenie Miasta. Akcja ta cieszy si du ym powodzeniem, w 2003 roku wzi ło w niej
udział ponad 12 000 dzieci i młodzie oraz osób dorosłych.
10.2 EDUKACJA EKOLOGICZNA POZASZKOLNA
Edukacja pozaszkolna jest szczególnie wa na, poniewa jej odbiorcami jest ka dy mieszkaniec
miasta. W ramach działalno ci Fundacji Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich (siedziba
w Wilkasach) prowadzony jest O rodek szkoleniowo – Doradczy i Mazurskie Centrum Edukacji
Ekologicznej. Dobrze wyposa ona sala O rodka pozwala na prowadzenie konferencji, szkole
i kursów z zakresu ochrony rodowiska. Do tej pory przeprowadzono nast puj ce szkolenia dla
pracowników samorz dowych, kierowników i technologów oczyszczalni cieków, nauczycieli
oraz wójtów i burmistrzów. Dzi ki Fundacji przeprowadzane s ró ne szkolenia i programy,
utworzona została Mazurska Stra Ochrony Przyrody, wydany został przewodnik dla eglarzy,
utworzona została Biblioteka Ekologiczna. Ponadto, sukcesywnie rozpowszechniane s tre ci
proekologiczne w rodkach masowego przekazu.
10.2.PROPONOWANE DZIAŁANIA W RAMACH EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
Edukacja ekologiczna szkolna
Ten rodzaj edukacji to zorganizowany system kształcenia uczniów na wszystkich szczeblach
systemu o wiaty, nastawiony na wykształcenie w nich umiej tno ci obserwowania rodowiska
i zmian w nim zachodz cych, wra liwo ci na pi kno przyrody i szacunku dla niej.
W ramach edukacji formalnej proponuje si
działa :
kontynuacj
lub wprowadzenie nast puj cych
1. Realizacja zaj zawieraj cych elementy edukacji ekologicznej w przedszkolach.
2. Utrzymywanie klas o profilu kształcenia ekologiczno-przyrodniczym w szkołach
podstawowych i ponadpodstawowych.
3. Uczestnictwo uczniów w olimpiadach, konkursach i ró nych programach ekologicznych
o charakterze regionalnym i krajowym (wraz z podaniem otrzymanych nagród i wyró nie ).
4. Ponadprogramowa edukacja z zakresu ekologii i ochrony rodowiska, prowadzenie odr bnych
zaj
dotycz cych ochrony rodowiska, organizowanie zaj
w terenie i wycieczek
krajoznawczych, prowadzenie ekologicznych kół zainteresowa , wykonywanie wystaw
i ekspozycji, albumów i kronik prezentuj cych osi gni cia uczniów w poznawaniu i ochronie
rodowiska.
5. Zaanga owanie szkół i uczniów w akcjach sprz tania terenu Miasta, sadzenia drzew
i piel gnacji zieleni, opieki nad zwierz tami, zbierania surowców wtórnych (wraz z podaniem
ich ilo ci), a tak e innych przedsi wzi ciach proekologicznych zasługuj cych na uwag .
130
Edukacja ekologiczna pozaszkolna
W ostatnich latach obserwuje si rosn ce zainteresowanie niektórych grup osób dorosłych
zdobywaniem wiedzy na temat otaczaj cego ich rodowiska, a tak e mo liwo ci uczestniczenia
w działaniach na rzecz jego ochrony. Zachowania obserwowane w społecze stwie wskazuj
jednak, e poziom akceptacji dla działa z zakresu ochrony rodowiska maleje, a zachowania
prokonsumpcyjne dominuj nad proekologicznymi. Dlatego rola edukacji ekologicznej
i wprowadzanie jej nowych form s nadal bardzo istotne.
Najlepszym i najefektywniejszym sposobem podniesienia wiadomo ci ekologicznej dorosłych
jest zaanga owanie mieszka ców w procesy decyzyjne. Wymaga to szerokiego informowania
społecze stwa o stanie rodowiska, działaniach na rzecz jego ochrony, a tak e o mo liwo ciach
prawnych uczestniczenia mieszka ców w podejmowaniu decyzji maj cych wpływ na stan
rodowiska.
W ród wielu tematów edukacji ekologicznej, znacz ce miejsce nale y przypisa edukacji
w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, ochrony powietrza atmosferycznego,
oszcz dno ci energii i wody.
Istotn kwesti jest równie szkolenie rolników i osób uprawiaj cych ziemi , gdy ten rodzaj
działalno ci wpływa w du ym stopniu na wody podziemne i powierzchniowe, b d c ródłem
zanieczyszcze obszarowych i punktowych.
Cel strategiczny:
Zwi kszenie wiadomo ci ekologicznej społecze stwa Miasta, kształtowanie postaw
proekologicznych jego mieszka ców oraz poczucia odpowiedzialno ci za jako rodowiska.
Cel ten wpisuje si
Ekologicznej.
w podstawowe cele sformułowane w Narodowej Strategii Edukacji
1. Kontynuacja działa edukacyjnych w szkołach z zakresu ochrony rodowiska
2. Podniesienie poziomu wiadomo ci ekologicznej dorosłej społeczno ci Miasta
3. Kształtowanie prawidłowych wzorców zachowa poszczególnych grup społecze stwa Miasta
w odniesieniu do rodowiska
1. Kontynuacja edukacji na temat ochrony rodowiska w przedszkolach, szkolnictwie wszystkich
szczebli raz dla ogółu mieszka ców Miasta
2. Wspieranie finansowe i merytoryczne działa z zakresu edukacji ekologicznej
3. Zapewnienie społecze stwu niezb dnych informacji nt. stanu rodowiska i działa na rzecz
jego ochrony
4. Rozwijanie mi dzyregionalnej współpracy w zakresie edukacji ekologicznej
5. Rozwijanie ró norodnych form edukacji ekologicznej
131
Lp
1
1
2
3
4
5
6
7
Nazwa zadania
Uwagi
2
Prowadzenie aktywnych form edukacji ekologicznej
młodzie y i dzieci i zwi kszenie ró norodno ci
prowadzonych działa
Pomoc szkołom i organizacjom pozarz dowym w
uzyskiwaniu pozabud etowych rodków na edukacj
ekologiczn
Współdziałanie władz Miasta z mediami w zakresie
prezentacji stanu rodowiska i pozytywnych
przykładów działa podejmowanych na rzecz jego
ochrony
3
szkoły, Urz d Miejski organizacje
pozarz dowe, media
Urz d Miejski
Urz d Miejski
Rozszerzenie formuły „Dni Ziemi”, „Sprz tania wiata”
i innych akcji proekologicznych.
Bie ce informowanie na stronach internetowych
Urz du Miasta o stanie rodowiska w mie cie i
działaniach podejmowanych na rzecz jego ochrony
Kontynuacja organizacji szkole , seminariów i
konferencji z zakresu ochrony rodowiska
Urz d Miejski, szkoły, organizacje
pozarz dowe, media
Urz d Miejski
Starostwo Powiatowe, Urz d Miejski,
firmy szkoleniowe
Prowadzenie działa w zakresie edukacji ekologicznej
społeczno ci lokalnej na terenach cennych przyrodniczo
Urz d Miejski, organizacje
pozarz dowe, szkoły, media
11. ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU
Realizacja zamierze z zakresu ochrony rodowiska wymaga zapewnienia ródeł finansowania
inwestycji i eksploatacji systemu.
11.1. STAN AKTUALNY
Najwi ksze nakłady na ochron rodowiska, w tym gospodark odpadami, pochodz ze rodków
własnych przedsi biorstw oraz inwestorów prywatnych, znacz ca cz
rodków wpływa
z funduszy i dotacji ekologicznych oraz kredytów i po yczek. rodki bud etowe oraz rodki
zagraniczne odgrywaj dotychczas marginaln rol w finansowaniu przedsi wzi z zakresu
ochrony rodowiska i gospodarki odpadami.
11.2. ANALIZA KOSZTÓW ROZWI ZA ZAPROPONOWANYCH W PROGRAMIE
W rozdziałach niniejszego Programu przedstawiono konkretne zadania realizacyjne dla
poszczególnych komponentów rodowiska na lata 2004 – 2007. Nie przedstawiano
długoterminowych zada i szacunków kosztów, gdy istnieje zbyt du e prawdopodobie stwo
obarczenia takich wylicze bł dem. Przedstawione poni ej koszty ogólne wdro enia Programu
ochrony rodowiska dla Miasta Gi ycko opracowano w oparciu o analiz :
- nakładów inwestycyjnych na ochron rodowiska w latach ubiegłych,
- przedsi wzi proponowanych do finansowania ze rodków Unii Europejskiej,
- wielko ci nakładów inwestycyjnych na realizacj przedsi wzi , uj tych w projekcie
"Programu wykonawczego do II PEP na lata 2002 – 2010),
Sumaryczne szacunkowe koszty realizacji Programu w latach 2004 – 2007 przedstawiono w
tabeli 11.1.
132
Tabela 11.1. Szacunkowe koszty wdro enia Programu w latach 2004 – 2007
Sektor
Koszty w latach 2004 - 2007
tys. PLN
Jako wód i stosunki wodne
Powietrze atmosferyczne
Hałas
Promieniowanie elektromagnetyczne
Powa ne awarie i zagro enia naturalne
Przyroda i krajobraz
Gleby
Edukacja ekologiczna
Razem koszty w latach 2004 - 2007
18 800
7 920
9 503
30
1 490
860
100
66 320
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
Warunkiem wdro enia zapisów Programu jest pozyskanie rodków finansowych na realizacj
poszczególnych zada . Cz
rodków pochodzi b dzie z bud etu Miasta i powiatu,
głównie powiatowego i miejskiego funduszu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej.
Jak wykazała przeprowadzona symulacja, rodki te mog pokry około 5% zaplanowanych
wydatków. rodki finansowe na realizacj programu b d pochodziły tak e z pozostałych
funduszy ekologicznych i innych funduszy celowych. Niektóre inwestycje b d pokrywane
ze rodków własnych ró nych podmiotów gospodarczych i inwestorów prywatnych.
Planuje si , e w najbli szych latach spadnie rola funduszy ekologicznych (przede wszystkim
Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej)
w finansowaniu lokalnych zada z zakresu ochrony rodowiska. rodki finansowe kierowane
b d na dofinansowanie inwestycji priorytetowych z punktu widzenia integracji z UE.
Jednocze nie nast pi mo e spadek przychodów do funduszy ekologicznych (opłat i kar),
w zwi zku z popraw stanu rodowiska w Polsce i modernizacja zakładów zanieczyszczaj cych
rodowisko. Po danym kierunkiem jest zwi kszenie dofinansowania na działania zwi zane
z ochron rodowiska ze ródeł pomocowych i strukturalnych Unii Europejskiej.
Cz
działa finansowana b dzie przez powiat i miasto poprzez zaci gni cie kredytów
komercyjnych i w mi dzynarodowych instytucjach finansuj cych (np. EBOiR). Dobrym
rozwi zaniem jest te
zawi zywanie spółek partnerskich publiczno – prywatnych
z zainteresowanymi inwestorami, co nie pozbawia władz samorz dowych wpływu na decyzje
zwi zane z dan inwestycj .
W oparciu o analiz ródeł finansowania działa w zakresie ochrony rodowiska w ostatnich
latach w Polsce oraz prognoz co do perspektywicznych ródeł, przewiduje si , e struktura
finansowania wdra ania Programu w najbli szych czterech latach b dzie nast puj ca:
Tabela 11.2. Symulacja rozkładu ródeł finansowania zada wytyczonych w Programie
ródło
Fundusze ekologiczne (NFO iGW, WFO iGW)
Inne fundusze wojewódzkie
Bud et miasta, w tym gminne
i powiatowy fundusze ekologiczne
Podmioty gospodarcze ( rodki własne i kredyty bankowe)
%
15
ty . PLN
5
3 316
20
13 264
Fundusze z Unii Europejskiej
50
33 160
Bud et pa stwa
10
6 632
RAZEM
100
66 320
133
9 948
Ograniczone mo liwo ci finansowe samorz du gminnego uniemo liwiaj samodzieln realizacj
działa i inwestycji z zakresu ochrony rodowiska. Konieczne jest wsparcie instytucji
finansowych, które podejm si finansowania projektów poprzez m.in. zobowi zania kapitałowe
(kredyty, po yczki, obligacje, leasing), udziały kapitałowe (akcje, udziały w spółkach) i dotacje.
Finansowaniem ochrony rodowiska w Polsce interesuje si coraz wi cej banków i funduszy
inwestycyjnych. Rozwija si te pomoc zagraniczna, dzi ki której funkcjonuje w Polsce wiele
fundacji ekologicznych. Poszukiwane s te nowe instrumenty ekonomiczno – finansowe
w ochronie rodowiska, takie jak opłaty produktowe czy obligacje ekologiczne. Mo na zało y ,
e system finansowania przedsi wzi zwi zanych z ochron rodowiska w Polsce b dzie
rozwijał si nadal, oferuj c coraz szersze formy finansowania i coraz wi ksze rodki finansów.
Tylko inwestycje i działania uwzgl dnione w programach ochrony rodowiska i planach
gospodarki odpadami dla powiatu i gminy mog liczy na pozyskanie rodków publicznych,
w szczególno ci z funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej. Wspierane powinny by
głównie inwestycje o charakterze regionalnym. Zaleca si , aby ogranicza dotacje bud etowe na
zadania, które s w stanie zapewni finansowe wpływy ewentualnym inwestorom. Korzystne jest,
je eli kapitał obcy (kredyty, udziały w spółkach, nabywcy obligacji) anga owany b dzie
w finansowanie inwestycji komunalnych w maksymalnym stopniu, w jakim mo liwa jest jego
spłata wraz z odsetkami.
Zestawienie poszczególnych ródeł finansowania działa i inwestycji zwi zanych z ochron
rodowiska i gospodark odpadami przedstawia tabela 11.3.
Tabela 11.3. Najwa niejsze ródła finansowania inwestycji w zakresie ochrony rodowiska i
gospodarki odpadami
ródło
finansowania
rodki własne
powiatu i gmin
fundusze ochrony
rodowiska
(NFO iGW,
WFO iGW,
PFO iGW,
GFO iGW)
EkoFundusz
Rodzaj
Beneficjanci
finansowania
bud etowy
powiat
gminy
Przedmiot finansowania Maksymalny %
Okres
dofinansowania finansowania
zadania z zakresu ochrony do 100%
ci gły
rodowiska i gospodarki
wodnej
dotacja
cele z zakresu ochrony
bez ogranicze
po yczka
do 15 lat
(m.in. samorz dy rodowiska, zgodne z list do 70%
po yczka
priorytetow danego
terytorialne,
preferencyjna jednostki
funduszu
kredyty
bud etowe,
komercyjne organizacje
dopłaty do
pozarz dowe,
kredytów
jednostki
komercyjnych badawczo –
rozwojowe,
uczelnie, osoby
prawne,
stowarzyszenia,
inwestorzy
prywatni,
podmioty
gospodarcze,
spółdzielnie)
dotacja
inwestorzy (władze projekty inwestycyjne i
10, 30, 40, 50, do 2010 roku
po yczka
samorz dowe,
pozainwestycyjne
70, 80%
preferencyjna jednostki
zwi zane z ochron
w zale no ci od
bud etowe,
rodowiska, zgodnie z
projektu
podmioty
priorytetami
gospodarcze, inne)
główni wykonawcy
projektu
(organizacje
społeczne,
fundacje)
dotacja
Fundacja na Rzecz
Rozwoju Wsi Polskiej kredyty
„Polska Wie 2000”
wiejskie komitety rozprowadzanie wody na
społeczne
terenach wiejskich w
urz dy gmin
obiektach u yteczno ci
publicznej,
budowa i modernizacja
urz dze grzewczych
zasilanych gazem lub
134
do 30%, do 50
tys. PLN
2 lata
Inne
konieczno
inwestycji
bud etowania
istnieje mo liwo
umorzenia
inwestycje o charakterze:
przyrodniczym,
innowacyjny, technicznym
Z dotacji EkoFunduszu nie
mog korzysta te
przedsi wzi cia, które
kwalifikuj si do
otrzymania dofinansowania
w ramach programów
pomocowych Unii
Europejskiej.
-
ródło
finansowania
Rodzaj
finansowania
Beneficjanci
Przedmiot finansowania Maksymalny %
Okres
dofinansowania finansowania
olejem opałowym
Fundacja
Wspomagania Wsi
kredyty
zarz dy gmin
kanalizacja, oczyszczanie mikropo yczk osoby prywatne
cieków, przydomowe
i
oczyszczalnie scieków
Du ski Fundusz
dotacje
starostwa i gminy ochrona wód, powietrza, do 100%
Pomocowy Ochrony po yczki
zakłady usług
przyrody, gospodarka
rodowiska DANCEE
komunalnych
odpadami, kontrola
przedsi biorstwa zanieczyszcze ,
wodno –
wzmocnienie
kanalizacyjne
instytucjonalne
instytuty badawczo
- rozwojowe
Komisja Europejska
Departament XI
dotacje
Europejski Fundusz dotacje
Rozwoju Wsi Polskiej kredyty
Finesco SA
kredyty
Leasing
udziały
kapitałowe,
TPF
fundusze UE
dotacja
osoby fizyczne i
prawne
do 5 lat
-
-
dostawy i prace budowlane
musz odpowiada
unijnym standardom
projekt musi uzyska
poparcie lokalnych
organów administracji i
Ministerstwa rodowiska
innowacyjne i
od 30 do 100% 1 rok
demonstracyjne programy
działania w przemy le,
wspomaganie
technicznych działa
lokalnych instytucji
budowa i wyposa enie
do 70%
do 5 lat
składowisk
gminy b d ce
inwestorami
obiektów ochrony
rodowiska
sektor publiczny inwestycje
spółdzielnie
infrastrukturalne
mieszkaniowe
proekologiczne,
wodnokanalizacyjne,
energetyczne,
termoizolacyjne,
budownictwa
komunalnego, transportu
miejskiego, gospodarki
odpadami
jednostki
szeroko uj ta
samorz du
problematyka ochrony
terytorialnego
rodowiska
organizacje
pozarz dowe
inne podmioty
publiczne
podmioty
gospodarcze
osoby
indywidualne
135
Inne
przeznaczony głównie do
małych projektów
kwota pomocy od 20 do 60
tys. Euro
maksymalna kwota dotacji
– 100 tys. zł
kredytu – 200 tys.
-
do 10 lat
-
do 75%
bd
-
Pozostałe ródła finansowania:
Fundacje:
Environmental Know-How Fund w Warszawie, Ambasada Brytyjska al. Ró 1, 00-556
Warszawa,
Agencja Rozwoju Komunalnego w Warszawie; al. Ujazdowskie 19, 00-557 Warszawa,
Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej; ul. Zielna 37, 00-1-8 Warszawa,
Polska Agencja Rozwoju Regionalnego; ul. urawia 4a, 00-503 Warszawa,
Program Małych Dotacji GEF, al. Niepodległo ci 186, 00-608 Warszawa,
Projekt Umbrella.
Banki aktywnie wspomagaj ce finansowanie ochrony rodowisk:
Bank Ochrony rodowiska,
Bank Rozwoju Eksportu S.A.,
Polski Bank Rozwoju S.A.,
Bank wiatowy,
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.
Fundusze inwestycyjne
Fundusze inwestycyjne stanowi nowy segment rynku finansowego ochrony rodowiska.
Wej cie ekologicznych funduszy inwestycyjnych na rynek finansowy ochrony rodowiska
mo e okaza si kluczowe dla usprawnienia podejmowania decyzji inwestycyjnych oraz
integracji ochrony rodowiska z przedsi wzi ciami o charakterze gospodarczym.
Instytucje leasingowe finansuj ce zadania z zakresu ochrony rodowiska:
Towarzystwo Inwestycyjno-Leasingowe EKOLEASING S.A.,
BEL Leasing Sp. z o.o.,
BISE Leasing S.A.,
Centralne Towarzystwo Leasingowe S.A.,
Europejski Fundusz Leasingowy Sp. z o.o.
Ocena dost pno ci ródeł finansowania dla zada wymienionych w Programie
Zadania wyznaczone w Programie maj swoje odzwierciedlenie w priorytetach funduszy
ekologicznych. Istnieje wi c realna szansa uzyskania wsparcia z tych ródeł.
Z najwa niejszych nale y wymieni zadania z zakresu gospodarki wodno – ciekowej,
likwidacj niskiej emisji, ochrona wód, ochrona powietrza i przed hałasem, ochrona przyrody
i krajobrazu.
Pomoc z tych ródeł obejmuje przede wszystkim te dziedziny, w których standardy jako ci
rodowiska uzgodnione podczas negocjacji z Uni Europejsk nie s dotrzymane. Dotyczy to
przede wszystkim gospodarki wodno – ciekowej.
W zakresie uzyskania kredytów bankowych du e szanse maj inwestycje z zakresu ochrony
atmosfery, a tak e wspieraj ce rozwój odnawialnych ródeł energii (np. kotłownie na
biopaliwo, itp.).
137
Istnieje równie mo liwo uzyskania dofinansowania z funduszy europejskich, szczególnie
z Funduszy Strukturalnych. Szczególne wsparcie mo na uzyska na budow sieci wodno –
kanalizacyjnych, modernizacji i rozbudowy systemów ciepłowniczych, budowy infrastruktury
do produkcji i przesyłu energii odnawialnej, oraz innej technicznej (szczególnie dróg
i mostów).
12. ZARZ DZANIE OCHRON
RODOWISKA
Wdro enie zapisów niniejszego Programu zale y w du ej mierze od sprawno ci zarz dzania
ochron
rodowiska na szczeblu powiatowym i gminnym. W niniejszym rozdziale
przedstawiono zasady i instrumenty zarz dzania rodowiskiem wynikaj ce z uprawnie
administracji samorz dowej, jednak e sprawno procesu wdra ania Programu ochrony
rodowiska zale e b dzie od wł czenia si do jego realizacji tak e przedstawicieli ró nych
bran oraz sfery ycia gospodarczego i społecznego. Jako szczególny element wyró niono
Program ochrony rodowiska dla Miasta Gi ycka, który b dzie instrumentem koordynuj cym
poszczególne działania w zakresie ochrony rodowiska na terenie Miasta.
12.1. INSTRUMENTY ZARZ DZANIA RODOWISKIEM
Do instrumentów zarz dzania rodowiskiem nale :
1. instrumenty prawne
2. instrumenty finansowe
3. instrumenty społeczne
4. instrumenty strukturalne
12.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE
Program ochrony rodowiska realizowany jest zgodnie ze znowelizowanym polskim prawem.
Instrumenty słu ce do zarz dzania
rodowiskiem wynikaj
przede wszystkim
z nast puj cych aktów prawnych: ustawy Prawo ochrony rodowiska, Ustawa o odpadach,
Prawo o zagospodarowaniu przestrzennym, Ustawa o ochronie przyrody, Ustawa o Inspekcji
Ochrony rodowiska, Prawo geologiczne i górnicze, Prawo budowlane.
Realizacja Programu odbywa si b dzie zgodnie z zasad zrównowa onego rozwoju, według
kompetencji organów zarz dzaj cych rodowiskiem. Zgodnie z nowym prawodawstwem,
kompetencje do wydawania decyzji w zakresie ochrony rodowiska podzielono pomi dzy
Starost i Wojewod , przyjmuj c za podstawowe kryterium skal uci liwo ci danego
podmiotu.
Składaj si na nie w szczególno ci:
- decyzje reglamentacyjne – pozwolenia: zintegrowane, na wprowadzanie gazów lub pyłów
do powietrza, emitowanie hałasu do rodowiska, emitowanie pól elektromagnetycznych,
wytwarzanie odpadów, wprowadzanie cieków do wód lub do ziemi,
- decyzje na prowadzenie działalno ci w zakresie gospodarki odpadami
- pozwolenia wodno-prawne na szczególne korzystanie z wód, wykonywanie urz dze
wodnych, wykonywanie innych czynno ci i robót, budowli, które maj znaczenie
w gospodarowaniu wodami lub w korzystaniu z wód,
138
- zezwolenia – koncesje wydane na podstawie Prawa geologicznego i górniczego,
- uzgadnianie w zakresie przestrzegania standardów ekologicznych decyzji o warunkach
zabudowy oraz o pozwoleniu na budow , rozbiórk obiektu budowlanego, decyzji
o pozwoleniu na zmian sposobu u ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz ci
przedsi wzi mog cych znacz co oddziaływa na rodowisko,
- cofni cie lub ograniczenie zezwolenia lub pozwolenia na korzystanie ze rodowiska,
- decyzje naprawcze dotycz ce zakresu i sposobu usuni cia przez podmiot korzystaj cy ze
rodowiska przyczyn negatywnego oddziaływania na rodowisko i przywrócenia rodowiska
do stanu wła ciwego oraz zobowi zuj ce do usuni cia uchybie ,
- opłaty za korzystanie ze rodowiska,
- administracyjne kary pieni ne,
- decyzje zezwalaj ce na usuwanie drzew i krzewów,
- programy dostosowawcze dotycz ce przywracania standardów jako ci rodowiska do stanu
wła ciwego,
- decyzje wstrzymuj ce oddanie do u ytku instalacji lub obiektu, a tak e wstrzymuj ce
u ytkowanie instalacji lub obiektu,
- decyzje o zakazie produkcji, importu, wprowadzania do obrotu,
Instrumentami prawnymi s równie :
- kontrole przestrzegania prawa ochrony rodowiska i zobowi za wynikaj cych z decyzji,
- oceny oddziaływania na rodowisko
- raporty oddziaływania przedsi wzi cia inwestycyjnego na rodowisko
- miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
- przegl dy ekologiczne
- monitoring rodowiska
- składniki prawa miejscowego, w szczególno ci dotycz ce gospodarowania rodowiskiem
i zrównowa onego rozwoju
Wymienione instrumenty prawne b d stosowane przez Wojewod Warmi sko Mazurskiego, Marszałka Województwa Warmi sko - Mazurskiego, Starost Powiatu
Gi yckiego, Burmistrza Miasta Gi ycka, Wojewódzkiego Inspektora Ochrony rodowiska,
Dyrektora Regionalnego Zarz du Gospodarki Wodnej, zgodnie z kompetencjami
wymienionych organów.
W zakresie ochrony rodowiska zadania wykonuj ponadto organy administracji
niezespolonej m.in. nadle nictwa. Du rol w realizacji zada na rzecz ochrony rodowiska
pełni instytucje niepa stwowe: jednostki badawczo-rozwojowe, agencje, fundacje,
organizacje gospodarcze i społeczne organizacje ekologiczne.
Zarz dzanie rodowiskiem przez podmioty gospodarcze korzystaj ce ze rodowiska odbywa
si m. in. poprzez:
- dotrzymywanie wymaga wynikaj cych z przepisów prawa,
- modernizacje technologii w celu ograniczenia lub wyeliminowania uci liwo ci
dla rodowiska,
- instalowanie urz dze słu cych ochronie rodowiska,
- stał kontrol emisji zanieczyszcze (monitoring).
139
Organy przedstawicielskie mog ustanawia inne składniki prawa miejscowego,
w szczególno ci dotycz cego gospodarowania rodowiskiem i zrównowa onego rozwoju.
Najwa niejsze zadania Miasta w zakresie ochrony rodowiska wynikaj ce z obowi zuj cych
przepisów prawnych:
Z zakresu ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony rodowiska (Dz.U. Nr 77, poz.
335, z pó n. zmianami):
- składanie Pa stwowej Inspekcji Ochrony rodowiska wniosków o przeprowadzenie kontroli
- wymiana z Pa stwow Inspekcj Ochrony rodowiska informacji o wynikach kontroli
przyjmowanie i analizowanie informacji o wynikach kontroli przeprowadzonych przez
Inspekcj Ochrony rodowiska
Z zakresu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 pa dziernika 1991 r. (Dz.U. 2001 Nr 99, poz.
1079 z pó n. zm.):
- uzgadnianie z wojewod decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla
inwestycji realizuj cej cel publiczny na obszarze parku krajobrazowego lub obszarze
chronionego krajobrazu
- wydawanie zezwolenia na usuniecie drzew lub krzewów z terenu nieruchomo ci na wniosek
władaj cego nieruchomo ci
- naliczanie opłat za usuniecie drzew lub krzewów przy udzieleniu zezwolenia
- wymierzanie administracyjnej kary pieni nej za zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub
krzewów, spowodowanych niewła ciwym wykonywaniem robót ziemnych lub niewła ciwym
wykorzystaniem sprz tu mechanicznego albo urz dze technicznych oraz zastosowaniem
rodków chemicznych w sposób szkodliwy dla ro linno ci oraz za usuwanie drzew i krzewów
bez wymaganego zezwolenia, a tak e za niszczenie spowodowane niewła ciwa piel gnacj
terenów zieleni, zadrzewie lub krzewów
- zagospodarowanie terenów b d cych własno ci gminy, nie przeznaczonych pod zabudow
oraz przeznaczonych do zagospodarowania w pó niejszym terminie, a nie wykorzystanych
rolniczo, przez zasadzenie na nich ro linno ci dostosowanej do otocznia z uwzgl dnieniem
okresu zagospodarowania, je eli ma ono charakter czasowy
- sporz dzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszarów obj tych
formami ochrony przyrody lub dokonanie zmian w ju istniej cych
- wprowadzanie formy ochrony przyrody, o których mowa w art. 13. ust. 1 pkt. 4 i 6, je eli
wojewoda nie wprowadził tych form, tj. wyznaczania obszarów chronionego krajobrazu,
wprowadzanie ochrony w drodze uznania za pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne,
u ytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo – krajobrazowe
- uznawanie terenu stanowi cego własno gminy pokrytego drzewostanem o charakterze
parkowym i niepodlegaj cego przepisom o ochronie dóbr kultury za park gminny
zapewnienie mieszka com miast i wsi o zwartej zabudowie korzystanie z przyrody przez
tworzenie i utrzymywanie w nale ytym stanie terenów zielonych i zadrzewie , ł cz cych si
w miar mo liwo ci z terenami zalesionymi
Z ustawy Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz.U. Nr 27, poz. 96, z pó n.
zmianami):
- opiniowanie wniosków koncesyjnych na poszukiwanie i rozpoznawanie złó kopalin
- wydawanie postanowie
na podstawie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego w celu uzgodnienia udzielenia koncesji na działalno tak jak: wydobywanie
kopalin ze złó
- uzgadnianie szczegółowych warunków wydobywania kopaliny
140
- opiniowanie decyzji zatwierdzaj cej projekt prac geologicznych
- przyjmowanie zgłosze zamiaru wykonawcy przyst pienia do wykonywania prac
geologicznych
Z ustawy o ochronie gruntów rolnych i le nych z dnia 3 lutego 1995 r. (Dz.U. Nr 16, poz. 78
z pó n. zm.):
- opiniowanie obowi zku zdj cia oraz wykorzystania na cele poprawy warto ci u ytkowej
gruntów próchniczej warstwy gleby z gruntów rolnych
- nakazywanie wła cicielowi gruntów wykonania w okre lonym terminie odpowiednich
zabiegów w razie wyst pienia z winy wła ciciela degradacji gruntów w tym szczególnie
erozji
- zlecanie wykonania zast pczego na koszt wła ciciela gruntów odpowiednich zabiegów,
przeciwdziałaj cych degradacji u ytków rolnych oraz skutków nieprzestrzegania przepisów
o ochronie ro lin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami wykorzystuj c
do czasu zwrotu kosztów wykonania zast pczego rodki Funduszy Ochrony gruntów Rolnych
- sprawowanie kontroli stosowania przepisów ustawy
- opracowanie na koszt odpowiedzialnych zakładów, planu gospodarowania na gruntach
poło onych na obszarach szczególnej ochrony rodowiska lub w strefach ochronnych,
istniej cych wokół zakładów przemysłowych
- opiniowanie decyzji starosty w sprawie rekultywacji gruntów poło onych, w rozumieniu
przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym, na obszarach rolniczej przestrzeni
produkcyjnej, zdewastowanych lub zdegradowanych w wyniku działalno ci przemysłowej lub
kl sk ywiołowych
- zatwierdzenie planu gospodarowania na gruntach poło onych w obszarach szczególnej
ochrony rodowiska lub w strefach ochronnych, istniej cych wokół zakładów przemysłowych
nakazywanie wła cicielowi gruntów wykonania w okre lonym terminie odpowiednich
zabiegów zwi zanych z ochron ro lin uprawnych przed chorobami, szkodnikami
i chwastami
Z ustawy o ochronie ro lin uprawnych z dnia 12 lipca 1995 r. (Dz.U. 1999 r. Nr 66, poz. 751)
- przyjmowanie zawiadomie od posiadaczy gruntów o pojawieniu si organizmów
szkodliwych
przekazywanie wojewódzkiemu inspektorowi ochrony ro lin zawiadomienia o wyst pieniu
lub podejrzeniu wyst pienia organizmu szkodliwego, polegaj cego zwalczaniu
Z ustawy Prawo łowieckie z dnia 13 pa dziernika 1995 r. (Dz.U. nr 147, poz. 713)
- przyjmowanie zawiadomie o dostrze onych objawach chorób zwierz t yj cych wolno
od dzier awców i zarz dców obwodów łowieckich oraz wła cicieli, posiadaczy i zarz dców
gruntów
- opiniowanie rocznych planów łowieckich
- współdziałanie z dzier awcami i zarz dcami obwodów łowieckich i nadle niczymi
w sprawach zwi zanych z zagospodarowaniem obwodów łowieckich, w szczególno ci
w zakresie ochrony i hodowli zwierzyny
- opiniowanie wniosków Polskiego Zwi zku łowieckiego o wydzier awienie obwodów
łowieckich
Z ustawy o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminie z dnia 13 wrze nia 1996 r. (Dz.U. Nr
132, poz. 622, z pó n. zm):
- kontrola post powania przez wła cicieli nieruchomo ci z odpadami komunalnymi
i zawarto ci zbiorników bezodpływowych gromadz cych cieki bytowe wytwarzane przez
141
nich oraz wyst powanie z
daniem do wła cicieli nieruchomo ci o okazanie umowy
i dowodów płacenia za usługi lub okazanie dowodów płacenia za składowanie odpadów na
składowisku odpadów komunalnych
- wydawanie zezwolenia na prowadzenie przez podmioty inne ni jednostki gminne
działalno ci polegaj cej na usuwaniu, wykorzystaniu lub unieszkodliwianiu odpadów
komunalnych
- prowadzenie działalno ci ochronnej przed bezdomnymi zwierz tami oraz prowadzenie
schronisk dla bezdomnych zwierz t, a tak e grzebowisk i spalarni zwłok zwierz cych i ich
cz ci
- wydawanie decyzji okre laj cej obowi zki dotycz ce wymogów sanitarnych i ochrony
rodowiska
- zapewnianie czysto ci i porz dku na terenie gminy i tworzenie warunków niezb dnych do
ich utrzymania w zakresie okre lonym ustawa
- ustalanie w drodze uchwały wymaga w zakresie utrzymania czysto ci i porz dku na terenie
nieruchomo ci i dotycz cych: prowadzenia we wła ciwym zakresie selektywnej zbiórki
odpadów komunalnych, uprz tanie niegu i błota, lodu i innych zanieczyszcze , mycia
i napraw pojazdów samochodowych poza myjniami i warsztatami naprawczymi
- ustalenie w drodze uchwały rodzaju urz dze przeznaczonych do gromadzenia odpadów
komunalnych na terenie nieruchomo ci oraz na drogach publicznych, a tak e zasad ich
rozmieszczania i utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym
- ustalenie w drodze uchwały obowi zków osób utrzymuj cych zwierz ta domowe, maj cych
na celu ochron przed zagro eniem lub uci liwo ci dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem
terenów przeznaczonych do wspólnego u ytku.
- ustalenie w drodze uchwały zasad utrzymywania zwierz t gospodarskich na terenach
wył czonych z produkcji rolniczej, w tym tak e zakazu ich utrzymywana na okre lonych
obszarach lub w poszczególnych nieruchomo ciach
- wyznaczanie w drodze uchwały obszarów podlegaj cych obowi zkowej deratyzacji
i terminów jej przeprowadzenia w przypadku zaistnienia takiej konieczno ci
- prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych w celu kontroli cz stotliwo ci
i sposobu ich opró niania przez wła cicieli nieruchomo ci
prowadzenie ewidencji przydomowych oczyszczalni cieków w celu kontroli cz stotliwo ci
i sposobu pozbywania si powstaj cych w nich komunalnych osadów ciekowych
Z ustawy o zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t, badaniu zwierz t rze nych i mi sa oraz
inspekcji Weterynaryjnej z dnia 24 kwietnia 1997 r. (t.j. Dz. U. 1999 Nr 66, poz.752)
- przyjmowanie zawiadomie od posiadaczy zwierz t o podejrzeniu wyst pienia choroby
zaka nej u zwierz cia i informowanie o fakcie organów Inspekcji Weterynaryjnej
- tworzenia lub upowa niania jednostek organizacyjnych do niezwłocznego dostarczania
zwłok zwierz cych i ich cz ci, je eli nie zachodzi podejrzenie o chorob zaka n , lub inny
podmiot zajmuj cy si zbieraniem lub przetwarzaniem zwłok zwierz cych albo na
grzebowisko lub wyznaczone miejsce spalania zwłok zwierz cych
Z ustawy o ochronie zwierz t z dnia 21 sierpnia (Dz. U. Nr 111, poz. 724, z pó n. Zm.)
- podejmowanie interwencji do odebrania wł cznie zwierz cia ra co zaniedbywanego lub
okrutnie traktowanego, czasowo lub na stałe, wła cicielowi b d innej utrzymuj cej je osobie
- przekazanie odebranego zwierz cia do schroniska dla zwierz t albo pod opiek innej osobie
lub instytucji
- wydawanie zezwolenia na utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywn
142
-
zawieranie porozumienia z Towarzystwem Opieki nad Zwierz tami oraz innymi
organizacjami społecznymi o podobnym statutowym celu działania o prowadzenie
schroniska dla zwierz t
zapewnienie opieki bezdomnym zwierz tom domowym i gospodarskim oraz
wyłapywanie ich w przypadku niemo liwo ci ustalenia ich wła ciciela lub innej osoby,
pod której opiek zwierz dot d pozostawało
Z ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r.
- nakazywanie w drodze decyzji, wła cicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub
wykonanie urz dze zapobiegaj cych szkodom, je eli spowodowane przez wła ciciela gruntu
zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływaj na grunty s siednie
- zatwierdzenie ugody umawiaj cych si wła cicieli gruntów ustalaj cej zmiany stanu wody
na gruntach, je eli zmiany te nie wpłyn szkodliwie na inne nieruchomo ci lub na gospodark
wodn
- uwzgl dnienie obszarów, o których mowa w art. 82 ust. 1 i 2 czyli obszarów nara onych na
niebezpiecze stwo powodzi, terenów zagro onych osuwiskami skarp lub zboczy, terenów
depresyjnych oraz bezodpływowych przy sporz dzaniu decyzji o warunkach zabudowy
i zagospodarowania terenu
- udzielanie spółkom wodnym dotacji przedmiotowych z bud etów gminy na bie ce
utrzymanie wód i urz dze wodnych oraz realizacj inwestycji
Z ustawy Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia (Dz. U. Nr 54, poz. 348, z pó n. Zm.)
- współdziałanie z Ministrem Gospodarki w sprawach planowania i realizacji systemów
zaopatrzenia w paliwa i energi
- opracowanie projektu zało e do planu zaopatrzenia w ciepło, energi elektryczn i paliwa
gazowe
- opracowanie projektu planu zaopatrzenia w ciepło, energi elektryczn i paliwa gazowe, dla
obszaru gminy lub jej cz ci w przypadku gdy plany przedsi biorstw energetycznych nie
zapewniaj realizacji zało e polityki energetycznej
planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energi elektryczn i paliwa gazowe na
obszarze gminy
Z ustawy o lasach z dnia 28 wrze nia 1991 r. (t.j. Dz. U. 2000 Nr 56, poz. 679, z pó n. zm.)
- wykładanie projektu uproszczonego planu urz dzenia lasu do publicznego wgl du na okres
60 dni w siedzibie urz du gminy
- opiniowanie wniosków o uznanie lasu stanowi cego własno Skarbu Pa stwa za las
ochronny lub pozbawienia go tego charakteru
- wprowadzenie zwolnie od podatku le nego innych ni ustawowe
Z ustawy Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2001 Nr 62, poz. 627,
z pó n. zm.)
- sporz dzanie gminnego programu ochrony rodowiska i jego uchwale
- przedstawianie co 2 lata radzie gminy raportu z wykonania gminnego programu ochrony
rodowiska
- sporz dzanie prognozy oddziaływania na rodowisko projektów planów zagospodarowania
przestrzennego oraz projektu strategii rozwoju regionalnego dokumentów lub
wprowadzaj cych zmiany do przyj tego ju dokumentu, oraz o którym mowa w art. 40 ust. 1
- uwzgl dnianie w opracowanych projektach planów zagospodarowania przestrzennego oraz
projektów rozwoju regionalnego, ustale zawartych w prognozie oddziaływania na
143
rodowisko, opinii organu ochrony rodowiska, a tak e rozpatrzonych uwagach i wnioskach
zgłoszonych w zwi zku z udziałem społecze stwa
- dokonywanie okresowych pomiarów poziomów w rodowisku substancji lub energii
wprowadzanych w zwi zku z eksploatacj dróg, linii kolejowych i linii tramwajowych
zarz dzanych przez gminy
- przeznaczanie rodków Gminnego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej na
finansowanie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej w celu realizacji zasady
zrównowa onego rozwoju
- okre lanie w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego rozwi za niezb dnych do
zapobiegania powstawaniu zanieczyszcze , zapewnienia ochrony przed powstaj cymi
zanieczyszczeniami oraz przywracania rodowiska do wła ciwego stanu
- ustalanie w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
oraz warunków miejscowych planach warunków realizacji przedsi wzi , warunków
umo liwiaj cych uzyskanie optymalnych efektów w zakresie ochrony rodowiska
- zapewnienie w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego warunków utrzymania
równowagi przyrodniczej i racjonalnej gospodarki zasobami rodowiska na podstawie:
-ustale programów racjonalnego wykorzystania powierzchni ziemi, w tym na terenach
eksploatacji złó kopalin i racjonalnego gospodarowania gruntami
- uwzgl dnienia obszarów wyst powania złó kopalin oraz obecnych i przyszłych potrzeb
eksploatacji tych złó
- zapewnienia kompleksowego rozwi zania problemów zabudowy miast i wsi,
ze szczególnym uwzgl dnieniem gospodarki wodnej, odprowadzenia cieków, gospodarki
odpadami, systemów transportowych i komunikacji publicznej oraz urz dzania
i kształtowania terenów zieleni
- uwzgl dnienia konieczno ci ochrony wód, gleby i ziemi przed zanieczyszczeniem
w zwi zku z prowadzeniem gospodarki rolnej
- zapewnienia ochrony walorów krajobrazowych rodowiska i warunków klimatycznych
- uwzgl dnienie innych potrzeb w zakresie ochrony powietrza, wód, gleby, ziemi, ochrony
przed hałasem, wibracjami i polami elektromagnetycznymi
- ustalanie w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego przy przeznaczaniu terenów
na poszczególne cele oraz przy okre laniu zada zwi zanych z ich zagospodarowaniem
w strukturze wykorzystania terenu, proporcji pozwalaj cych na zachowanie lub przywrócenie
na nich równowagi przyrodniczej i prawidłowych warunków ycia na podstawie opracowa
ekofizjograficznych, stosownie do rodzaju planu, cech poszczególnych elementów
przyrodniczych i ich wzajemnych powi za
- okre lenie w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego sposobu zagospodarowania
obszarów zdegradowanych w wyniku działalno ci człowieka oraz kl sk ywiołowych na
podstawie opracowa ekofizjograficznych, stosownie do rodzaju planu, cech poszczególnych
elementów przyrodniczych i ich wzajemnych powi za
- uwzgl dnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ogranicze
przewidzianych ustaw tj. ustanowienie parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku
krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego,
stanowiska dokumentacyjnego, u ytku ekologicznego, pomników przyrody oraz ich otulin,
utworzenie obszarów ograniczonego u ytkowania, ustalenie warunków korzystania z wód
regionu wodnego i zlewni oraz ustanowienia stref ochronnych uj wód
144
- ustanawianie w drodze uchwały ogranicze co do czasu funkcjonowania instalacji lub
korzystania z urz dze , z których emitowany hałas mo e negatywnie oddziaływa na
rodowisko, z zastrze eniem instalacji i urz dze znajduj cych si w miejscach kultu
religijnego
- udost pnienie posiadanych przez gmin informacji o rodowisku i jego ochronie w tym
m.in.:
- wniosków o wydanie decyzji oraz decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu wydawanych na podstawie przepisów o zagospodarowaniu terenu
- postanowienia oceniaj ce potrzeb sporz dzania raportu oddziaływania na rodowisko dla
przedsi wzi mog cych znacz co oddziaływa na rodowisko dla których ze wzgl du na
charakter przedsi wzi cia raport mo e by wymagany np. na:
• budow tartaków, stolarni,
• budow wytwórni mebli
• wykonywanie melioracji rolnych na obszarze powy ej 20 ha
• budow obiektów hodowlanych zwierz t gospodarskich obejmuj cych obsad nie ni sz
50 DJP (od 50 do 240 DJP)
• wykonywaniu instalacji do uboju zwierz t
• budowie pól kempingowych lub karawaningowych umo liwiaj cych pobyt nie mniej ni
100 osób
• regulacj rzek i urz dze przeciwpowodziowych
• budowie instalacji do oczyszczania cieków obsługuj cych od 400 do 100000
równowa nych mieszka ców oraz sieci kanalizacyjnych
• wykonaniem instalacji zwi zanych z odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów np.
z rolnictwa, sadownictwa, le nictwa, przetwórstwa ywno ci,
poletka osadowe o powierzchni powy ej 0,5 ha
do magazynowania złomu elaznego, w tym te wraz z sortownikiem i wst pnym przerobem
na powierzchni powy ej 0,5 ha
• budowie cmentarzy
• budowie stacji obsługi i stacji remontowych rodków transportu składaj cych si z nie
mniej ni 3 stanowisk
• budowie gorzelni
• realizacj zespołów zabudowy przemysłowej (parków przemysłowych) na terenie nie
mniejszym ni 1 ha
• budowie stacji paliw
• wykonaniu ruroci gów i instalacji do przesyłu gazu powy ej 0,5 MP
• budowie instalacji do produkcji paliw z produktów ro linnych
- nakładanie na prowadz cego instalacj (w drodze decyzji) lub u ytkownika urz dzenia
obowi zku prowadzenia w okre lonym czasie pomiarów wielko ci emisji wykraczaj cych
poza okre lone ustawowo obowi zki je eli w trakcie kontroli stwierdzono przekroczenie tych
standardów
- nakładanie na prowadz cego instalacj , z której emisja nie wymaga pozwolenia,
dodatkowych wymaga w zakresie ochrony rodowiska o ile jest to uzasadnione
konieczno ci ochrony rodowiska
- egzekwowanie nało onych w drodze decyzji na prowadz cych instalacj lub u ytkowników
urz dze obowi zków dokonywania pomiarów wielko ci emisji
- przyjmowanie zgłosze o rozpocz ciu eksploatacji instalacji i urz dze , których
funkcjonowanie mo e negatywnie oddziaływa na rodowisko
145
- wnoszenie sprzeciwu (w drodze decyzji) wobec zgłoszenia o rozpocz ciu eksploatacji
instalacji i urz dze mog cych negatywnie oddziaływa na rodowisko i które podlegaj
zgłoszeniu w gminie, w przypadku stwierdzenia nie spełnienia okre lonych standardów
sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie rodowiska obj tym
własno ci wójta, burmistrza, gminy
Z ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia (Dz. U. Nr 62, poz.628)
- opracowanie projektu gminnego planu gospodarki odpadami i uchwalenie
- opiniowanie wniosków do zatwierdzenia programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi,
wydania zezwolenia na odzysk, unieszkodliwianie b d transport odpadów
- nakazywanie posiadaczowi odpadów usuni cia ich z miejsc nieprzeznaczonych do ich
składowania lub magazynowania, ze wskazaniem wykonania tego obowi zku.
Instrumenty finansowe
Do instrumentów finansowych nale :
- opłaty za gospodarcze korzystanie ze rodowiska – za emisje zanieczyszcze do powietrza,
za składowanie odpadów, za odprowadzanie cieków do wód lub do ziemi, za pobór wody
powierzchniowej lub podziemnej itp.
- opłaty eksploatacyjne za pozyskiwanie kopalin
- administracyjne kary pieni ne w zakresie przekrocze
okre lonych limitów
w pozwoleniach, naruszenie decyzji zatwierdzaj cych eksploatacj składowiska odpadów
lub decyzji okre laj cych miejsce i sposób magazynowania odpadów
- odpowiedzialno
cywilna w zakresie szkód spowodowanych oddziaływaniem
na rodowisko
- kredyty, po yczki i dotacje z funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej oraz innych
funduszy, w tym fundusze przedakcesyjne oraz fundusze strukturalne oraz Fundusz
Spójno ci
- pomoc publiczna w postaci preferencyjnych po yczek, kredytów, dotacji, odrocze
rozło enia na raty itp.
- opłaty produktowe i depozytowe,
- bud ety samorz dów i Pa stwa,
- rodki własne przedsi biorców i mieszka ców.
Instrumenty społeczne
Akceptacja społeczna dla zaproponowanych działa jest podstawowym warunkiem wdro enia
programu. Instrumenty społeczne obejmuj
działania edukacyjne i informacyjne
prowadzonych przez samorz d, a tak e proces budowania powi za pomi dzy władz
samorz dowa a społecze stwem. Celem obydwu elementów jest podniesienie wiadomo ci
społecznej.
Instrumenty społeczne okre lone zostały najdokładniej w Konwencji o dost pie do informacji,
udziale społecze stwa w podejmowaniu decyzji oraz o dost pie do sprawiedliwo ci
w sprawach dotycz cych rodowiska, podpisanej w 1999r. w Aarhus (konwencja została
ratyfikowana przez Polsk , a jej tekst został ogłoszony w Dz.U. Nr 78 z 2003r).
Art. 7 Konwencji nakazuje zagwarantowanie udziału społecze stwa w przygotowaniu planów
i programów maj cych znaczenie dla rodowiska, a wi c tak e powiatowego programu
146
ochrony rodowiska. Okre la te podstawowe obowi zki organów w zakresie zapewnienia
udziału społecznego:
- ustalenia zakresu podmiotowego konsultacji,
- ustalenia rozs dnych norm czasowych na poszczególne etapy konsultacji,
- przeprowadzenie konsultacji odpowiednio wcze nie w toku procedury decyzyjnej, gdy
wszystkie warianty s jeszcze mo liwe, a udział społecze stwa mo e by skuteczny,
- nale yte uwzgl dnienie konsultacji społecznych przy wydawaniu decyzji.
Organy maj swobod okre lania szczegółowych sposobów powiadamiania społecze stwa,
metod zbierania uwag i wniosków, czasu trwania konsultacji.
Do instrumentów społecznych nale
równie :
- edukacja ekologiczna, omówiona w osobnym rozdziale,
- współpraca i budowanie partnerstwa (wł czenie do realizacji programu jak najszerszej
liczby osób, system szkole i dokształca , współpraca zadaniowa z poszczególnymi
sektorami gospodarki, współpraca z instytucjami finansowymi).
- monitorowanie odczu społecznych i badania dotycz ce udziału społeczno ci lokalnej
w działaniach w zakresie zarz dzania i poprawy stanu rodowiska
- upowszechnianie informacji o rodowisku
Instrumenty strukturalne
Instrumenty strukturalne to głównie opracowania o charakterze strategicznym
i planistycznym, omówione szczegółowo w rozdziale 4. Dokumenty te okre laj główne cele
i kierunki działa w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony rodowiska.
Program ochrony rodowiska jest zgodny z zapisami powy szych dokumentów.
Do instrumentów strukturalnych zaliczaj si równie systemy zarz dzania rodowiskowego
w zakładach przemysłowych.
12.2. ZARZADZANIE PROGRAMEM OCHRONY RODOWISKA
Struktura zarz dzania rodowiskiem
Za realizacj programu ochrony rodowiska odpowiedzialne s władze Miasta, które powinny
wyznaczy koordynatora (kierownika) wdra ania programu. Tak rol , w imieniu Burmistrza
Miasta Gi ycka powinien pełni Wydział Ochrony rodowiska (np. Naczelnik Wydziału).
Koordynator b dzie współpracował ci le z Rad Miasta, przedstawiaj c okresowe
sprawozdania z realizacji programu. Ponadto, proponuje si powoła zespół konsultacyjny,
którego zadaniem b dzie wdro enie oraz nadzór nad realizacj Programu, a tak e
opracowywanie sprawozda z post pu realizacji i zgodno ci działa zapisanych w Programie.
Zadania z zakresu ochrony rodowiska realizowane b d równie przez poszczególne
wydziały Urz du Miasta oraz jednostki bud etowe im podległe, zgodnie z przyj tym
schematem organizacyjnym. Cz
zada b dzie wykonywana przez spółki komunalne lub
podmioty prywatne wyłonione w drodze publicznych przetargów. Miasto b dzie pełniło rol
koordynatora takich działa . Od wykonawców odbierane b d sprawozdania z wykonania
147
zadania, przekazywane do kierowników poszczególnych wydziałów. W okresach rocznych
sporz dzane b d nast pnie raporty przedstawiaj ce post p we wdra aniu zada i celów
zawartych w Programie.
Bezpo rednim realizatorem programu b d tak e podmioty gospodarcze planuj ce
i realizuj ce inwestycje zgodnie z kierunkami nakre lonymi przez program. Bezpo rednim
odbiorc programu b dzie społecze stwo Miasta Gi ycka.
Do najwa niejszych zada w ramach zarz dzania programem i rodowiskiem nale :
1. Wdra anie programu ochrony rodowiska dla Miasta Gi ycka:
- koordynacja wdra ania programu
- ocena realizacji celów krótkoterminowych
- raporty o stopniu wykonania programu
- weryfikacja celów krótkoterminowych i głównych działa
- zdobywanie funduszy na wyznaczone działania
- współpraca z ró nymi jednostkami
- monitoring wdra ania programu
2. Edukacja ekologiczna, komunikacja ze społecze stwem, system informacji o rodowisku:
- rozwój ró norodnych form edukacji
- dost p do informacji o rodowisku i jego ochronie
- wykorzystanie mediów w celach informowania społecze stwa o podejmowanych
i planowanych działaniach z zakresu ochrony rodowiska
- wydawanie broszur i ulotek informacyjnych
- szersze wł czanie si organizacji pozarz dowych w proces edukacji ekologicznej
3.Wspieranie zakładów/instytucji wdra aj cych system zarz dzania rodowiskiem.
System zarz dzania rodowiskiem opiera si b dzie na nast puj cych zasadach:
- zanieczyszczaj cy i u ytkownik płaci
- zasada subsydiarno ci
- zasada przezorno ci
- zasada współodpowiedzialno ci
- zasada pomocniczo ci
13. SPOSÓB KONTROLI ORAZ DOKUMENTOWANIA REALIZACJI PROGRAMU
Kontrola realizacji Programu ochrony rodowiska wymaga oceny stopnia realizacji przyj tych
w nim celów i działa , przewidzianych do wykonania w okre lonym terminie. Nale y
systematycznie ocenia te stopie rozbie no ci mi dzy zało eniami a realizacj programu
oraz analizowa przyczyny tych niespójno ci.
Zgodnie z Prawem ochrony rodowiska, Burmistrz Miasata co 2 lata sporz dza raport
z wykonania programu ochrony rodowiska i przedstawia go Radzie Miasta. W przypadku
Programu ochrony rodowiska dla Miasta Gi ycko
, pierwszy raport powinien obejmowa okres 2004-2005, a drugi okres 2006-2007 - oba
znajduj ce si w zasi gu celów krótkoterminowych.
148
Po wykonaniu pierwszego raportu istnieje mo liwo wprowadzenia aktualizacji programu na
najbli sze dwa lata. Cały program b dzie aktualizowany co cztery lata. Nale y tu zaznaczy ,
e ze wzgl du na brak wielu aktów wykonawczych do Prawa ochrony rodowiska i do ustaw
komplementarnych, w miar ich wchodzenia w ycie Program powinien by korygowany.
Podstawowe działania maj ce na celu kontrol wdra ania programu to:
- sporz dzenie raportu co dwa lata, oceniaj cego post p wdra ania programu ochrony
rodowiska
- aktualizacja celów krótkoterminowych na nast pne dwa lata
- aktualizacja polityki długoterminowej co cztery lata
W celu wła ciwej oceny stopnia wdra ania Programu ochrony rodowiska konieczne jest
ustalenie zasad przedstawiania post pów w realizacji programu. Dobrymi miernikami
wyznaczaj cymi stan rodowiska i presji na rodowisko s wska niki, których podstawowym
zadaniem jest zobiektywizowanie oceny realizacji celów. Według Polityki Ekologicznej
Pa stwa do głównych mierników nale y zaliczy :
- stopie zmniejszenia ró nicy (w %) mi dzy faktycznym zanieczyszczeniem rodowiska (np.
depozycj lub koncentracj poszczególnych zanieczyszcze w powietrzu, wodzie, glebie),
a zanieczyszczeniem dopuszczalnym (lub ładunkiem krytycznym);
- ilo u ywanej energii, materiałów, wody oraz ilo wytwarzanych odpadów i emitowanych
zanieczyszcze w przeliczeniu na jednostk dochodu narodowego lub wielko produkcji
(wyra on w jednostkach fizycznych lub warto ci sprzedan );
- stosunek uzyskiwanych efektów ekologicznych do ponoszonych nakładów (dla oceny
programów i projektów inwestycyjnych w ochronie rodowiska);
Dodatkowo przy ocenie skuteczno ci realizacji według Polityki ekologicznej pa stwa dla
Programu ochrony rodowiska b d stosowane wska niki stanu rodowiska i presji na
rodowisko:
- zmniejszenie ładunku zanieczyszcze odprowadzanych do wód l dowych, popraw jako ci
wód płyn cych, stoj cych i wód podziemnych, a szczególnie głównych zbiorników wód
podziemnych, popraw jako ci wody do picia oraz spełnienie przez wszystkie te rodzaje wód
wymaga jako ciowych obowi zuj cych w Unii Europejskiej;
- popraw jako ci powietrza poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszcze powietrza
(zwłaszcza zanieczyszcze szczególnie szkodliwych dla zdrowia i zanieczyszcze
wywieraj cych najbardziej niekorzystny wpływ na ekosystemy, a wi c przede wszystkim
metali ci kich, trwałych zanieczyszcze organicznych, substancji zakwaszaj cych, pyłów
i lotnych zwi zków organicznych);
- zmniejszenie uci liwo ci hałasu, przede wszystkim poziomu hałasu na granicy własno ci
wokół obiektów przemysłowych, hałasu ulicznego w miastach oraz hałasu wzdłu tras
komunikacyjnych;
- zmniejszenie ilo ci wytwarzanych i składowanych odpadów, rozszerzenie zakresu ich
gospodarczego wykorzystania oraz ograniczenie zagro e dla rodowiska ze strony odpadów
niebezpiecznych;
- ograniczenie degradacji gleb, zmniejszenie powierzchni obszarów zdegradowanych na
terenach poprzemysłowych, w tym likwidacja starych składowisk odpadów, zwi kszenie skali
przywracania obszarów bezpo rednio lub po rednio zdegradowanych przez działalno
gospodarcz do stanu równowagi ekologicznej, ograniczenie pogarszania si jako ci
149
rodowiska w jednostkach osadniczych i powstrzymanie procesów degradacji zabytków
kultury;
- wzrost lesisto ci, rozszerzenie renaturalizacji obszarów le nych oraz wzrost zapasu
i przyrost masy drzewnej, a tak e wzrost poziomu ró norodno ci biologicznej ekosystemów
le nych i poprawa stanu zdrowotno ci lasów b d cych pod wpływem zanieczyszcze
powietrza , wody lub gleby;
- zahamowanie zaniku gatunków ro lin i zwierz t oraz zaniku ich naturalnych siedlisk;
- zmniejszenie negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kształtowanie estetycznego
krajobrazu zharmonizowanego z otaczaj c przyrod .
W celu oceny realizacji działa okre lonych w Programie ochrony rodowiska
wykorzystywany b dzie system pa stwowego monitoringu prowadzonego przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony
rodowiska, Wojewódzk
i Powiatow
Stacj
SanitarnoEpidemiologiczn , a tak e instytucje i placówki badawcze zajmuj ce si zagadnieniami
z zakresu ochrony rodowiska. W wyniku przeprowadzonych pomiarów i ocen stanu
rodowiska dostarczone b d informacje w zakresie: czysto ci wód powierzchniowych
i podziemnych, stanu powietrza atmosferycznego, hałasu i promieniowania niejonizuj cego,
gospodarki odpadami, powstałych awarii oraz przyrody o ywionej.
Tabela 13.1. Wska niki efektywno ci programu.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
WSKA NIK
Jednostka
długo sieci wodoci gowej w km
ilo poł cze wodoci gowych do budynków
mieszkalnych
mieszka cy korzystaj cy z sieci wodoci gowej
długo sieci wodoci gowej na 1 km2
długo sieci kanalizacyjnej w km
ilo poł cze kanalizacyjnych do budynków
mieszkalnych
długo sieci kanalizacyjnej na 1 km2
stosunek długo ci sieci kanalizacyjnej do sieci
wodoci gowej
ilo komunalnych oczyszczalni cieków
maksymalna przepustowo komunalnych
oczyszczalni cieków
roczne zu ycie wody
roczne zu ycie wody na 1 mieszka ca
cieki oczyszczone odprowadzone do wód lub
ziemi
redni stopie obci enia oczyszczalni cieków
redni udział cieków przemysłowych w
oczyszczanych ciekach
liczba jezior zakwalifikowanych do I klasy
czysto ci
liczba jezior zakwalifikowanych do II klasy
czysto ci
wielko emisji zanieczyszcze do powietrza (gazy)
emisja zanieczyszcze gazowych
wielko emisji zanieczyszcze do powietrza (pyły)
wielko emisji punktowej ze ródeł
energetycznych
km
sztuki
Stan wyj ciowy
na 31.12.2002
50,8
1405
%
km/km2
km
sztuki
99,2
3,63
51,0
1437
km/km2
-
3,64
1,0
sztuki
m3/doba
1
14 000
tys. m3/rok
m3/rok
tys. m3
1986,7
66,5
1623,0
%
%
73
8
sztuk
0
sztuk
1
150
Mg
Mg/km2
Mg/rok
Mg/rok
rednioroczne st enie NO2
rednioroczne st enie SO2
rednioroczne st enie pyłu PM10
zu ycie energii elektrycznej w gospodarstwach
domowych
zu ycie energii elektrycznej
długo sieci gazowej rozdzielczej
mieszka cy korzystaj cy z gazu sieciowego
µg/m3
µg/m3
µg/m3
14
5
11
GWh
m
%
51 398
93,2
kWh/mieszka ca
Porównanie informacji okre lonych na podstawie pomiarów i ocen do stanu bazowego b dzie
efektem realizacji zało onych celów i działa o programie.
14. ANALIZA MO LIWYCH DO ZASTOSOWA ROZWI ZA NA PODSTAWIE
OCENY INFRASTRUKTURY MIASTA, ORGANIZACJI WEWN TRZNEJ
I ZARZ DZANIA OCHRON
RODOWISKA W MIE CIE ORAZ SYTUACJI
FINANSOWEJ
W wyniku analizy stanu aktualnego rodowiska na terenie Miasta Gi ycka okre lono cele
długo i krótkoterminowe oraz wytyczono kierunki działa zmierzaj ce do poprawy stanu
poszczególnych jego komponentów, a tak e okre lono priorytetowe przedsi wzi cia
ekologiczne.
Analizuj c mo liwo zastosowania przedstawionych rozwi za na podstawie uwarunkowa
dotycz cych istniej cej infrastruktury, organizacji i zarz dzania ochron rodowiska oraz
sytuacji finansow w Mie cie, stwierdzono, e wszystkie zaproponowane przedsi wzi cia s
mo liwe do zrealizowania uwzgl dniaj c nast puj cych warunki:
- etapowo wdra ania przewidzianych do realizacji zada ,
- powołanie zespołu konsultacyjnego, którego zadaniem byłby nadzór w zakresie wdra ania,
realizacji oraz monitoringu funkcjonowania programu,
- pozyskanie dodatkowych rodków finansowych na realizacj przewidzianych w planie
zada inwestycyjnych i pozainwestycyjnych.
Jako zagro enia dla realizacji Programu uznano:
- zmian uwarunkowa prawnych, maj cych wpływ na zmian zakresu obowi zków dla
władz Mie cie oraz maj cych wpływ na jego sytuacj finansow ,
- niewła ciwe zarz dzanie wdra aniem Programu, monitorowanie efektów, brak korekt
i uprzedzania ewentualnych zagro e ,
- nieumiej tno pozyskania funduszy na realizacj zamierzonych działa ,
- brak koordynacji pomi dzy gminami, a tak e brak współpracy ponadregionalnej w zakresie
niektórych działa ,
- wyst pienie nagłych, nieprzewidzianych awarii lub kl sk, które spowoduj konieczno
innego rozdysponowania rodków finansowych.
151

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA GIŻYCKO NA

Transkrypt

Podobne dokumenty