Medycyna faktów 1/2009 - Wydawnictwo Medical Education
Transkrypt
Medycyna faktów 1/2009 - Wydawnictwo Medical Education
1 DRODZY PAŃSTWO, w ślad za naszkicowanym w zeszłym roku planem działań rozpoczynamy regularne wydawanie „Medycyny Faktów”. Choć to nie pierwszy numer (wydanie pilotażowe już za nami), opatrujemy go jedynką – wszakże jako pierwszy ukazał się w nowym roku. Z rozmów, które odbyliśmy i korespondencji, którą mieliśmy przyjemność otrzymać od Państwa, odnieśliśmy wrażenie, że poprzedni numer cieszył się dużym zainteresowaniem, a pismo dotyczące medycyny opartej na dowodach naukowych jest potrzebne na „rynku”. Chcemy więc kontynuować wydawanie pisma w układzie kwartalnym. Zgodnie z obietnicą złożoną również w ubiegłym roku, w roku 2009 chcemy poszerzać tematykę „Medycyny Faktów”. Już w tym numerze znajdziecie Państwo opisy badań z zakresu diabetologii i nefrologii i komentarze do nich. Wprowadziliśmy też dwa nowe działy: „EBM – przegląd aktualnych publikacji” dotyczący opublikowanych w ostatnim kwartale ważnych badań i „EBM hotline”, czyli badania z ostatniej chwili. Życząc Państwu miłej lektury, czekamy jak zawsze na sugestie i komentarze. Chcielibyśmy, żeby formuła pisma, w ramach przyjętych zasad problematyki Evidence Based Medicine, była otwarta. Redaktor naczelny Dr hab. n. med. Marek Kuch Spis treści VOL. 2 / NR 1 (2) 2009 PRZEŁOMOWE BADANIA KLINICZNE Badanie ADVANCE – efekty intensywnego leczenia hipoglikemizującego w cukrzycy typu 2 Małgorzata Szelachowska 6 Iwabradyna – „piękny” lek w leczeniu pacjentów z chorobą wieńcową i dysfunkcją lewej komory? Badanie BEAUTIFUL Przemysław Trzeciak 7 Czy wolniej znaczy lepiej? – KOMENTARZ Lech Poloński 8 Skojarzone leczenie hipolipemizujące w stenozie aortalnej jest nieskuteczne. Ale czy bezpieczne? – wyniki badania SEAS Wojciech Braksator, Barbara Chybowska 9 Estry etylowe wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w niewydolności serca – badanie GISSI-HF Kamila Adach, Marek Kuch 11 Badanie AIPRI – jak hamować postęp nefropatii niecukrzycowej? Robert Małecki 12 EBM W PAJĘCZYNIE INTERNETU Jak korzystać z MEDLINE? Patryk Krzyżak 14 STATYSTYKA W EBM I EBM W STATYSTYCE Spróbujmy zrozumieć statystykę Jolanta Siemińska, Marek Siemiński 16 3 ABC EBM Evidence Based Medicine – pytania o punkty końcowe badań Marcin Grabowski 18 EBM W KARDIOLOGII INTERWENCYJNEJ Czy zabiegi przezskórnej angioplastyki wieńcowej z użyciem stentów uwalniających leki (DES) zastąpią CABG w chorobie wielonaczyniowej i zwężeniu pnia lewej tętnicy wieńcowej? Wstępne wyniki badania SYNTAX Marek Chmielewski, Maciej Janiszewski 20 EBM – PRZEGLĄD AKTUALNYCH PUBLIKACJI Katarzyna Sadkowska 22 EBM HOTLINE Badanie JUPITER – czy obniżać LDL-cholesterol poniżej 60 mg/dl u osób z „prawidłowym” lipidogramem, bez chorób sercowo-naczyniowych? Krzysztof J. Filipiak 38 WSPOMNIENIA ZJAZDOWE Wspomnienia z kongresu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Monachium 2008 Wojciech E. Krzyżanowski 40 REDAKTOR NACZELNY: Dr hab. n. med. Marek Kuch SEKRETARZ REDAKCJI: Dr n. med. Wojciech Braksator PRZEWODNICZĄCY RADY NAUKOWEJ Prof. nadzw. dr hab. n. med. Artur Mamcarz RADA NAUKOWA: Prof. dr hab. n. med. Waldemar Banasiak Prof. dr hab. n. med. Danuta Czarnecka Prof. dr hab. n. med. Jarosław Drożdż Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Filipiak Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gąsior Prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzicki Prof. dr hab. n. med. Piotr Hoffman Prof. dr hab. n. med. Jarosław Kasprzak Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz Prof. dr hab. n. med. Piotr Podolec Prof. dr hab. n. med. Piotr Ponikowski Prof. dr hab. n. med. Piotr Pruszczyk Prof. dr hab. n. med. Andrzej Rynkiewicz Prof. dr hab. n. med. Andrzej Tykarski Prof. dr hab. n. med. Adam Witkowski REDAKTORZY DZIAŁÓW: EBM w pajęczynie Internetu – dr n. med. Patryk Krzyżak ABC EBM – dr n. med. Marcin Grabowski EBM w kardiologii interwencyjnej – dr n. med. Marek Chmielewski, lek. med. Maciej Janiszewski EBM – przegląd aktualnych publikacji – lek. med. Katarzyna Sadkowska Statystyka w EBM i EBM w statystyce – dr n. fiz. Jolanta Siemińska, dr n. fiz. Marek Siemiński WYDAWCA: Medical Education Sp. z o. o. ul. Bema 65 lok. 56, 01-244 Warszawa tel.: (22) 862-36-63 PREZES ZARZĄDU: Jagoda Kodym DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY: Andrzej Kowalczyk [email protected] REKLAMA: Mariola Piotrowska [email protected], kom.: 500 021 471 PRODUCT MANAGER: Maria Liedke, [email protected], kom.: 501 343 249 DZIAŁ GRAFICZNY: Ewa Brykowska-Liniecka, Artur Weber REDAKCJA I KOREKTA: Elżbieta Nowacka-Kuźma, Marcin Kuźma Copyright © Medical Education Wszelkie prawa zastrzeżone. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 5 PRZEŁOMOWE BADANIA KLINICZNE Vol. 2/Nr 1(2)/2009 Badanie ADVANCE – efekty intensywnego leczenia hipoglikemizującego w cukrzycy typu 2 M. Szelachowska Badanie ADVANCE – efekty intensywnego leczenia hipoglikemizującego w cukrzycy typu 2 ADVANCE – effects of intensive glucose lowering in type 2 diabetes Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Szelachowska Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Maria Górska STRESZCZENIE W pracy omówiono wyniki ramienia „hipoglikemizującego” badania ADVANCE. Celem badania była ocena wpływu intensywnej kontroli glikemii (HbA1c ≤6,5%), przy zastosowaniu gliklazydu o zmodyfikowanym uwalnianiu i ewentualnie innych leków hipoglikemizujących u chorych na cukrzycę typu 2, na rozwój mikro- i makronaczyniowych punktów końcowych. W grupie osób z intensywną kontrolą glikemii uzyskano obniżenie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) do 6,5%, zmniejszenie względnego ryzyka występowania powikłań makro- i mikronaczyniowych o 10%, w tym nefropatii o 21%. SŁOWA KLUCZOWE ADVANCE, cukrzyca typu 2, gliklazyd MR, mikro- i makroangiopatia ABSTRACT The article describes the results of the glycemic arm of ADVANCE. The aim of the study was to evaluate the effects of tight glicemic control (HbA1c ≤6,5%) involving gliclazide (modified release) and other drugs as required in type 2 diabetic patients on micro- and macrovascular events. Patients in the intensive-glucose control group had lower the glycated hemoglobin value (6,5%), a 10% relative reduction in the combined outcome of macro- and microvascular events, including 21% reduction in the incidence of nephropathy. KEY WORDS ADVANCE, type 2 diabetes, gliclazide MR, micro- and macroangiopathy Vol. 2/Nr 1(2)/2009 7 Iwabradyna – „piękny” lek w leczeniu pacjentów z chorobą wieńcową i dysfunkcją lewej komory? Badanie BEAUTIFUL P. Trzeciak Iwabradyna – „piękny” lek w leczeniu pacjentów z chorobą wieńcową i dysfunkcją lewej komory? Badanie BEAUTIFUL (morBidity-mortality EvAlUaTion of the IF inhibitor ivabradine in patients with coronary artery disease and left ventricULar dysfunction) Ivabradine – is it “beautiful” drug for patients with coronary artery disease and left ventricular dysfunction? BEAUTIFUL study (morBidity-mortality EvAlUaTion of the IF inhibitor ivabradine in patients with coronary artery disease and left ventricULar dysfunction) Dr n. med. Przemysław Trzeciak III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Kierownik: prof. dr hab. n. med. Lech Poloński STRESZCZENIE Badanie BEAUTIFUL zostało zaprojektowane, aby ocenić, czy dodanie iwabradyny do standardowej terapii zmniejsza śmiertelność i chorobowość z przyczyn sercowo-naczyniowych u chorych ze stabilną chorobą wieńcową i dysfunkcją lewej komory. U pacjentów ze spoczynkową akcją komór w momencie randomizacji ≥70 uderzeń na minutę stosowanie iwabradyny wiązało się z redukcją częstości hospitalizacji z powodu zawału serca lub niestabilnej dławicy i rewaskularyzacji wieńcowych. SŁOWA KLUCZOWE iwabradyna, choroba wieńcowa, dysfunkcja lewej komory ABSTRACT BEAUTIFUL study was designed to test whether an addition of ivabradine to the standard therapy reduces cardiovascular mortality and morbidity in patients with stable angina and leftventricular dysfunction. In patients with baseline heart rate of 70 beats per minute or greater ivabradine reduced admission to hospital due to myocardial infarction, unstable angina, and coronary revascularization. KEY WORDS ivabradine, coronary artery disease, left ventricular dysfunction Vol. 2/Nr 1(2)/2009 9 10 Czy wolniej znaczy lepiej? – KOMENTARZ L. Poloński KOMENTARZ Czy wolniej znaczy lepiej? Prof. dr hab. n. med. Lech Poloński III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Kierownik: prof. dr hab. n. med. Lech Poloński Vol. 2/Nr 1(2)/2009 Skojarzone leczenie hipolipemizujące w stenozie aortalnej jest nieskuteczne. Ale czy bezpieczne? – wyniki badania SEAS W. Braksator, B. Chybowska 11 Skojarzone leczenie hipolipemizujące w stenozie aortalnej jest nieskuteczne. Ale czy bezpieczne? – wyniki badania SEAS Combine lipid lowering therapy in aortic stenosis is unsuccessful. But is it safe? – results for SEAS Dr n. med. Wojciech Braksator1, 2 Lek. med. Barbara Chybowska1 1. Katedra i Klinika Kardiologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Wojewódzki Szpital Bródnowski Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Mirosław Dłużniewski 2. Zakład Niewydolności Serca i Rehabilitacji Kardiologicznej Katedry i Kliniki Kardiologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Wojewódzki Szpital Bródnowski Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Mirosław Dłużniewski STRESZCZENIE Istnieje przypuszczenie, że hiperlipidemia stanowi czynnik ryzyka stenozy zastawki aortalnej, jednakże wyniki przeprowadzonych do tej pory badań oceniających leczenie hipolipemizujące w tej wadzie serca są sprzeczne. W badaniu SEAS (Simvastatin and Ezetimibe in Aortic Stenosis) leczenie skojarzone simwastatyną i ezetymibem (preparatem złożonym o nazwie Vytorin) u pacjentów z łagodną do umiarkowanej stenozą aortalną nie wykazało przewagi nad placebo w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia pierwotnego punktu końcowego, składającego się ze zdarzeń związanych z zastawką aortalną oraz zdarzeń niedokrwiennych. Aktywne leczenie skutecznie zapobiegało wystąpieniu zdarzeń niedokrwiennych, które stanowiły drugorzędowy punkt końcowy, głównie poprzez redukcję ryzyka konieczności wykonania pomostowania aortalno-wieńcowego. W grupie leczonej simwastatyną i ezetymibem zarejestrowano istotnie statystycznie więcej przypadków nowotworów. Jednakże przeprowadzona analiza dwóch aktualnie toczących się dużych badań z zastosowaniem tej kombinacji lekowej nie potwierdziła niekorzystnego wpływu ezetymibu na ryzyko wystąpienia nowotworu. SŁOWA KLUCZOWE simwastatyna, ezetymib, stenoza aortalna, nowotwór Vol. 2/Nr 1(2)/2009 12 Skojarzone leczenie hipolipemizujące w stenozie aortalnej jest nieskuteczne. Ale czy bezpieczne? – wyniki badania SEAS W. Braksator, B. Chybowska ABSTRACT Hyperlipidemia has been suggested as a risk factor for stenosis of the aortic valve, but lipidlowering studies have had conflicting results. In SEAS trial (Simvastatin and Ezetimibe in Aortic Stenosis) the cholesterol-lowering combination (simvastatin/ezetimibe – Vytorin) was no better than placebo in reducing the primary composite end point of aortic-valve and cardiovascular events in patients with mild to moderate asymptomatic aortic stenosis. The combination was significantly more effective than placebo in reducing the risk of ischemic events, a secondary composite end point that was driven primarily by reductions in coronary artery bypass graft (CABG) surgery. There were significantly more cases of cancer among combination therapy group compared with placebo group. But the available results from two ongoing ezetimibe/simvastatin trials do not provide credible evidence of any adverse effect of ezetimibe on rates of cancer. KEY WORDS simvastatin, ezetimibe, aortic stenosis, cancer Vol. 2/Nr 1(2)/2009 Estry etylowe wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w niewydolności serca – badanie GISSI-HF K. Adach, M. Kuch Estry etylowe wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w niewydolności serca – badanie GISSI-HF N-3 polyunsaturated fatty acids in patients with chronic heart failure – the GISSI-HF trial Lek. med. Kamila Adach1 Dr hab. n. med. Marek Kuch1, 2 1. Katedra i Klinika Kardiologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Wojewódzki Szpital Bródnowski Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Mirosław Dłużniewski 2. Zakład Niewydolności Serca i Rehabilitacji Kardiologicznej Katedry i Kliniki Kardiologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Wojewódzki Szpital Bródnowski Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Mirosław Dłużniewski STRESZCZENIE O korzystnym oddziaływaniu wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WKT, ang. PUFA, polyunsaturated fatty acids) omega-3 w przypadku zaawansowanych zmian miażdżycowych, leżących u podłoża chorób sercowo-naczyniowych, w tym o charakterze arytmicznym, donoszono na podstawie prowadzonych badań epidemiologicznych i eksperymentalnych. Autorzy analizy GISSI-HF ocenili działanie WKT w grupie pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca. Randomizowane, podwójnie zaślepione i kontrolowane placebo badanie przeprowadzono wśród 6975 pacjentów z 357 włoskich ośrodków. Chorych z przewlekłą niewydolnością serca w klasie II–IV według New York Heart Association (bez względu na etiologię niewydolności czy wielkość frakcji wyrzutowej lewej komory) przydzielono do grupy otrzymującej 1 g WKT (n=3494) lub placebo (n=3481). Obserwację prowadzono średnio przez mniej więcej 4 lata. Pierwszorzędowymi punktami końcowymi były: zgon z jakiejkolwiek przyczyny lub zgon/hospitalizacja z przyczyn sercowo-naczyniowych. Wśród pacjentów przyjmujących kwasy tłuszczowe stwierdzono 955 (27%) zgonów ogółem oraz 1981 (57%) zgonów lub hospitalizacji spowodowanych przez choroby układu krążenia. W grupie placebo wartości te wynosiły odpowiednio: 1014 (29%) (HR= 0,91, 95,5% CI: 0,833–0,998, p=0,041) i 2053 (59%) (HR=0,92, 99% CI: 0,849–0,999, p=0,009). Wyliczono, iż leczenie 56 pacjentów przez około 4 lat pozwala przeżyć 1 osobie ogółem, natomiast aby zapobiec 1 zgonowi sercowo-naczyniowemu lub konieczności hospitalizacji z przyczyn kardiologicznych, terapię należy stosować u 44 pacjentów. Działania niepożądane, obecne w obu badanych podgrupach, były związane z zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego – wystąpiły u 96 (3%) pacjentów przyjmujących badany lek i u 92 (3%) z grupy placebo. Badanie GISSI-HF dowiodło, że nieobciążająca chorego i prosta metoda leczenia przynosi dodatkowe korzyści w terapii coraz liczniejszej grupy chorych z przewlekłą niewydolnością serca i skutkuje zmniejszeniem zarówno śmiertelności ogólnej i sercowo-naczyniowej, jak i liczby hospitalizacji. SŁOWA KLUCZOWE kwasy tłuszczowe omega-3, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, niewydolność serca Vol. 2/Nr 1(2)/2009 13 Badanie AIPRI – jak hamować postęp nefropatii niecukrzycowej? R. Małecki Badanie AIPRI – jak hamować postęp nefropatii niecukrzycowej? AIPRI Study – how to slow progression of non-diabetic nephropathy? Lek. med. Robert Małecki Pododdział Dializ Oddziału Wewnętrznego i Nefrologii SPZOZ Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego w Warszawie Ordynator: dr hab. n. med. Jacek Imiela STRESZCZENIE Farmakologiczne hamowanie układu renina-angiotensyna-aldosteron stanowi przełom w leczeniu pacjentów z przewlekłą chorobą nerek i z białkomoczem. Istotą badania AIPRI była ocena skuteczności i bezpieczeństwa leczenia inhibitorem konwertazy angiotensyny, benazeprilem, u chorych w stadium 3. i 4. PChN (średnie stężenie kreatyniny w surowicy 184 μmol/l). U chorych z nefropatią niecukrzycową i z umiarkowanym białkomoczem zastosowanie benazeprilu w dawce 10 mg/dobę przez 3 lata pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia schyłkowej niewydolności nerek i opóźnia jej wystąpienie w porównaniu ze stosowaniem placebo. SŁOWA KLUCZOWE benazepril, przewlekła choroba nerek, schyłkowa niewydolność nerek ABSTRACT Pharmacological inhibition of the renin-angiotensin-aldosteron system (RAAS) constitutes a cornerstone strategy in the management of patients with chronic nephropathies with proteinuria and with chronic renal failure. In nondiabetic patients with chronic kidney disease, the benefits of RAAS intervention have been established in the AIPRI study, a randomized double-blind placebo-controlled trial comparing benazepril with placebo. After 3-yr follow-up, benazepril provides renoprotection by a significant proteinuria reduction and risk reduction in the treatment group for doubling baseline serum creatinine concentration or the need for dialysis. KEY WORDS benazepril, chronic glomerulonephritis, proteinuria, renal function Vol. 2/Nr 1(2)/2009 15 17 EBM W PAJĘCZYNIE INTERNETU Vol. 2/Nr 1(2)/2009 18 Jak korzystać z MEDLINE? P. Krzyżak Jak korzystać z MEDLINE? How to use MEDLINE? Dr n. med. Patryk Krzyżak Kliniczny Oddział Kardiologii Szpitala Bielańskiego im. ks. J. Popiełuszki w Warszawie Kierownik: dr hab. n. med. Marek Dąbrowski STRESZCZENIE W bieżącym numerze będziemy mogli się dowiedzieć, w jaki sposób korzystać z najbardziej popularnej medycznej bazy danych, czyli MEDLINE. Autor zapozna nas z tajnikami „języka zapytań” tak, byśmy sprawnie mogli tworzyć właściwe polecenia i dzięki temu znaleźli interesujące nas abstrakty. SŁOWA KLUCZOWE Internet, medyczne bazy danych, MEDLINE ABSTRACT In this issue we will have a chance to find out how to use MEDLINE, one of the most popular medical databases on the Internet. The author presents tricks of “language of questions”, that can be helpful in creating proper queries to the database and finding eventually the right answers. KEY WORDS Internet, medical databases, MEDLINE Vol. 2/Nr 1(2)/2009 19 STATYSTYKA W EBM I EBM W STATYSTYCE Vol. 2/Nr 1(2)/2009 20 Spróbujmy zrozumieć statystykę J. Siemińska, M. Siemiński Spróbujmy zrozumieć statystykę Try to have a good grasp of statistics Dr n. fiz. Jolanta Siemińska1 Dr n. fiz. Marek Siemiński2 1. Katedra i Zakład Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: prof. dr hab. n. med. Ewa Szczepańska-Sadowska 2. Autor wydanych w PWN książek: Fizyka zagrożeń środowiska, Środowiskowe zagrożenia zdrowia, Środowiskowe zagrożenia zdrowia. Inne wyzwania STRESZCZENIE Artykuł wprowadza w sposób opisowy podstawowe pojęcia statystyczne, które są ilustrowane wykresami i najprostszymi przykładami z medycyny. Jest to wstęp potrzebny do stosowania analizy statystycznej z pełnym jej zrozumieniem. SŁOWA KLUCZOWE analiza statystyczna, wielkości pomiarowe, częstość występowania zdarzenia ABSTRACT Basic concepts of statistics are descriptively introduced, backed up by some charts and the simplest medical examples. Such introduction is needed to future comprehensive statistical analysis discussion KEY WORDS statistical analysis, measured values, frequencies of events Vol. 2/Nr 1(2)/2009 21 ABC EBM Vol. 2/Nr 1(2)/2009 22 Evidence Based Medicine – pytania o punkty końcowe badań M. Grabowski Evidence Based Medicine – pytania o punkty końcowe badań Evidence Based Medicine – questions about clinical endpoints Dr n. med. Marcin Grabowski I Katedra i Klinika Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny Kierownik: prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski STRESZCZENIE W interpretacji wyników badań klinicznych istotne znaczenie ma dokładna analiza ocenianych punktów końcowych. Kolejny artykuł w dziale „ABC Evidence Based Medicine (EBM)” porusza podstawowe zagadnienia związane z rodzajem i łączeniem punktów końcowych stosowanych w badaniach klinicznych. Przytoczono argumenty za i przeciw niektórym z nich oraz rady dotyczące ich interpretacji. SŁOWA KLUCZOWE evidence based medicine, badania kliniczne, punkty końcowe ABSTRACT Analysis of described clinical endpoints is crucial in interpretations of clinical trials results. The next issues of section “ABC of the Evidence Based Medicine (EBM)” presents basic information on types and combining clinical endpoints used in clinical trial. Arguments for and against some of them, and guidance on their application is provided. KEY WORDS evidence based medicine, clinical trials, endpoints Vol. 2/Nr 1(2)/2009 23 EBM W KARDIOLOGII INTERWENCYJNEJ Vol. 2/Nr 1(2)/2009 24 Czy zabiegi przezskórnej angioplastyki wieńcowej z użyciem stentów uwalniających leki (DES) zastąpią CABG w chorobie wielonaczyniowej i zwężeniu pnia lewej tętnicy wieńcowej? Wstępne wyniki badania SYNTAX – M. Chmielewski, M. Janiszewski Czy zabiegi przezskórnej angioplastyki wieńcowej z użyciem stentów uwalniających leki (DES) zastąpią CABG w chorobie wielonaczyniowej i zwężeniu pnia lewej tętnicy wieńcowej? Wstępne wyniki badania SYNTAX Do percutaneus coronary interventions with drug eluting stents replace cardiosurgery in multivessel disease and left main stenosis? Preliminary results of SYNTAX Trial Dr n. med. Marek Chmielewski Lek. med. Maciej Janiszewski 3MED – Medycyna Edukacja Doświadczenie www.3med.pl STRESZCZENIE Choroba wielonaczyniowa oraz zwężenie pnia lewej tętnicy wieńcowej są wciąż domeną kardiochirurgów. Wcześniejsze prace wskazują na wyższość pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG) nad zabiegami angioplastyki wieńcowej, co jest związane z mniejszym ryzykiem restenozy i ponownej rewaskularyzacji po zabiegu kardiochirurgicznym. Badanie SYNTAX porównuje angioplastykę wieńcową (PCI) z implantacją stentów powlekanych paklitakselem z leczeniem kardiochirurgicznym w populacji pacjentów ze złożoną anatomią zmian w tętnicach wieńcowych (choroba trójnaczyniowa, izolowane lub współistniejące z innymi zmianami naczyniowymi zwężenie pnia lewej tętnicy wieńcowej). Pierwszorzędowym punktem końcowym jest łączne występowanie zgonów, zawałów serca, udarów i ponownych rewaskularyzacji. Roczna ocena wszystkich powikłań wskazuje na wyższość CABG (odpowiednio 12,1% powikłań w grupie CABG v. 17,8% w grupie PCI, p=0,0015). Jednak analiza bezpieczeństwa (wszystkie zgony + zawały + udary mózgowe) nie wykazuje już różnic; wyniki były niemal identyczne w grupie CABG i PCI (odpowiednio 7,7% dla CABG v. 7,6% dla PCI, p=0,98). Tak jak można było przypuszczać, częstość ponownych rewaskularyzacji była istotnie wyższa w grupie leczonej PCI (13,7% w grupie PCI v. 5,9% w grupie CABG, p <0,0001), podczas gdy odsetek udarów mózgowych był istotnie wyższy w grupie leczonej CABG (2,2% w grupie CABG v. 0,6% w grupie PCI, p=0,009). SŁOWA KLUCZOWE choroba wielonaczyniowa, choroba pnia lewej tętnicy wieńcowej, choroba wieńcowa, stenty powlekane, paklitaksel, PCI, CABG Vol. 2/Nr 1(2)/2009 Czy zabiegi przezskórnej angioplastyki wieńcowej z użyciem stentów uwalniających leki (DES) zastąpią CABG w chorobie wielonaczyniowej i zwężeniu pnia lewej tętnicy wieńcowej? Wstępne wyniki badania SYNTAX – M. Chmielewski, M. Janiszewski ABSTRACT Multivessel disease (MVD) and left main (LM) stenosis are usually treated with cardiosurgery. Former papers reported superiority of coronary artery bypass graft surgery (CABG) over percutaneous coronary interventions (PCI) mainly in terms of restenosis. SYNTAX trial compares PCI with drug eluting stents (paclitaxel) with CABG in complexed anatomy (3VD or LM alone or with any other coronary stenosis). Primary clinical endpoint consists of death, MI, stroke and repeated revascularisation. The 12-month subset results for reported higher rates of overall MACCE for the PCI group (12,1% for CABG versus 17.8% for PCI, p=0,0015), but overall safety outcomes (death, stroke, MI) were similar for the two groups (7,7% for CABG versus 7,6% for PCI, p=0,98). As expected, the rate of revascularization was significantly higher in the PCI group (13,7% for PCI versus 5,9% for CABG, p <0,0001), while the rate of stroke was significantly higher in the CABG group (2,2% for CABG versus 0,6% for PCI, p=0,009). KEY WORDS multivessel disease, left main, coronary artery disease, drug eluting stents, paclitaxel, percutaneous coronary interventions (PCI), coronary aortic bypass graft (CABG) Vol. 2/Nr 1(2)/2009 25 27 EBM PRZEGLĄD AKTUALNYCH PUBLIKACJI Vol. 2/Nr 1(2)/2009 28 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska ISAR-REACT 3 (Intracoronary Stenting and Antithrombotic Regimen – Rapid Early Action for Coronary Treatment 3) N. Engl. J. Med. 2008 Aug 14; 359(7): 688-96. Bivalirudin versus unfractionated heparin during percutaneous coronary intervention Kastrati A., Neumann F.J., Mehilli J., Byrne R.A., Iijima R., Büttner H.J., Khattab A.A., Schulz S., Blankenship J.C., Pache J., Minners J., Seyfarth M., Graf I., Skelding K.A., Dirschinger J., Richardt G., Berger P.B., Schömig A. (ISAR-REACT 3 Trial Investigators) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] W badaniu ISAR-REACT 3 oceniano, czy podawanie biwalirudyny przynosi więcej korzyści niż stosowanie heparyny niefrakcjonowanej u pacjentów ze stabilną lub niestabilną dławicą piersiową poddawanych przezskórnej interwencji wieńcowej po przygotowaniu klopidogrelem. W badaniu uczestniczyło 4570 pacjentów ze stabilną lub niestabilną dławicą piersiową (prawidłowe stężenia troponin i CKMB), których losowo przydzielono do jednej z dwóch grup. W pierwszej z nich podawano biwalirudynę, w drugiej zaś heparynę niefrakcjonowaną. Pierwszorzędowym złożonym punktem końcowym były: zgon, zawał serca i pilna rewaskularyzacja w ciągu 30 dni od randomizacji lub poważne krwawienia w trakcie hospitalizacji. Drugorzędowym złożonym punktem końcowym były: zgon, zawał serca lub pilna rewaskularyzacja naczynia docelowego (target vessel). Leczenie biwalirudyną w tej grupie pacjentów nie przyniosło dodatkowych korzyści klinicznych w postaci zmniejszenia częstości występowania złożonego punktu końcowego w porównaniu z leczeniem heparyną niefrakcjonowaną, ale wiązało się z istotnie niższą częstością występowania poważnych krwawień. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska SEAS (Simvastatin and Ezetimibe in Aortic Stenosis) N. Engl. J. Med. 2008 Sep 25; 359(13): 1343-56. Intensive lipid lowering with simvastatin and ezetimibe in aortic stenosis Rossebø A.B., Pedersen T.R., Boman K., Brudi P., Chambers J.B., Egstrup K., Gerdts E., Gohlke-Bärwolf C., Holme I., Kesäniemi Y.A., Malbecq W., Nienaber C.A., Ray S., Skjaerpe T., Wachtell K., Willenheimer R. (SEAS Investigators) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Badanie SEAS to wieloośrodkowe randomizowane badanie prowadzone metodą ślepej próby, którego celem była ocena skuteczności intensywnego leczenia hipolipemizującego u pacjentów z łagodną lub umiarkowaną bezobjawową stenozą aortalną. Uczestników badania przydzielono do grupy leczenia skojarzonego – 40 mg simwastatyny i 10 mg ezetymibu – lub do grupy otrzymującej placebo. Pierwszorzędowy złożony punkt końcowy obejmował poważne incydenty sercowo-naczyniowe, takie jak zgon sercowo-naczyniowy, wymiana zastawki aortalnej, zawał serca niezakończony zgonem, hospitalizacja z powodu niestabilnej dławicy piersiowej, niewydolność serca, pomostowanie aortalno-wieńcowe, przezskórna interwencja wieńcowa lub udar mózgu inny niż krwotoczny. Analiza zebranych danych wykazała, że leczenie hipolipemizujące w postaci skojarzonego podawania simwastatyny i ezetymibu nie zmniejszało częstości występowania złożonego punktu końcowego u pacjentów ze stenozą aortalną. Leczenie to zmniejszyło częstość występowania niedokrwiennych incydentów sercowo-naczyniowych (głównie ze względu na mniejszą liczbę operacji pomostowania aortalno-wieńcowego w grupie leczonej hipolipemizująco), ale nie zdarzeń klinicznych związanych ze stenozą aortalną. Stwierdzono, że w grupie leczonej simwastatyną i ezetymibem częściej występowały nowotwory. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 29 30 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska PREDICT (Prospective Evaluation of Coronary Artery Calcium in Predicting Cardiovascular Events in Asymptomatic Patients with Type 2 Diabetes) Eur. Heart J. 2008 Sep; 29(18): 2244-51. Coronary calcium measurement improves prediction of cardiovascular events in asymptomatic patients with type 2 diabetes: the PREDICT study Elkeles R.S., Godsland I.F., Feher M.D., Rubens M.B., Roughton M., Nugara F., Humphries S.E., Richmond W., Flather M.D. (PREDICT Study Group) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Badanie PREDICT to prospektywne badanie kohortowe, którego celem była ocena wartości prognostycznej wskaźnika uwapnienia tętnic wieńcowych (CACS, calcification score) u chorych na cukrzycę typu 2. W grupie 589 pacjentów z cukrzycą typu 2 bez wywiadu chorób układu krążenia oceniono występowanie klasycznych czynników ryzyka oraz CACS. Pierwszorzędowym punktem końcowym był pierwszy incydent wieńcowy i wystąpienie udaru mózgu. Analiza zebranych danych pozwoliła autorom wyciągnąć wniosek, że wskaźnik uwapnienia tętnic wieńcowych (CACS) jest dobrym czynnikiem prognostycznym wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych u bezobjawowych pacjentów z cukrzycą typu 2. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska TRANSCEND (Telmisartan Randomised AssessmeNt Study in ACE iNtolerant subjects with cardiovascular Disease) Lancet 2008 Sep 27; 372(9644): 1174-83. Effects of the angiotensin-receptor blocker telmisartan on cardiovascular events in high-risk patients intolerant to angiotensin-converting enzyme inhibitors: a randomised controlled trial Telmisartan Randomised AssessmeNt Study in ACE iNtolerant subjects with cardiovascular Disease (TRANSCEND) Investigators: Yusuf S., Teo K., Anderson C., Pogue J., Dyal L., Copland I., Schumacher H., Dagenais G., Sleight P. Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Celem badania TRANSCEND była ocena, czy bloker receptora dla angiotensyny (telmisartan) redukuje liczbę poważnych incydentów sercowo-naczyniowych u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi lub cukrzycą z uszkodzeniem narządowym, które nie tolerują inhibitorów konwertazy. 5926 pacjentów przydzielono losowo do grupy przyjmującej telmisartan w dawce 80 mg/dobę lub do grupy placebo. Pierwszorzędowy złożony punkt końcowy obejmował: zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych, zawał serca, udar mózgu lub hospitalizację z powodu niewydolności serca. Jednym z drugorzędowych punktów końcowych był złożony punkt końcowy, na który składały się: zgon sercowo-naczyniowy, zawał serca lub udar mózgu. Stwierdzono, że telmisartan był dobrze tolerowany przez pacjentów nietolerujących inhibitorów ACE. Lek nie wpływał na częstość występowania pierwszorzędowego punktu końcowego, ale w niewielkim stopniu zmniejszał ryzyko wystąpienia złożonego punktu końcowego, który obejmował: zgon sercowo-naczyniowy, zawał serca lub udar mózgu. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 31 32 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska LEADERS (Limus Eluted from A Durable versus ERodable Stent coating) Lancet 2008 Sep 27; 372(9644): 1163-73. Biolimus-eluting stent with biodegradable polymer versus sirolimus-eluting stent with durable polymer for coronary revascularisation (LEADERS): a randomised non-inferiority trial Windecker S., Serruys P.W., Wandel S., Buszman P., Trznadel S., Linke A., Lenk K., Ischinger T., Klauss V., Eberli F., Corti R., Wijns W., Morice M.C., di Mario C., Davies S., van Geuns R.J., Eerdmans P., van Es G.A., Meier B., Jüni P. Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] LEADERS to randomizowane badanie wieloośrodkowe, przeprowadzone na grupie 1707 pacjentów z przewlekłą chorobą wieńcową lub ostrymi zespołami wieńcowymi poddawanych przezskórnej angioplastyce wieńcowej, w którym porównano stenty uwalniające biolimus (biodegradowalny polimer) ze stentami uwalniającymi sirolimus. Pierwszorzędowy złożony punkt końcowy obejmował zgon sercowy, zawał serca lub rewaskularyzację naczynia docelowego (target vessel) w ciągu 9 miesięcy. Nie stwierdzono, by leczenie stentami uwalniającymi biolimus, oceniane przez wpływ na występowanie złożonego punktu końcowego po 9 miesiącach było gorsze od leczenia z wykorzystaniem stentów uwalniających sirolimus. U części pacjentów wykonano kontrolną koronarografię, aby ocenić stopień ewentualnego zwężenia w stencie. Nie wykazano, by stenty z biolimusem powodowały gorsze efekty niż stenty uwalniające sirolimus. Autorzy wnioskują, że stenty uwalniające biolimus to bezpieczna i skuteczna alternatywa dla stentów uwalniających sirolimus w grupie pacjentów z przewlekłą chorobą wieńcową lub ostrymi zespołami wieńcowymi. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska JUPITER (Justification for the Use of statins in Primary prevention: an Intervention Trial Evaluating Rosuvastatin) N. Engl. J. Med. 2008 Nov 20; 359(21): 2195-2207. Rosuvastatin to Prevent Vascular Events in Men and Women with Elevated C-Reactive Protein Ridker P.M., Danielson E., Fonseca F.A., Genest J., Gotto A.M. Jr., Kastelein J.J., Koenig W., Libby P., Lorenzatti A.J., Macfadyen J.G., Nordestgaard B.G., Shepherd J., Willerson J.T., Glynn R.J. (the JUPITER Study Group) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Badanie JUPITER to wieloośrodkowe, randomizowane, prowadzone metodą podwójnie ślepej próby badanie, w którym oceniano skuteczność rosuwastatyny w prewencji pierwotnej u osób (17 802 uczestników) bez chorób układu krążenia, ze stężeniem cholesterolu LDL poniżej 130 mg/dl i z podwyższonym stężeniem hsCRP (powyżej 2 mg/l). Badanych losowo przydzielono albo do grupy przyjmującej rosuwastatynę w dawce 20 mg, albo placebo. Obserwację prowadzono pod kątem wystąpienia złożonego punktu końcowego, obejmującego: zawał serca, udar mózgu, rewaskularyzację, hospitalizację z powodu niestabilnej dławicy piersiowej lub zgon sercowo-naczyniowy. Rosuwastatyna obniżała stężenie cholesterolu LDL o 50%, a hsCRP o 37% w porównaniu z wartościami wyjściowymi. W grupie leczonej rosuwastatyną stwierdzono istotne zmniejszenie częstości występowania poważnych incydentów sercowo-naczyniowych (np. zawał serca, udar mózgu, rewaskularyzacja czy występowanie złożonego punktu końcowego) w porównaniu z grupą kontrolną. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 33 34 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska HORIZON-HF (Hemodynamic, Echocardiographic, and Neurohormonal Effects of Istaroxime, a Novel Intravenous Inotropic and Lusitropic Agent: A Randomized Controlled Trial in Patients Hospitalized With Heart Failure) J. Am. Coll. Cardiol. 2008 Jun 10; 51(23): 2276-85. Hemodynamic, echocardiographic, and neurohormonal effects of istaroxime, a novel intravenous inotropic and lusitropic agent: a randomized controlled trial in patients hospitalized with heart failure Gheorghiade M., Blair J.E., Filippatos G.S., Macarie C., Ruzyllo W., Korewicki J., Bubenek-Turconi S.I., Ceracchi M., Bianchetti M., Carminati P., Kremastinos D., Valentini G., Sabbah H.N. (HORIZON-HF Investigators) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Badanie HORIZON-HF to randomizowane badanie, którego celem była ocena działania istaroksimu – nowego leku o działaniu inotropowym i lusitropowym dodatnim (poprawiającym funkcję rozkurczową), podawanego dożylnie chorym hospitalizowanym z powodu niewydolności serca. 120 pacjentów hospitalizowanych z powodu niewydolności serca, z obniżoną funkcją skurczową lewej komory losowo przydzielono do grup przyjmujących istaroksim w trzech różnych dawkach (w ciągłym 6-godzinnym wlewie dożylnym) lub do grupy placebo. U wszystkich w ciągu 48 godzin od przyjęcia cewnikowano tętnicę płucną i wykonywano pomiary hemodynamiczne. Stwierdzono, że wszystkie stosowane dawki istaroksimu istotnie statystycznie obniżały ciśnienie zaklinowania w kapilarach płucnych (PCWP). Istaroksim zmniejszał częstość serca, podwyższał skurczowe ciśnienie tętnicze. Wskaźnik sercowy oraz objętość końcoworozkurczowa lewej komory zmniejszały się tylko przy najwyższej stosowanej dawce leku (1,5 μg/kg/min). Autorzy wnioskują, że wśród pacjentów hospitalizowanych z powodu niewydolności serca istaroksim poprawia PCWP i prawdopodobnie funkcję rozkurczową, jak również podwyższa skurczowe ciśnienie tętnicze i zwalnia częstość serca. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska PROTECT (Effects of Rolofylline, a New Adenosine A1 Receptor Antagonist, on Symptoms, Renal Function, and Outcomes in Patients With Acute Heart Failure) J. Card. Fail. 2008 Oct; 14(8): 631-40. The PROTECT pilot study: a randomized, placebo-controlled, dose-finding study of the adenosine A1 receptor antagonist rolofylline in patients with acute heart failure and renal impairment Cotter G., Dittrich H.C., Weatherley B.D., Bloomfield D.M., O’Connor C.M., Metra M., Massie B.M. (Protect Steering Committee, Investigators, and Coordinators) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Badanie PROTECT to pilotażowe randomizowane badanie z kontrolą placebo, którego celem jest ustalenie skuteczności i dawkowania rolofiliny, czyli selektywnego antagonisty receptora A1 dla adenozyny (wzmaga diurezę przez hamowanie reabsorpcji sodu w bliższej cewce nefronu) u pacjentów z ostrą niewydolnością serca i upośledzeniem funkcji nerek. Analiza zebranych danych wykazała, że rolofilina może zapobiegać upośledzeniu funkcji nerek u chorych z ostrą niewydolnością serca i korzystnie wpływać na objawy kliniczne oraz rokowanie w ciągu 60 dni. Główny program PROTECT jest kontynuowany. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 35 36 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska BEAUTIFUL (morBidity-mortality EvAlUaTion of the If inhibitor ivabradine in patients with coronary disease and left-ventricULar dysfunction) Lancet 2008 Sep 6; 372(9641): 807-16. Ivabradine for patients with stable coronary artery disease and left-ventricular systolic dysfunction (BEAUTIFUL): a randomised, double-blind, placebo-controlled trial Fox K., Ford I., Steg P.G., Tendera M., Ferrari R. (BEAUTIFUL Investigators) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Badanie BEAUTIFUL to randomizowane badanie prowadzone metodą podwójnie ślepej próby, z kontrolą placebo, w którym oceniano, czy zmniejszenie częstości serca po zastosowaniu iwabradyny obniża śmiertelność sercowo-naczyniową i chorobowość u pacjentów z chorobą wieńcową i dysfunkcją skurczową lewej komory (frakcja wyrzutowa <40%). Na pierwszorzędowy złożony punkt końcowy składały się: zgon sercowo-naczyniowy, hospitalizacja z powodu zawału serca, wystąpienie lub zaostrzenie niewydolności serca. Zmniejszenie częstości rytmu serca za pomocą iwabradyny nie przynosiło korzyści „sercowych” w całej badanej grupie pacjentów ze stabilną dławicą piersiową i upośledzoną funkcją skurczową. Stwierdzono jedynie zmniejszenie częstości występowania incydentów wieńcowych (zawały serca, rewaskularyzacje wieńcowe) w podgrupie pacjentów z czynnością serca ≥70/min. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska I-PRESERVE (Irbesartan in heart failure with Preserved systolic function) N. Engl. J Med. 2008 Dec 4; 359(23): 2456-67. Irbesartan in Patients with Heart Failure and Preserved Ejection Fraction Massie B.M., Carson P.E., McMurray J.J., Komajda M., McKelvie R., Zile M.R., Anderson S., Donovan M., Iverson E., Staiger C., Ptaszynska A. (the I-PRESERVE Investigators) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Badanie I-PRESERVE to randomizowane wieloośrodkowe badanie kliniczne prowadzone metodą podwójnie ślepej próby, którego celem była ocena skuteczności irbesartanu u pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca (NYHA II–IV), z frakcją wyrzutową lewej komory przynajmniej 45%. Uczestników przydzielano losowo do przyjmowania irbesartanu w dawce 300 mg/dobę lub przyjmowania placebo. Pierwszorzędowy złożony punkt końcowy obejmował zgony i hospitalizacje z przyczyn sercowo-naczyniowych. Nie stwierdzono różnic w częstości występowania tych zdarzeń w badanych grupach. Irbesartan nie poprawiał rokowania u pacjentów z niewydolnością serca z zachowaną frakcją wyrzutową. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 37 38 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska JPAD (Japanese Primary Prevention of Atherosclerosis With Aspirin for Diabetes) JAMA 2008 Nov 12; 300(18): 2134-41. Low-dose aspirin for primary prevention of atherosclerotic events in patients with type 2 diabetes: a randomized controlled trial Ogawa H., Nakayama M., Morimoto T., Uemura S., Kanauchi M., Doi N., Jinnouchi H., Sugiyama S., Saito Y. (Japanese Primary Prevention of Atherosclerosis With Aspirin for Diabetes [JPAD] Trial Investigators) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Badanie JPAD to wieloośrodkowe, prospektywne, otwarte, randomizowane badanie, którego celem była ocena skuteczności małej dawki kwasu acetylosalicylowego w prewencji pierwotnej powikłań sercowo-naczyniowych u chorych na cukrzycę typu 2. W badaniu uczestniczyło 2539 pacjentów z cukrzycą typu 2 bez rozpoznanej choroby na podłożu miażdżycy. 1262 spośród nich przydzielono losowo do grupy przyjmującej 81–100 mg kwasu acetylosalicylowego na dobę, a 1277 do grupy, która nie przyjmowała leku. Mediana czasu obserwacji wyniosła 4,37 roku. Uczestników oceniano pod kątem występowania incydentów naczyniowych. Analiza zebranych danych pozwoliła na wyciągnięcie wniosku, że kwas acetylosalicylowy stosowany w małej dawce w prewencji pierwotnej u chorych na cukrzycę nie zmniejszał ryzyka wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych. Badanie miało kilka istotnych ograniczeń, dlatego potrzebne są kolejne prospektywne badania dotyczące tej tematyki. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska RELOAD (Reload With Clopidogrel Before Coronary Angioplasty in Subjects Treated Long Term With Dual Antiplatelet Therapy) Circulation 2008 Sep 16; 118(12): 1225-33. Dose effect of clopidogrel reloading in patients already on 75-mg maintenance dose: the Reload with Clopidogrel Before Coronary Angioplasty in Subjects Treated Long Term with Dual Antiplatelet Therapy (RELOAD) study Collet J.P., Silvain J., Landivier A., Tanguy M.L., Cayla G., Bellemain A., Vignolles N., Gallier S., Beygui F., Pena A., Montalescot G. Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Dane dotyczące dawki nasycającej klopidogrelu u chorych z ostrym zespołem wieńcowym pochodzą głównie z badań nad pacjentami dotychczas nieprzyjmującymi klopidogrelu. Celem badania RELOAD była ocena wpływu trzech różnych strategii podawania dawki nasycającej 900 mg klopidogrelu na agregację płytek u pacjentów już leczonych dawką podtrzymującą tego leku (75 mg na dobę) przez przynajmniej 7 dni i kierowanych na angioplastykę tętnic wieńcowych. W badaniu uczestniczyło 166 pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym lub stabilną dławicą piersiową. Pacjentów przyjmujących 75 mg klopidogrelu przydzielano do grupy otrzymującej pierwszą dawkę nasycającą klopidogrelu w wysokości 300 mg, 600 mg lub 900 mg i 4 godziny później drugą dawkę nasycającą, odpowiednio 600 mg, 300 mg i 0 mg tak, aby we wszystkich grupach uzyskać pełną dawkę nasycającą wynoszącą 900 mg. U wszystkich badanych oceniano agregację płytek, wykorzystując wskaźnik IRPA (inhibition of residual platelet aggregation, zahamowanie rezydualnej agregacji płytek) wyjściowo, 4 godziny po wstępnej dawce, a przed podaniem drugiej dawki, oraz po 24 godzinach. Stwierdzono, że im większa pierwsza dawka nasycająca klopidogrelu, tym większe zahamowanie agregacji płytek w czwartej godzinie (z istotną statystycznie różnicą między pierwszą dawką nasycającą 600 mg i 900 mg oraz między 300 mg i 900 mg). Wartość IRPA w 24. godzinie (kiedy wszyscy pacjenci otrzymali już 900 mg) nie różniła się między grupami. Częstość występowania suboptymalnej odpowiedzi na leczenie wyniosła odpowiednio 23,6%, 20,4% oraz 5,3% przy pierwszej dawce klopidogrelu odpowiednio 300 mg, 600 mg i 900 mg (p=0,02). Autorzy wnioskują, że u pacjentów leczonych klopidogrelem 75 mg/dobę zastosowanie nowej dawki nasycającej w wysokości 900 mg korzystnie wpływa na agregację płytek (ocenianą przez IRPA) oraz istotnie bardziej zmniejsza częstość występowania niezadowalającej reakcji na klopidogrel niż podawanie dawki 300 czy 600 mg. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 39 40 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska REVERSE (REsynchronization reVErses Remodeling in Systolic Left vEntricular dysfunction) J. Am. Coll. Cardiol. 2008 Dec 2; 52(23): 1834-43. Randomized trial of cardiac resynchronization in mildly symptomatic heart failure patients and in asymptomatic patients with left ventricular dysfunction and previous heart failure symptoms Linde C., Abraham W.T., Gold M.R., St John Sutton M., Ghio S., Daubert C. (REVERSE [REsynchronization reVErses Remodeling in Systolic left vEntricular dysfunction] Study Group) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Celem badania REVERSE była ocena terapii resynchronizującej (CRT) u pacjentów z łagodnymi objawami niewydolności serca (NYHA II) oraz w grupie bezobjawowych pacjentów z dysfunkcją lewej komory i wcześniej stwierdzanymi objawami niewydolności serca (czyli osoby w klasie czynnościowej NYHA I i stadium C wg American College of Cardiology/American Heart Association). W badaniu wzięło udział 610 pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca NYHA II lub NYHA I, z poszerzeniem zespołu QRS ≥120 ms oraz frakcją wyrzutową lewej komory ≤40%. Wszystkim wszczepiono stymulatory resynchronizujące (CRT) (z opcją kardiowertera-defibrylatora lub bez niej). Uczestników losowo przydzielono do opcji aktywnego CRT („włączony” układ resynchronizujący, n=419) lub do grupy kontrolnej (CRT-OFF, n=191) i obserwowano przez 12 miesięcy. Badanych oceniano pod kątem klinicznym oraz zmian parametrów echokardiograficznych. Analiza zebranych danych pozwoliła na wyciągnięcie wniosku, że terapia resynchronizująca w skojarzeniu z optymalnym leczeniem farmakologicznym (+/- defibrylator) zmniejsza ryzyko hospitalizacji z powodu niewydolności serca oraz poprawia funkcję lewej komory u pacjentów z niewydolnością serca NYHA II i NYHA I (stadium C wg American College of Cardiology/American Heart Association), a także z uprzednio występującymi objawami niewydolności serca. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 EBM – przegląd aktualnych publikacji Opracowanie: K. Sadkowska CONVERT (Continuous Versus Episodic Amiodarone Treatment for the Prevention of Permanent Atrial Fibrillation) JAMA 2008 Oct 15; 300(15): 1784-92. Continuous vs episodic prophylactic treatment with amiodarone for the prevention of atrial fibrillation: a randomized trial Ahmed S., Rienstra M., Crijns H.J., Links T.P., Wiesfeld A.C., Hillege H.L., Bosker H.A., Lok D.J., Van Veldhuisen D.J., Van Gelder I.C. (CONVERT Investigators) Opracowanie: lek. med. Katarzyna Sadkowska, e-mail: [email protected] Badanie CONVERT to randomizowane badanie kliniczne przeprowadzone wśród pacjentów kwalifikowanych do kardiowersji elektrycznej z powodu objawowego przetrwałego migotania przedsionków, mające na celu porównanie okresowego i przewlekłego (ciągłego) leczenia amiodaronem. W badaniu wzięło udział 209 pacjentów, którzy otrzymywali amiodaron przez miesiąc przed kardiowersją elektryczną. Zostali oni losowo przydzieleni do jednej z grup: otrzymującej okresowe albo przewlekłe leczenie amiodaronem. Okresowe leczenie amiodaronem zdefiniowano jako przyjmowanie leku przez miesiąc po kardiowersji i przerwanie jego przyjmowania po miesiącu utrzymywania się rytmu zatokowego (ponownie rozpoczynano podawanie amiodaronu, jeśli nawracało migotanie przedsionków). Po średnim okresie obserwacji 2,1 roku rytm zatokowy stwierdzano u 48% pacjentów otrzymujących okresowe leczenie amiodaronem i u 62% otrzymujących leczenie ciągłe (p=0,05). Zanotowano 85 (80%) nawrotów AF w grupie leczenia okresowego i 56 (54%) w grupie leczenia ciągłego (p <0,001). Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic w częstości występowania powikłań związanych z terapią amiodaronem między grupą leczenia okresowego a grupą leczenia ciągłego. Śmiertelność ogólna oraz częstość hospitalizacji sercowo-naczyniowych była wyższa w grupie przyjmujących amiodaron okresowo. W tym badaniu nie potwierdzono wyższości okresowego stosowania amiodaronu nad podawaniem go w sposób ciągły. Częstość nawrotów migotania przedsionków, ogólna śmiertelność oraz liczba hospitalizacji z przyczyn sercowo-naczyniowych były wyższe w grupie leczenia okresowego. Vol. 2/Nr 1(2)/2009 41 43 EBM HOTLINE Vol. 2/Nr 1(2)/2009 44 Badanie JUPITER – czy obniżać LDL-cholesterol poniżej 60 mg/dl u osób z „prawidłowym” lipidogramem, bez chorób sercowo-naczyniowych? K. J. Filipiak Badanie JUPITER – czy obniżać LDL-cholesterol poniżej 60 mg/dl u osób z „prawidłowym” lipidogramem, bez chorób sercowo-naczyniowych? JUPITER trial – should we decrease the LDL-cholesterol concentrations below 60 mg/dl in patients with “normal” lipid levels, without cardiovascular diseases? Prof. dr hab. n. med. Krzysztof J. Filipiak I Katedra i Klinika Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego STRESZCZENIE Badanie JUPITER, ogłoszone na ostatnim kongresie Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego, istotnie zmienia dotychczasowe poglądy na wskazania do stosowania statyn w szerokiej populacji w prewencji pierwotnej. Wydaje się, że należy te leki stosować także u zdrowych osób, z prawidłowym lipidogramem, ale z nieco podwyższonym stężeniem białka C-reaktywnego. Krótkie streszczenie badania wraz z opinią autorską na temat jego implikacji podano poniżej. SŁOWA KLUCZOWE LDL-cholesterol, prewencja pierwotna, badanie JUPITER ABSTRACT The JUPITER trial, recently announced during the American Heart Association Meeting, may essentially change the current opinions on statins’ indications in the broad population of people in the primary prevention. It seems, these drugs should also be given in the apparently healthy men and women, without established cardiovascular disorders, but with slightly elevated C-reactive protein levels. The short communication on this trial with the personal opinion of the author is given below. KEY WORDS LDL-cholesterol, primary prevention, JUPITER trial Vol. 2/Nr 1(2)/2009 45 WSPOMNIENIA ZJAZDOWE Vol. 2/Nr 1(2)/2009 46 Wspomnienia z kongresu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Monachium 2008 W. E. Krzyżanowski Wspomnienia z kongresu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Monachium 2008 Memoirs from ESC congress 2008 in Munich Dr n. med. Wojciech E. Krzyżanowski Oddział Kardiologiczny, Szpital Powiatowy im. Marii Skłodowskiej-Curie, Ostrów Mazowiecka SŁOWA KLUCZOWE kongres ESC 2008, doniesienia KEY WORDS ESC congress 2008, news Vol. 2/Nr 1(2)/2009