Regionalny System Koordynacji Rynku Pracy

Determinanty sytuacji na rynku
pracy w województwie mazowieckim
dr Halina Sobocka-Szczapa
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
Stopa bezrobocia w województwie
mazowieckim w latach 2005 - 2006 (w %)
20,0
18,0
18,0
18,0
17,8
17,2
16,5
15,0
15,9
14,8
14,6
14,3
14,2
14,0
14,0
14,0
13,8
12,0
13,4
13,0
12,7
15,7
15,5
15,2
14,1
14,0
13,9
12,5
12,4
12,2
14,9
14,8
13,7
13,7
13,8
11,9
11,8
11,9
10,0
8,0
6,0
4,0
2,0
2006
Polska - 2006
k
en
i
Pa
żd
zi
W
rz
es
ie
ń
Si
er
pi
eń
Li
pi
ec
Cz
er
wi
ec
M
aj
iec
ień
Kw
M
ar
ze
c
Lu
ty
St
yc
ze
ń
0,0
2005
14,9
Gr
ud
zie
ń
15,0
Li
sto
pa
d
16,0
Podstawowa cecha
charakterystyczna rynku pracy
duże terytorialne zróżnicowanie stopy
bezrobocia.
Im dalsza jest odległość od ośrodka
metropolitalnego, tym wskaźniki są
wyższe.
Terytorialne zróżnicowanie
stóp bezrobocia
•
•
•
•
•
•
Najwyższą stopą bezrobocia wyróżniały się
powiaty:
szydłowiecki (39,8%),
radomski (34,2%),
płocki (29,0%).
Najniższą stopę bezrobocia odnotowano w:
mieście stołecznym Warszawie (5,6%),
powiecie grójeckim (9,0%),
powiecie piaseczyńskim (9,4%).
Oferty pracy
• W województwie mazowieckim w 2006 r. do powiatowych
urzędów pracy napłynęło prawie 109 tys. ofert pracy. W
porównaniu do 2005 r. ich liczba zwiększyła się o 29% (o 24,5
tys.). Wzrost ten był o ponad 20 pkt. proc. wyższy w
porównaniu do 2004 r.
• Z sektora publicznego pochodziła zaledwie co czwarta oferta
pracy. Ich liczba w porównaniu do 2005 r. uległa wprawdzie
zwiększeniu, ale ich udział w ogólnej liczbie ofert pracy zmalał
(o 1,5 pkt. proc.).
• 39% wszystkich ofert stanowiły te, które miały charakter
subsydiowany, chociaż ich udział zmniejszył się o 8 pkt. proc.
w porównaniu do 2005 r.
• Zmniejszył się również udział ofert skierowanych do
niepełnosprawnych (o 1,3 pkt. proc.)
Struktura ofert pracy
46,7
50
44,4
45
39,0
40
35
26,5
30
25,2
23,7
25
20
15
10
4,3
3,7
2,4
5
0
Oferty pracy z sektora publicznego
Oferty pracy dla niepełnosprawnych
2004
2005
2006
Oferty pracy subsydiowanej
Pośrednictwo pracy
• Od początku 2006 r. zatrudnienie za
pośrednictwem urzędów pracy uzyskało 89
841 bezrobotnych, to znaczy o 25% więcej w
porównaniu do 2005 r.
• Efektywność wykorzystania pozyskanych
miejsc pracy w 2006 r. zmniejszyła się o
3,3 pkt. proc. i wyniosła 83,2%.
• Ponadto w 2006 r. utworzono 39165
nowych miejsc pracy.
Możliwość uzyskania oferty
pracy
• O ile w 2004 r. na 1 ofertę pracy przypadało
ponad 4 bezrobotnych, o tyle w 2005 r. –
było ich już mniej niż czterech, a w 2006 r.
– mniej niż trzech.
• Głównie na sytuacji tej ważyła możliwość
tworzenia miejsc pracy subsydiowanej, co
oznacza, że skłonność pracodawców do
tworzenia miejsc pracy bez udziału
publicznych instytucji rynku pracy jest na
badanym obszarze znikoma.
Wnioski
•
•
•
•
•
•
Sytuację na rynku pracy w województwie mazowieckim
można ocenić, jako lepszą w porównaniu do innych
województw.
Obserwować można na nim jednak zjawiska, które
świadczą o występowaniu problemów, których
rozwiązanie może nie być łatwe. Należą do nich:
znaczne zróżnicowanie przestrzenne sytuacji na
lokalnych rynkach pracy,
bezrobocie długotrwałe,
dominacja w bezrobociu mieszkańców miast,
niewielka liczba ofert pracy dla niepełnosprawnych,
duży odsetek kobiet wśród bezrobotnych,
generalnie brak ofert pracy dla grup zwiększonego
ryzyka.
Cel nadrzędny Strategii
wzrost konkurencyjności
gospodarki i równoważenia
rozwoju społeczno –
gospodarczego w regionie, jako
podstawy poprawy jakości życia
mieszkańców
Cele strategiczne
• budowa społeczeństwa informacyjnego
i poprawa jakości życia mieszkańców
województwa,
• zwiększanie konkurencyjności regionu
w układzie międzynarodowym oraz
• poprawa spójności społecznej,
gospodarczej i przestrzennej regionu w
warunkach zrównoważonego rozwoju.
Scenariusze rozwoju
województwa mazowieckiego
• realistyczny („Spójne Mazowsze”), opracowany w
oparciu o aktualną wiedzę na temat uwarunkowań
procesów rozwojowych, który stanowi realistyczną, a
jednocześnie najbardziej pożądaną wizję przyszłości,
• pesymistyczny („Przegrane Mazowsze”), opracowany
jako prognoza ostrzegawcza, będąca wynikiem
zaistnienia niekorzystnych warunków,
uniemożliwiających lub utrudniających realizację
zamierzonych celów oraz
• optymistyczny („Triumfujące Mazowsze”),
opracowany w celu zwiększenia dążeń do większego
zaangażowania na rzecz intensywnych przeobrażeń
województwa.
Identyfikacja determinant
rozwoju województwa
•
•
•
•
•
w ramach uwarunkowań zewnętrznych:
globalizacja gospodarki światowej, umożliwiająca
swobodny przepływ kapitału, dóbr, osób, informacji
oraz usług,
procesy integracyjne, umożliwiające otwarcie regionu i
udział w rozwiązywaniu problemów globalnych,
korzystna dla Polski sytuacja geopolityczna i
gospodarcza, dająca dodatkowe impulsy rozwojowe dla
Mazowsza,
europejska polityka spójności (społeczna, gospodarcza,
przestrzenna) sprzyjająca eliminacji dysproporcji oraz
oparta o zasadę solidarności i zasadę programowania,
realizacja polityk sektorowych Unii Europejskiej
wpływająca korzystnie na aktywizację regionu i
przebiegające procesy społeczno-gospodarcze,
Identyfikacja determinant
rozwoju województwa (c.d.)
• wyzwania innowacyjności i konkurencyjności, o coraz
większym znaczeniu w polityce Unii Europejskiej
wytyczające kierunki jej rozwoju,
• pozytywne oddziaływanie przestrzeni europejskiej na
rozwój gospodarki opartej na wiedzy i kreowanie
społeczeństwa informacyjnego,
• korzystne warunki do realizacji inwestycji w zakresie
systemu transportowego w ustanowionych europejskich
korytarzach transportowych – TEN,
• korzystne warunki dla rozwoju zrównoważonego poprzez
tworzenie obszarów ekologicznych sieci Natura 2000,
• wprowadzanie programów rolno-środowiskowych oraz
korzystny dla Polski podział środków unijnych oraz pełne i
celowe ich wykorzystanie w ramach funduszy
strukturalnych
Identyfikacja determinant
rozwoju województwa (c.d.)
•
•
•
•
•
•
w ramach uwarunkowań wewnętrznych:
utrzymanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego
kraju,
stabilna polityka gospodarcza, której celem jest
tworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości,
rozwój nowoczesnych sektorów gospodarki i alokacja
inwestycji zagranicznych,
polityka monetarna gwarantująca dopływ kapitału, a
jednocześnie zapewniająca opłacalność eksportu, rozwój
nowoczesnego, konkurencyjnego rolnictwa,
wspieranie budownictwa mieszkaniowego,
decentralizacja finansów publicznych, dająca większe
możliwości realizacji bieżących i perspektywicznych
potrzeb społecznych przez jednostki samorządu
terytorialnego,
Identyfikacja determinant
rozwoju województwa (c.d.)
• pozytywne rezultaty reform ubezpieczeń społecznych,
zdrowotnych i oświaty oraz finansów publicznych,
• dynamiczny rozwój współpracy międzynarodowej Polski,
• dostosowanie sieci transportowej oraz pozostałej infrastruktury
technicznej do europejskiego i krajowego układu przestrzennego
oraz standardów technicznych,
• rozwój warszawskiego węzła komunikacyjnego, w tym budowa
nowego lotniska międzynarodowego, zwiększający dostępność
regionu i metropolii w wymiarze międzynarodowym, krajowym i
regionalnym,
• proinnowacyjna polityka państwa, polegająca między innymi na
wzroście nakładów na oświatę i działalność ośrodków naukoworozwojowych, wprowadzaniu nowych technologii informacyjnych,
umiejscowieniu w Warszawie instytucji o znaczeniu europejskim,
• wdrożenie polityki ludnościowej co ograniczy proces starzenia się
ludności, rozwój społeczeństwa obywatelskiego (wdrażanie
standardów europejskich).
Determinanty zmian sytuacji
na lokalnych rynkach pracy
•
•
•
•
•
•
•
Dla regionalnego rynku pracy szczególnie ważne są te
uwarunkowania, które pozwolą na:
absorbowanie nadwyżek zasobów pracy w rolnictwie,
promowanie przedsiębiorczości,
rozwój transportu i pozostałej infrastruktury,
wykorzystanie walorów przyrodniczo – krajobrazowych
oraz turystycznych regionu,
kreowanie społeczeństwa informacyjnego i opartego na
wiedzy
ukierunkowanie działań na wspomaganie mobilności
przestrzennej i zawodowej mieszkańców,
działania mające na celu zwiększanie znaczenia ośrodka
metropolitalnego w połączeniu z aktywizacją obszarów
pozametropolitalnych i ośrodków subregionalnych.
Kierunki zmian popytu na
pracę
•
•
•
•
•
•
•
•
Zwiększenie popytu na pracę powinno wystąpić w
obszarach:
informatyki, telekomunikacji, Internetu i technologii
informacyjnych,
biotechnologii i jej zastosowań,
ochrony środowiska,
obsługi procesów integracji regionalnej,
nowoczesnych operacji finansowych oraz elektronicznej
bankowości i handlu elektronicznego,
ochrony zdrowia, kształtowania postaw zdrowotnych,
domowej opieki zdrowotnej nad ludźmi starymi,
informacji, kultury popularnej i przemysłu
rozrywkowego oraz
edukacji.
Popyt na pracę a podaż pracy
•
•
•
•
•
•
W analizie zależności między wielkością łącznego
przyrostu popytu ma poszczególne kategorie zawodów
do 2010 r. zauważa się, że dość wysokiemu przyrostowi
zapotrzebowania na wybrane kategorie zawodów
towarzyszy duża skala bezrobocia w okresie
początkowym. Dotyczy to następujących kategorii
zawodów:
sprzedawcy i demonstratorzy w handlu,
robotnicy budowlani stanu surowego i robót
wykończeniowych,
technicy,
pracownicy usług domowych i gastronomicznych,
pracownicy do spraw finansowych i statystycznych oraz
pielęgniarki i położne.
Przyczyny
• niższy udział tych kategorii w ogólnej liczbie pracowników
w Polsce w porównaniu do krajów Unii Europejskiej,
• słabszy dotychczasowy rozwój dziedzin, które absorbują
zasoby pracy w prezentowanych kategoriach,
• ograniczenie możliwości zatrudnienia w wybranych
kategoriach poza granicami kraju,
• złożony skład wybranej kategorii zawodu,
• wzrost stopy życiowej (dochodów) zwiększające
zapotrzebowanie na określonego rodzaju usługi,
• brak umiejętności odpowiadających pracodawcom,
• wysokie miejsce danej kategorii zawodowej w krajach
zachodnich, a także
• procesy starzenia się społeczeństwa i silne tendencje do
wydłużania okresu trwania życia.
Popyt na pracę do 2010 r.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zmniejszenie zapotrzebowania na pracę:
robotników obróbki skóry (spadek zapotrzebowanie o
50%),
rolników upraw polowych i produkcji zwierzęcej (o 40%),
rolników produkcji roślinnej i ogrodnicy (o 39%),
rolników, rybaków pracujących na własne potrzeby (o
24%),
ślusarzy i pokrewnych (o 17%),
operatorów maszyn poligraficznych i papierniczo –
przetwórczych (o 15%),
robotników pomocniczych transportu (o 15%),
robotników przy pracach prostych w przemyśle
przetwórczym (o 14%),
stolarzy meblowych (o 5%).
Popyt na pracę do 2010 r.
(c.d.)
•
•
•
•
Ze szczególnie trudną sytuacją możemy
mieć do czynienia w następujących
kategoriach zawodów i specjalności:
robotnicy produkcji wyrobów
włókienniczych,
robotnicy przy pracach prostych w
przemyśle przetwórczym,
pomoce domowe, sprzątaczki i praczki oraz
ślusarze i pokrewni.
Mocne strony
•
•
•
•
koncentracja działalności gospodarczej,
najwyższy poziom rozwoju regionu w kraju
zróżnicowanie działalności gospodarczej,
znaczna liczba podmiotów prowadzonych
przez osoby fizyczne,
• dodatnie saldo migracji, przyczyniające się
do zwiększenia możliwości zapełnienia
wolnych miejsc pracy oraz dopasowania
podaży pracy do popytu na pracę
Mocne strony (c.d.)
• niska stopa bezrobocia,
• wysoki potencjał naukowy i badawczorozwojowy zlokalizowany głównie w
Warszawie i duży w ośrodkach
subregionalnych
• najwyższe w kraju nakłady na działalność
B+R
• rezerwy terenu dla inwestycji oraz
relatywnie niskie koszty działalności
gospodarczej poza obszarem
metropolitalnym Warszawy
Mocne strony (c.d.)
• duży stopień nasycenia sfery gospodarczej i
społecznej nowymi technologiami
informatycznymi.
• relatywnie niższy udział kobiet wśród osób
poszukujących pracy,
• niski udział młodzieży poszukującej pracy,
• wyższe od przeciętnych wynagrodzenia,
• wysoki poziom wykształcenia ludności,
• duża aktywność i przedsiębiorczość
mieszkańców,
Mocne strony (c.d.)
• duże zasoby siły roboczej o zróżnicowanych
kwalifikacjach,
• rosnąca otwartość społeczności wiejskiej na
wykorzystywanie nowoczesnych
instrumentów finansowych i ośrodków
aktywizacji,
• położenie województwa w ciągach
europejskich korytarzy transportowych z
węzłem w Warszawie,
Słabe strony
• struktura ludności według wieku, świadcząca o
starzeniu się społeczeństwa,
• dodatnie saldo migracji, wpływające na możliwość
„wypychania” z rynku pracy kadr
wysokokwalifikowanych oraz o niskich
kwalifikacjach (zatrudnianie w szarej strefie)
• niski przyrost naturalny,
• relatywnie wysoki udział długotrwale bezrobotnych
w ogólnej populacji poszukujących pracy,
• oprawiająca się struktura obszarowa gospodarstw
rolnych,
Słabe strony (c.d.)
• dysproporcje potencjału i poziomu rozwoju
gospodarczego, poziomu i warunków życia ludności
oraz dynamiki procesów transformacji występujące pomiędzy aglomeracją warszawską a
pozostałym obszarem województwa, zwłaszcza
obszarami wiejskimi,
• pogłębiająca się polaryzacja społecznogospodarcza,
• niski stopień rozwoju instytucji otoczenia biznesu
na obszarach pozametropolitalnych, który może
być zagrożeniem dla promowania postaw
przedsiębiorczych,
Słabe strony (c.d.)
• wysokie bezrobocie strukturalne,
zwłaszcza na terenach wiejskich,
• wysoki stopień zatrudnienia w
rolnictwie,
• przeludnienie agrarne wsi – zbyt duża
liczba ludności utrzymującej się z
rolnictwa,
• znaczne dysproporcje przestrzenne
dochodów,
Szanse
• większe szanse na znalezienie poza granicami
kraju,
• większy dostęp do informacji o możliwościach
zatrudnienia,
• możliwość wykorzystania funduszy strukturalnych
w celu ograniczenia dysproporcji na lokalnym
rynku pracy,
• rozwój funkcji metropolitalnych, wpływających na
zwiększenie zatrudnialności zasobów pracy,
• największy rynek pracy w Polsce,
• atrakcyjność turystyczna obszaru,
• planowana realizacja inwestycji
infrastrukturalnych, zwłaszcza transportowych,
Szanse (c.d.)
• uzyskanie środków z funduszy Unii Europejskiej na
rzecz rozwoju regionu, przede wszystkim w zakresie
zasobów ludzkich,
• wykorzystanie dużego potencjału naukowo –
badawczego regionu,
• intensyfikacja współpracy gospodarczej regionu, jako
ośrodka kontaktów wschód-zachód,
• wspieranie inicjatyw gospodarczych,
• promocja walorów turystycznych i kulturowych
Mazowsza oraz produktów regionalnych, m. in. poprzez
regionalną i lokalne organizacje turystyczne oraz
współpracę międzynarodową,
• rozwój turystyki i agroturystyki, jako alternatywnych
form zatrudnienia
Zagrożenia
• w związku z uwzględnieniem w polityce rynku pracy
zasady swobodnego przepływu osób możliwość
zwiększenia zatrudnienia „na czarno” cudzoziemców,
przede wszystkim o niskich kwalifikacjach oraz
zatrudnianie pracowników o wysokich kwalifikacjach
przyjeżdżających z zagranicy,
• niedocenianie niskich kwalifikacji w procesach rozwoju
gospodarczego miasta,
• niestabilna sytuacja polityczna w kraju,
• niespójne przepisy prawa pracy,
• zmieniające się często zapisy ustawowe,
• wysokie koszty legalnego zatrudnienia,
• bezzatrudnieniowy wzrost gospodarczy,
Zagrożenia (c.d.)
• restrukturyzacja gospodarki, zamykanie
przedsiębiorstw,
• opóźnienia w realizacji zadań, wynikających z
narodowej i regionalnej strategii zatrudnienia,
• brak promocji działań przedsiębiorczych,
• przekształcenia sposobu finansowania i urynkowienie
niektórych dziedzin działalności gospodarczej,
dotychczas dofinansowywanych
• brak rozbudowanego systemu partnerstwa i współpracy
między samorządem lokalnym i wojewódzkim, a
organizacjami przedsiębiorców i organizacjami
pozarządowymi,
• brak przeciwdziałania odpływowi wykwalifikowanej siły
roboczej (zwłaszcza kadry medycznej)
Dziękuję za uwagę!