kulisy realizacji technicznej koncertu

kulisy realizacji technicznej koncertu

WYDARZENIA
kulisy realizacji technicznej koncertu
11 listopada cały kraj hucznie obchodził 90. rocznicę odzyskania
niepodległości. Ulice polskich miast przystrojone zostały białoczerwonymi barwami, zorganizowano liczne pochody, a także
nietuzinkowe koncerty. Niewątpliwie, jednym z najciekawszych,
był koncert szwedzkiej grupy heavy-metalowej Sabaton, który odbył
się w hali na terenach Stoczni Gdańskiej. W naszym kraju, zespół
zaskarbił sobie popularność głównie za sprawą utworu „40to1”,
stanowiącego hołd dla polskich żołnierzy, odpierających w bitwie pod
Wizną wielokrotnie przeważające wojska nazistowskie. Występ głównej
gwiazdy poprzedzony został koncertem grupy Proletaryat, która w tym
roku obchodzi swój okrągły jubileusz 20-lecia działalności.
kontrowersyjnych gestów (nie spożyto w trakcie
koncertu żadnego futrzatego czworonoga).
Nagłośnienie
frontowe i strefy
Jak to zwykle w tego typu sytuacjach bywa, pierwsze
ustalenia dotyczące sprzętu odbyły się drogą mailową. Po analizie ridera, który zawierał szczegółowe
informacje na temat konfiguracji sceny, zagadnień
stricte technicznych oraz cateringu, przyszedł czas
na doprecyzowanie nie do końca jasnych kwestii.
Z uwagi na trudne warunki akustyczne w postoczniowej hali, akustyk zespołu zażyczył sobie systemu liniowego. Bez zastrzeżeń zgodził się na system
Nexo GEO D (6 modułów na stronę), który wyna-
Organizatorem eventu było Europejskie Centrum
wyjątków. Stało się tak nie tylko za sprawą tematyki
jęliśmy od firmy A&R P.H.U. Rafał Czech. Napęd
Solidarności, z ramienia którego organizacją tech-
utworów, którą można określić jako militarną z wy-
systemu stanowiły dedykowane końcówki Camco
niczną wydarzenia zajął się Tomasz Marek. Piszące-
dźwiękiem antywojennym, ale przede wszystkim
Vortex 6, zaś kardioidalne subbasy CD18 (po 4 szt.
mu te słowa również dane było partycypować w or-
walorów muzycznych. Szwedzka grupa wprawdzie
na stronę) zasilane były ze wzmacniaczy Powersoft
ganizacji koncertu od strony dźwiękowej, stąd też
gra ciężko, lecz bardzo melodyjnie i selektywnie, zaś
K10. Całością nagłośnienia sterowały trzy proceso-
niniejszy tekst nie będzie miał charakteru typowej
ich aranżacje pełne są ciekawych „smaczków”, cze-
ry Nexo NX242 – po dwa na każdą stronę systemu
relacji. Postaram się za to przeprowadzić Czytelnika
go, w moim odczuciu, wielu kapelom metalowym
liniowego i osobny dla subbasów.
MiT przez proces przygotowań, przedstawiając rów-
brakuje. W żadnym wypadku nie można było mówić
Pomimo, iż system Nexo GEO D skutecznie pokrył
nież napotkane problemy. Na marginesie dodam, iż
o monotonii w czasie koncertu. Muzycy Sabatonu
niemal całą powierzchnię hali stoczniowej, wystą-
dotychczas nie zaliczałem się do fanów muzyki he-
w Gdańsku po raz kolejny udowodnili, że potrafią
piła konieczność zastosowania dogłośnień w kilku
avy-metalowej, jednak zespół Sabaton znalazł się na
stworzyć znakomity show, nawiązując genialny
miejscach. Użyte w tym celu zostały zestawy gło-
pierwszym miejscu mojej prywatnej listy chlubnych
wręcz kontakt z publicznością, bez uciekania się do
śnikowe w konfiguracji 2x 8’’+1’’ skonstruowane
44
MUZYKA I TECHNOLOGIA
GRUDZIEŃ 2008
www.muzyka-tech.pl
Sabaton
przez Tomasza Marka, z których dwa dogłaśniały
i ograniczniki. Z uwagi na przemysłowy charakter
obszar bezpośrednio przed sceną, dwa kolejne gra-
nagłaśnianej sali, poprowadzenie kabli nie stanowi-
ły po bokach, zaś dwa ostatnie ustawione zostały
ło żadnego problemu – wykorzystane zostały w tym
w miejscach, gdzie betonowe kolumny zasłaniały
celu kanały techniczne.
Frontowy system nagłośnienia
bazował na systemie Nexo GEO
D, którego podwieszono
po 6 modułów na stronę.
nagłośnienie frontowe. Napęd dla dogłośnień stanowiły lekkie końcówki QSC z serii PLX2, stero-
Sabaton w trasie
wane procesorem Behringer DCX2496, na którym
Zespół zrobił wszystkim niespodziankę na „dzień
skonfigurowane zostały odpowiednie opóźnienia
dobry”, przybywając w dniu poprzedzającym koncert, kiedy na miejscu odbywał się montaż. Chłopaki od kilku miesięcy byli w podróży, a Gdański
koncert miał stanowić zwieńczenie europejskiej
trasy. Zaciekawiło mnie, w jaki sposób zespół podróżuje po Europie. Jak się okazało, przez cały ten
czas ich domem był piętrowy autobus, z sypialnią
W dwóch rackach po obu stronach sceny
znajdowały się wzmacniacze od systemu
frontowego. Światło i dźwięk zasilane
były z osobnych gniazd trójfazowych
– na taki komfort pozwoliła instalacja
w postoczniowej hali.
urządzoną na górnym pokładzie. Sprzęt (backline,
Stanowisko FOH
instrumenty, rampa i inne „drobiazgi”) przewożono
Zespół przyjechał z własną konsolą cyfrową Roland
na przyczepce ciągniętej za autobusem. Przyznam,
VM7200, zastrzegając przy tym, aby dostarczono im
że jest to dość ciekawy sposób na integrację i za-
zapasowy analogowy stół, tak na wszelki wypadek.
oszczędzenie na hotelach, choć z tego co się dowie-
Również i w tym przypadku pomogła firma A&R,
działem, pokoje zostały wynajęte bodaj dla kierow-
dostarczając 40-kanałową konsoletę Soundcraft
cy autobusu i wokalisty zespołu. Warto dodać, że
MH2, wraz z zestawem peryferiów. Jak się okaza-
wśród ekipy technicznej zespołu obecna była rów-
ło po przyjeździe zespołu, „cyfra” uruchomiła się
nież jedna pani, która z zapałem nie ustępującym
bez problemu, zatem analogowy stół wykorzystany
męskiej części, nosiła, ustawiała i zwijała sprzęt.
został do realizacji koncertu zespołu Proletaryat.
Tak więc, drogie koleżanki, jeśli produkcja eventów
Sygnały ze sceny doprowadziliśmy do obu stołów
znajduje się w kręgu Waszych zainteresowań, warto
za pomocą niezależnych multicore’ów. Zgodnie
wziąć przykład!
z naszymi przypuszczeniami, realizator FOH ze-
R
E
K
L
A
M
A
GRUDZIEŃ 2008
MUZYKA I TECHNOLOGIA
45
WYDARZENIA
Sabaton
Ekipa techniczna obsługująca
koncert wnosi konsolę Soundcraft
MH2 na stanowisko FOH.
System monitorowy
magało to jednak przywiązania większej uwagi do
Na potrzeby zespołu Sabaton, skonfigurowanych
ustawienia monitorów, gdyż jest to niemal jedyna
zostało 5 torów monitorowych w następującym
droga (oprócz odbicia z audytorium), pozwalająca
układzie: 3 tory na froncie (po dwa odsłuchy JBL
gitarzystom słyszeć swoje instrumenty. Skoro już
SRX712M na każdy tor), czwarty na podeście kla-
o instrumentarium mowa – przedstawia się ono
wiszowca, piąty na podeście perkusisty. Tor szósty
o tyle ciekawie, iż w większości uwolnione zosta-
obsługiwał perkusistę zespołu Proletaryat, siódmy
ło od krępujących ruchy kabli. Zespół we własnym
zaś ustawiliśmy, dysponując zapasem monitorów
zakresie dostarczył sprawdzone w trasie rozwiąza-
i wzmacniaczy, przy konsolecie monitorowej. Do
nia. Każdą gitarę (łącznie z basową) wyposażono
tej roli wykorzystana została mała cyfrowa konsola
w system bezprzewodowy Sennheiser EW 500,
Yamaha 01V96 z oprogramowaniem w wersji VCM,
dzięki któremu muzycy mogli swobodnie poruszać
rozbudowana o dodatkowe 8 kanałów przy pomo-
się po scenie. Z podobnego systemu skorzystał
cy popularnego rozszerzenia Behringer ADA8000.
również wokalista. Jak już wspomniałem, brzmienie
Pozwoliło to przyjąć 20 sygnałów mikrofonowych
gitar elektrycznych kształtowane było przy pomocy
ze splittera, a dokładnie tyle potrzebował Sabaton.
procesorów POD XT, zaś gitarę basową podłączono
Ponieważ zwykle nie ma potrzeby monitorowania
przez preamp SansAmp PSA-1.
overheadów, w ich miejsce w konsoletę monitorową wpięte zostało zlecenie z FOH (do komunikacji
Klawisze i bębny
ze stanowiskiem monitorowym) oraz sygnał z mi-
Jednym z wymagań zawartych w riderze technicznym
krofonu talkback (komunikacja z zespołem). W tej
było dostarczenie podestów o wysokości 120 cm,
sytuacji, jedyną możliwością zapewnienia odsłuchu
ustawionych po obu stronach w głębi sceny. W dwu-
zespołowi Proletaryat było wykorzystanie 4 wysyłek
metrowej przerwie między podestami, technicy ze-
AUX z konsolety FOH. Sygnały z nich podłączone
społu ulokowali przywiezioną przez siebie spadzistą
zostały pod wejścia stereofoniczne Yamahy, i skie-
rampę. To właśnie po niej wbiegali na swoje stanowi-
rowane bezpośrednio do odpowiednich monitorów
ska klawiszowiec i perkusista. Nad montażem rampy
(AUXy 1-3 na przód sceny, AUX 4 do drum-filla
czuwał oświetleniowiec Sabatonu. Całość tworzyła
Proletaryatu).
efektowną kompozycję, zapewniając jednocześnie ze-
Na marginesie dodam, że input-lista dostarczona
społowi duży stopień powtarzalności scenografii.
przez zespół Sabaton nie była w 100% aktualna,
Klawiszowiec zespołu miał na swoim stanowisku dwa
co pociągnęło za sobą konieczność przepięcia oka-
moduły brzmieniowe: Roland XV3080 oraz Yamaha
blowania instrumentów, wstępnie przygotowanego
Motif. Oba podłączone zostały do splittera za po-
przez naszego technika scenicznego, Kubę Alkie-
średnictwem DI-boxów, jeden stereofonicznie, drugi
wicza. W tym miejscu chciałbym podkreślić, jak
– monofonicznie. W większości utworów, muzyk wy-
wiele zależy od sprawnego człowieka uwijającego
dobywał z modułów dźwięki za pośrednictwem stacjo-
się na scenie przy kablach i mikrofonach. Ta nie-
narnej klawiatury sterującej, choć pozwolił sobie też na
co zakulisowa funkcja, jakże często niedoceniana,
odrobinę szaleństwa, wybiegając ze swojego stanowi-
społu Sabaton miał już ustawione w konsolecie
odgrywa kluczową rolę w powodzeniu koncertu!
ska ze zawieszonym na pasku sterownikiem Roland
gotowe programy, które wykorzystał jako punkt
Przesympatyczni technicy Sabatonu żartobliwie
AX7. Rolę monitora odsłuchowego na stanowisku
wyjścia przy realizacji koncertu. Co ciekawe, zanim
zakomunikowali nam, że ich realizator często robi
klawiszowca spełniał pojedynczy JBL SRX712M, zaś
zespół zdążył zagrać próbę, ustawienia stołu zostały
przesortowania na input-liście, czym raczej nie za-
na czas jego wojaży po scenie, niezbędne okazało się
przetestowane przy pomocy nagranych wcześniej
skarbia sobie sympatii lokalnych ekip nagłośnienio-
zwiększenie głośności instrumentów klawiszowych
sygnałów z poszczególnych źródeł. Wszystkich sy-
wych. Na szczęście po przepince i kilku drobnych
w innych monitorach.
gnałów płynących ze sceny było łącznie 20 i tyleż
poprawkach, wszystkie sygnały były już na swoim
przelotów zorganizowaliśmy pomiędzy konsoletą
miejscu.
Na stanowisku monitorowym, oprócz splittera
i konsolety Yamaha 01V96, znalazły się tercjowe
korektory Ashly oraz wzmacniacze Powersoft.
Główny tor dla wokalisty posiadał korektor Sabine
z eliminatorem sprzężeń oraz końcówkę mocy Fidek.
Roland a splitterem. Do Soundcrafta MH2, którego
Proletaryat oraz konferansjerów, sygnały biegły
Podstawa brzmienia
w metalu - gitary
bezpośrednio ze sceny, bez splittera.
W riderze technicznym zespołu znajdował się za-
Pozwolę sobie w tym miejscu na małą dygresję na
pis mówiący, że gitarzyści mogą używać pieców,
temat konsolet cyfrowych. Pomimo, iż w swoim
bądź procesorów Line6 POD XT. Oczywiście lo-
wyposażeniu zawierają one zwykle wszystko co jest
kalna ekipa musiała być przygotowana na obie
niezbędne do realizacji koncertu (korekcja, dynami-
możliwości, zatem zapas niezbędnych statywów
kanały wykorzystane zostały na potrzeby zespołu
ka, efekty), powszechną praktyką jest stosowanie
i mikrofonów był w pogotowiu. Zespół zdecydował
zewnętrznych tercjowych korektorów graficznych.
się zagrać bez użycia pieców, być może ze względu
Często dzieje się tak nawet wówczas, gdy konsoleta
na niełatwe warunki akustyczne w Stoczni. Plusem
została w takowy wyposażona. Najwyraźniej więk-
takiego rozwiązania jest mniejszy hałas na scenie
szość realizatorów woli mieć kluczowe 31 suwaków
oraz znacznie mniejsze jej „zagracenie” - bądź co
„po palcem”, aby móc błyskawicznie zareagować
bądź, względy wizualne stanowią w przypadku ze-
w krytycznym momencie.
społu Sabaton istotny element całego show. Wy-
46
MUZYKA I TECHNOLOGIA
GRUDZIEŃ 2008
Na jednym z podestów w głębi sceny
ulokowano stanowisko klawiszowca.
Dzięki bezprzewodowej klawiaturze
MIDI, również i on miał okazję
oderwać się od wyznaczonego
mu miejsca i poszaleć po scenie.
www.muzyka-tech.pl
WYDARZENIA
Sabaton
Zestaw urządzeń oświetleniowych oraz sposób
ich podwieszenia na konstrukcji został ściśle
wyszczególniony w riderze zespołu Sabaton.
Oświetleniowiec zespołu Sabaton
programuje konsoletę GrandMA.
Jedynym muzykiem, jakiemu w zasadzie chyba nawet
ba dotyczyła głównie monitorów, gdyż na konsolecie
wych, nie tylko z uwagi na specyfikę dnia, w którym
nie wypadałoby proponować małego monitora z 12-ca-
przodowej większość ustawień była już wypracowana
się odbył (Święto Niepodległości). Pomysłodawcy
lowym głośnikiem, był oczywiście perkusista. Pod jego
na poprzednich koncertach. Nieco dłużej trwała pró-
koncertu, Jackowi Spychale, znakomicie udało się,
podest podstawiony został odsłuch złożony z subbasu
ba Proletaryatu, gdyż wszystkie ustawienia konsolety
poprzez trafny dobór wykonawców, podkreślić szcze-
(2x 15’’) oraz nadstawki firmy PAS (2x 15’’ + 2’’). Taki
analogowej i peryferiów należało od początku wypra-
gólny charakter tego dnia, serwując publiczności zna-
zestaw zapewnił dynamiczne brzmienie stopy, tomów,
cować na miejscu. Jednak, dzięki profesjonalnemu
komity show, bez zbędnego patosu.
innych instrumentów i wokalu(!) perkusisty na jego
podejściu muzyków oraz Rafała Czecha stojącego za
Jak wiadomo, pod szyldem z nazwą każdego zespołu,
stanowisku. Tak, to prawda – bębniarz również udzielał
konsoletą, również i ta próba przebiegła sprawnie.
znajdują się konkretni ludzie – nie tylko muzycy, ale
i pozostała część ekipy. O współpracy z obydwoma
się wokalnie, podobnie jak i każdy z pozostałych muzyków. Stojąc za konsoletą monitorową skorzystałem
Oświetlenie
zespołami mogę wyrazić się tylko w samych super-
z okazji podsłuchania śpiewanych kwestii – pomimo
Obsługa sprzętowa oświetlenia koncertu powierzo-
latywach. Z ich strony doświadczyliśmy pełnego
ciężkiego grania, wszystkie wykonywane były czysto,
na została firmie Setlight, której właścicielem jest
profesjonalizmu i zrozumienia, co pozwoliło sprawnie
tworząc wespół znakomitą harmonię.
współpracujący z MiT Przemysław Wrembel. Zarówno
przeprowadzić próby i pokonać napotkane trudności.
Omikrofonowanie perkusji tylko nieznacznie odbiegało
zestaw urządzeń, jak i kształt konstrukcji kratowej, zo-
Pomimo energicznej muzyki, mocno pogłosowej sali
od standardowego układu. Oprócz overheadów i hi-
stały wyszczególnione w riderze oświetleniowym ze-
i dużej mocy systemu frontowego, muzycy rozsądnie
hatu, podparcia dodatkowym mikrofonem pojemno-
społu Sabaton. Technicy z firmy Setlight oraz realizator
operowali głośnością na scenie. W żadnym ze wzmac-
ściowym wymagał ride-cymbal. Zespół Sabaton wozi
z zespołu Sabaton spędzili pracowitą noc, aby dopiąć
niaczy podczas koncertu nie zaświeciła się dioda Clip,
ze sobą własne mikrofony, co w połączeniu ze scena-
wszystkie szczegóły na przysłowiowy ostatni guzik.
a mimo to, komfort odsłuchu został zapewniony. Nieco
mi zapisanymi w pamięci cyfrowej konsolety zapewnia
Konstrukcja kratowa zbudowana została w oparciu
inaczej sytuacja wyglądała od frontu – tutaj dostarcze-
duży stopień powtarzalności brzmienia. Nie obyło się
o system Eurotruss FD34, którego użyto łącznie ok.
nie odpowiedniej ilości decybeli blisko dwutysięcznej
jednak bez niespodzianek. W czasie próby zawiódł
50 metrów. Dwie poprzeczki, na których zawieszo-
publiczności wymagała niemal pełnego wykorzystania
jeden przelot w 8-kanałowej podpycie, co udało się
no oświetlenie, wciągane były przy pomocy czterech
potencjału systemu Nexo GEO D. Nie zmienia to faktu,
szybko wyeliminować. Nieco więcej kłopotów spra-
wciągarek CM Prostar 250 kg. Do stworzenia świetl-
iż system ten dobrze wywiązał się z powierzonego mu
wił mikrofon od stopy, który odmówił posłuszeństwa
nego show wykorzystano zarówno tradycyjne reflek-
zadania, co w przypadku trudnej pod względem aku-
w czasie trwania koncertu. Przyznam, że mikrofon jest
tory (16 szt. PAR 64 i 18 szt. PAR 56), jak i urządzenia
stycznym hali CSG, wcale nie jest regułą.
ostatnią rzeczą, którą bym podejrzewał, zatem słysząc
inteligentne. Wśród tych ostatnich znalazło się po
Na zakończenie przytoczę słowa, które usłyszeliśmy od
niepokojące dźwięki, najpierw zacząłem szukać źródła
sześć ruchomych głowic Martina: MAC 250 Krypton
muzyków szwedzkiego zespołu: „We did a great show,
problemu w ustawieniach bramki. Po dostaniu sygna-
i MAC 550. Publiczość oślepiana była przez blindery
and everything worked out. Thank you!”. Pozostaje mi
łu ze stanowiska FOH, iż tam również wystąpił kłopot
4x 650DWE, z czego trzy posiadały układ kwadratu,
zatem życzyć naszym Czytelnikom, aby współpraca
z sygnałem, wymieniliśmy kabel. Gdy i to nie przynio-
a cztery – układ linii. Oczywiście, nie obyło się bez
z zespołami przy eventach, przebiegała i kończyła się
sło rezultatu, zespół zrobił krótką przerwę, podczas
urządzeń wspomagających, jak stroboskopy czy haze-
w równie miłej atmosferze.
której Kuba zmieniał mikrofon, zaś wokalista zespołu
ry. Całością sterowałą konsoleta MA Lighting - Grand-
zachwalał walory smakowe zapuszkowanego produk-
MA FullSize.
tu polskich browarów.
Podobnie jak miało to miejsce w przypadku nagło-
Więcej niespodzianek nie było, a to głównie dzięki
śnienia, również i tu, część sprzętu oświetleniowego
sprawnie przeprowadzonej próbie dźwiękowej. Zanim
dostarczył zespół. Oprócz małej kratownicy, na której
jednak odbyła się właściwa próba z muzykami, na sce-
rozpięty został materiał z logo zespołu, było to 6 szt.
nę weszli technicy zespołu, sprawdzając każdy instru-
blinderów 2x 650DWE, 4 szt. Sunstrip 4x oraz 6 szt.
ment z osobna, aby móc wstępnie ustawić proporcje
generatorów pionowego dymu Antari Z-1020.
w monitorach. Dzięki temu, próba z muzykami zespołu
sprowadziła się do nieznacznych korekt proporcji oraz
Podsumowanie
przegrania kilku utworów. Po kilkunastu minutach
Listopadowy koncert w CSG (Centrum Stocznia Gdań-
było już po wszystkim. Dodam w tym miejscu, że pró-
ska) bez wątpienia należał do wydarzeń nietuzinko-
48
MUZYKA I TECHNOLOGIA
GRUDZIEŃ 2008
Przemysław Waszkiewicz
Muzyka i Technologia
REALIZACJA
Organiaztor:
Europejskie Centrum
Solidarności
Oświetlenie: Setlight, Gdynia
Nagłośnienie: Tomasz Marek,
Przemysław Waszkiewicz
www.muzyka-tech.pl