docbiznes plan - Urząd Marszałkowski Województwa
download 
Reklamacja Transkrypt
biznes plan - Urząd Marszałkowski Województwa
BIZNES PLAN Branżowe Centrum Kompetencji dla branży spożywczej InnoCo Sp. z o.o. Grudzień 2010 Spis treści Wstęp ........................................................................................................................3 1. Strategia.................................................................................................................4 1.1. Misja ................................................................................................................4 1.2. Wizja................................................................................................................4 1.3. Cele .................................................................................................................4 2. Opis przedmiotu działalności naukowo-technologicznej BCK .............................................5 2.1 Działalność badawczo–rozwojowa związana z branżą spożywczą prowadzona w Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym.....................................................5 2.2. Obszar naukowo-technologiczny BCK ................................................................... 14 3. Analiza rynku......................................................................................................... 16 3.1. Atrakcyjność rynku ........................................................................................... 16 3.1.1. Profil rynku docelowego ............................................................................... 23 3.1.2. Mocne strony i szanse rynkowe ..................................................................... 27 3.1.3. Słabe strony i zagrożenia rynkowe................................................................. 28 3.1.4. Wyzwania stojące przed branżą spożywczą ..................................................... 29 3.2. Klienci ............................................................................................................ 30 3.3. Konkurencja .................................................................................................... 34 3.4. Kluczowe czynniki sukcesu BCK .......................................................................... 39 4. Obszary działalności BCK ......................................................................................... 41 4.1. Główne działania .............................................................................................. 41 5. Organizacja i zarządzanie ........................................................................................ 42 5.1. Kluczowe osoby (doświadczenie, kompetencje i umiejętności) .................................. 43 5.2. Liderzy i zespoły............................................................................................... 43 5.3. Plan działań na okres 2011-2013 ........................................................................ 47 5.3.1. Plan działań na rok 2011.............................................................................. 47 5.3.2. Plan działań na rok 2012.............................................................................. 54 5.3.3. Plan działań na rok 2013.............................................................................. 59 6. Projekcja finansowa ................................................................................................ 65 6.1. Główne źródła przychodów BCK .......................................................................... 65 6.2. Koszty działalności BCK ..................................................................................... 66 6.3. Potencjalne źródła finansowania działalności BCK ................................................... 66 7. Analiza SWOT ........................................................................................................ 69 2 Wstęp Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny wspólnie z innymi partnerami regionalnymi realizuje projekt „Transfer wiedzy w regionie poprzez rozwój sieci współpracy” w ramach Priorytetu VIII Regionalne kadry gospodarki, Działania 8.2 Transfer wiedzy, Poddziałanie 8.2.2 Regionalne strategie innowacji, Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego. Działania projektu polegają na utworzeniu oraz rozwijaniu sieci współpracy na poziomie regionalnym, pomiędzy dostawcami innowacji i technologii – uczelniami wyższymi, a ich odbiorcami – przedsiębiorstwami, w celu podniesienia poziomu innowacyjności i konkurencyjności regionu zachodniopomorskiego. W ramach projektu przewiduje się utworzenie Centrum Klasteringu oraz pięciu Branżowych Centrów Kompetencji (BCK). Połączenie w województwie zachodniopomorskim w 2009 roku dwóch uczelni wyższych i stworzenie nowej struktury organizacyjnej pod nazwą „Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie” otwarło nowe możliwości. Centrum Innowacji i Transferu Technologii Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technicznego będzie koordynatorem kilku branżowych centrów kompetencji (działających m.in. w branżach: chemicznej, drzewnomeblarskiej, spożywczej, IT oraz budowlanej), które stanowią interdyscyplinarne platformy naukowo-badawcze, skupiające się na rozwoju nowych rozwiązań wspólnie i dla przedsiębiorstw działających w woj. zachodniopomorskim, wspierając je tym samym w osiągnięciu i utrwaleniu konkurencyjnej pozycji na arenie krajowej i międzynarodowej. Dzięki połączeniu sił czołowych zespołów badawczych i ekspertów ze sfery nauki i gospodarki wokół kluczowych kompetencji w wąskich obszarach, centra te będą w ramach swojej dziedziny właściwym partnerem dla przedsiębiorstw oferującym im rozwiązania na poziomie najlepszych dostępnych technik. Docelowo Branżowe Centra Kompetencji działać będą w oparciu o programy strategiczne przygotowane i zarazem współfinansowane przez członków klastrów działających w woj. zachodniopomorskim. Dzięki temu przedsiębiorstwa zyskają na czasie, będą miały szybszy dostęp do rozwiązań dostosowanych do ich potrzeb i będą potrafiły bardziej efektywnie przekładać wiedzę na wartości rynkowe. W oparciu o elastyczne formy współpracy w różnych konfiguracjach, procesy od generowania pomysłów, poprzez przygotowanie prac badawczych, ich realizację a następnie testowanie i wdrożenie nowych rozwiązań, w przyszłości będą mogły przebiegać bardziej sprawnie. Niniejszy dokument przedstawia Biznes Plan funkcjonowania Branżowego Centrum Kompetencji dla branży spożywczej i został opracowany przez ekspertów InnoCo Sp. z o.o. w oparciu m.in. o Strategię rozwoju branży spożywczej – plan działań dla województwa zachodniopomorskiego (Eko Marketing, Bogdan Kępka 2010), Analizę stanu kompetencji zespołów badawczych z branży spożywczej dla województwa zachodniopomorskiego (Eko Marketing, Bogdan Kępka 2010), informacje pochodzące od menadżerów BCK oraz warsztat przeprowadzony z kluczowymi osobami (naukowcami) dotyczący Biznes Planu BCK. Celem opracowania niniejszego Biznes Planu jest przedstawienie możliwości uruchomienia i funkcjonowania Branżowego Centrum Kompetencji dla branży spożywczej na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym. W szczególności dokument ten zawiera m.in.: – przedstawienie perspektyw rozwoju oraz niezbędnych działań BCK w najbliższych 2 latach w oparciu o opracowane modele funkcjonowania BCK, plany działań BCK oraz analizę kompetencji zespołów badawczych w danej branży; – zaprezentowanie kluczowych graczy (podmioty i firmy) oraz odbiorców usług BCK na rynku województwa zachodniopomorskiego w danej branży; – przedstawienie kluczowego pakietu usług BCK niezbędnych do jego funkcjonowania w danej branży; – wskazanie zaplecza kadrowego i badawczego niezbędnego do funkcjonowania BCK; – zaprezentowanie analizy ryzyka w oparciu o analizę SWOT dla branży (w oparciu o realia rynku województwa zachodniopomorskiego) pokazujące m.in. jej mocne i słabe strony; – pokazanie ścieżki pozyskiwania środków finansowych na działalność BCK w województwie zachodniopomorskim w perspektywie nadchodzących 3 lat. 3 1. Strategia 1.1. Misja Branżowe Centrum Kompetencji dla branży spożywczej jest Centrum, w którym są opracowywane, testowane i wdrażane technologie produkcji żywności funkcjonalnej. Branżowe Centrum Kompetencji wspiera działania sprzyjające tworzeniu i wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań na rzecz propagowania zdrowego trybu życia, budowania świadomości społecznej, co do rozwiązań proekologicznych, realizowania polityki UE dot. zdrowia i żywności. 1.2. Wizja Branżowe Centrum Kompetencji dla branży spożywczej działające jako Polskie Centrum Żywności Funkcjonalnej. Branżowe Centrum Kompetencji dla branży spożywczej, to zaplecze naukowe i infrastrukturalne (usługowe) dla przedsiębiorstw działających w branży, a także innych podmiotów zainteresowanych jej rozwojem. Głównym celem działalności BCK jest wspieranie tych podmiotów poprzez wykonywanie analiz, ekspertyz i prowadzenie badań w dziedzinach strategicznych. BCK jest miejscem, w którym odbywa się współpraca na poziomie regionalnym, krajowym i międzynarodowym różnych aktorów procesów opracowywania, testowania i wdrażania technologii produkcji żywności funkcjonalnej. BCK, to miejsce pierwszego kontaktu - źródło informacji (o najnowszych normach, innowacjach, standardach) w zakresie współpracy naukowo-badawczej oraz możliwości nawiązywania współpracy pomiędzy przemysłem a światem nauki. 1.3. Cele Aby stać się Polskim Centrum Kompetencji Żywności Funkcjonalnej, Centrum musi… do 2015 roku (5 lat): – Być w świadomości 40% podmiotów działających w Polsce w zakresie produkcji żywności funkcjonalnej – Posiadać zespół 20-30 naukowców regularnie zaangażowanych w prace Centrum – Osiągnąć status liderów technologicznych (dla każdej z technologii związanych z produkcją żywności funkcjonalnej) Do roku 2013 (3 lata): – Dokonywać cyklicznych ocen i analiz rynkowych związanych z żywnością funkcjonalną – Posiadać bazę kilkudziesięciu (30-40) podmiotów współpracujących (klientów) – Do końca 2011 roku: – Utworzyć formalnie BCK Żywności Funkcjonalnej – Ustalić wewnątrzuczelniane procedury działalności BCK i zasady współpracy pomiędzy zespołami badawczymi Nawiązać ścisłe relacje z jednostkami posiadającymi możliwości certyfikacji wyrobów – Nawiązać kontakty z pierwszymi potencjalnymi klientami BCK oraz dokonać weryfikacji potrzeb badawczych – Posiadać referencje kilkunastu zrealizowanych projektów (12-15) – Pozyskać pierwszych kilkanaście podmiotów gotowych do współpracy – Osiągnąć rozpoznawalność na rynku wśród podmiotów działających w województwie 4 2. Opis przedmiotu działalności naukowotechnologicznej BCK 2.1 Działalność badawczo–rozwojowa związana z branżą spożywczą prowadzona w Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym Działalność badawczo-rozwojowa związana z branżą rolno-spożywczą prowadzona jest na 3 wydziałach Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie: – Wydział Nauk o Żywności i Rolnictwa, – Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, – Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt. Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa W skład wydziału wchodzą następujące jednostki: – Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych, – Katedra Anatomii i Embriologii Ryb, – Katedra Ekologii Morza i Ochrony Środowiska, – Katedra Mikrobiologii i Biotechnologii Stosowanej, – Katedra Technologii Mięsa, – Katedra Technologii Żywności, – Katedra Toksykologii, – Katedra Towaroznawstwa i Oceny Jakości, – Zakład Akwakultury, – Zakład Biologicznych Zasobów Morza, – Zakład Chorób Ryb, – Zakład Fizjologii Ryb, – Zakład Fizjologii Żywienia Człowieka, – Zakład Gospodarki Rybackiej na Wodach Otwartych, – Zakład Hydrobiologii, – Zakład Hydrochemii i Ochrony Wód, – Zakład Inżynierii Procesowej i Maszynoznawstwa, – Zakład Podstaw Żywienia Człowieka, – Zakład Sozologii Wód, – Zakład Systematyki Ryb, – Zakład Techniki Rybołówstwa, – Zakład Technologii Mleczarskiej i Przechowalnictwa Żywności, Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych Kierunki działalności Kadra naukowa folie opakowaniowe do kontaktu z żywnością; biodegradowalne i biorozkładowalne materiały polimerowe; mikrokapsułkowanie, – – Doktorzy habilitowani: Artur Bartkowiak, Doktorzy: Sławomir Lisiecki, Małgorzata Mizielińska, Alicja Tarnowiecka-Kuca, Patrycja Sumińska, Katedra Anatomii i Embriologii Ryb Kierunki działalności zmiany strukturalne wybranych narządów ryb użytkowych pod wpływem zanieczyszczeń środowiska wodnego; morfofizjologia rozwoju zarodkowego ryb; wpływ pola magnetycznego na organizm ryby, 5 Kadra naukowa – – Profesorowie: Krzysztof Formicki, Doktorzy: Agata Korzelecka-Orkisz, Joanna Szulc, Adam Tański, Katedra Mikrobiologii i Biotechnologii Stosowanej Kierunki działalności Kadra naukowa występowanie, zróżnicowanie i przeżywalność bakterii patogennych w żywności i w środowisku; mikroflora środowisk wodnych, – – – Profesorowie: Waldemar Dąbrowski, Doktorzy habilitowani: Elżbieta Daczkowska-Kozon, Doktorzy: Elżbieta Bogusławska-Wąs, Anna Koronkiewicz, Barbara Szymczak, Wojciech Sawicki, Katedra Technologii Mięsa Kierunki działalności Kadra naukowa struktura, tekstura i właściwości reologiczne i fizykochemiczne mięsa zwierząt rzeźnych i łownych oraz wyrobów z nich produkowanych - wpływ czynników biologicznych i technologicznych, – – Profesorowie: Leszek Gajowiecki, Kazimierz Lachowicz, Doktorzy: Marek Kotowicz, Barbara Oryl, Joanna Żochowska-Kujawska, Arkadiusz Żych, Małgorzata Sobczak, Katedra Technologii Żywności Kierunki działalności Kadra naukowa technologia produktów rybnych; ogólna technologia żywności; dodatki do żywności; biotechnologia żywności; technologia produktów zbożowych; technologia roślinna; technologia spożywczych produktów fermentowanych, – – Doktorzy habilitowani: Grażyna Bortnowska, Marek Wianecki, Doktorzy: Katarzyna Felisiak, Robert Iwański, Sylwia Przybylska, Mariusz Szymczak, Grzegorz Tokarczyk, Katedra Toksykologii Kierunki działalności Zatrudnienie ekotoksykologia; obieg substancji szkodliwych w ekosystemach, ich bioakumulacja i oddziaływanie na organizmy; prognozowanie zmian stopnia zanieczyszczenia; toksykologia żywności; substancje szkodliwe w żywności i wpływ procesów technologicznych na ich poziom; możliwości obniżania zanieczyszczenia żywności; szkodniki magazynowe i ich zwalczanie; higiena żywności, – – Profesorowie: Władysław Ciereszko, Mikołaj Protasowicki, Doktorzy: Artur Ciemniak, Kamila Pokorska, Beata Sękalska, Agata Witczak, Monika Rajkowska, Katedra Towaroznawstwa i Oceny Jakości Kierunki działalności Kadra naukowa jakość żywności; metody analizy i oceny jakości; wpływ czynników biologicznych i technologicznych na jakość żywności; biologicznie aktywne lipidy rybne; utlenianie lipidów w żywności; interakcje lipidy-białka, lipidy-skrobia; witaminy rozpuszczalne w tłuszczach; aminy biogenne w żywności; systemy zarządzania jakością, – – – Profesorowie: Anna Kołakowska, Doktorzy habilitowani: Barbara Czerniejewska-Surma, Doktorzy: Michał Alchimowicz, Grzegorz Bienkiewicz, Zdzisław Domiszewski, Dominika Plust, Marek Szczygielski, Ludmiła Zienkowicz, Zakład Akwakultury Kierunki działalności Kadra naukowa chów ryb w stawach; wykorzystanie wód pochłodniczych do sadzowego chowu różnych gatunków ryb ciepłolubnych; paszoznawstwo i zasady żywienia ryb, polikultura, obiegi zamknięte do chowu, identyfikacja gatunkowa, diagnostyka molekularna, choroby ryb, – – Doktorzy habilitowani: Jacek Sadowski, Doktorzy: Jolanta Kempter, Maciej Kiełpiński, Magdalena Wielopolska, Zakład Biologicznych Zasobów Morza 6 Kierunki działalności Kadra naukowa biologia ryb; monitoring stada; ocena zasobów ryb Antarktyki; ocena zasobów ryb estuarium Odry i Zatoki Pomorskiej, – – Doktorzy habilitowani: Katarzyna Stepanowska, Doktorzy: Marcin Biernaczyk, Zbigniew Neja, Zakład Chorób Ryb Kierunki działalności Kadra naukowa morfologia i biologia pasożytów ryb, pasożyty ryb, ich wpływ na żywiciela i sposoby zwalczania; stan zdrowotności ryb; intensywność występowania chorób – – Profesorowie: Wojciech Piasecki, Doktorzy habilitowani: Ewa Sobecka, Zakład Fizjologii Ryb Kierunki działalności Kadra naukowa biotesty zwierząt wodnych jako wskaźnik wpływu zanieczyszczeń akwenów morskich i śródlądowych – – Profesorowie: Bernard Kłyszejko, Doktorzy: Robert Dziaman, Grzegorz Hajek, Zakład Fizjologii Żywienia Człowieka Kierunki działalności Kadra naukowa wpływ składników diety na metabolizm węglowodanowo-lipidowy u otyłych kobiet w okresie klimakterium i u kobiet po mastektomii; wpływ czynników agresji środowiskowej i składników diety na funkcjonowanie układu podwgórzowoprzysadkowo-nadnerczowego; wpływ składników diety na metabolizm węglowodanowo-lipidowy, ze szczególnym uwzględnieniem stymulacji syntezy lipidów de novo; porównanie wpływu izokalorycznych diet - naturalnej i wysokooczyszczonej na metabolizm węglowodanowo-lipidowy oraz odkładanie się i rozmieszczenie tkanki tłuszczowej; wpływ kontrolowanej i niekontrolowanej suplementacji witaminami i składnikami mineralnymi diet wysokooczyszczonych na metabolizm węglowodanowo-lipidowy oraz odkładanie się tkanki tłuszczowej; wpływ żywienia na stężenie wybranych hormonów, – – Profesorowie: Mariola Friedrich, Doktorzy: Zuzanna Goluch-Koniuszy, Joanna Sadowska, Zakład Gospodarki Rybackiej na Wodach Otwartych Kierunki działalności Kadra naukowa ryby łososiowate (troć); reprodukcja i produkcja młodzieży łososiowatych; rybackie zagospodarowanie wód otwartych; ichtioarcheologia; morfometria i osteologia ryb, bonitacje rybackie wód, – – Profesorowie: Wawrzyniec Wawrzyniak, Doktorzy: Przemysław Czerniejewski, Mariusz Raczyński, Zakład Inżynierii Procesowej i Maszynoznawstwa Kierunki działalności Kadra naukowa automatyzacja procesów przemysłu spożywczego; kinetyka procesów wymiany ciepła i masy; reologia żywności; dynamiczne metody wyznaczania parametrów reologicznych artykułów żywnościowych; wibracyjne metody kształtowania tekstury żywności; podstawy mechaniki procesów przepływowych; zastosowanie strugi hydrodynamicznej w technologii żywności, – – Doktorzy habilitowani: Jerzy Balejko, Doktorzy: Roman Drozdowski, Jarosław Majewski, Agnieszka Strzelczak, Zakład Podstaw Żywienia Człowieka Kierunki działalności Ocena odżywienia różnych grup ludności zróżnicowanych: wiekowo, płciowo, pod względem nawyków, stanu materialnego, upodobań żywieniowych i zdrowia szczególnie pacjentów hemodializowanych. Określanie stopnia zaopatrzenia w podstawowe elementy żywności takich jak: witamin w porcjach żywności i obecności ich w ustroju; mikro- i makroelementów; układanie jadłospisów zgodnych ze standardami racjonalnego żywienia; ocena immunomodulującej aktywności składowych żywności, szczególnie u chorych na choroby cywilizacyjne; badanie wpływu wielonienasycinych kwasów tłuszczowych, flawonoidów, pałeczek rodzaju 7 Lactobacilli i Bifidobacteria na odporność swoistą; określenie antyalergicznych, immunomodulujących i przeciwzapalnych własności bakterii pro biotycznych i innych składników żywności, Kadra naukowa – – – Profesorowie: Elżbieta Kucharska, Doktorzy habilitowani: Teresa Seidler, Doktorzy: Edyta Balejko, Zakład Techniki Rybołówstwa Kierunki działalności Kadra naukowa technika rybołówstwa i eksploatacja biologicznych zasobów mórz; narzędzia połowu; metody i techniki połowu; projektowanie narzędzi połowu; budowa i eksploatacja statków rybackich; mechanizacja połowów; szacowanie zasobów rybnych oraz określanie ich charakterystyk metodami hydroakustycznymi i połowami kontrolnymi; behawioryzm ryb; odpowiedzialne rybołówstwo, – – Doktorzy habilitowani: Piotr Nowakowski, Henryk Sendłak, Doktorzy: Stanisław Dudko, Zakład Technologii Mleczarskiej i Przechowalnictwa Żywności Kierunki działalności Kadra naukowa optymalizacja produkcji mlecznych napojów fermentowanych; ograniczenie zmian lipidów w maśle i produktach masłopodobnych, – – Doktorzy habilitowani: Małgorzata Jasińska, Doktorzy: Izabela Dmytrów, Krzysztof Kryża, Grzegorz Szczepanik, Anna Mituniewicz-Małek, Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 grudnia 2010r. Wydział uzyskał kategorię 2 na podstawie oceny jednostek naukowych otrzymując wskaźnik efektywności 54,47 i zajął 34 miejsce w kategorii N11 – Nauki rolnicze i leśne. Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa W skład wydziału wchodzą następujące jednostki: – Instytut Inżynierii Rolniczej, – Katedra Agronomii, – Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, – Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów Zieleni, – Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, – Katedra Projektowania Krajobrazu, – Katedra Rekultywacji i Chemii Środowiska, – Katedra Roślin Ozdobnych, – Zakład Biochemii, – Zakład Chemii Ogólnej i Ekologicznej, – Zakład Fizjologii Roślin, – Zakład Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin, – Zakład Gleboznawstwa, – Zakład Hodowli Roślin Ogrodniczych, – Zakład Meteorologii i Klimatologii, – Zakład Mikrobiologii i Biotechnologii Środowiska, – Zakład Ochrony Roślin, – Zakład Sadownictwa, – Zakład Technologii Rolnej i Przechowalnictwa, – Zakład Warzywnictwa. 8 Działalność naukowo – badawcza prowadzona na wydziale: Instytut Inżynierii Rolniczej Kierunki działalności technologie w produkcji roślinnej; mechanizacja technologii nawożenia mineralnego; narzędzia uprawowe; mechanizacja doju; wykorzystanie niekonwencjonalnych źródeł energii; organizacja, technologia i technika napraw maszyn rolniczych; biofizyka roślin i fizykochemia substancji humusowych; nawadnianie i nawożenie roślin uprawnych oraz wpływ tych zabiegów na zmiany niektórych właściwości gleb; mechanika gleby; zarządzanie techniką w zakresie regeneracji, konserwacji, wpływu maszyn na środowisko, informatyzacja systemów eksploatacji, recykling, – Kadra naukowa – – Profesorowie: Aleksander Brzóstowicz, J.Chigarev, Henryk Czyż, Jan Dawidowski, Tomasz Dobek, Dorota Gołębiowska, Zdzisław Koszański, Cezary Podsiadło, Elżbieta Skórska, Doktorzy habilitowani: Tadeusz Durkowski, Andrzej Grieger, Jan Jurga, Teodor Kitczak, Piotr Kostencki, Antoni Murkowski, Zdzisław Prokowski, Doktorzy: Romualda Bejger, Dariusz Błażejczak, Andrzej Gawlik, Elżbieta Giegużyńska, Wiesław Janicki, Anna Jaroszewska, Andrzej Karbowy, Adam Koniuszy, Wanda Malinowska, Renata Matuszak, Krzysztof Matuszak, Lilla Mielnik, Andrzej Mila, Rafał Nowowiejski, Ewa Rumasz-Rudnicka, Marek Rynkiewicz, Marek Śnieg, Tomasz Stawicki, Joanna Szydłowska, Piotr Wanke, Józef Wasilewski, Ryszard Zamolski, Katedra Agronomii Kierunki działalności Kadra naukowa badania nad systemami uprawy i agrotechniką roślin rolniczych, rolnictwo ekologiczne, ocena odmian zbóż; agrotechnika i produkcja nasienna zbóż; metody planowania doświadczeń i statystycznego opracowania wyników; modelowanie wzrostu roślin; rolnicze wykorzystanie odpadów przemysłowych, – – – Profesorowie: Andrzej Gregorczyk, Sławomir Stankowski, Doktorzy habilitowani: Marek Bury, Robert Maciorowski, Eleonora Wrzesińska, Doktorzy: Grzegorz Hury, Grażyna Kaup, Krzysztof Pacewicz, Stanisław Pużyński, Jacek Wereszczaka, Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody Kierunki działalności Kadra naukowa zasoby roślinne Pomorza Zachodniego; roślinność leśna, torfowiskowa, źródliskowa, wodna i synantropijna - fitosocjologia i występowanie; biologia i stratygrafia torfowisk; systematyka, socjologia, ekologia i fenologia grzybów wyższych (macromycetes); glony torfowisk i zbiorników słodkowodnych; ochrona przyrody w makroregionie Pomorza Zachodniego, – – – Profesorowie: Stefan Friedrich, Doktorzy habilitowani: Lesław Wołejko, Doktorzy: Urszula Banaś-Stankiewicz, Magdalena Ziarnek, Wojciech Kowalski, Mariola Wróbel, Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska Kierunki działalności Kadra naukowa wpływ emisji przemysłowych na środowisko; chemizm wód obszarów rolnych i leśnych; sukcesje antropologicznych zbiorowisk trawiastych; waloryzacja użytków ekologicznych w krajobrazie rolniczym; wytwarzanie i wykorzystanie wermikompostu z komunalnych i przemysłowych osadów ściekowych; waloryzacja krajobrazu młodoglacjalnego; systemy GIS i Teledetekcja, sieciowe systemy udostępniania informacji przestrzennej, wykorzystanie informatyki w ochronie środowiska, – – – Profesorowie: Ignacy Kutyna, Zdzisław Zabłocki, Doktorzy habilitowani: Paweł Pieńkowski, Doktorzy: Elżbieta Dusza, Renata Gamrat, Anna Kiepas-Kokot, Michał Kupiec, Tadeusz Leśnik, Elżbieta Młynkowiak, Joanna Podlasińska, Andrzej Łysko, Katedra Rekultywacji i Chemii Środowiska Kierunki rekultywacja gleb; procesy erozji wodnej gleb, gleby miejskie, degradacja gleb, kartografia gleb - nowe techniki prac kartograficznych, ochrona gleb, wpływ 9 działalności Kadra naukowa nawozów naturalnych, organicznych, mineralnych, organiczno-mineralnych oraz odpadów przemysłowych, komunalnych i rolniczych na żywność i urodzajność gleb, – – – Profesorowie: Edward Krzywy, Doktorzy habilitowani: Anna Iżewska, Czesław Wołoszyk, Doktorzy: Justyna Chudecka, Ewa Krzywy-Gawrońska, Tomasz Tomaszewicz, Marek Podlasiński, Katedra Roślin Ozdobnych Kierunki działalności doskonalenie metod rozmnażania i uprawy roślin ozdobnych; zastosowanie regulatorów wzrostu, biostymulatorów i innych preparatów w uprawie roślin ozdobnych; wykorzystanie kompostów jako składników podłoży do uprawy roślin ozdobnych; ocena dekoracyjności i przydatności roślin rabatowych do uprawy w pojemnikach i w gruncie w niekorzystnych warunkach w terenach zurbanizowanych; wpływ zasolenia, alkalizacji, metali ciężkich i stresu suszy na wzrost, wartość dekoracyjną i kumulację makroskładników i innych pierwiastków w roślinach rabatowych; wpływ mikoryzy na wzrost i rozwój roślin ozdobnych; przedłużanie trwałości kwiatów; uprawa kwiatów jadalnych, – Kadra naukowa Doktorzy: Agnieszka Dobrowolska, Piotr Salachna, Krzysztof Wraga, Agnieszka Zawadzińska, Piotr Żurawik, Zakład Biochemii Kierunki działalności Kadra naukowa aktywność enzymatyczna gleby; metabolizm fluoru u roślin i zwierząt; wpływ zabiegów agrotechnicznych, deszczowania, nawożenia mineralnego i regulatorów wzrostu na wartość biologiczną roślin uprawnych; stres oksydacyjny u roślin, – – Doktorzy habilitowani: Helena Zakrzewska, Doktorzy: Dariusz Kłódka, Beata Smolik, Arkadiusz Telesiński, Justyna Szymczak, Zakład Chemii Ogólnej i Ekologicznej Kierunki działalności Kadra naukowa metabolizm i badanie zawartości mikro- i makroelementów w glebach i roślinach; kinetyka rozkładu oraz migracja pestycydów i innych zanieczyszczeń w glebie i wodzie, – – Doktorzy habilitowani: Marzena Gibczyńska, Doktorzy: Małgorzata Gałczyńska, Grażyna Jurgiel-Małecka, Małgorzata Maciejewska, Hanna Siwek, Małgorzata Włodarczyk, Zakład Fizjologii Roślin Kierunki działalności Kadra naukowa gospodarka wodna roślin; mineralne żywienie roślin; wymiana gazowa u roślin; udział poszczególnych części rośliny w tworzeniu plonu; matematyczne modelowanie wzrostu roślin; udział roślin w detoksykacji środowiska, – – – Profesorowie: Barbara Marska, Doktorzy habilitowani: Jacek Wróbel, Doktorzy: Katarzyna Malinowska, Małgorzata Mikiciuk, Anna Stolarska, Zakład Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin Kierunki działalności Kadra naukowa dziedziczne podłoże odporności zbóż na porastanie; konstrukcja map genetycznych chromosomów żyta; mapowanie QTL; cytoplazmatyczna jałowość pyłku u żyta: selekcja z użyciem markerów (MAS), – – Profesorowie: Piotr Masojć, Doktorzy: Aneta Banek-Tabor, Paweł Milczarski, Magdalena Pol-Szyszko, Stefan Stojałowski, Beata Myśków, Zakład Gleboznawstwa Kierunki działalności ewolucja i właściwości gleb w zależności od charakteru ich użytkowania; żyzność gleb i ochrona środowiska glebowego; gleby miejskie; właściwości osadów dennych oraz zastosowanie popiołów ze spalania węgla do ulepszeń i rekultywacji gleb, 10 Kadra naukowa – – – Profesorowie: Edward Niedźwiecki, Teresa Wojcieszczuk, Doktorzy habilitowani: Edward Meller, Doktorzy: Ryszard Malinowski, Adam Sammel, Marta Wojcieszczuk, Zakład Meteorologii i Klimatologii Kierunki działalności Kadra naukowa zmienność plonowania roślin uprawnych; klimatyczne ryzyko uprawy roślin w Polsce; bonitacja zasobów energetycznych, cieplnych i wilgotnościowych Polski dla uprawy roślin, zmienność warunków klimatycznych w skali lokalnej i regionalnej, efektywność elementów meteorologicznych w rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń powietrza, – – Profesorowie: Małgorzata Czarnecka, Bożena Michalska, Doktorzy: Robert Kalbarczyk, Eliza Kalbarczyk, Lencewicz, Jadwiga Nidzgorska- Zakład Mikrobiologii i Biotechnologii Środowiska Kierunki działalności Kadra naukowa badania liczebności, wielkości i aktywności populacji mikroorganizmów glebowych oraz zmian zachodzących pod wpływem naturalnych i antropogenicznych czynników środowiskowych; zakażenia mikrobiologiczne gleby, wody i powietrza; biotechnologia środowiska, – – – Profesorowie: Andrzej Nowak, Doktorzy habilitowani: Wiera Michalcewicz, Krystyna Przybulewska, Doktorzy: Magdalena Błaszak, Małgorzata Hawrot-Paw, Zakład Ochrony Roślin Kierunki działalności Kadra naukowa grzyby i mikoryzy arbuskularne (Glomeromycota) - występowanie, taksonomia, wpływ na zdrowotność i produkcyjność roślin; choroby roślin uprawnych, drzew i krzewów; grzyby fyllosfery; zastosowanie antagonizmu w biologicznej ochronie roślin przed czynnikami chorobotwórczymi; saprotroficzne i pasożytnicze grzyby mikroskopowe nadziemnych części roślin; nadpasożyty grzybów patogenicznych, – – Profesorowie: Janusz Błaszkowski, Doktorzy: Iwona Adamska, Beata Czerniawska, Maria Wolender, Magdalena Dzięgielewska, Zakład Sadownictwa Kierunki działalności Kadra naukowa cechy biologiczne i właściwości użytkowe nowych odmian jabłoni i truskawek, porzeczek, borówek, aronii, świdośliwy, rokitnika i jagody kamczackiej; zależności między cechami biometrycznymi drzew owocowych i roślin jagodowych; stosowanie nawozów wieloskładnikowych zwiększających jędrność owoców jagodowych, i ich wpływ na pękanie owoców pestkowych; intensyfikacja produkcji owoców jagodowych; zastosowanie różnych typów podłoży do uprawy; właściwości antyoksydacyjne owoców, uprawa winorośli deserowych i winnych, zagospodarowanie winogron przerobowych, – – Doktorzy habilitowani: Piotr Chełpiński, Doktorzy: Józef Grajkowski, Grzegorz Mikiciuk, Ireneusz Ochmian, Zakład Technologii Rolnej i Przechowalnictwa Kierunki działalności Kadra naukowa przechowywanie i utrwalanie artykułów rolno-spożywczych; utylizacja produktów ubocznych przemysłu rolno-spożywczego; biochemiczne zmiany w artykułach rolnospożywczych w czasie ich przerobu i przechowywania; ocena mikrobiologiczna i higieniczna artykułów spożywczych pochodzenia roślinnego, – – Doktorzy habilitowani: Monika Grzeszczuk, Barbara Wójcik-Stopczyńska, Doktorzy: Katarzyna Janda, Katarzyna Skupień-Wysocka, Zakład Warzywnictwa Kierunki działalności doskonalenie technologii uprawy warzyw polowych oraz warzyw uprawianych pod osłonami; uprawa warzyw mało znanych; produkcja nasion mało znanych gatunków roślin warzywnych; wykorzystanie osłon z tworzyw sztucznych w przyspieszonej uprawie warzyw; uprawa roślin zielarskich na zbiór pęczkowy, 11 – Zatrudnienie – Doktorzy habilitowani: Renata Dobromilska, Dorota Jadczak, Ewa Rekowska, Paweł Słodkowski, Doktorzy: Agnieszka Żurawik, Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 grudnia 2010r. Wydział uzyskał kategorię 3 na podstawie oceny jednostek naukowych otrzymując wskaźnik efektywności 34,15 i zajął 53 miejsce w kategorii N11 – Nauki rolnicze i leśne. Działalność BCK w branży spożywczej oparta będzie o kompetencje zespołów badawczych działających na dwóch wyżej wymienionych wydziałach ZUT tj.: na Wydziale Nauk o Żywności i Rybactwa oraz na Wydziale Kształtowania Środowiska i Rolnictwa. Uzupełnieniem działalności BCK prowadzonej na wyżej wymienionych wydziałach może być skorzystanie z wiedzy i doświadczeń zespołów badawczych działających na Wydziale Biotechnologii i Hodowli Zwierząt. Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt W skład wydziału wchodzą następujące Katedry i Zakłady: – Katedra Anatomii Zwierząt, – Katedra Biotechnologii Rozrodu Zwierząt i Higieny Środowiska, – Katedra Fizjologii Zwierząt i Cytobiologii, – Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt, – Katedra Hodowli Ptaków Użytkowych i Ozdobnych, – Katedra Hodowli Trzody Chlewnej, – Katedra Immunologii, Mikrobiologii i Chemii Fizjologicznej, – Katedra Nauk o Zwierzętach Przeżuwających, – Katedra Zoologii i Pszczelnictwa, – Zakład Hodowli Koni, – Zakład Oceny Produktów Zwierzęcych, – Zakład Żywienia Zwierząt i Żywności, Działalność naukowo – badawcza prowadzona na wydziale: Kierunki badań naukowych – – – – – – – – – – – – – Molekularny polimorfizm fragmentów genów, których produkty zaangażowane są w kształtowanie się cech użytkowości mlecznej bydła oraz odporności na mastitis. Polimorfizm molekularny fragmentów genów, których produkty uczestniczą w kształtowaniu cech użytkowości rozrodczej świń oraz jakości tuszy i jakości mięsa świń. Diagnostyka molekularna nosicielstwa wad dziedzicznych u zwierząt gospodarskich (DUMPS, BLAD, RYR1T i inne). Detekcja i analiza polimorfizmu DNA Chinchilla lanigera oraz Mustela vison. Polimorfizm genetyczny białek i enzymów zwierząt gospodarskich; Genetyka populacji i metody doskonalenia zwierząt gospodarskich. Badania nad rolą lisa i psa w przenoszeniu chorób odzwierzęcych. Profilaktyka chorób zwierząt gospodarskich z uwzględnieniem ekonomicznych konsekwencji inwazji. Środowiskowe badania nad parazytofauną zwierząt wolno żyjących. Badania nad wpływem czynników abiotycznych na organizm przeżuwaczy. Wykorzystanie owiec we wdrażaniu niskonakładowych metod produkcji. Badanie składu mineralnego krwi i tkanki kostnej owiec i wolno żyjących przeżuwaczy. Badania nad zmianami aktywności hormonalnej, tempem wzrostu rogów i wybranych cech fizycznych tryków rasy wrzosówka i hybryd wrzosówka x muflon. 12 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – Badanie następstw stosowania preparatów mineralno-witaminowych w żywieniu owiec. Restytucja owcy Rauhwollige Pommersche Landschaf na terenie Pomorza Zachodniego. Badania nad poziomem selenu u zwierząt gospodarskich na Pomorzu Zachodnim i w zachodniej części Ukrainy. Badania nad nowymi biologicznymi preparatami – zastosowanymi w hodowli zwierząt. Badania nad optymalizacją żywienia zwierząt przeżuwających. Badania nad środowiskowymi i genetycznymi przyczynami jałowość bydła i owiec w chowie wielkostadnym na Pomorzu. Ocena efektywności żywienia krów mlecznych i bydła opasowego kiszonkami z traw, z zastosowaniem różnych dodatków energetycznych. Uproszczone metody przewidywania cech produkcyjnych u przeżuwaczy. Badania z zakresu cytogenetyki bydła, owiec i kóz. Wykorzystanie genetycznego polimorfizmu białek mleka do poprawy jego przydatności technologicznej. Doskonalenie cech oraz środowiska hodowlanego zwierząt futerkowych. Badania wpływu czynników środowiskowych na wartość rzeźną tusz i jakość mięsa Badania dotyczące biologii rozrodu, hodowli i metod doskonalenia oraz żywienia świń, w aspekcie optymalizacji cech produkcyjności tego gatunku zwierząt z uwzględnieniem czynników genetycznych i pozagenetycznych Biologia i ekologia ptaków, ze szczególnym uwzględnieniem ptaków blaszkodziobych w Polsce północno-zachodniej. Morfologia i allometryczny wzrost zwierząt dzikich i udomowionych. Ksenobiotyki i metale ciężkie u ptaków (głównie blaszkodziobych) i ssaków. Parazytofauna przewodu pokarmowego stałocieplnych kręgowców. Chrząszcze (Insecta: Coleptera) zachodniej Polski Określenie wartości pokarmowej roślin strączkowych, ziarna zbóż, rzepaku oraz zielonek i produktów ich konserwacji Ocena biomasy drożdży wyprodukowanych na surowym oleju rzepakowym lub na porafinacyjnych kwasach tłuszczowych; Określenie efektu dodatku enzymów proteolitycznych, glikolitycznych i lipolitycznych na wartość pokarmową ziarna strączkowych i ich mieszanek ze zbożowymi. Wpływ dodatku enzymu fitazy na lepsze wykorzystanie fosforu roślin strączkowych i ziarna zbóż. Antyżywieniowe a prozdrowotne właściwości fitynianów jako wtórnego metabolitu roślin w pokarmach i paszach. Wpływ węglowodanów oznaczanych jako włókno pokarmowe na przemiany lipidowe u zwierząt monogastrycznych. Wartość pokarmowa ziarna nowych rodów i odmian różnych form owsa oraz ich wpływ na wyniki odchowu i jakość mięsa monogastrycznych. Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 grudnia 2010r. Wydział uzyskał kategorię 2 na podstawie oceny jednostek naukowych otrzymując wskaźnik efektywności 47,96 i zajął 39 miejsce w kategorii N11 – Nauki rolnicze i leśne. W obszarze działalności wydziałów ZUT wchodzących w skład zespołów naukowych BCK najwięcej punktów i kategorię pierwszą otrzymały między innymi Instytuty PAN oraz wydziały Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie. 13 2.2. Obszar naukowo-technologiczny BCK Działalność Branżowego Centrum Kompetencji obejmować będzie obszary opracowywania, testowania i wdrażania technologii produkcji żywności funkcjonalnej, w szczególności związane z tematami: – fizjologii i żywienia człowieka, – technologii produkcji i przetwórstwa, – ochrony środowiska, – marketingu. W poniższej tabeli przedstawione zostały poszczególne obszary naukowo-badawcze wraz ze wskazaniem ich roli w procesie opracowywania, testowania i wdrażania procesów produkcji i przetwórstwa żywności funkcjonalnej. Opis roli danego obszaru w opracowywaniu, testowaniu i wdrażaniu procesów produkcji i przetwórstwa żywności funkcjonalne Obszary naukowo – badawcze – Biotechnologia – – Hodowla zwierząt – Funkcjonalne dodatki paszowe posiadające wpływ na otrzymanie lepszej jakości surowca mięsnego. – Optymalizacja procesu uprawy, zbioru, przechowywania i transportu w celu uzyskania wysokiej jakości owoców bogatych w substancje funkcjonalne. Tworzenie nowych produktów w oparciu o produkty ogrodnicze (wina, dżemy, kompoty, soki). Testowanie i introdukcja nowych odmian i gatunków. Technologie uprawy i oceny jakości handlowej produktu warzyw polowych i pod osłonami. Technologie produkcji przetwarzania i przechowywania roślin zielarskich, przetworów owocowo-warzywnych, ocena jakości produktów pochodzenia roślinnego. Nowe proekologiczne metody uprawy/hodowli (nowe naturalne związki ochrony roślin oraz inteligentne nawozy). Ekologiczne opakowania jednorazowe do „ekologicznych” owoców i warzyw (na bazie surowców odpadowych przemysłu rolnospożywczego). – – – Hodowla owoców i warzyw – – – – Analityka Namnażanie w kulturach in vitro roślin charakteryzujących się wysoką produktywnością metabolitów wtórnych wykorzystywanych w przemyśle spożywczym, np. jako przeciwutleniacze. Pozyskiwanie metabolitów wtórnych wykorzystywanych w procesach technologicznych żywności w roślinnych kulturach zawiesinowych. Biotechnologiczna produkcja dodatków funkcjonalnych do żywności. – – – Mikrobiologia – – – Fizjologia i medycyna – Nowe metody analityczne w analizie jakościowej i substancji bioaktywnych (metody akredytowane). Analiza jakości technologicznej produktów rolniczych. Analiza oceny zawartości w żywności składników o prozdrowotnym. ilościowej znaczeniu Ocena bezpieczeństwa zdrowotnego, związanego z właściwym stanem mikrobiologicznym artykułów żywnościowych – zarówno surowców, jak i produktów gotowych. Ocenie przetworów wzbogacanych w probiotyki i prebiotyki. Badania in vivo w zakresie oceny wpływu poszczególnych składników diety jak i badanego produktu na podstawowe tory metaboliczne ustroju i parametry, określane w medycynie jako diagnostyczne. Badania i testowanie nowych produktów z grupy żywności funkcjonalnej w celu określenia w sposób naukowy ich prozdrowotnego charakteru. Ocena wpływu produktów funkcjonalnych na procesy fizjologiczne organizmu oraz stan zdrowia (np. ocena zmian poziomu cholesterolu, cukru, antyoksydantów we krwi pod wpływem spożywania danego produktu funkcjonalnego). 14 – – – Procesy technologiczne (procesy przetwórstwa w tym zagadnienia energochłonnością procesów) – – – – – Zagospodarowanie i recykling odpadów Produkcja biodegradowalnych Ocena wpływu czynników siedliskowych i agrotechnicznych na jakość technologiczną surowców przemysłu zbożowego (ziarna) oraz doradztwo w sterowaniu czynnikami agrotechnicznymi kształtującymi wartość surowca. Badania nad optymalizacją warunków produkcji i przechowywania w aspekcie zachowania wysokiej zawartości i aktywności związków biologicznie czynnych, decydujących o przynależności wytworzonego produktu do żywności funkcjonalnej. Opracowanie sposobów wykorzystania surowców mniej znanych oraz pozyskiwanych z nich składników w produkcji artykułów żywnościowych o właściwościach prozdrowotnych. Wykorzystanie mięsa zwierząt łownych i ptactwa łownego do produkcji tradycyjnych i regionalnych przetworów mięsnych. Wykorzystanie naturalnych surowców roślinnych i innych składników poprawiających właściwości żywieniowe i funkcjonalne mięsa i produktów mięsnych. Wykorzystanie właściwości histochemicznych surowców mięsnych do określania ich przydatności przetwórczej. Projektowanie procesów i linii technologicznych w oparciu o nowoczesne narzędzia projektowe w kierunku tworzenia nowoczesnych zakładów przemysłowych dla potrzeb produkcji żywności funkcjonalnej. Wykorzystanie ciekłych zakwasów piekarskich tzw. żurków w technologii pieczywa żytniego z zastosowaniem tankofermen – tatorów. Zastosowanie ekstruzji do produkcji żywności funkcjonalnej. Wykorzystanie ekstruzji ciepłej do wytwarzania panierów ekspandujących. – Wykorzystanie surowców odpadowych przemysłu w kierunku produkcji materiałów i produktów funkcjonalnych (w tym izolacja dodatków funkcjonalnych do żywności) – Żywność funkcjonalna potrzebuje nowych rozwiązań jeżeli chodzi o opakowania (nowe materiały – lepsza funkcjonalność połączona z biodegradowalnośćią – bliżej natury) a także nowych rozwiązań konstrukcji i design’u opakowań. Wprowadzenie nowej jakości opakowań (nie tylko opakowania biodegradowalne, ale również opakowania inteligentne i funkcjonalne – bioaktywne). opakowań – 15 3. Analiza rynku 3.1. Atrakcyjność rynku Rynek spożywczy na świecie W Strategii rozwoju branży spożywczej – plan działania dla województwa zachodniopomorskiego opracowanej przez firmę Eko Marketing przedstawione zostały między innymi następujące zjawiska i trendy dotyczące branży spożywczej: – Na podstawie analizy światowego rynku spożywczego, przeprowadzonej przez Grupa Euler Hermes (EH), wynika, że niestabilna sytuacja finansowa na świecie spowoduje wzrost procesów konsolidacji w branży spożywczej. Może mieć to pozytywny wpływ na zachowanie rentowności przedsiębiorstw sektora spożywczego. – Bieżąca sytuacja na rynku spożywczym to wojny cenowe i świadomi cen konsumenci. Według raportu kryzys ekonomiczny nie oszczędził całkowicie tego sektora. Konsumenci, którzy boleśnie odczuli znaczne osłabienie swojej siły nabywczej, zwrócili się ku tańszym elementom oferty i produktom sprzedawanym przez sklepy pod własną marką. Jednak badanie przeprowadzone przez Pricewaterhouse Coopers, wśród wielu dużych firm spożywczych, potwierdziło odporność sektora na kryzys, wynikającą z jego mniej cyklicznego charakteru. Rentowność firm objętych badaniem spadła średnio o około jedną czwartą, tymczasem w innych sektorach marże zostały obcięte mniej więcej o połowę. – Według ekspertów EH, z ponad 100 najważniejszych przedsiębiorstw w tym sektorze około 62 to spółki publiczne, 14 to spółdzielnie, 45 ma siedzibę w Stanach Zjednoczonych, a 29 w Unii Europejskiej. Wartość globalnego rynku spożywczego szacuje się a ok. 1 bln dol. – EH zwraca uwagę, że udział Unii Europejskiej w światowym eksporcie produktów rolnospożywczych spadł w ciągu ostatnich dziesięciu lat z 25% do 20%. Wydatki na prace badawczo rozwojowe odpowiadają bardzo niewielkiemu procentowi produkcji – ok. 0,4% ogółem i 1,2% w Japonii. Jak wynika z raportu „udział wydatków na żywność w całkowitych wydatkach gospodarstw domowych jest bardzo zróżnicowany – mieści się w przedziale od 10% do ponad 75%. Wciąż ponad miliard ludzi jest niedożywionych, ale kapitał zainwestowany w kraje rozwijające się w ramach dopłat do rolnictwa i pomocy rozwojowej zmniejszył się z 250 mld dolarów pod koniec lat 90. XX w. do 150 mld dolarów w ostatnich latach.” Polski rynek spożywczy Według raportu firmy PMR pt. „Handel detaliczny artykułami spożywczymi w Polsce 2009”, wartość rynku spożywczego w Polsce, rozumiana jako wartość sprzedaży artykułów żywnościowych oraz artykułów przemysłowych w sklepach spożywczych, wyniosła 223,5 mld zł w 2009 roku. To o 0,4 proc. więcej niż w roku 2008, w którym wzrost wyniósł aż 8,9 proc. Po czterech latach od uzyskania przez Polskę członkostwa w UE stan wdrożenia i stosowania obligatoryjnych systemów zarządzania jakością znacznie się poprawił. Z dostępnych na koniec 2007 roku danych wynika, że spośród 6048 przedsiębiorstw zarejestrowanych w Państwowej Inspekcji Sanitarnej: – Dobrą Praktykę Higieniczną stosuje 80% przedsiębiorstw, 14% było na etapie jej wdrażania, – Dobrą Praktykę Produkcyjną stosuje 77% przedsiębiorstw, w 14% trwa proces jej wdrażania, – System HACCP stosuje tylko 32% przedsiębiorstw, zaś 42% było na etapie jego wdrażania. Stosowanie obligatoryjnych systemów zarządzania jakością jest niezbędnym warunkiem dalszego funkcjonowania na europejskim rynku. W przyszłości wdrożenie nieobligatoryjnych systemów zarządzania jakością (m.in. IFC i/lub BRC, ISO serii 9000) będzie istotnym czynnikiem konkurencyjności. Od momentu wejścia do Unii Europejskiej nastąpił gwałtowny wzrost eksportu polskiej żywności, pozwalając Polsce na uzyskanie pozycji poważnego eksportera netto. Najbliższe lata powinny być okresem dalszego wzrostu handlu zagranicznego. Jednak zwiększenie dodatniego salda obrotów może okazać się utrudnione ze względu na sytuację na rynku walutowym (relację kursu 16 złotego do euro). Wiele zależeć będzie również od scenariusza kształtowania się cen żywności na światowych rynkach. Wzrost cen skupu jest znacznie szybszy od wzrostu cen detalicznych, co powoduje rosnącą presję na marże producentów. Istotne znaczenie dla polskiej gospodarki żywnościowej ma zmieniająca się struktura handlu detalicznego – rosnąca koncentracja (przy wciąż dużym rozdrobnieniu producentów w wielu sektorach) zmienia układ sił na korzyść dużych organizacji handlowych. Najbliższe lata powinny być okresem dalszego wzrostu handlu zagranicznego artykułami rolnospożywczymi, przy równoczesnym wzroście eksportu i importu. Możliwe jest dalsze zwiększanie dodatniego salda obrotów. Jednakże obecnie trudno przewidzieć, jak będą się kształtowały w średnim okresie niektóre czynniki, wywierające silny wpływ na polski handel rolno-spożywczy. Pierwszym z nich jest kurs walutowy złoty – euro. Coraz silniejszy złoty zmniejsza opłacalność eksportu, w tym rolno-spożywczego, a zwiększa opłacalność importu. Wprawdzie rosnący eksport i coraz wyższe dodatnie saldo obrotów handlowych świadczą o utrzymującej się opłacalności eksportu rolno-spożywczego, ale można założyć, że przynajmniej część eksportowanych asortymentów znajduje się blisko granicy opłacalności. Rosnącą siłę złotego mogą rekompensować wyższe ceny w obrotach za zagranicą. Wzrost cen artykułów rolnych na rynkach międzynarodowych może spowodować poprawę opłacalności eksportu większości artykułów rolno-spożywczych. Trudno jednak obecnie ocenić, czy wzrost cen jest zjawiskiem chwilowym, czy też będzie miał charakter względnie trwały, a ponadto, jak będą się kształtowały relacje cenowe między różnymi produktami, w tym przede wszystkim między paszami a artykułami zwierzęcymi. Wzrost cen importowanych komponentów paszowych może spowodować nieopłacalność eksportu wieprzowiny i mięsa drobiu. Kluczowa dla sytuacji na rynkach rolnych UE jest kwestia dostępu do nich krajów nie będących członkami Wspólnoty. Jest bowiem niemal pewne, że przy nieograniczonym dostępie do rynków UE rolnicy europejscy, w tym również polscy, przegrają konkurencję cenową z rolnikami z państw pozaeuropejskich. Znaczenie przemysłu spożywczego dla polskiej gospodarki jest większe niż w wielu krajach starej UE. Wartość obrotów tego sektora w Polsce wynosi około 13% wartości wytworzonego PKB, podobnie jak w Irlandii. W takich krajach jak Francja, Belgia, Hiszpania, Austria, Dania czy Holandia obroty producentów żywności stanowią nie więcej niż 9% PKB. W ostatnich latach w przemyśle spożywczym notowano duże ożywienie produkcyjne. Analiza tempa wzrostu głównych kierunków przetwórstwa rolno-spożywczego wskazuje, że najszybciej rozwijało się przetwórstwo wtórne. Struktura polskiego przemysłu spożywczego zbliżona jest do struktury tego sektora w Unii. Silniejszą pozycję w Polsce ma przemysł mięsny (łącznie z rybnym) oraz owocowo-warzywny (łącznie z ziemniaczanym). Zdecydowanie niższy jest udział produkcji pozostałej żywności (przetwórstwa wtórnego), a także przemysłu młynarskiego, olejarskiego, paszowego i mleczarskiego. W ostatnich latach w przemyśle spożywczym najszybciej rozwijała się produkcja: – komponentów dla sektora biopaliw, tj. spirytusu surowego, odwodnionego oraz oleju rzepakowego, – wyrobów eksportowych, czyli papierosów licencyjnych, izoglukozy, glukozy i syropów, przetworów rybnych, – żywności i napojów o dużym udziale wartości dodanej, tj. pieczywa cukierniczego trwałego, czekolady i wyrobów czekoladowych, kasz, płatków i ziaren preparowanych, makaronu, mrożonek owocowo- warzywnych, przetworów ziemniaczanych, napojów mlecznych i jogurtów, serów topionych i podpuszczkowych, śmietany, zup i bulionów, piwa, wód mineralnych i napojów orzeźwiających oraz soków, napojów i nektarów owocowo-warzywnych. Zdecydowanie niższe było tempo rozwoju tzw. standardowych produktów żywnościowych. Stałą tendencję wzrostową miały ubój zwierząt rzeźnych i produkcja mleka płynnego przetworzonego. Nowym zjawiskiem z ostatnich lat są symptomy odwrócenia tendencji spadkowej produkcji w sektorze winiarskim i cukrowniczym. Zmiany produkcji w pozostałych działach przemysłu spożywczego są kontynuacją tendencji rozwojowych z lat poprzednich. Po wejściu do UE wszystkie branże odnotowały wzrost wartości obrotów (w cenach bieżących). Wartość sprzedaży 17 przemysłu spożywczego wzrosła o około 2/5, a najbardziej w sektorach: rybnym, cukierniczym, piekarskim, drobiarskim, ziemniaczanym i mleczarskim (o 50 – 100%). Trochę mniejszy (2050%) był wzrost w branży mięsnej, paszowej, olejarskiej, napojów bezalkoholowych, spirytusowej, winiarskiej, owocowo-warzywnej i zbożowej. Natomiast najwolniej zwiększała się (o 5-20%) wartość produkcji sprzedanej przemysłu: koncentratów spożywczych, cukrowniczego, makaronowego, piwowarskiego i tytoniowego. W ślad za tym zwiększyły swój udział wszystkie branże przetwórstwa produktów zwierzęcych oraz przemysł: ziemniaczany, paszowy, piekarski i koncentratów spożywczych, głównie kosztem sektora piwowarskiego, owocowo-warzywnego, koncentratów spożywczych, tytoniowego, cukrowniczego i zbożowomłynarskiego. Polski przemysł spożywczy jest silnie powiązany z międzynarodowym rynkiem i kapitałem, który uznał, że w Polsce jest to branża z przyszłością i że w jej rozwój warto inwestować (stąd na rynku zachodniopomorskim firmy o ugruntowanej pozycji rynkowej to głównie jednostki z kapitałem zagranicznym). Pomimo tego, można spotkać w województwie zachodniopomorskim firmy o ugruntowanej pozycji np. Seamor czy Asprod. Centra decyzyjne podmiotów znajdują się przede wszystkim w okolicach Szczecina oraz Koszalina. Najbliższe lata upłyną w polskiej branży spożywczej pod znakiem konsolidacji w wielu kategoriach produkcji spożywczej. Czasopisma branżowe wskazują na gwałtowny rozwój przemysłu opakowaniowego, Portal Spożywczy wskazuje także na zwiększenie spożycia mrożonek długoterminowych. Oczekiwania klientów wymuszą rozwój branży w zakresie żywności funkcjonalnej oraz jakości mikrobiologicznej żywności. Kierunki rozwoju branży spożywczej Jakość żywności - Jakość produktu ekologicznego Zarządzanie jakością produktu ekologicznego, poza jakością produktu, nakazuje zwrócić uwagę również na jakość pracy oraz jakość oddziaływania organizacji na otoczenie. W produkcji żywności ocenie i kontroli podlegają wszystkie procesy związane z jej wytworzeniem. Brak możliwości przeprowadzenia jednoznacznej oceny końcowej produktu żywnościowego za pomocą analiz chemicznych sprawia, że podawana jest informacja o naturalnych i kontrolowanych procesach wytwarzania tej żywności. W rolnictwie ekologicznym wykorzystuje się naturalność procesów zachodzących w obrębie gospodarstwa. Stosuje się naturalne nawożenie roślin oraz pasze własne w chowie zwierząt. Produkcja odbywa się z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska, a zastosowane technologie muszą być przyjazne środowisku. Rolnictwo ekologiczne może mieć miejsce jedynie w środowisku dotychczas nieskażonym, w którym są zachowane wszystkie obowiązujące normy zawartości substancji szkodliwych dla zdrowia. Wydaje się, że systematyczne doskonalenie w tak szerokim zakresie powinno zapewnić żywności ekologicznej szanse na trwałe wypracowanie konkurencyjności na rynku żywności. Jakość produktu postrzegana jest jako zgodność ze specyfikacją. W takim rozumieniu jej miarą jest przede wszystkim dokładność wykonania, mieszcząca się w ramach założonej tolerancji, mająca na celu zaspokojenie oczekiwanych wymagań klientów z uwzględnieniem założeń zachowujących ekologiczność produktu. Przepisy UE warunkujące produktowi status ekologicznego wymuszają na producentach zachowanie ściśle określonych jego właściwości. W osiągnięciu optymalnej jakości produktu skutecznie może pomóc zarządzanie tą jakością. Konieczne staje się systematyczne doskonalenie skoordynowania działań ukierunkowanych na spełnienie wymagań dotyczących jakości produktu, co pomoże zapewnić systematyczny wzrost zaufania klienta do produktu. Zarządzanie jakością produktu ma za zadanie zagwarantować ekologiczną jakość składu i metod wytwarzania, co pozwala na jego sprzedaż jako produktu ekologicznego. Bezpieczeństwo żywności Unia Europejska opracowała kompleksową strategię bezpieczeństwa żywności. Dotyczy ona nie tylko bezpieczeństwa żywności, lecz również zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz zdrowia roślin. Jej celem jest m.in. zagwarantowanie możliwości ustalenia pochodzenia żywności na każdym etapie i na całym terytorium UE, od momentu produkcji, aż do chwili gdy pojawi się ona na stole konsumenta. Strategia ma również przyczynić się do zniesienia ograniczeń w handlu oraz do zapewnienia konsumentom szerokiego wyboru oraz dostępu do zróżnicowanej żywności. Wysokie standardy mają zastosowanie zarówno do żywności wyprodukowanej w UE, jak i do 18 żywności importowanej. Unijna polityka żywnościowa opiera się na trzech filarach: prawodawstwie w zakresie bezpieczeństwa żywności i pasz zwierzęcych, rzetelnych ekspertyzach naukowych będących podstawą do podejmowania decyzji oraz środkach umożliwiających egzekwowanie przepisów i kontrolę. Przepisy prawne w zakresie żywności mają charakter kompleksowy, dotyczą zarówno pasz zwierzęcych, jak i higieny żywności. W całej UE obowiązują te same wysokie standardy. Uzupełnieniem ogólnego prawa żywnościowego i paszowego jest ukierunkowane prawodawstwo dotyczące sektorów, w których uzasadniona jest szczególna ochrona konsumentów, na przykład w zakresie stosowania pestycydów, suplementów żywnościowych, barwników, antybiotyków i hormonów. Specjalne normy mają zastosowanie również w odniesieniu do dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz podobnych substancji czy stosowania produktów mających kontakt ze środkami spożywczymi, jak np. opakowania plastikowe. Dzięki wspólnym unijnym przepisom dotyczącym etykietowania konsumenci mogą łatwiej sprawdzić, czy dany produkt zawiera składniki, które mogą wywołać u nich wystąpienie reakcji alergicznych oraz co dokładnie kryje się pod terminami takimi jak np. „produkt o niskiej zawartości tłuszczu” czy „produkt bogaty w błonnik”. Opakowania do produktów żywnościowych Na wyprodukowanie każdego opakowania zużywa się określoną ilość zaczerpniętych z przyrody surowców, określoną porcję energii. Jest ważne, by opakowania stanowiły jak najmniejsze obciążenie dla środowiska. Ocena wpływu na środowisko wyprodukowania konkretnego opakowania jest bardzo złożona. W przypadku ekologicznej oceny opakowań w grę wchodzi szereg czynników. Często zdarza się tak, że opakowanie pod jednym względem jest przyjazne dla środowiska, a pod innym jest bardzo uciążliwe. Projektując opakowania warto się zastanowić, czy na rynku, na którym dominują coraz bardziej agresywne opakowania, nie warto postawić na wyróżnianie się dbałością o środowisko. Coraz więcej konsumentów będzie to doceniać. Coraz rzadziej będą się kusić na otrzymanie jeszcze jednego pudełka „gratis”. Coraz częściej będą myśleć o tym, by niepotrzebnie nie zaśmiecać swoich domów. Konsumenci wykorzystują kuchenki mikrofalowe do szybkiego rozmrażania, podgrzewania oraz pieczenia i gotowania posiłków. Dlatego istotny jest dobór odpowiedniego opakowania, aby podczas podgrzewania żywności w opakowaniu w polu mikrofalowym nie uległo ono deformacji, nie roztopiło się, a także nie wpłynęło w żaden sposób na jakość i bezpieczeństwo żywności. Przed doborem opakowania producent musi również podjąć decyzję czy produkt podczas ogrzewania w kuchence mikrofalowej ma uzyskać chrupiącą skórkę, brązowe zabarwienie czy może opakowanie ma być pomocne w ograniczeniu miejscowych przypaleń. Aby dobrać odpowiednie opakowanie, należy znać właściwości materiału, z którego jest wykonane opakowanie. Opakowania giętkie wykonane z tworzyw sztucznych stanowią obecnie największą i najważniejszą grupę opakowań stosowanych w przemyśle spożywczym. Przewiduje się, że tak będzie w przyszłości. Rozwój będzie dotyczy praktycznie wszystkich rodzajów tej grupy opakowań, ale będzie rosło znaczenie ich bezpieczeństwa, barierowości, wytrzymałości, atrakcyjności, wygody w ich użytkowaniu, biodegradowalności i łatwości w ich pozbyciu się. Przewiduje się, że opakowania z tworzyw sztucznych, w tym przede wszystkim opakowania giętkie, będą stopniowo eliminować inne rodzaje opakowań, w tym głównie szklane i metalowe. Głównym tego powodem jest najniższy udział ceny oraz masy tych opakowań w stosunku do zapakowanego produktu, a także uniwersalność i różnorodność form umożliwiająca pakowanie wszystkich dotychczas znanych produktów spożywczych. Żywność funkcjonalna – suplementy diety Żywność funkcjonalna to ostatnio modne pojęcie. Pod koniec XX wieku, wraz z niespotykanym wcześniej w historii postępem nauki, pojawiła się koncepcja żywności funkcjonalnej – czyli obdarzonej szczególnymi właściwościami, istotnymi dla zachowania zdrowia, zwiększenia wydolności organizmu, czy zaspokajania jego szczególnych potrzeb w różnych stanach fizjologicznych oraz patologicznych. Wg definicji przyjętej w 1999 roku w raporcie FUFOSE (Functional Food Science in Europe) żywność może być uznana za funkcjonalną, jeżeli udowodniono jej korzystny ponad efekt odżywczy wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu. Wpływ ten ma polegać na poprawie stanu zdrowia oraz samopoczucia i/lub zmniejszaniu ryzyka chorób. Żywność funkcjonalna musi przypominać swoją postacią żywność tradycyjną i wykazywać korzystne działanie w ilościach zwyczajowo spożywanych z dietą. Opisany wpływ musi być 19 odpowiednio udokumentowany naukowo. Inna organizacja IFIC (International Food Information Council) w 2002 roku podała definicję żywności funkcjonalnej w następujący sposób: funkcjonalna żywność to żywność, która wywołuje pozytywny wpływ na zdrowie i w której nie bierze się pod uwagę podstawowych składników odżywczych. IFT (Institute of Food Technologists) opublikował raport, w którym wyjaśnia znaczenie żywności funkcjonalnej. Jest to pokarm lub składnik pokarmu, które zapewniają korzyści zdrowotne dla populacji. Substancje te zapewniają odpowiednie żywienie bez uwzględniania potrzebnej ilości do zapewnienia odpowiedniego wzrostu i rozwoju w celu przekazania korzystnego efektu zdrowotnego. W Japonii żywność funkcjonalna jest ściśle zdefiniowana i jest jednym z najbardziej rozwiniętym rynkiem tej kategorii na świecie. Żywność funkcjonalna jest to taka żywność, która zawiera składniki pozytywnie wpływające na strukturę i funkcjonowanie organizmu podtrzymuje i reguluje stan zdrowotny miedzy innymi zespołu jelitowo-żołądkowego, ciśnienia krwi i zapewnia odpowiedni poziom cholesterolu we krwi. Europejski urząd do spraw żywności funkcjonalnej uważa, że można stosować przymiotnik funkcjonalna wtedy, gdy wykazuje satysfakcjonujące, korzystne oddziaływania w pojedynczy sposób lub bardziej złożony na organizmu. Zapewnia dobry stan zdrowia i dobre samopoczucie i/lub redukcję rozwijania się chorób. Na Starym Kontynencie jest to niezdefiniowane pojecie. Podstawowym warunkiem bycia żywnością funkcjonalną jest jej pozytywny wpływ na organizm. Spotykane pojęcia – nutraceutyk (każda substancja, którą można uważać za żywność, wywołująca korzystne skutki zdrowotne, włączając zapobieganie i leczenie chorób), pharmafoods, żywność bioaktywna, żywność programowana (żywność przetworzona, która została uzupełniona o składniki bogate w substancje zapobiegające chorobom) – częściowo pokrywają się znaczeniowo z pojęciem żywności funkcjonalnej, ale nie są z nim tożsame. W literaturze przedmiotu podkreśla się szczególne cechy tego rodzaju żywności: – jest „specjalnie opracowana” (przykładowo – by wspomagać leczenie, zapobiegać chorobom), – ma działanie udowodnione naukowo, – może podnosić wydolność psychofizyczną organizmu, przyspieszać rekonwalescencję, – zawiera substancje odżywcze lub nieodżywcze, wpływające na organizm w sposób celowy, zamierzony i pożądany, – usunięto z niej składniki niekorzystne, niepożądane. Żywność funkcjonalna powinna spełniać następujące wymagania fizjologiczne: – hamować zmiany degeneracyjne ustroju lub działać leczniczo w przebiegu niektórych schorzeń – stanowić prawidłową dietę w specyficznych stanach chorobowych – zwiększać podaż składników odżywczych w fizjologicznych stanach zwiększonego zapotrzebowania – poprawiać nastrój i zwiększać wydolność psychofizyczną organizmu. Istnieją plany wzbogacania niektórych przekąsek i słodyczy wartościowymi składnikami – witaminy, błonnik, i inne. Jednak stanowić to może pewnego rodzaju pułapkę, gdyż nawet „ulepszone” słodycze w nadmiarze szkodzą, a ich zdrowotny charakter nakłania do częstszego spożywania. Nikogo nie trzeba przekonywać, że zdrowy styl życia poprzez racjonalne odżywianie ma zbawienny wpływ dla naszego organizmu. Często mylone są pojęcia żywności ekologicznej i funkcjonalnej. Żywność ekologiczna to określenie żywności produkowanej metodami rolnictwa ekologicznego z dbałością o wyeliminowanie używania nawozów sztucznych i pestycydów. Ekologiczne metody produkcji żywności mają zapewniać ochronę zdrowia społeczeństwa i środowiska i stanowić system zrównoważony pod względem ekologicznym czyli nie obciąża środowiska w stopniu większym niż naturalne ekosystemy, ekonomicznym w dużym stopniu niezależny od nakładów zewnętrznych, społecznym bo umożliwia zachowanie oraz rozwój wsi i rolnictwa. Producenci żywności ekologicznej mają obowiązek oznaczenia swoich produktów certyfikatami. Żywność funkcjonalna to żywność, której poza podstawowym zadaniem, jakim jest odżywianie, przypisuje się psychologiczny lub/i fizjologiczny wpływ na ludzki organizm; może np. obniżać poziom cholesterolu, wzmacniać układ odpornościowy, przywracać równowagę mikrobiologiczną układu pokarmowego, wspomagać leczenie zespołu jelita drażliwego, działać przeciwzapalnie. Mianem żywności funkcjonalnej określa się taki pokarm, który jest elementem codziennej diety i nadaje się do ogólnego spożycia. Żywnością funkcjonalną nie są zatem żadne tabletki, suplementy odżywcze ani żadne inne środki farmaceutyczne. Musi to być produkt otrzymany ze składników naturalnych i mieć udokumentowany klinicznie pozytywny efekt prozdrowotny. 20 Idea żywności funkcjonalnej ma związek z filozoficzną tradycją Wschodu, w której nie dokonuje się wyraźnego rozróżnienia między pożywieniem a lekarstwem. W ostatnim czasie żywność funkcjonalna zaczęła odnosić znaczące sukcesy także w USA, Japonii i innych krajach rozwiniętych gospodarczo, także w Europie. W efekcie rynek żywności funkcjonalnej rozwija się znacznie prężniej niż pozostałe sektory rynku żywnościowego. Zdaniem niektórych autorów w 2010 roku żywność funkcjonalna będzie stanowić 20 proc. artykułów spożywczych na naszym kontynencie. We współczesnym społeczeństwie również wzrasta zainteresowanie żywieniem jako sposobem na zapewnienie zdrowia. Wpływ na to ma kilka elementów takich jak starzejące się społeczeństwo i związane z tym ciągle rosnące koszty podstawowej opieki zdrowotnej, wzrost świadomości konsumentów w zakresie związków między dobrym stanem zdrowia a odżywianiem oraz wzrost zagrożenia chorobami cywilizacyjnymi. W odpowiedzi na takie zapotrzebowanie rynku, producenci coraz częściej będą wyposażać swoje produkty w wartość dodaną i oferować coraz to nowe produkty, bądź ulepszać już istniejące. Do żywności funkcjonalnej zaliczamy pokarmy i napoje o naukowo udowodnionym, korzystnym działaniu zdrowotnym. W literaturze można znaleźć wiele różnych definicji żywności funkcjonalnej, dlatego też, aby ujednolicić ten termin w Europie rozpoczęto realizację finansowanego przez Komisję Europejską programu badawczego FUFOSE, mającego na celu wypracowanie naukowej podstawy do pojęcia żywności funkcjonalnej w UE oraz mającego wskazać kryteria i kierunki opracowywania i wdrażania funkcjonalnych produktów spożywczych na rynku europejskim. żywność może być uznana za funkcjonalną, jeśli udowodniono jej korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu ponad efekt odżywczy, wpływ ten polega na poprawie stanu zdrowia oraz samopoczucia i/lub zmniejszania ryzyka chorób. Żywność funkcjonalna musi przypominać postacią żywność konwencjonalną i wykazywać korzystne działanie na organizm w ilościach, które oczekuje się, że będą normalnie spożywane z dietą przy czym nie są to tabletki, kapsułki ani krople, ale część składowa prawidłowej diety. Pojęcie żywności funkcjonalnej jest bardzo szerokie i ze względu na przyjęte kryteria jej podział jest różny. W spotykanych w literaturze światowej klasyfikacjach, uwzględniających np. specyficzny skład, można wyodrębnić żywność: wzbogaconą, niskoenergetyczną, wysokobłonnikową, probiotyczną, niskosodową, o zredukowanej zawartości cholesterolu, energetyzującą. Ze względu na rodzaj zaspokajanych potrzeb żywieniowych, można wyróżnić m.in. żywność zmniejszającą ryzyko chorób krążenia, zmniejszającą ryzyko chorób nowotworowych, zmniejszającą ryzyko osteoporozy, dla osób obciążonych stresem, hamującą procesy starzenia, dietetyczną dla osób z zaburzeniami metabolizmu i trawienia, dla sportowców, dla osób w podeszłym wieku, dla kobiet w ciąży i karmiących, dla niemowląt, dla młodzieży w fazie intensywnego wzrostu, wpływającą na nastrój i wydolność psychofizyczną. Za kluczowe do osiągnięcia profilaktycznego i terapeutycznego działania żywności funkcjonalnej uznano następujące substancje: błonnik pokarmowy, oligosacharydy, alkohole wielowodorotlenowe, fosfolipidy, polifenole, białka i peptydy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy i składniki mineralne, probiotyki, fitozwiązki. W USA i Wielkiej Brytanii wspomniane substancje wyizolowane z żywności, a skoncentrowane w postaci kapsułek czy tabletek często są określane mianem nutraceutyków. Obecnie żywność funkcjonalna obejmuje produkty i preparaty spożywcze uzyskiwane poprzez dodatek do powszechnie spożywanych produktów spożywczych substancji biologicznie aktywnych, ,projektowanie nowego składu chemicznego wyrobów spożywczych na przykład margaryn zawierających stanole i sterole, hamujące wchłanianie cholesterolu ze światła przewodu pokarmowego, produkcję preparatów zawierających biologicznie aktywne substancje otrzymywane z naturalnych surowców roślinnych i zwierzęcych, np. wyciągi olejowe z nasion grapefruita czerwonego, suszone ekstrakty z wytłoków czerwonych winogron, wykorzystanie probiotyków – żywych mikroorganizmów poprawiających skład mikroflory jelitowej i zwiększających naturalną odporność organizmu człowieka oraz zastosowanie prebiotyków tj. substancji stanowiących podłoże, a przez to stymulujących rozwój pożytecznej mikroflory jelitowej, obniżanie wartości energetycznej produktów spożywczych przez ograniczenie zawartości tłuszczów i sacharozy, przez zastąpienie tłuszczu i cukru substancjami o niższej wartości energetycznej, wywołującymi podobne wrażenia sensoryczne i ewentualnie efekt sytości, przez całkowite wyeliminowanie tłuszczu i cukru ze składu produktu i zastąpienie ich substancjami, które nie są trawione i wchłaniane w przewodzie pokarmowym. Oczywiste jest, że pierwszym etapem zapobiegania chorobom cywilizacyjnym jest stosowanie dobrze zbilansowanej i zrównoważonej diety z dużym udziałem warzyw, owoców, produktów z pełnego przemiału, mięsa ryb. Dopiero w dalszej kolejności przy istniejących już zaburzeniach, czy specyficznych stanach fizjologicznych, zaleca się uzupełnienie diety w produkty specjalnie w 21 tym celu zaprojektowane. Skoro wielu chorobom można zapobiec, a nawet skutecznie je leczyć z pomocą żywności funkcjonalnej, zaczynają padać pytania o potrzebę i konieczność stosowania farmakoterapii. Żywnością funkcjonalną jest zarówno żywność konwencjonalna, naturalnie bogata w składniki o korzystnym wpływie na zdrowie, takie jak błonnik, fitoestrogeny, NKKT, witaminy z grupy B, składniki mineralne czy przeciwutleniacze oraz żywność fortyfikowana – celowo wzbogacana w powyższe substancje. W zależności od rodzaju składnika jakim została wzbogacona spełnia ona albo rolę profilaktyczną i/lub wspomagającą leczenie i/lub zapobiegającą niedoborom (jak produkty wzbogacane w witaminy i składniki mineralne i substancje bioaktywne) i leczniczą (jak np. margaryny wzbogacone w stanole i sterole roślinne). Żywność funkcjonalna może być otrzymywana metodami konwencjonalnymi, lub w wyniku modyfikacji technologicznych – wzbogacania w substancje bioaktywne, eliminowania określonych związków, substancji antyodżywczych, zwiększania biodostępności składników odżywczych, i inne. Może mieć postać tradycyjną lub nowoczesną (np. koncentratu, słodzika). Surowce do jej produkcji często otrzymuje się ze specjalnych upraw (np. ekologicznych)/ odmian/ras – niekiedy także modyfikowanych biotechnologicznie (np. soja). Stosowane klasyfikacje dzielą żywność funkcjonalną ze względu na: – zaspokajanie szczególnych potrzeb określonych grup odbiorców np. żywność dla ciężarnych i karmiących, sportowców, niemowląt, młodzieży, rekonwalescentów, osób obciążonych zwiększonym ryzykiem określonych chorób, osób obciążonych określonymi chorobami (cukrzyca, bloki metaboliczne), – specyficzne cechy dietetyczne np. żywność niskoenergetyczna, probiotyczna, wysokobłonnikowa, o obniżonej zawartości cholesterolu itd. Poszczególne produkty mogą należeć jednocześnie do różnych grup i wykazywać wielokierunkowe działania. Nośnikami substancji bioaktywnych są zwykle produkty często spożywane – np. przetwory mleczne, zbożowe, napoje owocowe, tłuszcze konsumpcyjne itp. W żywności funkcjonalnej stosuje się substancje bioaktywne. Prowadzone są także badania nad nowymi substancjami, wprowadzane są innowacyjne produkty, np. probiotyczne czekolady, zmodyfikowane oleje. Bioaktywne składniki najczęściej spotykane w żywności funkcjonalnej: – błonnik pokarmowy (korzystne działanie na profil lipidowy organizmu, regulacja czynności przewodu pokarmowego, zapobieganie rakowi jelita grubego) – oligosacharydy (prebiotyki – substancje stanowiące pożywkę dla mikroorganizmów probiotycznych) – mikroorganizmy o działaniu probiotycznym (połączone z prebiotykami tworzą tzw. synbiotyki) – poliole (ksylitol, sorbitol, laktitol i in.; wskazane w profilaktyce otyłości i chorób sercowo-naczyniowych, wykazują też działanie antypróchnicze) – wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (poprawa profilu lipidowego, działanie immunomodulacyjne, obniżenie ciśnienia tętniczego, działanie przeciwnowotworowe) – witaminy i minerały (np. wapń z witaminą D3 w profilaktyce osteoporozy, jod dodawany do soli kuchennej) – cholina i lecytyna (fosfolipidy niezbędne wszystkim komórkom organizmu, szczególnie ważne w metabolizmie hepatocytów i procesach mielinizacji) – substancje fitochemiczne (np. stanole roślinne dodawane do wysokiej jakości margaryn a także produktów mlecznych w pierwotnej i wtórnej profilaktyce chorób sercowonaczyniowych). Wartość ogólnoświatowego rynku żywności funkcjonalnej liczy się w setkach miliardów dolarów. Tempo jego wzrostu sięga nawet 20% na rok. Przoduje tu Japonia, gdzie prace rozpoczęto już w latach 80-tych XX wieku. Obecnie żywność funkcjonalna produkowana i spożywana jest tam masowo – również w szkołach, zakładach pracy, szpitalach. Japońskie Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej zdefiniowało ją jako „żywność o określonym zdrowotnym zastosowaniu” (FOSHU – foods for specified health use). Szacuje się, że prawie połowa żywności USA jest kupowana z powodów zdrowotnych, a w przyszłości żywność funkcjonalna będzie stanowiła połowę całego rynku żywności. W UE status prawny tego rodzaju żywności jest słabo uregulowany. W Polsce funkcjonowało dotychczas pojęcie „dietetyczne środki spożywcze”, które ma podobny, choć nie identyczny zakres znaczeniowy. Komercyjnie dostępnych jest bardzo wiele produktów o rozmaitym przeznaczeniu i cechach żywności funkcjonalnej. 22 Główną kategorię żywności funkcjonalnej w Europie stanowią nabiał (prawie 50%) i produkty zbożowe (ok. 30%). W USA i Japonii dominują napoje funkcjonalne (60%) oraz produkty zbożowe (USA, 20%) lub wyroby cukiernicze (Japonia, 15%). W Polsce w roku 1995 zarejestrowano 30 produktów „funkcjonalnych”, ale w roku 2000 już 480. Są to głównie soki, napoje, koncentraty napojów, produkty zbożowe oraz przetwory mleczne. Ich liczba wciąż rośnie i trend ten zapewne utrzyma się przez najbliższe lata. Produkty premium Zmieniają sie pozytywnie przyzwyczajenia kulinarne polskich konsumentów. Wzrasta zaufanie do znanych marek, które są gwarancją jakości i standardu. Także trend związany z podróżowaniem Polaków i poznawaniem przez nich różnych kuchni, potraw i produktów narodowych, na przykład szynek Serano czy Parma, serów itp.. Produkty premium charakteryzują się najlepszym wkładem surowcowym. Wyróżnia je także wysoka innowacyjność rozwiązań, zastosowanie najnowszych technologii w procesie produkcji. Efektem jest produkt, który pozytywnie wyróżnia się od tzw. main streamu. Segment premium to, poza wysoką jakością samego produktu, wyróżniająca się szata graficzna i wizualizacja. Dodatkowym wymaganiem jest także stosowanie opakowań jednostkowych średnich i małych jako, że cena produktu jest zazwyczaj wyższa od przeciętnej. Coraz częściej klienci nie kierują się przy zakupie wyłącznie ceną, ale także wartościami dodanymi w produktach. Jak twierdzą eksperci wszystko wskazuje na to, że segment produktów premium w nadchodzących latach powinien w Polsce nadal rosnąć. Oczywistą tego przyczyną jest wzrost zamożności polskiego społeczeństwa. To oznacza generalny wzrost konsumpcji. Szczególnie tej nastawionej na wysoką jakość. 3.1.1. Profil rynku docelowego W Strategii rozwoju branży spożywczej – plan działania dla województwa zachodniopomorskiego opracowanej przez firmę Eko Marketing przedstawione zostały miedzy innymi następujące zjawiska i trendy dotyczące branży spożywczej w województwie zachodniopomorskim: W województwie zachodniopomorskim stopniowo rozwijają się inicjatywy klastrowe i powiązania kooperacyjne. Również w branży spożywczej istnieje duży potencjał do wzajemnej współpracy i kooperacji. Animatorzy, którzy konsekwentnie budują nowe relacje między podmiotami gospodarczymi i naukowymi w najbliższych miesiącach będą inicjować nowe projekty współpracy wokół kluczowych tematów wynikających z nowych trendów, szans i zagrożeń na rynku. Branża spożywcza województwa zachodniopomorskiego stanowi 18% produkcji sprzedanej przemysłu w regionie. Wskaźnik lokalizacji przedsiębiorstw LQ dla województwa zachodniopomorskiego wynosi LQ>1, co oznacza że branża spożywcza przewyższa w regionie średnią wartość dla Polski. Województwo zachodniopomorskie ma duże możliwości rozwoju przemysłu rolno-spożywczego. Zarejestrowane jest tu ok. 1000 podmiotów działających w tej branży. Ponad 500 z nich, to firmy zatrudniające od 5 do 251 i więcej osób. Z tego około 200 podmiotów posiada 20-251 i więcej pracowników. Liczby te potwierdzają ogólną tendencję w odniesieniu do małej i średniej przedsiębiorczości w regionie. Wśród MSP przeważają przedsiębiorstwa drobne, o niewielkim zatrudnieniu i kapitale oraz ograniczonych szansach rozwojowych w obecnych uwarunkowaniach. Jednak ich udział w produkcji sprzedanej przemysłu województwa wynosi ok. 24% i mógłby być większy ze względu na istnienie wyższego niż zaspokajany poziomu konsumpcji artykułów spożywczych lokalnej produkcji.1 Regionalne produkty spożywcze z powodzeniem konkurują nie tylko na rynku krajowym, ale i międzynarodowym. Bliskość rynków zbytu krajów „starej Unii” jest potencjalną szansą na rozwój przedsiębiorstw sektora. Obecnie w przetwórstwie spożywczym województwa dominują podmioty zajmujące się przetwórstwem zbóż, mięsa i produkcją napojów. Stosunkowo niewiele zakładów prowadzi przetwórstwo owocowo-warzywne, mimo że rynek ten charakteryzuje się dużym popytem oraz stałą dynamiką wzrostu. Zwiększa się znaczenie przetwórstwa rybnego, w którym po restrukturyzacji i upadku dużych przedsiębiorstw branży, powstały małe i średnie przedsiębiorstwa przetwórcze, umiejętnie dostosowujące się do uwarunkowań rynkowych i zmieniającego się popytu. 1 Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2015, Szczecin, październik 2000 23 Przed zachodniopomorskim przetwórstwem spożywczym otwiera się wiele możliwości i potencjalnych szans rozwojowych, jednak wymaga to od przedsiębiorstw dużych nakładów inwestycyjnych, modernizacji i unowocześnienia gałęzi produkcji. Wiele zależy także od spełnienia wysokich wymagań jakościowych w stosunku do produktów żywnościowych, ich bezpieczeństwa zdrowotnego oraz zdolności innowacyjnych firm sektora. Wszystkie te wyzwania są trudne do pokonania w przypadku drobnych podmiotów gospodarczych (mikro- i małych przedsiębiorstw), których bieżące działanie i przyszły rozwój są ograniczone licznymi barierami, np. ekonomicznymi, prawno-administracyjnymi, organizacyjnymi, barierami zarządzania, kadrowymi. Jednocześnie może to wynikać z braku wiedzy, niskiego poziomu wykształcenia ogólnego przedsiębiorców, trudności w przełamaniu niechęci do uczenia się nowych rzeczy, braku umiejętności wykorzystywania informacji z otoczenia, schematyzmu w postępowaniu i myśleniu, niechęci do zmian, nadmiernego przywiązania do stosowania intuicji w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Firmy o średniej wielkości mają większe możliwości sprostania wymaganiom coraz bardziej konkurencyjnego rynku, a jednocześnie właściciele i menedżerowie tych podmiotów posiadają nieco inne cechy niż właściciele bardzo małych przedsiębiorstw ich koncepcja firmy obejmuje nie tylko bieżące przetrwanie, ale także wizję działalności przedsiębiorstwa w długim okresie, nastawiają się na osiągnięcie silniejszej pozycji w branży, zdobywanie kolejnych rynków, doceniają znaczenie jakości i innowacji dla pozycji konkurencyjnej firmy itp. Województwo zachodniopomorskie ma korzystne, zróżnicowane przestrzennie warunki naturalne do produkcji rolnej. Zaznacza się to przede wszystkim w jakości gleb. Dominują gleby średnie (51%); dobre i bardzo dobre stanowią 24%. Najlepsze gleby występują w zachodniej części województwa, szczególnie w powiatach: pyrzyckim, stargardzkim, myśliborskim. W województwie zachodniopomorskim 94% powierzchni zajmują obszary wiejskie. Jednak niska wydajność pracy i opłacalność produkcji rolnej, brak zaplecza technicznego dla prowadzenia gospodarstw wielkotowarowych, konkurencja cenowa produktów rolnych z zagranicy, zahamowały rozwój rolnictwa. Uwarunkowania przyrodniczo-produkcyjne zmienne przestrzennie, na ogół sprzyjają produkcji rolnej, zarówno roślinnej jak i zwierzęcej. Bardzo dobre i dobre gleby pszenne i żytnie (klasa bonitacyjna gleb II, IIIa i IIIb) stanowią niecałe 25% powierzchni gruntów ornych i sadów. Ważnym atutem rolnictwa zachodniopomorskiego jest struktura obszarowa gospodarstw, która należy do jednej z najlepszych w kraju; średnia wielkość indywidualnego gospodarstwa rolnego wynosi 15,3 ha, podczas gdy w kraju kształtuje się na poziomie 7,4 ha. Udział gospodarstw dużych (15-50 ha) wynosi 17,3%, a bardzo dużych (pow.50 ha) –5,8%. Jest to proces korzystny, prowadzi bowiem do powstania gospodarstw rolnych wysoko towarowych, zdolnych do konkurencji z gospodarstwami Unii Europejskiej. Uprawa zbóż w województwie jest i nadal będzie zajmować główną pozycję w produkcji roślinnej. Powierzchnia upraw ekologicznych wzrosła w przeciągu ostatnich pięciu lat ponad 60%, ale nadal ich obszar jest niewielki. W ostatnim okresie nastąpił bardzo duży spadek pogłowia bydła ogółem, w tym krów. W ostatnich kilku latach pogłowie trzody chlewnej w województwie zachodniopomorskim wykazuje tendencję wzrostową. Nadal zbyt mało podmiotów ma uprawnienia do sprzedaży swoich towarów na wszystkich rynkach Wspólnoty Europejskiej. Analiza danych statystycznych wskazuje, że potencjał przetwórczy przemysłu rolnospożywczego, zlokalizowanego w województwie zachodniopomorskim, nie jest w pełni wykorzystany, a przewaga produkcji surowcowej nad możliwościami przetwórczymi, szczególnie wysoko przetworzonymi, jest znaczna. Raport z ekspertyzy na temat wpływu światowego kryzysu ekonomicznego na sytuację społeczno-gospodarczą województwa zachodniopomorskiego opracowany przez Uniwersytet Szczeciński w kwietniu 2009 wskazuje na wysoką dynamikę eksportu przemysłu spożywczego w województwie zachodniopomorskim, która powiązana jest z ekspansją przemysłu rybnego zapoczątkowaną w 2005 roku; wysoką produktywnością charakteryzują się także rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo, które przekraczają średnią produktywność w kraju. Udział tej branży jest znaczący w zatrudnieniu, przychodach i eksporcie. Przemysł rolno - spożywczy województwa jest ściśle związany z rolnictwem w regionie. INFORMATOR o Grupach Producentów Rolnych oraz Producentów Owoców i Warzyw wydany w Szczecinie w 2010 r. mówi, iż stan rolnictwa i obszarów wiejskich województwa zachodniopomorskiego przedstawia się coraz lepiej, a perspektywy dalszej poprawy również są obiecujące. Na terenie województwa zachodniopomorskiego są powiaty o rolniczym charakterze, w których funkcjonują duże towarowe gospodarstwa, natomiast niewiele jest grup producentów rolnych oraz producentów owoców i warzyw. 24 Struktura towarowej produkcji rolniczej (w cenach stałych) zachodniopomorskim kształtowała się w 2008 r. w następujący sposób: Produkcja zwierzęca Produkcja roślinna w województwie Żywiec rzeźny: Bydło, cielęta, trzoda chlewna, owce, konie, drób, kozy i królik 30,6% Mleko 9,0% Jaja 3,8% Pozostała Produkcja 0,5% Zboża 30,1% Ziemniaki 6,6% Przemysłowe 11,6% Warzywa i owoce 7,3% Pozostała Produkcja 0,5% Źródło: Województwo Zachodniopomorskie w liczbach 2010 Urząd Statystyczny w Szczecinie Produkcja żywca rzeźnego w województwie zachodniopomorskim kształtowała się w 2009 r. w następujący sposób: Produkcja żywca rzeźnego w tonach Ogółem W gospodarstwach indywidualnych ogółem 194 665 155 283 drobiowy 113 158 99 827 wieprzowy 67 606 45 110 wołowy 13 035 9 833 cielęcy 639 308 barani 68 46 Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS W przypadku produkcji żywca rzeźnego w województwie zachodniopomorskim dominuje żywiec drobiowy, W dalszej kolejności znajduje się produkcja żywca wieprzowego, następnie wołowego. Najmniej produkuje się żywca cielęcego i baraniego. Produkcja mleka krowiego w 2009 r. kształtowała się wg. danych GUS następująco: ogółem wyprodukowano 185 967 tys. litrów a w gospodarstwach indywidualnych 124 903 tys. litrów. Użytki rolne w woj. zachodniopomorskim Rolnictwo 2007 2008 2009 Użytki rolne ogółem (stan w czerwcu) w tys. ha 975,4 965,5 925,3 76,3 w % ogółem: grunty orne 75,8 76,1 Sady 1,5 1,6 1,6 Łąki 10,3 11,1 11,6 Pastwiska 3,7 3,5 3,5 Pozostałe 8,7 7,7 7,0 1694,1 1574,4 2097,9 Pszenica 736,6 754,3 909,2 Żyto 231,6 269,6 344,0 Jęczmień 297,6 220,2 337,2 Owies 148,1 90,4 150,9 Pszenżyto 160,2 157,7 231,8 Ziemniaki 502,1 541,5 564,3 buraki cukrowe 524,8 346,0 443,3 rzepak i rzepik 287,0 268,8 336,3 Zbiory w tys. t: Zboża w tym: Zwierzęta gospodarskie (stan w czerwcu) w tys. szt.: 25 Bydło 113,9 110,7 96,1 w tym krowy trzoda chlewna (stan w końca lipca) 48,4 44,5 39,2 503,1 416,7 373,2 Źródło: Województwo Zachodniopomorskie w liczbach 2010 Urząd Statystyczny w Szczecinie W województwie zachodniopomorskim producentów owoców i warzyw. niewiele jest grup producentów Warzywa gruntowe Ogółem W gospodarstwach indywidualnych Powierzchnia 4 335 ha 4 094 ha Zbiory 1 100 836 dt 1 031 639 dt rolnych oraz Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS Owoce z drzew Ogółem W gospodarstwach indywidualnych Powierzchnia 11 729 ha 10 790 ha Zbiory 210 540 dt 175 328 dt Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS Według rocznika Statystycznego Województwa Zachodniopomorskiego wydanego w 2009 r. w Szczecinie rysuje się następujący obraz połowu ryb i produkcji przetworów rybnych Połowy i skup ryb morskich według gatunków (w tonach) WYSZCZEGÓLNIENIE 2000 2005 2007 2008 POŁOWY w tonach 112125 57399 51291 44711 31322 4999 4534 3679 Dorsze 10985 4999 4499 3665 Szprot 39368 27209 24463 23842 w tym: Ryby dorszowate błękitki, czarniaki, dorsze, mintaje, morszczuki i witlinki. w tym: Śledzie 13870 14679 12834 8816 Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego 2009, Szczecin, dane Morskiego Instytutu Rybackiego w Gdyni. W obszarze Bałtyku produkcja roczna daje możliwość odłowienia około 1 mln ton ryb, z czego ponad 10% stanowią dorsze, ok. 80% to tzw. małe ryby pelagiczne, takie jak szproty i śledzie, 10% zaś stanowią płastugi i inne ryby łącznie z zalewowymi, z czego polska flota łowcza wyławia średnio w roku około 100 tys. ton ryb. Podstawowymi gatunkami limitowanymi poławianymi przez rybaków bałtyckich są dorsze, szproty, śledzie. Produkcja przetworów rybnych (w tonach) WYSZCZEGÓLNIENIE 2000 2005 2007 2008 Ryby morskie mrożone 38578 34377 27189 25561 Ryby i produkty rybne solone 6903 6068 3176 4724 Ryby i przetwory rybne wędzone 5696 13483 15660 19821 Ryby, inne zwierzęta wodne i przetwory z nich Marynowane 10282 9122 5605 7414 Konserwy, prezerwy z ryb oraz innych surowców 4506 3869 2298 1867 Połowowych Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego 2009, Szczecin Dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. 26 Rybołówstwo2 w województwie zachodniopomorskim opiera się o połowy prowadzone w polskiej strefie ekonomicznej na Bałtyku. W roku 2009 w strukturze połowów morskich najwyższy udział miał szprot. Połowy dalekomorskie realizowane są przez polską flotę łowczą na łowiskach atlantyckich oraz wodach Południowo-Wschodniego Pacyfiku. W połowach tych dominuje ostrobok. Ważnym miejscem prowadzenia działalności rybackiej dla województwa zachodniopomorskiego poza Bałtykiem są wody Zalewu Szczecińskiego. Głównie poławiane są tu ryby słodkowodne i wędrowne, są nimi przede wszystkim: węgorze, sandacze, śledzie, sieje, okonie, płocie, leszcze, miętusy, krąpie, rozpióry, łososie i trocie. 3.1.2. Mocne strony i szanse rynkowe Objęcie Polski Wspólną Polityką Rolną i handlową oraz udostępnienie rolnictwu i wsi funduszy strukturalnych wpłynęło na zmianę ekonomicznych uwarunkowań funkcjonowania i rozwoju przemysłu spożywczego. Wysokie wydatki publiczne, w połączeniu z regulacjami unijnymi w zakresie polityki rynkowej i strukturalnej, spowodowały m.in.: – Przyspieszenie procesu modernizacji gospodarki żywnościowej, poprawę jej konkurencyjności zarówno na rynku wewnętrznym, jak i rynkach międzynarodowych, poprawę jakości i bezpieczeństwa produkcji żywności oraz przyspieszenie rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich. Przemysł spożywczy umiejętnie wykorzystał szanse, jakie dają fundusze strukturalne. W ciągu czterech lat kilkakrotnie wzrosła liczba zakładów uprawnionych do handlu z innymi krajami UE. – Zwiększenie możliwości sprzedaży artykułów rolno-spożywczych na wspólnym rynku oraz wzrost możliwości ich eksportu na rynki krajów trzecich z wykorzystaniem subwencji eksportowych. Objęcie Polski wspólną taryfą celną UE przyczyniło się do lepszej ochrony rynku wewnętrznego. – Stabilizację cenową i produkcyjną na rynkach rolno-spożywczych objętych regulacjami WPR. Działalność rolnicza, a także przetwórstwo żywności stały się bardziej przewidywalnymi obszarami prowadzenia działalności gospodarczej. – Znaczące wsparcie dochodów rolniczych, głównie poprzez wprowadzenie dopłat bezpośrednich oraz płatności z tytułu ONW (obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania). Płatności te przyczyniły się także do zachowania konkurencyjności produkcji rolnej i mniejszej presji na zwyżkę cen zbytu surowców rolnych, pomimo przejmowania części transferów finansowych do rolnictwa przez dostawców środków produkcji. Najbliższe lata powinny być okresem dalszego wzrostu handlu zagranicznego artykułami rolnospożywczymi, przy równoczesnym wzroście eksportu i importu. Możliwe jest dalsze zwiększanie dodatniego salda obrotów. Jednakże obecnie trudno przewidzieć, jak będą się kształtowały w średnim okresie niektóre czynniki, wywierające silny wpływ na polski handel rolno-spożywczy. Pierwszym z nich jest kurs walutowy złoty – euro. Coraz silniejszy złoty zmniejsza opłacalność eksportu, w tym rolno-spożywczego, a zwiększa opłacalność importu. Wprawdzie rosnący eksport i coraz wyższe dodatnie saldo obrotów handlowych świadczą o utrzymującej się opłacalności eksportu rolno-spożywczego, ale można założyć, że przynajmniej część eksportowanych asortymentów znajduje się blisko granicy opłacalności. Rosnącą siłę złotego mogą rekompensować wyższe ceny w obrotach z zagranicą. Wzrost cen artykułów rolnych na rynkach międzynarodowych może spowodować poprawę opłacalności eksportu większości artykułów rolno-spożywczych. Klastry i sieci współpracy mogą być panaceum na rozdrobnienie branży w Polsce, zwiększając szanse na rozdrobnionym i konkurencyjnym runku. Mocnymi stronami obszarów wiejskich i rolnictwa województwa zachodniopomorskiego są: – dobre warunki glebowe do rozwoju funkcji rolniczej, – dobre warunki dla produkcji biopaliw, jako źródeł ekologicznej i odnawialnej energii – dobre warunki produkcji żywności w tym ekologicznej żywności, – korzystne zmiany w strukturze gospodarstw, – duża aktywność gospodarcza mieszkańców województwa. 2 http://www.strategia.am.szczecin.pl/Strategiczne%20odd%20gosp%20mor.pdf 27 3.1.3. Słabe strony i zagrożenia rynkowe Zwiększenie barier wejścia na rynek rolno-spożywczy, głównie dla nowych podmiotów, w wyniku wprowadzenia kwotowania produkcji (czy coraz ostrzejszych rygorów jakościowych, norm ochrony środowiska itp.). Kwotowanie, choć jest instrumentem porządkowania rynku, w warunkach rzeczywistych przewag konkurencyjnych prowadzi do ograniczenia produkcji i eksportu do wysokości przyznanych limitów. Dotychczas polskie rolnictwo i przemysł spożywczy odnosiły sukces dzięki najprostszym przewagom konkurencyjnym. Jednak przewaga ta powoli maleje. W Polsce dużym problemem jest brak kapitału, a koszt pozyskania pieniądza jest dużo większy niż na zachodzie Europy. Polska ma więc tańszą ziemię, tańszą siłę roboczą, ale jednocześnie droższy kapitał. W przypadku handlu zagranicznego aż 80 proc. eksportu i prawie 70 proc. importu to wymiana między Polską a krajami Europy Zachodniej. W ciągu ostatnich lat mierniki konkurencyjności związane z handlem zagranicznym, czyli udział eksportu żywności w relacji do eksportu ogółu towarów jest większy niż przypadku innych krajów UE. To oznacza, że sektor żywnościowy wykorzystuje swój naturalny potencjał. Jednak z punktu widzenia tego co dzieje się poza granicami UE przewagi sektora żywnościowego są coraz mniejsze i powoli topnieją. Według analiz banku BGŻ dotyczących najbardziej atrakcyjnych polskich towarów w kontekście przewag konkurencyjnych wygrywają takie produkty jak mrożonki (np. truskawki), czy zagęszczony sok jabłkowy, dobrze również wypadają takie wyroby jak np. śruta, czy makuch rzepakowy. Jednak obserwowany przez ostatnie lata sukces w przypadku tych produktów wynika przede wszystkim z przewag kosztowych. Gdy spojrzeć jednak na inne przewagi np. pokrycie konsumpcji krajową produkcją, to widać, że sytuacja rodzimych producentów nie jest już tak dobra. Wynika to z tego, że systematycznie w większości kategorii produktowych widać rosnący udział wyrobów importowanych. Coraz większą rolę w determinowaniu pozycji konkurencyjnej polskiego przemysłu spożywczego odgrywają czynniki rynkowe. W najbliższym czasie prawdopodobna jest presja na wzmocnienie złotego. Jedną z przyczyn będzie rosnący coraz szybciej eksport polskich produktów nieżywnościowych, który rośnie szybciej niż eksport naszej żywności. A to powoduje, że cała sfera gospodarki poza polskim przemysłem żywnościowym będzie wymuszała umocnienie złotego, co w efekcie będzie pogarszało warunki konkurowania jeśli chodzi o warunki kursowe dla polskiego sektora żywnościowego. Kluczowe problemy polskiego rynku spożywczego przedstawiają się w sposób następujący: – Rozdrobnienie branży w Polsce; – Słaba współpraca między firmami z branży; – Coraz wyższe wymagania i standardy, które muszą spełnić produkty żywnościowe; – Coraz silniejsza pozycja przetargowa odbiorców; – Niedostateczna podaż surowca i jego wysokie ceny; – Konkurencja ze strony międzynarodowych koncernów; – Brak dobrze przygotowanej oraz skutecznie realizowanej strategii marketingowej małych i średnich firm; – Rosnące koszty zatrudnienia; – Niedobór wykwalifikowanych pracowników; – Brak specjalizacji przedsiębiorstw pomimo dużego rozdrobnienia rynku; – Trudny i kosztowny proces logistyczny, m.in. przechowywanie produktów, liczne kontrole i certyfikaty; – Zakaz produkowania genetycznie zmodyfikowanych produktów; – Słaba współpraca przemysłu z sektorem badawczo-rozwojowym; – Niskie marże; – Wahania kursów walut – problemy z eksportem oraz napływ tanich produktów z zagranicy; – Brak wspólnej waluty – euro; – Ograniczony dostęp do oferty kredytowej i wysokie wymagania banków przy określaniu zdolności kredytowej; – Niedostateczna ilość własnych środków finansowych przedsiębiorstw; 28 Do problemów nurtujących branżę rolno– spożywczą w regionie zachodniopomorskim należą problemy w obszarach: zarządzania (w tym zarządzania powiązaniami kooperacyjnymi i klastrami gospodarczymi oraz współpracą międzysektorową), marketingu, zasobów ludzkich, technologii, finansów i współpracy międzynarodowej a także trendów i kierunków rozwoju branży rolno –spożywczej. 3.1.4. Wyzwania stojące przed branżą spożywczą Najważniejsze wyzwania stojące przed przemysłem spożywczym to sprostanie i wykorzystanie szans : 1. Wzrastający popyt na wysoko spersonifikowane produkty spożywcze. 2. Zrównoważone odżywianie, czyli produkty spożywcze muszą mieć wartość odżywczą a jednocześnie być zdrowe i smaczne. 3. Produkty spożywcze muszą dobrze wyglądać i być przyjazne do użycia w każdej sytuacji (proporcjonalne). 4. Produkty spożywcze powinny ułatwiać codzienne życie (pakowanie, czas potrzebny do przygotowania posiłku). 5. Wzrastające potrzeby opracowania nowych technologii i zastosowań w segmencie produktów dla dzieci. Na podstawie przeprowadzonej analizy trendów branży spożywczej wykonanej przez firmę Eko Marketing przedstawione zostały kluczowe obszary mogące stanowić przedmiot zainteresowania szeroko rozumianej sfery B+R w województwie zachodniopomorskim w związku z przewidywanym rozwojem sektora spożywczego. Do obszarów tych należą: – produkcja składników i surowce o wymiana składników naturalnych sztucznymi; o rozwój składników dla skompensowania strat organoleptycznych w „zdrowszej” żywności; – proces przetwarzania żywności o przeszło 50 % przetwarzania termicznego powinno zostać zastąpione technikami przetwarzania pod wysoki ciśnieniem; o nowe procesy powinny bazować na modelach komputerowych opracowywanych w laboratoriach badawczych; – pakowanie o inteligentne materiały; o ulegające biodegradacji opakowania; o opakowania zachowujące smak pożywienia; o opakowania funkcjonalne; – znaczenie biotechnologii w sektorze spożywczym o produkcja składników/półproduktów; o produkcja środków chwastobójczych; o tworzenie nowych gatunków roślin; o produkcja zdrowej żywności; – nauka i technologia o wyjaśnienie związku pomiędzy strukturą składników a ich właściwościami o pełne zrozumienia dla idei zdrowej żywności w życiu ludzkim – pomiary i analizy o bieżący monitoring o wprowadzanie czujników (sensorów) biologicznych o testowanie i analizy jakości – ochrona środowiska o metody i techniki produkcji przyjazne środowisku 29 3.2. Klienci Głównymi klientami Centrum Kompetencji będą małe i średnie przedsiębiorstwa działające w branży spożywczej. W początkowej fazie działalności głównym obszarem zainteresowania centrum będą przedsiębiorstwa działające w województwie zachodniopomorskim w następujących sektorach przemysłu spożywczego: – – – – – Przemysł mięsny (głównie małe firmy) Mleczarstwo (głównie średniej wielkości) Piekarnictwo (głownie mikro i małe firmy) Przemysł owocowo-warzywny (głównie średnie firmy) Przemysł rybny (głównie małe i średnie firmy) Ponadto ważnymi klientami ze względu na położenie geograficzne BCK mogą być także przedsiębiorstwa działające na terenie Niemiec. Należy jednak wziąć pod uwagę możliwość nawiązania współpracy z grupami producenckimi działającymi w regionie. Informator o Grupach Producentów Rolnych oraz Producentów Owoców i Warzyw autorstwa Moniki Stolarz oraz Krzysztofa Ślusarka wydany w Szczecinie w 2010 r. ukazuje następujący obraz Grupy Producentów Rolnych w województwie zachodniopomorskim: – Początki tworzenia grup nie należały do łatwych z uwagi na nieufność rolników do funkcjonowania w dużych strukturach gospodarczych. Jednak z upływem czasu rolnicy zrozumieli konieczność organizowania się w grupy. – W latach 2005 - 2009 w województwie Zachodniopomorskim zarejestrowano 38 grup producentów rolnych. Dominują grupy zarejestrowane w sektorze: zboża, rzepak, dlatego też przeważająca ilość grup producentów rolnych tworzą rolnicy uprawiający ziarno zbóż i nasiona roślin oleistych (rzepak). Grupy producentów rolnych oraz owoców i warzyw wpisanych do rejestru Marszałka województwa zachodniopomorskiego: Grupy Producentów Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „Karsko Pyrzyckie” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „STAR” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „AGRIPLON” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „ARPOL” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „AGROTIS” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych ”AGRUM-GODKÓW” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „ INTER-AGRO” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „BIELIN” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „ROLHAN BIS” Spółka z o.o., – Spółdzielnia Producentów Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych w Kotłowie, – Spółdzielnia Producentów Ziarna Zbóż i Rzepaku „PLON” w Sławce, – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „AGROPLON- OŚCIĘCIN” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „FARM 4 ALL” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „TEAM” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „DRZENIN-PLON” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych „ROLSTAR” Spółka z o.o. Grupy Producentów – GP Nasion – GP Nasion – GP Nasion – GP Nasion – GP Nasion – GP Nasion Nasion Roślin Oleistych Roślin Oleistych „LUBUSKIE OIL” Spółka z o.o., Roślin Oleistych „ARV” Spółka z o.o., Roślin Oleistych pn. Rzepakowa Grupa ROLMAX Spółka z o.o., Roślin Oleistych „RAPS” Spółka z o.o., Roślin Oleistych „HORUS AGRA” Spółka z o.o., Roślin Oleistych „KARWICE OIL” Spółka z o.o. 30 Grupy Producentów Ziarna Zbóż – GP Ziarna Zbóż „MAZURY” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż „ARV” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż „POMORZE” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż „GORZOWSKIE” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż „ŻUŁAWY” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż „INA AGRA” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż „ROLMAX” Spółka z o.o., – Stowarzyszenie Związek Producentów Zbóż Ziemi Pyrzyckiej w Pyrzycach, – GP Ziarna Zbóż „KARWICE GRAIN” Spółka z o.o., – GP Ziarna Zbóż „GRAAN” Spółka z o.o. Grupa Producentów Mleka – GP „MLEKO POMORSKIE” Spółka z o.o., – GP „MLEKOFARM” Spółka z o.o. Grupa Producentów Drobiu – GP „KAREX” Spółka z o.o. Grupa Producentów Rolnych – GP „BONO FUR FARM” Spółka z o.o. Grupa Producentów Ziemniaka – GP „KARWICE GRASS” Spółka z o.o. Grupa Producentów Buraka Cukrowego – GP „GPR BETA” Spółka z o.o. Grupa Producentów Owoców i Warzyw – GP Owoców i Warzyw „POMORZE” Spółka z o.o. Do firm funkcjonujących w branży spożywczej3 w województwie zachodniopomorskim m.in. należą: Przetwórstwo owocowo – warzywne Agrofreeze S.A. Agrolas Sp. z o.o. Agronet Firma Produkcyjno-UsługowoHandlowa Konrad Stolarski Alima Gerber SA Baliński Joanna Hryniewicka Cebnor Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoUsługowo-Handlowe Renata Sowińska Hera Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowe Irena Przetwórnia Warzyw Nowalijka Sp. z o.o. Razem Zakład Przetwórstwa RolnoSpożywczego Zakład Pracy Chronionej Wiesława Żabko X-Mas International Sp. z o.o. Duo-Maximum Lipkon Sp. z o.o. Ogrodnictwo Import Export Bohdan Marcinkowski Polarica Poland Spółka z o.o. Przetwórstwo i Sprzedaż Hurtowa Warzyw i Owoców Joanna Hryniewicka Przetwórstwo mleczne 3 Danone Sp. z o.o. Lindals Sp. z o.o. Mila Sp. z o.o. Pomorskie Zakłady Mleczarskie Mlekosz Spółdzielnia Mleczarska Mlekosz Spółdzielnia Mleczarska Koszalin Rolmlecz Rolnicza Spółdzielnia Mleczarska Straco Spółdzielnia Mleczarska Obrzańska Spółdzielnia Mleczarska w Kościanie Arla Foods Sp. z o.o Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Białogard Topialnia Serów Bakoma SA. Danmis. Sp. z o.o. Nabiał z mleka koziego Gest. FHU. Produkty nabiałowe Golczyk Gabriel Gospodarstwo RolnoProdukcyjne Okręgowe Spółdzielnie Mleczarskie http://www.przemyslspozywczy-polska.com 31 Przetwórstwo mięsne Ozimek Sp.j. Zakład Wielobranżowy Masarnia Agrol Zakład Uboju Zwierząt Rzeźnych Teresa i Wiesław Szwajcer Agros-Koszalin S.A. Pomorski Przemysł Mięsny Alma Sp.j. Lesław Kossowski Paweł Gużewski Aniger Przetwórstwo Mięsne Regina Antkiewicz Henryk Wypych Bohun" Sp. z o.o. Drobimex Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny Hein-Pol Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Ind-Broj Sp. z o.o. Kabanos S.C. Masarnia Kabanosik Zakład Przetwórczy Kategoria: FIRMY - BRANŻA SPOŻYWCZA Lewandowski & Kopczyński S.C. Wytwórnia Wędlin Mat S.A. Polski Przemysł Mięsny Melanko Sp. z o.o. Pakopil Ireneusz i Olga Pilipczuk Rybarkiewicz Zakład Rzeźniczo-Wędliniarski Mirosław Rybarkiewicz Społem Powszechna Spółdzielnia Spożywców Masarnia Wiek-Pol Zakład Garmażeryjny Dagmara Abramczuk Chojnacki Dariusz i Mirosław S.C. Zakład Masarski Ciołek Konrad Zakład Masarski Grabowscy Izabela i Zbigniew Zakład Przetwórstwa Mięsnego Grzywacz Wanda i Stanisław Zakład Przetwórstwa Mięsnego Kowalczyk Marek Zakład Produkcyjny Kowalski Roman Produkcyjno-Usługowy Zakład Masarniczy Niedźwiedź Janusz Zakład Wędliniarski Stępnik Marek Masarnia Szugalski Michał Zakład Przetwórstwa Spożywczego Zakład Pracy Chronionej Szymczak Henryk Zakład RzeźniczoWędliniarski Świątkiewicz Zdzisław i Wiesława Zakład Przetwórstwa Mięsnego Uchman Bernard Masarnia Wojtas Jan Zakład Przetwórstwa Mięsnego Zawrot Zofia Zakład Przetwórstwa Mięsnego Zimorodzcy Elżbieta i Stanisław Rzeźnictwo Wiśniewski Marian Przetwórnia Mięsa Zakłady Mięsne Sp. z o.o. Zieliński Piotr. Zakład przetwórstwa mięsnego Zuzga Jan. Hurtownia drobiu Zwierzchowscy Piotr i Agnieszka Zakład Masarski Zwierzchowski P. Zakład przetwórstwa mięsnego Agryf Sp. z o.o. Zakłady Mięsne Agryf SA. Zakłady mięsne Ban. S.j. Zakład przetwórstwa mięsnego i dodatków masarskich Beneko Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowe Bernard Bubacz Biurkom-Flampol Sp. z o.o. Farmer Zakład Handlowo-Produkcyjny Tadeusz Rzeźnik Consult-Food Cybulski Mirosław. Mięso Czaban Bogdan. Ubojnia i masarnia Delicjusz. S.j. Wojtyla D., Posiadło S. Drobmat. Ferma i ubojnia drobiu Dyjak. Masarnia wiejska. Dyjak J. Exdrob SA. Kutnowskie Zakłady Drobiarskie. Food Pack. PPHU. Wałoszek R. Furmanek Stefan i Irena Zakład Wędliniarski Gonda. S.j. Zakład wędliniarski Gryf-Meat S.j. Ubojnia. Młynarski J., Jasnowski Z. Gusto SC. Zakład mięsny Hortyński A. Produkcja i handel mięsem Iko. Kompania drobiarska. Sp. z o.o. Izmir Kebab. Masarnia. Stępnik M. Jarszewo SC. Rzeźnia. Zabielscy Z.J.Z. Karpiński R. Mączkowski W. S.C. Zakład Przetwórstwa Mięsa Kawiorska Grażyna. Masarstwo, wędliniarstwo. Skup i sprzedaż żywca Kowalczyk Eugeniusz Zakład Przetwórstwa Mięsnego Kozłowski Zygmunt. Zakład masarniczy Łyszczak Piotr. Zakład rzeźniczo - wędliniarski Macherzyński Jacek Przetwórstwo Mięsne Majerowicz J.H.K.R. Zakład przetwórstwa mięsnego. S.j. Marciniak Stefan Zakład Mięsny Marmak. PHU Niedziułka Kazimierz Paciorek Tadeusz S.C. Masarnia Pauladrob Pisz Franciszek Masarnia Pisz Łukasz. Masarnia Pryma Jolanta Zakład Przetwórstwa Mięsnego Rol-Banc. Sp. z o.o. Zakłady przetwórstwa mięsnego Rosnowo Ubojnia Drobiu. Sp. z o.o. Sarzała Antoni i Rafał S.C. Masarnia Sieradziński Paweł Masarnia Skiba. Zakłady mięsne. Sokołów SA. Zakłady mięsne w Kole. Centrum mięsne Piekarnictwo Przedsiębiorstwo Zbożowo - Młynarskie PZZ w Stoisławiu Giełażyn Stanisław Piekarnictwo Piekarnia - Cukiernia PRECELEK Instytut Polskie Pieczywo Zakład Piekarski Iwańscy Piekarnia-Cukiernia S.C. Piekarnia-Cukiernia Pączuś ASPROD Sp. z o.o. - Stoisko Piekarnia-Cukiernia DĄBSKA Cukiernia-Piekarnia Woźniak Sp. z o.o. - Sklep Wytwórnia makaronów, piekarnia GS Samopomoc Chłopska Piekarnia - Ciastkarnia Monika Bielica Zamorscy S.J. 32 Przemysł jajczarsko – drobiarski Aga Radosław Grzybowski Bizon Firma Prywatna Tadeusz Bystroń Food Pil Sp. z o.o. Jantol Przedsiębiorstwo Produkcyjno-UsługowoHandlowe Marex Sp. z o.o. Pauladrob Sp.j. Pilpak Piotr Pilipczuk Byk Sp.j. Dariusz Osiniak Jacek Malinowski Fernando S.C. Koncept Mielno Sp. z o.o. Gospodarstwo Rybackie Mieszko Sp. z o.o. Fabryka Przetworów Rybnych Mors Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Nord-Fish Sp.j. Andrzej Makowiecki Wiktor Batko Pescanova Polska. Sp. z o.o. Poljan. PHU. Wesołowska H. Polryb. Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Rybackie Sp. z o.o. Pesca Zakład Przetwórstwa Rybnego Krystyna i Ewa Stanisławska Polfisch Sp. z o.o. Pommernfisch Sp. z o.o. Pirs Sp. z o.o. P.P.H. Pakfish Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowe Rega-Fish S.C. Przetwórstwo Ryb Rybak S.A. Rybwar S.C. Krzysztof Witman Solmar Sp. z o.o. Stan-Dar Sp. z o.o. Zakład Przetwórstwa Rybnego Utylat Sp. z o.o. R.A.B.-Ryb Rybpol. S.j. Ciastek G. Sajra. PPH. Jeleński A., Łuczka A., Walentowicz T. Seamor International Ltd. Sp. z o.o. Import, sprzedaż, przetwórstwo ryb Seven Oceans Sea Food. Sp. z o.o. South Baltic Foods Springfish Stanpol. Sp. z o.o. Stebnicki Zbigniew Zakład ProdukcyjnoUsługowo-Handlowy Stebnicki Zbigniew Zakład ProdukcyjnoUsługowo-Handlowy Sydonia. Przetwórstwo krewetek i ryb. Kędziora M.M. Superfish S.A. Zakład Przetwórstwa Ryb Seta Jan Gospodarstwo Rybackie Tuka Sp.j. M. Pozorski J. Szyszko Tunex Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Takebashi Trading Tomfish Trzciński SC. Trzciński R.R. Unifood. S.j. Wap-Ryb Wojciech Sagan Zakład przetwórstwa rybnego SC Zaleski Ryszard Zakład Przetwórstwa Ryb Zgoda. Sp. z o.o. Zit. Przetwórstwo rybne Połowy i przetwórstwo rybne Animex Fish. Sp. z o.o. Import, eksport ryb i przetworów rybnych Apol. Sp. z o.o. Aha Plus Bogusław Wielento Arka Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowo-Usługowe Bonito S.C. Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowe Baltic Fish. Zakład przetwórstwa ryb Bartek. Zakład przetwórstwa ryb. Widerski J. Barka Pol-Fish Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowo-Usługowe Barkas Zakład Przetwórstwa Rybnego Brest Stanisław Ostrowski Bermal Fish. PHU. Wędzikowska-Łabinowicz M. Certa Trzebież. Sp. z o.o. Czerepaniak Michał Gospodarstwo Rybackie Dasson. Ryby świeże morskie i słodkowodne DNHS Poland. Sp. z o.o. Ryby mrożone, przetwory rybne Dadoń Gospodarstwo Rybackie Dankop Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowo-Usługowe Wiesław Kopiel Darpol Zakład Produkcyjno-Handlowy Dega Przedsiębiorstwo Produkcyjno-HandlowoUsługowe Espersen Polska Sp. z o.o. Euro-Industry Sp. z o.o. Eurofish Poland Excelsior. Sp. z o.o. Zakład przetwórstwa ryb Fish Pro Poland. Sp. z o.o. Foodmark-Poland Sp. z o.o. Glob-Ryb. PPH. Stołypko M. Goldenmare Przetwórstwo Rybne Gospodarstwo Rybackie Sp. z o.o. Goldfish Przedsiębiorstwo PołowowoProdukcyjno-Handlowo-Usługowe Hest. PW. Stebnicki E. Ic Sas Sp. z o.o. Jarmuł Marian i Synowie. Zakład przetwórstwa rybnego SC Kamiński Tadeusz Gospodarstwo Rybackie Kand. FH. Krysa A. Kapitan Navi. Przedsiębiorstwo produkcyjne Konryb. PHU. Dodatki do przetwórstwa rybnego K i M S.C. Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowe Kam-13 Firma Handlowo-Produkcyjna Marian Zubowicz Koryb-Bis Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoUsługowo-Handlowe Artur Pawlik McLean Brothers Poland. Sp. z o.o. Morpol SA Marinus Sp. z o.o. Wyroby mrożone Agrofreeze SA. Zamrażalnia owoców i warzyw Farutex. Sp. z o.o. Integropol Jaś. Wytwórnia lodów i mrożonek Karex Food. Sp. z o.o. Naszydłowski Zbigniew. Produkcja żywności mrożonej Nestle Polska SA Sylmark. Produkcja mrożonek. Czebureki, farsze, paszteciki 33 Żywność ekologiczna Jasionek Hodowla Kóz Gospodarstwo Ekologiczne Sławomir Łęgowski Duda Henryk Gospodarstwo Rolne Germanowicz Aleksander. Producent żywności wegetariańskiej i ekologicznej Wakame II. PHU. Zdrowa żywność, dieta, żywność pochodzenia naturalnego Wojtczak Justyna. Zdrowa żywność Zdrowa Kraina SC Głównych klientów BCK należy poszukiwać przede wszystkim pośród przedsiębiorstw, które mają centrum decyzyjne w województwie zachodniopomorskim, konsekwentnie prowadzą działalność badawczo-rozwojową we własnym zakresie i we współpracy z innymi podmiotami, posiadają kadrę zarządzającą, która jest przychylna współpracy z uczelniami wyższymi i z innymi instytucjami badawczymi. Głównymi klientami Centrum Kompetencji będą małe i średnie przedsiębiorstwa działające w branży spożywczej. Do roku 2015 planowane jest nawiązanie współpracy z następującą grupą podmiotów: – Przemysł mięsny – około 50 przedsiębiorstw (głównie małe firmy) – Mleczarstwo – około 25-30 podmiotów (głównie średniej wielkości) – Piekarnictwo – około 50 przedsiębiorstw (głownie mikro i małe firmy) – Przemysł owocowo-warzywny – około 5 podmiotów (głównie średnie firmy i grupy producenckie) – Przemysł rybny – około 50 podmiotów (głównie małe i średnie firmy) 3.3. Konkurencja Ze względu na określony obszar funkcjonowania BCK i skupienie się w jego działalności na klientach pochodzących z regionu województwa zachodniopomorskiego w analizie konkurencji skupiono się na podmiotach działających na w/w obszarze. Pod względem jednak aspiracji i chęci osiągnięcia poziomu Polskiego Centrum Żywności Funkcjonalnej wskazane jest monitorowanie działalności innych ośrodków naukowo – badawczych w kraju. Istotnymi konkurentami dla działalności BCK mogą być w tym aspekcie także wydziały technologii żywności działające w innych ośrodkach akademickich takich jak: Olsztyn, Kraków, Wrocław, Poznań, Warszawa, a także instytuty B+R o znaczeniu ogólnopolskim takie jak Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach oraz Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach. Do głównych konkurentów BCK należą inne instytucje naukowo badawcze działające w województwie zachodniopomorskim w obszarze branży spożywczej. Należą do nich m.in.: – Morski Instytut Rybacki w Gdyni, – Państwowy Instytut Badawczy – Instytut Zootechniki, – Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, – Uniwersytet Szczeciński - Wydział Nauk Przyrodniczych. Morski Instytut Rybacki w Gdyni Morski Instytut Rybacki należy do jednostek organizacyjnych nadzorowanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zakres działalności badawczej MIR obejmuje biologię rybacką, oceanografię rybacką i ekologię morza, technologię przetwórstwa rybnego oraz ekonomikę rybacką. Badania prowadzone są w czterech zakładach naukowych: Zakładzie Zasobów Rybackich, Zakładzie Oceanografii Rybackiej i Ekologii Morza, Zakładzie Ekonomiki Rybackiej oraz Zakładzie Technologii Przetwórstwa. Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 grudnia 2010r. Instytut uzyskał kategorię 1 na podstawie oceny jednostek naukowych otrzymując wskaźnik efektywności 394,55 i zajął 1 miejsce w kategorii G7 – Inżynieria i ochrona środowiska, technologie środowiskowe, rolnicze i leśne. 34 Państwowy Instytut Badawczy – Instytut Zootechniki Instytut Zootechniki - PIB należy do największych polskich instytutów naukowo-badawczych o zasięgu ogólnokrajowym. Podlega Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Problematyka badawcza Instytutu Zootechniki obejmuje: – Dział genetyki i hodowli zwierząt o Ocena wartości hodowlanej i użytkowej zwierząt gospodarskich oraz doskonalenie metod ich oceny. o Określenie i wykorzystanie markerów genetycznych mających wpływ na poprawę wartości genetycznej zwierząt gospodarskich. o Doskonalenie metod biometrycznych służących poprawie wartości hodowlanej i użytkowej zwierząt gospodarskich. o Badanie czynników genetycznych determinujących jakość produktów uzyskiwanych od poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich. o Metody genetycznego doskonalenia; krzyżowanie i doskonalenie istniejących ras i odmian zwierząt. – Dział ochrony zasobów genetycznych zwierząt o Metody ochrony ras rodzimych: bydła, koni, trzody chlewnej, owiec, kóz, zwierząt futerkowych, drobiu. – Dział żywienia zwierząt i paszoznawstwa o Doskonalenie analizy i wartości pokarmowej pasz. o Poprawa wartości dietetycznej produktów pochodzenia zwierzęcego. o Fizjologiczne i praktyczne aspekty żywienia zwierząt przeżuwających. o Wpływ paszy i dawki pokarmowej na produkcyjność zwierząt monogastrycznych oraz jakość produktów pochodzenia zwierzęcego. o Systemy żywienia zwierząt futerkowych oraz ich wpływ na produkcyjność i jakość okrywy włosowej. – Dział immuno i cytogenetyki zwierząt o Identyfikacja defektów genetycznych zwierząt za pomocą badań molekularnych. o Uzyskiwanie i międzynarodowa standaryzacja reagentów identyfikujących antygeny krwinkowe zwierząt. o Wykrywanie, charakterystyka i oznaczanie antygenowych markerów genów białek krwi u zwierząt. o Analiza kariotypu i ocena efektów występowania chimeryzmu komórkowego zwierząt gospodarskich. – Dział biotechnologii rozrodu zwierząt o Klonowanie zwierząt. o Formowanie genotypów metodami laboratoryjnymi (zwierzęta transgeniczne). o Pozaustrojowa produkcja zarodków zwierzęcych; podnoszenie wydajności rozrodczej samic. o Wykorzystanie biotechnologicznych metod w rozrodzie zwierząt gospodarskich. – Dział technologii, ekologii, ekonomiki produkcji zwierzęcej o Ocena funkcjonalności różnych systemów utrzymania zwierząt. o Dobrostan zwierząt gospodarskich. o Wpływ różnych rozwiązań technicznych na produkcyjność oraz jakość mleka i mięsa. o Ekologiczne systemy chowu zwierząt gospodarskich. o Wpływ ferm zwierzęcych na środowisko. o Opłacalność produkcji zwierzęcej. o Rynek produktów zwierzęcych; minimalizacja kosztu chowu zwierząt. o Prognozy ekonomicznej efektywności badań zootechnicznych. Na obszarze województwa zachodniopomorskiego funkcjonuje: – Zakład Doświadczalny IZ PIB Kołbacz Sp. z o.o. – Krajowe Laboratorium Pasz Pracownia w Szczecinie Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 grudnia 2010r. Instytut uzyskał kategorię 1 na podstawie oceny jednostek naukowych otrzymując wskaźnik efektywności 187,75 i zajął 5 miejsce w kategorii G7 – Inżynieria i ochrona środowiska, technologie środowiskowe, rolnicze i leśne. 35 Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (od 16.03.2010r. Państwowy Instytut Badawczy) działa jako placówka naukowa, do prowadzenia badań w dziedzinie hodowli i nasiennictwa rolniczych roślin uprawnych, technologii uprawy roślin oleistych, korzeniowych i ziemniaka oraz prac wdrożeniowych, upowszechnieniowych, normalizacyjnych i unifikacyjnych w tym zakresie. Zakres działania Instytutu obejmuje w szczególności rozwijanie teorii i metodologii badań, oraz opracowywanie analiz i ocen stanu rozwoju w dziedzinach nauk objętych działalnością statutową. Przedmiotem działalności Instytutu są: – – – – – – Badania w zakresie: o genetycznych podstaw hodowli roślin uprawnych, o zastosowania metod biotechnologii w hodowli roślin uprawnych, o fizjologiczno-biochemicznych uwarunkowań wysokiej produktywności roślin uprawnych, o agrotechniki nasiennej oraz kompleksowej technologii produkcji wybranych gatunków roślin, o technologii i techniki przechowalnictwa oraz zachowania jakości ziemniaków w czasie przechowywania, nasiennictwa i nasionoznawstwa roślin uprawnych, Nasiennictwo i nasionoznawstwo roślin uprawnych. Monitorowanie i opiniowanie zakresu produkcji i importu transgenicznych odmian roślin uprawnych (GMO). Monitorowanie dla potrzeb hodowli odpornościowej występowania w kraju gospodarczo ważnych patotypów, ras patogenów i szkodników rolniczych roślin uprawnych, w tym patogenów kwarantannowych - głównie patogenów ziemniaka. Gromadzenie i utrzymywanie w stanie żywym zasobów genowych roślin użytkowych i ich patogenów. Ulepszanie roślin dla zrównoważonych AgroEkoSystemów, wysokiej jakości żywności i produkcji roślinnej na cele nieżywnościowe (program wieloletni). Na obszarze województwa zachodniopomorskiego znajduje się zamiejscowy zakład naukowy Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie. Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 grudnia 2010r. Instytut uzyskał kategorię 3 na podstawie oceny jednostek naukowych otrzymując wskaźnik efektywności 81,27 i zajął 18 miejsce w kategorii G7 – Inżynieria i ochrona środowiska, technologie środowiskowe, rolnicze i leśne. Uniwersytet Szczeciński - Wydział Nauk Przyrodniczych Działalność badawczo – rozwojowa związana z sektorem rolno – spożywczym w województwie zachodniopomorskim na Uniwersytecie Szczecińskim prowadzona jest na Wydziale Nauk Przyrodniczych. W skład wydziału wchodzą następujące jednostki: – Instytut Kultury Fizycznej, – Katedra Anatomii i Zoologii Kręgowców, – Katedra Antropologii, – Katedra Biochemii, – Katedra Biologii Komórki, – Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, – Katedra Chemii i Ochrony Środowiska Wodnego, – Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, – Katedra Fizjologii, – Katedra Fizjologii i Biotechnologii Roślin, – Katedra Genetyki, – Katedra Mikrobiologii i Immunologii, – Katedra Taksonomii Roślin i Fitogeografii, – Katedra Zoologii Bezkręgowców i Limnologii, – Katedra Zoologii Ogólnej. 36 Na wydziale prowadzone są następujące kierunki badań naukowych: – – – – – – Katedra Biologii Komórki o Analiza sekwencyjna i stopnia metylacji loci Secu u żyta Secale cereale i w mieszańcach pszenno-żytnich. o Analiza RAPD-PCR odmian syntetycznych i ekotypów lucerny ( Medicago sativa L). Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody o Rozmieszczenie rzadkich i zagrożonych roślin naczyniowych oraz grzybów makroskopowych w Polsce północno-zachodniej o Analysis of distribution patterns of selected ephemeral wetland species in Western Pomerania (NW Poland, NE Germany) o The distribution of Elatine macropoda Guss (Elatinaceae). 2) Problemy fitogeograficzne wybranych gatunków namułkowych w Europie. 3) Zagrożenia alergenami pyłku roślin w powietrzu Szczecina o Fenologia kwitnienia i pylenia olszy w Szczecinie Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska o Kształtowanie się fitocenoz trawiastych i turzycowych w siedliskach naturalnych i zantropogenizowanych. Katedra Fizjologii i Biotechnologii Roślin o Rola fitohormonów w ustępowaniu wtórnego spoczynku nasion Amaranthus caudatus. o Fizjologiczne pobudzanie nasion wybranych roślin warzywnych o słabym wigorze. o Rola hormonów roślinnych w procesie kiełkowania nasion Amaranthus caudatus. o Rola jasmonianów i salicylanów w rozwoju grzybowych patogenów roślin z rodzaju Botrytis, Alternaria, Aspergillus, Fusarium. o Indukcja odporności roślin na patogeny grzybowe przez salicylany i kwas beta aminomasłowy. o Znaczenie poliamin w somatycznej embriogenezie Medicago sativa. o Somatyczna embriogeneza Medicago sativa L. – poprawa wigoru zarodków somatycznych. o Molekularne podstawy biosyntezy etylenu przez nasiona Amaranthus caudatus i Avena fatua. o Hormonalna regulacja tworzenia brodawek. o Opracowanie metody oczyszczania i identyfikacji kwasu abscysynowego w materiale roślinnym z wykorzystaniem chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC MS). o Hormonalna regulacja ustępowania spoczynku nasion Amaranthus retroflexus. o Rola giberelin w indukcji somatycznej embriogenezy Gentiana. o Wykorzystanie bakterii glebowych do stymulacji wzrostu roślin. o Analiza ekspresji genów podczas somatycznej embriogenezy i indukcji odporności na patogeny u Medicago truncatula. o Regulacja ustępowania spoczynku i kiełkowania nasion przez „smoke” i butenolid. o Znaczenie hormonów w procesie starzenia nasion. Katedra Fizjologii o Ocena procesów peroksydacji przy zaburzonym metabolizmie lipidowym u przeżuwaczy. o Wpływ treningu na powysiłkowe zmiany energetyki erytrocytów u koni różnych ras. o Wpływ składników mineralnych na produkty peroksydacji lipidów u ludzi i zwierząt o Wpływ stresu oksydacyjnego na metabolizm puryn a układ peroksydazy glutationowej w warunkach hiperglikemii, o Mechanizmy zaopatrzenia tlenowego na progu przemian anaerobowych Katedra Taksonomii Roślin i Fitogeografii o Zasoby genowe roślin naczyniowych Pomorza Zachodniego. o zadania badawcze w ramach tematu: o Dendroflora parków podworskich województwa zachodniopomorskiego. o Zmienność morfologiczna Myrica gale L. w zasięgu europejskim. o Zanikanie gatunków rzadkich w zespołach Drawieńskiego Parku Krajobrazowego. o Roślinność dolin rzecznych. o Zróżnicowanie brioflory ekosystemów torfowiskowych w odniesieniu do zmian o charakterze naturalnym i antropogenicznym. o Taksony z kompleksu Carex flava w Polsce. o Prognozowanie dobowych stężeń pyłku Alnus, Corylus, Betula na obszarze Polski, na podstawie czasoprzestrzennego modelu klimatyczno-fenologicznego. 37 – o Analiza zmian koncentracji zarodników grzybów alergennych w powietrzu Szczecina – modele prognostyczne. Katedra Zoologii Ogólnej o Biologiczne podstawy odbudowy populacji ryb wędrownych Bałtyku i wód śródlądowych. Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 grudnia 2010r. Wydział uzyskał kategorię 3 na podstawie oceny jednostek naukowych otrzymując wskaźnik efektywności 43,31 i zajął 31 miejsce w kategorii N9 – Nauki biologiczne. Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka w Skierniewicach Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka jest największym w Polsce centrum badawczym w zakresie sadownictwa, pszczelarstwa i roślin ozdobnych. Oprócz badań w wyżej wymienionych dziedzinach, prowadzi także prace wdrożeniowe i upowszechnieniowe. Instytut podlega Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W 1999 roku w Instytucie powołano Centrum Badawczo-Szkoleniowe Techniki Ochrony Roślin "CBSTOR", w 2003 r. Centrum Doskonałości w Dziedzinie Sadownictwa Zrównoważonego "PomoCentre" oraz Studium Doktoranckie, a w 2004 r. Centrum Zaawansowanych Technologii "AgroTech". W ramach działalności Instytutu funkcjonują: oddział sadownictwa, oddział roślin ozdobnych, oddział pszczelnictwa. Odział Sadownictwa obejmuje następujące zakłady: – Zakład Hodowli Roślin Sadowniczych – Zakład Odmianoznawstwa, Zasobów Genowych i Szkółkarstwa – Zakład Agrotechniki – Zakład Ochrony Roślin Sadowniczych – Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Owoców – Zakład Fizjologii i Biochemii Roślin – Zakład Agroinżynierii – Samodzielna Pracownia Nawadniania i Uprawy Roślin Pod Osłonami – Zakład Badania Bezpieczeństwa Żywności Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 grudnia 2010r. Instytut uzyskał kategorię 1 na podstawie oceny jednostek naukowych otrzymując wskaźnik efektywności 204,46 i zajął 2 miejsce w kategorii G7 – Inżynieria i ochrona środowiska, technologie środowiskowe, rolnicze i leśne. Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach Państwowy Instytut Weterynaryjny został powołany w 1945 r. jako jednostka badawczorozwojowa Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W roku 2003 zyskał status państwowego instytutu badawczego i prawo używania nazwy Państwowy Instytut Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach. Podstawowym zadaniem Instytutu jest prowadzenie badań naukowych w zakresie medycyny weterynaryjnej ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki i profilaktyki chorób zakaźnych, w tym chorób odzwierzęcych, oraz higieny i toksykologii żywności pochodzenia zwierzęcego. W strukturze organizacyjnej Instytutu występują zakłady i pracownie reprezentujące określone dyscypliny naukowe, jak: mikrobiologia, biochemia, patologia, toksykologia, fizjopatologia rozrodu, higiena żywności pochodzenia zwierzęcego i higiena pasz oraz zakłady chorób poszczególnych gatunków zwierząt (bydło, owce, konie, świnie, drób, psy, koty, zwierzęta futerkowe, ryby, pszczoły), a także zakłady prowadzące badania nad istotnymi dla hodowli chorobami (np. pryszczyca). Większość zakładów znajduje się w Puławach, a pozostałe w Bydgoszczy i Zduńskiej Woli. Podstawowa tematyka badawcza Instytutu dotyczy: – – – – – etiologii, diagnostyki i profilaktyki chorób zakaźnych i pasożytniczych higieny żywności pochodzenia zwierzęcego toksykologii i farmakologii weterynaryjnej patologii rozrodu i chorób gruczołu mlekowego patofizjologii zwierząt. 38 Instytut posiada nowocześnie wyposażone laboratoria badawcze i wysoko kwalifikowanych pracowników. Swoje osiągnięcia naukowe, a także najnowsze zdobycze nauk weterynaryjnych, Instytut upowszechnia w formie publikacji, instrukcji i opracowań monograficznych. Instytut wydaje czasopismo naukowe w języku angielskim: Bulletin of the Veterinary Institute in Pulawy, w którym zamieszczane są oryginalne prace naukowe. Jest ono wysyłane do wielu ośrodków naukowych w kraju i na świecie. Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 grudnia 2010r. Instytut uzyskał kategorię 1 na podstawie oceny jednostek naukowych otrzymując wskaźnik efektywności 116,50 i zajął 12 miejsce w kategorii G7 – Inżynieria i ochrona środowiska, technologie środowiskowe, rolnicze i leśne. W kontekście coraz to większego zwracania uwagi przedsiębiorstw na wysoką jakość prowadzonych badań naukowych i różnego rodzaju rankingi instytucji badawczych, szczególnie istotną wagę trzeba przywiązać do budowania wysokiej pozycji Wydziałów i zespołów badawczych działających w ramach BCK. Aktualnie na tle konkurencji działającej na terenie województwa zachodniopomorskiego, a także zwracając uwagę na pozycje instytucji badawczych zlokalizowanych w innych częściach kraju można zaobserwować znaczny dystans pomiędzy potencjałem ZUT a potencjałem liderów. 3.4. Kluczowe czynniki sukcesu BCK Centrum kompetencji musi gromadzić wokół siebie takie zasoby, które zapewnią centrum pozycję lidera w swojej dziedzinie. Oznacza to, że należy na początku dokonać krytycznej oceny własnego potencjału w stosunku do stanu techniki oraz sytuacji na rynku. Zdolność Centrum musi być zdolne do szybkiego zaadaptowania się do nowych wydarzeń na rynku. Musi zatem dysponować odpowiednimi umiejętnościami śledzenia wydarzeń na rynku, interpretacji sygnałów oraz przygotowania strategii postępowania. Zdolność do mobilizacji podmiotów współpracujących z centrum, zapewnienie ich konsekwentnego zaangażowania się w wieloletnie programy badawcze oraz ich gotowość do współfinansowania określonych inicjatyw stanowić będzie istotny czynniki sukcesu. Akceptacja przez otoczenie Centrum kompetencji nie może działać w oderwaniu od jego otoczenia. To dzięki ścisłej współpracy z otoczeniem jest w stanie dostrzegać nowe możliwości, kreować nowe rozwiązania i wdrażać je na rynek. Model współpracy w oparciu o budowę konsensu pozwoli na zapewnienie trwałości inicjatywy. Konsorcja międzyuczelniane, partnerstwa z podmiotami na poziomie krajowym i międzynarodowym oraz angażowanie w radach naukowo-przemysłowych lub komitetach sterujących wybitnych ekspertów będących przedstawicielami kluczowych graczy, będzie świadczyć o gotowości otoczenia do wspierania centrum w realizacji jego założeń strategicznych. Wiarygodność W dość krótkim okresie czasu centrum powinno stać się wiarygodnym partnerem dla podmiotów z nim współpracujących. Zanim podmioty te obdarują centrum swoim zaufaniem, centrum musi udowodnić, że potrafi antycypować nowe sytuacje, wykorzystywać pojawiające się w otoczeniu szanse, potrafić przekładać je na tworzenie odpowiednich rozwiązań oraz wykazywać możliwości ich wdrożenia. Innymi słowy, centrum musi być postrzegane jako instytucja, która ma dostęp do: aparatury, ekspertów, wyników badań, publikacji, własności intelektualnej itp. Ponadto centrum powinno w swoich działaniach uwzględnić wiedzę teoretyczną 39 i praktyczną – przy czym konieczne jest tworzenie zespołów z udziałem ekspertów naukowych i praktyków z sektora gospodarczego. Trwałość Centrum kompetencji musi dysponować silną podstawą do zapewnienia trwałości, przede wszystkim w zakresie dostępu do finansowania, wybitnych ekspertów, własności intelektualnej oraz wiedzy. W przypadku, gdy centrum kompetencji jest nowym zjawiskiem w swoim otoczeniu, o trwałości świadczy sposób w jaki centrum i jego działalności są kompatybilne z ogólną strategią rozwoju organizacji, w której strukturze centrum zostało utworzone. W przypadku gdy centrum powstało w strukturach organizacyjnych uczelni wyższej, rektor powinien przekazać klarowny komunikat o zgodności celów centrum z celami i wizją rozwoju danej uczelni wyższej. Przewidywalność w działaniach Centrum kompetencji musi wykazać na zewnątrz, że działa zgodnie ze standardami międzynarodowymi oraz w oparciu o wiedzę zgodną z aktualnym stanem techniki. Laboratoria zaangażowane i działające w strukturze centrum powinny być laboratoriami akredytowanymi, które mogą swobodnie współpracować z podmiotami gospodarczymi. Działalność centrum w oparciu o uznane w danym środowisku certyfikaty i akredytacje zwiększy jego wiarygodność a zarazem przewidywalność, co z kolei wpłynie pozytywnie na decyzje podmiotów zewnętrznych do angażowania się finansowo w wieloletnie programy strategiczne. Konkurencyjna oferta Centrum kompetencji działa, tak jak inne ośrodki w sektorze badawczorozwojowym, w otoczeniu, w którym klient decyduje o tym, co stanowi o atrakcyjności danej oferty. Konkurencyjna oferta niekoniecznie musi oznaczać najtańszą ofertę. W tym przypadku liczą się przede wszystkim umiejętność generowania rozwiązań zgodnie z najlepszą, aktualnie dostępną wiedzą, sprawność, trafność w określaniu drogi do osiągnięcia właściwych wyników badań, szybkość i transparentność. Centrum kompetencji musi sobie dobierać odpowiednich partnerów w sektorze badawczo-rozwojowym i gospodarczym, z którymi będzie mogło osiągnąć unikatową pozycję na rynku międzynarodowym. Public Relations (Komunikacja z otoczeniem) Centrum kompetencji musi dysponować odpowiednimi umiejętnościami w zakresie komunikacji z otoczeniem. To jasno określone komunikaty skierowane do poszczególnych grup docelowych sprawią, iż centrum będzie tak a nie inaczej odebrane i ocenione przez otoczenie. Budowanie marki centrum będzie możliwe jedynie wtedy, kiedy jego działania i osiągnięcia będą w odpowiednim momencie, za pomocą odpowiednich treści przekazywane do odpowiedniej grupy odbiorców. 40 4. Obszary działalności BCK Centrum Kompetencji to: – Jednostka posiadająca wirtualną strukturę i działająca w oparciu o zasoby instytucji sektora badawczo-rozwojowego, przy ściślej współpracy z podmiotami gospodarczymi wokół strategicznych programów badawczych, – Jednostka działająca w istniejących strukturach organizacyjnych ZUT, – Jednostka wykonująca przede wszystkim badania kontraktowe w oparciu o wspólne uzgodnienia z podmiotami gospodarczymi, a także oferująca usługi dopasowane do potrzeb przedsiębiorstw, która jednocześnie skupia się na kreowaniu nowych rozwiązań przekraczających obecny stan techniki, – Jednostka monitorowana przez przedsiębiorstwa, która dzięki współpracy w obszarze badań przedkonkurencyjnych dzieli się z nimi ryzykiem, – Jednostka aktywna w zakresie rozwoju umiejętności w oraz transferu technologii do przedsiębiorstw, co znacznie poprawi trafność podejmowanych decyzji inwestycyjno – wdrożeniowych w tychże przedsiębiorstwach, – Jednostka działająca na arenie międzynarodowej, współpracująca z innymi instytucjami sektora badawczo-rozwojowego w ramach programów międzynarodowych. 4.1. Główne działania Centrum Kompetencji dla branży spożywczej świadczy usługi małym i średnim przedsiębiorstwom w zakresie opracowywania, testowania i wdrażania procesów produkcji i przetwórstwa żywności funkcjonalnej. W Centrum planowana jest realizacja następujących usług: – Doradztwo praktyczne (tzw. „gaszenie pożarów”), – Ekspertyzy (głównie analityka), – Realizacja programów szkoleniowych oraz seminariów związanych z tematyką żywności funkcjonalnej, – Usługi badawcze w postaci badań rozwojowych, – Wieloletnie programy badawcze. 41 5. Organizacja i zarządzanie Branżowe Centrum Kompetencji branży spożywczej jest jednostką działającą w ramach struktury organizacyjnej Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie wewnątrz Regionalnego Centrum Innowacji i Transferu Technologii. BCK współpracuje z wieloma wydziałami i pozauczelnianymi jednostkami naukowo-badawczymi w celu realizacji własnej strategii i programów badawczych przygotowywanych we współpracy z podmiotami działającymi w branży spożywczej. Podmiot 1 Uczelnia Wyższa Podmiot 2 Zespół 1 Zespół 1 Zespół 1 Zespół 2 Zespół 2 Zespół 2 Zespół x Zespół x Centrum Kompetencji w ramach Regionalnego Centrum Transferu Technologii - Segment rynkowy 1 Zespół Laboratoria Wiedza Patenty Segment rynkowy 2 Segment rynkowy x Struktura organizacyjna BCK: – Menadżer BCK – Zaplecze administracyjno – biurowe RCITT – Zespoły naukowców Menadżer BCK w swojej pracy dysponuje zapleczem administracyjno – biurowym RCITT, które zapewnia mu wsparcie w procesach związanych z administrowaniem procesów odbywających się w ramach BCK (przygotowywanie umów, organizacja spotkań, marketing itp.). 42 5.1. Kluczowe osoby (doświadczenie, kompetencje i umiejętności) Kluczową osobą pracującą w Branżowym Centrum Kompetencji będzie Menedżer BCK. Osoba na stanowisku Menedżera BCK musi wykazać się doświadczeniem w dziedzinach gospodarczych i naukowo-badawczych, w których BCK jest aktywne. Jego cechy jako menedżera procesów współpracy muszą pozwolić mu budować silną pozycję jako autorytetu w obszarze rozwoju powiązań naukowo-gospodarczych na rzecz inicjowania i wdrażania działań proinnowacyjnych. Potencjalny profil menedżera: – – – – Specjalista/ekspert ds. zarządzania, menedżer z doświadczeniem i prestiżem, Osoba z Wydziału Nauk o Żywności i Rybactwa, zorientowana w branży spożywczej województwa, Osoba konkretna, opanowana, potrafiąca uczestniczyć w rozmowach o różnym stopniu zaawansowania technologicznego, wzbudzająca zaufanie sposobem bycia i prezentowana wiedzą, Osoba rozumiejąca stanowisko zarówno naukowców, jaki i przedstawicieli przemysłu. Menedżer Centrum Kompetencji odpowiedzialny jest przede wszystkim za zarządzanie programem badawczym, monitorowanie przepływów wynikających z komercjalizacji własności intelektualnej oraz zarządzania relacjami z podmiotami gospodarczymi. Ponadto Menadżer BCK powinien zadbać o stworzenie jasnych procedur w zakresie ochrony własności intelektualnej z uwagi na różnorodne formy współpracy między podmiotami gospodarczymi i zespołami badawczymi, w tym także w ramach wieloletnich strategicznych programów badawczych. Poza Menedżerem BCK kluczowymi osobami działającymi w ramach BCK będą: – – – Przewodniczący rady naukowo-przemysłowej, który ze swoim charyzmatycznym autorytetem zapewni jako przedstawiciel podmiotów gospodarczych, iż świat zewnętrzny poważnie potraktuje przedsięwzięcia podejmowane przez centrum. Monitoruje on prace menedżera BCK, zapewnia działanie zgodnie z zapotrzebowaniami gospodarki z uwzględnieniem strategii na kolejne lata oraz ocenia wyniki prac centrum. Członkowie rady naukowo-przemysłowej, którzy są wybrani na czas określony i odpowiedzialni za przygotowanie i nadzorowanie głównych kierunków rozwoju i programów strategicznych. Naukowcy zaangażowani w prace badawcze o znaczeniu międzynarodowym z doświadczeniem w zakresie wdrażania wyników swoich prac w gospodarce. 5.2. Liderzy i zespoły W ramach działalności BCK w pierwszej fazie przewidziano udział następujących naukowców i zespołów badawczych. Imię i nazwisko, tytuł, nazwa zespołu Prof. dr hab. Mariola Fredrich prof. zw. Zakład Fizjologii Żywienia Człowieka Opis doświadczenia i kluczowych kompetencji (5-6 zdań) Działalność Zakładu Fizjologii Żywienia Człowieka oferuje badania, prowadzone na zwierzętach modelowych używanych w naukach żywieniowych, które dotyczą oceny wpływu składników diety na metabolizm ustroju, w tym: metabolizm białkowy, węglowodanowy, lipidowy oraz status hormonalny, status antyoksydacyjny krwi i tkanek, gromadzenie tkanki tłuszczowej, w tym wisceralnej i podstawowy skład tkanek. Działalność zakładu obejmuje również możliwość organizowania i prowadzenia konferencji, kursów, szkoleń, wykładów zamawianych, warsztatów żywieniowych, zajęć laboratoryjnych dla różnych grup zawodowych. Zakład posiada duże doświadczenie w organizacji tego typu przedsięwzięć 43 edukacyjnych, gdyż organizował Krajowe Warsztaty Żywieniowe; prowadził kursy dokształcające w tym, dla pracowników Stacji Sanitarno Epidemiologicznych; wykłady zamawiane dotycząc fizjologicznych podstaw racjonalnego żywienia dla lekarzy, pielęgniarek, nauczycieli i pracowników szkół publicznych oraz kształcenia specjalnego; od wielu lat prowadzi wykłady i warsztaty popularno-naukowe dla mieszkańców województwa zachodniopomorskiego w ramach Festiwalu Nauki. W uznaniu za wieloletnią działalność w tym zakresie Zakład uzyskał tytuł Krajowego Lidera Innowacji w kategorii „Innowacyjny projekt” w konkursie „Krajowi Liderzy Innowacji”. prof. dr hab. Waldemar Dąbrowski prof. zw. Katedra Mikrobiologii i Biotechnologii Stosowanej Działalność Katedry Mikrobiologii i Biotechnologii Stosowanej obejmuje prace nad występowaniem, zróżnicowaniem i przeżywalnością bakterii patogennych w żywności i w środowisku oraz badania mikroflory środowisk wodnych. prof. dr hab. inż. Kazimierz Lachowicz Działalność naukowa obejmuje: – projektowanie nowych wyrobów mięsnych; – opracowanie receptur i parametrów procesu technologicznego dla nowych wyrobów mięsnych; – kreowanie właściwości funkcjonalnych produktów mięsnych poprzez eliminację substancji o działaniu „niepożądanym” dla zdrowia konsumenta i wprowadzanie w ich miejsce naturalnych substancji m.in. roślinnych. dr hab. inż. Marek Wianecki Działalność naukowa obejmuje głownie wytwarzanie żywności typu snack–food wzbogaconej o pełnowartościowe białko zwierzęce zwłaszcza z surowców małocennych, a także błonnik i kwasy tłuszczowe egzogenne. prof. dr hab. Piotr Masojć Działalność naukowa obejmuje zakres genetyki, hodowli i biotechnologii roślin. Główne tematy badawcze: – dziedziczne podłoże odporności zbóż na porastanie; – konstrukcja map genetycznych chromosomów żyta; – mapowanie QTL; – cytoplazmatyczna jałowość pyłku u żyta: selekcja z użyciem markerów (MAS) dr hab. inż. Piotr Chełpiński Główne obszar pracy badawczej obejmują produkcję i przetwórstwo winorośli, ocenę sposobów uprawy drzew pestkowych, jakość owoców. Współpraca z Hochschule Neubrandenburg (Zakład produkcji rolniczej i wiedzy o żywności) w zakresie uprawy, jakości owoców i technologii przetwórstwa (tworzenie nowych produktów i wprowadzanie ich na rynek oraz produktów regionalnych). dr inż. Ireneusz Ochmian Główne obszar pracy badawczej obejmują produkcję i przetwórstwo winorośli, ocenę sposobów uprawy roślin jagodowych, introdukcję nowych gatunków roślin jagodowych, uprawę ekologiczną roślin jagodowych, jakość owoców jagodowych ze szczególnym uwzględnieniem związków prozdrowotnych (funkcjonalnych). Doświadczenie: Kierownik projektu „Porównanie wzrostu, plonowania oraz jakości owoców świeżych i po przechowywaniu, ze szczególnym uwzględnieniem związków biologicznie aktywnych, borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.) uprawianej w sposób konwencjonalny oraz ekologicznie” – doświadczenie prowadzone w wiodącym gospodarstwie produkcyjnym w Polsce (powierzchnia 100 ha). Główny wykonawca projektu „Badania nad bioróżnorodnością nowych polskich odmian jagody kamczackiej, sposobami uprawy, składem chemicznym, ze szczególnym uwzględnieniem związków fenolowych i aktywności przeciwutleniającej, owoców świeżych i ich przetworów”. Celem projektu jest przygotowanie kilku produktów z owoców jagody i przygotowanie receptury produkcyjnej Wykonawca projektu międzynarodowego w ramach INTERREG 4A (2010-2012) – Projekt pilotażowy dotyczący uprawy winorośli i nowych roślin uprawnych w regionie Pomerania. Na bazie projektu powstała winnica pokazowa oraz linia technologiczna do przetwarzania owoców na wino. Współpraca z Hochschule Neubrandenburg (Zakład produkcji rolniczej i wiedzy o żywności) w zakresie uprawy, jakości owoców i technologii przetwórstwa (tworzenie nowych produktów i wprowadzanie ich na rynek oraz produktów regionalnych). dr hab. inż. Artur Główne obszar pracy badawczej: 44 Bartkowiak prof. nzw. – – – – – biotechnologia przemysłowa, w tym chemiczna i enzymatyczna modyfikacja biopolimerów oraz metodami ich oczyszczania i charakteryzacji fizyko-chemicznej i biologicznej; poszukiwanie i optymalizacja nowych systemów i metod mikrokapsułkowania i bioimmobilizacji z zastosowaniem naturalnych i modyfikowanych polimerów; biodegradowalne kompozyty, materiały celulozowe (papier, tektura), folie oraz materiały foliowe stosowane w opakowalnictwie żywności w tym badanie ich właściwości; procesy nano- i mikroemulsyjne i ich potencjalne kierunki wykorzystania w biotechnologii i technologii żywności; zastosowaniem nowych technik, w tym chromatografii cieczowej, do analizy substancji pochodzenia naturalnego oraz ich interakcji. prof. dr hab. Sławomir Stankowski, prof. zw. z zespołem mgr Magdalena Sobolewska, dr Stanisław Pużyński, dr Grzegorz Hury Głównym obszarem aktywności zespołu są: analiza jakości technologicznej ziarna i mąki, ocena warunków siedliskowych oraz kształtowanie czynników agrotechnicznych wpływających bezpośrednio na jakość technologiczną ziarna i produktów pochodnych przemysłu zbożowego, młynarskiego i piekarskiego (dobór odmian, przedplonów, terminów i dawek nawozów). W ramach analiz jakości technologicznej badane są: zawartość białka i ew. makro i mikroskładników, czystość i wymiałowość ziarna, ciężar hektolitra, masa tysiąca ziaren ponadto liczba opadania, wskaźnik sedymentacji, ilość i jakość glutenu oraz cechy farinograficzne lub amylograficzne. dr inż. Danuta Kulpa Główne prace badawcze i umiejętność dotyczą zakładania i prowadzenia roślinnych kultur tkankowych w celu izolacji metabolitów wtórnych, wykorzystywanych w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Udział w pracach Zachodniopomorskiego Centrum Zaawansowanych Technologii zakończony pozyskaniem środków i uruchomieniem Środowiskowego Laboratorium Bio- i Nanotechnologii Polimerowych. Dr hab. inż. Monika Grzeszczuk Zespół ds. oceny jakości surowców i produktów pochodzenia roślinnego Główne prace badawcze prowadzone są z zakresu oceny wielkości i jakości plonu wybranych gatunków warzyw, kwiatów jadalnych oraz roślin przyprawowych oraz związane z oceną zmian wartości biologicznej (ze szczególnym uwzględnieniem zawartości antyoksydantów) surowców i produktów pochodzenia roślinnego, w zależności od metod ich przetwarzania oraz warunków przechowywania. Doświadczenie: Uprawnienia rzeczoznawcy SIT NOT w specjalności „Ocena jakości, przetwórstwo i przechowalnictwo surowców i produktów owocowo-warzywnych”. Członek Polskiego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych oraz Stowarzyszenia „Polska Rada Leku Roślinnego” z siedzibą w Gdańsku. Certyfikat potwierdzający uzyskanie tytułu wykładowcy SIT SPOŻ w zakresie systemu HACCP. Udział w szkoleniu „Innowacyjne techniki w przemyśle rolno-spożywczym” w ramach projektu współfinansowanego przez UE. Udział jako wykładowca w projekcie realizowanym w ramach Programu Operacyjnego UE Kapitał Ludzki pt. „ Dobra z ogrodu – zdobią, leczą, utrzymują…” Udział jako wykonawca w grancie Nr 2 PO6S 01029 (31.10.2005-30.10.2008) pt. „Rekultywacja gleby skażonej substancjami ropopochodnymi przez użycie dodatków modyfikujacych oraz szczepów specjalnych z oceną skuteczności przy pomocy parametrów biochemicznych i mikrobiologicznych”. Kierownik projektu badawczego (grant wewnątrzwydziałowy) pt. „Wpływ warunków przechowywania oraz metod utrwalania na jakość kwiatów jadalnych” (lata realizacji: 2010-2013). Dr hab. inż. Barbara Wójcik-Stopczyńska Zespół ds. oceny jakości surowców i produktów pochodzenia roślinnego Główne prace badawcze prowadzone są z zakresu oceny jakości fizykochemicznej i mikrobiologicznej produktów warzywnych o małym stopniu przetworzenia, homogenatów owocowych – świeżych i mrożonych oraz świeżych i mrożonych przypraw ziołowych. Ponadto realizowane prace dotyczą oceny wpływu przechowywania na jakość składowanych surowców roślinnych oraz badania nad możliwością wykorzystania naturalnych substancji roślinnych w utrwalaniu artykułów żywnościowych. Doświadczenie: Uprawnienia rzeczoznawcy SIT NOT w specjalności „Ocena jakości artykułów rolno-spożywczych”. Certyfikat potwierdzający uzyskanie tytułu wykładowcy SIT SPOŻ w zakresie systemu HACCP. Udział w szkoleniu „Innowacyjne techniki w przemyśle rolno-spożywczym” w ramach projektu współfinansowa-nego przez UE. 45 Udział jako wykonawca w grancie Nr 2 PO6S 01029 31.10.2005-30.10.2008 Rekultywacja gleby skażonej substancjami ropopochodnymi przez użycie dodatków modyfikujacych oraz szczepów specjalnych z oceną skuteczności przy pomocy parametrów biochemicznych i mikrobiologicznych. Kierownik grantu promotorskiego Nr N N310 080838 „Wykorzystanie metod in vitro i in vivo w ocenie aktywności antygrzybowej olejków i hydrozoli pozyskanych z różnych gatunków mięty i odmian bazylii pospolitej” (realizacja w latach 2010-2011). W swojej działalności poszczególne zespoły badawcze mają do dyspozycji infrastrukturę i laboratoria działające w ramach poszczególnych wydziałów i katedr. W szczególności z punktu widzenia działalności BCK istotne jest zaplecze znajdujące się w następujących katedrach i zakładach: Katedra Mikrobiologii i Biotechnologii Stosowanej, Katedra Technologii Mięsa, Katedra Technologii Żywności, Katedra Toksykologii, Katedra Towaroznawstwa i Oceny Jakości, Zakład Fizjologii Żywienia Człowieka, Zakład Podstaw Żywienia Człowieka, Zakład Techniki Rybołówstwa, Zakład Technologii Mleczarskiej i Przechowalnictwa Żywności, Zakład Fizjologii Roślin, Zakład Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin Zakład Hodowli Roślin Ogrodniczych, Zakład Ochrony Roślin, Zakład Sadownictwa, Zakład Technologii Rolnej i Przechowalnictwa, Zakład Warzywnictwa. Bardzo ważnym elementem infrastruktury jest także specjalistyczny sprzęt w ulokowany i wciąż rozwijany w Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych. Obecnie brak jest jednak w zasobach infrastrukturalnych ZUT laboratoriów akredytowanych. 46 5.3. Plan działań na okres 2011-2013 5.3.1. Plan działań na rok 2011 2011 Termin (miesiąc) Rodzaj kosztów Działanie Budżet Rezultat Zarządzanie i administracja Styczeń grudzień – Styczeń grudzień – Menedżer BCK Koszty pracy (7.500zł brutto/miesiąc) 90.000zł 1 menedżer zatrudniony Administracja biurowa (Papier, koperty, telefon, faks, materiały biurowe, zaplecze sekretarskie, koszty pomieszczenia menedżera) Koszty ogólne (1.000zł/miesiąc) 12.000zł Jakościowe wsparcie administracyjne zapewnione Styczeńluty Spotkanie informacyjne dla naukowców Menedżer w oparciu o listę naukowców uwzględnioną w biznes planie dokona weryfikacji wraz z osobami decydującymi (dziekani, kierownicy zespołów) Menedżer BCK (przedstawiciel RCITT) przedstawi naukowcom podczas spotkania informacyjnego główne założenia utworzenia BCK branży spożywczej Styczeńmarzec Uzgodnienie wewnętrznych procedur operacyjnych Definiowanie procesów operacyjnych – od zgłoszenia, poprzez podpisanie umów, realizację usługi do rozliczenia transakcji i monitoringu relacji z klientami Ustalenie zasad przygotowania kosztorysów oraz cen ofert (weryfikacja obowiązujących struktur kosztów, analiza możliwości wdrożenia nowych zasad przygotowania kosztorysów) Uzgodnienie obiegu dokumentów, zestawu podstawowych dokumentów (umowy wewnętrzne, umowy zewnętrzne, karty usług, karty kontrolne) Opracowanie procedur rozliczeniowych --- Doradztwo (procesowe, jakościowe, prawne, księgowofinansowe) Marzeckwiecień Skompletowanie podstawowego zespołu badawczego BCK Uzyskanie zgody naukowców i od władz wydziałów, odnośnie ich zaangażowania w BCK Formalne utworzenie BCK Przygotowanie przez menedżera bazy kluczowych naukowców BCK i naukowców z grupy uzupełniającej --- Czerwiec Powołanie Rady Programowej (Komitet Sterujący) Dokonanie naboru ekspertów, naukowców, przedstawicieli przedsiębiorstw do Rady Programowej Zorganizowanie pierwszego spotkania Rady Programowej: przedstawienie wizji, misji i celów BCK, omówienie obszarów działań, określenie strategicznych punktów krytycznych i wskaźników monitoringu Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Wynagrodzenie członków Rady Programowej za posiedzenie (500zł na osobę) (500zł x 10) --- 30.000zł Dziekani Wydziału potwierdzili gotowość do zaangażowania naukowców w BCK ZUT dysponuje jasno określonymi procedurami dla BCK w aspektach prawnych i finansowych System jakości dla usług realizowanych przez BCK opracowany BCK formalnie utworzone --- Baza danych kluczowych naukowców gotowa Rada Programowa powołana 5.500zł Rada Programowa zaakceptowała główny strategiczny kierunek BCK 47 Wrzesień Listopad Kwartalne raporty „Fakty i Trendy” (III i IV kwartał) Zespół badawczy na bieżąco (ustnie lub elektronicznie) przekazuje menedżerowi informacje: o sytuacji na rynku, o ciekawych wydarzeniach, o istotnych dla dziedziny sygnałach Menedżer, w oparciu o rozeznanie rynku, desk research oraz informacje zgromadzone wśród naukowców, przygotowuje krótkie raporty ”Fakty i Trendy”. Raporty te zostaną przekazane zespołowi, przed kwartalnymi spotkaniami ewaluacyjnymi Pewne informacje w formie newsletter-a, mogą później pojawić się na stronie internetowej Wrzesień Listopad Kwartalne spotkania ewaluacyjne głównego zespołu badawczego BCK (III i IV kwartał) Każde spotkanie trwa 2 godziny i ma charakter ewaluacyjny. Agenda spotkania: (1) Ocena realizacji planu działań 2011r., (2) Obserwacje na rynku, (3) Aktualny stan portfela klientów, (4) Główny popyt na usługi badawcze BCK, (5) Działania promocyjne, (6) Plan pracy na kolejny okres Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł na kwartał) PaździernikListopad Plan rozwoju BCK na lata 2012-2013 Weryfikacja założeń uwzględnionych w biznes planie BCK Spotkanie warsztatowe w celu uszczegółowienia założeń strategicznych i przygotowania pakietu usług profilowanych Przygotowanie planu rozwoju na 20122013, aktualizacja biznes planów i planów działań Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Doradztwo merytoryczne wraz z moderowaniem warsztatu (9.000zł) Grudzień Spotkanie Rady Programowej Rada Programowa otrzyma przed spotkaniem opracowaną przez zespół badawczy aktualizowany biznes plan i plan działań na lata 2012-2013 Spotkanie Rady Programowej: przedstawienie planu rozwoju na 20122013, zaktualizowanego biznes planu i planów działań Zakup danych i raportów zewnętrznych (10.000zł na kwartał) Ekspertyzy od ekspertów i specjalistów zewnętrznych (10.000zł na kwartał) 40.000zł 1.000zł Zespół badawczy BCK jest bardziej skoncentrowany na swoich specjalizacjach i relacjach rynkowych 9.500zł Zestaw zaktualizowanych celów Zaktualizowany plan działań na 2012-2013 7.000zł Rada Programowa zaakceptowała plan rozwoju i plan działań na 2012-2013 Koszt wynajęcia sali, catering (2.000zł) Wynagrodzenie członków Rady Programowej za posiedzenie (500zł na osobę) (500zł x 10) BCK dysponuje najbardziej aktualnym obrazem sytuacji na rynku, co pozytywnie wpłynie na skuteczność podejmowanych decyzji 48 2011 Termin (miesiąc) Działanie Rodzaj kosztów Budżet Rezultat Rozwój kompetencji zespołu BCK Maj Spotkanie szkoleniowowarsztatowe Opracowanie pakietu produktów Przygotowanie ofert biznesowych Doradztwo/coaching w zakresie przygotowania ofert Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Ekspert krajowy (20.000zł) Czerwiec Spotkanie szkoleniowowarsztatowe Zarządzanie własnością intelektualną Opracowanie profilów klientów Doradztwo/coaching w zakresie segmentacji ofert usług badawczych Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Ekspert krajowy (20.000zł) Czerwiecgrudzień Budowanie relacji z jednostkami certyfikującymi wyroby Identyfikacja przez menedżera i zespoły badawcze jednostek certyfikujących wyroby, które odgrywają rolę uzupełniającą w stosunku do bazowej oferty BCK Podpisanie umów o współpracę Przygotowanie bazy danych jednostek certyfikujących oraz osób do kontaktu (Październik) Lipiec Opcjonalne Wizyta studyjna w wybranych firmach w Polsce i zagranicą (1 x 2dniowe) Identyfikacja lokalizacji wizyty w oparciu o klucz ”obecny strategiczny klient” lub ”potencjalny strategiczny klient” Przygotowanie pakietu merytorycznych zagadnień, które zostaną poruszone w trakcie wizyty Organizacja wizyty dla 5 osób (zaleca się przewidzieć możliwość zorganizowania warsztatu z przedstawicielami danej firmy w celu zapoznania się z jej wyzwaniami i problemami) Uzgodnienie potencjalnych obszarów współpracy Monitoring relacji z firmami (oferty współpracy, pismo z podziękowaniem) Dwudniowy warsztat integracyjny Dzień 1: zespół naukowy wraz z zaproszonymi przedstawicielami firm opracowuje mapę trendów w gospodarce i potrzeb firm Dzień 2: spotkanie warsztatowe w celu przygotowania nowych usług w oparciu o wyniki warsztatu w pierwszym dniu 20.500zł Zestaw kart usług przygotowany Przykładowe oferty przygotowane 20.500zł Wiedza o własności intelektualnej nabyta Profile klientów opracowane Sieć kontaktów z jednostkami certyfikującymi Koszty delegacji (2.000zł) koszty przygotowawcze (w tym obsługa prawna) (5.000zł) 7.000zł Transport krajowy (2.500zl) lub Transport zagranicy (10.000zł -20.000zł) (Średnio 15.000zł) Noclegi i wyżywienia (3 dni) dla 5 osób ((1.200zł x 5 osób) x 1 wizyta= 6.000zł) 26.000zł Zespół badawczy zdobył wiedzę o konkretnych praktycznych wyzwaniach i problemach w firmach, będących lub mogących stać się strategicznymi klientami BCK 18.500zł Nowy pakiet usług – przygotowany, w oparciu o mapę trendów i potrzeb firm Inne koszty organizacyjne (5.000zł) Noclegi i wyżywienia dla grupy do 15 osób (naukowcy + przedstawicieli przedsiębiorstw) (15 x 600zł) Koszty wynajęcia sali i sprzętu technicznego (1.500zł) Kluczowe dla BCK jednostki certyfikujące zgodziły się na współpracę z BCK 49 Moderator/ekspert krajowy w zakresie obsługi warsztatów (8.000zł) Listopad Spotkanie szkoleniowowarsztatowe Szkolenie tematyczne zgodnie z nowymi trendami w dziedzinie objętej BCK (możliwe opcje: ekspert krajowy, ekspert międzynarodowy, przedstawiciel koncernu międzynarodowego) Październikgrudzień Analiza kompetencji zespołu badawczego BCK Analiza sytuacji na rynku Określenie sił i słabości kompetencji zespołu badawczego BCK Przygotowanie planu rozwoju kompetencji pracowników zespołu badawczego BCK Wrzesieńgrudzień Modernizacja i rozbudowa infrastruktury badawczej Analiza potrzeb w laboratoriach zaangażowanych w BCK, w oparciu o zdefiniowane pakiety usług Przygotowanie listy sprzętu i urządzeń do modernizacji lub zakupu Analiza możliwości finansowania prac inwestycyjnych Przygotowanie planów finansowych dla laboratoriów, w celu uzasadnienia opłacalności ich modernizacji i rozbudowy Przygotowanie dokumentów, inicjowanie procedury zakupu Szkolenie naukowców do pracy na nowych urządzeniach Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Ekspert krajowy (9.000zł) Ekspert międzynarodowy (15.000zł) Ekspert (15.000zł) 24.000zł Zespół badawczy BCK zdobył wiedzę o nowych zagadnieniach, dzięki której może skuteczniej podejmować decyzje dotyczące uruchomienia nowych kierunków badawczych 15.000zł Plan rozwoju kompetencji zespołu badawczegoopracowany krajowy Zaangażowanie pracowników RCITT ds. przygotowania wniosków projektowych (koszty w ramach RCIiTT) Koszty zakupu urządzeń stanowią element odrębnych kosztorysów Plan inwestycyjny przygotowany - Ciągła ocena możliwości finansowania nowych projektów inwestycyjnych ze środków zewnętrznych Analizy opłacalności finansowej – wykonane 50 2011 Termin (miesiąc) Działanie Rodzaj kosztów Budżet Rezultat Marketing i promocja Maj grudzień – Strona internetowa jako podstrona RCITT Strona internetowa zawiera informacje o: Obszarach kompetencji i usługach BCK Osobach do kontaktu i profilach kluczowych naukowców Procedurach współpracy między BCK a klientem Newsletter: aktualne wydarzenia wokół BCK Strategia marketingowa i identyfikacja wizualna Menedżer wraz z ekspertem zewnętrznym przygotowuje strategię marketingową w oparciu o wyniki warsztatów dotyczących opracowania pakietów usług Menedżer zleci przygotowanie identyfikacji wizualnej BCK Szkolenie dla naukowców BCK w zakresie przygotowanej identyfikacji wizualnej BCK oraz strategii marketingowej Wrzesieńlistopad Październikgrudzień Broszura informacyjna Broszura ta powinna zostać opracowana po uzgodnieniu konkretnego profilu BCK. Przedstawi ona główne obszary specjalizacji BCK, rodzaje usług realizowanych przez BCK, osoby do kontaktu, procedury postępowania między BCK a klientem. Broszura zostanie wydana w języku polskim, angielskim, niemieckim i rosyjskim Czerwiecgrudzień Artykuły naukowe i medialne Określenie przez menedżera i zespołu badawczego BCK, wokół których tematów BCK powinien się profilować w mediach na dany rok Co najmniej kwartalne publikacje artykułu (artykułów) w wybranych środkach przekazu (czasopisma naukowe, czasopisma branżowe, materiały konferencyjne) Wrzesień grudzień Spotkania indywidualne w firmach Przygotowanie bazy potencjalnych klientów Uzgodnienie na poziomie zespołu badawczego sposobu dotarcia do poszczególnych potencjalnych klientów (korzystać z obecnych kontaktów personalnych) Ustalenie harmonogramu spotkań z firmami (menedżer + przedstawiciel zespołu badawczego) Realizacja spotkań w firmach: o Spotkania informacyjno-promocyjne o Spotkania oceniające sytuację w firmie (audyt technologiczny) - Koszty przygotowania strony (5.000zł) Obsługa strony przez podmiot obsługujący stronę RCITT (--) 5.000zł Zlecenie zewnętrzne dotyczące opracowania strategii marketingowej (40.000zł) Dedykowana strona internetowa dla BCK przygotowana Strategia marketingowaopracowana 50 000zł Zlecenie zewnętrzne dotyczące opracowania identyfikacji wizualnej (10.000zł) Przygotowanie, tłumaczenie i druk 1.000 sztuk broszury, w tym 400 w języku polskim, 200 w języku angielskim, niemieckim i rosyjskim (15.000zł) Koszt publikacji 10 artykułów / materiały promocyjne (średnio 8.000zł x 10) Identyfikacja wizualnaopracowana 15.000zł Broszura informacyjna w 4 językach (polski, angielski, niemiecki, rosyjski) – dostępna 80.000zł Pozycjonowanie zespołu badawczego BCK wśród renomowanych opiniotwórców w kraju w danej dziedzinie 6.000zł 20 spotkań indywidualnych realizowanych rocznie (w co najmniej 20 firmach) Koszty administracyjne uwzględnione w części administracji biurowej Delegacje, rozliczenie samochodu prywatnego lub koszty samochodu służbowego (20 x 200km x 1,5zl = 6.000zł) 51 o Spotkania negocjacyjne w oparciu o przygotowane oferty Wrzesień Listopad Listopad 2 x Seminaria tematyczne Identyfikowanie przez menedżera tematu, przy współpracy z zespołem badawczym BCK Identyfikowanie grupy docelowej (10-20 firm) Ustalenie miejsca spotkania Indywidualne zaproszenia skierowane do firm, następnie telefoniczne follow-up oraz spotkania indywidualne u kluczowych klientów Opcjonalne (Ankieta wśród firm związana z danym tematem w celu stworzenia obrazu sytuacji) Zorganizowanie seminarium (menedżer w roli moderatora seminarium): część 1 obejmuje prezentacje naukowców i firm; część 2 ma charakter dyskusyjnowarsztatowy w oparciu o wyniki ankiet lub dwa kluczowe pytania związane z danym tematem Coroczna konferencja BCK Identyfikowanie tematu przez menedżera, przy współpracy z zespołem badawczym BCK Identyfikowanie ekspertów krajowych i zagranicznych wśród kluczowych partnerów instytucjonalnych BCK oraz wśród klientów BCK Cześć 1 konferencji: 3 wystąpienia merytoryczne oraz panel dyskusyjny. Część 2 konferencji: 2 wystąpienia merytoryczne, panel dyskusyjny oraz dyskusja z uczestnikami Informacja pokonferencyjna na stronie internetowej i w wybranych środkach przekazu Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (5.000zł) Eksperci krajowi, prelegenci (4 x 2.500zł) Inne koszty (5.000zł) 40.000zl (Średnio 20.000zł x 2) Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (15.000zł) Eksperci krajowi, prelegenci (5 x 2.500zł) Inne koszty (7.500zł) 20 firm zapoznało się z BCK, przekonało się do współpracy z BCK i kontaktowało się po seminarium, co najmniej raz ,w celu omówienia się na spotkanie informacyjne Co najmniej 4 nowych klientów rocznie w pośród uczestników seminariów Coroczna konferencja BCK cieszy się uznaniem na skali krajowej 35.000zł Co najmniej 50 uczestników konferencji Co najmniej 5 nowych kontaktów – potencjalnych klientów 2011 Termin (miesiąc) Działanie Rodzaj kosztów Budżet Rezultat Usługi badawcze BCK Kwiecieńlipiec Opracowanie pakietów usług Przygotowanie opisów usług standardowych, które będą w pierwszej kolejności oferowane przez BCK, w tym: usługi doradcze, ekspertyzy przekraczające możliwości jednego zespołu badawczego usługi badawcze w postaci badań rozwojowych i przedkonkurencyjnych programy szkoleniowe oraz seminaria związane z tematyką żywności funkcjonalnej Doradztwo w zakresie przygotowania usług na podstawie kart usług 20.000zł Co najmniej 510 usług (lub kategorii usług) przygotowanych (20.000zł) Identyfikowanie możliwości przygotowania usług specjalistycznych dla: 52 Przemysłu mięsnego Mleczarstwa Piekarnictwa Przemysłu owocowo-warzywnego Przemysłu rybnego Uzgodnienie na poziomie zespołu sposobu przygotowania komunikatów przekazu do potencjalnych klientów BCK Kwiecieńczerwiec Baza danych klientów Menedżer gromadzi informacje od naukowców zespołu badawczego BCK o potencjalnych klientach. W pierwszej kolejności weryfikuje się, którzy z obecnych klientów byliby najbardziej otwarci na współpracę z BCK Menedżer, po spotkaniu szkoleniowym odnośnie przygotowania profili klientów, uzupełni bazę danych klientów Menedżer w oparci o analizę stron internetowych i publikacji specjalistycznych, uzupełni bazę danych potencjalnych klientów --- Czerwiecwrzesień Weryfikacja gotowości pierwszej grupy pilotażowej przedsiębiorstw do współpracy z BCK Menedżer wraz z zespołem badawczym BCK wybiera 10 potencjalnych klientów Menedżer wraz z naukowcem spotka się z firmami na spotkaniach indywidualnych Menedżer i naukowcy przygotowują ofertę Menedżer dokonuje monitoringu klientów (cykliczne kontakty telefoniczne, mailowe) Koszty delegacji uwzględnione w części dotyczącej marketing (spotkania indywidualne w firmach) Październikgrudzień Weryfikacja gotowości drugiej grupy pilotażowej przedsiębiorstw do współpracy z BCK Menedżer wraz z zespołem badawczym BCK wybiera 10 potencjalnych klientów Menedżer wraz z naukowcem spotyka się z firmami na spotkaniach indywidualnych Menedżer i naukowiec przygotowują ofertę Menedżer dokonuje monitoring klientów (cykliczne kontakty telefoniczne, mailowe) Realizacja usług badawczych Kwiecieńgrudzień --- Do końca 2011r. baza danych zawiera, co najmniej 30 firm, będących w polu zainteresowania BCK --- Co najmniej 2 firmy zdecydują się na realizację usługi w BCK Koszty delegacji uwzględnione w części dotyczącej marketing (spotkania indywidualne w firmach) --- Co najmniej 2 firmy zdecydują się na realizację usługi w BCK Zgodnie z kosztorysami ofert przygotowanych dla klientów Nie dookreślone na chwilę obecną Co najmniej 2 usługi badawcze realizowane przez BCK 53 5.3.2. Plan działań na rok 2012 2012 Termin (miesiąc) Rodzaj kosztów Działanie Budżet Rezultat Zarządzanie i administracja Menedżer BCK Koszty pracy (7.500zł brutto/miesiąc) 90.000zł 1 menedżer zatrudniony Administracja biurowa (Papier, koperty, telefon, faks, materiały biurowe, zaplecze sekretarskie, koszty pomieszczenia menedżera) Koszty ogólne (1.000zł/miesiąc) 12.000zł Jakościowe wsparcie administracyjne Styczeńczerwiec Rozszerzenie zespołu badawczego BCK Spotkania indywidualne menedżera z naukowcami w celu zgromadzenia zaleceń, co do uzupełnienia zespołu badawczego BCK w oparciu o zaktualizowaną strategię na lata 20122013 Uzupełnienie przez menedżera bazy danych naukowców BCK --- --- Baza danych naukowców uzupełniona Maj Spotkanie Rady Programowej (komitet sterujący) Ocena stanu rozwoju BCK, omówienie istotnych wydarzeń i ich wpływ na rozwój BCK, ustalenie głównych kierunków postępowania, w oparciu o aspekty merytoryczne (kierunki rozwoju technologii) i zaktualizowana strategia na lata 2012-2013 Menedżer przygotowuje raport, w oparciu o wyniki spotkania Rady Programowej i przekazuje go zespołowi badawczemu BCK Styczeń Kwiecień Wrzesień Listopad Kwartalne raporty „Fakty i Trendy” Zespół badawczy na bieżąco (ustnie lub elektroniczne) przekazuje menedżerowi informacje: o sytuacji na rynku, ciekawych wydarzeniach, sygnałach istotnych dla dziedziny Menedżer przygotowuje krótkie raporty „Fakty i Trendy, w oparciu o rozeznanie rynku, desk research oraz informacje zgromadzone wśród naukowców”. Raporty te zostaną przekazane zespołowi przed kwartalnymi spotkaniami ewaluacyjnymi Pewne informacje w formie newsletter-a mogą później pojawić się na stronie internetowej Styczeń Kwiecień Wrzesień Listopad Kwartalne spotkania ewaluacyjne głównego zespołu badawczego BCK Każde spotkanie trwa 2 godziny i ma charakter ewaluacyjny. Agenda spotkania: (1) Ocena realizacji planu działań 2011r., (2) Obserwacje rynku, (3) Aktualny stan portfela klientów, (4) Główny popyt na usługi badawcze BCK, (5) Działania promocyjne, (6) Plan pracy na kolejny okres PaździernikListopad Plan działań na 2013 rok Spotkanie warsztatowe w celu Styczeń grudzień – Styczeń grudzień - Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Wynagrodzenie członków Rady Programowej za posiedzenie (500zł na osobę) (500zł x 10) 5.500zł Zakup danych i raportów zewnętrznych (10.000zł na kwartał) - Rada Programowa akceptowała główny kierunek strategiczny BCK 80.000zł BCK dysponuje najbardziej aktualnym obrazem o sytuacji na rynku, co przychylnie wpływa na skuteczność podejmowania decyzji Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł na kwartał) 2.000zł Zespół badawczy BCK jest bardziej skoncentrowany na swoich specjalizacjach i relacjach z rynkiem Koszt wynajęcia sali w ZUT, 1.500zł Zaktualizowany plan działań na Ekspertyzy od ekspertów i specjalistów zewnętrznych (10.000zł na kwartał) 54 zaktualizowania planu działań na 2013 rok Grudzień Spotkanie Rady Programowej Rada Programowa otrzyma przed spotkaniem sprawozdanie z 2012 roku oraz zaktualizowany plan działań na 2013 rok Spotkanie Rady Programowej: przedstawienie sprawozdania z 2012 roku oraz omówienie zaktualizowanego planu działań catering (1.500zł) 2012 Koszt wynajęcia sali, catering (2.000zł) Wynagrodzenie członków Rady Programowej za posiedzenie (500zł na osobę) (500zł x 10) 7.000zł Rada Programowa akceptowała zaktualizowany plan działań 2012 Termin (miesiąc) Działanie Rodzaj kosztów Budżet Rezultat 10.500zł Naukowcy zostali przeszkoleni, zgodnie z planem rozwoju kompetencji 10.500zł Naukowcy zostali przeszkoleni, zgodnie z planem rozwoju kompetencji 7.000zł Kluczowe dla BCK jednostki certyfikujące kontynuują współpracę z BCK 52.000zł Zespół badawczy zdobył wiedzę o konkretnych praktycznych wyzwaniach i problemach w firmach, będących lub mogących stać się strategicznymi klientami BCK 18.500zł Nowy pakiet usług przygotowany w oparciu o mapę trendów i potrzeb firm Rozwój kompetencji zespołu BCK Luty Spotkanie szkoleniowo-warsztatowe Jednodniowe szkolenie lub dwudniowe szkolenie dla naukowców BCK, zgodnie z planem rozwoju kompetencji Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Ekspert krajowy (10.000zł) Kwiecień Spotkanie szkoleniowo-warsztatowe Jednodniowe szkolenie lub dwudniowe szkolenie dla naukowców BCK, zgodnie z planem rozwoju kompetencji Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Ekspert krajowy (10.000zł) Styczeńgrudzień Utrzymanie dobrych relacji z jednostkami certyfikującymi wyroby Menedżer kontaktuje się regularnie z jednostkami certyfikującymi, aby utrzymać dobre relacje z nimi (Maj) (Październik) Opcjonalne Wizyta studyjna w wybranych firmach w Polsce i zagranicą (2 x 2dniowe) Identyfikowanie lokalizacji wizyt w oparciu o klucz „obecny strategiczny klient” lub „potencjalny strategiczny klient” Przygotowanie pakietu zagadnień merytorycznych, które zostaną poruszone w trakcie wizyty Organizowanie wizyt dla 5 osób (zaleca się przewidywać możliwość organizowania warsztatu z przedstawicielami danej firmy w celu zapoznania się z jego wyzwaniami i problemami) Uzgodnienie potencjalnych obszarów współpracy Monitoring relacji z firmami (oferty współpracy, pismo z podziękowaniem) Lipiec Dwudniowy warsztat integracyjny Dzień 1: zespół naukowy wraz z zaproszonymi przedstawicielami firm opracowuje mapę trendów w gospodarce i potrzeb firm Dzień 2: spotkanie warsztatowe w celu przygotowania nowych usług w oparciu o wyniki warsztatu w pierwszym dniu Koszty delegacji (2.000zł) koszty reprezentacyjne (5.000zł) Transport krajowy (2.500zl) lub Transport zagranicy (10.000zł20.000zł) (Średnio 15.000zł x 2) Noclegi i wyżywienia (3 dni) dla 5 osób ((1.200zł x 5 osób) x 2 wizyty = 12.000zł) Inne koszty organizacyjne (5.000zł x 2 wizyty) Noclegi i wyżywienia dla grupy do 15 osób (naukowcy + przedstawicieli przedsiębiorstw) (15 x 600zł) Koszty wynajęcia sali i sprzętu 55 technicznego (1.500zł) Moderator/ekspert krajowy w zakresie obsługi warsztatów (8.000zł) Listopad Spotkanie szkoleniowo-warsztatowe Jednodniowe szkolenie lub dwudniowe szkolenie dla naukowców BCK, zgodnie z planem rozwoju kompetencji Styczeńgrudzień Modernizacja i rozbudowa infrastruktury badawczej Analiza potrzeb laboratoriów zaangażowanych w BCK, w oparciu o zdefiniowane pakiety usług Przygotowanie listy sprzętu i urządzeń do modernizacji lub zakupu Analiza możliwości finansowania prac inwestycyjnych Przygotowanie planów finansowych dla laboratoriów, w celu uzasadnienia opłacalności ich modernizacji i rozbudowy Przygotowanie dokumentów, inicjowanie procedury zakupu Szkolenie naukowców odnośnie obsługi nowych urządzeń Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Ekspert krajowy (10.000zł) Angażowanie pracowników RCITT ds. przygotowania wniosków projektowych 10.500zł Naukowcy zostali przeszkoleni, zgodnie z planem rozwoju kompetencji Plan inwestycyjnyprzygotowany - Koszty zakupu urządzeń stanowią element odrębnych kosztorysów Ciągła ocena możliwości finansowania nowych projektów inwestycyjnych ze środków zewnętrznych Analizy opłacalności finansowej wykonane - 2012 Termin (miesiąc) Działanie Rodzaj kosztów Budżet Rezultat Marketing i promocja Strona internetowa jako podstrona RCITT Strona internetowa zawiera informacje o: Obszarach kompetencji i usługach BCK Osobach do kontaktu i profilach kluczowych naukowców Procedurach współpracy między BCK a klientem Newsletter: aktualne wydarzenia wokół BCK Obsługa strony przez podmiot obsługujący stronę RCITT (--) Luty– grudzień Broszura informacyjna Aktualizacja treści broszury informacyjnej Broszura zostanie wydana w języku polskim, angielskim, niemieckim i rosyjskim Przygotowanie, tłumaczenie i druk 1.000 sztuk broszur, w tym 400 w języku polskim, 200 w języku angielskim, niemieckim i rosyjskim (15.000zł) Kwiecieńgrudzień Artykuły naukowe i medialne Określenie przez menedżera i zespól badawczy BCK, wokół których tematów BCK powinien profilować się w mediach na dany rok Co najmniej kwartalne publikacje artykułu (artykułów) w wybranych środkach przekazu (czasopisma Koszt publikacji 10 artykułów / materiały promocyjne (średnio 8.000zł x 10) Styczeń grudzień – --- Dedykowana strona internetowa dla BCK - ciągle aktualizowana 15.000zł Broszura informacyjna w 4 językach (polski, angielski, niemiecki, rosyjski) 80.000zł Pozycjonowanie zespołu badawczego BCK wśród renomowanych opiniotwórców w kraju w danej dziedzinie 56 naukowe, czasopisma branżowe, materiały konferencyjne) Kwiecień grudzień Maj Październik Listopad - Spotkania indywidualne w przedsiębiorstwach Bieżąca aktualizacja bazy potencjalnych klientów Uzgodnienie na poziomie zespołu badawczego sposobu dotarcia do poszczególnych potencjalnych klientów (korzystanie z obecnych kontaktów personalnych) Ustalenie harmonogramu spotkań z firmami (menedżer + przedstawiciel zespołu badawczego) Realizacja spotkań w firmach: o Spotkania informacyjnopromocyjne o Spotkania oceniające sytuacji w firmach (audyt technologiczny) o Spotkania negocjacyjne, w oparciu o przygotowane oferty 2 x Seminarium tematyczne Identyfikowanie tematu przez menedżera przy współpracy z zespołem badawczym BCK Identyfikowanie grupy docelowej (10-20 przedsiębiorstw) Ustalenie miejsca spotkania Indywidualne zaproszenia skierowane do firm, następnie telefoniczne follow-up oraz spotkania indywidualne u kluczowych klientów Opcjonalne (Ankieta wśród firm związana z danym tematem w celu stworzenia obrazu sytuacji) Zorganizowanie seminarium (menedżer w roli moderatora seminarium): część 1 obejmuje prezentacje naukowców i firm; część 2 ma charakter dyskusyjnowarsztatowy w oparciu o wyniki ankiet lub dwa kluczowe pytania związane z danym tematem Coroczna konferencja BCK Identyfikowanie tematu przez menedżera przy współpracy z zespołem badawczym BCK Identyfikowanie ekspertów krajowych i zagranicznych wśród kluczowych partnerów instytucjonalnych BCK oraz wśród klientów BCK Cześć 1 konferencji: 3 wystąpienia merytoryczne oraz panel dyskusyjny. Część 2 konferencji: 2 wystąpienia merytoryczne, panel dyskusyjny oraz dyskusja z uczestnikami Informacja pokonferencyjna na stronie internetowej i w wybranych środkach przekazu Koszty administracyjne uwzględnione w części administracji biurowej Delegacje, rozliczenie samochodu prywatnego lub koszty samochodu służbowego (50 x 200km x 1,5zl = 15.000zł) Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (5.000zł) Eksperci krajowe, prelegenci (4 x 2.500zł) Inne koszty (5.000zł) 15.000zł 40.000zl (Średnio 20.000zł x 2) Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (15.000zł) Eksperci krajowe, prelegenci (5 x 2.500zł) Inne koszty (7.500zł) 50 spotkań indywidualnych realizowanych rocznie (w co najmniej 20 firmach) 20 firm zapoznało się z BCK, przekonało się do współpracy z BCK i skontaktowało się po seminarium, co najmniej raz ,w celu omówienia się na spotkanie informacyjne Co najmniej, 4 nowych klientów rocznie, w pośród uczestników seminariów Coroczna konferencja BCK cieszy się uznaniem na skali krajowej 35.000zł Co najmniej 80 uczestników konferencji Co najmniej 8 nowych kontaktów – potencjalnych klientów 57 2012 Termin (miesiąc) Działanie Rodzaj kosztów Budżet Rezultat Usługi badawcze BCK Marzeckwiecień Analiza rynku żywności funkcjonalnej pod kątem potrzeb firm Zlecenie zewnętrzne w zakresie analizy rynku pod kątem potrzeb firm w wybranych branżach Przygotowanie profilów potrzeb firm i określenie możliwości przygotowania oferty usług , w oparciu o potencjale BCK Majczerwiec Aktualizacja pakietów usług Menedżer przeanalizuje raport z analizy rynku pod kątem potrzeb firm, wytypuje kluczowe zagadnienia i przekaże raport zespołowi badawczemu BCK Organizowanie dwóch jednodniowych spotkań warsztatowych (możliwość dzielenie grup według rodzajów usług lub rodzajów branż i grup klientów) w celu opracowania nowych usług lub modyfikowania istniejących, usług zgodnie z potrzebami firm Uzgodnienie na poziomie zespołu sposobu przygotowania komunikatów przekazu do potencjalnych klientów BCK Styczeńkwiecień Aktualizacja bazy danych klientów Menedżer, w oparci o analizę stron internetowych i publikacji specjalistycznych, uzupełni bazę danych potencjalnych klientów Naukowcy BCK na bieżące przekazują informacje o potencjalnych klientów Menedżer przygotowuje cykliczne wysyłki seryjne z informacją o BCK do nowo zarejestrowanych przedsiębiorstw Czerwiecgrudzień Weryfikacja gotowości grup przedsiębiorstw o zbliżonym profilu potrzeb do współpracy z BCK Menedżer i zespół badawczy BCK dokonują przegląd potrzeb firm grupując je w określonych kategoriach (spotkanie warsztatowe) Menedżer i zespół badawczy BCK wybiorą 20 potencjalnych klientów o zbliżonym profilu potrzeb z dwóch kategorii potrzeb (w oparciu o wyniki analiz) Menedżer wraz z naukowcem spotyka się z firmami na spotkaniach indywidualnych Menedżer i naukowiec przygotowują ofertę Menedżer dokonuje monitoringu klientów (cykliczne kontakty telefoniczne, mailowe) Styczeńgrudzień Realizacja usługi badawczej Analiza rynku (90.000zł) Doradztwo w zakresie przygotowania usług na podstawie kart usług 90.000zł Raport z wynikami analizy rynku przedstawiający potrzeby firm i możliwościami przygotowania nowych usług 25.000zł Co najmniej 5 nowych usług zdefiniowanych (lub kategorii usług) Istniejące usługi zaktualizowane --- Do końca 2012r. baza danych zawiera, co najmniej 60 firm będących w polu zainteresowania BCK 5.000zł Co najmniej 5 firm zdecyduje się na realizację usługi w BCK Nie dookreślone na chwilę obecną Co najmniej 4 usługi badawcze realizowane przez BCK (25.000zł) Koszty wysyłek uwzględnione w kosztach administracji biurowej Spotkanie warsztatowe Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (5.000zł) Koszty delegacji uwzględnione w części dotyczącej marketing (spotkania indywidualne w firmach) Zgodnie z kosztorysami ofert przygotowanych dla klientów 58 5.3.3. Plan działań na rok 2013 2013 Termin (miesiąc) Rodzaj kosztów Działanie Budżet Rezultat Zarządzanie i administracja Menedżer BCK Koszty pracy (7.500zł brutto/miesiąc) 90.000zł 1 menedżer zatrudniony Administracja biurowa (Papier, koperty, telefon, faks, materiały biurowe, zaplecze sekretarskie, koszty pomieszczenia menedżera) Koszty ogólne (1.000zł/miesiąc) 12.000zł Jakościowe wsparcie administracyjne Styczeńczerwiec Rozszerzenie zespołu badawczego BCK Spotkania indywidualne menedżera z naukowcami w celu gromadzenia zaleceń, co do uzupełnienia zespołu badawczego BCK, w oparciu o zaktualizowany plan działań na 2013 rok Uzupełnienie przez menedżera bazy danych naukowców BCK --- --- Baza danych naukowców uzupełniona Maj Spotkanie Rady Programowej (komitet sterujący) Ocena stanu rozwoju BCK, omówienie istotnych wydarzeń i ich wpływ na rozwój BCK, ustalenie głównych kierunków postępowania w oparciu o aspektów merytorycznych (kierunki rozwoju technologii) i zaktualizowana plan działań na 2013 rok, dyskusja nad strategią 2014-2020 Menedżer przygotowuje raport, w oparciu o wyniki spotkania Rady Programowej i przekazuje go zespołowi badawczemu BCK Majwrzesień Strategia rozwoju BCK na lata 2014-2020 Menedżer uwzględni dotychczasowe doświadczenia BCK i analizy rynkowe oraz zalecenia ze strony Rady Programowej w raporcie wstępnym Organizowanie warsztatu w celu przygotowania strategii rozwoju BCK na lata 2014-2020 Przygotowanie strategii rozwoju BCK w oparciu o analizy uzupełniające oraz wyniki warsztatów Spotkanie podsumowujące z zespołem BCK Przekazanie członkom Rady Programowej, w październiku, nowej strategii rozwoju BCK Styczeń grudzień – Styczeń grudzień - Styczeń Kwiecień Wrzesień Listopad Kwartalne raporty „Fakty i Trendy” Zespół badawczy na bieżąco (ustnie lub elektroniczne) przekazuje menedżerowi informacje, o: sytuacji na rynku, ciekawych wydarzeniach, sygnałach istotnych dla dziedziny Menedżer przygotowuje krótkie raporty „Fakty i Trendy, w oparciu o rozeznanie rynku, desk research oraz informacje zgromadzone wśród naukowców”. Raporty te zostaną przekazane zespołowi, Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Wynagrodzenie członków Rady Programowej za posiedzenie (500zł na osobę) (500zł x 10) Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (2 x 1.500zł) 5.500zł Rada Programowa zaakceptowała główny kierunek strategiczny BCK 28.000zł Strategia rozwoju BCK na lata 2014-2020 -opracowana 80.000zł BCK dysponuje najbardziej aktualny obraz o sytuacji na rynku, co płynie przychylnie na skuteczność podejmowania decyzji Ekspert krajowy (25.000zł) Zakup danych i raportów zewnętrznych (10.000zł na kwartał) Ekspertyzy od ekspertów i specjalistów zewnętrznych (10.000zł na kwartał) - 59 przed kwartalnymi spotkaniami ewaluacyjnymi Pewne informacje w formie newsletter-a mogą później pojawić się na stronie internetowej Styczeń Kwiecień Wrzesień Listopad Kwartalne spotkania ewaluacyjne głównego zespołu badawczego BCK Każde spotkanie trwa 2 godziny i ma charakter ewaluacyjny. Agenda spotkania: (1) Ocena realizacji planu działań 2013r., (2) Obserwacje na rynku, (3) Aktualny stan portfelu klientów, (4) Główny popyt na usługi badawcze BCK, (5) Działania promocyjne, (6) Plan pracy na kolejny okres Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł na kwartał) 2.000zł Zespół badawczy BCK jest bardziej skoncentrowany na swoich specjalizacjach i relacjach rynkowych PaździernikListopad Plan działań na 2014 rok Spotkanie warsztatowe w celu opracowania planu działań na 2014 roku Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (1.500zł) 1.500zł Plan działań na 2014opracowany Koszt wynajęcia sali, catering (2.000zł) Listopad Spotkanie Rady Programowej Rada Programowa otrzyma przed spotkaniem sprawozdanie z 2013 roku oraz zaktualizowany plan działań na 2014 rok i strategię rozwoju BCK na lata 20142020 Spotkanie Rady Programowej: przedstawienie sprawozdania z 2013 roku, omówienie zaktualizowanego planu działań na 2014 rok, przedyskutowanie strategii rozwoju BCK na lata 2014-2020 7.000zł Rada Programowa zaakceptowała zaktualizowany plan działań Wynagrodzenie członków Rady Programowej za posiedzenie (500zł na osobę) (500zł x 10) 2013 Termin (miesiąc) Działanie Rodzaj kosztów Budżet Rezultat Rozwój kompetencji zespołu BCK Luty Spotkanie szkoleniowo-warsztatowe Jednodniowe lub dwudniowe szkolenie dla naukowców BCK, zgodnie z planem rozwoju kompetencji Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Ekspert krajowy (10.000zł) Kwiecień Spotkanie szkoleniowo-warsztatowe Jednodniowe lub dwudniowe szkolenie dla naukowców BCK, zgodnie z planem rozwoju kompetencji Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Ekspert krajowy (10.000zł) Styczeńgrudzień Utrzymanie dobrych relacji z jednostkami certyfikującymi wyroby Menedżer kontaktuje się regularnie z jednostkami certyfikującymi, aby utrzymać dobre relacje z nimi (Maj) (Październik) Opcjonalne Wizyta studyjna w wybranych firmach w Polsce i za granicy (2 x 2dniowe) Identyfikowanie lokalizacji wizyt w oparciu o klucz ”obecny strategiczny klient” lub ”potencjalny strategiczny klient” Przygotowanie pakietu zagadnień merytorycznych, które zostaną poruszone w trakcie wizyty Organizowanie wizyt dla 5 osób (zaleca 10.500zł Naukowcy zostali przeszkoleni, zgodnie z planem rozwoju kompetencji 10.500zł Naukowcy zostali przeszkoleni, zgodnie z planem rozwoju kompetencji 7.000zł Kluczowe dla BCK jednostki certyfikujące kontynuują współpracę z BCK 52.000zł Zespół badawczy zdobył wiedzę o konkretnych praktycznych wyzwaniach i problemach w firmach będących lub mogących stać się strategicznymi Koszty delegacji (2.000zł) koszty reprezentacyjne (5.000zł) Transport krajowy (2.500zl) lub Transport zagranicy (10.000zł20.000zł) (Średnio 15.000zł x 2) Noclegi wyżywienia i (3 60 Lipiec się przewidzieć możliwość zorganizowania warsztatu z przedstawicielami danej firmy w celu zapoznania się z jej wyzwaniami i problemami) Uzgodnienie potencjalnych obszarów współpracy Monitoring relacji z firmami (oferty współpracy, pismo z podziękowaniem) Dwudniowy warsztat integracyjny Dzień 1: zespół naukowy wraz z zaproszonymi przedstawicielami firm opracowuje mapę trendów w gospodarce i potrzeb firm Dzień 2: spotkanie warsztatowe w celu przygotowania nowych usług w oparciu o wyniki warsztatu w pierwszym dniu dni) dla 5 osób ((1.200zł x 5 osób) x 2 wizyty = 12.000zł) klientami BCK Inne koszty organizacyjne (5.000zł x 2 wizyty) Noclegi i wyżywienia dla grupy do 15 osób (naukowcy + przedstawicieli przedsiębiorstw) (15 x 600zł) Koszty wynajęcia sali i sprzętu technicznego (1.500zł) 18.500zł Nowy pakiet usług przygotowany w oparciu o mapę trendów i potrzeb firm 10.500zł Naukowcy zostali przeszkoleni, zgodnie z planem rozwoju kompetencji Moderator/ekspert krajowy w zakresie obsługi warsztatów (8.000zł) Listopad Spotkanie szkoleniowo-warsztatowe Jednodniowe szkolenie lub dwudniowe szkolenie dla naukowców BCK zgodnie z planem rozwoju kompetencji Kwiecieńgrudzień Modernizacja i rozbudowa infrastruktury badawczej Analiza potrzeb w laboratoriach zaangażowanych w BCK, w oparciu o zdefiniowanych pakietów usług Przygotowanie listy sprzętu i urządzeń do modernizacji lub zakupu Analiza możliwości finansowania prac inwestycyjnych Przygotowanie planów finansowych dla laboratoriów, w celu uzasadnienia opłacalności ich modernizacji i rozbudowy Przygotowanie dokumentów, inicjowanie procedury zakupu Szkolenie naukowców odnośnie obsługi nowych urządzeń Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (500zł) Ekspert krajowy (10.000zł) Angażowanie pracowników RCITT ds. przygotowania wniosków projektowych Koszty zakupu urządzeń stanowią element odrębnych kosztorysów Plan inwestycyjny przygotowany - Ciągła ocena możliwości finansowania nowych projektów inwestycyjnych ze środków zewnętrznych Analizy opłacalności finansowej wykonane - 61 2013 Termin (miesiąc) Działanie Rodzaj kosztów Budżet Rezultat Marketing i promocja Strona internetowa jako podstrona RCITT Bieżąca aktualizacja strony internetowej zawierającej informacji o: Obszarach kompetencji i usługi BCK Osobach do kontaktu i profile kluczowych naukowców Procedury współpracy między BCK a klientem Newsletter: aktualne wydarzenia wokół BCK Obsługa strony przez podmiot obsługujący stronę RCITT (--) Luty– grudzień Broszura informacyjna Aktualizacja treści broszury informacyjnej Broszura zostanie wydana w języku polskim, angielskim, niemieckim i rosyjskim Przygotowanie, tłumaczenie i druk 1.000 sztuk broszur, w tym 400 w języku polskim, 200 w języku angielskim, niemieckim i rosyjskim (15.000zł) Kwiecieńgrudzień Artykuły naukowe i medialne Określenie przez menedżera i zespól badawczy BCK, wokół których tematów BCK powinien profilować się w mediach na dany rok Co najmniej kwartalne publikacje artykułu (artykułów) w wybranych środkach przekazu (czasopisma naukowe, czasopisma branżowe, materiały konferencyjne) Koszt publikacji 10 artykułów / materiały promocyjne (średnio 8.000zł x 10) Styczeń grudzień Spotkania indywidualne w przedsiębiorstwach Bieżąca aktualizacja bazy potencjalnych klientów Uzgodnienie na poziomie zespołu badawczego sposobu dotarcia do poszczególnych potencjalnych klientów (korzystanie z obecnych kontaktów personalnych) Ustalenie harmonogramu spotkań z firmami (menedżer + przedstawiciel zespołu badawczego) Realizacja spotkań w firmach: o Spotkania informacyjnopromocyjne o Spotkania oceniające sytuacji w firmach (audyt technologiczny) o Spotkania negocjacyjne, w oparciu o przygotowane oferty Styczeń grudzień Maj Październik – - 2 x Seminarium tematyczne Identyfikowanie tematu przez menedżera przy współpracy z zespołem badawczym BCK Identyfikowanie grupy docelowej (1020 firm) Ustalenie miejsca spotkania Indywidualne zaproszenia skierowane do firm, następnie telefoniczne follow- --- Dedykowana strona internetowa dla BCK ciągle aktualizowana 15.000zł Broszura informacyjna w 4 językach (polski, angielski, niemiecki, rosyjski)dostępna 80.000zł Pozycjonowanie zespołu badawczego BCK wśród renomowanych opiniotwórców w kraju w danej dziedzinie 15.000zł 50 spotkań indywidualnych zrealizowanych rocznie (w co najmniej 20 firmach) 40.000zl 20 firm zapoznało się z BCK, przekonało się do współpracy z BCK i skontaktowało się po seminarium, co najmniej raz, w Koszty administracyjne uwzględnione w części administracji biurowej Delegacje, rozliczenie samochodu prywatnego lub koszty samochodu służbowego (50 x 200km x 1,5zl = 15.000zł) Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (5.000zł) Eksperci krajowe, prelegenci (4 x 2.500zł) Inne koszty (5.000zł) 62 Listopad up oraz spotkania indywidualne u kluczowych klientów Opcjonalne (Ankieta wśród firm związana z danym tematem w celu stworzenia obrazu o sytuacji) Organizowanie seminarium (menedżer w roli moderatora seminarium): część 1 obejmuje prezentacje naukowców i firm; część 2 ma charakter dyskusyjnowarsztatowy w oparciu o wyniki ankiet lub dwa kluczowe pytania związane z danym tematem Coroczna konferencja BCK Identyfikowanie tematu przez menedżera przy współpracy z zespołem badawczym BCK Identyfikowanie ekspertów krajowych i zagranicznych wśród kluczowych partnerów instytucjonalnych BCK oraz wśród klientów BCK Cześć 1 konferencji: 3 wystąpienia merytoryczne oraz panel dyskusyjny. Część 2 konferencji: 2 wystąpienia merytoryczne, panel dyskusyjny oraz dyskusja z uczestnikami Informacja pokonferencyjna na stronie internetowej i w wybranych środkach przekazu celu omówienia się na spotkanie informacyjne (Średnio 20.000zł x 2) Co najmniej 4 nowych klientów rocznie w pośród uczestników seminariów Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (15.000zł) Eksperci krajowe, prelegenci (5 x 2.500zł) Inne koszty (7.500zł) Coroczna konferencja BCK cieszy się uznaniem na skali krajowej 35.000zł Co najmniej 100 uczestników konferencji Co najmniej 10 nowych kontaktów – potencjalnych klientów 2013 Termin (miesiąc) Działanie Rodzaj kosztów Budżet Rezultat Usługi badawcze BCK Marzeckwiecień Majczerwiec Analiza rynku pod kątem potrzeb firm Zlecenie zewnętrzne w zakresie analizy rynku pod kątem potrzeb firm w wybranych branżach Przygotowanie profilów potrzeb firm i określenie możliwości przygotowania oferty usług, w oparciu o potencjale BCK Wyniki analizy zostaną uwzględnione w strategii rozwoju BCK na lata 2014-2020 Aktualizacja pakietów usług Menedżer przeanalizuje raport z analizy rynku pod kątem potrzeb firm, wytypuje kluczowe zagadnienia i przekazuje raport zespołowi badawczemu BCK Organizowanie dwa jednodniowe spotkania warsztatowe (możliwość dzielenie grup według rodzajów usług lub rodzajów branż i grup klientów) w celu opracowania nowych usług lub zmodyfikowania istniejących usług zgodnie z potrzebami firm Uzgodnienie na poziomie zespołu sposobu Analiza rynku (90.000zł) 90.000zł Raport z wynikami analizy rynku przedstawiający potrzeby firm i możliwości przygotowania oferty nowych usług Zalecenia dla przygotowania założeń strategicznych do strategii rozwoju na lata 2014-2020opracowane Doradztwo w zakresie przygotowania usług na podstawie kart usług (25.000zł) 25.000zł Co najmniej 3 nowe usługi zdefiniowane (lub kategorie usług) Istniejące usługi zaktualizowane 63 przygotowania komunikatów przekazu do potencjalnych klientów BCK Styczeńkwiecień Aktualizacja bazy danych klientów Menedżer, w oparciu o analizę stron internetowych i publikacje specjalistyczne, uzupełni bazę danych potencjalnych klientów Naukowcy BCK na bieżące przekazują informacje o potencjalnych klientach Menedżer przygotowuje cykliczne wysyłki seryjne z informacją o BCK do nowo zarejestrowanych firm Czerwiecgrudzień Weryfikacja gotowości grup przedsiębiorstw o zbliżonym profilu potrzeb do współpracy z BCK Menedżer i zespół badawczy BCK dokonują przeglądu potrzeb firm grupując je w określonych kategoriach (spotkanie warsztatowe) Menedżer i zespół badawczy BCK wybiorą 20 potencjalnych klientów o zbliżonym profilu potrzeb z dwóch kategorii potrzeb (w oparciu o wyniki analiz) Menedżer wraz z naukowcem spotyka się z firmami na spotkaniach indywidualnych Menedżer i naukowiec przygotowują ofertę Menedżer dokonuje monitoringu klientów (cykliczne kontakty telefoniczne, mailowe) Styczeńgrudzień Realizacja usługi badawczej Koszty wysyłek uwzględnione w kosztach administracji biurowej --- Do końca 2013r. baza danych zawiera co najmniej 150 firm będących w polu zainteresowania BCK 5.000zł Co najmniej 5 firm zdecyduje się na realizację usługi w BCK Nie dookreśl one na chwilę obecną Co najmniej 4 usługi badawcze zrealizowane przez BCK Spotkanie warsztatowe Koszt wynajęcia sali w ZUT, catering (5.000zł) Koszty delegacji uwzględnione w części dotyczącej marketing (spotkania indywidualne w firmach) Zgodnie z kosztorysami ofert przygotowanych dla klientów 64 6. Projekcja finansowa Analizując strumienie przychodów należy mieć na względzie sposób kształtowania cen usług w Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym. Należy pamiętać iż przedstawione ceny usług zawierają koszty bezpośrednie (koszty pracy naukowców, zużycie materiałów, usługi obce itp.) oraz narzuty Wydziału, Uczelni oraz RCITT. Dla sprawnego funkcjonowania BCK i budowania jego pozycji konkurencyjnej na rynku zalecane jest rozważenie możliwości obniżenia % udziału narzutów co przyczyni się do obniżenia cen realizowanych usług i łatwiejszego pozyskania pierwszych zleceń. Sytuacja ta wpłynie korzystnie na osiągnięcie odpowiedniej wielkości portfolio zrealizowanych usług i posiadanie odpowiednich referencji. Ponadto całość narzutu RCITT powinna być przekazana na rozwój i funkcjonowanie BCK, które działa w jego strukturach. Analiza przychodów nie uwzględnia przychodów z tytułu realizowanych grantów badawczych ze środków publicznych, a także z komercjalizacji wyników badań naukowych. Osiągnięcie tego typu przychodów wymaga dłuższej perspektywy czasu niż analizowana w niniejszym biznes planie. Koszty związane z uruchomieniem działalności BCK należy traktować jako inwestycję, która ma na celu w dłuższym okresie czasu wpłynąć na rozwój działalności usługowej Uczelni na rzecz przedsiębiorstw z branży spożywczej. Przedstawione koszty uruchomienia i funkcjonowania BCK w pierwszych latach działalności mają charakter fundamentalny dla budowania jego odpowiedniej pozycji na rynku i osiąganie w przyszłości odpowiedniego poziomu przychodów. 6.1. Główne źródła przychodów BCK Głównym źródłem przychodów BCK będzie działalność usługo realizowana dla przemysłu spożywczego w zakresie opracowywania, testowania i wdrażania technologii produkcji żywności funkcjonalnej. Do roku 2015 zakładane jest osiągniecie następującego poziomu rocznych przychodów z działalności BCK4. Rodzaj usługi 1 przedział cenowy usługi 2 przedział cenowy usługi Liczba usług sprzedanych rocznie w 1 przedziale cenowym usługi Liczba usług sprzedanych rocznie w 2 przedziale cenowym usługi Potencjalne roczne przychody 200 zł/h 400 zł/h Średnia wartość 4.000 zł Średnia wartość 8.000 zł 10 10 120.000 zł Ekspertyzy 1.000 zl-5.000 zł 15.000 zł 15 5 90.000 zł 150.000 zł Usługi badawcze (projekty rozwojowe) 30.000 zł50.000 zł 100.000 zł 2 1 160.000 zł 200.000 zł 10.000 zł 20.000 zł 4 2 80.000 zł Usługa doradcza Programy szkoleniowe/se minaria 450.000 zł 550.000 zł 4 Na podstawie wyników prac warsztatowych w dniu 30.11.2010 65 6.2. Koszty działalności BCK Kategorie kosztów podstawowej działalności BCK Lp. 2011 2012 2013 1. Zarządzanie i administracja 195.000 zł 198.000 zł 226.000 zł 2. Rozwój BCK 131.500 zł 109.000 zł 109.000 zł 3. Marketing i promocja 231.000 zł 185.000 zł 185.000 zł 4. Usługi badawcze BCK kompetencji zespołu 20.000 zł 120.000 zł 120.000 zł 577.500 zł 612.000 zł 640.000 zł 6.3. Potencjalne źródła finansowania działalności BCK 1. Działanie 8.2.1 POKL Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw projekty konkursowe Działanie realizowane przez Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie. Wsparcie w ramach działania może dotyczyć tworzenia i rozwoju sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji i transferu technologii na poziomie regionalnym i lokalnym. 2. Środki finansowe na naukę będące w dyspozycji Ministra Nauki i Szkolnictwa Minister przyznaje środki finansowe między innymi na: - projekty badawcze, projekty rozwojowe i projekty celowe finansowane przez Ministra; - inwestycje służące badaniom naukowym i pracom rozwojowym; działalność statutową jednostek naukowych, w tym na badania własne oraz utrzymanie specjalnych urządzeń badawczych; współpracę naukową z zagranicą; działalność wspomagającą badania; programy lub przedsięwzięcia określane przez Ministra; finansowanie działalności organów opiniodawczych i doradczych Ministra, recenzentów i ekspertów oraz działalności kontrolnej. Główne obszary wsparcia mogące być w zainteresowaniu BCK to: - Projekty badawcze rozwojowe Projekt rozwojowy obejmuje badania stosowane lub prace rozwojowe ukierunkowane na zastosowanie w praktyce, a jego planowanym wynikiem jest określone zastosowanie uzyskanych wyników w praktyce gospodarczej lub społecznej, - Projekty badawcze celowe Projekty obejmujące badania stosowane i prace rozwojowe prowadzone na zlecenie podmiotu, który zastosuje w praktyce wyniki projektu oraz w razie potrzeby zrealizuje niezbędne do tego inwestycje. 3. Program dla Europy Środkowej Priorytet 1: Wspieranie innowacyjności na obszarze Europy Środkowej Projekty realizowane w ramach tego priorytetu mają zmierzać do poprawy klimatu dla innowacji we wszystkich regionach i umożliwić im lepsze wykorzystanie ich potencjału innowacyjnego. W tym celu projekty będą tworzyć korzystne warunki ramowe dla innowacji oraz budować możliwości efektywnego transferu, a także zastosowania innowacji. Projekty będą promować rozwój wiedzy oraz pomogą w poprawie warunków ramowych dla edukacji oraz szkoleń. Priorytet ten obejmuje następujące obszary interwencji: - poprawa ramowych warunków dla innowacji; 66 - tworzenie możliwości dla rozprzestrzeniania i stosowania innowacji; wspieranie rozwoju wiedzy. Priorytet 3: Odpowiedzialne korzystanie ze środowiska Projekty realizowane w ramach tego priorytetu mają na celu bardziej odpowiedzialne wykorzystanie oraz lepszą ochronę środowiska naturalnego na obszarze Europy Środkowej. Takie projekty pozwalają wspólnie zarządzać środowiskiem i chronić zasoby naturalne, wspierać przyjazne środowisku technologie oraz redukować ryzyko i skutki zagrożeń naturalnych i wywołanych działalnością człowieka. Wspierają one również odnawialne źródła energii oraz poprawę efektywności energetycznej. Priorytet ten obejmuje następujące obszary interwencji: - rozwój wysokiej jakości środowiska poprzez zarządzanie zasobami naturalnymi i dziedzictwem oraz ich ochroną; redukcja ryzyka oraz skutków zagrożeń naturalnych i wywołanych działalnością człowieka; wspieranie wykorzystywania źródeł energii odnawialnej i zwiększania efektywności energetycznej; wspieranie ekologicznych, przyjaznych środowisku technologii działań. 4. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Priorytet I – Badania i rozwój nowoczesnych technologii W ramach priorytetu finansowane mogą być między innymi: - - Badania naukowe i prace rozwojowe służących budowie gospodarki opartej na wiedzy, realizowanych przez konsorcja naukowo-przemysłowe. Wsparciu temu podlegać będą m.in. duże multi- i transdyscyplinarne projekty badawcze, które wpisywać się będą w priorytety tematycznie określone w PO IG oraz wynikać z foresightu. Projekty rozwojowe o charakterze aplikacyjnym, ukierunkowane na bezpośrednie zastosowanie w praktyce na potrzeby branży/gałęzi gospodarki lub o szczególnym wymiarze społecznym. W ramach priorytetu przewidziano również wsparcie transferu wyników badań naukowych i prac rozwojowych do gospodarki poprzez dofinansowanie kosztów uzyskiwania ochrony własności przemysłowej wytworzonej w jednostkach naukowych mających siedzibę w Polsce. Celem działania jest zdobywanie oraz zwiększenie skali wykorzystywania nowych rozwiązań niezbędnych dla rozwoju gospodarki i poprawy pozycji konkurencyjnej przedsiębiorców oraz rozwoju polskiego społeczeństwa. 5. Program Regionu Morza Bałtyckiego Priorytet 1 - Rozwijanie innowacji w całym BSR Priorytet pierwszy jest skoncentrowany na generowaniu, wspieraniu i rozpowszechnianiu innowacji w regionie. Jest on poświęcony kluczowym innowacjom w zakresie nauk przyrodniczych i technicznych, ale także wybranym innowacjom nie technicznym, takim jak usługi biznesowe, projektowanie. Działania będą ukierunkowane na wydajność źródeł innowacji i ich związki z MŚP, na ułatwianie transnarodowego transferu technologii i wiedzy, jak również na zwiększanie możliwości generowania i absorbowania wiedzy przez społeczne grupy obywateli. Priorytet ten będzie także, szczególnie w kontekście współpracy z Rosją i Białorusią, wspierał działania ukierunkowane na zwiększenie społeczno-gospodarczego rozwoju na poziomie regionalnym. 6. Program Współpracy Międzyregionalnej Priorytet 1: Innowacyjność i gospodarka oparta na wiedzy Priorytet 1 dotyczy innowacyjności oraz gospodarki opartej na wiedzy, koncentrując się przede wszystkim na kwestiach związanych z innowacyjnością, badaniami i rozwojem technologii, przedsiębiorczością oraz MŚP, społeczeństwem informacyjnym, zatrudnieniem i kwalifikacjami. 67 Priorytet 2: Środowisko naturalne i zapobieganie ryzyku Priorytet 2 dotyczy środowiska naturalnego i zapobiegania ryzyku, a w szczególności kwestii związanych z zagrożeniami naturalnymi i technologicznymi, gospodarką wodną, gospodarką odpadami i zapobieganiem ich nadmiernemu wytwarzaniu, różnorodnością biologiczną oraz zachowaniem dziedzictwa naturalnego, energetyką, zrównoważonym transportem, dziedzictwem kulturowym i krajobrazem. 7. 7 Program Ramowy 7PR jest podstawowym instrumentem realizacji celu strategicznego jaki wyznaczyła w marcu 2000 roku w Lizbonie Rada Europejska: przekształcenie UE w najbardziej konkurencyjną i dynamiczną, opartą na wiedzy gospodarkę na świecie, zdolną do zapewnienia trwałego wzrostu gospodarczego, stworzenia liczniejszych i lepszych miejsc pracy oraz zagwarantowania większej spójności społecznej. Trójkąt wiedzy, który tworzą edukacja, badania i innowacje, jest niezbędny do osiągnięcia tego celu. Biorąc pod uwagę wyzwania stojące przed Europą 7PR ma następujące cele: - - wspieranie współpracy ponadnarodowej we wszystkich obszarach badań i rozwoju technologicznego, zwiększenie dynamizmu, kreatywności i doskonałości europejskich badań naukowych w pionierskich dziedzinach nauki, wzmocnienie potencjału ludzkiego w zakresie badań i technologii poprzez zapewnienie lepszej edukacji i szkoleń, łatwiejszego dostępu do potencjału i infrastruktury badawczej, wzrost uznania dla zawodu naukowca oraz zachęcenie badaczy do mobilności i rozwijania kariery naukowej, zintensyfikowanie dialogu miedzy światem nauki i społeczeństwem w Europie celem zwiększenia społecznego zaufania do nauki, wspieranie szerokiego stosowania rezultatów i rozpowszechniania wiedzy uzyskanej w wyniku działalności badawczej, finansowanej ze środków publicznych. 8. Program BroTech Narodowego Centrum Badań i Rozwoju Program BroTech Narodowego Centrum Badań i Rozwoju służy podniesieniu efektywności i skuteczności procesu transferu technologii pomiędzy sferą nauki a gospodarki poprzez dofinansowanie usług doradczych świadczonych przez brokerów technologii, na rzecz jednostek naukowych (JN) lub mikro, małych i średnich przedsiębiorców (MŚP), realizujących przedsięwzięcia w zakresie komercjalizacji wyników badań i transferu technologii. Zamierzeniem Programu jest wsparcie sektora usług doradczych związanych z pośrednictwem w obrocie technologiami, stanowiącego ważny element infrastruktury ułatwiającej transfer technologii w Polsce. Wymaganym celem przedsięwzięć realizowanych w ramach Programu BroTech jest doprowadzenie przez Wnioskodawcę do zawarcia umowy transferu technologii bądź umowy określającej warunki i zasady współpracy na rzecz opracowania i/lub wdrożenia innowacji technologicznej. Z budżetu Programu BroTech pokrywane są koszty usług doradczych, obejmujących: - usługi związane z transferem technologii, doradztwo w zakresie praw ochrony własności przemysłowej i obrotu tymi prawami, doradztwo w zakresie umów licencyjnych. 68 7. Analiza SWOT Silne strony – Kompleksowość oferty dla branży spożywczej obejmującej z jednej strony obszary badawcze, z drugiej strony zakres usług specjalistycznych (doradztwo, ekspertyzy, programy badawcze). Słabe strony – Skomplikowane i długie procedury administracyjne obniżające konkurencyjność oferty. – Brak certyfikacji i akredytacji laboratoriów. – Mała konkurencyjność cenowa ze względu na ilość i wielkość narzutów do kosztu bezpośredniego. – Niedookreślony profil wokół którego BCK mogłoby zapewnić sobie konkurencyjną pozycję na rynku. – Posiadane zaplecze analityczne. – Różnorakość zespołów badawczych. – Długoletnia współpraca z przemysłem rybnym. – Doświadczenie w realizacji projektów międzynarodowych. – – Współpraca z jednostkami naukowymi w Niemczech. Brak lidera/liderów po stronie zespołów badawczych. – Niska pozycja i kategoria Wydziałów według oceny jednostek naukowych Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 grudnia 2010r. Szanse – – – Wzrastający popyt na wysoko spersonifikowane produkty spożywcze. Zrównoważone odżywianie, czyli wzrost znaczenia produktów spożywczych o wysokiej wartości odżywczej przy jednoczesnym zapewnieniu ich wartości zdrowotnych i smakowych. Wzrost znaczenia funkcjonalności produktów spożywczych - muszą dobrze wyglądać i być przyjazne do użycia w każdej sytuacji (proporcjonalne). Produkty spożywcze powinny ułatwiać codzienne życie (pakowanie, czas potrzebny do przygotowania posiłku). – Wzrastające potrzeby opracowania nowych technologii i zastosowań w segmencie produktów dla dzieci. – Rozwój segmentów produkcji żywności funkcjonalnej oraz produktów typu premium. – Coraz wyższe wymagania i standardy, które muszą spełnić produkty żywnościowe. – Wzrost znaczenia powiązań gospodarczych, naukowych i technologicznych, zarówno pomiędzy krajami, jak i w skali mikro: pomiędzy przedsiębiorstwami, uczelniami, laboratoriami publicznymi i władzami regionalnymi. – Zachęcanie uczelni i publicznych organizacji badawczych do orientowania badań naukowych na obszary zainteresowań firm prywatnych. – Wzrost ilości instrumentów wspierających współpracę naukową, sieci badawcze, regionalne i branżowe klastry oraz mobilność pomiędzy placówkami naukowymi oraz wszystkimi aktorami systemu innowacji (np. uczelniami, laboratoriami rządowymi i firmami). – Wzrost udziału finansowania prywatnego w stosunku do publicznego w wydatkach ogółem Zagrożenia – Rozdrobnienie branży w Polsce. – Brak specjalizacji przedsiębiorstw pomimo dużego rozdrobnienia rynku. – Słaba współpraca przemysłu z sektorem badawczo-rozwojowym. – Niedostateczna ilość własnych środków finansowych przedsiębiorstw. – Niedobór wykwalifikowanych pracowników w przedsiębiorstwach działających w branży. – Słaba współpraca między firmami z branży. – Wzrost znaczenia (konkursowego) finansowania projektów (oraz ogólnie wzrost znaczenia kontraktów) w stosunku do finansowania podmiotów (finansowania statutowego). – Niski poziom nakładów pozabudżetowych na B+R. – Niedostatecznie rozwinięte postawy proinnowacyjne wśród przedsiębiorców. 69 na B+R. – Wzrost nakładów na B+R z budżetu państwa. – Możliwość wykorzystania funduszy strukturalnych UE W oparciu o powyższą analizę SWOT zaleca się: Identyfikację liderów w zespołach badawczych i dookreślenie obszaru działania BCK, który jednoznacznie wskaże specjalizację i wysokie kompetencje zespołów badawczych. Pełną realizację założonego planu działań, który z jednej strony uwzględnia rozwój kompetencji BCK, z drugiej działalność marketingową skierowaną na budowanie marki i świadomości przedsiębiorstw działających w branży spożywczej odnośnie możliwości wspólnego kreowania nowoczesnych technologii i innowacyjnych rozwiązań. Z uwagi na duże rozdrobnienie rynku zaleca się zachęcanie przedsiębiorców do tworzenia konsorcjów wielu podmiotów gospodarczych dla realizacji wspólnych projektów badawczych. Działania tego typu spotykają się z coraz to większym zainteresowaniem firm ze względu na możliwości obniżenia kosztów działań B+R. 70
Podobne dokumenty
biznes plan - Urząd Marszałkowski Województwa
realizuje projekt „Transfer wiedzy w regionie poprzez rozwój sieci współpracy”
w ramach Priorytetu VIII Regionalne kadry gospodarki, Działania 8.2 Transfer wiedzy,
Poddziałanie 8.2.2 Regionalne str...
