Tekst / Artykuł

Elżbieta KUPCZYK, Roman SULIGOWSKI
Instytut Geografii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
TYPY OPADÓW DESZCZU
W TERMINOLOGII HYDROLOGICZNEJ
RAINFALL TYPES FOR HYDROLOGICAL PURPOSES
Zainteresowanie opadem atmosferycznym zarówno meteorologów, klimatologów, jak i hydrologów znajduje wyraz w bogatej literaturze poświęconej temu
elementowi klimatycznemu, a jednocześnie ważnemu elementowi obiegu wody
w systemach hydrologicznych. Zasadniczy podział opracowań można przeprowadzić ze względu na zakres zainteresowań. Meteorolodzy koncentrują się na atmosferycznej fazie opadu, hydrologów zaś interesuje najbardziej efekt procesów zachodzących w atmosferze, czyli opad dochodzący do powierzchni ziemi. Potrzeba
łączenia tych dwóch aspektów badań najwyraźniej występuje w prognozach hydrologicznych, których głównym celem jest prognoza przepływów rzecznych, w tym
prognoza wezbrań, bezpośrednio związanych z prognozą opadu.
Uporządkowaną terminologię odnośnie do formy opadu podaje WMO (International..., 1956, 1987; Guide..., 2006, Międzynarodowy..., 1959), a także Instrukcja
dla stacji meteorologicznych (Janiszewski, 1988). Wydzielone główne formy opadu
to: deszcz, śnieg, grad, igły lodowe. Zasadnicze znaczenie w analizach hydrologicznych w naszych szerokościach geograficznych ma deszcz, pozostałe powodują
mniej groźne skutki hydrologiczne lub reakcja w postaci odpływu następuje z opóźnieniem, w dającym się przewidzieć czasie.
Klasyfikacją opadów deszczu często wykorzystywaną w polskiej literaturze
hydrologicznej była klasyfikacja opracowana przez C h o m i c z a (1951), odnosząca
się do natężenia opadu: deszcze zwykłe, deszcze silne i ulewy (deszcze nawalne);
ulewa: gwałtowna, silna, umiarkowana; mżawka: gęsta, umiarkowana, słaba. Autor
Prz. Geof. LVI, 3-4 (2011)
236
E. Kupczyk, R. Suligowski
ten (Chomicz, 1971) zaproponował także podział wyróżniający dwie kategorie
odnoszące się do genezy opadów: frontowe oraz wewnątrzmasowe.
D ę b s k i (1959) w Hydrologii kontynentalnej zamieszcza podział opadów ze
względu na genezę: opady cykloniczne, orograficzne i konwekcyjne. W przeglądzie
maksymalnych opadów XX wieku w Polsce C e b u l a k (1988) różnicuje opady ze
względu na ich intensywność oraz czas trwania i wyróżnia: opady rozlewne,
nawalne i ciągłe.
Do kategorii ustalonych przez Chomicza nawiązują hydrolodzy: D ę b s k i
(1959), L a m b o r (1971) i B y c z k o w s k i (1999), którzy wyróżniają typy wezbrań
opadowych, wywołane opadami nawalnymi, frontalnymi lub rozlewnymi.
Przytoczone przykłady klasyfikacji i nazewnictwa z zakresu opadów odnoszą
się do ważnych ze względu na skutki hydrologiczne charakterystyk opadów, jednak kryteria podziału są niejednorodne. Oprócz klasyfikacji opracowanej przez
Chomicza, gdzie wyraźnym jednorodnym kryterium jest natężenie opadu, pozostałe jako podstawę przyjmują różne charakterystyki opadu. Najwięcej nieokreśloności zawiera termin „opady rozlewne”.
Ujednolicenie terminologii dotyczącej charakterystyk opadu deszczu oparte na
pozycjach literatury światowej nie jest możliwe ze względu na bardzo duże zróżnicowanie struktury opadów nawet w różnych strefach klimatycznych, a także
dużej zmienności charakterystyk opadu nawet w obrębie jednego regionu geograficznego. Na przykład klasyfikacje opadów ciekłych i typy opadów wyróżnione
przez S u m n e r a ze względu na genezę zjawiska, opracowane dla Wysp Brytyjskich
i Europy Zachodniej (Sumner, 1988) nie mogą być w pełni zastosowane do opisu
opadu w Polsce.
Badania struktury opadów na potrzeby hydrologii
Oczekiwania hydrologów, specjalistów z zakresu budownictwa wodnego
i gospodarki wodnej są wysokie i dotyczą: terminu wystąpienia opadu, czasu
trwania, wysokości (wydajności epizodu opadowego) lub sumy opadów w określonych przedziałach czasu, natężenia średniego i przebiegu natężenia w czasie,
prawdopodobieństwa wystąpienia opadu powyżej określonej wysokości, zasięgu
obszarowego opadu.
W badaniach struktury opadu w Polsce, podjętych ze względu na potrzeby
hydrologii, wykorzystano dane źródłowe w postaci zapisów pluwiograficznych
z okresów letnich (V-X) w latach 1961-2000 z 59 stacji meteorologicznych, mapy
synoptyczne, mapy topografii barycznej oraz obrazy satelitarne i radarowe (Kupczyk, Suligowski, 1997; Suligowski, 2004). Wyodrębnione w wyniku analizy tych
materiałów epizody opadowe podzielono na 13 grup, ze względu na czas trwania
opadu. Badania statystyczne serii maksymalnych opadów w wydzielonych grupach
Typy opadów deszczu w terminologii hydrologicznej
237
czasowych oraz przegląd sytuacji meteorologicznej, w jakich powstały, pozwoliły
na wydzielenie syntetycznej charakterystyki opadów, która różnicuje przypadki
opadów w nawiązaniu do ich genezy. Najbardziej adekwatną charakterystyką spełniającą te warunki okazał się stosunek maksymalnej wydajności opadu do czasu
jego trwania. Przykład takiej analizy statystycznej zamieszczono na rys. 1.
W przebiegu relacji (czas trwania/wydajność) zaznaczyły się wyraźne zmiany
charakteru tej funkcji na wszystkich stacjach w Polsce. W obliczeniach statystycznych przyjęto, że jeżeli zmiana taka występuje, to zamiast jednego wielomianu
wysokiego stopnia, przybliżającego funkcję w całym zakresie czasu trwania opa-
Rys. 1. Wydajności opadów maksymalnych w funkcji czasu trwania opadów wraz z równaniami
regresji dla trzech wydzielonych sektorów
Fig. 1. Maximum depth of rainfall events against time of its duration and regression equations for
the separated sections
238
E. Kupczyk, R. Suligowski
dów, można uzyskać wielomiany niższych stopni, z których każdy przybliża funkcję w innym sektorze czasu trwania. Długości sektorów odpowiadające zakresowi
czasu trwania są różne, zależnie od stacji. Opady sektora S1 na większości stacji
trwają do 90 minut, choć w przypadku Szczecinka i Częstochowy wydłużają się
nawet do 3,5 godziny. Bardzo zróżnicowany jest także czas trwania opadów związanych z drugim sektorem (S2). W sektorze (S3) jest obserwowany wyraźny
wzrost wydajności opadów o czasie trwania powyżej 12 godzin.
Punkty zmiany charakteru funkcji h=f(tr) wyznaczają granice przedziałów czasu
trwania, w których proces opadu w wymiarze czasowym można uważać za jednorodny. W celu potwierdzenia słuszności tezy o podziale opadów dokonanego
na drodze statystycznej przeprowadzono analizę warunków meteorologicznych
występowania maksymalnych opadów w poszczególnych przedziałach czasu trwania. W wyniku tych badań autorzy proponują wydzielenie na obszarze Polski
trzech typów genetycznych opadów, których wystąpienie powoduje znaczący efekt
hydrologiczny; opady konwekcyjne, frontalne oraz opady stref konwergencji (rozległych stref zbieżności).
Typy opadów w Polsce
Opady konwekcyjne. Wywołane są one przez pojedyncze komórki konwekcyjne lub ich zespoły, z silnymi prądami pionowymi, w naszych szerokościach
geograficznych rzadko tworzące układy w formie pasm (squall line). Układ taki
występuje niekiedy przed frontem chłodnym. Każda z komórek może powodować
gwałtowne opady i burze. W takich przypadkach możemy mówić o mezoskalowej,
kompleksowej konwekcji i zasięgu opadów przez nie wywołanych rzędu setek km2.
W konwekcyjnych procesach tworzenia opadów o mezoskalowym zasięgu
przestrzennym możemy wyróżnić konwekcję swobodną i wymuszoną. Obszarami
predysponowanymi do występowania konwekcji swobodnej są tereny o zróżnicowanej powierzchni czynnej, odmiennych warunkach albedo, przewodnictwa
cieplnego i uwilgotnienia podłoża. Na ogół warunki sprzyjające występowaniu
mezoskalowej konwekcji i związanych z tym mechanizmem intensywnych opadów
występują w słabogradientowym polu ciśnienia, przy dużej niestabilności mas
powietrza.
Najczęstsze i najsilniejsze opady konwekcyjne obserwuje się w środkowej części Polski, w obszarze o największym bilansie promieniowania pochłoniętego
i równocześnie o dużym zróżnicowaniu termicznych właściwości podłoża (Gniezno, Płock, Toruń), oraz we wschodniej Polsce, gdzie większy udział opadów
konwekcyjnych jest związany z kontynentalnymi cechami klimatu tego obszaru
(Terespol, Chełm Lubelski). Wykazała to przeprowadzona procedura taksonomii
numerycznej i klasyfikacji przestrzennej maksymalnych natężeń opadów
Typy opadów deszczu w terminologii hydrologicznej
239
Rys. 2. Temperatura powierzchni ziemi w dniu 21 VII 1998 r., 13.15 UTC na przetworzonym obrazie
z satelity NOAA (opracowanie P. Struzik)
Fig. 2. Satellite image of land surface temperature at 21 July 1998, 13.15 UTC (processed from
NOAA image by P. Struzik)
w przedziale opadów krótkich (S1) (Suligowski, 2004). Regionem o dużej częstości wysokich opadów konwekcyjnych jest południowa część Niziny Wielkopolskiej, obszar Niziny Śląskiej i Przedgórza Sudeckiego, o dużej aktywności termicznej podłoża, co ma wpływ na wysokość opadów w tych jednostkach geograficznych,
a także w samych Sudetach (Kupczyk i in., 2005). Warunki termiczne tego obszaru
można prześledzić na podstawie zdjęć radiometrycznych uzyskiwanych z satelitów
serii NOAA (przykład na rys. 2).
Region ten pokrywa się w znacznej części z regionem największego natężenia
i najdłuższego czasu trwania opadów nawalnych według Chomicza (1951).
Organizacja przestrzenna i przemieszczanie się układów komórek konwekcji
swobodnej w atmosferze (w mezoskali) może być także konsekwencją powstawania lokalnych stref zbieżności, np. w postaci ,,frontu bryzowego” w obszarze Pojezierza Pomorskiego.
240
E. Kupczyk, R. Suligowski
Mezoskalowe przypadki opadów występujące w obszarach o zróżnicowanej
orografii są wynikiem konwekcji wymuszonej. Konwekcja dynamiczna, jako dominujący proces tworzenia opadów, występuje na dowietrznych stokach gór, ale
również niewielkie wzniesienia (np. Góry Świętokrzyskie) powodują wzrost turbulencji w dolnej troposferze, co przy odpowiedniej wilgotności mas powietrza
prowadzi do powstawania chmur i opadów.
Opady frontalne. Opady związane z przemieszczaniem się znad Atlantyku
układów niskiego ciśnienia z wyraźnie zaznaczonymi powierzchniami frontalnymi
tworzą dość wyraźną grupę opadów, których czas trwania jest bardzo zróżnicowany
i waha się od 1,5 do 13,5 godzin. Znaczna transformacja mas powietrznych, które
nad Wyspami Brytyjskimi i Europą Zachodnią tracą dużą część wilgoci, osłabienie
dynamiki procesów w strefie frontów po zwiększeniu szorstkości podłoża nad
lądem sprawia, że opady w Polsce mają znacznie mniejsze natężenie i wydajność.
Jeśli obydwie powierzchnie frontalne są wyraźnie zaznaczone, pierwsza strefa
opadów, związanych z frontem ciepłym, jest rozległa, przemieszcza się bardzo
powoli, a opady charakteryzują się małym natężeniem. Hydrologicznie są mało
znaczące, przyczyniają się tylko do uzupełniania retencji powierzchniowej zlewni.
W analizie statystycznej maksymalnych opadów związanych z przemieszczaniem się układu frontów wydajność nie wykazuje wyraźnej zależności od czasu
trwania opadu. Opady krótsze (1,5-5,5 godz.), występujące tylko w strefie frontu
chłodnego (gdy mało aktywny jest front ciepły), mają większą intensywność. Tylko
w obszarach, gdzie procesy w strefie frontu są wzmacniane przez czynniki lokalne,
istnieje wyraźna tendencja wzrostowa wydajności opadów z przyrostem czasu
trwania. Tendencję taką obserwuje się na stacjach pozostających pod bezpośrednim
wpływem Bałtyku (Gdańsk, Elbląg, Kołobrzeg, Szczecin) oraz górskich (Wisła,
Hala Gąsienicowa, Zakopane), Niewielkie zwiększenie wydajności opadów wraz
z czasem trwania wykazują w typie opadów frontalnych również serie opadów na
stacjach: Kielce (współczynnik kierunkowy funkcji w sektorze S2 – d= 0,07)
i Rabka (d= 0,26).
W strefie frontu chłodnego mechanizmem fizycznym powodującym powstawanie opadów z chmur konwekcyjnych jest konwergencja mezoskalowa. W wyniku
zbieżności wiatru w strefie frontu, szczególnie przed frontem chłodnym, powstają
układy chmur konwekcyjnych i opady. Front chłodny przemieszcza się na ogół
szybciej, procesy w strefie frontu są bardziej dynamiczne, stąd większa intensywność opadów trwających 1,5-5,5 godziny niż opadów dłuższych. Po przejściu frontu
chłodnego, na skutek dużej przezroczystości mas powietrza i dobrych warunków
nagrzewania od podłoża, w przyziemnej warstwie powietrza wytwarza się chwiejna
stratyfikacja. Powstające na skutek konwekcji termicznej układy chmur za frontem
i związane z nimi opady stanowią często przedłużenie opadów występujących na
froncie chłodnym. Intensywność kondensacji pary wodnej zależy od cech fizycznych
mas powietrza, a kierunek przemieszczania się układów chmurowych od ogólnego
Typy opadów deszczu w terminologii hydrologicznej
241
Rys. 3. Mapa topografii barycznej 850 hPa z dnia 24 VII 2001, godz. 12 UTC (linia ciągła – izotermy,
linia przerywana - wysokości geopotencjału)
Fig. 3. Synoptic map at 850 hPa for 12 UTC, 24 July 2001 (continuous line – isotherms, dashed line
– geopotential heights)
kierunku wiatru, jednak może być on w znacznym stopniu modyfikowany przez
orografię.
Opady stref konwergencji. Mechanizm generujący silne opady o czasie trwania powyżej 12 godzin i zasięgu obszarowym setek tysięcy km2, obejmujące najczęściej całą środkową i południową Polskę, jest wynikiem cyrkulacji atmosferycznej nad kontynentem europejskim. Rozległa strefa zbieżności napływu mas
powietrza tworzy się w południkowej bruździe niskiego ciśnienia lub w strefie
frontu chłodnego o znacznej rozciągłości południkowej. Front ten dzieli Europę
na dwie części: zachodnią z chłodnym i wilgotnym PPm oraz ciepłym PZ lub
PPms, przetransformowanym w wyniku długiego zalegania nad wschodnią częścią
kontynentu. Na zafalowaniach frontu rozwijają się ośrodki niżowe, przemieszczające się następnie na północo-wschód. Najczęściej obszarem źródłowym wilgotnych
i ciepłych mas powietrza napływających w obrębie cyrkulacji tych niżów jest pół-
242
E. Kupczyk, R. Suligowski
Rys.4. Obraz z satelity METEOSAT z dnia 6 VII 1997, 00.00 UTC
Fig. 4. Satellite (METEOSAT) image for 6 July 1997, 00.00 UTC
nocna część Morza Śródziemnego lub Morza Czarnego. Mechanizm tworzenia się
rozległej strefy opadu jest związany ze wznoszeniem się mas powietrza po
powierzchni górnego frontu ciepłego, mas ciepłych i bardzo wilgotnych, ponad
utrzymującym się przy powierzchni ziemi klinem powietrza polarnego morskiego,
również wilgotnego. Intensywny spływ górą ciepłego i wilgotnego powietrza znad
północno-wschodnich wybrzeży Morza Czarnego obrazuje mapa topografii barycznej na poziomie 850 hPa z dnia 24 VII 2001, godz. 12 UTC (rys. 3).
Opady o dużym natężeniu, a jednocześnie długotrwałe, obejmujące znaczny
obszar Europy Środkowo-Wschodniej, występują przy napływie górą ciepłego i wilgotnego powietrza zwrotnikowego morskiego lub kontynentalnego przetransformowanego, sterowanego przez ośrodek niżowy, kiedy centrum tego ośrodka znajdzie się nad wschodnią lub środkową Polską (Kupczyk i in., 2005). Rozkład
zachmurzenia charakterystyczny dla sytuacji barycznej, w której występują długotrwałe, intensywne opady, a groźne wezbrania obejmują zarówno dorzecze Wisły,
jak i Odry, jest widoczny na obrazie satelitarnym z 6 VII 1997 (rys. 4).
Ważnym czynnikiem w opisywanych procesach powstawania silnych opadów
i powodzi w górskich obszarach południowej Polski jest utrzymywanie się dużej wil-
Typy opadów deszczu w terminologii hydrologicznej
243
Rys. 5. Mapa synoptyczna dolna z dnia 7 VII 1997, 00.00 UTC
Fig. 5. Surface synoptic chart for 7 July 1997, 00.00 UTC
gotności masy chłodnej, zalegającej przy ziemi i ustalenie się w jej obrębie spływu
z kwadrantu północnego (N-NW), prostopadłego do łańcucha gór. Procesy wymuszonej konwekcji po dowietrznej stronie gór prowadzą do rozwoju chmur o dużej
rozbudowie pionowej, wbudowanych w rozległe układy chmur warstwowych.
Istnienie rozległej strefy konwergencji (na pograniczu cyrkulacji wyżowej
i niżowej) ilustruje mapa synoptyczna dolna z 7 VII 1997 (rys. 5), gdzie zbieżność
napływu mas powietrza o różnych cechach fizycznych jest mechanizmem podtrzymującym kolejną dobę opady w Europie Środkowej.
Podsumowanie
Klasyfikacja opadu – elementu bardzo zmiennego w czasie i przestrzeni, kształtowanego przez ogromną liczbę czynników, począwszy od ogólnocyrkulacyjnych
po lokalne oddziaływanie podłoża, jest zadaniem bardzo trudnym.
Wyjątkowa zmienność warunków meteorologicznych w obszarze Polski, położonym na pograniczu wpływu mas powietrznych znad Atlantyku i kontynentalnych
244
E. Kupczyk, R. Suligowski
mas ze wschodu sprawia, że klasyfikacje opadu stosowane w Europie Zachodniej
nie mogą znaleźć bezpośredniego zastosowania w terminologii polskiej.
W literaturze polskiej istnieje wiele klasyfikacji opadów, odnoszących się do
różnych charakterystyk opadu i stosowanych niekiedy niekonsekwentnie kryteriów
podziału.
Zapotrzebowanie na informację o opadzie ze strony hydrologii praktycznej
skłoniło do podjęcia próby określenia kryteriów podziału opadów nawiązujących
do głównych charakterystyk opadu i ujednolicenia terminologii w tym zakresie.
Z badań 40-letniej serii maksymalnych opadów metodami statystycznymi i analizy map synoptycznych z okresów opadu o maksymalnej wydajności wynika, że
kompleksową charakterystyką różnicującą typ opadu jest relacja czasu trwania
opadu do jego wydajności. Wydzielone klasy zmienności tej charakterystyki wyraźnie nawiązują do genezy opadu, tj. głównego mechanizmu formowania się chmur
i opadów.
Na tej podstawie wydzielono trzy typy opadów deszczu w Polsce: opady konwekcyjne, opady frontalne i opady stref konwergencji.
Materiały wpłynęły do redakcji 1 VI 2011.
Literatura
C e b u l a k E., 1998, Przegląd opadów ekstremalnych, które wywołały powodzie w XX wieku w dorzeczu
górnej Wisły. [w:] Powódź w dorzeczu górnej Wisły w lipcu 1997 roku. Wyd. PAN, Kraków.
C h o m i c z K., 1951, Ulewy i deszcze nawalne w Polsce. Wiad. Służby Hydr.. i Met., 2, 3, 5-8.
C h o m i c z K., 1971, Struktura opadów atmosferycznych w Polsce. Prace PIHM, 1.
D ę b s k i K., 1959, Hydrologia kontynentalna. Wyd. Kom., Warszawa.
Guide to meteorological instruments and methods of observation, 2006, WMO, No. 8, Geneva, ss. 569.
International cloud atlas, 1956, 1987, WMO, Geneva.
J a n i s z e w s k i F, 1988, Instrukcja dla stacji meteorologicznych. Wyd. Geol., Warszawa, ss. 262.
K u p c z y k E., S u l i g o w s k i R., 1997, Statystyczny opis struktury czasowej opadów atmosferycznych jako
elementu wejścia do modeli hydrologicznych. [w:] Predykcja opadów i wezbrań o zadanym okresie powtarzalności, red. U. Soczyńska, Wyd. UW, Warszawa, 17-82.
K u p c z y k E., S u l i g o w s k i R., K a s p r z y k A., 2005, Typowe warunki meteorologiczne pojawiania się
wysokich opadów i wezbrań rzek zachodnich Beskidów i środkowych Sudetów. [w:] Ekstremalne zjawiska
hydrologiczne i meteorologiczne, red. E. Bogdanowicz, U. Kossowska-Cezak, J. Szkutnicki, Ser. Monografie, IMGW, Warszawa, 131-152.
L a m b o r J., 1971, Hydrologia inżynierska. Arkady, Warszawa, ss. 363.
Międzynarodowy atlas chmur (atlas skrócony), 1959, PIHM, Seria A, Nr 42, Wyd. Kom., Warszawa, ss. 144.
S u l i g o w s k i R., 2004, Struktura czasowa i przestrzenna opadów atmosferycznych w Polsce. Próba regionalizacji. Prace IG AŚ Kielce, 12, ss. 112.
S u m n e r G., 1988, Precipitation: Process and Analysis. Wiley, New York, ss. 455.
Typy opadów deszczu w terminologii hydrologicznej
245
Streszczenie
W licznych pracach z zakresu opadów podejmowanych przez meteorologów i klimatologów zjawisko to jest analizowane w różnych aspektach, zależnie od celu badań. Niektóre z nich zawierają
klasyfikację zdarzeń opadowych ze względu na różną skalę procesów, które powodują powstawanie
chmur i opadów. W literaturze polskiej z zakresu opadów odczuwa się jednak niedostatek szczegółowych studiów poświęconych charakterystykom opadów i propozycji wykorzystania wyników tych
badań w praktyce hydrologicznej. Dla celów analiz i prognoz hydrologicznych najważniejsze są przypadki opadów deszczu o maksymalnej wydajności i ich charakterystyki: wysokość, czas trwania oraz
zasięg obszarowy.
Celem artykułu jest prezentacja wyników badań sytuacji meteorologicznych nad Europą, w jakich
występują w Polsce wysokie opady deszczu, identyfikacja systemów opadotwórczych w różnej skali
i ustalenie charakterystyk opadu typowych dla tych sytuacji. Zastosowano dwie metody badań, statystyczną i meteorologiczną do analizy przypadków opadów rejestrowanych w obszarze Polski w wieloletnim okresie 1961-2000. Połączenie wyników badań dokonanych tymi metodami pozwoliło wydzielić 3 typy opadów: konwekcyjne, frontalne i opady stref konwergencji, które różnią się co do genezy,
ale także można im przypisać różne charakterystyki opadu.
S ł o w a k l u c z o w e : opady maksymalne, typy opadów
Summary
A large number of studies has been undertaken by meteorologists and climatologists on precipitation phenomenon in many aspects, depending on the goal of investigation. Some of them classified precipitation events with respect to the different scale of atmospheric processes which cause
the formation of clouds and precipitation. However, the review of Polish hydrometeorological bibliography shows the gapes in studies on the detailed characteristics of precipitation in time and space
and application of this knowledge to hydrologic practice.
For purposes of hydrologic analysis and forecast the most important subject of interest are
extreme rainfall events, their depth, duration and areal extent.
The aim of this paper is presentation of research results on extreme rainfall producing systems
in the atmosphere at Middle Europe and finding rainfall characteristics which are referred to that
precipitation-producing mechanism. Two approaches, statistical and meteorological have been applied
for the analysis rainfall events recorded over territory of Poland, in multi – years period (1961-2000).
The first method enabled selecting rainfall characteristics which are essential for rainfall types identification. The bases for meteorological analysis where synoptic maps and satellite images, corresponding with periods of high rainfall events. Integration of these two approaches makes possible the
separation of the rainfall types: convection, frontal and convergence zones rainfall, which differ with
their origin and main rainfall characteristics.
K e y w o r d s : extreme rainfall, types of rainfall