Przeczytaj fragment - Wydawnictwo UMCS

Podatki i opłaty samorządowe. Aktualne problemy dogmatyczne i orzecznicze;
red. naukowa Andrzej Niezgoda, Jakub Barczak, Paweł Szczęśniak; Wydawnictwo UMCS, Lublin 2016
Słowo wstępne
Podatki i opłaty stanowią zasadnicze źródło dochodów własnych jednostek
samorządu terytorialnego. Podstawy prawne przyznawania uprawnień do korzystania przez jednostki samorządu terytorialnego z podatków i opłat znajdują się zarówno w Konstytucji, jak i w Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego.
Ich szczególne znaczenie uwydatnia się w strukturze dochodów budżetu gminy.
Wszystkie podatki określane jako samorządowe, a także większość opłat budżetowych, wpływają do budżetów gmin. Ponadto gminy, działając w ramach przyznanego im władztwa podatkowego, są uprawnione do samodzielnego regulowania
niektórych elementów konstrukcyjnych tych danin publicznych. Osiąganie przez
jednostki samorządu terytorialnego wpływów z podatków i opłat budżetowych
umożliwia im realizację zadań publicznych, do których zostały one zobowiązane
przepisami prawa.
Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie aktualnych problemów związanych z podatkami i opłatami samorządowymi. Wynikają one z nowelizacji ustaw
regulujących podatki i opłaty samorządowe. Zmiany w tych ustawach nastąpiły w 2015 r. Kluczowa w tym aspekcie wydaje się uchwalona w dniu 25 czerwca 2015 r. nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych
ustaw. Ponadto warto zwrócić uwagę na uchwalenie ustawy z dnia 23 lipca 2015 r.
o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Wyżej przywołane ustawy
nowelizujące weszły w życie w dniu 1 stycznia 2016 r. Ten stan rzeczy uzasadnia pogłębioną analizę zmian, które nastąpiły wskutek wejścia w życie przepisów
ustaw, o których mowa.
Przedmiot i cele publikacji przesądziły o jej strukturze. Część pierwsza została poświęcona problematyce podatków samorządowych. Na użytek niniejszej
10
Słowo wstępne
publikacji za podatki samorządowe zostały uznane wszystkie podatki, które w całości stanowią dochód własny budżetów jednostek samorządu terytorialnego1.
Należy jednak zaznaczyć, że ustawodawca w polskim systemie podatkowym beneficjentem podatków samorządowych uczynił wyłącznie gminę. W drugiej części opracowania charakterystyce poddano wybrane problemy dotyczące opłat
samorządowych. Opłaty te, podobnie jak w przypadku podatków, w większości
stanowią dochód zasilający budżet gminy. Ich struktura i konstrukcja prawna powoduje, że stanowią niejednorodną grupę dochodów jednostek samorządu terytorialnego. W wielu przypadkach trudno jest doszukać się cechy wzajemności
w ich konstrukcji2. Wielokrotnie daniny publiczne, określane przez ustawodawcę
mianem opłat, pełnią wyłącznie funkcję finansową.
W ramach publikacji szerokiej analizie zostały poddane akty normatywne,
zarówno obowiązujące w poprzednim stanie prawnym, jak i uchwalone w ramach
wskazanych wyżej nowelizacji. Celem prac badawczych autorów poszczególnych
artykułów była analiza wprowadzonych zmian, wskazanie ich skutków prawnych,
a także próba oceny nowelizacji. Ponadto analizie krytycznej zostało poddane
orzecznictwo sądowe oraz literatura przedmiotu. Pozwoliło to na sformułowanie
praktycznych wniosków de lege lata i de lege ferenda.
Publikacja uwzględnia stan prawny obowiązujący w dniu 31 marca 2016 r.
Redaktorzy
Zob. szerzej na ten temat: A. Hanusz, Wstęp, [w:] Źródła finansowania samorządu terytorialnego, red. A. Hanusz, Warszawa 2015, s. 21.
2 Obszernie o zagadnieniu opłat podatkokształtnych: A. Hanusz, P. Szczęśniak, Podatkowy charakter opłaty planistycznej [w:] Prawo finansowe wobec wyzwań XXI wieku, red. J. Gliniecka, A. Drywa, E. Juchniewicz, T. Sowiński, Warszawa 2015, s. 287 i n. Zob. także: P. Borszowski, K. Stelmaszczyk,
Podatki i opłaty lokalne – podatek rolny – podatek leśny. Komentarz, Warszawa 2016, s. 18.
1