stronę Federacji

MAM PRAWO NR 5 (100) / 2012
BIULETYN FEDERACJI NA RZECZ KOBIET I PLANOWANIA RODZINY
FEDERACJA OD 1999 ROKU POSIADA SPECJALNY STATUS KONSULTACYJNY
PRZY RADZIE EKONOMICZNO – SPOŁECZNEJ ONZ (ECOSOC)
**************************************************
Jeśli nie możesz odczytać Biuletynu, wejdź na stronę Federacji
**************************************************
POLUB NAS NA FACEBOOKU
* OD REDAKCJI: Jak dobrze być plemnikiem
* Federacja interweniuje w sprawie bezprawnie stosowanej przez farmaceutów klauzuli sumienia
* O dostępie Polek do świadczeń zdrowotnych w Międzynarodowym Dniu Działania na Rzecz
Zdrowia Kobiet
* Polska o prawach reprodukcyjnych podczas Powszechnego Przeglądu Okresowego w Radzie Praw
Człowieka ONZ – relacja Karoliny Więckiewicz
* Polska podpisała przełomową rezolucję ONZ dot. Dzieci i Młodzieży
* Polska za edukacją seksualną na forum ONZ: co dalej? Konferencja prasowa grupy PONTON
* Akcja Federacji: zbieramy historie kobiet!
* SUBIEKTYWNY PRZEGLĄD PRASY: Ciąg dalszy sporu o ratyfikację konwencji Rady Europy o
zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet
OD REDAKCJI: Jak dobrze być plemnikiem
W zeszłym tygodniu klub Solidarnej Polski ogłosił, że jest głęboko przejęty i zatroskany losem ciężko i
nieodwracalnie uszkodzonego płodu. Jak informuje poseł Kownacki, klub parlamentarny tak się
pochyla nad tą kwestią, iż wnioskuje o wprowadzanie całkowitego zakazu przerwania ciąży ze
względu na tę przesłankę. Prawdopodobnie autorzy złożonego projektu ustawy nie orientują się
(bądź po prostu nie jest to dla nich istotne), że zmuszanie kobiet do kontynuowania ciąży w takich
przypadkach to tortury (wystarczy zajrzeć choćby do orzeczenia Komitetu Praw Człowieka ONZ w
sprawie K.L. przeciwko Peru z 2005 roku). Ot, nieistotny szczegół. Naturalnie nikt też na konferencji
prasowej SP nie wspomniał, czy owo zainteresowanie i głęboka troska klubu skończy się, gdy tylko
ciążę uda się kobiecie donosić, a rodzące się niepełnosprawne dziecko, mimo głębokich wad, będzie
miało tyle szczęścia, by przeżyć pierwszy tydzień. Obserwując jednak niedawną dyskusję na temat
Konwencji ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnością, nietrudno się tego domyśleć. Ktokolwiek
próbuje wprowadzić w życie przepisy gwarantujące, że osoby z niepełnosprawnością mają takie same
prawa (w tym prawo do świadczeń z zakresu zdrowia reprodukcyjnego), jak osoby w pełni sprawne?
Taki dokument to skandal, którego ratyfikację trzeba zablokować albo chociaż opóźnić.
Poseł Kownacki nie wie jednak, że uznawanie płodu za świętość jest już passe. Teraz walka toczy się
na jeszcze wcześniejszym etapie – o sam plemnik, samą komórkę jajową. Śmiertelnym wrogiem jest
nie tylko prawo kobiety do decyzji o przerwaniu ciąży. Śledząc toczącą się od kilku tygodni dyskusję
na temat postulatu niektórych farmaceutów, aby wprowadzić klauzulę sumienia dla aptekarzy,
można dowiedzieć się, iż już same środki antykoncepcyjne „zagrażają życiu”. Kogo obchodzi życie
faktyczne – kobiet, które umierają na skutek komplikacji okołoporodowych (na świecie co 8 minut
kobieta traci z tego powodu życie), skazanych na ciężki uszczerbek na zdrowiu albo popełniających
samobójstwo z powodu ciąży; rodziców głęboko niepełnosprawnych dzieci; osób doświadczających
przemocy i noszących w sobie traumę tych wydarzeń; samotnych matek, które zastanawiają się, w
jaki sposób rozmnożyć niewielkie środki tak, aby starczyło chociaż na jedzenie. Och, jakże przyjemniej
debatować nad życiem potencjalnym! Urodziłeś/aś się? Sorry, teraz już radź sobie sam/a.
A Ty co o tym sądzisz? Napisz do nas: [email protected]
DZIAŁANIE MIESIĄCA
Federacja interweniuje w sprawie bezprawnie stosowanej przez farmaceutów klauzuli sumienia
W związku z docierającymi do Federacji oraz ujawnianymi przez media coraz częstszymi sygnałami
łamania prawa przez farmaceutów, którzy odmawiają wydawania środków antykoncepcyjnych
przepisanych przez lekarza, a także podejmują próby odwiedzenia kobiet od ich stosowania,
wypowiadają opinie krytyczne na temat produktów i przywołują szkodliwe skutki ich stosowania, nie
mające odzwierciedlenia w faktycznym opisie tych leków, Federacja postanowiła zareagować. W
związku z tym, że samorząd aptekarski nie interweniuje w tej sprawie, zwróciłyśmy się do Naczelnej
Izby Aptekarskiej i Głównego Inspektora Farmaceutycznego z apelem o podjęcie odpowiednich
działań.
Federacja przypomniała, iż prawo regulujące kwestie funkcjonowania aptek w Polsce nie zawiera
żadnych zapisów uprawniających aptekarzy do odmawiania wydawania leków w oparciu o własne
sumienie. Działania podjęte w celu ustanowienia tzw. klauzuli sumienia dla farmaceutów nie
zakończyły się uchwaleniem nowych przepisów. Postulowane zmiany ustawodawstwa w tym zakresie
nie mogą powodować naruszeń obowiązującego prawa. Federacja uważa takie praktyki za naganne i
niedopuszczalne. Przeczytaj treść apelu Federacji oraz informację prasową po konferencji.
Interwencją Federacji szeroko zainteresowały się media, można o niej przeczytać np. w Gazecie
Wyborczej, która planuje kontynuację tematu i w Dzienniku Gazecie Prawnej. Rzecznik prasowy
Naczelnej Izby Aptekarskiej Eugeniusz Jarosik nie wykluczył, że samorząd aptekarski zajmie się
apelem Federacji na najbliższym posiedzeniu.
Apel do NIA jest kolejnym naszym działaniem w związku z postulatem wprowadzenia klauzuli
sumienia dla farmaceutów. Wcześniej Zespół Pomocy Prawnej działający przy Federacji przygotował
analizę i stanowisko w tej sprawie. Wielokrotnie alarmowałyśmy również media o szkodliwych
skutkach tego rozwiązania dla pacjentek. Problem ten był najważniejszym newsem programu
informacyjnego TVP Polonia, wyemitowanego 28 maja 2012 – materiał z wypowiedziami Krystyny
Kacpury, Karoliny Więckiewicz oraz Katarzyny Pabijanek można obejrzeć tutaj. O klauzuli pisałyśmy
także w poprzednim numerze biuletynu.
O dostępie Polek do świadczeń zdrowotnych w Międzynarodowym Dniu Działania na Rzecz
Zdrowia Kobiet
Z okazji obchodzonego 28 maja na całym świecie Międzynarodowego Dnia Działania na Rzecz
Zdrowia Kobiet, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny zorganizowała konferencję prasową,
podczas której zwróciła uwagę na kwestię dostępności usług i świadczeń zdrowotnych dla kobiet w
Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem tych z zakresu zdrowia reprodukcyjnego.
Korzystając z tej okazji Federacja przypomniała, że prawo do zdrowia jest prawem człowieka.
Gwarantuje je Konstytucja RP oraz szereg ratyfikowanych przez Polskę dokumentów
międzynarodowych, a także akty prawa krajowego. Mimo to, w Polsce kobiety napotykają wciąż
ogromne trudności w realnym dostępie do przysługujących im zgodnie z prawem świadczeń
zdrowotnych. Z barierami w ich uzyskaniu stykają się kobiety bez względu na wiek. Niektóre związane
są z ogólną niewydolnością systemu służby zdrowia, a inne spowodowane są postępującą
ideologizacją środowiska medycznego, a co za tym idzie – usług z zakresu zdrowia reprodukcyjnego.
Jak pokazują dramatyczne historie kobiet zwracających się o pomoc do Federacji, to najczęściej
kobiety płacą nie tylko swoim samopoczuciem, ale przede wszystkim zdrowiem a nawet życiem za
rozbieżności pomiędzy prawem gwarantowanym na papierze, a rzeczywistością.
Zobacz notatkę prasową z konferencji. Problemem zainteresowały się też radio TOK FM oraz prasa, o
czym można przeczytać tutaj albo tutaj.
ZE ŚWIATA
Polska o prawach reprodukcyjnych podczas Powszechnego Przeglądu Okresowego w Radzie Praw
Człowieka ONZ – relacja Karoliny Więckiewicz
30 maja 2012 roku w Genewie rząd polski odpowiadał na pytania państw będących członkami Rady
Praw Człowieka przy ONZ w ramach Powszechnego Przeglądu Okresowego (UPR). Polska jako jeden z
pierwszych krajów przechodzi przez tę procedurę już po raz drugi. Rząd przygotował swoje
stanowisko, które przedstawiła na posiedzeniu Rady Grażyna Bernatowicz – Podsekretarz Stanu w
Ministerstwie Spraw Zagranicznych.
Stanowisko rządu, pomimo stwierdzenia, że przestrzeganie praw kobiet to jeden z najważniejszych
obszarów działań Polski w zakresie praw człowieka, nie obejmowało w zasadzie pogłębionej analizy
sytuacji w zakresie zdrowia reprodukcyjnego. Z jednej strony na pewno wynika to z ograniczonego
czasu na prezentację stanowiska (20 minut), z drugiej jednak odzwierciedla zainteresowanie
rządzących tą tematyką. W stanowisku przywołano fakt pojawienia się nowego mechanizmu ochrony
praw pacjenta w postaci sprzeciwu wobec orzeczenia lub opinii lekarza. Nie było jednak mowy o tym,
że nie jest on wykorzystywany w praktyce. Rząd chwalił się również naszą regulacją w zakresie
klauzuli sumienia, jednocześnie wskazując, że „jedynym” problemem jest jej niewłaściwe stosowanie
przez lekarzy. Prawo do aborcji zostało poruszone w kontekście kryminalizacji przestępstwa
nielegalnego przerwania w ciąży z naciskiem, że to nie kobiety są karane za nielegalne zabiegi.
Kilkadziesiąt państw komentowało stanowisko rządu polskiego oraz zadawało pytania i wydawało
rekomendacje. Tylko 5 państw zdecydowało się poruszyć tematykę zdrowia reprodukcyjnego.
Norwegia zwróciła uwagę na konieczność jasnego i precyzyjnego uregulowania kwestii legalnej
aborcji. Szwecja poruszyła kwestię odpowiedniej i możliwej do przeprowadzenia w krótkim czasie (a
więc skutecznej) procedury w przypadku konfliktu pomiędzy lekarzem a kobietą korzystającą ze
swoich praw reprodukcyjnych. Słowenia dała polskiemu rządowi najbardziej szczegółowe
rekomendacje w tym zakresie i zwróciła uwagę na konieczność zapewnienia dostępu do usług i
świadczeń z zakresu zdrowia reprodukcyjnego poprzez ustanowienie odpowiedniego środka ochrony
ich praw w sytuacji, gdy kobiety są tego dostępu pozbawione. Delegacja Słowenii wskazała również
na konieczność jasnego zdefiniowania sytuacji, w których możliwa jest aborcja z powodu wskazań
medycznych. Delegacja Niemiec skierowała pytanie dotyczące planów działań rządu w zakresie
nielegalnych aborcji, w związku z tym, że takie aborcje są, jak zauważa Specjalny Sprawozdawca ONZ
ds. zdrowia Anand Grover, niebezpieczne dla zdrowia i życia kobiet. Francja z kolei pytała o
restrykcyjne regulacje dotyczące przerywania ciąży oraz sytuacji, w których ciąża nie jest przerywana
pomimo uprawnień wynikających z polskiego ustawodawstwa. Padło pytanie o konkretne środki,
które są podejmowane w tej materii oraz o plany dotyczące zrewidowania zapisów ustawy.
Rząd Polski odpowiedział na część pytań. Nie odniósł się jednak z żaden sposób do pytań Francji i
Niemiec. Przedstawicielka Ministerstwa Zdrowia wskazała jedynie na trzy aspekty poruszane w
debacie. Jednym był fakt ustanowienia prawa do sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza oraz
fakt prawidłowej realizacji tego mechanizmu. Nie jest jednak jasne, skąd pochodzi to przekonanie,
jeśli weźmie się pod uwagę, że sprzeciw właściwie nie jest wykorzystywany przez pacjentki. Kolejną
kwestią była klauzula sumienia dla lekarzy oraz fakt, że jest ona w sposób prawidłowy
zagwarantowana, a lekarz może z niej korzystać wyłącznie, gdy zapewnione jest wykonanie
świadczenia przez innego lekarza. Nie poruszone zostały jednak faktyczne problemy z klauzulą oraz
fakt jej nadużywania i niewłaściwego stosowania. Jedynym nawiązaniem w zakresie prawa do
legalnego przerywania ciąży było wskazanie, że liczba aborcji ze względu na wady płodu w Polsce
wzrasta.
Grupa Robocza przy Radzie Praw Człowieka ONZ opracowała raport, w którym zawarte są wszystkie
rekomendacje. Można go przeczytać tutaj. Co dalej? Na posiedzeniu Rady we wrześniu rząd polski
określi swój stosunek do poszczególnych rekomendacji. Część z nich zostanie przyjęta (rząd uzna, ze z
pewnymi sferami ochrony praw człowieka ma problem), część uznana za takie, w zakresie których już
odbywają się odpowiednie działania, część zaś odrzuci. Rada Praw Człowieka zadecyduje zaś, czy
przyjąć raport Polski w ramach UPR czy go odrzucić. Federacja monitoruje działania rządu i z
pewnością będzie informować o dalszym przebiegu tego procesu.
Polska podpisała przełomową rezolucję ONZ dot. Dzieci i Młodzieży
W dniach 23-27 kwietnia 2012 odbyło się 45. posiedzenie Komisji ONZ ds. Ludności i Rozwoju,
podczas której wypracowano i przyjęto rezolucję dotyczącą Dzieci i Młodzieży. Ten przełomowy
dokument, podpisany także przez Polskę, ustanawia płaszczyznę działania na rzecz zdrowia i praw
człowieka młodych ludzi w przedziale wiekowym 10-24 lat. W przyjętej rezolucji państwa wspólnie
zdecydowały, że prawa człowieka, które zawierają prawo do posiadania kontroli oraz samodzielnego i
odpowiedzialnego decydowania o kwestiach związanych z własną seksualnością, w tym także o
zdrowiu reprodukcyjnym i seksualnym, w sposób pozbawiony przymusu, dyskryminacji i przemocy,
obejmują także młodzież i dzieci, bez względu na ich wiek czy stan cywilny. Sygnatariusze dokumentu
zadeklarowali wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej poprzez priorytetowe traktowanie zdrowia
reprodukcyjnego i seksualnego młodych ludzi, obejmującego m.in. planowanie rodziny, bezpieczną
aborcję (gdzie jest legalna), profilaktykę i leczenie chorób przenoszonych drogą płciową. Państwa
zobowiązały się również do zapewnienia dzieciom i młodzieży rzetelnego i opartego na wiedzy
naukowej poradnictwa i edukacji w zakresie seksualności człowieka, zdrowia reprodukcyjnego i
seksualnego, odpowiedzialnego rodzicielstwa, praw człowieka i równości płci. Jednocześnie polska
delegacja opublikowała dodatkowe zastrzeżenie do rezolucji. Posłuchaj komentarza Katarzyny
Pabijanek dotyczącego 45 sesji Komisji ds. Ludności i Rozwoju ONZ oraz rezolucji ws. Dzieci i
Młodzieży tutaj. Przeczytaj także stanowisko Federacji w tej sprawie oraz więcej o rezolucji tutaj.
Polska za edukacją seksualną na forum ONZ: co dalej? Konferencja prasowa grupy PONTON
W dniu 31 maja 2012 r. odbyła się konferencja prasowa Grupy Edukatorów Seksualnych Ponton pod
tytułem "Polska za edukacją seksualną na forum ONZ: Co dalej?". Wzięły w niej udział edukatorki tej
grupy – Anka Grzywacz i Finka Heynemann – oraz nauczycielka, autorka programów profilaktycznych
i podręczników szkolnych, prezeska Stowarzyszenia "W Stronę Dziewcząt" Anna Wołosik.
W kwietniu br. Komisja ONZ ds. Ludności i Rozwoju (CPD) przyjęła rezolucję na temat młodzieży, w
której kraje członkowskie m.in. nawołują do wprowadzenia opartej na naukowej wiedzy edukacji
seksualnej oraz kształcenia na temat praw człowieka równości płci. Dokument podkreśla, że młode
osoby, także te nastoletnie, mają prawo do ochrony swojego zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego
i podejmowania swobodnych i odpowiedzialnych decyzji w zakresie swojej seksualności i prawa te
zalicza się do podstawowych praw człowieka. Aby mieć wpływ na to, kiedy założą rodzinę i chronić
swoje zdrowie np. unikając zakażenia HIV młodzi ludzie powinni mieć dostęp do opieki lekarskiej i
poradnictwa z zachowaniem ich „prywatności i zasad poufności”, a edukacja seksualna powinna być
oparta na wiedzy naukowej. Przeczytaj notatkę prasową z konferencji tutaj.
Akcja Federacji: zbieramy historie kobiet!
W dniu 28 maja obchodziłyśmy Międzynarodowy Dzień Działania na Rzecz Zdrowia Kobiet.
Federacja od ponad 20 lat walczy o poprawienie dostępu i jakości usług medycznych w zakresie
zdrowia kobiet, szczególnie zdrowia reprodukcyjnego. Zwracamy się z prośbą do kobiet i
dziewcząt, które doświadczyły rozmaitych naruszeń w sferze ochrony zdrowia reprodukcyjnego
(dostęp do antykoncepcji, badań prenatalnych, opieki okołoporodowej, legalnej aborcji itd).
Czekamy na Wasze historie! Chcemy powoływać się nie podczas spotkań z Ministerstwem
Zdrowia, Biurem Rzeczniczki Praw Pacjenta oraz Pełnomocniczką Rządu do spraw Równego
Traktowania. Pokażmy rządzącym jak naprawdę wygląda dostęp do usług i opieki zdrowotnej
Polek!
Gwarantujemy pełną anonimowość, oferujemy wsparcie prawne.
Piszcie na adres: [email protected] z dopiskiem „Moja historia” w temacie wiadomości.
SUBIEKTYWNY PRZEGLĄD PRASY
W dalszym ciągu nie ustaje dyskusja na temat ratyfikacji konwencji Rady Europy o zapobieganiu i
zwalczaniu przemocy wobec kobiet. Gabinet Cieni Kongresu Kobiet wydał oświadczenie, w którym
podkreśla: "Elementem godności każdego obywatela i każdej obywatelki jest wolność od przemocy.
Prawem kobiet jest żądać aktywnej polityki państwa gwarantującej tę wolność" (więcej informacji
tutaj). 45 organizacji pozarządowych zrzeszonych w Koalicji na rzecz Równych Szans wystosowało list
do premiera, w którym wyraziło oburzenie wypowiedziami ministra Gowina oraz wiceministra
Królikowskiego: "Zaniepokoiło nas głęboko, iż resort sprawiedliwości podważa tak fundamentalne
kwestie jak równouprawnienie płci i walka ze szkodliwymi stereotypami, które są główną przyczyną
nierówności prowadzących niejednokrotnie do przemocy (fizycznej, psychicznej, seksualnej i
ekonomicznej)". Całość listu dostępna jest tutaj. Wartościowy głos w debacie prezentuje także artykuł
dr Katarzyny Sękowskiej-Kozłowskiej i prof. Romana Wieruszewskiego. Autorzy pokazują w nim, jak
ścisły jest związek między wspieraniem równego podziału obowiązków domowych i aktywnego
udziału kobiet w życiu zawodowym i publicznym, a przeciwdziałaniem przemocy wobec kobiet.
Głos zabrał także Episkopat, który z kolei wystosował apel o nieratyfikowanie Konwencji. Czytamy w
nim m.in.: „w naszej ocenie polskie prawodawstwo posiada dostateczne narzędzia, aby zwalczać
przemoc, w tym przemoc wobec kobiet i przemoc domową, przyjęcie zatem tej Konwencji jest
zbędne”. Episkopat podkreśla również, iż nie dostrzega „społecznego oczekiwania na ratyfikowanie
tej Konwencji”.
Parlamentarna Grupa Kobiet próbowała przegłosować uchwałę wzywającą rząd do ratyfikacji
Konwencji, jednak w trakcie posiedzenia okazało się, że znaczna grupa niezdecydowanych członkiń
zablokowała pomysł.
Ostatecznie sprawą konwencji zajął się rząd, którego członkowie zdecydowali, żeby przed decyzją o
podpisaniu dokumentu przez kilka tygodni dać sobie czas na przygotowanie analiz oraz opinii
ekspertów dotyczących tej konwencji. Premier zaznaczył, że co do istoty konwencji "nikt nie ma
żadnych wątpliwości", przypomniał jednak, że w niektórych krajach pojawiają się obawy przed
ratyfikacją konwencji. "Chcemy bardzo dokładnie to zbadać. Serce mi podpowiada, że minister
Kozłowska-Rajewicz ma może więcej racji w tym sporze", powiedział. Posiedzenie rządu
skomentowano w Gazecie Wyborczej, tytułując wymownie artykuł „Rząd chowa głowę w piasek w
sprawie przemocy”.
Linki
@ FederaForum: forum dyskusyjne Federacji z możliwością zadania pytania prawnikom
@ Strona Grupy Edukatorów Seksualnych Ponton – nowa odsłona!
@ Archiwalne numery Biuletynu Federacji
@ Portal abcZdrowie
@ Stowarzyszenie na rzecz Leczenia Niepłodności i Wspierania Adopcji „Nasz Bocian”
@ Fundacja Feminoteka
@ http://www.proinvitro.pl/
@ Ściana wstydu z cytatami wypowiedzi posłów, hierarchów kościelnych i dziennikarzy.
Otrzymałaś/łeś ten biuletyn, ponieważ został on zaprenumerowany ze strony Federacji lub została
zadeklarowana chęć otrzymania tej publikacji elektronicznej poprzez e-mail lub zapisanie się na listę
dystrybucyjną. Jest to jednoznaczne ze zgodą na wykorzystanie i przetwarzanie danych osobowych w celach
dystrybucyjnych przez Federację na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny oraz na umieszczenie ich w adresowej
bazie danych Federacji z siedzibą: 00-150 Warszawa, Nowolipie 13/15.
UWAGA: Jeżeli cytujesz informacje z naszego Biuletynu lub naszej strony www.federa.org.pl, prosimy o podanie
źródła cytatu.
Propozycje, ciekawe newsy itp. prosimy przesyłać na adres redakcji Biuletynu Mam Prawo
Jeśli chcesz wesprzeć finansowo Federację na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, podajemy nr konta, na który
można przekazać darowiznę:
Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny
ul. Nowolipie 13/15; 00-150 Warszawa
BP PKO S.A. 15 Oddział w Warszawie, Aleje Jerozolimskie 7
45 1020 1156 0000 7902 0060 3951
Biuletyn przygotowała Martyna Zimniewska, współpraca: zespół Federacji
Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny
ul. Nowolipie 13/15, 00-150 Warszawa tel/fax 022 6359395,
e-mail: [email protected]
http://www.federa.org.pl
Telefon Zaufania dla Kobiet 022 635 93 92
od poniedziałku do piątku 16.00-20.00